CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>کربن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"6e4b586f-ce6e-4469-a325-cb1baae3f9c9","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"کربن","wgTitle":"کربن","wgCurRevisionId":40559795,"wgRevisionId":40559795,"wgArticleId":1031,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای آرگومان تکراری در فراخوانی الگو","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند","خطاهای یادکرد: پارامتر مهجور", "پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","خطاهای یادکرد: تاریخ","یادکردهای دارای منبع به زبان هلندی","یادکردهای دارای منبع به زبان لاتین","نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه","خطاهای CS1: نام عام","صفحه‌های دارای پیوند مرده","صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان","مقاله‌های برگزیده","صفحه‌هایی که از مونتاژ عکس دارای یک یا چند تصویر استفاده می‌کنند","الگو:جعبه عناصر شیمیایی که نیازمند توجه است","صفحه‌هایی که از چندستونه با پارامتر کوچک استفاده می‌کنند","نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان","جدول تناوبی","دگرشکل‌های کربن", "زیست‌شناسی و داروشناسی عنصرهای شیمیایی","عناصر چند اتمی نافلز","عناصر شیمیایی","عوامل کاهنده","کانی‌های آلی","کانی‌های عناصر آزاد","کانی‌های کربنات","کربن","نافلزها"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"کربن","wgRelevantArticleId":1031,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":40559795,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q623","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready", "jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Ahur-Carbon.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1205"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Ahur-Carbon.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="803"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ahur-Carbon.jpg/640px-Ahur-Carbon.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="643"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="کربن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-کربن rootpage-کربن skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > منوی اصلی </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z">صفحهٔ اصلی</a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی">رویدادهای کنونی</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x">مقالهٔ تصادفی</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r">تغییرات اخیر</a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C">ویکی‌نویس شوید!</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن">راهنما</a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7">تماس با ویکی‌پدیا</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"> جستجو </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > ظاهر </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class="">کمک مالی</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class="">ایجاد حساب</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class="">ورود</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > ابزارهای شخصی </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa">کمک مالی</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."> ایجاد حساب</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"> ورود</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید">بیشتر بدانید</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y">مشارکت‌ها</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n">بحث</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> ۱ تاریخچه </div> </a> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ویژگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ویژگی"> <div class="vector-toc-text"> ۲ ویژگی </div> </a> <ul id="toc-ویژگی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ایزوتوپ‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ایزوتوپ‌ها"> <div class="vector-toc-text"> ۳ ایزوتوپ‌ها </div> </a> <ul id="toc-ایزوتوپ‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مدل_اتمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مدل_اتمی"> <div class="vector-toc-text"> ۴ مدل اتمی </div> </a> <button aria-controls="toc-مدل_اتمی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های مدل اتمی </button> <ul id="toc-مدل_اتمی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-هیبریداسیون_sp۳" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هیبریداسیون_sp۳"> <div class="vector-toc-text"> ۴.۱ هیبریداسیون sp۳ </div> </a> <ul id="toc-هیبریداسیون_sp۳-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هیبریداسیون_sp۲" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هیبریداسیون_sp۲"> <div class="vector-toc-text"> ۴.۲ هیبریداسیون sp۲ </div> </a> <ul id="toc-هیبریداسیون_sp۲-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هیبریداسیون_sp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هیبریداسیون_sp"> <div class="vector-toc-text"> ۴.۳ هیبریداسیون sp </div> </a> <ul id="toc-هیبریداسیون_sp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-دگرشکل‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#دگرشکل‌ها"> <div class="vector-toc-text"> ۵ دگرشکل‌ها </div> </a> <button aria-controls="toc-دگرشکل‌ها-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های دگرشکل‌ها </button> <ul id="toc-دگرشکل‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-دیگر_شکل‌های_ممکن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دیگر_شکل‌های_ممکن"> <div class="vector-toc-text"> ۵.۱ دیگر شکل‌های ممکن </div> </a> <ul id="toc-دیگر_شکل‌های_ممکن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ترکیبات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ترکیبات"> <div class="vector-toc-text"> ۶ ترکیبات </div> </a> <button aria-controls="toc-ترکیبات-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های ترکیبات </button> <ul id="toc-ترکیبات-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ترکیبات_آلی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ترکیبات_آلی"> <div class="vector-toc-text"> ۶.۱ ترکیبات آلی </div> </a> <ul id="toc-ترکیبات_آلی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ترکیبات_معدنی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ترکیبات_معدنی"> <div class="vector-toc-text"> ۶.۲ ترکیبات معدنی </div> </a> <ul id="toc-ترکیبات_معدنی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ترکیبات_آلی_فلزی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ترکیبات_آلی_فلزی"> <div class="vector-toc-text"> ۶.۳ ترکیبات آلی فلزی </div> </a> <ul id="toc-ترکیبات_آلی_فلزی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-منشأ_و_فراوانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منشأ_و_فراوانی"> <div class="vector-toc-text"> ۷ منشأ و فراوانی </div> </a> <button aria-controls="toc-منشأ_و_فراوانی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های منشأ و فراوانی </button> <ul id="toc-منشأ_و_فراوانی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-شکل‌گیری_در_ستاره‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#شکل‌گیری_در_ستاره‌ها"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۱ شکل‌گیری در ستاره‌ها </div> </a> <ul id="toc-شکل‌گیری_در_ستاره‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-در_زمین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#در_زمین"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۲ در زمین </div> </a> <ul id="toc-در_زمین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-چرخه_کربن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#چرخه_کربن"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۳ چرخه کربن </div> </a> <ul id="toc-چرخه_کربن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موجودات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#موجودات"> <div class="vector-toc-text"> ۷.۴ موجودات </div> </a> <ul id="toc-موجودات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-مشتقات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مشتقات"> <div class="vector-toc-text"> ۸ مشتقات </div> </a> <button aria-controls="toc-مشتقات-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های مشتقات </button> <ul id="toc-مشتقات-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-گرافیت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گرافیت"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۱ گرافیت </div> </a> <ul id="toc-گرافیت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-الماس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#الماس"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۲ الماس </div> </a> <ul id="toc-الماس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-الیاف_کربن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#الیاف_کربن"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۳ الیاف کربن </div> </a> <ul id="toc-الیاف_کربن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گرافین" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گرافین"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۴ گرافین </div> </a> <ul id="toc-گرافین-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نانولوله_کربنی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نانولوله_کربنی"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۵ نانولوله کربنی </div> </a> <ul id="toc-نانولوله_کربنی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فولرن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#فولرن"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۶ فولرن </div> </a> <ul id="toc-فولرن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دوده" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دوده"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۷ دوده </div> </a> <ul id="toc-دوده-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زغال" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#زغال"> <div class="vector-toc-text"> ۸.۸ زغال </div> </a> <ul id="toc-زغال-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-کاربردها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#کاربردها"> <div class="vector-toc-text"> ۹ کاربردها </div> </a> <button aria-controls="toc-کاربردها-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> تغییر وضعیت زیربخش‌های کاربردها </button> <ul id="toc-کاربردها-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-الماس‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#الماس‌ها"> <div class="vector-toc-text"> ۹.۱ الماس‌ها </div> </a> <ul id="toc-الماس‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاریخ‌گذاری_رادیوکربن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخ‌گذاری_رادیوکربن"> <div class="vector-toc-text"> ۹.۲ تاریخ‌گذاری رادیوکربن </div> </a> <ul id="toc-تاریخ‌گذاری_رادیوکربن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هموپرفیوژن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هموپرفیوژن"> <div class="vector-toc-text"> ۹.۳ هموپرفیوژن </div> </a> <ul id="toc-هموپرفیوژن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ایمنی_و_احتیاط" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ایمنی_و_احتیاط"> <div class="vector-toc-text"> ۱۰ ایمنی و احتیاط </div> </a> <ul id="toc-ایمنی_و_احتیاط-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> ۱۱ جستارهای وابسته </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-توضیحات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#توضیحات"> <div class="vector-toc-text"> ۱۲ توضیحات </div> </a> <ul id="toc-توضیحات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-واژه‌نامه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#واژه‌نامه"> <div class="vector-toc-text"> ۱۳ واژه‌نامه </div> </a> <ul id="toc-واژه‌نامه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> ۱۴ منابع </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کتاب‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#کتاب‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> ۱۵ کتاب‌شناسی </div> </a> <ul id="toc-کتاب‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> ۱۶ پیوند به بیرون </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > تغییر وضعیت فهرست محتویات </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">کربن</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۲۰۳ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-203" aria-hidden="true" > ۲۰۳ زبان </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koolstof" title="Koolstof–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Koolstof" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Kohlenstoff" title="Kohlenstoff–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Kohlenstoff" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%AB%E1%88%AD%E1%89%A6%E1%8A%95" title="ካርቦን–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ካርቦን" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Carbonio" title="Carbonio–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Carbonio" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–آنگیکا" lang="anp" hreflang="anp" data-title="कार्बन" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="آنگیکا" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="كربون–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كربون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="كاربون–عربی مراکشی" lang="ary" hreflang="ary" data-title="كاربون" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="عربی مراکشی" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="كاربون–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كاربون" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8" title="কাৰ্বন–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="কাৰ্বন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Carbonu" title="Carbonu–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Carbonu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Karbon" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="کربون–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="کربون" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Углерод" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–بالیایی" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Karbon" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="بالیایی" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ongl%C4%97" title="Onglė–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Onglė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Karbon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Вуглярод–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Вуглярод" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Вуглярод–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Вуглярод" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%8A%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Въглерод–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Въглерод" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="कार्बन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%97%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA" title="ကာဗွန်–Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="ကာဗွန်" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%A8" title="কার্বন–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কার্বন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BD%BC%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BE%97%E0%BD%A6%E0%BC%8D" title="སོལ་རྗས།–تبتی" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སོལ་རྗས།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="تبتی" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Karbon" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Ugljik" title="Ugljik–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Ugljik" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80%D2%BB%D1%8D%D0%BD%D1%82%D2%AF%D1%80%D1%8D%D0%B3%D1%88%D1%8D" title="Нүүрһэнтүрэгшэ–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Нүүрһэнтүрэгшэ" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Carboni" title="Carboni–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Carboni" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/T%C3%A1ng" title="Táng–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Táng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Karbon" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A4%E1%8E%A6%E1%8F%94_%E1%8F%85%E1%8F%93%E1%8F%B3%E1%8F%93%E1%8E%B4%E1%8F%85_%E1%8F%AC%E1%8F%97%E1%8E%A8" title="ᎤᎦᏔ ᏅᏓᏳᏓᎴᏅ ᏬᏗᎨ–چروکی" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎤᎦᏔ ᏅᏓᏳᏓᎴᏅ ᏬᏗᎨ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="چروکی" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%86%D9%86" title="کاربۆن–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="کاربۆن" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Carboniu" title="Carboniu–کورسی" lang="co" hreflang="co" data-title="Carboniu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="کورسی" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Uhl%C3%ADk" title="Uhlík–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Uhlík" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%C4%83%D0%BC%D1%80%C4%83%D0%BA%D0%B0%D0%BC%C4%83%D1%88" title="Кăмрăкамăш–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Кăмрăкамăш" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Carbon" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="مقالهٔ توصیه‌شده"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Carbon" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Kohlenstoff" title="Kohlenstoff–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Kohlenstoff" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Wuglik" title="Wuglik–صُربی سفلی" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Wuglik" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="صُربی سفلی" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%B8%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82" title="Άνθρακας–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Άνθρακας" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Carbon" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Karbono" title="Karbono–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Karbono" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Carbono" title="Carbono–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Carbono" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/S%C3%BCsinik" title="Süsinik–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Süsinik" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Karbono" title="Karbono–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Karbono" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Carbonu" title="Carbonu–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Carbonu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hiili" title="Hiili–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hiili" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Kaboni" title="Kaboni–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Kaboni" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target">Na Vosa Vakaviti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kolevni" title="Kolevni–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kolevni" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Carbone" title="Carbone–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Carbone" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Karboon_(element)" title="Karboon (element)–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Karboon (element)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Carboni" title="Carboni–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Carboni" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Koalstof" title="Koalstof–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Koalstof" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Carb%C3%B3n" title="Carbón–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Carbón" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%A2%B3" title="碳–گن" lang="gan" hreflang="gan" data-title="碳" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="گن" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Karbonn" title="Karbonn–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Karbonn" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Gualan" title="Gualan–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Gualan" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Carbono" title="Carbono–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Carbono" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tatap%E1%BB%B9i" title="Tatapỹi–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tatapỹi" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%AC%E0%AA%A8" title="કાર્બન–گجراتی" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કાર્બન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="گجراتی" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Carboan" title="Carboan–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Carboan" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Than" title="Than–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Than" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Kalepona" title="Kalepona–هاوایی" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Kalepona" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="هاوایی" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%97%D7%9E%D7%9F" title="פחמן–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="פחמן" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="कार्बन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Koila" title="Koila–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Koila" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Ugljik" title="Ugljik–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Ugljik" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Wuhlik" title="Wuhlik–صُربی علیا" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Wuhlik" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="صُربی علیا" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Kab%C3%B2n" title="Kabòn–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Kabòn" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Sz%C3%A9n" title="Szén–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szén" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%AE%D5%AD%D5%A1%D5%AE%D5%AB%D5%B6" title="Ածխածին–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ածխածին" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%B6%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%AD" title="Բնածուխ–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Բնածուխ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Carbon" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Karbon" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Carbon" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Karbon" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Karbo" title="Karbo–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Karbo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Kolefni" title="Kolefni–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Kolefni" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Carbonio" title="Carbonio–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Carbonio" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%82%AD%E7%B4%A0" title="炭素–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="炭素" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Kaaban" title="Kaaban–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Kaaban" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/tabno" title="tabno–لوجبان" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="tabno" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="لوجبان" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Karbon" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9C%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%93%E1%83%98" title="ნახშირბადი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ნახშირბადი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Aka%E1%B9%9Bbun" title="Akaṛbun–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Akaṛbun" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Kar%C9%A9b%C9%94n%C9%A9" title="Karɩbɔnɩ–Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Karɩbɔnɩ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Karbon" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–کیکویویی" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Carbon" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="کیکویویی" class="interlanguage-link-target">Gĩkũyũ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D1%96%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Көміртегі–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Көміртегі" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%87%E0%B2%82%E0%B2%97%E0%B2%BE%E0%B2%B2" title="ಇಂಗಾಲ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಇಂಗಾಲ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%83%84%EC%86%8C" title="탄소–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="탄소" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%BE%D0%BC%D1%83%D0%B2%D1%82%D1%8B%D1%80" title="Шомувтыр–کومی پرمیاک" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Шомувтыр" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="کومی پرمیاک" class="interlanguage-link-target">Перем коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Kohlenstoff" title="Kohlenstoff–کولش" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Kohlenstoff" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="کولش" class="interlanguage-link-target">Ripoarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Karbon" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%BE%D0%BC%D1%87%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%81%D1%8C" title="Шомчужысь–کومیایی" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Шомчужысь" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="کومیایی" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Karbon" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BC%D2%AF%D1%80%D1%82%D0%B5%D0%BA" title="Көмүртек–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Көмүртек" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Carbonium" title="Carbonium–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Carbonium" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Kuelestoff" title="Kuelestoff–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Kuelestoff" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Углерод" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Carbono" title="Carbono–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Carbono" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Koolstof" title="Koolstof–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Koolstof" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Carbonio" title="Carbonio–Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Carbonio" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Carbonie" title="Carbonie–Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Carbonie" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Carboni" title="Carboni–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Carboni" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Kaboni" title="Kaboni–لینگالا" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Kaboni" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="لینگالا" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%84%E0%BA%B2%E0%BA%9A%E0%BA%AD%E0%BA%99" title="ຄາບອນ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຄາບອນ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Anglis" title="Anglis–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Anglis" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ogleklis" title="Ogleklis–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Ogleklis" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Karbon" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Седель–مکشایی" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Седель" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="مکشایی" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Karb%C3%B4nina" title="Karbônina–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Karbônina" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D3%B1%D0%B9%D0%B4%D3%B1%D2%A5" title="Шӱйдӱҥ–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Шӱйдӱҥ" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Waro" title="Waro–مائوری" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Waro" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="مائوری" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Karbon" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Јаглерод–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Јаглерод" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%BE%E0%B5%BC%E0%B4%AC%E0%B5%BA" title="കാർബൺ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കാർബൺ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D2%AF%D2%AF%D1%80%D1%81%D1%82%D3%A9%D1%80%D3%A9%D0%B3%D1%87" title="Нүүрстөрөгч–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Нүүрстөрөгч" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%80%EA%AF%A5%EA%AF%94%EA%AF%95%EA%AF%A3%EA%AF%9F" title="ꯀꯥꯔꯕꯣꯟ–مانیپوری" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯀꯥꯔꯕꯣꯟ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="مانیپوری" class="interlanguage-link-target">ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="कार्बन" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–هیل ماری" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Углерод" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="هیل ماری" class="interlanguage-link-target">Кырык мары</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Karbon" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Karbonju" title="Karbonju–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Karbonju" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%AC%E1%80%97%E1%80%BD%E1%80%94%E1%80%BA" title="ကာဗွန်–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="ကာဗွန်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%B4%D1%8C" title="Седь–ارزیایی" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Седь" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ارزیایی" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Tecolli" title="Tecolli–Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Tecolli" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target">Nāhuatl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Kohlenstoff" title="Kohlenstoff–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Kohlenstoff" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="कार्बन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="कार्बन" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Koolstof" title="Koolstof–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Koolstof" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Karbon" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Karbon" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Karbo" title="Karbo–Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Karbo" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/K%C3%A1%C3%A1bin" title="Káábin–ناواهویی" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Káábin" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="ناواهویی" class="interlanguage-link-target">Diné bizaad</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Carb%C3%B2ni" title="Carbòni–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Carbòni" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Hiilisuadu" title="Hiilisuadu–لیوی-کارلیان" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Hiilisuadu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="لیوی-کارلیان" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Kaarboonii" title="Kaarboonii–اورومویی" lang="om" hreflang="om" data-title="Kaarboonii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="اورومویی" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%85%E0%AC%99%E0%AD%8D%E0%AC%97%E0%AC%BE%E0%AC%B0%E0%AC%95" title="ଅଙ୍ଗାରକ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ଅଙ୍ଗାରକ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%C3%86%D0%B2%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%B3%D1%83%D1%8B%D1%80" title="Æвзалыгуыр–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Æвзалыгуыр" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%AC%E0%A8%A8" title="ਕਾਰਬਨ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕਾਰਬਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–پاپیامنتو" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Karbon" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="پاپیامنتو" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A5%8B%E0%A4%A8" title="कार्बोन–پالی" lang="pi" hreflang="pi" data-title="कार्बोन" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="پالی" class="interlanguage-link-target">पालि</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/W%C4%99giel_(pierwiastek)" title="Węgiel (pierwiastek)–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Węgiel (pierwiastek)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Carb%C3%B2ni" title="Carbòni–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Carbòni" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="کاربن–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کاربن" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="کاربون–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="کاربون" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Carbono" title="Carbono–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Carbono" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/K%27illimsayaq" title="K'illimsayaq–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="K'illimsayaq" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Carbon" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Carbonu" title="Carbonu–آرومانی" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Carbonu" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="آرومانی" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Углерод" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Карбон–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Карбон" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%AC%E0%A4%A8" title="कार्बन–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कार्बन" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BA" title="Харыалык–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Харыалык" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Carb%C3%B2niu" title="Carbòniu–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Carbòniu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Carb%C3%B2niu" title="Carbòniu–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Carbòniu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Caurbon" title="Caurbon–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Caurbon" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ڪاربان–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪاربان" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Ugljenik" title="Ugljenik–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Ugljenik" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%8F%E0%B6%B6%E0%B6%B1%E0%B7%8A" title="කාබන්–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="කාබන්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Carbon" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Uhl%C3%ADk" title="Uhlík–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Uhlík" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="کاربن–Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="کاربن" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Ogljik" title="Ogljik–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Ogljik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ci%C4%91%C4%91%C3%A2" title="Čiđđâ–ایناری سامی" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Čiđđâ" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ایناری سامی" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Kabhoni" title="Kabhoni–شونایی" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Kabhoni" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="شونایی" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Kaarboon" title="Kaarboon–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Kaarboon" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Karboni" title="Karboni–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Karboni" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D1%99%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%BA" title="Угљеник–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Угљеник" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Koolestof" title="Koolestof–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Koolestof" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Karbon" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Kol" title="Kol–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Kol" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Kaboni" title="Kaboni–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Kaboni" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%B0%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="கரிமம்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="கரிமம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AC%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="కార్బన్–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="కార్బన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%BE%D0%BD" title="Карбон–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Карбон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%9A%E0%B8%AD%E0%B8%99" title="คาร์บอน–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="คาร์บอน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Karbon" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Karbon" title="Karbon–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Karbon" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Углерод" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–تووایی" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Углерод" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="تووایی" class="interlanguage-link-target">Тыва дыл</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="كاربون–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="كاربون" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%83%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%86%D1%8C" title="Вуглець–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Вуглець" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="کاربن–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کاربن" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Uglerod" title="Uglerod–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Uglerod" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Carbonio" title="Carbonio–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Carbonio" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Hil%27nik" title="Hil'nik–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Hil'nik" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Carbon" title="Carbon–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Carbon" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Carbong" title="Carbong–West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Carbong" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Karbin" title="Karbin–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Karbin" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Carbone" title="Carbone–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Carbone" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Carbono" title="Carbono–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Carbono" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A2%B3" title="碳–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="碳" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%B3%D0%BB%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Углерод–قلموقی" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Углерод" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="قلموقی" class="interlanguage-link-target">Хальмг</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/I-carbon" title="I-carbon–خوسایی" lang="xh" hreflang="xh" data-title="I-carbon" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="خوسایی" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A7%D7%95%D7%99%D7%9C%D7%A0%D7%A9%D7%98%D7%90%D7%A3" title="קוילנשטאף–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="קוילנשטאף" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/K%C3%A1rb%E1%BB%8D%CC%80n%C3%B9" title="Kárbọ̀nù–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Kárbọ̀nù" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Danq" title="Danq–چوانگی" lang="za" hreflang="za" data-title="Danq" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="چوانگی" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%A5%E2%B5%93%E2%B5%A5%E2%B5%89%E2%B5%8E" title="ⴰⵥⵓⵥⵉⵎ–آمازیغی معیار مراکش" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵥⵓⵥⵉⵎ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="آمازیغی معیار مراکش" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A2%B3" title="碳–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="碳" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%A2%B3" title="碳–چینی ادبی" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="碳" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="چینی ادبی" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Th%C3%B2a%E2%81%BF-s%C3%B2%CD%98" title="Thòaⁿ-sò͘–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Thòaⁿ-sò͘" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A2%B3" title="碳–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="碳" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/UmCalahle" title="UmCalahle–زولویی" lang="zu" hreflang="zu" data-title="UmCalahle" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="زولویی" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q623#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c">مقاله</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t">بحث</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >فارسی </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86">خواندن</a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e">ویرایش</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h">نمایش تاریخچه</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >ابزارها </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86">خواندن</a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e">ویرایش</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=history">نمایش تاریخچه</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j">پیوندها به این صفحه</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k">تغییرات مرتبط</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u">بارگذاری پرونده</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q">صفحه‌های ویژه</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&oldid=40559795" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه">پیوند پایدار</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه">اطلاعات صفحه</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&id=40559795&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه">یادکرد این صفحه</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25A8%25D9%2586">دریافت نشانی کوتاه‌شده</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25A9%25D8%25B1%25D8%25A8%25D9%2586">بارگیری کد QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=show-download-screen">بارگیری به‌صورت PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p">نسخهٔ قابل چاپ</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Carbon" hreflang="en">ویکی‌انبار</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q623" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g">آیتم ویکی‌داده</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-star" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="این یک مقالهٔ برگزیده است. برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید."><img alt="این یک مقالهٔ برگزیده است. برای اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/19px-Symbol_star_gold.svg.png" decoding="async" width="19" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/29px-Symbol_star_gold.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Symbol_star_gold.svg/39px-Symbol_star_gold.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></div></div> <div id="mw-indicator-indicator-fr-review-status" class="mw-indicator"><indicator name="fr-review-status" class="mw-fr-review-status-indicator" id="mw-fr-revision-toggle">بررسی‌شده</indicator></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><div id="mw-fr-revision-messages"><div id="mw-fr-revision-details" class="mw-fr-revision-details-dialog" style="display:none;"><div tabindex="0"></div><div class="cdx-dialog cdx-dialog--horizontal-actions"><header class="cdx-dialog__header cdx-dialog__header--default"><div class="cdx-dialog__header__title-group"><h2 class="cdx-dialog__header__title">وضعیت نسخهٔ صفحه</h2>این یک نسخهٔ بررسی‌شده از صفحه است</div><button class="cdx-button cdx-button--action-default cdx-button--weight-quiet
							cdx-button--size-medium cdx-button--icon-only cdx-dialog__header__close-button" aria-label="بستن" onclick="document.getElementById("mw-fr-revision-details").style.display = "none";" type="submit"></button></header><div class="cdx-dialog__body">این <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D8%AD%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌پدیا:تغییرات در حال انتظار">نسخهٔ پایداری</a> است که در ۴ نوامبر ۲۰۲۴ <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&type=review&page=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:Badtitle/Message">بررسی شده است</a>.</div></div><div tabindex="0"></div></div></div></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><caption class="infobox-title">کربن، 6C</caption><tbody><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><div style="background-color:black;border-collapse:collapse;border:1px solid black;width:300px;display:table;margin-left: auto; margin-right: auto;"><div style="display:table-row"><div style="display:table-cell;border-top:0;padding:2px 2px 0 0"><div style="display:table;background-color:black;border-collapse:collapse"><div style="display:table-row"><div style="display:table-cell;border-top:0;padding:0 0 2px 2px"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ahur-Carbon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ahur-Carbon.jpg/300px-Ahur-Carbon.jpg" decoding="async" width="300" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ahur-Carbon.jpg/450px-Ahur-Carbon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Ahur-Carbon.jpg/600px-Ahur-Carbon.jpg 2x" data-file-width="690" data-file-height="693" /></a></div></div></div></div></div></div><div class="infobox-caption">گرافیت (راست) و الماس (چپ) ، دو دگرشکل کربن</div></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff">کربن</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="دگرشکلی">دگرشکلی</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دگرشکل‌های کربن">دگرشکل‌های کربن</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="جرم اتمی استاندارد">جرم اتمی استاندارد</a><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r30716427">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style> (Ar، استاندارد)</th><td class="infobox-data">(۷۰۰۱۱۲۰۰۹۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۲٫۰۰۹۶، ۷۰۰۱۱۲۰۱۱۶۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۲٫۰۱۱۶) conventional: ۷۰۰۱۱۲۰۱۱۰۰۰۰۰۰۰۰۰۰♠۱۲٫۰۱۱</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff">کربن در <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="جدول تناوبی">جدول تناوبی</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"> <table class="wikitable" style="text-align:center; width:100%; margin:0; border-width:1px; background:#f8f8f8;"> <tbody><tr> <td> <table class="wikitable" style="text-align:center; margin:0 auto; background:transparent; border:none;"> <tbody><tr> <td style="border:none; width:5px"> <table class="nogrid" cellpadding="0" cellspacing="1" style="background-color: transparent; text-align: center; empty-cells: show; border: none; direction:ltr"> <tbody><tr> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #a0ffa0;"><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="هیدروژن"><img alt="Element 1: هیدروژن (H), Other non-metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td colspan="30" style="border: none"> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c0ffff;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هلیوم"><img alt="Element 2: هلیوم (He), Noble gas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr> <tr style="border: none"> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff6666;"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="لیتیم"><img alt="Element 3: لیتیم (Li), Alkali metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffdead;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%85" title="برلیم"><img alt="Element 4: برلیم (Be), Alkaline earth metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td colspan="24" style="border: none"> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="بور"><img alt="Element 5: بور (B), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #a0ffa0; border:1px solid black; margin:-1px"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="کربن"><img alt="Element 6: کربن (C), Other non-metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffff99;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="نیتروژن"><img alt="Element 7: نیتروژن (N), Halogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffff99;"><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اکسیژن"><img alt="Element 8: اکسیژن (O), Halogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffff99;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A6%D9%88%D8%B1" title="فلوئور"><img alt="Element 9: فلوئور (F), Halogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c0ffff;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%86" title="نئون"><img alt="Element 10: نئون (Ne), Noble gas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr> <tr style="border: none"> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff6666;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="سدیم"><img alt="Element 11: سدیم (Na), Alkali metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffdead;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="منیزیم"><img alt="Element 12: منیزیم (Mg), Alkaline earth metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td colspan="24" style="border: none"> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="آلومینیم"><img alt="Element 13: آلومینیم (Al), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="سیلسیم"><img alt="Element 14: سیلسیم (Si), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #a0ffa0;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="فسفر"><img alt="Element 15: فسفر (P), Other non-metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #a0ffa0;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%AF" title="گوگرد"><img alt="Element 16: گوگرد (S), Other non-metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffff99;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B1" title="کلر"><img alt="Element 17: کلر (Cl), Halogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c0ffff;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86" title="آرگون"><img alt="Element 18: آرگون (Ar), Noble gas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr> <tr style="border: none"> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff6666;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="پتاسیم"><img alt="Element 19: پتاسیم (K), Alkali metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffdead;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="کلسیم"><img alt="Element 20: کلسیم (Ca), Alkaline earth metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="اسکاندیم"><img alt="Element 21: اسکاندیم (Sc), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td colspan="14" style="border:none;padding:0;"> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="تیتانیم"><img alt="Element 22: تیتانیم (Ti), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="وانادیم"><img alt="Element 23: وانادیم (V), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کروم"><img alt="Element 24: کروم (Cr), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%B2" title="منگنز"><img alt="Element 25: منگنز (Mn), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86" title="آهن"><img alt="Element 26: آهن (Fe), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="کبالت"><img alt="Element 27: کبالت (Co), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84" title="نیکل"><img alt="Element 28: نیکل (Ni), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3" title="مس"><img alt="Element 29: مس (Cu), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="روی"><img alt="Element 30: روی (Zn), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85" title="گالیم"><img alt="Element 31: گالیم (Ga), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="ژرمانیم"><img alt="Element 32: ژرمانیم (Ge), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="آرسنیک"><img alt="Element 33: آرسنیک (As), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #a0ffa0;"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%85" title="سلنیم"><img alt="Element 34: سلنیم (Se), Other non-metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffff99;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%85" title="برم"><img alt="Element 35: برم (Br), Halogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c0ffff;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="کریپتون"><img alt="Element 36: کریپتون (Kr), Noble gas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr> <tr style="border: none"> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff6666;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="روبیدیم"><img alt="Element 37: روبیدیم (Rb), Alkali metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffdead;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="استرانسیم"><img alt="Element 38: استرانسیم (Sr), Alkaline earth metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="ایتریم"><img alt="Element 39: ایتریم (Y), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border:none;padding:0;; width:0;"> </td> <td colspan="13" style="border:none;padding:0;"> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="زیرکونیم"><img alt="Element 40: زیرکونیم (Zr), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="نیوبیم"><img alt="Element 41: نیوبیم (Nb), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%AF%D9%86" title="مولیبدن"><img alt="Element 42: مولیبدن (Mo), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="تکنسیم"><img alt="Element 43: تکنسیم (Tc), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%85" title="روتنیم"><img alt="Element 44: روتنیم (Ru), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="رودیم"><img alt="Element 45: رودیم (Rh), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="پالادیم"><img alt="Element 46: پالادیم (Pd), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87" title="نقره"><img alt="Element 47: نقره (Ag), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C%D9%85" title="کادمیم"><img alt="Element 48: کادمیم (Cd), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="ایندیم"><img alt="Element 49: ایندیم (In), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9" title="قلع"><img alt="Element 50: قلع (Sn), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86" title="آنتیموان"><img alt="Element 51: آنتیموان (Sb), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="تلوریم"><img alt="Element 52: تلوریم (Te), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffff99;"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF" title="ید"><img alt="Element 53: ید (I), Halogen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c0ffff;"><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D9%88%D9%86" title="زنون"><img alt="Element 54: زنون (Xe), Noble gas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr> <tr style="border: none"> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff6666;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="سزیم"><img alt="Element 55: سزیم (Cs), Alkali metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffdead;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="باریم"><img alt="Element 56: باریم (Ba), Alkaline earth metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لانتان"><img alt="Element 57: لانتان (La), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="سریم"><img alt="Element 58: سریم (Ce), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%85" title="پرازئودیمیم"><img alt="Element 59: پرازئودیمیم (Pr), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%85" title="نئودیمیم"><img alt="Element 60: نئودیمیم (Nd), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="پرومتیم"><img alt="Element 61: پرومتیم (Pm), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="ساماریم"><img alt="Element 62: ساماریم (Sm), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%85" title="اروپیم"><img alt="Element 63: اروپیم (Eu), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="گادولینیم"><img alt="Element 64: گادولینیم (Gd), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="تربیم"><img alt="Element 65: تربیم (Tb), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="دیسپروزیم"><img alt="Element 66: دیسپروزیم (Dy), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%85" title="هولمیم"><img alt="Element 67: هولمیم (Ho), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="اربیم"><img alt="Element 68: اربیم (Er), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%85" title="تولیم"><img alt="Element 69: تولیم (Tm), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="ایتربیم"><img alt="Element 70: ایتربیم (Yb), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffbfff;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="لوتتیم"><img alt="Element 71: لوتتیم (Lu), Lanthanoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%81%D9%86%DB%8C%D9%85" title="هافنیم"><img alt="Element 72: هافنیم (Hf), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="تانتال"><img alt="Element 73: تانتال (Ta), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="تنگستن"><img alt="Element 74: تنگستن (W), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%85" title="رنیم"><img alt="Element 75: رنیم (Re), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D9%85%DB%8C%D9%85" title="اوسمیم"><img alt="Element 76: اوسمیم (Os), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="ایریدیم"><img alt="Element 77: ایریدیم (Ir), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="پلاتین"><img alt="Element 78: پلاتین (Pt), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7" title="طلا"><img alt="Element 79: طلا (Au), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%88%D9%87" title="جیوه"><img alt="Element 80: جیوه (Hg), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85" title="تالیم"><img alt="Element 81: تالیم (Tl), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8" title="سرب"><img alt="Element 82: سرب (Pb), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%AA" title="بیسموت"><img alt="Element 83: بیسموت (Bi), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="پولونیم"><img alt="Element 84: پولونیم (Po), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #cccc99;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آستاتین"><img alt="Element 85: آستاتین (At), Metalloid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c0ffff;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86" title="رادون"><img alt="Element 86: رادون (Rn), Noble gas" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr> <tr style="border: none"> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff6666;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="فرانسیم"><img alt="Element 87: فرانسیم (Fr), Alkali metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffdead;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="رادیم"><img alt="Element 88: رادیم (Ra), Alkaline earth metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="آکتینیم"><img alt="Element 89: آکتینیم (Ac), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="توریم"><img alt="Element 90: توریم (Th), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="پروتاکتینیم"><img alt="Element 91: پروتاکتینیم (Pa), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="اورانیم"><img alt="Element 92: اورانیم (U), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="نپتونیم"><img alt="Element 93: نپتونیم (Np), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="پلوتونیم"><img alt="Element 94: پلوتونیم (Pu), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="امریسیم"><img alt="Element 95: امریسیم (Am), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="کوریم"><img alt="Element 96: کوریم (Cm), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85" title="برکلیم"><img alt="Element 97: برکلیم (Bk), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%85" title="کالیفرنیم"><img alt="Element 98: کالیفرنیم (Cf), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="اینشتینیم"><img alt="Element 99: اینشتینیم (Es), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%85" title="فرمیم"><img alt="Element 100: فرمیم (Fm), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%8C%D9%85" title="مندلیفیم"><img alt="Element 101: مندلیفیم (Md), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%85" title="نوبلیم"><img alt="Element 102: نوبلیم (No), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ff99cc;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="لارنسیم"><img alt="Element 103: لارنسیم (Lr), Actinoid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="رادرفوردیم"><img alt="Element 104: رادرفوردیم (Rf), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%86%DB%8C%D9%85" title="دوبنیم"><img alt="Element 105: دوبنیم (Db), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D9%85" title="سیبورگیم"><img alt="Element 106: سیبورگیم (Sg), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%87%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="بوهریم"><img alt="Element 107: بوهریم (Bh), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #ffc0c0;"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="هاسیم"><img alt="Element 108: هاسیم (Hs), Transition metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="مایتنریم"><img alt="Element 109: مایتنریم (Mt)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="دارمشتادیم"><img alt="Element 110: دارمشتادیم (Ds)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AA%DA%AF%D9%86%DB%8C%D9%85" title="رونتگنیم"><img alt="Element 111: رونتگنیم (Rg)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #c8ccd1;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="کوپرنیسیم"><img alt="Element 112: کوپرنیسیم (Cn), Other metal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="نیهونیم"><img alt="Element 113: نیهونیم (Nh)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%85" title="فلروویم"><img alt="Element 114: فلروویم (Fl)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%85" title="مسکوویم"><img alt="Element 115: مسکوویم (Mc)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="لیورموریم"><img alt="Element 116: لیورموریم (Lv)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="تنسین"><img alt="Element 117: تنسین (Ts)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td> <td style="border: none"><div style="position:relative; overflow:hidden; width:6px; height:8px; z-index:2; background-color: #e8e8e8;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="اوگانسون"><img alt="Element 118: اوگانسون (Og)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/ed/Pix.gif" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" data-file-width="1" data-file-height="1" /></a></div> </td></tr></tbody></table> </td> <td style="vertical-align:middle; text-align:center; font-size:90%; line-height:100%; width:10px; border:none;">– ↑ C ↓ <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="سیلیسیم">سیلیسیم</a> </td></tr> <tr> <td colspan="2" class="nowrap" style="text-align:center; font-size:90%; line-height:100%; padding-top:0; padding-bottom:1px; border:none;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="بور">بور</a> ← کربن → <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="نیتروژن">نیتروژن</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="عدد اتمی">عدد اتمی</a> (Z)</th><td class="infobox-data">6</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="گروه‌های جدول تناوبی">گروه</a></th><td class="infobox-data">۱۴</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_(%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C)" title="دوره (جدول تناوبی)">دوره</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%DB%B2" title="عنصر دوره ۲">دوره ۲ </a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="بلوک جدول تناوبی">بلوک</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="بلوک جدول تناوبی">بلوک-p</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دسته‌های عناصر شیمیایی">دسته</a></th><td class="infobox-data"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%B2" class="mw-redirect" title="نافلز">نافلز</a>, به عنوان یک <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%84%D8%B2" title="شبه‌فلز">شبه‌فلز</a> در نظر گرفته می‌شود.</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="آرایش الکترونی">آرایش الکترونی</a></th><td class="infobox-data">[<a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هلیوم">He</a>] 2s2 2p2</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><div style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="لایه الکترونی">لایه الکترونی</a></div></th><td class="infobox-data">۲٬۴</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff">ویژگی‌های فیزیکی</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B2_(%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87)" title="فاز (ماده)">فاز</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427">در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="شرایط استاندارد دما و فشار">STP</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF" title="جامد">جامد</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%B9%DB%8C%D8%AF" title="تصعید">نقطه تصعید</a></th><td class="infobox-data">۳۹۱۵ K (۳۶۴۲ °C, ۶۵۸۸ °F) </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="چگالی">چگالی</a> (near <abbr title="room temperature">r.t.</abbr>)</th><td class="infobox-data">آمورف: ۱٫۸–۲٫۱ g/cm3<a href="#cite_note-CRC-1">[۱]</a> گرافیت: ۲٫۲۶۷ g/cm3 الماس: ۳٫۵۱۵ g/cm3 </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نقطه سه‌گانه">نقطه سه‌گانه</a></th><td class="infobox-data">۴۶۰۰ K, ۱۰٬۸۰۰ kPa<a href="#cite_note-triple2-2">[۲]</a><a href="#cite_note-triple3-3">[۳]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%BE%DB%8C_%D8%B0%D9%88%D8%A8" title="آنتالپی ذوب">حرارت همجوشی</a></th><td class="infobox-data">گرافیت: ۱۱۷ <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%84" title="ژول بر مول">kJ/mol</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C" title="ظرفیت حرارتی مولی">ظرفیت حرارتی مولی</a></th><td class="infobox-data">گرافیت: ۸٫۵۱۷ J/(mol·K) الماس: ۶٫۱۵۵ J/(mol·K) </td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff">ویژگی‌های اتمی</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="عدد اکسایش">عدد اکسایش</a></th><td class="infobox-data">−4, <a href="/w/index.php?title=Ethane&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ethane (صفحه وجود ندارد)">−3</a>, <a href="/w/index.php?title=Methanol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methanol (صفحه وجود ندارد)">−2</a>, <a href="/w/index.php?title=Carbide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carbide (صفحه وجود ندارد)">−1</a>, <a href="/w/index.php?title=Formaldehyde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Formaldehyde (صفحه وجود ندارد)">0</a>, +1,<a href="#cite_note-4">[۴]</a> +2, +3,<a href="#cite_note-5">[۵]</a> +4<a href="#cite_note-6">[۶]</a> (یک اکسید <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="اسید">اسیدی</a> ملایم)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="الکترونگاتیوی">الکترونگاتیوی</a></th><td class="infobox-data">مقیاس پائولینگ: ۲٫۵۵ </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B4" title="انرژی یونش">انرژی یونش</a></th><td class="infobox-data"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist"><ul><li>(<a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%B1%DA%98%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="انرژی یونیزاسیون مولی عناصر (صفحه وجود ندارد)">بیشتر</a>) </li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="شعاع کووالانسی">شعاع کووالانسی</a></th><td class="infobox-data"> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="پیکومتر">pm</a> sp3: ۷۷ pm sp2: ۷۳ pm sp: ۶۹ </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B9_%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="شعاع واندروالسی">شعاع واندروالسی</a></th><td class="infobox-data">۱۷۰ pm </td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Carbon_spectrum_visible.png" class="mw-file-description"><img alt="Color lines in a spectral range" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Carbon_spectrum_visible.png/240px-Carbon_spectrum_visible.png" decoding="async" width="240" height="41" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Carbon_spectrum_visible.png/360px-Carbon_spectrum_visible.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Carbon_spectrum_visible.png/480px-Carbon_spectrum_visible.png 2x" data-file-width="7430" data-file-height="1280" /></a><figcaption></figcaption></figure><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%D8%B7%DB%8C%D9%81_%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خط طیف نوری">خط طیف نوری</a> کربن</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff">دیگر ویژگی ها</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ساختار بلوری">ساختار بلوری</a></th><td class="infobox-data">گرافیت: <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D8%B4%D9%87" title="دستگاه بلوری شش‌گوشه">دستگاه بلوری شش‌گوشه</a><div style="float:right;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hexagonal.svg" class="mw-file-description"><img alt="Simple hexagonal crystal structure for گرافیت: کربن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Hexagonal.svg/50px-Hexagonal.svg.png" decoding="async" width="50" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Hexagonal.svg/75px-Hexagonal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Hexagonal.svg/100px-Hexagonal.svg.png 2x" data-file-width="295" data-file-height="304" /></a></div> (سیاه)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">ساختار بلوری</th><td class="infobox-data">الماس: <div style="float:right;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Diamond_cubic_crystal_structure.svg" class="mw-file-description"><img alt="Diamond cubic crystal structure for الماس: کربن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Diamond_cubic_crystal_structure.svg/50px-Diamond_cubic_crystal_structure.svg.png" decoding="async" width="50" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Diamond_cubic_crystal_structure.svg/75px-Diamond_cubic_crystal_structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Diamond_cubic_crystal_structure.svg/100px-Diamond_cubic_crystal_structure.svg.png 2x" data-file-width="150" data-file-height="175" /></a></div> (شفاف)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B9%D8%AA_%D8%B5%D9%88%D8%AA" title="سرعت صوت">سرعت صوت</a> thin rod</th><td class="infobox-data">الماس: ۱۸٬۳۵۰ m/s (at 20 °C) </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%B3%D8%A7%D8%B7_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="انبساط حرارتی">انبساط حرارتی</a></th><td class="infobox-data">الماس: ۰٫۸ µm/(m·K) (at 25 °C)<a href="#cite_note-ioffe-7">[۷]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رسانندگی گرمایی">رسانندگی گرمایی</a></th><td class="infobox-data">گرافیت: ۱۱۹–۱۶۵ W/(m·K) الماس: ۹۰۰–۲۳۰۰ W/(m·K) </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87_%D9%88_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="مقاومت ویژه و رسانندگی الکتریکی">رسانش الکتریکی</a></th><td class="infobox-data">گرافیت: ۷٫۸۳۷ µΩ·m<a href="#cite_note-8">[۸]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3" title="مغناطیس">رسانش مغناطیسی</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3" title="دیامغناطیس">دیامغناطیس</a><a href="#cite_note-9">[۹]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="پذیرفتاری مغناطیسی">پذیرفتاری مغناطیسی</a></th><td class="infobox-data">۱۰-۶×۵.۹- (graph.) cm3/mol<a href="#cite_note-10">[۱۰]</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%88%D9%84_%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="مدول یانگ">مدول یانگ</a></th><td class="infobox-data">الماس: ۱۰۵۰ GPa<a href="#cite_note-ioffe-7">[۷]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="مدول برشی">مدول برشی</a></th><td class="infobox-data">الماس: ۴۷۸ GPa<a href="#cite_note-ioffe-7">[۷]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AD%D8%AC%D9%85%DB%8C" title="مدول حجمی">مدول حجمی</a></th><td class="infobox-data">الماس: ۴۴۲ GPa<a href="#cite_note-ioffe-7">[۷]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%D8%AA_%D9%BE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D9%88%D9%86" title="نسبت پواسون">نسبت پواسون</a></th><td class="infobox-data">الماس: ۰٫۱<a href="#cite_note-ioffe-7">[۷]</a> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B3" title="سختی موس">سختی موس</a></th><td class="infobox-data">گرافیت: ۱–۲ الماس: ۱۰ </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AB%D8%A8%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3" title="شماره ثبت سی‌ای‌اس">شماره ثبت سی‌ای‌اس</a></th><td class="infobox-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"><div class="plainlist"><ul><li>گرافیت: ۷۷۸۲-۴۲-۵</li><li>الماس: ۷۷۸۲-۴۰-۳</li></ul></div> </td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff">تاریخچه</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کشف عناصر شیمیایی">کشف</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مصر باستان">مصر باستان</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1" title="سومر">سومر</a><a href="#cite_note-11">[۱۱]</a> (۳۷۵۰ پیش از میلاد)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">نام بردن به عنوان یک عنصر</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">آنتوان لاووازیه</a><a href="#cite_note-12">[۱۲]</a> (۱۷۸۹)</td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="background:#c0ffff"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ایزوتوپ‌های کربن">ایزوتوپ‌های کربن</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"> <table class="wikitable" style="text-align: center; width: 100%; border-collapse: collapse; margin: 0; padding: 0;"> <tbody><tr> <th><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE" title="ایزوتوپ">ایزوتوپ</a> </th> <th><a href="/wiki/%D9%88%D9%81%D9%88%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="وفور طبیعی">فراوانی</a> </th> <th><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%85%D8%B1" title="نیمه‌عمر">نیمه‌عمر</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r30716427">(t۱/۲) </th> <th><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="واپاشی هسته‌ای">حالت فروپاشی</a> </th> <th><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B5%D9%88%D9%84_%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="محصول واپاشی">محصول</a> </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ایزوتوپ‌های کربن">11C</a> </td> <td style=""><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B2%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="ایزوتوپ پرتوزای مصنوعی">سنتز</a> </td> <td style="text-align:right;">۲۰ دقیقه </td> <td><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A8%D8%AA%D8%A7" title="واپاشی بتا">+β</a> </td> <td>۰٫۹۶ </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="ایزوتوپ‌های بور">11B</a> </td></tr> <tr> <th style="text-align:right;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B2" title="کربن-۱۲">12C</a> </th> <td style="">۹۸٫۹٪ </td> <td colspan="3" style="text-align:left;"><a href="/wiki/%D8%B6%D8%B1%DB%8C%D8%A8_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="ضریب ایزوتوپ پایدار">ضریب ایزوتوپ پایدار</a> با ۶ <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="نوترون">نوترون</a> </td></tr> <tr> <th style="text-align:right;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B3" title="کربن-۱۳">13C</a> </th> <td style="">۱٫۱٪ </td> <td colspan="3" style="text-align:left;">پایدار با ۷ نوترون </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B4" title="کربن-۱۴">14C</a> </td> <td style=""><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B2%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%DA%86%DB%8C%D8%B2" title="ایزوتوپ پرتوزای ناچیز">ناچیز</a> </td> <td style="text-align:right;">۵۷۳۰ سال </td> <td><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A8%D8%AA%D8%A7" title="واپاشی بتا">−β</a> </td> <td>۰٫۱۵۶ </td> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="ایزوتوپ‌های نیتروژن">14N</a> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-below noprint" style="background:#c0ffff"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="الگو:جعبه اطلاعات کربن">نمایش</a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="بحث الگو:جعبه اطلاعات کربن">بحث</a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جعبه اطلاعات کربن">ویرایش</a></li></ul></div> | <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="منابع اطلاعاتی عناصر شیمیایی">منابع</a></td></tr></tbody></table> کربن عنصری شیمیایی با نماد ''''C'''' و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="عدد اتمی">عدد اتمی</a> ۶ است. واژه کربن برگرفته از واژه‌ای لاتین به‌نام کربو<a href="#cite_note-13">[a]</a> به معنای <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> است. این عنصر، که در ردهٔ عناصر غیرفلزی جای می‌گیرد، چهارظرفیتی است به این معنی که چهار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a> در دسترس برای تشکیل <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پیوند شیمیایی">پیوندهای شیمیایی</a> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="پیوند کووالانسی">کووالانسی</a> دارد. کربن از گروه چهاردهم در <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="جدول تناوبی">جدول تناوبی</a> و دارای سه <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE" title="ایزوتوپ">ایزوتوپ</a> طبیعی است. این ایزوتوپ‌ها عبارت‌اند از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B2" title="کربن-۱۲">کربن-۱۲</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B3" title="کربن-۱۳">کربن-۱۳</a> که ایزوتوپ‌های پایداری هستند و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B4" title="کربن-۱۴">کربن-۱۴</a> یک <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="ایزوتوپ پرتوزا">ایزوتوپ پرتوزا</a> محسوب می‌شود و زمان <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%85%D8%B1" title="نیمه‌عمر">نیمه‌عمر</a> واپاشی آن حدود ۵۷۳۰ سال است. از دوران باستان تا سال ۱۶۹۹ میلادی، تنها سیزده عنصر توسط بشر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کشف عناصر شیمیایی">شناسایی</a> شده بودند که کربن یکی از آن‌ها بود. از نظر فراوانی، کربن <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86" title="فراوانی عنصرهای شیمیایی در پوسته زمین">پانزدهمین عنصر در پوسته زمین</a> و پس از <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="هیدروژن">هیدروژن</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هلیوم">هلیوم</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اکسیژن">اکسیژن</a>، چهارمین عنصر در کیهان است. فراوانی کربن، گوناگونی منحصر به فرد <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="ترکیب آلی">ترکیبات آلی</a> ساخته شده از آن و توانایی تشکیل <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1" title="پلیمر">بسپار</a> در دماهای متداول قابل دسترسی بر روی زمین، موجب می‌شود که این عنصر به‌عنوان عنصر مشترک در تمامی انواع شکل‌های شناخته شده از زندگی وجود داشته باشد. این عنصر به لحاظ جرم، پس از اکسیژن، دومین عنصر موجود در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="بدن انسان">بدن انسان</a> است و حدود ۱۸٫۵ درصد از جرم بدن انسان را تشکیل می‌دهد اتم‌های کربن می‌توانند به صورت‌های مختلفی با یک‌دیگر پیوند برقرار نمایند که این موجب می‌شود تا دگرشکل‌های متنوعی از کربن تشکیل شود. شناخته شده‌ترین <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دگرشکل‌های کربن">دگرشکل‌های کربنی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="فولرن باکمینستر">فولرن باکمینستر</a> هستند. <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B5_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="خواص فیزیکی مواد">خواص فیزیکی</a> کربن در هر کدام از دگرشکل‌های کربنی متفاوت است. به‌عنوان مثال گرافیت دارای ظاهری <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="کدری">کدر</a> و سیاه‌رنگ است، در حالی‌که الماس کاملاً شفاف است. گرافیت به قدری نرم است که می‌تواند برروی کاغذ اثری از خود برجا بگذارد و خود واژه گرافیت نیز از واژه‌ای <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="یونانی‌ها">یونانی</a> به‌معنای نوشتن<a href="#cite_note-14">[b]</a> برگرفته شده‌است. درحالی‌که الماس، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="سختی">سخت‌ترین</a> ترکیب طبیعی یافت شده بر روی زمین است. گرافیت یک <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رسانای الکتریکی">هدایت کننده</a> خوب <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="جریان الکتریکی">جریان الکتریکی</a> است، درحالی که الماس یک <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87_%D9%88_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="مقاومت ویژه و رسانندگی الکتریکی">رسانای ضعیف</a> جریان الکتریکی است. در فشار معمولی، الماس، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله‌های کربنی</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافین</a>، دارای بالاترین <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رسانندگی گرمایی">رسانندگی گرمایی</a> در بین تمام <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="فهرست رسانندگی حرارتی مواد">ترکیبات شناخته شده</a> هستند. آنها در مقابل تغییرات شیمیایی مقاوم هستند و برای این که با اکسیژن وارد واکنش شوند یا به عبارت دیگر برای این که سوزانده شوند، به دمای بالا نیاز دارند. متداول‌ترین <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="عدد اکسایش">حالت اکسایشی</a> کربن در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="ترکیب معدنی">ترکیبات معدنی</a> برابر با ۴+ است، در حالی‌که <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="عدد اکسایش">عدد اکسایش</a> ۲+ در موردی مانند <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کربن مونوکسید">کربن مونوکسید</a> و کمپلکس‌های کربونیلی <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87" title="فلز واسطه">فلزات واسطه</a> قابل مشاهده است. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%87%DA%A9" title="سنگ آهک">سنگ آهک</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA" class="mw-disambig" title="دولومیت">دولومیت</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="دی‌اکسید کربن">دی‌اکسید کربن</a> از بزرگ‌ترین منابع کربن معدنی هستند. این در حالی است که مقادیر قابل توجهی از کربن به‌صورت ذخیره شده در منابع آلی مانند <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AF%D9%87" title="پوده">پوده</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D9%85" title="نفت خام">نفت خام</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="آذریخ">آذریخ</a> وجود دارد. کربن طیف گسترده‌ای از ترکیبات را شامل می‌شود، به‌طوری که دامنه آن گستره‌تر از هر عنصر دیگری است. تا به‌امروز بیش از ده میلیون <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="ترکیب آلی">ترکیب آلی</a> ثبت شده‌است و مسیر شناسایی ترکیبات جدیدتر همچنان باز است، چرا که این تعداد ترکیب کشف شده تنها بخشی از ترکیبات مجموعه <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ترکیبات کربن">ترکیبات کربنی</a> فرضی ممکن و پایدار در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="شرایط استاندارد دما و فشار">شرایط استاندارد</a> هستند و به همین علت از کربن به‌عنوان «پادشاه عناصر»<a href="#cite_note-15">[c]</a> یاد شود. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه">تاریخچه</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تاریخچه">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png/150px-Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png" decoding="async" width="150" height="179" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png/225px-Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png/300px-Antoine_Laurent_de_Lavoisier.png 2x" data-file-width="1870" data-file-height="2228" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">لاووازیه</a>، در سال ۱۷۸۹ از کربن به‌عنوان یک عنصر نام برد.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Carl_Wilhelm_Scheele.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Carl_Wilhelm_Scheele.jpg/150px-Carl_Wilhelm_Scheele.jpg" decoding="async" width="150" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Carl_Wilhelm_Scheele.jpg/225px-Carl_Wilhelm_Scheele.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/60/Carl_Wilhelm_Scheele.jpg/300px-Carl_Wilhelm_Scheele.jpg 2x" data-file-width="602" data-file-height="816" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D9%87" title="کارل ویلهلم شیله">شیله</a>، نشان داد که گرافیت و زغال شکل‌های مشابه یکدیگر دارند.</figcaption></figure> ریشهٔ نام کربن از واژهٔ <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لاتین">لاتین</a> کربو به معنای زغال‌سنگ یا زغال چوب گرفته شده‌است.<a href="#cite_note-hlqnk-16">[۱۳]</a> کشف کربن به دوران <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="پیشاتاریخ">پیشاتاریخ</a> بر می‌گردد و استفاده از آن به صورت <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87" title="دوده">دوده</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="زغال">زغال چوب</a> در زندگی نخستین <a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86" title="تمدن">تمدنهای</a> بشری مشهور بود. الماس شکل دیگری از کربن احتمالاً در اوایل سال ۲۵۰۰ پیش از میلاد در <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a> شناخته شده بود و به صورت شیمیایی امروزی، در دوران <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روم باستان">روم باستان</a> از زغال چوب ساخته می‌شد. همچنین از مخلوط آن با <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3" title="رس">خاک رس</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85_%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="اهرام مصر">اهرام</a> به منظور پوششی در برابر ورود هوا استفاده می‌شده‌است.<a href="#cite_note-ancient_China-17">[۱۴]</a><a href="#cite_note-18">[۱۵]</a> در سال ۱۷۲۲، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%B4%D9%88%D9%84_%D8%AF%D9%88_%D8%B1%D8%A6%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B1" title="رنه آنتوان فرشول دو رئومور">رنه آنتوان فرشاکو دی رامور</a> نشان داد که آهن با جذب برخی از مواد به فولاد تبدیل می‌شود، که امروزه به‌عنوان کربن شناخته شده‌است.<a href="#cite_note-19">[۱۶]</a> در سال ۱۷۷۲، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">آنتوان لاووازیه</a>، پدر <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="شیمی">علم شیمی</a> نوین نشان داد که الماس‌ها، نوعی کربن هستند. او با سوزاندن زغال‌سنگ و الماس دریافت که پس از سوختن هیچ‌کدام آبی تولید نمی‌کنند و هر دو به مقدار یکسان <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="دی‌اکسید کربن">دی‌اکسید کربن</a> در هر <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85" title="گرم">گرم</a> آزاد می‌کنند.<a href="#cite_note-20">[۱۷]</a> زمانی که تصور می‌شد گرافیت شکل دیگری از <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8" title="سرب">سرب</a> است، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%B4%DB%8C%D9%84%D9%87" title="کارل ویلهلم شیله">کارل ویلهلم شیله</a> نشان داد که گرافیت درواقع همانند زغال چوب است با این تفاوت که دارای مخلوط کوچکی از آهن است. از آن‌جا که که گرافیت در زمان واکنش با <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="نیتریک اسید">نیتریک اسید</a> موجب تولید دی‌اکسید کربن می‌شود، او نام اسید هوایی<a href="#cite_note-21">[d]</a> را روی آن گذاشت.<a href="#cite_note-22">[۱۸]</a> در سال ۱۷۸۶، دانشمندان فرانسوی، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%AF_%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%87" title="کلود لویی برتوله">کلود لویی برتوله</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%86%DA%98" title="گاسپار مونژ">گاسپار مونژ</a> و سی. اِی. واندرموند<a href="#cite_note-23">[e]</a> با اکسید کردن گرافیت به همان روشی که <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D9%87" title="آنتوان لاووازیه">لاووازیه</a> برای الماس انجام داده بود تأیید کردند که گرافیت بیشتر کربن است.<a href="#cite_note-24">[۱۹]</a> با باقی ماندن مقداری <a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86" title="آهن">آهن</a> در انتها، آنها بر این باور شدند که آهن در ساختار گرافیت لازم است. آنها در نگارش‌های خود برای گازی که از سوختن گرافیت خارج می‌شد نام کاربون <a href="#cite_note-25">[f]</a> را پیشنهاد دادند که از واژه لاتین کاربونوم<a href="#cite_note-26">[g]</a> گرفته شده بود. در سال ۱۷۸۹ لاووازیه در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="کتاب درسی">کتاب‌های درسی</a> از کربن به‌عنوان یک عنصر نام برد.<a href="#cite_note-27">[۲۰]</a> در سال ۱۹۸۵ شیمی‌دان‌های آمریکایی <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D9%84" title="رابرت کرل">رابرت کرل</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ریچارد اسمالی">ریچارد اسمالی</a> و شیمی‌دان بریتانیایی <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88" title="هارولد کروتو">هارولد کروتو</a> موفق به کشف <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a>، یکی از دگرشکل‌های مصنوعی عنصر کربن شدند<a href="#cite_note-28">[۲۱]</a> که خود انواع گوناگون و متعددی شامل اشکال <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="نانوساختار">نانوساختار</a> مانند <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="فولرن باکمینستر">باکی‌بال‌ها</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله‌ها</a> است.<a href="#cite_note-buckyballs-29">[۲۲]</a> کاشفان این شکل جدید از کربن در سال ۱۹۹۶ <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84" title="جایزه نوبل">جایزه نوبل</a> شیمی را دریافت کردند.<a href="#cite_note-30">[۲۳]</a> از طرف دیگر علاقه جدید به اشکال جدید منجر به کشف دگرشکل‌های بیشتر از جمله <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کربن شیشه‌ای">کربن شیشه‌ای</a>، و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81" title="کربن آمورف">کربن آمورف</a> شد.<a href="#cite_note-glassy_carbon-31">[۲۴]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ویژگی">ویژگی</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: ویژگی">ویرایش</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Carbon-phase-diagramp.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Carbon-phase-diagramp.svg/langfa-300px-Carbon-phase-diagramp.svg.png" decoding="async" width="300" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Carbon-phase-diagramp.svg/langfa-450px-Carbon-phase-diagramp.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Carbon-phase-diagramp.svg/langfa-600px-Carbon-phase-diagramp.svg.png 2x" data-file-width="467" data-file-height="399" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="نمودار فازی">نمودار فازی</a> نظری و پیش‌بینی شده برای کربن</figcaption></figure> کربن با داشتن <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="عدد اتمی">عدد اتمی</a> ۶، به‌عنوان عنصر ششم محسوب می‌شود و دارای <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="آرایش الکترونی">آرایش الکترونی</a> ۱s۲۲s۲۲p۲ است که چهار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a> موجود در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="اوربیتال اتمی">اوربیتال‌های</a> ۲s و ۲p به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%B8%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="الکترون ظرفیت">الکترون‌های ظرفیت</a> آن به‌حساب می‌آیند، الکترون‌هایی که می‌توانند موجب تشکیل <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="پیوند کووالانسی">پیوندهای کووالانسی</a> و ساخته شدن پیوندهای بین اتمی و درنتیجه ترکیبات <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84" title="مولکول">مولکولی</a> جدید شوند. چهار انرژی <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B4" title="یونش">یونش</a> ابتدایی کربن عبارت‌اند از: ۱۰۸۰٫۵، ۲۳۵۲٫۶، ۴۶۲۰٫۵ و ۶۲۲۲٫۷ <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%84" title="ژول بر مول">کیلوژول بر مول</a> که این مقادیر انرژی یونش بسیار بیش‌تر از سایر عناصر موجود در <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="گروه کربن">گروه چهاردهم</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="جدول تناوبی">جدول تناوبی</a> (عناصر زیرین در گروه شامل کربن) هستند. میزان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%DB%8C" title="الکترونگاتیوی">الکترونگاتیوی</a> کربن در مقیاس پائولینگ<a href="#cite_note-32">[h]</a> برابر با ۲٫۵ است که به‌طور قابل توجهی از مقدار الکترونگاتیوی سایر عناصر هم‌گروه با کربن (۱٫۸–۱٫۹) در گروه چهاردهم جدول تناوبی بیشتر و تقریباً مشابه نیتروژن و <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87" title="فلز واسطه">فلزات واسطه</a> ردیف دوم و سوم جدول تناوبی است. شعاع پیوند کووالانسی کربنی معمولاً برابر با ۷۷٫۲ <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="پیکومتر">پیکومتر</a> برای <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="پیوند کربن-کربن">پیوند کربن-کربن</a> یگانه، ۶۶٫۷ پیکومتر برای پیوند کربن-کربن دوگانه، ۶۰٫۳ پیکومتر برای پیوند کربن-کربن سه‌گانه است، با این‌حال این مقادیر مطلق نیستند و بسته به نوع <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عدد هم‌آرایی">عدد کوئوردیناسیون</a> و نوع پیوندهای دو اتم کربن درگیر در پیوند مورد نظر، متفاوت هستند. به‌طور عمومی، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B9_%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="شعاع کووالانسی">شعاع کووالانسی</a>، با کاهش عدد کوئوردیناسیون و افزایش مرتبه پیوند، کاهش می‌یابد.<a href="#cite_note-33">[۲۵]</a> کربن دارای بالاترین دمای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D8%B9%DB%8C%D8%AF" title="تصعید">تصعید</a> در میان تمام عناصر است. در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%B3%D9%81%D8%B1_(%DB%8C%DA%A9%D8%A7)" title="اتمسفر (یکا)">فشار معمولی اتمسفر</a>، فاقد <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87_%D8%B0%D9%88%D8%A8" title="نقطه ذوب">نقطه ذوب</a> است، چراکه <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="نقطه سه‌گانه">نقطه سه‌گانه</a> آن در فشار ۰٫۲±۱۰٫۸ <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84_(%DB%8C%DA%A9%D8%A7)" title="پاسکال (یکا)">مگاپاسکال</a> و دمای ۳۰۰±۴۶۰۰ درجه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86" title="کلوین">کلوین</a> (۳۰۰±۴۳۳۰ درجه <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="سانتی‌گراد">سانتی‌گراد</a>؛ ۵۴۰±۷۸۲۰ درجه <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="فارنهایت">فارنهایت</a>) به‌وقوع می‌پیوندد<a href="#cite_note-triple2-2">[۲]</a><a href="#cite_note-triple3-3">[۳]</a> و درنتیجه، کربن در دمایی در حدود ۳۹۰۰ درجه کلوین (۳۶۳۰ درجه سانتی‌گراد؛ ۶۵۶۰ درجه فارنهایت) تصعید می‌شود.<a href="#cite_note-triple-34">[۲۶]</a><a href="#cite_note-35">[۲۷]</a> کربن در حضور یک <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%BE_%D9%82%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="لامپ قوسی">قوس کربنی</a> تصعید می‌شود، جایی که دمای آن به حدود ۵۸۰۰ درجه کلوین (۵۵۳۰ درجه سانتی‌گراد؛ ۹۹۸۰ درجه فارنهایت) می‌رسد. صرف نظر از نوع، تمامی <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%BE%D8%A7%D8%B1" title="همپار">دگرشکل‌های کربنی</a> در دماهایی حتی بالاتر از نقطه ذوب فلزاتی مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="تنگستن">تنگستن</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="رنیوم">رنیوم</a>، جامد باقی می‌ماند. اگرچه کربن از لحاظ <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%DA%A9" title="ترمودینامیک">ترمودینامیکی</a> تمایل به <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4" title="اکسایش-کاهش">اکسید شدن</a> دارد، با این حال در مقابل اکسایش به طرز بسیار موثرتر از فلزاتی مانند <a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86" title="آهن">آهن</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3" title="مس">مس</a> مقاومت می‌کند.<a href="#cite_note-skei9-36">[۲۸]</a> در شرایط استاندارد، گرافیت با این‌که پایداری ترمودینامیکی بالاتری در مقایسه با الماس دارد، اما واکنش‌پذیرتر است؛ چراکه دارای <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%DB%8C" title="پیوند پای">پیوندهای پای</a> نامستقر است و این موجب می‌شود راحت‌تر وارد <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="واکنش شیمیایی">واکنش شیمیایی</a> شود. به‌عنوان مثال، در شرایط استاندارد، گرافیت می‌تواند توسط <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="نیتریک اسید">نیتریک اسید</a> غلیظ و داغ اکسید شود و <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="ملیتیک اسید">ملیتیک اسید</a> تولید کند. در طی چنین واکنشی، واحدهای شش‌گوشه موجود در ساختار گرافیت حفظ می‌شود، اما ساختار و نظم کلی آن شکسته می‌شود.<a href="#cite_note-37">[۲۹]</a> کربن می‌تواند به آسانی با اتم‌های کوچک دیگر از جمله اتم‌های کربن دیگر پیوند برقرار کند. اتم کربن قادر است که <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="پیوند کووالانسی">پیوندهای کووالانسی</a> پایدار و متنوعی با اتم‌های مناسب چندظرفیتی دیگر شکل دهد. کربن با داشتن بیش از ده میلیون ترکیب شناخته شده، در بین تمامی عناصر جدول تناوبی، دارای بیشترین میزان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ترکیب شیمیایی">ترکیبات شیمیایی</a> است.<a href="#cite_note-lan0l-38">[۳۰]</a> اگرچه کربن دارای تعداد بسیار زیاد و گوناگون از ترکیبات است، اغلب این ترکیبات در دمای معمولی واکنش ناپذیر هستند. در دما و فشار استاندارد، کربن در مقابل تمامی تغییرات شیمیایی مقاومت می‌کند با این‌حال اکسیدکننده‌های قوی می‌توانند موجب واکنش پذیری آن شوند. کربن در مقابل <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="سولفوریک اسید">سولفوریک اسید</a>، <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="هیدروکلریک اسید">هیدروکلریک اسید</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B1" title="کلر">کلر</a>، و تمامی <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فلزهای قلیایی">قلیاها</a>، واکنش ناپذیر است.<a href="#cite_note-39">[۳۱]</a> در دماهای بالاتر از دمای استاندارد، کربن با اکسیژن وارد واکنش می‌شود و منجر به تولید <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="اکسوکربن">اکسوکربنها</a> می‌شود و در این شرایط چنانچه در کنار اکسیدهای فلزی قرار بگرید، با گرفتن اکسیژن آن‌ها، موجب تبدیل آن‌ها به اکسید فلز به شکل عنصر فلزی می‌شود.<a href="#cite_note-40">[۳۲]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ایزوتوپ‌ها">ایزوتوپ‌ها</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: ایزوتوپ‌ها">ویرایش</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ایزوتوپ‌های کربن">ایزوتوپ‌های کربن</a></div> در واقع همگی اتم‌های کربن دارای شش پروتون هستند و تفاوت آنها در داشتن تعداد متفاوتی از نوترون‌ها است، نوترون‌هایی که تعدادشان می‌تواند از ۲ تا ۱۶ متغیر باشد. از میان تمامی ایزوتوپ‌های کربن، تنها دو مورد، ایزوتوپ طبیعی و پایدار محسوب می‌شوند که دارای بیش‌ترین میزان فراوانی نیز هستند.<a href="#cite_note-webelements-41">[۳۳]</a> از این میان، این دو ایزوتوپ، ایزوتوپ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B2" title="کربن-۱۲">کربن-۱۲</a> حدود ۹۸٫۹۳ درصد از کربن موجود بر روی زمین را تشکیل می‌دهد و ایزوتوپ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B3" title="کربن-۱۳">کربن-۱۳</a>، سهمی برابر ۱٫۰۷ درصد را دارا است.<a href="#cite_note-webelements-41">[۳۳]</a> میزان کربن-۱۲ در ترکیبات زیستی حتی از مقدار ذکر شده نیز بیشتر می‌شود چرا که در واکنش‌های زیست‌شیمیایی، تمایل زیادی برای کربن-۱۲ نسبت به کربن-۱۳ وجود دارد.<a href="#cite_note-42">[۳۴]</a> در سال ۱۹۶۱، <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%A9" title="آیوپاک">اتحادیهٔ بین‌المللی شیمی محض و کاربردی</a>، ایزوتوپ کربن-۱۲ را به‌عنوان مبنای تعیین <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C" title="جرم اتمی نسبی">جرم اتمی نسبی</a> عناصر انتخاب کرد.<a href="#cite_note-43">[۳۵]</a> در <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="رزونانس مغناطیسی هسته‌ای">طیف‌سنجی رزونانس مغناطیسی هسته‌ای</a> از کربن-۱۳ برای شناسایی ساختمان شیمیایی ترکیبات کربنی استفاده می‌شود.<a href="#cite_note-44">[۳۶]</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B4" title="کربن-۱۴">کربن-۱۴</a> دیگر ایزوتوپ کربن است که به‌صورت طبیعی یک <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="ایزوتوپ پرتوزا">ایزوتوپ پرتوزا</a> است که توسط واکنش پرتوهای کیهانی با <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="نیتروژن">نیتروژن</a> در لایه بالایی جو (در بخش‌های پایینی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="استراتوسفر">استراتوسفر</a> و بالایی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="تروپوسفر">تروپوسفر</a>) ایجاد می‌شود.<a href="#cite_note-45">[۳۷]</a> این ایزوتوپ در مقادیر بسیار ناچیزی برابر ۱ قسمت در تریلیون<a href="#cite_note-46">[i]</a> (۰٫۰۰۰۰۰۰۰۰۰۱ درصد) به‌ویژه در جو و انباشته‌ها سطحی مانند <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AF%D9%87" title="پوده">پوده</a> و دیگر مواد آلی یافت می‌شود.<a href="#cite_note-47">[۳۸]</a> کربن-۱۴ با انتشار پرتوی بتایی با بار منفی و انرژی ۰٫۱۵۸ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%88%D9%84%D8%AA" title="الکترون‌ولت">مگاالکترون‌ولت</a> (MeV) فروپاشیده می‌شود. به‌علت زمان فروپاشی نسبتاً آهسته این ایزوتوپ، کربن-۱۴ عملاً در میان سنگ‌های قدیمی یافت نمی‌شود. مقدار این ایزوتوپ در جو زمین و همچنین در بدن <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="جاندار">موجودات زنده</a> تقریباً ثابت است، اما به‌صورت مشخصی بعد از مرگ موجودات زنده، مقدار آن در بدن آنها کاهش می‌یابد.<a href="#cite_note-48">[۳۹]</a><a href="#cite_note-49">[۴۰]</a> بیش از ۱۵ نوع ایزوتوپ کربن شناخته شده وجود دارد که از میان آن‌ها کمترین <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%85%D8%B1" title="نیمه‌عمر">نیمه‌عمر</a> به کربن-۸ تعلق دارد، ایزوتوپی که با <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86" title="نشر پروتون">نشر پروتون</a> و <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7" title="واپاشی آلفا">واپاشی آلفا</a> دارای نیمه‌عمری معادل ۲۱-۱۰×۱٫۹۸۷۳۹ ثانیه دارد.<a href="#cite_note-50">[۴۱]</a> کربن-۱۹ یکی دیگر از ایزوتوپ‌های غیرعادی کربن است که دارای هاله هسته‌ای<a href="#cite_note-51">[j]</a><a href="#cite_note-52">[توضیح ۱]</a> است. به این معنی که اگر هسته را معادل یک کره دارای چگالی واحد در نظر بگیریم، هسته این ایزوتوپ بزرگتر از حد مورد انتظار است.<a href="#cite_note-53">[۴۲]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مدل_اتمی">مدل اتمی</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: مدل اتمی">ویرایش</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hybridisation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Hybridisation.svg/langfa-200px-Hybridisation.svg.png" decoding="async" width="200" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Hybridisation.svg/langfa-300px-Hybridisation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Hybridisation.svg/langfa-400px-Hybridisation.svg.png 2x" data-file-width="823" data-file-height="592" /></a><figcaption>نمودار نشان‌دهنده فرایند هیبریداسیون اوربیتال‌های اتمی یک اتم کربن. با انتقال یک الکترون از اوربیتال 2p پرشده در تراز پایین‌تر، به اوربیتال 2p خالی در تراز بالاتر و در ادامه یک هم‌تزاری اوربیتال‌های نیمه‌پر، هیبریداسیون نهایی اتم کربن تعیین می‌شود: مشارکت هرسه اوربیتال پی (sp۳)، مشارکت دو اوربیتال پی (sp۲) و مشارکت تنها یک اوربیتال پی (sp)</figcaption></figure> اتم کربن در <a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%D9%84%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="حالت پایه">حالت پایه</a> دارای اوربیتال‌های اتمی با آرایش الکترونی ۱s۲۲s۲۲px۱۲py۱۲pz۰ است. یک اتم کربن می‌تواند با تغییر سطح انرژی اوربیتال‌های اتمی خود طی فرایندی موسوم به <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="هیبریداسیون اوربیتال">هیبریداسیون اوربیتالی</a>، منجر به هم‌تراز شدن اوربیتال‌های لایه ظرفیت خود و همچنین چینش مجدد الکترون‌های این اوربیتال‌ها شود. اوربیتال‌های هیبریدی نیمه پر ایجاد شده از این طریق، امکان برقراری پیوند با اتم‌های دیگر را دارند که برای اتم کربن با توجه به وجود چهار اوربیتال نیمه‌پر، امکان تشکیل حداکثر چهار پیوند کووالانسی وجود دارد. یک اتم کربن، بسته به میزان مشارکت ۳ اوربیتال پی (p) در فرایند هیبریداسیون، می‌تواند متحمل سه نوع هیبریداسیون شود. به این ترتیب که مشارکت سه اوربیتال پی در فرایند هیبریداسیون موجب ایجاد هیبریداسیون sp۳، مشارکت دو اوربیتال پی موجب شکل‌گیری هیبریداسیون sp۲ و چنانچه تنها یکی از اوربیتال‌های پی در فرایند هیبریداسیون شرکت کند، هیبریداسیون اتم مورد نظر از نوع sp می‌شود. علاوه‌بر هیبریداسیون متفاوت، نوع پیوندهایی که یک اتم کربن قادر به برقراری آن‌ها است نیز می‌تواند متفاوت باشد که آن‌ها نیز به نوبه خود به سه نوع؛ پیوند یگانه (C-C)، دوگانه (C=C) و سه‌گانه (C≡C) تقسیم می‌شوند. این که یک اتم در کدام نوع پیوند مشارکت کند، به هیبریداسیون آن بستگی دارد. به‌عنوان مثال اگر هیبریداسیون اتم کربن از نوع sp۳ باشد، نوع پیوند آن یگانه، برای هیبریداسیون sp۲، نوع پیوند دوگانه و در مورد هیبریداسیون sp، نوع پیوند سه‌گانه خواهد بود.<a href="#cite_note-54">[۴۳]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هیبریداسیون_sp۳">هیبریداسیون sp۳</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: هیبریداسیون sp۳">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیوند یگانه">پیوند یگانه</a></div> هیبریداسیون sp۳ ناشی از مشارکت سه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="اوربیتال اتمی">اوربیتال اتمی</a> پی (px.py.pz) و یک اوربیتال اتمی اس (s) است. در میان دگرشکل‌های کربن، الماس یکی از ساختارهایی است که اتم‌های تشکیل دهنده آن، دارای هیبریداسیون sp۳ و درنتیجه پیوندهای یگانه است. <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ساختار بلوری">ساختار بلوری</a> مکعب الماس الگوی تکراری از ۸ اتم است که برخی مواد ممکن است هنگام جامد شدن از آن استفاده کنند. در حالی که اولین نمونه شناخته شده از این نوع ساختار، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> بوده‌است، سایر عناصر <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="گروه کربن">گروه ۱۴</a> نیز این ساختار را به خود می‌گیرند، از جمله <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9" title="قلع">آلفا-قلع</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="نیم‌رسانا">نیم‌رساناهای</a> سیلیسیم و <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="ژرمانیم">ژرمانیوم</a> و همچنین آلیاژهای سیلیسیم و ژرمانیم. تمام اتم‌ها در این ساختار، اتم‌های مشابهی هستند که توسط پیوندهای کووالانسی به یک‌دیگر متصل شده‌اند. این ساختار شبیه یک ساختار مکعبی با وجوه مرکز پر به اضافه چهار اتم داخلی است.<a href="#cite_note-55">[۴۴]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 116px"> <div class="thumb" style="width: 114px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sp3-Orbital.svg" class="mw-file-description" title="هیبریداسیون sp۳"><img alt="هیبریداسیون sp۳" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Sp3-Orbital.svg/171px-Sp3-Orbital.svg.png" decoding="async" width="114" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Sp3-Orbital.svg/257px-Sp3-Orbital.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Sp3-Orbital.svg/342px-Sp3-Orbital.svg.png 2x" data-file-width="290" data-file-height="280" /></a></div> <div class="gallerytext">هیبریداسیون sp۳</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 148px"> <div class="thumb" style="width: 146px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Diamond_cubic_animation.gif" class="mw-file-description" title="سلول واحد الماس"><img alt="سلول واحد الماس" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Diamond_cubic_animation.gif/219px-Diamond_cubic_animation.gif" decoding="async" width="146" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/89/Diamond_cubic_animation.gif 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="226" /></a></div> <div class="gallerytext"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF" title="سلول واحد">سلول واحد</a> الماس</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 106.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 104.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Methan_Keilstrich.svg" class="mw-file-description" title="متان"><img alt="متان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Methan_Keilstrich.svg/157px-Methan_Keilstrich.svg.png" decoding="async" width="105" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Methan_Keilstrich.svg/236px-Methan_Keilstrich.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Methan_Keilstrich.svg/314px-Methan_Keilstrich.svg.png 2x" data-file-width="96" data-file-height="101" /></a></div> <div class="gallerytext"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="متان">متان</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 112px"> <div class="thumb" style="width: 110px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Cyclohexane-2D-b.png" class="mw-file-description" title="سیکلوهگزان"><img alt="سیکلوهگزان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Cyclohexane-2D-b.png/165px-Cyclohexane-2D-b.png" decoding="async" width="110" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Cyclohexane-2D-b.png/248px-Cyclohexane-2D-b.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Cyclohexane-2D-b.png/330px-Cyclohexane-2D-b.png 2x" data-file-width="736" data-file-height="736" /></a></div> <div class="gallerytext"> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%87%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="سیکلوهگزان">سیکلوهگزان</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 103.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 101.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Cuban.svg" class="mw-file-description" title="کوبان"><img alt="کوبان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Cuban.svg/152px-Cuban.svg.png" decoding="async" width="102" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Cuban.svg/228px-Cuban.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Cuban.svg/304px-Cuban.svg.png 2x" data-file-width="129" data-file-height="140" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84)" title="کوبان (مولکول)">کوبان</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هیبریداسیون_sp۲">هیبریداسیون sp۲</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: هیبریداسیون sp۲">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیوند دوگانه">پیوند دوگانه</a></div> هیبریداسیون sp۲ ناشی از مشارکت دو اوربیتال اتمی پی (px.py) و یک اوربیتال اتمی اس (s) است. از بین دگرشکل‌های کربن، گرافیت یکی از مواردی است که اتم‌های تشکیل دهنده آن، دارای هیبریداسیون sp۲ و درنتیجه پیوندهای دوگانه است. گرافیت دارای ساختاری لایه‌ای است و در آن هر اتم کربن به سه اتم کربن دیگر متصل است. در اطراف هر اتم کربن یک آرایش سه ضلعی مسطح با زاویه ۱۲۰ درجه به وجود می‌آید.<a href="#cite_note-56">[۴۵]</a><a href="#cite_note-57">[۴۶]</a> از اتصال ۶ اتم کربن ساختارهایی شش‌گوشه ایجاد می‌شود که از اتصال آنها به یکدیگر صفحاتی مشبک به وجود می‌آید. پیوند بین مولکولی در صفحات بسیار قوی بوده ولی بین صفحات نیروی ضعیف <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B3%DB%8C" title="نیروی واندروالسی">وان‌دروالسی</a> وجود دارد که موجب لغزیدن یا جدا شدن لایه‌ها می‌گردد.<a href="#cite_note-58">[۴۷]</a> آلفا-هگزاگونال و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D8%B4%D9%87" title="دستگاه بلوری شش‌گوشه">بتا-رامبوهدرال</a> دو شکل شناخته شده گرافیت، ویژگی‌های فیزیکی بسیار مشابهی دارند.<a href="#cite_note-59">[۴۸]</a><a href="#cite_note-60">[۴۹]</a> فرم آلفا می‌تواند با استفاده از روش‌های مکانیکی به فرم بتا تبدیل شود و فرم بتا هنگامی که بالاتر از ۱۳۰۰ درجه سانتی‌گراد گرم شود، به فرم آلفا بازمی‌گردد.<a href="#cite_note-61">[۵۰]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 156.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 154.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sp2-Orbital.svg" class="mw-file-description" title="هیبریداسیون sp۲"><img alt="هیبریداسیون sp۲" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Sp2-Orbital.svg/232px-Sp2-Orbital.svg.png" decoding="async" width="155" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Sp2-Orbital.svg/348px-Sp2-Orbital.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Sp2-Orbital.svg/464px-Sp2-Orbital.svg.png 2x" data-file-width="290" data-file-height="225" /></a></div> <div class="gallerytext">هیبریداسیون sp۲</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 74.666666666667px"> <div class="thumb" style="width: 72.666666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Graphite-unit-cell-3D-balls.png" class="mw-file-description" title="ساختار بلوری گرافیت"><img alt="ساختار بلوری گرافیت" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Graphite-unit-cell-3D-balls.png/109px-Graphite-unit-cell-3D-balls.png" decoding="async" width="73" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Graphite-unit-cell-3D-balls.png/163px-Graphite-unit-cell-3D-balls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Graphite-unit-cell-3D-balls.png/218px-Graphite-unit-cell-3D-balls.png 2x" data-file-width="666" data-file-height="1100" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ساختار بلوری">ساختار بلوری</a> گرافیت</div></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 195.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 193.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Propadiene_structure.svg" class="mw-file-description" title="پروپادی‌ان (آلن)"><img alt="پروپادی‌ان (آلن)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Propadiene_structure.svg/290px-Propadiene_structure.svg.png" decoding="async" width="194" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Propadiene_structure.svg/435px-Propadiene_structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7b/Propadiene_structure.svg/580px-Propadiene_structure.svg.png 2x" data-file-width="290" data-file-height="180" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="پروپادین">پروپادی‌ان</a> (<a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%86_(%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C)" title="آلن (شیمی)">آلن</a>)</div></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 124.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 122.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Ethylene.svg" class="mw-file-description" title="اتیلن"><img alt="اتیلن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Ethylene.svg/184px-Ethylene.svg.png" decoding="async" width="123" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Ethylene.svg/276px-Ethylene.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Ethylene.svg/368px-Ethylene.svg.png 2x" data-file-width="88" data-file-height="86" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="اتیلن">اتیلن</a></div></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 98.666666666667px"> <div class="thumb" style="width: 96.666666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Benzene_Structural_diagram.svg" class="mw-file-description" title="بنزن"><img alt="بنزن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Benzene_Structural_diagram.svg/145px-Benzene_Structural_diagram.svg.png" decoding="async" width="97" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Benzene_Structural_diagram.svg/217px-Benzene_Structural_diagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Benzene_Structural_diagram.svg/290px-Benzene_Structural_diagram.svg.png 2x" data-file-width="290" data-file-height="360" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%B2%D9%86" title="بنزن">بنزن</a></div></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هیبریداسیون_sp">هیبریداسیون sp</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: هیبریداسیون sp">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیوند سه‌گانه">پیوند سه‌گانه</a></div> هیبریداسیون sp ناشی از مشارکت تنها یک اوربیتال اتمی پی (px ،py یا pz) و یک اوربیتال اتمی اس (s) است. از بین دگرشکل‌های کربن، ترکیب <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88(%DB%B1%DB%B8)%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="سیکلو(۱۸)کربن">سیکلو(۱۸)کربن</a> گونه‌ای است که اتم‌های تشکیل دهنده آن، دارای هیبریداسیون sp و درنتیجه پیوندهای سه‌گانه است. سیکلو(۱۸)کربن مولکولی است که ساختاری حلقوی دارد و متشکل از ۱۸ اتم کربن دارای پیوندهای سه‌گانه یکی در میان است. این ساختار، کوچک‌ترین ترکیب از خانواده سیکلو[n]کربن‌ها است و طبق محاسبات انجام شده با داشتن انرژی فشار حلقه<a href="#cite_note-62">[k]</a> برابر ۷۲ کیلوکالری بر مول، پیش‌بینی می‌شود که یک ترکیب پایدار از لحاظ ترمودینامیکی باشد. رایج‌ترین پیوندهای سه‌گانه بین دو اتم کربن، در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%DB%8C%D9%86" title="آلکین">آلکینها</a> دیده می‌شود. <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1" title="سیانور">سیانیدها</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="ایزوسیانید">ایزوسیانیدها</a> نیز پیوند سه‌گانه دارند. برخی مولکول‌ها دواتمی مانند دی‌نیتروژن و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کربن مونوکسید">کربن مونوکسید</a> نیز پیوند سه‌گانه دارند. این پیوند در <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="فرمول اسکلتی">فرمول اسکلتی</a> با سه خط افقی (≡) نمایش داده می‌شود.<a href="#cite_note-63">[۵۱]</a><a href="#cite_note-64">[۵۲]</a><a href="#cite_note-65">[۵۳]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 156.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 154.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sp-Orbital.svg" class="mw-file-description" title="هیبریداسیون sp"><img alt="هیبریداسیون sp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Sp-Orbital.svg/232px-Sp-Orbital.svg.png" decoding="async" width="155" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Sp-Orbital.svg/348px-Sp-Orbital.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Sp-Orbital.svg/464px-Sp-Orbital.svg.png 2x" data-file-width="290" data-file-height="225" /></a></div> <div class="gallerytext">هیبریداسیون sp</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 119.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 117.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Polyynic_cyclocarbon.png" class="mw-file-description" title="سیکلو(۱۸)کربن"><img alt="سیکلو(۱۸)کربن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Polyynic_cyclocarbon.png/176px-Polyynic_cyclocarbon.png" decoding="async" width="118" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Polyynic_cyclocarbon.png/264px-Polyynic_cyclocarbon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Polyynic_cyclocarbon.png/352px-Polyynic_cyclocarbon.png 2x" data-file-width="762" data-file-height="779" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88(%DB%B1%DB%B8)%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="سیکلو(۱۸)کربن">سیکلو(۱۸)کربن</a></div></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 646.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 644.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Cyanogen_200.svg" class="mw-file-description" title="سیانوژن"><img alt="سیانوژن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Cyanogen_200.svg/967px-Cyanogen_200.svg.png" decoding="async" width="645" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Cyanogen_200.svg/1450px-Cyanogen_200.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Cyanogen_200.svg/1933px-Cyanogen_200.svg.png 2x" data-file-width="102" data-file-height="19" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%DA%98%D9%86" title="سیانوژن">سیانوژن</a></div></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 700.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 698.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Acetylene-2D.svg" class="mw-file-description" title="استیلن"><img alt="استیلن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Acetylene-2D.svg/1048px-Acetylene-2D.svg.png" decoding="async" width="699" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Acetylene-2D.svg/1571px-Acetylene-2D.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Acetylene-2D.svg/2095px-Acetylene-2D.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="88" /></a></div> <div class="gallerytext"><div style="text-align: center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="استیلن">استیلن</a></div></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دگرشکل‌ها">دگرشکل‌ها</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: دگرشکل‌ها">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دگرشکل‌های کربن">دگرشکل‌های کربن</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Eight_Allotropes_of_Carbon.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Eight_Allotropes_of_Carbon.svg/333px-Eight_Allotropes_of_Carbon.svg.png" decoding="async" width="333" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Eight_Allotropes_of_Carbon.svg/500px-Eight_Allotropes_of_Carbon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Eight_Allotropes_of_Carbon.svg/666px-Eight_Allotropes_of_Carbon.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption>برخی از دگرشکل‌های کربن: a. الماس، b. <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a>، c. <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%D8%B3%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="لونسدالیت">لونسدالیت</a>، d.e.f. <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرنها</a> (C۷۰ ،C۵۴۰ ،C۶۰) g. <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81" title="کربن آمورف">کربن بی‌شکل</a>، h. <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله کربنی</a></figcaption></figure> گرافیت که یکی از دگرشکل‌های کربن محسوب می‌شود، یکی از نرم‌ترین مواد شناخته شده و الماس که دگرشکل دیگر کربن است، سخت‌ترین ترکیب طبیعی شناخته شده بر روی زمین است. دگرشکل‌های کربنی طیف وسیعی از خواص فیزیکی و شیمیایی را منجر می‌شوند. کربن اتمی دارای عمری کوتاه است که این موضوع موجب می‌شود شکل‌های متنوع مولکولی یا همان دگرشکل‌های کربنی شکل بگیرند. سه دگرشکل شناخته شده کربن عبارت‌اند از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81" title="کربن آمورف">کربن بی‌شکل</a> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a> و الماس. دگرشکل دیگر کربن، <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a> است که زمانی گونه‌ای خاص و عجیب به‌شمار می‌آمد اما امروزه به‌صورت متداول تهیه و در تحقیقات علمی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خانواده دگرشکل‌های فولرنی خود شامل <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="فولرن باکمینستر">فولرن باکمینستر</a>،<a href="#cite_note-buckyballs-29">[۲۲]</a><a href="#cite_note-nanotubes-66">[۵۴]</a> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله کربنی</a>،<a href="#cite_note-nanotubes2-67">[۵۵]</a> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانوجوانه کربنی">نانوجوانه کربنی</a><a href="#cite_note-nanobuds-68">[۵۶]</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81%DB%8C%D8%A8%D8%B1_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانوفیبر کربنی">نانوالیاف کربنی</a><a href="#cite_note-69">[۵۷]</a><a href="#cite_note-70">[۵۸]</a> است. علاوه‌بر دگرشکل‌های مرسوم، چندین نوع دگرشکل غیرمعمول نیز از کربن شناخته شده‌است که عبارت‌اند از لونسدالیت،<a href="#cite_note-lonsdaletite-71">[۵۹]</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کربن شیشه‌ای">کربن شیشه‌ای</a>،<a href="#cite_note-glassy_carbon-31">[۲۴]</a> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81%D9%88%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانوفوم کربنی">نانوفوم کربنی</a><a href="#cite_note-72">[۶۰]</a> و کربن استیلنی خطی یا همان <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="کاربین">کاربین</a>.<a href="#cite_note-LAC-73">[۶۱]</a> گرافن یکی دیگر از دگرشکل‌های کربنی است که متشکل از ورقه‌ای دوبعدی و ساخته شده از ساختارهای شش‌گوشه کربنی است. تا سال ۲۰۰۹، گرافن به‌عنوان محکم‌ترین ماده بررسی شده بود.<a href="#cite_note-lee-74">[۶۲]</a> فرایند جداسازی گرافن از گرافیت، نیازمند توسعه فناوری به منظور تجاری سازی تولید آن است.<a href="#cite_note-nypost-75">[۶۳]</a> کربن بی‌شکل، به‌عنوان دگرشکلی از کربن، فرمی است که در آن اتم‌های کربن در ساختاری غیربلوری، نامنظم و شیشه‌ای مانند قرار گرفته‌اند. این نوع کربن به‌صورت پودری است و جزء اصلی تشکیل دهنده <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="زغال">زغال</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="کربن سیاه">کربن سیاه</a>، دوده و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84" title="کربن فعال">کربن فعال</a> است.<a href="#cite_note-hsmeo-76">[۶۴]</a> در فشار رایج، کربن ساختاری مانند گرافیت به خود می‌گیرد، به‌طوری که هر اتم به صورت مثلثی با سه‌اتم دیگر پیوند برقرار می‌کند و منجر به تولید یک صفحه مسطح متشکل از واحدهای حلقوی شش‌گوشه درست همانند هیدروکربن‌های آروماتیک می‌شود.<a href="#cite_note-77">[۶۵]</a> ساختار به‌وجود آمده یک شبکه دوبعدی از اتم‌های کربن است و این صفحات مسطح کربنی می‌توانند با کمک نیروی وان‌دروالسی بر روی یک‌دیگر قرار بگیرند. استحکام پایین پیوند میان این صفحات قرار گرفته بر روی یک‌دیگر، موجب لغزش آسان صفحات بر روی یک‌دیگر و نرمی گرافیت می‌شود. نیروی وان‌دروالسی میان لایه‌ها براثر همپوشانی الکترون‌های خارجی اتم‌های تشکیل دهنده لایه‌ها است و این همپوشانی منجر به تشکیل یک ابر پای و عدم استقرار الکترونی می‌شود. وجود ابر ناشی از عدم استقرار الکترونی، باعث می‌شود که گرافیت بتواند تنها در محل تشکیل پیوندهای نامستقر و در راستای صفحات خود، هادی جریان الکتریکی باشد. این محدودیت سبب می‌شود که خصلت هدایت الکتریکی توده کربن در مقایسه با اغلب فلزات کمتر باشد. عدم استقرار الکترونی همچنین موجب می‌شود که گرافیت در مقایسه با الماس، پایداری بیشتری در <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82" title="دمای اتاق">دمای اتاق</a> داشته باشد.<a href="#cite_note-ts1w7-78">[۶۶]</a> در فشارهای بالا، کربن دگرشکل‌های فشرده‌تری مانند الماس را تشکیل می‌دهد که تقریباً دارای چگالی دوبرابر گرافیت است. برخلاف گرافیت، در <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="ساختار الماس">ساختار الماس</a>، هر اتم به‌صورت چهاروجهی با چهار اتم دیگر پیوند برقرار می‌کند و منجر به تشکیل یک شبکه سه بعدی از حلقه‌های شش عضوی منقبض شده می‌شود. الماس همانند سیلیسیم و ژرمانیم، دارای ساختار مکعبی است و به‌علت قدرت پیوندهای کربن-کربن، سخت‌ترین ماده طبیعی شناخته شده در مقابل خراشیده شدن است. برخلاف باور عمومی که بیان می‌کند «الماس‌ها تا ابد باقی می‌مانند»، الماس در <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="شرایط استاندارد دما و فشار">شرایط استاندارد</a> (دما: ۲۹۸ کلوین، فشار: ۱۰٬۰۰۰ پاسکال<a href="#cite_note-therm_prop-79">[۶۷]</a>) از نظر ترمودینامیکی ناپایدار است (انرژی استاندارد تشکیل گیبس (ΔfG°) برای الماس در دمای ۲۹۸ کلوین = ۲٫۹ کیلوژول بر مول<a href="#cite_note-80">[۶۸]</a>) و در نهایت به گرافیت تبدیل می‌شود. باتوجه به سد انرژی بالای فعال‌سازی، تبدیل الماس به گرافیت در دمای اتاق به‌قدری آهسته است که قابل تشخیص نیست. باقیمانده کربنی که دچار تغییر فاز شده‌است به‌صورت تجربی مورد بررسی قرار نگرفته‌است اما مطالعات نظری اخیر با استفاده از روش <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9%DB%8C_%DA%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="نظریه تابعی چگالی">نظریه تابعی چگالی</a> به این نتیجه رسیده‌است که در شرایط رسیدن دما و فشار به‌ترتیب به <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%B1_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82" title="صفر مطلق">صفر کلوین</a> و صفر پاسکال، الماس به ساختاری با استحکامی در حدود ۱/۱ <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D9%84_%D8%A8%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%84" title="ژول بر مول">کیلوژول بر مول</a> بیشتر از گرافیت تبدیل می‌شود. تحت برخی شرایط، کربن به لونسدالیت متبلور می‌شود، ساختاری که یک شبکه بلوری شش‌گوشه است و در آن، همه اتم‌ها، همانند آنچه در الماس رخ می‌دهد، به‌صورت کووالانسی با یکدیگر پیوند برقرار می‌کنند.<a href="#cite_note-lonsdaletite-71">[۵۹]</a> فولرن‌ها، بلورهایی سنتزی با ساختای مشابه گرافیت هستند با این تفاوت که تمام واحدهای تشکیل دهنده، از شش‌گوشه‌های مسطح ساخته نشده‌اند و تعدادی واحد شش‌گوشه نامسطح، پنج‌گوشه و حتی هفت‌گوشه نیز در ساختار آنها وجود دارد. صفحات سازنده فولرن‌ها به‌صورت کره، بیضی یا استوانه‌ای شکل می‌گیرند. خواص خانواده ترکیبات فولرنی هنوز به‌صورت کامل ارزیابی نشده‌است و این موضوع خود زمینه وسیعی در تحقیقات نانومواد را به خود اختصاص داده‌است. فولرن یا نام متداول دیگر آن یعنی باکی‌بال، برگرفته از نام <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1_%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1" title="باکمینستر فولر">باکمینستر فولر</a> و مخترع <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%A8%D8%AF_%DA%98%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%B2%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="گنبد ژئودزیک">گنبد ژئودزیک</a> است، گنبدی که دارای ساختاری مشابه با فولرن‌ها است. باکی‌بال‌ها دارای ساختارهای مولکولی بزرگی از کربن هستند که که اتم‌های کربن در آنها به‌صورت مثلثی با یکدیگر پیوند داده‌اند و موجب شکل‌گیری یک ساختار <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="گوی‌وار">گوی‌وار</a> شده‌اند، شناخته شده‌ترین و ساده‌ترین نوع فولرن، فولرن باکمینستر با ۶۰ اتم کربن است که دارای ساختاری شبیه توپ فوتبال است.<a href="#cite_note-buckyballs-29">[۲۲]</a> نانولوله‌های کربنی همانند باکی‌بال‌ها هستند با این تفاوت که هر اتم کربن در صفحه کربنی ساخته شده به‌صورت مثلثی با سه اتم دیگر در پیوند است و موجب ایجاد ساختاری استوانه‌ای شکل و توخالی می‌شود.<a href="#cite_note-nanotubes-66">[۵۴]</a><a href="#cite_note-nanotubes2-67">[۵۵]</a> نانوجوانه‌ها برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۷ گزارش شدند و ترکیبی از باکی‌بال‌ها و نانولوله‌ها هستند، به این صورت که باکی‌بال‌ها به‌صورت کووالانسی به سطح خارجی یک نانولوله متصل شده‌اند که این موجب تجمیع خواص این دو گونه در غالب یک ساختار واحد می‌شود.<a href="#cite_note-nanobuds-68">[۵۶]</a> <table class="wikitable"> <caption>مقایسه ویژگی‌های الماس و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a>، دو <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دگرشکل‌های کربن">دگرشکل کربن</a> </caption> <tbody><tr> <td bgcolor="#ccffcc"><div style="text-align: center;">گرافیت </div> </td> <td bgcolor="#FFFFCC"><div style="text-align: center;">الماس</div> </td></tr> <tr> <td>از نرم‌ترین ترکیبات شناخته شده‌است. </td> <td style="width: 50%;">نانوبلور سنتزی الماس، سخت‌ترین ترکیب طبیعی شناخته شده‌است.<a href="#cite_note-81">[۶۹]</a> </td></tr> <tr> <td>با داشتن خاصیت ابرروان‌کنندگی<a href="#cite_note-82">[l]</a> یک <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2" title="روان‌ساز">روان‌کننده</a> خوب است.<a href="#cite_note-83">[۷۰]</a> </td> <td>بهترین ترکیب موجود برای <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87" title="ساینده">ساییدن</a> دیگر مواد است. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رسانای الکتریکی">رسانای</a> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="جریان الکتریکی">جریان الکتریکی</a> است.<a href="#cite_note-84">[۷۱]</a> </td> <td>یک <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%DB%8C%D9%82_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="عایق الکتریکی">عایق</a> عالی برای جریان الکتریکی است<a href="#cite_note-85">[۷۲]</a> و دارای بالاترین میزان شکست <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="میدان الکتریکی">میدان الکتریکی</a> در میان تمامی مواد شناخته شده‌است. </td></tr> <tr> <td>برخی از انواع گرافیت مناسب برای استفاده به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%DB%8C%D9%82_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="عایق حرارتی">عایق حرارتی</a> (عایق آتش و محافظ) هستند در حالی‌که برخی دیگر، هدایت کننده بسیار خوب حرارت محسوب می‌شوند. </td> <td>بهترین ترکیب طبیعی <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="فهرست رسانندگی حرارتی مواد">رساننده حرارتی</a> است. </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="کدری">کدر</a> است. </td> <td>فوق‌العاده شفاف است. </td></tr> <tr> <td>در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D8%B4%D9%87" title="دستگاه بلوری شش‌گوشه">شبکه بلوری شش‌گوشه</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="بلوری شدن">متبلور</a> می‌شود.<a href="#cite_note-86">[۷۳]</a> </td> <td>در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%B9%D8%A8%DB%8C" title="دستگاه بلوری مکعبی">شبکه بلوری مکعبی</a> متبلور می‌شود. </td></tr> <tr> <td>کربن بی‌شکل،<a href="#cite_note-87">[m]</a> کاملاً <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="همسان‌گردی">همسان‌گرد</a> است. </td> <td>نانولوله‌های کربنی در میان <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="ناهمسان‌گردی">ناهمسان‌ترین</a> مواد شناخته شده قرار می‌گیرند. </td></tr></tbody></table> از دیگر دگرشکل‌های شناخته شده، کربن نانوفوم است که در سال ۱۹۹۷ کشف شد. این دگرشکل متشکل از مجموعه خوشه‌های دارای چگالی کم از اتم‌های کربن است که این اتم‌های کربنی به‌صورت رشته مانند در شبکه سه‌بعدی ضعیفی نگه داشته شده‌اند. در ساختار این کربن نانوفوم، اتم‌ها به‌صورت مثلثی با یکدیگر در پیوند هستند و منجر به تشکیل حلقه‌هایی شش یا هفت عضوی می‌شوند. این دگرشکل یکی از سبک‌ترین مواد جامد شناخته شده‌است به‌طوری که تنها دارای یک چگالی ۲ کیلوگرم برای هر متر مکعب است.<a href="#cite_note-88">[۷۴]</a> به‌صورت مشابهی با کربن نانوفوم، کربن شیشه‌ای نیز شامل نسبت زیادی فضاهای متخلخل بسته‌است با این تفاوت که برخلاف ساختار گرافیتی، فاقد ساختاری منظم از صفحات چیده شده بر روی یکدیگر همانند صفحات یک کتاب است و صفحات به‌صورت نامنظم و تصادفی بر روی یک‌دیگر قرار گرفته‌اند.<a href="#cite_note-glassy_carbon-31">[۲۴]</a> کربن استیلنی خطی که با نام کاربین نیز شناخته می‌شود، دارای ساختار شیمیایی C≡C-)n-) است.<a href="#cite_note-LAC-73">[۶۱]</a> کربن در این نوع دگرشکل، دارای هیبریداسیون از نوع sp است و شکل کلی دگرشکل مانند یک پلیمر است که دارای پیوندهای یگانه و سه‌گانه به‌صورت یک‌درمیان است. کاربین توجه زیادی را در نانوفناوری به خود جلب کرده‌است چراکه دارای مدول یانگ برابر با ۴۰ برابر الماس است.<a href="#cite_note-89">[۷۵]</a> کربن دات در سال ۲۰۰۴ به‌طور تصادفی در خالص سازی <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله‌های کربنی تک جداره</a> کشف شد.<a href="#cite_note-90">[۷۶]</a> این کشف مطالعات گسترده‌ای را برای بهره‌برداری از ویژگی‌های فلورسانس کربن دات ایجاد کرد.<a href="#cite_note-Wang_&_Hu_2014-91">[۷۷]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">برخی از دگرشکل‌های کربن</li> <li class="gallerybox" style="width: 100px"> <div class="thumb" style="width: 98px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:The_Daria-e_Noor_(Sea_of_Light)_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg" class="mw-file-description" title="الماس دریای نور در موزه جواهرات ملی ایران قرار دارد."><img alt="الماس دریای نور در موزه جواهرات ملی ایران قرار دارد." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/The_Daria-e_Noor_%28Sea_of_Light%29_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg/147px-The_Daria-e_Noor_%28Sea_of_Light%29_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg" decoding="async" width="98" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/The_Daria-e_Noor_%28Sea_of_Light%29_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg/221px-The_Daria-e_Noor_%28Sea_of_Light%29_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/The_Daria-e_Noor_%28Sea_of_Light%29_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg/294px-The_Daria-e_Noor_%28Sea_of_Light%29_Diamond_from_the_collection_of_the_national_jewels_of_Iran_at_Central_Bank_of_Islamic_Republic_of_Iran.jpg 2x" data-file-width="2608" data-file-height="3722" /></a></div> <div class="gallerytext">الماس <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1" title="دریای نور">دریای نور</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D9%87_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="موزه جواهرات ملی ایران">موزه جواهرات ملی ایران</a> قرار دارد.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 170.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 168.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg" class="mw-file-description" title="کربن شیشه‌ای ساختاری بی‌نظم و دانه‌ای، نسبتاً سخت، هادی حرارت و دارای پایداری حرارتی بالا"><img alt="کربن شیشه‌ای ساختاری بی‌نظم و دانه‌ای، نسبتاً سخت، هادی حرارت و دارای پایداری حرارتی بالا" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg/253px-Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg" decoding="async" width="169" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg/380px-Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg/507px-Glassy_carbon_and_a_1cm3_graphite_cube_HP68-79.jpg 2x" data-file-width="4432" data-file-height="3674" /></a></div> <div class="gallerytext">کربن شیشه‌ای ساختاری بی‌نظم و دانه‌ای، نسبتاً سخت، هادی حرارت و دارای پایداری حرارتی بالا</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 196.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 194.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Activated_Carbon.jpg" class="mw-file-description" title="کربن فعال، حاصل از گرماکافت پیرولیز موادی مانند چوب، زغال‌سنگ، هسته یا پوسته میوه‌ها"><img alt="کربن فعال، حاصل از گرماکافت پیرولیز موادی مانند چوب، زغال‌سنگ، هسته یا پوسته میوه‌ها" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Activated_Carbon.jpg/292px-Activated_Carbon.jpg" decoding="async" width="195" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Activated_Carbon.jpg/438px-Activated_Carbon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Activated_Carbon.jpg/584px-Activated_Carbon.jpg 2x" data-file-width="2419" data-file-height="1740" /></a></div> <div class="gallerytext">کربن فعال، حاصل از گرماکافت پیرولیز موادی مانند چوب، زغال‌سنگ، هسته یا پوسته میوه‌ها</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 145.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 143.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:C60-Fulleren-kristallin.JPG" class="mw-file-description" title="فولرن C۶۰ به شکل بلوری"><img alt="فولرن C۶۰ به شکل بلوری" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/C60-Fulleren-kristallin.JPG/215px-C60-Fulleren-kristallin.JPG" decoding="async" width="144" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/C60-Fulleren-kristallin.JPG/322px-C60-Fulleren-kristallin.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/C60-Fulleren-kristallin.JPG/429px-C60-Fulleren-kristallin.JPG 2x" data-file-width="614" data-file-height="601" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a> C۶۰ به شکل بلوری</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 186.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg" class="mw-file-description" title="سی دات تهیه شده از پیش ماده‌های مختلف: اوره ، آلانین و ساکارز"><img alt="سی دات تهیه شده از پیش ماده‌های مختلف: اوره ، آلانین و ساکارز" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg/280px-Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg" decoding="async" width="187" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg/420px-Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/08/Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg/560px-Carbon_dots_prepared_by_Paliienko_K._Kiev_Ukraine.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B7_%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="نقاط کوانتومی کربن">سی دات</a> تهیه شده از پیش ماده‌های مختلف: اوره ، آلانین و ساکارز</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دیگر_شکل‌های_ممکن">دیگر شکل‌های ممکن</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: دیگر شکل‌های ممکن">ویرایش</a>]</div> <ul><li>کربن دی<a href="#cite_note-92">[n]</a>: این شکل از کربن توسط نظریه‌پردازان در سال ۲۰۱۸ پیشنهاد شد.<a href="#cite_note-FanLu2018-93">[۷۸]</a> کربن دی یک دگرشکل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%84%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="دستگاه بلوری راست‌لوزی">اورتورومبیک</a> sp۳ است. محاسبات کل انرژی نشان می‌دهد که کربن دی از نظر انرژی از ساختار T۶ که قبلاً پیشنهاد شده‌است و همچنین بسیاری ساختارهای دیگر، مطلوب تر است.</li> <li>چائویتی<a href="#cite_note-94">[o]</a>: ماده معدنی است که گمان می‌رود در اثر برخورد شهاب سنگ تشکیل شده‌است. کمی سخت‌تر از گرافیت با رنگ مایل به خاکستری تا سفید توصیف شده‌است.</li> <li>کربن فلزی<a href="#cite_note-95">[p]</a>: مطالعات نظری نشان داده‌است که در <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="نمودار فازی">نمودار فازی</a> مناطقی در فشارهای بسیار زیاد وجود دارد که کربن دارای ویژگی فلزی است.<a href="#cite_note-96">[۷۹]</a></li></ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:K_4_crystal.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/K_4_crystal.JPG/220px-K_4_crystal.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/K_4_crystal.JPG/330px-K_4_crystal.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/K_4_crystal.JPG/440px-K_4_crystal.JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>کریستال کی۴</figcaption></figure> <ul><li>کربن بی‌سی‌سی<a href="#cite_note-97">[q]</a>: در فشارهای فوق‌العاده بالای ۱۰۰۰ گیگا پاسکال پیش‌بینی شده‌است که ساختار مکعبی بدنه محور با ۸ اتم در سلول واحد، به اصطلاح C۸ تبدیل شود. این فاز کربن مکعبی ممکن است در اخترفیزیک اهمیت داشته باشد. ساختار آن در یکی از مراحل قابل تبدیل سیلیکون شناخته شده و شبیه به <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7%D9%86_(%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84)" title="کوبان (مولکول)">کوبان</a> است.<a href="#cite_note-98">[۸۰]</a> مواد ابرچگال و ابرسخت مشابه به این مرحله در سال ۱۹۷۹<a href="#cite_note-99">[۸۱]</a> و ۲۰۰۸ ساخته و منتشر شده‌است.<a href="#cite_note-100">[۸۲]</a><a href="#cite_note-101">[۸۳]</a> ساختار این فاز در سال ۲۰۱۲ به عنوان سودالیت کربن پیشنهاد شد.<a href="#cite_note-102">[۸۴]</a></li> <li>کربن بی‌سی‌تی<a href="#cite_note-103">[r]</a>: دارای دستگاه بلوری چهارگوشه است که توسط نظریه‌پردازان در سال ۲۰۱۰ ارائه شده‌است<a href="#cite_note-104">[۸۵]</a><a href="#cite_note-105">[۸۶]</a></li> <li>کربن ام<a href="#cite_note-106">[s]</a>: تصور می‌شد که کربن <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A8" title="دستگاه بلوری تک‌شیب">منوکلینیک</a> کربن-مرکز در سال ۱۹۶۳ با فشرده سازی گرافیت در دمای اتاق ایجاد شده‌است. ساختار آن در سال ۲۰۰۶ به‌طور نظری ارائه شد،<a href="#cite_note-jcp2006-107">[۸۷]</a> سپس در سال ۲۰۰۹<a href="#cite_note-prl2009-108">[۸۸]</a> مشاهدات تجربی آن را تأیید کرد. بسیاری از نامزدهای ساختاری، از جمله کربن بی‌سی‌تی، برای آن پیشنهاد شده که به همان اندازه با داده‌های تجربی موجود در آن زمان سازگار باشد، تا اینکه در سال ۲۰۱۲ از نظر تئوری ثابت شد که این ساختار از نظر جنبشی احتمالاً از گرافیت تشکیل شده‌است.<a href="#cite_note-scirep2012a-109">[۸۹]</a><a href="#cite_note-110">[۹۰]</a> اندکی پس از آن داده‌های با وضوح بالا نشان دادند که در میان تمام کاندیداهای ساختار، فقط کربن ام با آزمایش سازگار است.<a href="#cite_note-scirep2012b-111">[۹۱]</a><a href="#cite_note-112">[۹۲]</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81" title="کربن آمورف">کربن کیو</a>: در سال ۲۰۱۵، یک تیم از <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی">دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی</a>، اعلام کرد که دگرشکل دیگری از از کربن را توسعه داده‌اند که نام آن کربن کیو<a href="#cite_note-113">[t]</a> گذاشته شده‌است. این دگرشکل، خواص فرومغناطیس، فلوئورسانس نشان می‌دهد و سختی آن بیشتر از الماس است. در فاز بخار، برخی از اتم‌های کربن، تشکیل <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="کربن دواتمی">کربن دواتمی</a> می‌دهند. این شکل از کربن در زمان برانگیخته شدن، نور سبز رنگ از خود منتشر می‌کند.<a href="#cite_note-114">[۹۳]</a><a href="#cite_note-115">[۹۴]</a></li> <li>کربن تی<a href="#cite_note-116">[u]</a>: هر اتم کربن موجود در الماس با یک کربن <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AC%D9%87%DB%8C" title="چهاروجهی">تتراهدرون</a> جایگزین می‌شود از این رو T-carbon نامیده می‌شود. این شکل از کربن در سال ۱۹۸۵ توسط نظریه‌پردازان مطرح شد.<a href="#cite_note-117">[۹۵]</a></li> <li>پریسمان سی۸<a href="#cite_note-118">[v]</a>: یک دگرشکل کربنی با استحکام بالاست که از لحاظ نظری پیش‌بینی شده و شامل یک خوشه اتمی هشت اتمی کربن به شکل منشور مثلی دوهرمی سه گوش کشیده<a href="#cite_note-119">[w]</a>شش اتمی با دو اتم دیگر در بالا و پایین پایه‌های آن است.<a href="#cite_note-120">[۹۶]</a></li> <li>کریستال کی۴<a href="#cite_note-121">[x]</a>:یک ساختار کربنی بلوری سه بعدی است که هر اتم کربن در زاویه ۱۲۰ درجه به سه دیگر متصل می‌شود (مانند گرافیت)، اما در جایی که صفحات پیوندی لایه‌های مجاور به جای همزمانی با زاویه ۷۰٫۵ درجه قرار دارند.<a href="#cite_note-prl09-122">[۹۷]</a><a href="#cite_note-tlnkk-123">[۹۸]</a></li> <li>پنتا گرافن<a href="#cite_note-124">[y]</a>: یک دگرشکل فرضی است که کاملاً از پنج ضلعی‌های کربن تشکیل شده و شبیه کاشی کاری‌های پنج ضلعی قاهره است. پنتا گرافن در سال ۲۰۱۴ بر اساس تجزیه و تحلیل و شبیه‌سازی ارائه شد.<a href="#cite_note-pnas-125">[۹۹]</a></li> <li>شواهدی وجود دارد که ستاره‌های <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%87_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کوتوله سفید">کوتوله سفید</a> دارای هسته ای از کربن متبلور و هسته‌های اکسیژن هستند. بزرگ‌ترین نمونه پیدا شده در جهان تا کنون، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%85_%DB%B3%DB%B7%DB%B0%DB%B9%DB%B3" title="بی‌پی‌ام ۳۷۰۹۳">بی‌پی‌ام ۳۷۰۹۳</a>، است که در فاصله ۵۰ سال نوری (۴٫۷×۱۰۱۴ کیلومتر) واقع در صورت فلکی <a href="/wiki/%D9%82%D9%86%D8%B7%D9%88%D8%B1%D8%B3" title="قنطورس">قنطورس</a> قرار دارد. در انتشار خبری از <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF-%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین">مرکز اخترفیزیک هاروارد-اسمیتسونین</a> هسته ستاره‌ای ۴۰۰۰ کیلومتری به عنوان یک الماس توصیف شد<a href="#cite_note-126">[۱۰۰]</a> و پس از ترانه «لوسی در آسمان با الماس» از بیتلز، لوسی نامگذاری شد؛ با این حال، به احتمال زیاد یک شکل عجیب و غریب از کربن است.<a href="#cite_note-127">[۱۰۱]</a></li></ul> از هکلیتز،<a href="#cite_note-128">[z]</a> فگرافن،<a href="#cite_note-129">[aa]</a> نوامن،<a href="#cite_note-130">[ab]</a><a href="#cite_note-131">[۱۰۲]</a> پروتومن،<a href="#cite_note-132">[ac]</a><a href="#cite_note-133">[۱۰۳]</a> زایدین،<a href="#cite_note-134">[ad]</a><a href="#cite_note-ow4gs-135">[۱۰۴]</a> کربن یو،<a href="#cite_note-136">[ae]</a><a href="#cite_note-137">[۱۰۵]</a> به عنوان دیگر شکل‌های ممکن کربن یاد شده‌است. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ترکیبات">ترکیبات</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: ترکیبات">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ترکیبات کربن">ترکیبات کربن</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ترکیبات_آلی">ترکیبات آلی</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: ترکیبات آلی">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="شیمی آلی">شیمی آلی</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="ترکیب آلی">ترکیب آلی</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Auto-and_heterotrophs.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Auto-and_heterotrophs.svg/220px-Auto-and_heterotrophs.svg.png" decoding="async" width="220" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Auto-and_heterotrophs.svg/330px-Auto-and_heterotrophs.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Auto-and_heterotrophs.svg/440px-Auto-and_heterotrophs.svg.png 2x" data-file-width="1633" data-file-height="1900" /></a><figcaption>ارتباط میان <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="چرخه کربن">چرخه کربن</a> و شکل‌گیری ترکیب‌های آلی. در گیاهان، به‌وسیله تثبیت کربن و طی فرایند <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B2" title="فتوسنتز">فتوسنتز</a>، کربن دی‌اکسید به آب می‌پیوندد (فلش سبز) تا موجب تولید ترکیب‌های آلی شود که آن‌ها نیز می‌توانند توسط گیاهان و جانوران به مولکول‌های دیگر تبدیل شوند.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Methane-2D-stereo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Methane-2D-stereo.svg/150px-Methane-2D-stereo.svg.png" decoding="async" width="150" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Methane-2D-stereo.svg/225px-Methane-2D-stereo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Methane-2D-stereo.svg/300px-Methane-2D-stereo.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="528" /></a><figcaption>فرمول ساختاری مولکول <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="متان">متان</a>، ساده‌ترین ترکیب آلی پایدار</figcaption></figure> ترکیبات کربنی تشکیل دهنده پایه تمامی شکل‌های شناخته شده حیات بر روی زمین هستند که موضوع شیمی آلی می‌باشد.<a href="#cite_note-CarbonLife-138">[۱۰۶]</a> <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%88" title="چرخه سی‌ان‌او">چرخه کربن-نیتروژن</a>، با کمک گرفتن از پرتوهای خورشیدی و سایر ستارگان، تأمین کننده انرژی لازم برای مصرف موجودات است. کربن توانایی تشکیل زنجیرهای طولانی و متقاطع متشکل از پیوندهای کربن-کربن را دارد، خصلتی که به آن زنجیره‌ای شدن<a href="#cite_note-139">[af]</a><a href="#cite_note-140">[توضیح ۲]</a> گفته می‌شود. پیوندهای کربن-کربن پیوندهایی محکم و پایدار هستند و از طریق زنجیره‌ای شدن این پیوندها می‌توانند ترکیبات کربنی بی‌شماری را تشکیل دهند.<a href="#cite_note-Burrows_Holman_Parsons_Pilling_2017_p._70-141">[۱۰۷]</a> <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="هیدروکربن">هیدروکربنها</a>، ساده‌ترین شکل از مولکول‌های آلی هستند، خانواده بزرگی از مولکول‌های آلی که تنها از اتم‌های هیدروژن متصل به کربن تشکیل شده‌اند.<a href="#cite_note-Hydrocarbons-142">[۱۰۸]</a> چنان‌چه در ساختار یک مولکول هیدروکربن اتم‌های دیگری به‌جز کربن و هیدروژن حضور داشته باشد، آن مولکول دیگر یک هیدروکربن تلقی نمی‌شود و به آن اتم‌ها، اصطلاحاً ناجور اتم گفته می‌شود.<a href="#cite_note-143">[۱۰۹]</a> ناجوراتم‌های متداولی که در ساختار <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="ترکیب آلی">ترکیبات آلی</a> حضور دارند عبارت‌اند از اکسیژن، نیتروژن، گوگرد، فسفر، هالوژن‌های غیرپرتوزا و همچنین فلزاتی مانند سدیم و منیزیم. گروه‌های مشخصی از برخی اتم‌ها که اغلب شامل ناجوراتم‌ها هستند، در تعداد زیادی از ترکیبات آلی حضور دارند. به این گروه‌ها که دارای آرایش مشخصی از اتم‌ها هستند، گروه‌های عاملی گفته می‌شود و علت عاملی خواندن آنها این است که این گروه‌ها به‌طور عمده عامل تعیین‌کننده رفتار شیمیایی و فیزیکی و همچنین نوع واکنش پذیری ترکیب مورد نظر هستند.<a href="#cite_note-pwtsx-144">[۱۱۰]</a> از همین رو می‌توان ترکیبات آلی را بر مبنای نوع <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="گروه عاملی">گروه عاملی</a> خود دسته‌بندی کرد. طول زنجیره مولکول، شکل، نوع و تعداد گروه عاملی، همگی در تعیین خواص نهایی فیزیکی و شیمیایی مولکول نقش دارند. در پایدارترین ترکیبات کربنی (و تقریباً تمام ترکیبات آلی پایدار)، کربن از <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D9%87%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="قاعده هشت‌تایی">قاعده هشت‌تایی</a> پیروی می‌کند و به‌صورت چهارظرفیتی است.<a href="#cite_note-Tetravalent-145">[۱۱۱]</a> به این معنی که یک اتم کربن برای رسیدن به پایداری در مجموع چهار پیوند کووالانسی تشکیل می‌دهد (که این پیوندها، موارد <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیوند دوگانه">پیوند دوگانه</a> و سه‌گانه را نیز شامل می‌شود). برخی از ترکیبات مانند <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86" title="کربوکاتیون">کربوکاتیونها</a> (دارای سه‌پیوند، بار مثبت)، رادیکال‌ها (دارای سه پیوند، خنثی)، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%86" title="کربانیون">کربانیونها</a> (دارای سه پیوند، بار منفی) و کاربن‌ها (دارای دو پیوند، خنثی) اگرچه می‌توانند مطابق قاعده فوق رفتار نکنند، اما این ترکیبات ناپایدار محسوب شده و به‌عنوان حدواسط‌های واکنش‌پذیر درنظر گرفته می‌شوند.<a href="#cite_note-OctetRule-146">[۱۱۲]</a> کربن که در تمامی شکل‌های حیات شناخته شده حضور دارد و اساس <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="شیمی آلی">شیمی آلی</a> است.<a href="#cite_note-CarbonLife-138">[۱۰۶]</a> زمانی که اتم کربن با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="اتم هیدروژن">اتم هیدروژن</a> پیوند برقرار کند، شکل‌های متنوعی از هیدروکربن‌ها را تولید می‌کند که اهمیت زیادی برای صنایع به‌عنوان <a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%AF" title="مبرد">مبرد</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87" title="روان‌کننده">روان‌کننده</a>، حلال، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ماده اولیه">ماده اولیه</a> برای تولید <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="پلاستیک">پلاستیک</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="فراورده‌های پتروشیمی">فراورده‌های پتروشیمی</a> دارد و همچنین می‌توانند به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA_%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سوخت فسیلی">سوخت‌های فسیلی</a> استفاده شوند.<a href="#cite_note-HydrocarbonCompounds-147">[۱۱۳]</a> زمانی که کربن با اکسیژن و هیدروژن ترکیب شود، گروهی از ترکیبات بسیار مهم زیستی مانند <a href="/wiki/%D9%82%D9%86%D8%AF" title="قند">قندها</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%D9%86%D9%84" title="پلی‌فنل">لیگنان‌ها</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84" title="الکل">الکلها</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="چربی">چربیها</a>، استرهای آروماتیک، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="کاروتنوئید">کاروتنوئیدها</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%BE%D9%86" title="ترپن">ترپنها</a> را منجر می‌شوند. با حضور نیتروژن، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="آلکالوئید">آلکالوئیدها</a> تشکیل می‌شوند و با حضور عنصری مانند گوگرد، ترکیباتی مانند <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="آنتی‌بیوتیک">آنتی‌بیوتیکها</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="اسید آمینه">اسید آمینهها</a>، و تولید ترکیباتی از <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="لاستیک طبیعی">لاستیک طبیعی</a> ممکن می‌شود. چنان‌چه در ترکیبات آلی، علاوه بر عناصر قبلی، عنصر فسفر نیز حضور داشته باشد، امکان ساخته شدن <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دی‌ان‌ای">دی‌ان‌ای (DNA)</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آران‌ای">آران‌ای (RNA)</a>، به‌عنوان حاملان شیمیایی کدهای حیات، فراهم می‌شود. علاوه‌براین، با حضور گوگرد، تولید <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%D9%86%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="آدنوزین تری‌فسفات">آدنوزین تری‌فسفات</a> که مهم‌ترین مولکول حامل انرژی در تمامی سلول‌های زنده محسوب می‌شود، نیز امکان‌پذیر می‌شود.<a href="#cite_note-148">[۱۱۴]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">نمونه‌هایی از ترکیبات آلی کربن‌دار</li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mary%27s_chocates_gift_box,_made_in_Japan.jpg" class="mw-file-description" title="شکر از جمله ترکیبات آلی کربن‌دار است که در بسیاری از مواد خوراکی استفاده می‌شود."><img alt="شکر از جمله ترکیبات آلی کربن‌دار است که در بسیاری از مواد خوراکی استفاده می‌شود." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Mary%27s_chocates_gift_box%2C_made_in_Japan.jpg/240px-Mary%27s_chocates_gift_box%2C_made_in_Japan.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Mary%27s_chocates_gift_box%2C_made_in_Japan.jpg/360px-Mary%27s_chocates_gift_box%2C_made_in_Japan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Mary%27s_chocates_gift_box%2C_made_in_Japan.jpg/480px-Mary%27s_chocates_gift_box%2C_made_in_Japan.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2" title="گلوکز">شکر</a> از جمله ترکیبات آلی کربن‌دار است که در بسیاری از مواد خوراکی استفاده می‌شود.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 143.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 141.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Hoila-Cider_from_Zingerle,_Bolzano,_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg" class="mw-file-description" title="الکلها، دسته‌ای از ترکیبات آلی هستند که در آنها یک یا چند گروه هیدروکسیل (OH-)، به اتم‌های کربن متصل شده‌اند."><img alt="الکلها، دسته‌ای از ترکیبات آلی هستند که در آنها یک یا چند گروه هیدروکسیل (OH-)، به اتم‌های کربن متصل شده‌اند." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Hoila-Cider_from_Zingerle%2C_Bolzano%2C_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg/212px-Hoila-Cider_from_Zingerle%2C_Bolzano%2C_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg" decoding="async" width="142" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Hoila-Cider_from_Zingerle%2C_Bolzano%2C_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg/318px-Hoila-Cider_from_Zingerle%2C_Bolzano%2C_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Hoila-Cider_from_Zingerle%2C_Bolzano%2C_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg/424px-Hoila-Cider_from_Zingerle%2C_Bolzano%2C_South_Tyrol_mit_Kiste_und_Kukuruz-0472.jpg 2x" data-file-width="3847" data-file-height="3264" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84" title="الکل">الکلها</a>، دسته‌ای از ترکیبات آلی هستند که در آنها یک یا چند گروه <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="هیدروکسیل">هیدروکسیل</a> (OH-)، به اتم‌های کربن متصل شده‌اند.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182px"> <div class="thumb" style="width: 180px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg" class="mw-file-description" title="آموکسی‌سیلین، از مهمترین و پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیکهای جهان از داروهای خانواده پنی‌سیلینها و از دسته بتالاکتام‌ها است."><img alt="آموکسی‌سیلین، از مهمترین و پرمصرف‌ترین آنتی‌بیوتیکهای جهان از داروهای خانواده پنی‌سیلینها و از دسته بتالاکتام‌ها است." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg/270px-Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg/405px-Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg/540px-Generic_amoxicillin-clavulanic_acid_tablets_with_875mg_amoxicillin.jpg 2x" data-file-width="1450" data-file-height="967" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="آموکسی‌سیلین">آموکسی‌سیلین</a>، از مهمترین و پرمصرف‌ترین <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="آنتی‌بیوتیک">آنتی‌بیوتیکهای</a> جهان از داروهای خانواده <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%86" title="پنی‌سیلین">پنی‌سیلینها</a> و از دسته <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AA%D8%A7-%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D9%85" title="آنتی‌بیوتیک‌های بتا-لاکتام">بتالاکتام‌ها</a> است.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182px"> <div class="thumb" style="width: 180px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg" class="mw-file-description" title="در فصل پاییز با کاهش کلروفیل کاروتنوئیدها، موجب تغییر رنگ برگ درختان می‌شوند."><img alt="در فصل پاییز با کاهش کلروفیل کاروتنوئیدها، موجب تغییر رنگ برگ درختان می‌شوند." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg/270px-Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg/405px-Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg/540px-Acer_japonicum_Vitifolium_JPG1fu.jpg 2x" data-file-width="1875" data-file-height="1250" /></a></div> <div class="gallerytext">در فصل پاییز با کاهش <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A8%D8%B2%DB%8C%D9%86%D9%87" title="سبزینه">کلروفیل</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%86%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="کاروتنوئید">کاروتنوئیدها</a>، موجب تغییر رنگ برگ درختان می‌شوند.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 186.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 184.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:BiodegradablePlasticUtensils1.jpg" class="mw-file-description" title="هیدروکربنها، اساس فراورده‌های پتروشیمی هستند."><img alt="هیدروکربنها، اساس فراورده‌های پتروشیمی هستند." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/BiodegradablePlasticUtensils1.jpg/277px-BiodegradablePlasticUtensils1.jpg" decoding="async" width="185" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/BiodegradablePlasticUtensils1.jpg/415px-BiodegradablePlasticUtensils1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/BiodegradablePlasticUtensils1.jpg/553px-BiodegradablePlasticUtensils1.jpg 2x" data-file-width="2700" data-file-height="1757" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="هیدروکربن">هیدروکربنها</a>، اساس <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="فراورده‌های پتروشیمی">فراورده‌های پتروشیمی</a> هستند.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ترکیبات_معدنی">ترکیبات معدنی</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: ترکیبات معدنی">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Calcite-20188.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Calcite-20188.jpg/220px-Calcite-20188.jpg" decoding="async" width="220" height="279" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Calcite-20188.jpg/330px-Calcite-20188.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Calcite-20188.jpg/440px-Calcite-20188.jpg 2x" data-file-width="551" data-file-height="700" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%AA" title="کلسیت">کلسیت</a> از جمله <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="مواد معدنی">مواد معدنی</a> مهمی است که حاوی گروه <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="کربنات">کربنات</a> است.</figcaption></figure> به‌صورت معمول، ترکیبات حاوی کربن که ترکیباتی معدنی تلقی می‌شوند، فاقد پیوند کربن-کربن، کربن-هیدروژن و کربن-هالوژن هستند و در طبقه‌ای کاملاً جدا نسبت به ترکیبات آلی قرار می‌گیرند. البته تعریف ارائه شده کاملاً سخت‌گیرانه نیست و ممکن است طبقه‌بندی آلی و معدنی برای بعضی از ترکیبات بسته به دیدگاه یک پژوهشگر، کمی متفاوت باشد. یک دسته از ترکیبات کربنی معدنی، اکسیدهای ساده کربن هستند. برجسته‌ترین ترکیب از خانواده اکسیدهای کربنی، کربن دی‌اکسید است، مولکولی که در تاریخ گذشته زمین جزء اصلی جو زمین بوده‌است، اما امروزه تبدیل به جزئی ناچیز از آن شده‌است.<a href="#cite_note-149">[۱۱۵]</a> زمانی که کربن دی‌اکسید در آب حل می‌شود منجر به تولید <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربنیک اسید">کربنیک اسید</a> می‌شود، اما همانند اغلب ترکیبات دارای چندین پیوند یگانه اکسیژن متصل به یک اتم کربن، ناپایدار است و به مرور تجریه می‌شود.<a href="#cite_note-150">[۱۱۶]</a> با این‌حال اسید کربنیک قادر به تولید ساختار کربنات (-CO۳۲) است که از طریق عدم استقرار الکترون میان کربن مرکزی و اکسیژن‌های متصل به آن، پایدار می‌شود. <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%DB%8C%D8%AA" title="کلسیت">کلسیت</a> از جمله <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="ترکیب معدنی">مواد معدنی</a> مهمی است که حاوی گروه کربنات است. <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کربن دی‌سولفید">کربن دی‌سولفید</a> نیز مشابه کربنات است<a href="#cite_note-Greenwood289-151">[۱۱۷]</a> با این‌حال، به‌علت خواص فیزیکی و همچنین کاربرد آن در سنتز ترکیبات آلی، معمولاً از آن به‌عنوان یک حلال آلی یاد می‌شود.<a href="#cite_note-152">[۱۱۸]</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کربن مونوکسید">کربن مونوکسید</a> از دیگر اکسیدهای متداول کربنی که از سوختن ناقص ترکیبات آلی ایجاد می‌شود، گازی بدون بو و رنگ است. ساختار این ترکیب متشکل از یک پیوند سه‌گانه قطبی میان اتم کربن و اکسیژن است که منجر به تمایل بسیار قوی این مولکول برای اتصال دائمی با اتم آهن موجود در مولکول هموگلوبین می‌شود. این موضوع سبب می‌شود که در صورت وجود کربن مونوکسید در خون، جای اکسیژن بر روی هموگلوبین را به علت تمایل بالای اتصال خود اشغال نماید.<a href="#cite_note-153">[۱۱۹]</a><a href="#cite_note-154">[۱۲۰]</a> یون سیانید (−CN) نیز رفتار مشابهی با کربن مونوکسید در برابر هموگلوبین از خود بروز می‌دهد، با این‌حال، سیانید بیشتر شبیه یک یون هالوژن (به‌صورت یک شبه‌هالوژن) عمل می‌نماید. برای مثال، دو یون سیانید می‌توانند مانند اتصال دو اتم هالوژن و تشکیل یک هالید دو اتمی، با اتصال به‌یکدیگر موجب تشکیل یک مولکول <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%DA%98%D9%86" title="سیانوژن">سیانوژن</a> (N≡C−C≡N) شوند. همچنین گونه <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="سیافید">سیافید</a> (−CP) که ساختار مشابهی با سیانید دارد، با این‌که حتی بسیاری از مشتقات ساده آن نیز بسیار ناپایدار هستند، به‌عنوان ترکیبی معدنی در نظر گرفته می‌شود. دیگر اکسیدهای کمتر مرسوم معدنی حاوی کربن عبارت‌اند از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربن سابوکسید">کربن سابوکسید</a> (C۳O۲)،<a href="#cite_note-155">[۱۲۱]</a> <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="دی‌کربن منوکسید">دی‌کربن منوکسید</a> ناپایدار (C۲O),<a href="#cite_note-156">[۱۲۲]</a><a href="#cite_note-157">[۱۲۳]</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربن تری‌اکسید">کربن تری‌اکسید</a> (CO۳)،<a href="#cite_note-158">[۱۲۴]</a><a href="#cite_note-159">[۱۲۵]</a> سیکلوپنتان‌پنتون (C۵O۵)،<a href="#cite_note-fatiadi-160">[۱۲۶]</a> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%87%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%DA%AF%D8%B2%D9%88%D9%86" title="سیکلوهگزان‌هگزون">سیکلوهگزان‌هگزون</a> (C۶O۶)<a href="#cite_note-fatiadi-160">[۱۲۶]</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="انیدرید ملیتیک">انیدرید ملیتیک</a> (C۱۲O۹). البته انیدرید ملتیک ناشی از واکنش آب‌گیری یک اسید ملتیک است و به‌علت داشتن حلقه بنزن، بسیاری از شیمی‌دان‌ها آن را ترکیبی آلی به‌شمار می‌آورند. کربن می‌تواند با فلزات واکنش‌پذیر مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="تنگستن">تنگستن</a> واکنش داده و با تشکیل <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF" title="کاربید">کاربید</a> یا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%AF" title="استیلید">استیلید</a> فلزی، موجب ایجاد آلیاژی با دمای ذوب بالا شود. این آنیون‌ها در واقع به‌ترتیب بازهای مزدوج اسیدهای ضعیفی مانند متان و استیلن محسوب می‌شوند. کربن با داشتن الکترنگاتیویته ۲٫۵، تمایل به تشکیل پیوند کووالانسی دارد.<a href="#cite_note-161">[۱۲۷]</a> تعداد کمی از کاربیدها دارای شبکه کووالانسی هستند که یکی از مثال‌های آن <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کاربید سیلیسیوم">کاربید سیلیسیوم</a> (کربوراندوم) است که دارای ساختاری شبیه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> است. با این‌حال، حتی قطبی‌ترین کاربیدها که ساختاری شبیه نمک‌ها دارند نیز ترکیباتی کاملاً یونی محسوب نمی‌شوند.<a href="#cite_note-Greenwood297-162">[۱۲۸]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ترکیبات_آلی_فلزی">ترکیبات آلی فلزی</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: ترکیبات آلی فلزی">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B2%DB%8C" title="شیمی آلی فلزی">شیمی آلی فلزی</a></div> <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B2%DB%8C" title="شیمی آلی فلزی">ترکیبات آلی فلزی</a> بر اساس تعریف به مولکول‌های گفته می‌شود که حداقل حاوی یک پیوند کربن-فلز باشند.<a href="#cite_note-Crabtree09-163">[۱۲۹]</a> گستره وسیعی از چنین ترکیباتی وجود دارد که ترکیبات ساده آلکیل-فلز (مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A8" title="تترااتیل‌سرب">تترااتیل‌سرب</a>)، η۲-آلکان (مانند <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%DA%A9_%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B3" title="نمک زایس">نمک زایس</a>)، η۳-آلیل (مانند <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%85%D8%B1" title="آلیل‌پالادیم کلرید دیمر">دیمر آلیل‌پالادیم کلرید</a>)، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%86" title="متالوسن">متالوسنهای</a> حاوی لیگاندهای سیکلوپنتادی‌انیل (مانند <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%86" title="فروسن">فروسن</a>) و کمپلکس‌های کاربنی فلزات واسطه از مهم‌ترین مجموعه‌های این طیف وسیع هستند. ترکیبات فلزی زیادی دارای لیگاند کربونیل و سیانید (مانند نیکل تتراکربونیل و پتاسیم فری‌سیانید) وجود دارد که برخی از آن‌ها چنان‌چه فاقد سایر گروه‌های کربنی باشند، ترکیباتی کاملاً معدنی می‌دانند و آن‌ها را در خانواده آلی فلزی قرار نمی‌دهند. با این‌حال اغلب شیمی‌دان‌های متخصص در زمینه <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B2%DB%8C" title="شیمی آلی فلزی">شیمی آلی فلزی</a>، کمپلکس‌های فلزی، حتی مواردی که حاوی کربن معدنی هستند (مانند کربونیل‌ها، سیانیدها و برخی از انواع کاربیدها و استیلیدها) را ذاتاً ترکیباتی آلی فلزی می‌دانند. اغلب کمپلکس‌های حاوی لیگاندهای آلی که فاقد پیوند کربن-فلز از نوع کووالانسی هستند (مانند کمپلکس‌های فلز-کربوکسیلات‌ها) اصطلاحاً آلی فلزی خوانده می‌شوند.<a href="#cite_note-Elschenbroich-164">[۱۳۰]</a> در حالی‌که که درک عمومی بر این است که کربن دارای چهار ظرفیت برای ایجاد پیوند کووالانسی است، الگوهای نامعمول پیوندی دیگری نیز شناخته شده‌اند. <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="کربوران">کربورانها</a> دوازده وجهی‌هایی بسیار پایدار هستند که واحد اصلی ساختاری آن‌ها -۲[B۱۲H۱۲] است که در آن یک گروه کاتیون کربن-هیدروژن (+CH) جایگزین بور-هیدروژن (BH) شده‌است؛ بنابراین، کربن در این ساختار به شش اتم دیگر (پنج بور و یک هیدروژن) متصل است. کاتیون +۲[(Ph ۳PAu) ۶C] حاوی یکی کربن هشت وجهی متصل به شش واحد فسفر-طلا است. این پدیده به طلادوستی<a href="#cite_note-165">[ag]</a> لیگاندهای طلا نسبت داده شده‌است.<a href="#cite_note-166">[۱۳۱]</a> در طبیعت، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%A7%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C)" class="mw-redirect" title="کوفاکتور (زیست‌شیمی)">کوفاکتور</a> آهن-مولیبدینیوم (FeMoco) عامل تثبیت میکروبی نیتروژن است. این ترکیب دارای یک کربن هشت وجهی مرکزی است که به شش اتم آهن متصل است. در سال ۲۰۱۶، تأیید شد که مطابق پیش‌بینی‌های قبلی، دی‌کاتیون هگزامتیل‌بنزن حاوی یک اتم کربن دارای شش پیوند است. به‌صورت دقیق‌تری، دی‌کاتیون می‌تواند با فرمول +۲[MeC(η۵-C۵Me۵)] نمایش داده شود. این ترکیب، یک <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B3%D9%86" title="متالوسن">متالوسن</a> آلی است که در آن بخش +MeC۳ از طریق تمامی پنج کربن حلقه پنج عضوی به یک واحد −η۵-C۵Me۵ متصل شده‌است.<a href="#cite_note-167">[۱۳۲]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">نمونه‌هایی از ترکیبات آلی فلزی</li> <li class="gallerybox" style="width: 114.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 112.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Josiphos.png" class="mw-file-description" title="یکی از مشتقات فروسن که به‌عنوان عامل ضدکوبش[ah] به بنزین اضافه می‌شود."><img alt="یکی از مشتقات فروسن که به‌عنوان عامل ضدکوبش[ah] به بنزین اضافه می‌شود." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Josiphos.png/169px-Josiphos.png" decoding="async" width="113" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Josiphos.png/254px-Josiphos.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/63/Josiphos.png 2x" data-file-width="258" data-file-height="229" /></a></div> <div class="gallerytext"> یکی از مشتقات <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%86" title="فروسن">فروسن</a> که به‌عنوان عامل ضدکوبش<a href="#cite_note-168">[ah]</a> به بنزین اضافه می‌شود.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 146px"> <div class="thumb" style="width: 144px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Zeise%27sSalt.png" class="mw-file-description" title="نمک زایس: یکی از اولین نمونه‌های کشف شده ترکیبات آلی فلزی"><img alt="نمک زایس: یکی از اولین نمونه‌های کشف شده ترکیبات آلی فلزی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Zeise%27sSalt.png/216px-Zeise%27sSalt.png" decoding="async" width="144" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Zeise%27sSalt.png/323px-Zeise%27sSalt.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Zeise%27sSalt.png/431px-Zeise%27sSalt.png 2x" data-file-width="471" data-file-height="328" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%DA%A9_%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B3" title="نمک زایس">نمک زایس</a>: یکی از اولین نمونه‌های کشف شده ترکیبات آلی فلزی</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 170.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 168.66666666667px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Trimethylaluminium.svg" class="mw-file-description" title="تری‌متیل‌آلومینیوم: استفاده در تولید صنعتی برخی از الکل‌ها"><img alt="تری‌متیل‌آلومینیوم: استفاده در تولید صنعتی برخی از الکل‌ها" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Trimethylaluminium.svg/253px-Trimethylaluminium.svg.png" decoding="async" width="169" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Trimethylaluminium.svg/379px-Trimethylaluminium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Trimethylaluminium.svg/505px-Trimethylaluminium.svg.png 2x" data-file-width="138" data-file-height="82" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="تری‌متیل‌آلومینیوم">تری‌متیل‌آلومینیوم</a>: استفاده در تولید صنعتی برخی از الکل‌ها</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 87.333333333333px"> <div class="thumb" style="width: 85.333333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Roxarsone.png" class="mw-file-description" title="روکسارسون: استفاده به‌عنوان افزودنی به غذا و ضدانگل در پرورش طیور"><img alt="روکسارسون: استفاده به‌عنوان افزودنی به غذا و ضدانگل در پرورش طیور" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Roxarsone.png/128px-Roxarsone.png" decoding="async" width="86" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Roxarsone.png/192px-Roxarsone.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Roxarsone.png/255px-Roxarsone.png 2x" data-file-width="1250" data-file-height="1468" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%DB%B4-%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C-%DB%B3-%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%86%D8%B2%D9%86%E2%80%8C%D8%A2%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="۴-هیدروکسی-۳-نیتروبنزن‌آرسونئیک اسید">روکسارسون</a>: استفاده به‌عنوان افزودنی به غذا و ضدانگل در پرورش طیور</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 106px"> <div class="thumb" style="width: 104px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tc99_sestamibi_2D_structure.svg" class="mw-file-description" title="سستامیبی تکنیتیوم-۹۹ام: استفاده برای تصویربرداری از ماهیچه‌های قلب در پزشکی هسته‌ای"><img alt="سستامیبی تکنیتیوم-۹۹ام: استفاده برای تصویربرداری از ماهیچه‌های قلب در پزشکی هسته‌ای" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Tc99_sestamibi_2D_structure.svg/156px-Tc99_sestamibi_2D_structure.svg.png" decoding="async" width="104" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Tc99_sestamibi_2D_structure.svg/234px-Tc99_sestamibi_2D_structure.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Tc99_sestamibi_2D_structure.svg/311px-Tc99_sestamibi_2D_structure.svg.png 2x" data-file-width="1815" data-file-height="1749" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A8%DB%8C_%D8%AA%DA%A9%D9%86%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%85-%DB%B9%DB%B9%D8%A7%D9%85" title="سستامیبی تکنیتیوم-۹۹ام">سستامیبی تکنیتیوم-۹۹ام</a>: استفاده برای تصویربرداری از ماهیچه‌های قلب در پزشکی هسته‌ای</div> </li> </ul> موضوع حائز اهمیت در مورد این نوع ترکیبات که در آن‌ها اتم کربن دارای پیوندهایی بیش از چهار عدد است این مورد است که هرکدام از پیوندهای متصل به کربن کمتر از دو الکترون جفت شده قراردادی را در خود جای داده‌اند؛ بنابراین تعداد قراردادی الکترون در هر یک از این گونه‌ها، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D9%87%D8%B4%D8%AA%E2%80%8C%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="قاعده هشت‌تایی">قاعده هشت‌تایی</a> را نقض نمی‌کند. در نتیجه این ترکیبات اگرچه فوق کئوردیناسیونی به‌شمار می‌آیند اما همچنان فوق ظرفیتی محسوب نمی‌شوند. حتی برای گونه‌هایی که توسط آکیبا<a href="#cite_note-169">[ai]</a> و همکاران او گزارش شده و در آن‌ها اتم کربن دارای پنج لیگاند و ده الکترون قراردادی است، نیز صادق است.<a href="#cite_note-170">[۱۳۳]</a> محاسبات ساختاری الکترونی نشان می‌دهد که تعداد الکترون‌های حول کربن هنوز کمتر از هشت مورد هستند، موردی که برای ترکیبات دارای چهار الکترون و سه مرکز پیوندی (سه مرکزی-چهارالکترونی<a href="#cite_note-171">[aj]</a>) رخ می‌دهد.<a href="#cite_note-i3fjd-172">[۱۳۴]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منشأ_و_فراوانی">منشأ و فراوانی</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: منشأ و فراوانی">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:C2014_Q2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/C2014_Q2.jpg/220px-C2014_Q2.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/C2014_Q2.jpg/330px-C2014_Q2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/C2014_Q2.jpg/440px-C2014_Q2.jpg 2x" data-file-width="3978" data-file-height="2614" /></a><figcaption>دنباله‌دار <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C/%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B4_%DA%A9%DB%8C%D9%88%DB%B2_(%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%AC%D9%88%DB%8C)" title="سی/۲۰۱۴ کیو۲ (لاوجوی)">سی/۲۰۱۴ کیو۲</a>، احاطه شده توسط بخار کربن درخشان</figcaption></figure> از لحاظ فراوانی جرمی، پس از هیدروژن، هلیوم و اکسیژن، کربن چهارمین عنصر در سراسر کیهان است. کربن در خورشید، سایر ستارگان، دنباله‌دارها و جو اغلب سیارات، به‌وفور یافت می‌شود.<a href="#cite_note-NASA-20140221-173">[۱۳۵]</a> برخی از شهاب سنگ‌ها حاوی الماس‌های میکروسکوپی هستند که در دوران اولیه تشکیل منظومه شمسی، زمانی که منظومه شمسی تنها یک <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%B5_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="قرص پیش‌سیاره‌ای">قرص پیش‌سیاره‌ای</a> بوده‌است، تشکیل شده‌اند.<a href="#cite_note-Lauretta_McSween_2006_p._199-174">[۱۳۶]</a> الماس‌های میکروسکوپی همچنین ممکن است در فشار و دمای بالا در بخش‌هایی از شهاب‌سنگ‌ها که در محل برخورد شهاب‌سنگ‌ها قرار دارند، تشکیل شوند.<a href="#cite_note-175">[۱۳۷]</a> در سال ۲۰۱۴، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7" title="ناسا">ناسا</a> از یک <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="پایگاه داده">پایگاه داده</a> به‌روز شده گسترده برای دنبال کردن هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای در کیهان رونمایی کرد. بیش از ۲ درصد کربن موجود در کیهان، ممکن است با هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای در ارتباط باشد، ترکیبات پیچیده‌ای متشکل از کربن و هیدروژن، بدون اکسیژن.<a href="#cite_note-176">[۱۳۸]</a> این ترکیبات اساس <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرضیه دنیای ناشی از هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای">فرضیه دنیای ناشی از هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="پیدایش حیات">پیدایش حیات</a> را به‌عهده دارند. این ترکیبات که در حدود چند میلیارد سال پس از <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="مه‌بانگ">مه‌بانگ</a> تشکیل شده‌اند، در سرتاسر کیهان پراکنده شده‌اند و با ستاره‌های جدیدی و سیارات خارج از منظومه شمسی در ارتباط هستند.<a href="#cite_note-NASA-20140221-173">[۱۳۵]</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B4" title="کربن-۱۴">کربن-۱۴</a> در لایه بالای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="تروپوسفر">تروپوسفر</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="استراتوسفر">استراتوسفر</a> در ارتفاعی بین ۹ تا ۱۵ کیلومتر تولید می‌شود، جایی که کربن براثر واکنش با <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="پرتو کیهانی">پرتوهای کیهانی</a> ته‌نشین می‌شود.<a href="#cite_note-177">[۱۳۹]</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="دمای نوترون">نوترون‌های حرارتی</a> با برخورد با نیتروژن-۱۴ موجب تبدیل آن‌ها به کربن-۱۴ و یک پرتون به‌ازای هر کربن-۱۴ تولید شده، می‌شوند. برهمین اساس، ۱۰-۱۰×۱٫۵ درصد از کربن دی‌اکسید موجود در جو زمین، حای کربن-۱۴ است.<a href="#cite_note-178">[۱۴۰]</a> سیارک‌های غنی از کربن، نسبت قابل توجهی را در مناطق خارج از <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="کمربند سیارک‌ها">کمربند سیارک‌ها</a> در منظومه شمسی به خود اختصاص می‌دهند. دانشمندان هنوز موفق به نمونه برداری مستقیم از این سیارک‌ها نشده‌اند. با این‌حال این سیارک‌ها می‌توانند به‌عنوان منابع کربن در فرضیه معادن فضایی استخراج کربن مورد استفاده قرار بگیرند، طرحی که با فناوری امروزی غیرممکن است، اما ممکن است در آینده عملی شود.<a href="#cite_note-179">[۱۴۱]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="شکل‌گیری_در_ستاره‌ها">شکل‌گیری در ستاره‌ها</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: شکل‌گیری در ستاره‌ها">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقاله‌های اصلی: <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%88" title="چرخه سی‌ان‌او">چرخه سی‌ان‌او</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فرایند آلفا سه‌گانه">فرایند آلفا سه‌گانه</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Triple-Alpha_Process.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Triple-Alpha_Process.svg/langfa-220px-Triple-Alpha_Process.svg.png" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Triple-Alpha_Process.svg/langfa-330px-Triple-Alpha_Process.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Triple-Alpha_Process.svg/langfa-440px-Triple-Alpha_Process.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></a><figcaption>در <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فرایند آلفا سه‌گانه">فرایند آلفا سه‌گانه</a> سه هسته <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85-%DB%B4" title="هلیوم-۴">هلیوم-۴</a> (<a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7" title="ذرات آلفا">ذرات آلفا</a>) با یکدیگر ترکیب شده و هسته کربن را ایجاد می‌کند.</figcaption></figure> کربن اتمی درون یک <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%BA%D9%88%D9%84" title="ستاره غول">ستاره غول</a> یا ابرغول از طریق انجام <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="فرایند آلفا سه‌گانه">فرایند آلفا سه‌گانه</a> تشکیل می‌شود. این مسیر نیازمند برخورد تقریباً همزمان سه <a href="/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%A7" title="ذرات آلفا">ذره آلفا</a> (هسته اتم هلیوم) است، چراکه محصول <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%88%D8%B4%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="همجوشی هسته‌ای">واکنش همجوشی هسته‌ای</a> یک هلیوم با هیدروژن یا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85_%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="اتم هلیوم">اتم هلیوم</a> دیگر، به‌ترتیب لیتیم-۵ و هلیوم-۸ خواهند بود که هردو فوق‌العاده ناپایدار هستند و فوراً به گونه‌های سبک‌تر فروپاشیده می‌شوند.<a href="#cite_note-Audi-180">[۱۴۲]</a> فرایند آلفا سه‌گانه در دمایی بیش از ۱۰۰ مگاکلوین انجام می‌شود. در نتیجه در دوران‌های اولیه تشکیل کیهان که سرعت بالای انبساط و افت دما رخ داده‌است، مقدار قابل توجهی کربن تولید نشده‌است.<a href="#cite_note-smvwp-181">[۱۴۳]</a> بر طبق نظریات فعلی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="اخترفیزیک">اخترفیزیک</a>، کربن در بخش‌های درونی ستارگان در زمانی که آن‌ها در مرحله <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87_%D8%A7%D9%81%D9%82%DB%8C" title="شاخه افقی">شاخه افقی</a> قرار دارند، تشکیل می‌شود.<a href="#cite_note-Ostlie-182">[۱۴۴]</a> زمانی که ستارگان کلان جرم، با تولید <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1" title="ابرنواختر">ابرنواختر</a> شروع به نابود شدن می‌کنند، کربن‌های تولید شده مانند غبار به درون فضا پرتاب می‌شوند. این غبار پراکنده شده، به‌عنوان مواد سازنده نسل بعدی ستارگان که اصطلاحاً <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2%DB%8C%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="فلزیگی">ستارگان فلزینه</a> نامیده می‌شوند<a href="#cite_note-183">[توضیح ۳]</a> و دارای سیاراتی به دور خود هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.<a href="#cite_note-NASA-20140221-173">[۱۳۵]</a><a href="#cite_note-184">[۱۴۵]</a> خورشید واقع در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D9%85%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%B3%DB%8C" title="منظومه شمسی">منظومه شمسی</a> یکی از ستارگان این چنینی است که با داشتن مقدار زیاد کربن، وجود حیاتی که امروزه بر روی زمین وجود دارد را ممکن ساخته‌است. <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%88" title="چرخه سی‌ان‌او">چرخه سی‌ان‌او</a>، که یک سازوکار همجوشی هیدروژن اضافی است که با کمک کربن در نقش کاتالیزور، موجب نیرو بخشیدن به ستارگان می‌شود. انتقالات چرخشی گونه‌های مختلف ایزوتوپی مولکول کربن مونوکسید (برای مثال کربن-۱۲، ۱۳ و ۱۸) توسط اخترشناسی زیرمیلی‌متری<a href="#cite_note-185">[ak]</a><a href="#cite_note-186">[توضیح ۴]</a> قابل تشخیص هستند و از آن‌ها در مطالعه ستارگان تازه متولد شده و ابرهای مولکولی استفاده می‌شود.<a href="#cite_note-187">[۱۴۶]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="در_زمین">در زمین</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: در زمین">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_(GLODAP).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_%28GLODAP%29.png/220px-Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_%28GLODAP%29.png" decoding="async" width="220" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_%28GLODAP%29.png/330px-Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_%28GLODAP%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_%28GLODAP%29.png/440px-Annual_mean_sea_surface_dissolved_inorganic_carbon_for_the_1990s_%28GLODAP%29.png 2x" data-file-width="1687" data-file-height="1133" /></a><figcaption>میزان کربن معدنی حل شده در سطح اقیانوس‌ها در دهه ۱۹۹۰ میلادی (برگرفته از پروژه تجزیه و تحلیل جهانی داده‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اقلیم‌شناسی">اقلیم‌شناسی</a>)</figcaption></figure> تخمین زده می‌شود که بخش جامد زمین، متشکل از ۷۳۰ قسمت در میلیون<a href="#cite_note-188">[al]</a> کربن است و این مقدار در هسته به ۲۰۰۰ و در بخش‌های گوشته و پوسته روی هم به ۱۲۰ قسمت در میلیون می‌رسد.<a href="#cite_note-ubbvi-189">[۱۴۷]</a><a href="#cite_note-190">[۱۴۸]</a> باتوجه به این‌که جرم زمین برابر ۱۰۲۴×۵٫۹۷۲ کیلوگرم است، بنابراین مقدار کربن را می‌توان برابر با ۴۳۶۰ میلیون گیگاتن دانست. این مقدار بسیار بیش‌تر از کربن موجود در اقیانوس‌ها و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="جو زمین">جو زمین</a> است. کربن به‌صورت کربن دی‌اکسید در جو زمین وجود دارد و مقدار مجموع آن تقریباً به ۸۳۹ گیگاتن می‌رسد. میزان کربن حل شده در مجموع‌های آب‌ها نیز تقریباً برابر با ۳۸۰۰۰ گیگاتن، تخمین زده می‌شود.<a href="#cite_note-US-Forest-Service-191">[۱۴۹]</a> کربن موجود در <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D9%87" title="زیست‌کره">زیست‌کره</a> حدود ۵۵۰ گیگاتن است که البته به‌علت عدم دقت در تعیین میزان باکتری‌های موجود در اعماق زمین، میزان <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="عدم قطعیت">عدم قطعیت</a> این تخمین زیاد است.<a href="#cite_note-192">[۱۵۰]</a> هیدروکربن‌ها (مانند زغال‌سنگ، نفت خام و گاز طبیعی) نیز به‌عنوان منابع حاوی کربن محسوب می‌شوند. مقدار کربن موجود در ذخایر زغال‌سنگ برابر با ۹۰۰ گیگاتن است، درحالی‌که این مقدار برای منابع زغال‌سنگ شاید به ۱۸۰۰۰ گیگاتن هم برسد.<a href="#cite_note-193">[۱۵۱]</a> میزان کربن ذخایر نفت خام نیز به حدود ۱۵۰ گیگاتن می‌رسد. منابع اثبات شده <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="گاز طبیعی">گاز طبیعی</a> تقریباً برابر با ۱۰۱۲×۱۷۵ <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D8%B9%D8%A8" title="متر مکعب">متر مکعب</a> است (که میزان کربن آن را حدوداً برابر با ۱۰۵ گیگاتن است)، با این‌حال مطالعات تخمین می‌زند که ۱۰۱۲×۹۰۰ متر مکعب گاز دیگر در منابعی مانند <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%DB%8C%D9%84" title="گاز شیل">گاز شیل</a> وجود دارد که میزان کربن آن را می‌توان تا ۵۴۰ گیگاتن محاسبه کرد.<a href="#cite_note-emqvl-194">[۱۵۲]</a> کربن همچنین به صورت <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="آذریخ">آذریخ</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D9%82%D8%B7%D8%A8%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86" title="مناطق قطبی زمین">مناطق قطبی</a> و در زیر اقیانوس یافت می‌شود. تخمین‌های متفاوتی از میزان کربن مربوط ارائه شده‌است که مقدار آن را ۵۰۰، ۲۵۰۰ یا ۳۰۰۰ گیگاتن اعلام می‌کنند.<a href="#cite_note-bbeeo-195">[۱۵۳]</a><a href="#cite_note-lvnwh-196">[۱۵۴]</a> در گذشته، مقدار هیدروکربن‌ها بسیار بیش‌تر بوده‌است. برمبنای یک منبع، بین سالهای ۱۷۵۱ تا ۲۰۰۱، حدود ۳۴۷ گیگاتن از کربن موجود، بر اثر سوزاندن سوخت‌های فسیلی، به‌صورت کربن دی‌اکسید به درون جو زمین رها شده‌است.<a href="#cite_note-197">[۱۵۵]</a> منبع دیگری بیان می‌کند که از سال ۱۷۵۰ به بعد، میزان کربن رها شده به‌درون جو زمین برابر با ۸۷۹ گیگاتن و مجموع کربن رها شده به‌درون جو، اقیانوس‌ها و خشکی (مانند <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="خاک باتلاقی">خاک باتلاقی</a>) برابر با ۲۰۰۰ گیگاتن بوده‌است.<a href="#cite_note-198">[۱۵۶]</a> کربن یکی از اجزای اصلی سنگ‌های کربناتی (مانند سنگ آهک، دولومیت، مرمر) است به‌طوری که به‌لحاظ جرمی، در مجموع سهمی ۱۲ درصدی دارد. زغال‌سنگ دارای مقدار بسیار بالایی کربن است (به‌عنوان مثال آنتراسیت دارای ۹۲ تا ۹۸ درصد کربن است)<a href="#cite_note-199">[۱۵۷]</a> و زغال‌سنگ، با داشتن ۴۰۰۰ گیگاتن کربن و سهمی ۸۰ درصدی از سوخت‌های فسیلی، بزرگ‌ترین منبع تجاری کربن معدنی است.<a href="#cite_note-200">[۱۵۸]</a> مطابق آمار اعلام شده در سال ۲۰۱۹، کشورهای <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a>، <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="برزیل">برزیل</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%DB%8C%DA%A9" title="موزامبیک">موزامبیک</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="تانزانیا">تانزانیا</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="ویتنام">ویتنام</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="کره شمالی">کره شمالی</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="ماداگاسکار">ماداگاسکار</a>، به‌ترتیب، ۱۰ کشور دارای بیش‌ترین میزان ذخیره طبیعی <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a> در سراسر دنیا هستند.<a href="#cite_note-Statista-graphite-reserves-201">[۱۵۹]</a> همچنین، کشورهای <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="برزیل">برزیل</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="ماداگاسکار">ماداگاسکار</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a> و <a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a> ۱۰ کشور دارای بیش‌ترین میزان تولید <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a> در سراسر دنیا هستند.<a href="#cite_note-Statista-graphite-production-202">[۱۶۰]</a> مطابق آمار اعلام شده در سال ۲۰۱۹، کشورهای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D9%88" title="جمهوری دموکراتیک کنگو">کنگو</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="بوتسوانا">بوتسوانا</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آفریقای جنوبی">آفریقای جنوبی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a> به‌ترتیب، پنج کشور دارای بیش‌ترین میزان ذخیره طبیعی <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> در سراسر دنیا هستند.<a href="#cite_note-Statista-Diamond-reserves-203">[۱۶۱]</a> همچنین، کشورهای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D9%88" title="جمهوری دموکراتیک کنگو">کنگو</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="بوتسوانا">بوتسوانا</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87" title="زیمبابوه">زیمبابوه</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آفریقای جنوبی">آفریقای جنوبی</a>، شش کشور دارای بیش‌ترین میزان تولید <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> در سراسر دنیا هستند.<a href="#cite_note-Statista-Diamond-production-204">[۱۶۲]</a> اگرچه الماس به‌طور طبیعی نیز یافت می‌شود، با این‌حال حدود ۳۰ درصد تمام الماس‌های مورد استفاده در صنعت در ایالات متحده آمریکا، به‌صورت مصنوعی ساخته می‌شوند.<a href="#cite_note-205">[۱۶۳]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:GraphiteOreUSGOV.jpg" class="mw-file-description" title="سنگ معدن گرافیت به‌همراه یک سکه پنی برای مقایسه ابعاد"><img alt="سنگ معدن گرافیت به‌همراه یک سکه پنی برای مقایسه ابعاد" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/GraphiteOreUSGOV.jpg/240px-GraphiteOreUSGOV.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/GraphiteOreUSGOV.jpg/359px-GraphiteOreUSGOV.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/GraphiteOreUSGOV.jpg/479px-GraphiteOreUSGOV.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="451" /></a></div> <div class="gallerytext">سنگ معدن گرافیت به‌همراه یک سکه پنی برای مقایسه ابعاد</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 161.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 159.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rough_diamond.jpg" class="mw-file-description" title="بلور الماس تراش نخورده"><img alt="بلور الماس تراش نخورده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Rough_diamond.jpg/239px-Rough_diamond.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Rough_diamond.jpg/359px-Rough_diamond.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d7/Rough_diamond.jpg 2x" data-file-width="360" data-file-height="271" /></a></div> <div class="gallerytext">بلور الماس تراش نخورده</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 248px"> <div class="thumb" style="width: 246px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mirny_in_Yakutia.jpg" class="mw-file-description" title="معدن الماس میر، با عمق ۵۲۵ متر در منطقه سیبری در شرق روسیه واقع شده‌است."><img alt="معدن الماس میر، با عمق ۵۲۵ متر در منطقه سیبری در شرق روسیه واقع شده‌است." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Mirny_in_Yakutia.jpg/369px-Mirny_in_Yakutia.jpg" decoding="async" width="246" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Mirny_in_Yakutia.jpg/553px-Mirny_in_Yakutia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Mirny_in_Yakutia.jpg/738px-Mirny_in_Yakutia.jpg 2x" data-file-width="7668" data-file-height="3745" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="معدن میر">معدن الماس میر</a>، با عمق ۵۲۵ متر در منطقه <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="سیبری">سیبری</a> در شرق <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> واقع شده‌است.</div> </li> </ul> کربن چربی‌ها و کربوهیدرات‌های غذای ما را تشکیل می‌دهد و بخشی از مولکول‌ها، مانند DNA و پروتئین، که بدن ما را تشکیل می‌دهد است. کربن، به شکل کربن دی‌اکسید، حتی بخشی از هوای تنفسی ماست. همچنین در مکان‌هایی مانند اقیانوس، سنگ‌ها، سوخت‌های فسیلی و گیاهان ذخیره می‌شود. هر فرایندی که از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کند مانند سوزاندن زغال‌سنگ برای <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="تولید الکتریسیته">تولید الکتریسیته</a>، کربن زیادی را در جو آزاد می‌کند. پرورش گاو برای تولید گوشت همچنین مقدار زیادی کربن به شکل متان در جو آزاد می‌کند. اینگونه فرایندها که کربن را در جو آزاد می‌کنند از جمله منابع تولید کربن شناخته می‌شوند.<a href="#cite_note-s39kh-206">[۱۶۴]</a> انباشتگاه‌های کربن، مخازن ذخیره‌کننده کربن هستند. جنگل‌ها معمولاً انباشتگاه کربن هستند، مکان‌هایی که کربن بیشتری نسبت به آزاد شدن جذب می‌کنند. آنها به‌طور مداوم از طریق فرایند فتوسنتز، کربن را از جو خارج می‌کنند. اقیانوس‌ها نمونه دیگری از انباشتگاه کربن است که مقدار زیادی کربن دی‌اکسید را از جو جذب می‌کند.<a href="#cite_note-y4z1l-207">[۱۶۵]</a><a href="#cite_note-qqo74-208">[۱۶۶]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Carbon_cycle-cute_diagram.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Carbon_cycle-cute_diagram.svg/langfa-300px-Carbon_cycle-cute_diagram.svg.png" decoding="async" width="300" height="230" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Carbon_cycle-cute_diagram.svg/langfa-450px-Carbon_cycle-cute_diagram.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Carbon_cycle-cute_diagram.svg/langfa-600px-Carbon_cycle-cute_diagram.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="460" /></a><figcaption>نمودار چرخه کربن. اعداد سیاه رنگ نشان‌گر میزان کربن ذخیره شده در ذخایر مختلف با واحد میلیارد تن است (اعداد مطابق آمار سال ۲۰۰۴ هستند). اعداد بنفش رنگ نماینده میزان کربن جابه‌جا شده میان ذخایر مختلف در هر سال هستند. ته‌نشست‌ها، همان‌طور که در نمودار تعریف داده شده‌است، حدود ۷۰ میلیون گیگاتن سنگ‌های کربناتی و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="کروژن">کروژن</a> را شامل نمی‌شود.</figcaption></figure> در جنگل‌های اصلی کانادا تا ۸۰٪ کل کربن به عنوان <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="ماده آلی">ماده آلی</a> مرده در خاک ذخیره می‌شود.<a href="#cite_note-cfs.nrcan.gc.ca-209">[۱۶۷]</a> مطالعه ۴۰ ساله <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%B2" title="دانشگاه لیدز">دانشگاه لیدز</a> در مورد <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="جنگل‌های گرمسیری">جنگل‌های گرمسیری</a> آفریقا، آسیا و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="آمریکای جنوبی">آمریکای جنوبی</a> نشان داد که جنگل‌های گرمسیری حدود ۱۸ درصد کل کربن دی‌اکسید اضافه شده توسط سوخت‌های فسیلی را جذب می‌کنند. طبق مطالعه ای که در سال ۲۰۲۰ در <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%86%D8%B1" title="نیچر">ژورنال نیچر</a> منتشر شد، طی سه دهه گذشته میزان کربن جذب شده توسط جنگل‌های گرمسیر دست نخورده جهان کاهش یافته‌است. کل ذخایر کربن در جنگل‌ها از ۶۶۸ گیگاتن در سال ۱۹۹۰ به ۶۶۲ گیگاتون در سال ۲۰۲۰ کاهش یافته‌است.<a href="#cite_note-210">[۱۶۸]</a> در سال ۲۰۱۹، جنگل‌ها به دلیل افزایش دما، خشکسالی و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جنگل‌زدایی">جنگل‌زدایی</a>، یک سوم کربن کمتری نسبت به دهه ۱۹۹۰ مصرف کردند. طبق پیش‌بینی‌ها جنگل‌های گرمسیری معمولی ممکن است در دهه ۲۰۶۰ به منبع کربن تبدیل شود. بر اساس مطالعات <a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="فائو">فائو</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF" title="برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد">برنامه محیط زیست سازمان ملل متحد</a>، تخمین زده شده‌است که جنگل‌های آسیا سالانه حدود ۵ تن کربن دی‌اکسید جذب می‌کنند.<a href="#cite_note-211">[۱۶۹]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="چرخه_کربن">چرخه کربن</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: چرخه کربن">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="چرخه کربن">چرخه کربن</a></div> در شرایط متداول بر روی زمین، تبدیل یک عنصر به دیگری، رخدادی بسیار نادر است؛ بنابراین مقدار کربن موجود بر روی زمین به میزان تقریباً کاملی، ثابت است. از همین‌رو، فرایندهایی که طی آن‌ها کربن مصرف می‌شود، بایستی کربن مورد نیاز خود را از یک محل تهیه و کربن پسماند را در محلی دیگر دفع کنند. مسیرهای کربنی موجود در محیط زیست، تشکیل دهنده <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="چرخه کربن">چرخه کربن</a> هستند. برای مثال گیاهانی که <a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D9%88%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B2" title="فتوسنتز">فتوسنتز</a> می‌کنند، کربن دی‌اکسید مورد نیاز خود را از هوا یا آب دریا دریافت می‌کنند و سپس آن را به زیست‌توده تبدیل می‌کنند، همانند <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86" title="چرخه کالوین">چرخه کالوین</a> که طی آن کربن تثبیت می‌شود. برخی از این زیست‌توده تولید شده، توسط حیوانات خورده می‌شود و مقداری دیگر از آن به‌صورت کربن دی‌اکسید توسط حیوانات تنفس می‌کند. چرخه کربن در عمل، فرایندی پیچیده‌تر از توصیفی است که در این‌جا به آن اشاره شد. به‌عنوان مثال، مقداری از کربن دی‌اکسیدی که در آب اقیانوس‌ها حل می‌شود و گیاهان مرده یا مواد جانوری چنانچه توسط باکتری‌ها مصرف نشوند، ممکن است به نفت یا زغال‌سنگ تبدیل شوند که می‌توانند در زمان سوزانده شدن، موجب آزادسازی کربن دی‌اکسید شوند.<a href="#cite_note-212">[۱۷۰]</a><a href="#cite_note-213">[۱۷۱]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg/220px-201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg.png" decoding="async" width="220" height="352" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg/330px-201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg/440px-201_Elements_of_the_Human_Body.02.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="800" /></a><figcaption> کربن دومین عنصر فراوان در بدن انسان است.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="موجودات">موجودات</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: موجودات">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="اجزای سازنده بدن انسان">اجزای سازنده بدن انسان</a></div> کربن یک جز اصلی از تمام حیات شناخته شده روی زمین است که تقریباً ۴۵–۵۰٪ از کل زیست‌توده خشک را نشان می‌دهد.<a href="#cite_note-214">[۱۷۲]</a> مولکول‌های بیولوژیکی پیچیده تقریباً همیشه از اتم‌های کربن متصل به عناصر دیگر، به ویژه اکسیژن و هیدروژن و غالباً ازت، فسفر و گوگرد تشکیل می‌شوند. از آنجا که این ماده سبک است و اندازه آن نسبتاً کوچک است، دستکاری آنزیم‌ها برای مولکول‌های کربن آسان است.<a href="#cite_note-BC-215">[۱۷۳]</a><a href="#cite_note-216">[۱۷۴]</a> منتقدان از این فرض به عنوان <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="شوونیسم">شوونیسم</a> کربن یاد می‌کنند.<a href="#cite_note-darling-217">[۱۷۵]</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="پروتئین">پروتئینها</a>، که ساختار موجودات زنده از آنها ساخته می‌شود تقریباً شامل تمام آنزیم‌هایی هستند که واکنش‌های شیمیایی آلی را کاتالیز می‌کنند، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%A6%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="نوکلئیک اسید">نوکلئیک اسیدها</a>، که اطلاعات ژنتیکی را حمل می‌کنند، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="کربوهیدرات">کربوهیدراتها</a>، که انرژی را به شکلی ذخیره می‌کند که می‌تواند توسط سلول‌های زنده استفاده شود، <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF" title="لیپید">لیپیدها</a>، که انرژی را برای مدت طولانی در بدن حیوانات ذخیره می‌کنند مشهورترین درشت مولکول‌های بیولوژیکی مورد استفاده در فرایندهای اساسی موجودات زنده هستند. کربن بیش از هر عنصر دیگر توانایی تشکیل ترکیبات گوناگون را دارد، تقریباً ده میلیون ترکیب تا به امروز شرح داده شده‌است<a href="#cite_note-lanl-218">[۱۷۶]</a> و با این حال این تعداد تنها کسری از تعداد ترکیبات نظری ممکن در شرایط استاندارد است. به همین دلیل، اغلب از کربن به عنوان «پادشاه عناصر» یاد می‌شود.<a href="#cite_note-219">[۱۷۷]</a> در یک مطالعه سال ۲۰۱۸، مشخص شد که کربن تقریباً ۵۵۰ میلیارد تن از کل حیات کره زمین را تشکیل می‌دهد.<a href="#cite_note-220">[۱۷۸]</a><a href="#cite_note-221">[۱۷۹]</a> حدود ۹۹٪ جرم بدن انسان از ۶ عنصر اکسیژن، کربن، هیدروژن، نیتروژن، کلسیم و فسفر تشکیل شده‌است. بدن انسان بالغ با وزن به‌طور متوسط ۷۰ کیلوگرم تقریباً شامل ۱۰۲۷ × ۷ اتم است و حداقل حاوی آثار قابل شناسایی ۶۰ <a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عنصر شیمیایی">عنصر شیمیایی</a> است. مقادیر نسبی هر یک از عناصر به تفکیک متفاوت است که علت اصلی آن تفاوت در نسبت چربی، عضله و استخوان در بدن آنها است. افرادی که چربی بیشتری دارند، نسبت کربن بیشتری دارند.<a href="#cite_note-hghr3-222">[۱۸۰]</a> کربن بعد از اکسیژن دومین عنصر فراوان در بدن انسان حدود ۱۸٫۵ درصد، از نظر جرم است.<a href="#cite_note-223">[۱۸۱]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مشتقات">مشتقات</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: مشتقات">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Grafite_-_Ceylon_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Grafite_-_Ceylon_01.jpg/220px-Grafite_-_Ceylon_01.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Grafite_-_Ceylon_01.jpg/330px-Grafite_-_Ceylon_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Grafite_-_Ceylon_01.jpg/440px-Grafite_-_Ceylon_01.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a>، گرافیت ساختار لایه-لایه داشته و از قرار گرفتن ۶ اتم کربن به صورت ۶ ضلعی منتظم پدید آمده‌است. گرافیت پایدارترین شکل کربن در شرایط استاندارد است.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گرافیت">گرافیت</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: گرافیت">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a></div> ذخایر طبیعی و به‌صورت تجاری در دسترس گرافیت در بخش‌های مختلفی از دنیا وجود دارند با این‌حال مهم‌ترین منابع تجاری گرافیت در مناطقی مانند <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%84" title="برزیل">برزیل</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="کره شمالی">کره شمالی</a> قرار دارد. ذخایر گرافیت حاصل از <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%AF%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C" title="سنگ دگرگونی">سنگ‌های دگرگونی</a> هستند و همراه <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B2" title="کوارتز">کوارتز</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="میکا">میکا</a>، و <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%AF%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D8%AA" title="فلدسپات">فلدسپات</a> در سنگ‌های دگرگونی شیست، گنیس و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="ماسه‌سنگ">ماسه‌سنگ</a> دگرگون‌شده یا به‌صورت توده‌ای یا لایه‌ای همراه با <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%87%DA%A9" title="سنگ آهک">سنگ آهک</a>، گاهی با ضخامتی بیش از چند متر یافت می‌شود. ذخایر گرافیت در بارودیل<a href="#cite_note-224">[am]</a> در شهر <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="کامبرلند">کامبرلند</a> انگلستان به‌اندازه‌ای خالص و مناسب بودند که تا <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%D9%87_%DB%B1%DB%B9_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سده ۱۹ (میلادی)">سده ۱۹</a> میلادی گرافیت مورد نیاز برای ساخت مداد، صرفاً با تراشیدن قطعات بزرگ و طبیعی گرافیت به‌صورت رشته‌های باریک تهیه شده‌است. امروزه، مقادیر کمتر گرافیت به‌وسیله خرد کردن سنگ‌های اصلی حاوی گرافیت و شناور کردن گرافیت سبک بر روی آب تهیه می‌شود.<a href="#cite_note-USGS-225">[۱۸۲]</a> گرافیت طبیعی به سه صورت وجود دارد: بی‌شکل، پوسته‌ای<a href="#cite_note-226">[an]</a> یا پوسته‌ای بلوری و ورقه‌ای یا توده‌ای.<a href="#cite_note-227">[ao]</a> گرافیت بی‌شکل دارای کمترین کیفیت در بین انواع گرافیت طبیعی است و میزان فراوانی آن نیز از دو نوع دیگر بیشتر است. برخلاف محیط آکادمیک، که بی‌شکلی به معنای فقدان <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ساختار بلوری">ساختار بلوری</a> است، در صنعت بی‌شکلی یا آمورف بودن به ساختار دارای بلورهای بسیار کوچک اشاره دارد. گرافیت بی‌شکل برای تولید محصولات کم ارزش‌تر گرافیتی مصرف می‌شود و به‌همین دلیل این محصولات در مقایسه با سایر محصولات گرافیتی دارای کمترین قیمت هستند. مقادیر وسیعی از گرافیت بی‌شکل در چین، اروپا و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a> یافت می‌شود. گرافیت پوسته‌ای از فروانی کم‌تری برخوردار است و همچنین از کیفیت بالاتری نسبت به گرافیت بی‌شکل برخورد است. این نوع گرافیت به صورت صفحات مجزا به صورت سنگ‌های دگرگون شده متبلور می‌شود. میزان ارزش گرافیت پوسته‌ای می‌تواند تا ۴ برابر ارزش گرافیت بی‌شکل باشد. کیفیت بهتر این نوع گرافیت موجب می‌شود که بتوان آن را با انجام پردازش مناسب برای کاربردهای متعددی مانند <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%B4%D8%B9%D9%84%D9%87" title="پیشگیرنده شعله">پیشگیرنده شعله</a> استفاده کرد. بیش‌ترین ذخایر گرافیت پوسته‌ای در استرالیا، کانادا، برزیل، چین، آلمان و ماداگاسکار واقع شده‌است. گرافیت ورقه‌ای یا توده‌ای کم‌یاب‌ترین، باارزش‌ترین و در عین باکیفیت‌ترین نیز نوع گرافیت طبیعی محسوب می‌شود. تنها معدن تجاری متعلق به این نوع گرافیت، در سریلانکا قرار دارد.<a href="#cite_note-USGS-225">[۱۸۲]</a> بر اساس <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="سازمان زمین‌شناسی آمریکا">سازمان زمین‌شناسی آمریکا</a>، تولید جهانی گرافیت طبیعی در سال ۲۰۱۰ برابر با ۱٫۱ میلیون تن بوده‌است. از این میان سهم چین ۸۰۰٬۰۰۰ تن، هند: ۱۳۰٬۰۰۰ تن، برزیل۷۶٬۰۰۰، کره شمالی ۳۰٬۰۰۰ و کانادا ۲۵٬۰۰۰ تن بوده‌است. تاکنون هیچ نوع معدن گرافیت طبیعی در ایالات متحده آمریکا گزارش نشده‌است، اما حدود۱۱۸٬۰۰۰ تن گرافیت مصنوعی به ارزش ۹۹۸ میلیون دلار در سال ۲۰۰۹ در این کشور تولید شده‌است.<a href="#cite_note-USGS-225">[۱۸۲]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="الماس">الماس</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: الماس">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Global_Diamond_Output_in_2005.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Global_Diamond_Output_in_2005.png/250px-Global_Diamond_Output_in_2005.png" decoding="async" width="250" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Global_Diamond_Output_in_2005.png/375px-Global_Diamond_Output_in_2005.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Global_Diamond_Output_in_2005.png/500px-Global_Diamond_Output_in_2005.png 2x" data-file-width="1425" data-file-height="625" /></a><figcaption>معادن تولید تولید الماس در سال ۲۰۰۵</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg/220px-The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg" decoding="async" width="220" height="204" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg/330px-The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg/440px-The_Hope_Diamond_-_SIA.jpg 2x" data-file-width="2367" data-file-height="2193" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="الماس امید">الماس امید</a>، از مشهورترین جواهرات جهان است</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:BARS4.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/BARS4.svg/220px-BARS4.svg.png" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/BARS4.svg/330px-BARS4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/BARS4.svg/440px-BARS4.svg.png 2x" data-file-width="1052" data-file-height="744" /></a><figcaption>دستگاه بارس (BARS) که با کمک آن می‌توان با ایجاد فشار و دمای بالا، کانی‌های سنتزی مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="الماس مصنوعی">الماس مصنوعی</a> تولید کرد.</figcaption></figure> تنها کسر کوچکی از سنگ معدن الماس حاوی الماس واقعی است. سنگ‌های معدن پس از جمع‌آوری، طوری خرد می‌شوند که آسیبی به الماس موجود در آن‌ها وارد نشود و در ادامه ذرات به‌دست آمده بر اساس میزان چگالی دسته‌بندی می‌شوند. امروزه، پس از این که بررسی اولیه با دست انجام شد، عملیات تعیین میزان چگالی الماس به‌صورت دقیق و با کمک <a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%B3" title="طیف‌سنجی فلورسانس پرتو ایکس">طیف‌سنجی فلورسانس پرتو ایکس</a> انجام می‌شود. در گذشته و قبل از این‌که استفاده از <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88_%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%B3" title="پرتو ایکس">پرتو ایکس</a> رایج شود، جداسازی به عهده نقاله‌های آغشته به گریس بوده‌است. چون الماس تمایل زیادتری به چسبیدن به گریس در مقایسه با سایر کانی‌های موجود در سنگ معدن دارد، در نتیجه امکان جداسازی مناسب آن به این صورت وجود داشته‌است.<a href="#cite_note-228">[۱۸۳]</a> در گذشته، الماس‌ها تنها در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D9%81%D8%AA" title="آبرفت">ته‌نشست‌های رسوبی</a> در جنوب هندوستان یافت می‌شدند.<a href="#cite_note-Catelle1-229">[۱۸۴]</a> هند از حدود قرن نهم پیش از میلاد تا سده ۱۸ پس از میلاد، مهم‌ترین مکان تولید الماس در سرتاسر کره زمین بود، اما پتانسیل تجاری این منابع به‌مرور و تا پایان سده ۱۸ از بین رفت.<a href="#cite_note-Ball-230">[۱۸۵]</a> زمانی که این اتفاق رخ داد، هند از لحاظ تولید الماس، تقریباً در سایه برزیل قرار گرفته بود که در آن‌جا، به‌عنوان اولین مکان خارج از هندوستان در سال ۱۷۲۵ الماس کشف شده بود.<a href="#cite_note-231">[۱۸۶]</a> تولید الماس از منابع اولیه (مانند <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="کیمبرلیت">کیمبرلیت</a> و لمپرویت<a href="#cite_note-232">[ap]</a>) تا دهه ۱۸۷۰ میلادی آغاز نشده بود و این اتفاق بعد از کشف الماس در آفریقای جنوبی رخ داد. تولید به مرور افزایش یافت و امروز مجموع الماس استخراج شده از آن زمان تا به امروز، به بیش از ۴٫۵ میلیارد <a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B7" title="قیراط">قیراط</a> رسیده‌است.<a href="#cite_note-giasummer2007-233">[۱۸۷]</a> حدود ۲۰ درصد الماس استخراج شده تنها در پنج سال اخیر انجام شده‌است و در طول ده سال اخیر نه معدن جدید شروع به تولید کرده‌اند، در حالی‌که چهار معدن دیگر منتظر شروع کار هستند. اغلب این معادن در <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%87" title="زیمبابوه">زیمبابوه</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%88%D9%84%D8%A7" title="آنگولا">آنگولا</a> و یک مورد در <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> هستند.<a href="#cite_note-giasummer2007-233">[۱۸۷]</a> در ایالات متحده آمریکا، الماس‌ها در ایالت‌هایی مانند <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B3" title="آرکانزاس">آرکانزاس</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88" title="کلرادو">کلرادو</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="مونتانا">مونتانا</a> یافت شده‌اند.<a href="#cite_note-DGemGLorenz-234">[۱۸۸]</a><a href="#cite_note-235">[۱۸۹]</a> در سال ۲۰۰۴، کشفی خیره کننده از الماس‌های میکروسکوپی اتفاق افتاد<a href="#cite_note-236">[۱۹۰]</a> که در نتیجه تا سال ۲۰۰۸، مقادیر زیادی از نمونه‌های <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="کیمبرلیت">کیمبرلیت</a> در مناطق دور افتاده مونتانا استخراج شدند.<a href="#cite_note-237">[۱۹۱]</a> امروزه، اغلب ذخایر دارای قابلیت برداشت به‌صورت تجاری، در روسیه، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D9%88" title="جمهوری دموکراتیک کنگو">جمهوری دموکراتیک کنگو</a> قرار گرفته‌اند.<a href="#cite_note-238">[۱۹۲]</a> براساس گزارش بررسی زمین‌شناسی بریتانیا<a href="#cite_note-239">[aq]</a> در سال ۲۰۰۵، روسیه تقریباً یک پنجم الماس تهیه شده در سراسر دنیا را تولید کرده‌است. استرالیا دارای غنی‌ترین سنگ‌های معدنی حاوی الماس است و مطابق آمار، بیشینه تولید این کشور ۴۲ تن متریک در هر سال در دهه ۱۹۹۰ میلادی بوده‌است.<a href="#cite_note-DGemGLorenz-234">[۱۸۸]</a> علاوه‌بر این موارد، تعدادی ذخایر فعال در مناطق شمالی کانادا، سیبری (بیشتر در منطقه <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یاقوتستان">یاقوتستان</a> مانند معدن میر و <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%86%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="گودال اوداچنایا">گودال اوداچنایا</a>)، برزیل و شمال و غرب استرالیا نیز وجود دارند.<a href="#cite_note-240">[۱۹۳]</a><a href="#cite_note-241">[۱۹۴]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="الیاف_کربن">الیاف کربن</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: الیاف کربن">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="الیاف کربن">الیاف کربن</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Cfaser_haarrp.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Cfaser_haarrp.jpg/220px-Cfaser_haarrp.jpg" decoding="async" width="220" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Cfaser_haarrp.jpg/330px-Cfaser_haarrp.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Cfaser_haarrp.jpg/440px-Cfaser_haarrp.jpg 2x" data-file-width="849" data-file-height="478" /></a><figcaption>یک تار الیاف کربن ۶میکرونی در مقایسه با موی انسان</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="الیاف کربن">الیاف کربن</a> یا الیاف گرافیت، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81" title="الیاف">الیافی</a> با حدود ۵–۱۰ <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1_(%DB%8C%DA%A9%D8%A7)" title="میکرومتر (یکا)">میکرومتر</a> قطر هستند و بیشتر از اتم‌های کربن تشکیل شده‌اند. الیاف کربن دارای چندین مزیت از جمله <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%AA%DB%8C" title="سفتی">سفتی</a> بالا، <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D8%B4%DB%8C_%D9%86%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="مقاومت کششی نهایی">مقاومت کششی نهایی</a> بالا، وزن کم، مقاومت شیمیایی بالا، تحمل <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7" title="دما">دما</a> بالا و انبساط حرارتی کم هستند. این خاصیت‌ها باعث شده‌است که فیبر کربن در برنامه‌های هوافضا، <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="مهندسی عمران">مهندسی عمران</a>، نظامی و موتورسواری، به همراه سایر ورزش‌های رقابتی، بسیار محبوب شود. با این حال، آنها در مقایسه با الیاف مشابه، مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87" title="الیاف شیشه">الیاف شیشه‌ای</a> یا الیاف پلاستیکی، نسبتاً گران هستند. در سال ۱۸۶۰، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86" title="جوزف سوان">جوزف سوان</a> برای نخستین بار الیاف کربن را برای استفاده در لامپ‌ها تولید کرد. در سال ۱۸۷۹، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%86" title="توماس ادیسون">توماس ادیسون</a> نخ‌های بامبو را در دماهای بالا حرارت داد و آنها را به یک رشته فیبر کربنی تبدیل کرد که در یکی از اولین لامپ‌های رشته‌ای قابل استفاده به‌کار رفتند و می‌توانستند براثر الکتریسیته گرم شده و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%B1" title="تولید نور">تولید نور</a> نمایند.<a href="#cite_note-242">[۱۹۵]</a> در سال ۱۸۸۰، لوئیس لاتیمر یک رشته سیم کربن را برای <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%BE_%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="لامپ رشته‌ای">لامپ رشته‌ای</a> تولید کرد که با برق گرم می‌شد.<a href="#cite_note-243">[۱۹۶]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گرافین">گرافین</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: گرافین">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافین</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Graphen.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Graphen.jpg/220px-Graphen.jpg" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Graphen.jpg/330px-Graphen.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Graphen.jpg/440px-Graphen.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1024" /></a><figcaption>ساختار شبکه شش ضلعی گرافین</figcaption></figure> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافین</a> یا گرافن<a href="#cite_note-244">[۱۹۷]</a><a href="#cite_note-245">[۱۹۸]</a> از <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="دگرشکلی">دگرشکل</a>های کربن است. این ماده تشکیل‌شده از یک <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D8%B4%D9%87" title="دستگاه بلوری شش‌گوشه">دستگاه بلوری شش‌گوشه</a> <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%B9%D8%AF%DB%8C" title="فضای دوبعدی">دوبعدی</a> است.<a href="#cite_note-:2-246">[۱۹۹]</a> که در آن هر اتم کربن به کمک سه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="الکترون">الکترون</a> ظرفیت خود، با سه پیوند دارای هیبریداسیون sp۲، به سه اتم کربن دیگر متصل شده‌است که این ساختار، ساختار اساسی تشکیل دهنده سایر دگرشکل‌ها از جمله <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="زغال">زغال‌سنگ</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله کربنی</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a>ها است. همچنین می‌تواند به‌عنوان یک مولکول با <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B5%D9%84%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="خصلت آروماتیکی">خصلت آروماتیکی</a> برای خانواده <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="هیدروکربن آروماتیک چندحلقه‌ای">هیدروکربن‌های آروماتیک چند حلقه‌ای</a> مسطح در نظر گرفته شود. گرافن داری مجموعه ویژگی‌هایی است که آن را از سایر دگرشکل‌های کربن جدا می‌کند.<a href="#cite_note-247">[۲۰۰]</a> در ضخامت برابر، تقریباً ۱۰۰ برابر قوی‌تر از <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد">فولاد</a> است.<a href="#cite_note-Sci-248">[۲۰۱]</a><a href="#cite_note-NC2020-249">[۲۰۲]</a> با این وجود چگالی آن به‌طور چشم‌گیری از فولاد پایین‌تر است و جرم سطحی آن ۰٫۷۶۳ میلی‌گرم در هر <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D8%B9" title="متر مربع">متر مربع</a> است. هدایت گرما و الکتریسیته را بسیار کارآمد انجام می‌دهد و تقریباً شفاف است.<a href="#cite_note-250">[۲۰۳]</a> گرافن همچنین یک <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B3" title="دیامغناطیس">دیامغناطیس</a> است.<a href="#cite_note-251">[۲۰۴]</a> محققان اثر <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%82%D8%B7%D8%A8%DB%8C" title="ترانزیستور پیوندی دوقطبی">ترانزیستور پیوندی دوقطبی</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D8%A8%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="جریان پرتابیک">جریان پرتابیک</a> و نوسانات کوانتومی زیادی را در مواد آن شناسایی کرده‌اند.<a href="#cite_note-252">[۲۰۵]</a> در ابتدا در سال ۱۹۶۲ در <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%BE_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="میکروسکوپ الکترونی">میکروسکوپ‌های الکترونی</a> مشاهده شد، اما تنها در سطح فلز پشتیبانی می‌شد.<a href="#cite_note-:1-253">[۲۰۶]</a> سپس توسط <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%87_%DA%AF%D8%A7%DB%8C%D9%85" title="آندره گایم">آندره گایم</a> فیزیک‌دان هلندی و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B3%D9%84%D9%81" title="کنستانتین نووسلف">کنستانتین نووسلف</a> دانشمند روسی در سال ۲۰۰۴ در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D9%86%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="دانشگاه منچستر">دانشگاه منچستر</a> کشف شد که به خاطر این کشف <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="جایزه نوبل فیزیک">جایزه نوبل فیزیک</a> به آنها اهدا شد.<a href="#cite_note-:2-246">[۱۹۹]</a><a href="#cite_note-APS_News-254">[۲۰۷]</a><a href="#cite_note-255">[۲۰۸]</a> جداسازی گرافن با کیفیت بالا به طرز شگفت‌آوری آسان است که این موضوع سبب می‌شود انجام تحقیقات بیشتر آسان گردد.<a href="#cite_note-256">[۲۰۹]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نانولوله_کربنی">نانولوله کربنی</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: نانولوله کربنی">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله کربنی</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chiraltube.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Chiraltube.png/220px-Chiraltube.png" decoding="async" width="220" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Chiraltube.png/330px-Chiraltube.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Chiraltube.png/440px-Chiraltube.png 2x" data-file-width="486" data-file-height="155" /></a><figcaption>تصویر <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%BE_%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B4%DB%8C" title="میکروسکوپ تونلی روبشی">میکروسکوپ تونلی روبشی</a> یک نانولوله کربنی تک دیواره</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="نانولوله کربنی">نانولوله‌های کربنی</a> (CNTs) لوله‌هایی هستند که از کربن ساخته شده و قطرهایی در حد <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%85%D8%AA%D8%B1" title="نانومتر">نانومتر</a> دارند. نانولوله‌های کربنی به‌طور مستقل توسط دو گروه تحقیقاتی <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%A7" title="سومیو ایجیما">سومیو ایجیما</a> و تویشناری ایچیهاشی<a href="#cite_note-257">[ar]</a> از ژاپن و دونالد بتهونه<a href="#cite_note-258">[as]</a> از آمریکا کشف شدند.<a href="#cite_note-Bethune-259">[۲۱۰]</a> نانولوله‌های کربنی تک جداره یکی از <a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دگرشکل‌های کربن">دگرشکل‌های کربن</a> و واسطه‌ای بین <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافن‌های</a> مسطح است. می‌توان نانولوله‌های کربنی تک جداره را به‌عنوان برش‌هایی از یک شبکه <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B4%E2%80%8C%D8%B6%D9%84%D8%B9%DB%8C" title="شش‌ضلعی">شش‌ضلعی</a> اتم‌های کربنی که در امتداد یکی از بردارهای <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%87" title="شبکه براوه">شبکه براوه</a> قرار گرفته‌اند تصور کرد تا یک استوانه توخالی شکل بگیرد.<a href="#cite_note-Iijima1-260">[۲۱۱]</a> نانو لوله‌های کربنی، ساختارهای حلقوی تو خالی و متشکل از اتم‌های کربن هستند که می‌توانند به شکل تک یا چند جداره آرایش یابند و دارای خواص فلزی و شبه رسانایی نیز هستند. نانولوله‌های کربنی می‌توانند <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87_%D9%88_%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="مقاومت ویژه و رسانندگی الکتریکی">هدایت الکتریکی</a> قابل توجهی داشته باشند.<a href="#cite_note-Tans-261">[۲۱۲]</a><a href="#cite_note-mintmire1-262">[۲۱۳]</a> همچنین دارای <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%B4_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%DB%8C" title="کشش سطحی">کشش سطحی</a> فوق‌العاده<a href="#cite_note-tensile_load_2000-263">[۲۱۴]</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رسانندگی گرمایی">هدایت حرارتی</a> هستند.<a href="#cite_note-Bever-264">[۲۱۵]</a><a href="#cite_note-Kim-265">[۲۱۶]</a> به دلیل <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="نانوساختار">نانوساختار بودن</a> و استحکام پیوندهای بین اتم‌های کربن. علاوه بر این، آنها می‌توانند از نظر شیمیایی اصلاح شوند.<a href="#cite_note-Nikolaos-266">[۲۱۷]</a> این خواص در بسیاری از زمینه‌های فناوری، از جمله <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="الکترونیک">الکترونیک</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="نورشناسی">نورشناسی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA" title="ماده کامپوزیت">مواد کامپوزیت</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نانوفناوری">نانوفناوری</a> می‌تواند کاربردی باشد.<a href="#cite_note-oggoh-267">[۲۱۸]</a><a href="#cite_note-268">[۲۱۹]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:C60_Fullerene_solution.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/C60_Fullerene_solution.jpg/220px-C60_Fullerene_solution.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/C60_Fullerene_solution.jpg/330px-C60_Fullerene_solution.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/C60_Fullerene_solution.jpg/440px-C60_Fullerene_solution.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption>فولرن C۶۰ به شکل محلول</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="فولرن">فولرن</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: فولرن">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a></div> <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86" title="فولرن">فولرن</a> که مولکول آن از اتم‌های کربن متصل شده توسط پیوندهای منفرد و دوتایی تشکیل شده‌است به طوری که می‌تواند <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="شبکه توری">شبکه توری</a> مانند بسته یا نیمه بسته با حلقه‌های پنج تا هفت اتم را تشکیل دهد. این مولکول ممکن است یک <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_(%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D9%87)" title="کره (هندسه)">کره</a> توخالی، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B6%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D9%86" title="بیضی‌گون">بیضی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%87" title="استوانه">استوانه</a> یا بسیاری از اشکال و اندازه‌های دیگر باشد. پس از سنتز تصادفی آنها در سال ۱۹۸۵ در طبیعت و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="فضای بیرونی">فضای بیرونی</a> کشف شدند.<a href="#cite_note-invWeb2010-269">[۲۲۰]</a><a href="#cite_note-buseck1992-270">[۲۲۱]</a> کشف فولرن‌ها باعث افزایش تعداد آلوتروپ‌های کربن شناخته شده شد که قبلاً محدود به گرافیت، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> و کربن <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%AF_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%81" title="جامد آمورف">آمورف</a> مانند دوده و زغال بود.<a href="#cite_note-cami2010-271">[۲۲۲]</a><a href="#cite_note-bbc2010-272">[۲۲۳]</a> فولرن‌ها به‌دلیل خواص شیمیایی و کاربردهای جدیدشان، خصوصاً در <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="علم مواد">علم مواد</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="الکترونیک">الکترونیک</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نانوفناوری">نانوفناوری</a>، مورد توجه تحقیقات جدی بوده‌اند.<a href="#cite_note-belkin2015-273">[۲۲۴]</a> <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="فولرن باکمینستر">فولرن باکمینستر</a> یا توپ باکی<a href="#cite_note-274">[at]</a> یک مولکول کروی با فرمول C۶۰ است. این ماده اولین بار در سال ۱۹۸۵ توسط <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88" title="هارولد کروتو">هارولد کروتو</a>، جیمز هلت، شاون اٌبرین، رابرت کارل و <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ریچارد اسمالی">ریچارد اسمالی</a> در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B3" title="دانشگاه رایس">دانشگاه رایس</a> <a href="/wiki/%D8%AA%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B3" title="تگزاس">تگزاس</a> تهیه شد. کروتو، کارل و اسمالی در سال ۱۹۹۶ برای کشف فولرن باکمینستر و دسته‌بندی اطلاعات دربارهٔ آن <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="جایزه نوبل شیمی">جایزه نوبل شیمی</a> را دریافت کردند.<a href="#cite_note-275">[۲۲۵]</a> این ترکیب پایدار است.<a href="#cite_note-276">[۲۲۶]</a> و در دمای بالا و فشارهای بالا مقاومت می‌کند. سطح مولکول ضمن حفظ <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="هندسه کروی">هندسه کروی</a> می‌تواند با گونه‌های دیگر واکنش نشان دهد.<a href="#cite_note-buckminsterfullerene4-277">[۲۲۷]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دوده">دوده</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: دوده">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87" title="دوده">دوده</a></div> دوده توده‌ای از ذرات کربن ناخالص است که در نتیجه سوختن ناقص هیدروکربن‌ها حاصل می‌شود. به‌طور مناسب‌تر به محصول فرایند سوختن در فاز گاز محدود می‌شود، اما معمولاً شامل ذرات باقیمانده سوخت <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="آذرکافت">پیرولیز</a> شده مانند زغال‌سنگ، سانوسفرها، چوب سوخته شده و کک نفتی می‌شود که ممکن است در اثر تجزیه در هوا منتقل شوند.<a href="#cite_note-modeling-278">[۲۲۸]</a> دوده به عنوان یک آلاینده موجود در هوا در محیط دارای منابع مختلفی است که همگی از نتایج نوعی تجزیه در اثر حرارت هستند. این منابع شامل دوده ناشی از سوختن زغال‌سنگ، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%B2" title="موتور درون‌سوز">موتورهای درون‌سوز</a>،<a href="#cite_note-modeling-278">[۲۲۸]</a> دیگ‌های نیروگاه، سوخت دیگ‌های بخار، دیگ‌های بخار کشتی، سوزاندن زباله، آتش‌سوزی جنگل‌ها، شومینه‌ها و کوره‌ها می‌شود. از دیگر منابع آن می‌توان به سیگار کشیدن، پخت‌وپز، چراغ‌های روغنی، شمع‌ها، و انتشار گازهای خروجی از وسایل نقلیه اشاره کرد.<a href="#cite_note-b20-279">[۲۲۹]</a> دوده در غلظت‌های بسیار کم قادر است سطوح را تیره کند یا باعث ایجاد رنگ سیاه در مجموعه‌های ذرات، مانند سیستم‌های تهویه شود. دوده علت اصلی «<a href="/wiki/%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D9%88%D8%AF" title="مه‌دود">مه‌دود</a>» است. تشکیل دوده به شدت به ترکیب سوخت بستگی دارد. به ترتیب نفتالین‌ها، بنزن‌ها، آلیفاتیک‌ها بیشترین تمایل را به ایجاد دوده دارند.<a href="#cite_note-280">[۲۳۰]</a> دوده در سال‌های گذشته به دلیل نگرانی در مورد بهداشت و محیط زیست بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌است. تشکیل دوده یک فرایند پیچیده‌است که شامل <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سینتیک شیمیایی">سینتیک شیمیایی</a>، در دمای بالا، صدها مولکول و رادیکال‌های آنها، واکنش‌های ناهمگن روی سطح ذرات و دینامیک ذرات است.<a href="#cite_note-eecb4-281">[۲۳۱]</a> آلودگی ناشی از سوختن گازوئیل به شکل دوده بیش از یک چهارم کل آلودگی خطرناک هوا را تشکیل می‌دهد.<a href="#cite_note-b20-279">[۲۲۹]</a><a href="#cite_note-282">[۲۳۲]</a> این ذرات معلق به دلیل تأثیر مستقیم و گسترده آن بر اندام‌های تنفسی، تهدیدکننده جدی سلامت انسان هستند و قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آلودگی هوای شهری حاوی دوده، خطر بیماری <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D8%B1%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="سرخرگ‌های کرونری">سرخرگ‌های کرونری</a> را افزایش می‌دهد.<a href="#cite_note-ki2nx-283">[۲۳۳]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg/220px-%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg/330px-%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg/440px-%D0%94%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D1%83%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D1%8C.jpg 2x" data-file-width="8807" data-file-height="8806" /></a><figcaption>زغال زیر میکروسکوپ.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="زغال">زغال</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: زغال">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="زغال">زغال</a></div> زغال باقی مانده‌ای از کربن سیاه سبک است که به وسیله حرارت دادن زیاد چوب یا سایر مواد حیوانی و گیاهی تولید می‌شود. به طوری که تمام آب و سایر مواد سازنده فرار در این فرایند از بین می‌رود. این فرایند هنگام سوزاندن چوب در شومینه یا اجاق چوبی نیز اتفاق می‌افتد. شعله قابل مشاهده در آن حالت در واقع به دلیل سوختن مواد فرار ناشی از تبدیل چوب به زغال است. زغال انواع مختلفی دارد و افزون بر نمونهٔ رایج آن می‌توان به <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84" title="کربن فعال">کربن فعال</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B4%D8%AA%D9%87" title="خشته">خشته</a> و زغال قندی اشاره کرد. زغال قند از کربنی شدن شکر به‌دست می‌آید. با افزودن اسید به آن برای از بین بردن مواد معدنی خالص می‌شود و سپس برای مدت طولانی در جریان کلر می‌سوزد تا آخرین آثار هیدروژن در آن از بین برود. <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="آنری مواسان">آنری مواسان</a> در تلاش اولیه خود برای ساخت الماس مصنوعی از آن استفاده کرد.<a href="#cite_note-kx9e4-284">[۲۳۴]</a> انواع خاصی از زغال، مانند زغال چوب، برای کاهش اکسیدهای فلزی گرم شده به فلزات مربوط استفاده می‌شود: <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <dl><dd>ZnO + C → Zn + CO</dd> <dd>Fe۲O۳ + ۳C → ۲Fe + 3CO</dd></dl> </div> از زغال چوب همچنین می‌توان برای کاهش بخار فوق‌العاده گرم به هیدروژن همراه با تشکیل مونوکسید کربن استفاده کرد: <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <dl><dd>C + H۲O (1000 °C) → H۲ + CO (<a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF" title="گاز پیوند">گاز پیوند</a>)</dd></dl> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کاربردها">کاربردها</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: کاربردها">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:B-2_Spirit_original.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/B-2_Spirit_original.jpg/220px-B-2_Spirit_original.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/B-2_Spirit_original.jpg/330px-B-2_Spirit_original.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/47/B-2_Spirit_original.jpg/440px-B-2_Spirit_original.jpg 2x" data-file-width="2000" data-file-height="1252" /></a><figcaption> بدنه <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2" class="mw-redirect" title="هواپیمای شناساگریز">هواپیمای فوق پیشرفته</a> <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AB%D8%B1%D9%88%D9%BE_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%86_%D8%A8%DB%8C-%DB%B2_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="نورثروپ گرومن بی-۲ اسپیریت">بی-۲ اسپیریت</a> از جنس <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1_%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="پلیمر تقویت شده با الیاف کربن">پلیمر تقویت شده با الیاف کربن</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="الیاف کربن">الیاف کربن</a> می‌باشد.</figcaption></figure> واکنش انجام شده طی واکنش کربن با اکسید فلزی مانند <a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="آهن اکسید">آهن اکسید</a>، یک <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D9%86%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="واکنش گرماده">واکنش گرماده</a> است و از آن در تولید آهن در صنعت <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد">فولاد</a> به‌منظور ذوب کردن آهن و کنترل میزان کربن موجود در <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF" title="فولاد">فولاد</a> استفاده می‌شود. <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Fe۳O۴ + ۴C(s) → ۳Fe(s) + 4CO(g) </div> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کربن مونوکسید">کربن مونوکسید</a> می‌تواند با استفاده از مقدار بیش‌تری آهن، مورد استفاده قرار بگیرد.<div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> Fe۳O۴ + ۴CO(g) → ۳Fe(s) + 4CO۲(g) </div> استفاده از <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%AF" title="گوگرد">گوگرد</a>، موجب تولید <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کربن دی‌سولفید">کربن دی‌سولفید</a> و استفاده از <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D8%A8" title="بخار آب">بخار آب</a>، موجب تولید کربن مونوکسید می‌شود:<div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> C(s) + H۲O(g) → CO(g) + H۲(g) </div>کربن در دماهای بالا قابلیت واکنش با برخی از فلزات و تولید <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF" title="کاربید">کاربید فلزی</a> را دارد. به‌عنوان مثال تولید <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%AA" title="سمنتیت">آهن کاربید</a> در فرایند تولید فولاد و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="تنگستن">تنگستن</a> کاربید که از آن به‌عنوان یک ساینده در ساخت نوک سخت ابزارهای برش است، استفاده می‌شود. زغال به‌عنوان یک ماده ترسیم در کارهای هنری، پخت‌وپز، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B2%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="گدازگری">ذوب فلزات</a> و کاربردهای دیگر و از <a href="/wiki/%DA%86%D9%88%D8%A8" title="چوب">چوب</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> و نفت به‌عنوان سوخت برای تولید انرژی و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="گرمایش مرکزی">گرمایش</a> استفاده می‌شوند. از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> با کیفیت در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">سنگ‌های</a> قیمتی و جواهرات و از و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماسهای صنعتی</a> در ابزارهای حفاری، برش و پولیش برای ماشین‌کاری فلزات و سنگ استفاده می‌شوند. همچنین از <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1_%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="پلیمر تقویت شده با الیاف کربن">الیاف کربن</a> یا پلیمر تقویت شده با الیاف کربن که از <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%81%D8%AA" title="آذرکافت">پیرولیز</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81" title="الیاف">الیاف</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="پلی‌استر">پلی‌استر</a> مصنوعی ساخته شده‌است برای تقویت پلاستیک‌ها برای تشکیل مواد کامپوزیتی سبک و پیشرفته، استفاده می‌شود. از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="کربن سیاه">کربن سیاه</a> به‌عنوان رنگ‌دانه سیاه در <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE" title="چاپ">چاپ</a> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رزانه">جوهر</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%BA%D9%86" title="رنگ روغن">رنگ روغن</a> و رنگ‌های آبی، کاغذ <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86" title="کاربون">کاربون</a>، اتمام رنگ خودرو، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%A8_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مرکب هندی">مرکب هندی</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1" title="گرد جوهر">گرد جوهر</a> <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D9%BE%DA%AF%D8%B1_%D9%84%DB%8C%D8%B2%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="چاپگر لیزری">چاپگر لیزری</a> همچنین به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B2%D9%88%D8%AF%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="افزودنی‌های پلیمری">افزودنی‌های پلیمری</a> در محصولات مانند لاستیک و در ترکیبات <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="پلاستیک">پلاستیکی</a> استفاده می‌شود.<a href="#cite_note-examples-285">[۲۳۵]</a> چنانچه تولید تجاری گرافن قابل دسترس شود، گرافن می‌تواند در تولید اهداف گوناگونی مورد استفاده قرار بگیرید که <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آسانسور فضایی">آسانسور فضایی</a> و ذخیره ایمن هیدروژن در ماشین‌های مبتنی بر موتور هیدروژنی از جمله آنها هستند.<a href="#cite_note-286">[۲۳۶]</a> زغال فعال به‌عنوان یک جاذب و جذب کننده سطحی در مواد فیلتردار در کاربردهایی مانند <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%DA%A9_%DA%AF%D8%A7%D8%B2" title="ماسک گاز">ماسک‌های گازی</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A2%D8%A8" title="خالص‌سازی آب">خالص‌سازی آب</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%AF_%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87" title="هود آشپزخانه">هود آشپزخانه</a> و در پزشکی برای جذب زهرابه، سموم یا گازهای <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="دستگاه گوارش انسان">دستگاه گوارش</a> استفاده می‌شود. کربن در <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%B4-%DA%A9%D8%A7%D9%87%D8%B4" title="اکسایش-کاهش">کاهش شیمیایی</a> در دماهای بالا استفاده می‌شود. از <a href="/wiki/%DA%A9%DA%A9_(%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA)" title="کک (سوخت)">کُک</a> برای کاهش <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%87%D9%86" title="سنگ آهن">سنگ آهن</a> استفاده می‌شود. <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%87" title="سختکاری پوسته">سختکاری پوسته</a> فولاد با گرم کردن اجزای فولادی در پودر کربن حاصل می‌شود. <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF" title="کاربید">کاربیدهای</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کاربید سیلیسیوم">سیلیسیوم</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="کاربید تنگستن">تنگستن</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="کاربید بور">بور</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="کاربید تیتانیوم">تیتانیوم</a> از سخت‌ترین مواد شناخته شده هستند و به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87" title="ساینده">ساینده</a> در ابزار برش و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="سنگ‌زنی">سنگ‌زنی</a> استفاده می‌شوند.<a href="#cite_note-carbides-287">[۲۳۷]</a> ترکیبات کربن بیشتر مواد مورد استفاده شده در در لباس مانند <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87" title="پارچه">پارچههای</a> طبیعی و مصنوعی و <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D9%85" title="چرم">چرم</a> را تشکیل می‌دهد و تقریباً تمام سطوح داخلی ساختمان به غیر از شیشه، سنگ و فلز از محصولات کربن هستند. کربن عنصر لازم برای همه سیستم‌های زنده شناخته شده‌است، و بدون آن زندگی نمی‌تواند وجود داشته باشد. عمده استفاده اقتصادی از کربن به غیر از <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="خوراک">مواد غذایی</a> و چوب به شکل <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="هیدروکربن">هیدروکربن</a> است<a href="#cite_note-:a2-288">[۲۳۸]</a> که مهم‌ترین آنها گاز <a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="متان">متان</a> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D8%AA_%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سوخت فسیلی">سوخت فسیلی</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D9%85" title="نفت خام">نفت خام</a> است. <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D9%85" title="نفت خام">نفت خام</a> توسط <a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%B9_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="صنایع پتروشیمی">صنایع پتروشیمی</a> در <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%86%D9%81%D8%AA" title="پالایشگاه نفت">پالایشگاه‌ها</a> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%B7%DB%8C%D8%B1" title="تقطیر">تقطیر</a> می‌شود تا <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="بنزین">بنزین</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="نفت سفید">نفت سفید</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B2%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="گازوئیل">گازوئیل</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%87" title="نفت کوره">نفت کوره</a>، <a href="/wiki/%D9%82%DB%8C%D8%B1" title="قیر">قیر</a> و دیگر <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%81%D8%AA%DB%8C" title="فراورده نفتی">فراورده‌های نفتی</a> تولید کند. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%D8%B2" title="سلولز">سلولز</a> نوعی پلیمر طبیعی حاوی کربن است که توسط گیاهان به شکل <a href="/wiki/%DA%86%D9%88%D8%A8" title="چوب">چوب</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%A8%D9%87" title="پنبه">پنبه</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="پارچه کتانی">کتان</a> و کنف تولید می‌شود. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%D8%B2" title="سلولز">سلولز</a> در درجه اول برای حفظ ساختار گیاهان استفاده می‌شود و ساختار اولیه <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84" title="دیواره سلول">دیواره سلول</a> <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="گیاه">گیاهان</a> را تشکیل می‌دهد.<a href="#cite_note-289">[۲۳۹]</a> کاربرد کربن و ترکیبات آن بسیار متنوع است. کربن می‌تواند به همراه <a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86" title="آهن">آهن</a> تشکیل <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%DB%8C%D8%A7%DA%98" title="آلیاژ">آلیاژهایی</a> دهد که رایج‌ترین آنها <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="فولاد کربنی">فولاد کربنی</a> است.<a href="#cite_note-fu7hb-290">[۲۴۰]</a> از ترکیب <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a> با رس برای ساخت انواع مداد جهت <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%86" title="نوشتن">نوشتن</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="رسم">ترسیم</a> استفاده می‌شود. <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="مداد">مداد گرافیت</a> از نظر نرمی و سختی بسته به ناخالصی و رس درجه‌بندی گسترده‌ای دارد. مغرهای مدادی که در مداد به کار می‌روند، بسته به میزان <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3" title="رس">خاک رسی</a> که با آن‌ها ترکیب می‌شود، دارای سختی متفاوتی هستند. همچنین به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2" title="روان‌ساز">روان‌کننده</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رنگدانه">رنگدانه</a> به‌عنوان ماده قالب‌گیری در تولید <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B4%D9%87" title="شیشه">شیشه</a> استفاده می‌شود. در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="الکترود">الکترود</a> برای <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="باتری">باتری</a>های خشک و در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C" title="آبکاری الکترولیتی">آبکاری</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="شکل‌دهی الکتریکی">شکل‌دهی الکتریکی</a> نیز کاربرد دارد. در <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A8%DA%A9" title="جاروبک">جاروبک</a> برای <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="موتور الکتریکی">موتورهای الکتریکی</a> و به‌عنوان یک <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="آرام‌کننده نوترون">آرام‌کننده نوترون</a> در <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A2%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D9%87%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="رآکتور هسته‌ای">رآکتورهای هسته‌ای</a> مورد استفاده قرار می‌گیرد.<a href="#cite_note-291">[۲۴۱]</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1_%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="پلیمر تقویت شده با الیاف کربن">فیبر کربن</a> با استفاده از یک پلیمر پیش ساز مانند پلی‌اکریلونیترول،<a href="#cite_note-292">[au]</a> که از نفت تولید می‌شود و سایر مواد آلی ساخته می‌شود. برای پلیمرهای مصنوعی مانند پلی‌اکریلونیترول یا <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="ابریشم مصنوعی">ابریشم مصنوعی</a>، پیش ماده ابتدا به نخ‌های رشته‌ای تبدیل می‌شود، با استفاده از فرایندهای شیمیایی و مکانیکی، ابتدا زنجیره‌های پلیمری را به ترتیب برای بالا بردن خواص فیزیکی نهایی فیبر کربن تکمیل می‌کند. ساختار کریستالوگرافی و خصوصیات مکانیکی فیبر به نوع ماده شروع و پردازش بعدی بستگی دارد. الیاف کربن ساخته شده از پلی‌اکریلونیترول دارای ساختاری شبیه به رشته‌های باریک گرافیت هستند. در نتیجه <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجزیه گرمایی">تجزیه گرمایی</a> الیافی با استحکام کششی ویژه بالاتر از فولاد به‌دست می‌آید.<a href="#cite_note-cantwell-293">[۲۴۲]</a> پلیمرهای کربن با ارزش تجاری با منشأ حیوانی شامل <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D9%85" title="پشم">پشم</a>،<a href="#cite_note-294">[۲۴۳]</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%A9_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="کرک کشمیری">ترمه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85" title="ابریشم">ابریشم</a> است.<a href="#cite_note-295">[۲۴۴]</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="پلاستیک">پلاستیک</a>ها از پلیمرهای کربن مصنوعی ساخته می‌شوند از فرایند <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86" title="پلیمریزاسیون">پلیمریزاسیون</a> به‌دست می‌آیند که غالباً با اتم‌های اکسیژن و نیتروژن در فواصل منظم در زنجیره پلیمر اصلی قرار می‌گیرند همچنین مواد اولیه بسیاری از مواد مصنوعی از نفت خام تهیه می‌شود.<a href="#cite_note-296">[۲۴۵]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">کاربرد شکل‌های گوناگون کربن</li> <li class="gallerybox" style="width: 164px"> <div class="thumb" style="width: 162px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg" class="mw-file-description" title="از ترکیب گرافیت با رس برای ساخت انواع مداد جهت نوشتن و ترسیم استفاده می‌شود."><img alt="از ترکیب گرافیت با رس برای ساخت انواع مداد جهت نوشتن و ترسیم استفاده می‌شود." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg/243px-Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg" decoding="async" width="162" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg/364px-Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg/485px-Mechanical_pencil_lead_spilling_out_051907.jpg 2x" data-file-width="785" data-file-height="583" /></a></div> <div class="gallerytext">از ترکیب <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%AA" title="گرافیت">گرافیت</a> با <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3" title="رس">رس</a> برای ساخت انواع مداد جهت <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%86" title="نوشتن">نوشتن</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="رسم">ترسیم</a> استفاده می‌شود.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Drill_bit_2-italy.JPG" class="mw-file-description" title="استفاده از کاربید تنگستن در مته‌های حفاری"><img alt="استفاده از کاربید تنگستن در مته‌های حفاری" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Drill_bit_2-italy.JPG/240px-Drill_bit_2-italy.JPG" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Drill_bit_2-italy.JPG/360px-Drill_bit_2-italy.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Drill_bit_2-italy.JPG/480px-Drill_bit_2-italy.JPG 2x" data-file-width="768" data-file-height="576" /></a></div> <div class="gallerytext">استفاده از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="کاربید تنگستن">کاربید تنگستن</a> در مته‌های حفاری</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182px"> <div class="thumb" style="width: 180px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:BMW_M2_M-Performance,_Frankfurt_(1Y7A3529).jpg" class="mw-file-description" title="خودروسازان برای کاهش وزن سوپر اسپورتها از فیبرالیاف کربن استفاده می‌کنند."><img alt="خودروسازان برای کاهش وزن سوپر اسپورتها از فیبرالیاف کربن استفاده می‌کنند." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/BMW_M2_M-Performance%2C_Frankfurt_%281Y7A3529%29.jpg/270px-BMW_M2_M-Performance%2C_Frankfurt_%281Y7A3529%29.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/BMW_M2_M-Performance%2C_Frankfurt_%281Y7A3529%29.jpg/405px-BMW_M2_M-Performance%2C_Frankfurt_%281Y7A3529%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/BMW_M2_M-Performance%2C_Frankfurt_%281Y7A3529%29.jpg/540px-BMW_M2_M-Performance%2C_Frankfurt_%281Y7A3529%29.jpg 2x" data-file-width="5760" data-file-height="3840" /></a></div> <div class="gallerytext">خودروسازان برای کاهش وزن <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="خودروی سوپر اسپورت">سوپر اسپورتها</a> از <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D8%A8%D8%B1_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D9%82%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="فیبر کربن پلیمری تقویت شده">فیبر</a><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%81_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="الیاف کربن">الیاف کربن</a> استفاده می‌کنند.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 143.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 141.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:SiC_p1390066.jpg" class="mw-file-description" title="سیلیکون کاربید در ساخت محصولات دیرگداز و سایندهها کاربرد دارد."><img alt="سیلیکون کاربید در ساخت محصولات دیرگداز و سایندهها کاربرد دارد." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/SiC_p1390066.jpg/212px-SiC_p1390066.jpg" decoding="async" width="142" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/SiC_p1390066.jpg/318px-SiC_p1390066.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4d/SiC_p1390066.jpg/424px-SiC_p1390066.jpg 2x" data-file-width="1419" data-file-height="1206" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کاربید سیلیسیوم">سیلیکون کاربید</a> در ساخت محصولات <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B1%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D8%B2" title="دیرگداز">دیرگداز</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%87" title="ساینده">سایندهها</a> کاربرد دارد.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 141.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 139.33333333333px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Heart_of_fire.jpg" class="mw-file-description" title="استفاده از زغال برای تولید گرما"><img alt="استفاده از زغال برای تولید گرما" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Heart_of_fire.jpg/209px-Heart_of_fire.jpg" decoding="async" width="140" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Heart_of_fire.jpg/314px-Heart_of_fire.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Heart_of_fire.jpg/419px-Heart_of_fire.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="881" /></a></div> <div class="gallerytext">استفاده از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="زغال">زغال</a> برای تولید گرما</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="الماس‌ها">الماس‌ها</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: الماس‌ها">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Used-Diamond-Blade_62870-480x360_(4999891675).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Used-Diamond-Blade_62870-480x360_%284999891675%29.jpg/220px-Used-Diamond-Blade_62870-480x360_%284999891675%29.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Used-Diamond-Blade_62870-480x360_%284999891675%29.jpg/330px-Used-Diamond-Blade_62870-480x360_%284999891675%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Used-Diamond-Blade_62870-480x360_%284999891675%29.jpg/440px-Used-Diamond-Blade_62870-480x360_%284999891675%29.jpg 2x" data-file-width="480" data-file-height="360" /></a><figcaption> تیغه الماس استفاده شده برای برشکاری با ماشین <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D8%AA" title="سنگ جت">سنگ جت</a></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Vickers_anvil_diamons.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Vickers_anvil_diamons.jpg/220px-Vickers_anvil_diamons.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Vickers_anvil_diamons.jpg/330px-Vickers_anvil_diamons.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Vickers_anvil_diamons.jpg/440px-Vickers_anvil_diamons.jpg 2x" data-file-width="4256" data-file-height="2832" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%B2" title="سختی ویکرز">سختی ویکرز</a> یکی از معیارهای سختی است که بر اساس <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="مقاومت مواد">مقاومت مواد</a> در برابر فرو روندهٔ هرمی شکل از جنس الماس سختی آن‌ها را تعیین می‌کند.</figcaption></figure> صنعت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="الماس">الماس</a> در دو دسته متفاوت قرار می‌گیرد. دسته اول شامل الماس‌های با کیفیت می‌شود که برای استفاده در <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%B1%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="گوهرسنگ">گوهرسنگ</a> و جواهرات است و دسته دوم در مصارف صنعتی کاربرد دارد. در حالی‌که تجارت بزرگی برای هر دو نوع الماس وجود دارد، با این‌حال بازارهای مربوط به این دو نوع الماس، به‌صورت کاملاً متفاوتی عمل می‌کنند. الماس‌های مورد استفاده در جواهرات و زیور آلات، برخلاف <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D9%87%D8%A7" title="فلز گران‌بها">فلزات گرانبهایی</a> مانند <a href="/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7" title="طلا">طلا</a> یا <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="پلاتین">پلاتین</a> همانند یک <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="کالای اقتصادی">کالای اقتصادی</a> مبادله نمی‌شوند. قیمت این نوع الماس‌ها به‌صورت قابل توجهی بالا است و در نتیجه بازار فعالی برای فروش مجدد این نوع الماس‌ها وجود ندارد.<a href="#cite_note-swdq2-297">[۲۴۶]</a> الماس‌های صنعتی بیشتر به دلیل سختی و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رسانش گرمایی">رسانش گرمایی</a>، از ارزش بالایی برخوردار هستند و ویژگی‌های زمین‌شناسی مانند شفافیت و رنگ الماس، ملاکی برای ارزش صنعتی آن نیست. حدود ۸۰٪ الماس‌های استخراج شده (برابر با ۱۰۰ میلیون قیراط یا ۲۰ تن در سال) که با نام بورت<a href="#cite_note-298">[av]</a><a href="#cite_note-299">[توضیح ۵]</a> شناخته می‌شوند، به‌عنوان سنگ‌های قیمتی مناسب نیستند و از آن‌ها برای مصارف صنعتی استفاده می‌شود.<a href="#cite_note-300">[۲۴۷]</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D9%85%D8%B5%D9%86%D9%88%D8%B9%DB%8C" title="الماس مصنوعی">الماس مصنوعی</a>، که در دهه ۱۹۵۰ اختراع شد، بلافاصله کاربردهای صنعتی پیدا کرد. سالانه ۳ میلیارد قیراط (۶۰۰ تن) الماس مصنوعی تولید می‌شود.<a href="#cite_note-usgs-301">[۲۴۸]</a> کاربرد صنعتی عمده الماس در برش، حفاری، سنگ زنی و پولیش است. بسیاری از این کاربردها نیازی به الماس‌های بزرگ ندارند. در حقیقت، بیشتر الماس‌های با اندازه کوچک، می‌توانند از نظر صنعتی استفاده شوند. الماس‌ها در نوک‌های مته یا تیغه‌های اره تعبیه شده‌اند، یا برای استفاده در ابزارهای سنگ زنی و پولیش، داخل پودر ریخته می‌شوند.<a href="#cite_note-302">[۲۴۹]</a> کاربردی تخصصی آن استفاده در <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84_%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="سلول سندان الماس">سلول سندان الماس</a> شامل استفاده در آزمایشگاه‌ها به‌عنوان مهار آزمایش‌های <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%A7%DA%98_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="ولتاژ بالا">ولتاژ بالا</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%82%D8%A7%D9%86" title="یاتاقان">یاتاقان</a> با کارایی بالا و استفاده محدود در <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%B1%D9%87" title="پنجره">پنجرههای</a> دارای کاربرد ویژه است.<a href="#cite_note-303">[۲۵۰]</a><a href="#cite_note-304">[۲۵۱]</a> با پیشرفت‌های مداوم در تولید الماس مصنوعی، کاربردهای جدیدتری نیز عملی می‌شوند. استفاده از الماس به‌عنوان <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="نیم‌رسانا">نیم‌رسانا</a> مناسب برای <a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%B9" class="mw-redirect" title="مدار مجتمع">مدارهای مجتمع</a> به دلیل ویژگی <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1" title="گرماگیر">گرماگیری</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="الکترونیک">الکترونیک</a> مورد توجه قرار گرفته‌است.<a href="#cite_note-305">[۲۵۲]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تاریخ‌گذاری_رادیوکربن">تاریخ‌گذاری رادیوکربن</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: تاریخ‌گذاری رادیوکربن">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="تاریخ‌گذاری رادیوکربن">تاریخ‌گذاری رادیوکربن</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg/220px-1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg/330px-1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg/440px-1_MV_accelerator_mass_spectrometer.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="530" /></a><figcaption>اندازه‌گیری ۱۴ C معمولاً با <a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%AC%D8%B1%D9%85%DB%8C" title="طیف‌سنجی جرمی">طیف‌سنجی جرمی</a> انجام می‌شود.</figcaption></figure> این روش در اواخر دهه ۱۹۴۰ در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88" title="دانشگاه شیکاگو">دانشگاه شیکاگو</a> توسط <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C" title="ویلارد لیبای">ویلارد لیبای</a> توسعه یافت.<a href="#cite_note-306">[۲۵۳]</a> رادیوکربن (۱۴C) به‌طور مداوم در اثر تقابل پرتوهای کیهانی با نیتروژن جو ایجاد می‌شود. ۱۴C با اکسیژن اتمسفر ترکیب می‌شود و کربن دی‌اکسید رادیواکتیو ایجاد می‌کند که با استفاده از فتوسنتز در گیاهان ترکیب می‌شود. وقتی حیوانات یا گیاهان از بین می‌روند، تبادل کربن با محیط متوقف می‌شود و پس از آن با از بین رفتن رادیواکتیو ۱۴C مقدار ۱۴C موجود در آن شروع به کاهش می‌کند. این کاهش، عملاً به‌عنوان یک اصل در روش <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="تاریخ‌گذاری رادیوکربن">عمرسنجی رادیوکربنی</a> مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش به‌صورت گسترده‌ای برای تعیین سن مواد کربنی تا عمری در حدود ۴۰۰۰۰ سال، استفاده می‌شود. اندازه‌گیری مقدار ۱۴C در یک نمونه از یک گیاه یا حیوان مرده، مانند یک قطعه چوب یا یک قطعه استخوان، اطلاعاتی را فراهم می‌کند که می‌توان برای محاسبه زمان مرگ حیوان یا گیاه استفاده کرد. با توجه به <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B9%D9%85%D8%B1" title="نیمه‌عمر">نیمه‌عمر</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DB%B1%DB%B4" title="کربن-۱۴">کربن-۱۴</a> هر ۵۷۳۰ سال مقدار آن نصف می‌شود.<a href="#cite_note-Godwin-307">[۲۵۴]</a><a href="#cite_note-Plicht-308">[۲۵۵]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هموپرفیوژن">هموپرفیوژن</h3>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: هموپرفیوژن">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86" title="هموپرفیوژن">هموپرفیوژن</a></div> اولین استفاده بالینی از سلول‌های مصنوعی در هموپرفیوژن توسط محصور کردن <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84" title="کربن فعال">کربن فعال</a> صورت گرفت.<a href="#cite_note-Chang_1996-309">[۲۵۶]</a> زغال فعال قادر به جذب بسیاری از مولکول‌های بزرگ است و مدت زیادی است که به دلیل توانایی آن در از بین بردن مواد سمی از خون در مسمومیت‌های ناخواسته یا <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%85%D8%B5%D8%B1%D9%81%DB%8C" title="بیش‌مصرفی">مصرف بیش از حد دارو</a> شناخته شده‌است. با این حال، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%81%DB%8C%D9%88%DA%98%D9%86" title="پرفیوژن">پرفیوژن</a> از طریق تزریق مستقیم کربن فعال سمی است زیرا منجر به آمبولیسم و آسیب سلول‌های خون می‌شود و به دنبال آن <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%DA%A9%D8%AA" title="پلاکت">پلاکتها</a> از بین می‌روند.<a href="#cite_note-310">[۲۵۷]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ایمنی_و_احتیاط">ایمنی و احتیاط</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: ایمنی و احتیاط">ویرایش</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_(5187845054).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_%285187845054%29.jpg/220px-Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_%285187845054%29.jpg" decoding="async" width="220" height="189" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_%285187845054%29.jpg/330px-Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_%285187845054%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_%285187845054%29.jpg/440px-Coal_workers_pneumoconiosis_-_Anthracosilicosis_%285187845054%29.jpg 2x" data-file-width="1649" data-file-height="1416" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%B4%DB%8C" title="بیماری سیاه‌ششی">بیماری سیاه‌ششی</a>، نوعی بیمای ریوی است که به‌علت تنفس <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%88_%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="گرد و غبار">گرد و غبار</a> زغال بدون سیلیس ایجاد و باعث التهاب مزمن می‌شود.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tetrodotoxin.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Tetrodotoxin.svg/220px-Tetrodotoxin.svg.png" decoding="async" width="220" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Tetrodotoxin.svg/330px-Tetrodotoxin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Tetrodotoxin.svg/440px-Tetrodotoxin.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="345" /></a><figcaption>ساختار شیمیایی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="تترودوتوکسین">تترودوتوکسین</a>، ترکیبی که در بدن <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D9%86%DA%A9%E2%80%8C%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="بادکنک‌ماهیان">ماهی بادکنکی</a> به مقدار زیادی وجود دارد، سمیت آن به‌مراتب بیش‌تر از <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1" title="سیانور">سیانور</a> است و هنوز هیچ داروی مؤثری برای مقابله با آن وجود ندارد.<a href="#cite_note-311">[۲۵۸]</a></figcaption></figure> کربن خالص دارای سمیت فوق‌العاده پایین برای انسان است و می‌تواند در شکل‌های گرافیت و زغال توسط انسان به‌صورت ایمن لمس شود. کربن در مقابل حل شدن یا واکنش‌های شیمیایی حتی موردی مانند هضم شدن توسط اسید موجود در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B4_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="دستگاه گوارش انسان">دستگاه گوارش انسان</a>، از خود مقاومت نشان می‌دهد. در نتیجه زمانی که کربن وارد بافت‌های انسان شود، به احتمال بالا، به‌مدت نامعلومی همان‌جا خواهد ماند. <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="کربن سیاه">کربن سیاه</a> احتمالاً یکی از اولین رنگ‌دانه‌هایی بوده‌است که برای <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="خال‌کوبی">خال‌کوبی</a> مورد استفاده قرار گرفته‌است. یکی از مثال‌های این موضوع خال‌کوبی‌های یافت شده بر روی بدن یک مومیایی طبیعی معروف به <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AA%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF_%DB%8C%D8%AE%DB%8C" title="اوتسی مرد یخی">اوتسی مرد یخی</a> است که قدمت آن به حدود ۵۲۰۰ سال قبل می‌رسد.<a href="#cite_note-312">[۲۵۹]</a> استنشاق ذرات غبار زغال‌سنگ یا دوده (کربن سیاه) در مقادیر زیاد می‌تواند خطرناک باشد و موجب تحریک بافت ریه و منجر به بیماری نارسایی ریه شود، موضوعی که به‌خصوص در معدن‌چیان دیده می‌شود و به <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D8%B4%DB%8C" title="بیماری سیاه‌ششی">بیماری سیاه‌ششی</a> موسوم است. از ذرات غبار الماس برای ساییدن سایر مواد استفاده می‌شود، با این‌حال چنان‌چه این ذرات استنشاق یا بلعیده شوند، می‌توانند برای انسان خطرناک باشند. میکروذرات کربنی که در دود خارج شده از موتورهای دیزلی وجود دارند، ممکن است در ریه انسان تجمع پیدا کنند.<a href="#cite_note-313">[۲۶۰]</a> در همه مثال‌هایی که تا این‌جا ذکر شد، زیان احتمالی حاصل ناشی از تجمع ذرات در بدن فرد بودند و ماهیت شیمیایی خود کربن عامل آن نبود. به‌طور عمومی، کربن دارای سمیت پایینی برای حیات موجود بر روی زمین است، با این‌حال، نانولوله‌ها کربنی برای <a href="/wiki/%D9%85%DA%AF%D8%B3_%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D9%87_(%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D9%87)" class="mw-redirect" title="مگس سرکه (سرده)">مگس سرکه</a> کشنده محسوب می‌شوند.<a href="#cite_note-ompqt-314">[۲۶۱]</a><a href="#cite_note-qjtz5-315">[۲۶۲]</a> کربن ممکن است در حضور هوا و در دمای بالا، باشدت و به‌صورت نورانی بسوزد. مقادیر زیاد از زغال‌سنگ که در غیاب اکسیژن برای چند صد میلیون سال به‌صورت خنثی باقی مانده‌اند، ممکن است زمانی که بر اثر حفر معادن در معرض هوا قرار بگیرند، دچار <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%82_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%AE%D9%88%D8%AF" title="احتراق خودبخود">احتراق خودبخودی</a> شوند.<a href="#cite_note-316">[۲۶۳]</a><a href="#cite_note-317">[۲۶۴]</a> در مصارف هسته‌ای که از گرافیت به‌عنوان یک <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86" title="آرام‌کننده نوترون">تعدیل‌کننده نوترون</a> استفاده می‌شود، پس از انباشت انرژی ویگنر<a href="#cite_note-318">[aw]</a> ممکن است یک آزادسازی ناگهانی و خودبخودی رخ دهد. پخت تا دمای ۲۵۰ درجه سانتی‌گراد، می‌تواند انرژی را به‌صورت ایمنی آزاد نماید، اگرچه این فرایند در حادثه <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="آتش‌سوزی">آتش‌سوزی</a> واینداسکیل<a href="#cite_note-319">[ax]</a> در سال ۱۹۵۷ در انگلیس، به‌خوبی پیش نرفت و منجر به آتش‌سوزی رآکتورهای دیگر شد.<a href="#cite_note-NuSAC-p18-320">[۲۶۵]</a><a href="#cite_note-321">[۲۶۶]</a> گستره وسیعی از ترکیبات کربنی دارای خطرات و البته فواید زیاد وجود دارند از ترکیبات خطرناکی مانند سم‌های کشنده‌ای همچون <a href="/wiki/%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="تترودوتوکسین">تترودوتوکسین</a>، پروتئین <a href="/wiki/%D9%84%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="لکتین">لکتین</a> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="رایسین">رایسین</a> که از دانه‌های <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DA%86%DA%A9_(%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87)" title="کرچک (گیاه)">کرچک</a> به‌دست می‌آیند، سیانید و کربن مونوکسید تا ترکیبات ضروری برای حیات مانند <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2" title="گلوکز">گلوکز</a> و پروتئین‌ها. <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="پیوند سه‌گانه">پیوند سه‌گانه</a> کربن با نیتروژن، موجب تشکیل گروه سیانو (CN-) می‌شود. در شیمی آلی، گروه سیانو به‌عنوان یک <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D8%B9%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="گروه عاملی">گروه عاملی</a> در نظر گرفته می‌شود و مولکول‌های حاوی آن <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="نیتریل">نیتریل</a> نامیده می‌شوند. در <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="شیمی معدنی">شیمی معدنی</a>، به گروه‌های سیانو که یک آنیون محسوب می‌شوند، سیانید گفته می‌شود. <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%DA%A9" title="نمک">نمک‌هایی</a> مانند <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="سدیم سیانید">سدیم سیانید</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="پتاسیم سیانید">پتاسیم سیانید</a> بسیار سمی هستند.<a href="#cite_note-CMC-322">[۲۶۷]</a> <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن سیانید">هیدروژن سیانید</a> یک مایع بسیار <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="فراریت">فرار</a> است که در مقیاس بزرگ، به‌صورت صنعتی تولید می‌شود و با کمک افزودن اسید به نمک سیانید به‌دست می‌آید. برخلاف سیانیدها که دارای <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C" title="پیوند یونی">پیوند یونی</a> هستند و امکان آزاد سازی یون سیانید را دارند، نیتریل‌ها به‌دلیل پیوند کووالانسی میان گروه سیانو و کربن، فاقد چنین توانایی هستند و درنتیجه دارای سمیت کمتری نسبت به نمک‌های سیانید دارند. مسمومیت با <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1" title="سیانور">سیانید</a> مسمومیت ناشی از قرار گرفتن در معرض سیانور است.<a href="#cite_note-Dor2011-323">[۲۶۸]</a> علائم اولیه مسمومیت شامل <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AF%D8%B1%D8%AF" title="سردرد">سردرد</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C" title="گیجی">سرگیجه</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%AF%D8%AA%D9%BE%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="تندتپشی">ضربان سریع قلب</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D9%86%D9%81%D8%B3" title="تنگی نفس">تنگی نفس</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%BA" title="استفراغ">استفراغ</a> است.<a href="#cite_note-EU2013-324">[۲۶۹]</a> همچنین ممکن است به‌دنبال آن تشنج، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%AA%D9%BE%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="کندتپشی">ضربان آهسته قلب</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D9%88%D9%86_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="فشار خون پایین">فشار خون پایین</a>، از دست دادن هوشیاری و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="ایست قلبی">ایست قلبی</a> رخ دهد. شروع علائم معمولاً طی چند دقیقه بروز می‌کند و اگر شخصی زنده بماند، ممکن است دچار مشکلات عصبی طولانی مدت گردد.<a href="#cite_note-EU2013-324">[۲۶۹]</a><a href="#cite_note-Ham2011-325">[۲۷۰]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته">جستارهای وابسته</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=33" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته">ویرایش</a>]</div> <div class="div-col columns column-width" style="column-width: 20em; -moz-column-width: 20em; -webkit-column-width: 20em; بله"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%BE%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ایزوتوپ‌های کربن">ایزوتوپ‌های کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%AA%D9%88" title="پیمان کیوتو">پیمان کیوتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86-%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="پیوند کربن-کربن">پیوند کربن-کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A3%D8%AB%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="تأثیرات کربن">تأثیرات کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AB%D8%A8%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="تثبیت کربن">تثبیت کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%AE%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="چرخه کربن">چرخه کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="دگرشکل‌های کربن">دگرشکل‌های کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C" title="ستاره کربنی">ستاره کربنی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="کربن سیاه">کربن سیاه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84" title="کربن فعال">کربن فعال</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="کربوهیدرات">کربوهیدرات</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="گروه کربن">گروه کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="هیدروکربن">هیدروکربن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D8%A8%DB%8C" title="کربن آبی">کربن آبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="اقتصاد کم‌کربن">اقتصاد کم‌کربن</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="توضیحات">توضیحات</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=34" title="ویرایش بخش: توضیحات">ویرایش</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> هسته دارای هاله، به هسته‌ای گفته می‌شود که توسط ابری هاله مانند از پروتون یا نوترون احاطه شده‌است و درنتیجه بزرگ‌تر از یک هسته معمولی و فاقد هاله دیده می‌شود </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> در شیمی، زنجیره‌ای شدن به خصلتی گفته می‌شود که اتم‌های یکسان با یک‌دیگر پیوند برقرار کنند و تشکیل یک سری یا زنجیره از پیوندهای متشکل از اتم‌های یکسان را بدهند. </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> ستارگانی که فقط شامل هیدروژن و هلیوم نیستند و عناصر سنگین‌تر مانند کربن، نیتروژن، اکسیژن و نئون نیز در آن‌ها یافت می‌شود. </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">↑</a> روش اخترشناسی زیرمیلی‌متری روشی است که به بررسی بسیار ظریف طیف‌های نشری به‌دست آمده از مولکول‌های موجود در فضای خارجی می‌نماید. </li> <li id="cite_note-299"><a href="#cite_ref-299">↑</a> اصطلاحی در صنعت تجارت الماس است که به قطعات ریز و خرده الماس غیرزینتی اشاره دارد. </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="واژه‌نامه">واژه‌نامه</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=35" title="ویرایش بخش: واژه‌نامه">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-lower-alpha reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> Carbo </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> γράφειν </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> King of the elements </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> Aerial acid </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> C. A. Vandermonde </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> Carbone </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> Carbonum </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> Pauling scale </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> Part Per Trillion (ppt) </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Nuclear halo </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Ring strain </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> Superlubricity </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> Amorphous carbon </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> D-carbon </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> Chaoite </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> Metallic carbon </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> bcc-carbon </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> bct-carbon </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> M-carbon </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> Q-carbon </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> T-carbon </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> Prismane C8 </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> elongated triangular bipyramid </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> K4 crystal </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> Penta-graphene </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> Haeckelites </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> Phagraphene </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">↑</a> Novamene </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">↑</a> Protomene </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> Zayedene </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> U carbon </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> Catenation </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> Aurophilicity </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> Antiknock agent </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> Akiba </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> three-center bonding </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">↑</a> Submillimetre astronomy </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">↑</a> Part Per Million (ppm) </li> <li id="cite_note-224"><a href="#cite_ref-224">↑</a> Borrowdale </li> <li id="cite_note-226"><a href="#cite_ref-226">↑</a> Flake </li> <li id="cite_note-227"><a href="#cite_ref-227">↑</a> Vein or lump </li> <li id="cite_note-232"><a href="#cite_ref-232">↑</a> Lamproite </li> <li id="cite_note-239"><a href="#cite_ref-239">↑</a> British Geological Survey </li> <li id="cite_note-257"><a href="#cite_ref-257">↑</a> Toshinari Ichihashi </li> <li id="cite_note-258"><a href="#cite_ref-258">↑</a> Donald S. Bethune </li> <li id="cite_note-274"><a href="#cite_ref-274">↑</a> Buckyball </li> <li id="cite_note-292"><a href="#cite_ref-292">↑</a> Polyacrylonitrile </li> <li id="cite_note-298"><a href="#cite_ref-298">↑</a> Bort </li> <li id="cite_note-318"><a href="#cite_ref-318">↑</a> Wigner effect </li> <li id="cite_note-319"><a href="#cite_ref-319">↑</a> Windscale fire </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع">منابع</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=36" title="ویرایش بخش: منابع">ویرایش</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r37199623"><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2 mw-content-ltr" dir="ltr"> <ol class="references"> <li id="cite_note-CRC-1"><a href="#cite_ref-CRC_1-0">↑</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFLide,_D._R.2005" class="citation book cs1">Lide, D. R., ed. (2005). CRC Handbook of Chemistry and Physics (86th ed.). Boca Raton (FL): CRC Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-8493-0486-5" title="ویژه:منابع کتاب/0-8493-0486-5"><bdi>0-8493-0486-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=CRC+Handbook+of+Chemistry+and+Physics&rft.place=Boca+Raton+%28FL%29&rft.edition=86th&rft.pub=CRC+Press&rft.date=2005&rft.isbn=0-8493-0486-5&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-triple2-2">↑ <a href="#cite_ref-triple2_2-0">۲٫۰</a> <a href="#cite_ref-triple2_2-1">۲٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHaaland,_D1976" class="citation journal cs1">Haaland, D (1976). "Graphite-liquid-vapor triple point pressure and the density of liquid carbon". Carbon. 14 (6): 357–361. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0008-6223%2876%2990010-5">10.1016/0008-6223(76)90010-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Carbon&rft.atitle=Graphite-liquid-vapor+triple+point+pressure+and+the+density+of+liquid+carbon&rft.volume=14&rft.issue=6&rft.pages=357-361&rft.date=1976&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0008-6223%2876%2990010-5&rft.au=Haaland%2C+D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-triple3-3">↑ <a href="#cite_ref-triple3_3-0">۳٫۰</a> <a href="#cite_ref-triple3_3-1">۳٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSavvatimskiy,_A2005" class="citation journal cs1">Savvatimskiy, A (2005). "Measurements of the melting point of graphite and the properties of liquid carbon (a review for 1963–2003)". Carbon. 43 (6): 1115–1142. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.carbon.2004.12.027">10.1016/j.carbon.2004.12.027</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Carbon&rft.atitle=Measurements+of+the+melting+point+of+graphite+and+the+properties+of+liquid+carbon+%28a+review+for+1963%E2%80%932003%29&rft.volume=43&rft.issue=6&rft.pages=1115-1142&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.carbon.2004.12.027&rft.au=Savvatimskiy%2C+A&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bernath.uwaterloo.ca/media/42.pdf">"Fourier Transform Spectroscopy of the Electronic Transition of the Jet-Cooled CCI Free Radical"</a> (PDF). Retrieved 2007-12-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fourier+Transform+Spectroscopy+of+the+Electronic+Transition+of+the+Jet-Cooled+CCI+Free+Radical&rft_id=http%3A%2F%2Fbernath.uwaterloo.ca%2Fmedia%2F42.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bernath.uwaterloo.ca/media/36.pdf">"Fourier Transform Spectroscopy of the System of CP"</a> (PDF). Retrieved 2007-12-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fourier+Transform+Spectroscopy+of+the+System+of+CP&rft_id=http%3A%2F%2Fbernath.uwaterloo.ca%2Fmedia%2F36.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webelements.com/carbon/compounds.html">"Carbon: Binary compounds"</a>. Retrieved 2007-12-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon%3A+Binary+compounds&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.webelements.com%2Fcarbon%2Fcompounds.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ioffe-7">↑ <a href="#cite_ref-ioffe_7-0">۷٫۰</a> <a href="#cite_ref-ioffe_7-1">۷٫۱</a> <a href="#cite_ref-ioffe_7-2">۷٫۲</a> <a href="#cite_ref-ioffe_7-3">۷٫۳</a> <a href="#cite_ref-ioffe_7-4">۷٫۴</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ioffe.ru/SVA/NSM/Semicond/Diamond">Properties of diamond</a>, Ioffe Institute Database </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nde-ed.org/GeneralResources/MaterialProperties/ET/ET_matlprop_Misc_Matls.htm">"Material Properties- Misc Materials"</a>. www.nde-ed.org. Retrieved 12 November 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.nde-ed.org&rft.atitle=Material+Properties-+Misc+Materials&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nde-ed.org%2FGeneralResources%2FMaterialProperties%2FET%2FET_matlprop_Misc_Matls.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-d0.fnal.gov/hardware/cal/lvps_info/engineering/elementmagn.pdf">Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds</a>, in Handbook of Chemistry and Physics 81st edition, CRC press. </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWeast1984" class="citation book cs1">Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. pp. E110. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8493-0464-4" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8493-0464-4"><bdi>978-0-8493-0464-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=CRC%2C+Handbook+of+Chemistry+and+Physics&rft.place=Boca+Raton%2C+Florida&rft.pages=E110&rft.pub=Chemical+Rubber+Company+Publishing&rft.date=1984&rft.isbn=978-0-8493-0464-4&rft.aulast=Weast&rft.aufirst=Robert&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.caer.uky.edu/carbon/history/carbonhistory.shtml">"History of Carbon and Carbon Materials - Center for Applied Energy Research - University of Kentucky"</a>. Caer.uky.edu. Retrieved 2008-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=History+of+Carbon+and+Carbon+Materials+-+Center+for+Applied+Energy+Research+-+University+of+Kentucky&rft.pub=Caer.uky.edu&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.caer.uky.edu%2Fcarbon%2Fhistory%2Fcarbonhistory.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSenese,_Fred2000" class="citation web cs1">Senese, Fred (2000-09-09). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/inorganic/faq/discovery-of-carbon.shtml">"Who discovered carbon?"</a>. Frostburg State University. Retrieved 2007-11-24.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Who+discovered+carbon%3F&rft.pub=Frostburg+State+University&rft.date=2000-09-09&rft.au=Senese%2C+Fred&rft_id=http%3A%2F%2Fantoine.frostburg.edu%2Fchem%2Fsenese%2F101%2Finorganic%2Ffaq%2Fdiscovery-of-carbon.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-hlqnk-16"><a href="#cite_ref-hlqnk_16-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dictionary.com/browse/carbon">"Definition of carbon"</a>. www.dictionary.com (به انگلیسی). 2014-12-17. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200709132614/https://www.dictionary.com/browse/carbon">Archived</a> from the original on 9 July 2020. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.dictionary.com&rft.atitle=Definition+of+carbon&rft.date=2014-12-17&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dictionary.com%2Fbrowse%2Fcarbon&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ancient_China-17"><a href="#cite_ref-ancient_China_17-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070320064349/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4555235.stm">"Chinese made first use of diamond"</a>. BBC News. 17 May 2005. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4555235.stm">the original</a> on 20 March 2007. Retrieved 2007-03-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Chinese+made+first+use+of+diamond&rft.date=2005-05-17&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fscience%2Fnature%2F4555235.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFvan_der_Krogt,_Peter" class="citation web cs1">van der Krogt, Peter. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100123003310/http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=C">"Carbonium/Carbon at Elementymology & Elements Multidict"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elements.vanderkrogt.net/element.php?sym=C">the original</a> on 2010-01-23. Retrieved 2010-01-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbonium%2FCarbon+at+Elementymology+%26+Elements+Multidict&rft.au=van+der+Krogt%2C+Peter&rft_id=http%3A%2F%2Felements.vanderkrogt.net%2Felement.php%3Fsym%3DC&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFerchault_de_Réaumur1722" class="citation book cs1">Ferchault de Réaumur, R. -A. (1722). L'art de convertir le fer forgé en acier, et l'art d'adoucir le fer fondu, ou de faire des ouvrages de fer fondu aussi finis que le fer forgé (English translation from 1956). Paris, Chicago.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=L%27art+de+convertir+le+fer+forg%C3%A9+en+acier%2C+et+l%27art+d%27adoucir+le+fer+fondu%2C+ou+de+faire+des+ouvrages+de+fer+fondu+aussi+finis+que+le+fer+forg%C3%A9+%28English+translation+from+1956%29&rft.place=Paris%2C+Chicago&rft.date=1722&rft.aulast=Ferchault+de+R%C3%A9aumur&rft.aufirst=R.+-A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101027222156/http://canadaconnects.ca/chemistry/1009/">"Carbon"</a>. Canada Connects. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.canadaconnects.ca/chemistry/1009">the original</a> on 2010-10-27. Retrieved 2010-12-07.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon&rft.pub=Canada+Connects&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.canadaconnects.ca%2Fchemistry%2F1009&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSenese,_Fred" class="citation web cs1">Senese, Fred. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071207230348/http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/inorganic/faq/discovery-of-carbon.shtml">"Who discovered carbon?"</a>. Frostburg State University. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/inorganic/faq/discovery-of-carbon.shtml">the original</a> on 2007-12-07. Retrieved 2007-11-24.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Who+discovered+carbon%3F&rft.pub=Frostburg+State+University&rft.au=Senese%2C+Fred&rft_id=http%3A%2F%2Fantoine.frostburg.edu%2Fchem%2Fsenese%2F101%2Finorganic%2Ffaq%2Fdiscovery-of-carbon.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGiolitti,_Federico1914" class="citation book cs1">Giolitti, Federico (1914). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200610160201/https://archive.org/details/cementationiron01rouigoog">The Cementation of Iron and Steel</a>. McGraw-Hill Book Company, inc. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/cementationiron01rouigoog">the original</a> on 10 June 2020. Retrieved 25 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cementation+of+Iron+and+Steel&rft.pub=McGraw-Hill+Book+Company%2C+inc&rft.date=1914&rft.au=Giolitti%2C+Federico&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fcementationiron01rouigoog&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSenese,_Fred2000" class="citation web cs1">Senese, Fred (2000-09-09). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071207230348/http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/inorganic/faq/discovery-of-carbon.shtml">"Who discovered carbon"</a>. Frostburg State University. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/inorganic/faq/discovery-of-carbon.shtml">the original</a> on 2007-12-07. Retrieved 2007-11-24.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Who+discovered+carbon&rft.pub=Frostburg+State+University&rft.date=2000-09-09&rft.au=Senese%2C+Fred&rft_id=http%3A%2F%2Fantoine.frostburg.edu%2Fchem%2Fsenese%2F101%2Finorganic%2Ffaq%2Fdiscovery-of-carbon.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKrotoHeathO'BrienCurl1985" class="citation journal cs1">Kroto, H. W.; Heath, J. R.; O'Brien, S. C.; Curl, R. F.; Smalley, R. E. (1985). "C60: Buckminsterfullerene". Nature. 318 (6042): 162–163. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1985Natur.318..162K">1985Natur.318..162K</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F318162a0">10.1038/318162a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=C%3Csub%3E60%3C%2Fsub%3E%3A+Buckminsterfullerene&rft.volume=318&rft.issue=6042&rft.pages=162-163&rft.date=1985&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F318162a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1985Natur.318..162K&rft.aulast=Kroto&rft.aufirst=H.+W.&rft.au=Heath%2C+J.+R.&rft.au=O%27Brien%2C+S.+C.&rft.au=Curl%2C+R.+F.&rft.au=Smalley%2C+R.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-buckyballs-29">↑ <a href="#cite_ref-buckyballs_29-0">۲۲٫۰</a> <a href="#cite_ref-buckyballs_29-1">۲۲٫۱</a> <a href="#cite_ref-buckyballs_29-2">۲۲٫۲</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFUnwin,_Peter" class="citation web cs1">Unwin, Peter. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071201165240/http://www.ch.ic.ac.uk/local/projects/unwin/Fullerenes.html">"Fullerenes(An Overview)"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ch.ic.ac.uk/local/projects/unwin/Fullerenes.html">the original</a> on 2007-12-01. Retrieved 2007-12-08.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fullerenes%28An+Overview%29&rft.au=Unwin%2C+Peter&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ch.ic.ac.uk%2Flocal%2Fprojects%2Funwin%2FFullerenes.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071011035122/http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1996/index.html">"The Nobel Prize in Chemistry 1996 "for their discovery of fullerenes""</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1996/index.html">the original</a> on 2007-10-11. Retrieved 2007-12-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Nobel+Prize+in+Chemistry+1996+%22for+their+discovery+of+fullerenes%22&rft_id=http%3A%2F%2Fnobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fchemistry%2Flaureates%2F1996%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-glassy_carbon-31">↑ <a href="#cite_ref-glassy_carbon_31-0">۲۴٫۰</a> <a href="#cite_ref-glassy_carbon_31-1">۲۴٫۱</a> <a href="#cite_ref-glassy_carbon_31-2">۲۴٫۲</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHarris,_PJF2004" class="citation journal cs1">Harris, PJF (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120319054641/http://www.physics.usyd.edu.au/~powles/PDFs/Harris_2004.pdf">"Fullerene-related structure of commercial glassy carbons"</a> (PDF). Philosophical Magazine. 84 (29): 3159–3167. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004PMag...84.3159H">2004PMag...84.3159H</a>. <a href="/wiki/CiteSeerX_(identifier)" class="mw-redirect" title="CiteSeerX (identifier)">CiteSeerX</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.359.5715">10.1.1.359.5715</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F14786430410001720363">10.1080/14786430410001720363</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physics.usyd.edu.au/~powles/PDFs/Harris_2004.pdf">the original</a> (PDF) on 2012-03-19. Retrieved 2011-07-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Magazine&rft.atitle=Fullerene-related+structure+of+commercial+glassy+carbons&rft.volume=84&rft.issue=29&rft.pages=3159-3167&rft.date=2004&rft_id=%2F%2Fciteseerx.ist.psu.edu%2Fviewdoc%2Fsummary%3Fdoi%3D10.1.1.359.5715%23id-name%3DCiteSeerX&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F14786430410001720363&rft_id=info%3Abibcode%2F2004PMag...84.3159H&rft.au=Harris%2C+PJF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.physics.usyd.edu.au%2F~powles%2FPDFs%2FHarris_2004.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> Greenwood, Norman N. ; Earnshaw, A. (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann. 276–278. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0080379419" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-08-037941-9</a> </li> <li id="cite_note-triple-34"><a href="#cite_ref-triple_34-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGreenville_Whittaker1978" class="citation journal cs1">Greenville Whittaker, A. (1978). "The controversial carbon solid−liquid−vapour triple point". Nature. 276 (5689): 695–696. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1978Natur.276..695W">1978Natur.276..695W</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F276695a0">10.1038/276695a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=The+controversial+carbon+solid%E2%88%92liquid%E2%88%92vapour+triple+point&rft.volume=276&rft.issue=5689&rft.pages=695-696&rft.date=1978&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F276695a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1978Natur.276..695W&rft.aulast=Greenville+Whittaker&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFZazula1997" class="citation news cs1">Zazula, J. M. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lbruno.home.cern.ch/lbruno/documents/Bibliography/LHC_Note_78.pdf">"On Graphite Transformations at High Temperature and Pressure Induced by Absorption of the LHC Beam"</a> (PDF). CERN. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325230751/http://lbruno.home.cern.ch/lbruno/documents/Bibliography/LHC_Note_78.pdf">Archived</a> (PDF) from the original on 2009-03-25. Retrieved 2009-06-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=On+Graphite+Transformations+at+High+Temperature+and+Pressure+Induced+by+Absorption+of+the+LHC+Beam&rft.date=1997&rft.aulast=Zazula&rft.aufirst=J.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Flbruno.home.cern.ch%2Flbruno%2Fdocuments%2FBibliography%2FLHC_Note_78.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-skei9-36"><a href="#cite_ref-skei9_36-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200925042516/https://www.chemeurope.com/en/encyclopedia/Carbon.html">"Carbon"</a>. chemeurope.com (به انگلیسی). 2007-12-21. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.chemeurope.com/en/encyclopedia/Carbon.html">the original</a> on 25 September 2020. Retrieved 2020-12-15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=chemeurope.com&rft.atitle=Carbon&rft.date=2007-12-21&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.chemeurope.com%2Fen%2Fencyclopedia%2FCarbon.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> Greenwood, Norman N. ; Earnshaw, A. (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann. 289–292. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0080379419" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-08-037941-9</a> </li> <li id="cite_note-lan0l-38"><a href="#cite_ref-lan0l_38-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChemistry_Operations2003" class="citation web cs1">Chemistry Operations (December 15, 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080913063402/http://periodic.lanl.gov/elements/6.html">"Carbon"</a>. Los Alamos National Laboratory. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://periodic.lanl.gov/elements/6.html">the original</a> on 2008-09-13. Retrieved 2008-10-09.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon&rft.pub=Los+Alamos+National+Laboratory&rft.date=2003-12-15&rft.au=Chemistry+Operations&rft_id=http%3A%2F%2Fperiodic.lanl.gov%2Felements%2F6.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200724055047/https://sciencing.com/four-characteristics-carbon-12004660.html">"Four Characteristics of Carbon"</a>. Sciencing. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sciencing.com/four-characteristics-carbon-12004660.html">the original</a> on 24 July 2020. Retrieved 2020-07-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Four+Characteristics+of+Carbon&rft.pub=Sciencing&rft_id=https%3A%2F%2Fsciencing.com%2Ffour-characteristics-carbon-12004660.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200723053953/https://study.com/academy/lesson/using-carbon-to-extract-metals.html">"Using Carbon to Extract Metals"</a>. Study. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://study.com/academy/lesson/using-carbon-to-extract-metals.html">the original</a> on 23 July 2020. Retrieved 2020-07-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Using+Carbon+to+Extract+Metals&rft.pub=Study&rft_id=https%3A%2F%2Fstudy.com%2Facademy%2Flesson%2Fusing-carbon-to-extract-metals.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-webelements-41">↑ <a href="#cite_ref-webelements_41-0">۳۳٫۰</a> <a href="#cite_ref-webelements_41-1">۳۳٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200726201611/https://www.webelements.com/carbon/isotopes.html">"Carbon: isotope data"</a>. Webelements. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webelements.com/carbon/isotopes.html">the original</a> on 26 July 2020. Retrieved 30 July 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon%3A+isotope+data&rft.pub=Webelements&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.webelements.com%2Fcarbon%2Fisotopes.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGannesDel_RioKoch1998" class="citation journal cs1">Gannes, Leonard Z.; Del Rio, Carlos Martı́nez; Koch, Paul (1998). "Natural Abundance Variations in Stable Isotopes and their Potential Uses in Animal Physiological Ecology". Comparative Biochemistry and Physiology – Part A: Molecular & Integrative Physiology. 119 (3): 725–737. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS1095-6433%2898%2901016-2">10.1016/S1095-6433(98)01016-2</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9683412">9683412</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Comparative+Biochemistry+and+Physiology+%E2%80%93+Part+A%3A+Molecular+%26+Integrative+Physiology&rft.atitle=Natural+Abundance+Variations+in+Stable+Isotopes+and+their+Potential+Uses+in+Animal+Physiological+Ecology&rft.volume=119&rft.issue=3&rft.pages=725-737&rft.date=1998&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1095-6433%2898%2901016-2&rft_id=info%3Apmid%2F9683412&rft.aulast=Gannes&rft.aufirst=Leonard+Z.&rft.au=Del+Rio%2C+Carlos+Mart%C4%B1%CC%81nez&rft.au=Koch%2C+Paul&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bipm.org/en/si/base_units/">"Official SI Unit definitions"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071014094602/http://www.bipm.org/en/si/base_units/">Archived</a> from the original on 2007-10-14. Retrieved 2007-12-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Official+SI+Unit+definitions&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bipm.org%2Fen%2Fsi%2Fbase_units%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFR._M._SilversteinG._C._BasslerT._C._Morrill1991" class="citation book cs1">R. M. Silverstein; G. C. Bassler; T. C. Morrill (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/spectrometricide00robe">Spectrometric Identification of Organic Compounds</a>. Wiley.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spectrometric+Identification+of+Organic+Compounds&rft.pub=Wiley&rft.date=1991&rft.au=R.+M.+Silverstein&rft.au=G.+C.+Bassler&rft.au=T.+C.+Morrill&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fspectrometricide00robe&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBowman1990" class="citation book cs1">Bowman, S. (1990). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/radiocarbondatin0000bowm">Interpreting the past: Radiocarbon dating</a>. British Museum Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-7141-2047-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-7141-2047-8"><bdi>978-0-7141-2047-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Interpreting+the+past%3A+Radiocarbon+dating&rft.pub=British+Museum+Press&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-7141-2047-8&rft.aulast=Bowman&rft.aufirst=S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fradiocarbondatin0000bowm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBrown2006" class="citation web cs1">Brown, Tom (March 1, 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.llnl.gov/str/March06/Brown.html">"Carbon Goes Full Circle in the Amazon"</a>. Lawrence Livermore National Laboratory. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080922031202/https://www.llnl.gov/str/March06/Brown.html">Archived</a> from the original on September 22, 2008. Retrieved 2007-11-25.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon+Goes+Full+Circle+in+the+Amazon&rft.pub=Lawrence+Livermore+National+Laboratory&rft.date=2006-03-01&rft.aulast=Brown&rft.aufirst=Tom&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.llnl.gov%2Fstr%2FMarch06%2FBrown.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLibby1952" class="citation book cs1">Libby, W. F. (1952). Radiocarbon dating. Chicago University Press and references therein.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Radiocarbon+dating&rft.pub=Chicago+University+Press+and+references+therein&rft.date=1952&rft.aulast=Libby&rft.aufirst=W.+F.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWestgren1960" class="citation web cs1">Westgren, A. (1960). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1960/press.html">"The Nobel Prize in Chemistry 1960"</a>. Nobel Foundation. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071025003508/http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1960/press.html">Archived</a> from the original on 2007-10-25. Retrieved 2007-11-25.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Nobel+Prize+in+Chemistry+1960&rft.pub=Nobel+Foundation&rft.date=1960&rft.aulast=Westgren&rft.aufirst=A.&rft_id=http%3A%2F%2Fnobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fchemistry%2Flaureates%2F1960%2Fpress.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://barwinski.net/isotopes/query_select.php">"Use query for carbon-8"</a>. barwinski.net. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050207020143/http://barwinski.net/isotopes/query_select.php">Archived</a> from the original on 2005-02-07. Retrieved 2007-12-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Use+query+for+carbon-8&rft.pub=barwinski.net&rft_id=http%3A%2F%2Fbarwinski.net%2Fisotopes%2Fquery_select.php&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWatson1999" class="citation journal cs1">Watson, A. (1999). "Beaming Into the Dark Corners of the Nuclear Kitchen". Science. 286 (5437): 28–31. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.286.5437.28">10.1126/science.286.5437.28</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Beaming+Into+the+Dark+Corners+of+the+Nuclear+Kitchen&rft.volume=286&rft.issue=5437&rft.pages=28-31&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.286.5437.28&rft.aulast=Watson&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLoudon2009" class="citation book cs1">Loudon, Marc (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/organicchemistry0000loud">Organic Chemistry</a>. Roberts and Company Publishers. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/organicchemistry0000loud/page/39">39</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-9815194-3-2" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-9815194-3-2"><bdi>978-0-9815194-3-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Organic+Chemistry&rft.pages=39&rft.pub=Roberts+and+Company+Publishers&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-9815194-3-2&rft.aulast=Loudon&rft.aufirst=Marc&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Forganicchemistry0000loud&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKobashi2005" class="citation cs2">Kobashi, Koji (2005), "2.1 Structure of diamond", Diamond films: chemical vapor deposition for oriented and heteroepitaxial growth, Elsevier, p. 9, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-08-044723-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-08-044723-0"><bdi>978-0-08-044723-0</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=2.1+Structure+of+diamond&rft.btitle=Diamond+films%3A+chemical+vapor+deposition+for+oriented+and+heteroepitaxial+growth&rft.pages=9&rft.pub=Elsevier&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-08-044723-0&rft.aulast=Kobashi&rft.aufirst=Koji&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988">. </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDelhaes2000" class="citation book cs1">Delhaes, Pierre (2000). "Polymorphism of carbon". In Delhaes, Pierre (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/graphiteprecurso0000unse">Graphite and precursors</a>. Gordon & Breach. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/graphiteprecurso0000unse/page/1">1</a>–24. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9789056992286" title="ویژه:منابع کتاب/9789056992286"><bdi>9789056992286</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Polymorphism+of+carbon&rft.btitle=Graphite+and+precursors&rft.pages=1-24&rft.pub=Gordon+%26+Breach&rft.date=2000&rft.isbn=9789056992286&rft.aulast=Delhaes&rft.aufirst=Pierre&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fgraphiteprecurso0000unse&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPierson2012" class="citation book cs1">Pierson, Hugh O. (2012). Handbook of carbon, graphite, diamond, and fullerenes: properties, processing, and applications. Noyes Publications. pp. 40–41. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8155-1739-9" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8155-1739-9"><bdi>978-0-8155-1739-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Handbook+of+carbon%2C+graphite%2C+diamond%2C+and+fullerenes%3A+properties%2C+processing%2C+and+applications&rft.pages=40-41&rft.pub=Noyes+Publications&rft.date=2012&rft.isbn=978-0-8155-1739-9&rft.aulast=Pierson&rft.aufirst=Hugh+O.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChung2002" class="citation journal cs1">Chung, D. D. L. (2002). "Review Graphite". Journal of Materials Science. 37 (8): 1475–1489. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1023%2FA%3A1014915307738">10.1023/A:1014915307738</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Materials+Science&rft.atitle=Review+Graphite&rft.volume=37&rft.issue=8&rft.pages=1475-1489&rft.date=2002&rft_id=info%3Adoi%2F10.1023%2FA%3A1014915307738&rft.aulast=Chung&rft.aufirst=D.+D.+L.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWyckoff,_W.G.1963" class="citation book cs1">Wyckoff, W.G. (1963). Crystal Structures. New York, London: John Wiley & Sons. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-88275-800-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-88275-800-8"><bdi>978-0-88275-800-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Crystal+Structures&rft.place=New+York%2C+London&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft.date=1963&rft.isbn=978-0-88275-800-8&rft.au=Wyckoff%2C+W.G.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLipsonStokes1942" class="citation journal cs1">Lipson, H.; Stokes, A. R. (1942). "A New Structure of Carbon". Nature. 149 (3777): 328. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1942Natur.149Q.328L">1942Natur.149Q.328L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F149328a0">10.1038/149328a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=A+New+Structure+of+Carbon&rft.volume=149&rft.issue=3777&rft.pages=328&rft.date=1942&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F149328a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1942Natur.149Q.328L&rft.aulast=Lipson&rft.aufirst=H.&rft.au=Stokes%2C+A.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%A9" title="آیوپاک">IUPAC</a>, Compendium of Chemical Terminology, 2nd ed. (the "Gold Book") (1997). Online corrected version:  (2006–) "<a rel="nofollow" class="external text" href="http://goldbook.iupac.org/R05385.html">Rhombohedral graphite</a>". </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMarch,_Jerry1985" class="citation cs2"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%86" title="جری مارچ">March, Jerry</a> (1985), Advanced Organic Chemistry: Reactions, Mechanisms, and Structure (3rd ed.), New York: Wiley, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-471-85472-7" title="ویژه:منابع کتاب/0-471-85472-7"><bdi>0-471-85472-7</bdi></a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Advanced+Organic+Chemistry%3A+Reactions%2C+Mechanisms%2C+and+Structure&rft.place=New+York&rft.edition=3rd&rft.pub=Wiley&rft.date=1985&rft.isbn=0-471-85472-7&rft.au=March%2C+Jerry&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMcMurry2015" class="citation book cs1">McMurry, John (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/organicchemistry00mcmu_677">Organic Chemistry</a>. Cengage Learning. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/organicchemistry00mcmu_677/page/n292">263</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-305-08048-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-305-08048-5"><bdi>978-1-305-08048-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Organic+Chemistry&rft.pages=263&rft.pub=Cengage+Learning&rft.date=2015&rft.isbn=978-1-305-08048-5&rft.aulast=McMurry&rft.aufirst=John&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Forganicchemistry00mcmu_677&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPyykköRiedelPatzschke2005" class="citation journal cs1">Pyykkö, Pekka; Riedel, Sebastian; Patzschke, Michael (2005). "Triple-Bond Covalent Radii". Chemistry: A European Journal. 11 (12): 3511–20. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fchem.200401299">10.1002/chem.200401299</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15832398">15832398</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemistry%3A+A+European+Journal&rft.atitle=Triple-Bond+Covalent+Radii&rft.volume=11&rft.issue=12&rft.pages=3511-20&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fchem.200401299&rft_id=info%3Apmid%2F15832398&rft.aulast=Pyykk%C3%B6&rft.aufirst=Pekka&rft.au=Riedel%2C+Sebastian&rft.au=Patzschke%2C+Michael&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-nanotubes-66">↑ <a href="#cite_ref-nanotubes_66-0">۵۴٫۰</a> <a href="#cite_ref-nanotubes_66-1">۵۴٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEbbesen,_T._W.1997" class="citation book cs1">Ebbesen, T. W., ed. (1997). Carbon nanotubes—preparation and properties. Boca Raton, Florida: CRC Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8493-9602-1" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8493-9602-1"><bdi>978-0-8493-9602-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Carbon+nanotubes%E2%80%94preparation+and+properties&rft.place=Boca+Raton%2C+Florida&rft.pub=CRC+Press&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-8493-9602-1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-nanotubes2-67">↑ <a href="#cite_ref-nanotubes2_67-0">۵۵٫۰</a> <a href="#cite_ref-nanotubes2_67-1">۵۵٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDresselhaus,_M._S.Dresselhaus,_G.Avouris,_Ph.2001" class="citation book cs1">Dresselhaus, M. S.; Dresselhaus, G.; Avouris, Ph., eds. (2001). Carbon nanotubes: synthesis, structures, properties and applications. Topics in Applied Physics. Vol. 80. Berlin. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-3-540-41086-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-3-540-41086-7"><bdi>978-3-540-41086-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Carbon+nanotubes%3A+synthesis%2C+structures%2C+properties+and+applications&rft.place=Berlin&rft.date=2001&rft.isbn=978-3-540-41086-7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-nanobuds-68">↑ <a href="#cite_ref-nanobuds_68-0">۵۶٫۰</a> <a href="#cite_ref-nanobuds_68-1">۵۶٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNasibulinPikhitsaJiangBrown2007" class="citation journal cs1">Nasibulin, Albert G.; Pikhitsa, P. V.; Jiang, H.; Brown, D. P.; Krasheninnikov, A. V.; Anisimov, A. S.; Queipo, P.; Moisala, A.; et al. (2007). "A novel hybrid carbon material". Nature Nanotechnology. 2 (3): 156–161. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007NatNa...2..156N">2007NatNa...2..156N</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fnnano.2007.37">10.1038/nnano.2007.37</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18654245">18654245</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Nanotechnology&rft.atitle=A+novel+hybrid+carbon+material&rft.volume=2&rft.issue=3&rft.pages=156-161&rft.date=2007&rft_id=info%3Apmid%2F18654245&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnnano.2007.37&rft_id=info%3Abibcode%2F2007NatNa...2..156N&rft.aulast=Nasibulin&rft.aufirst=Albert+G.&rft.au=Pikhitsa%2C+P.+V.&rft.au=Jiang%2C+H.&rft.au=Brown%2C+D.+P.&rft.au=Krasheninnikov%2C+A.+V.&rft.au=Anisimov%2C+A.+S.&rft.au=Queipo%2C+P.&rft.au=Moisala%2C+A.&rft.au=Gonzalez%2C+D.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNasibulinAnisimovPikhitsaJiang2007" class="citation journal cs1">Nasibulin, A.; Anisimov, Anton S.; Pikhitsa, Peter V.; Jiang, Hua; Brown, David P.; Choi, Mansoo; Kauppinen, Esko I. (2007). "Investigations of NanoBud formation". Chemical Physics Letters. 446 (1): 109–114. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2007CPL...446..109N">2007CPL...446..109N</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.cplett.2007.08.050">10.1016/j.cplett.2007.08.050</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemical+Physics+Letters&rft.atitle=Investigations+of+NanoBud+formation&rft.volume=446&rft.issue=1&rft.pages=109-114&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.cplett.2007.08.050&rft_id=info%3Abibcode%2F2007CPL...446..109N&rft.aulast=Nasibulin&rft.aufirst=A.&rft.au=Anisimov%2C+Anton+S.&rft.au=Pikhitsa%2C+Peter+V.&rft.au=Jiang%2C+Hua&rft.au=Brown%2C+David+P.&rft.au=Choi%2C+Mansoo&rft.au=Kauppinen%2C+Esko+I.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFVieira,_RLedouxPham-Huu2004" class="citation journal cs1">Vieira, R; Ledoux, Marc-Jacques; Pham-Huu, Cuong (2004). "Synthesis and characterisation of carbon nanofibers with macroscopic shaping formed by catalytic decomposition of C2H6/H2 over nickel catalyst". Applied Catalysis A: General. 274 (1–2): 1–8. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.apcata.2004.04.008">10.1016/j.apcata.2004.04.008</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Applied+Catalysis+A%3A+General&rft.atitle=Synthesis+and+characterisation+of+carbon+nanofibers+with+macroscopic+shaping+formed+by+catalytic+decomposition+of+C%3Csub%3E2%3C%2Fsub%3EH%3Csub%3E6%3C%2Fsub%3E%2FH%3Csub%3E2%3C%2Fsub%3E+over+nickel+catalyst&rft.volume=274&rft.issue=1%E2%80%932&rft.pages=1-8&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.apcata.2004.04.008&rft.au=Vieira%2C+R&rft.au=Ledoux%2C+Marc-Jacques&rft.au=Pham-Huu%2C+Cuong&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lonsdaletite-71">↑ <a href="#cite_ref-lonsdaletite_71-0">۵۹٫۰</a> <a href="#cite_ref-lonsdaletite_71-1">۵۹٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCliffordMarvin1967" class="citation journal cs1">Clifford, Frondel; Marvin, Ursula B. (1967). "Lonsdaleite, a new hexagonal polymorph of diamond". Nature. 214 (5088): 587–589. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1967Natur.214..587F">1967Natur.214..587F</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F214587a0">10.1038/214587a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Lonsdaleite%2C+a+new+hexagonal+polymorph+of+diamond&rft.volume=214&rft.issue=5088&rft.pages=587-589&rft.date=1967&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F214587a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1967Natur.214..587F&rft.aulast=Clifford&rft.aufirst=Frondel&rft.au=Marvin%2C+Ursula+B.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRode,_A._V.HydeGamalyElliman1999" class="citation journal cs1">Rode, A. V.; Hyde, S. T.; Gamaly, E. G.; Elliman, R. G.; McKenzie, D. R.; Bulcock, S. (1999). "Structural analysis of a carbon foam formed by high pulse-rate laser ablation". Applied Physics A: Materials Science & Processing. 69 (7): S755–S758. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999ApPhA..69S.755R">1999ApPhA..69S.755R</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2Fs003390051522">10.1007/s003390051522</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Applied+Physics+A%3A+Materials+Science+%26+Processing&rft.atitle=Structural+analysis+of+a+carbon+foam+formed+by+high+pulse-rate+laser+ablation&rft.volume=69&rft.issue=7&rft.pages=S755-S758&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2Fs003390051522&rft_id=info%3Abibcode%2F1999ApPhA..69S.755R&rft.au=Rode%2C+A.+V.&rft.au=Hyde%2C+S.+T.&rft.au=Gamaly%2C+E.+G.&rft.au=Elliman%2C+R.+G.&rft.au=McKenzie%2C+D.+R.&rft.au=Bulcock%2C+S.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-LAC-73">↑ <a href="#cite_ref-LAC_73-0">۶۱٫۰</a> <a href="#cite_ref-LAC_73-1">۶۱٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHeimann,_Robert_BertramEvsyukov,_Sergey_E.Kavan,_Ladislav1999" class="citation book cs1">Heimann, Robert Bertram; Evsyukov, Sergey E. & Kavan, Ladislav (28 February 1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=swSQZcTmo_4C&pg=PA1">Carbyne and carbynoid structures</a>. Springer. pp. 1–. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-7923-5323-2" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-7923-5323-2"><bdi>978-0-7923-5323-2</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121123153424/http://books.google.com/books?id=swSQZcTmo_4C&pg=PA1">Archived</a> from the original on 23 November 2012. Retrieved 2011-06-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Carbyne+and+carbynoid+structures&rft.pages=1-&rft.pub=Springer&rft.date=1999-02-28&rft.isbn=978-0-7923-5323-2&rft.au=Heimann%2C+Robert+Bertram&rft.au=Evsyukov%2C+Sergey+E.&rft.au=Kavan%2C+Ladislav&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DswSQZcTmo_4C%26pg%3DPA1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lee-74"><a href="#cite_ref-lee_74-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLeeWeiKysarHone2008" class="citation journal cs1">Lee, C.; Wei, X.; Kysar, J. W.; Hone, J. (2008). "Measurement of the Elastic Properties and Intrinsic Strength of Monolayer Graphene". Science. 321 (5887): 385–8. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Sci...321..385L">2008Sci...321..385L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1157996">10.1126/science.1157996</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18635798">18635798</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090531134104/http://www.aip.org/isns/reports/2008/027.html">Lay summary</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Measurement+of+the+Elastic+Properties+and+Intrinsic+Strength+of+Monolayer+Graphene&rft.volume=321&rft.issue=5887&rft.pages=385-8&rft.date=2008&rft_id=info%3Apmid%2F18635798&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1157996&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Sci...321..385L&rft.aulast=Lee&rft.aufirst=C.&rft.au=Wei%2C+X.&rft.au=Kysar%2C+J.+W.&rft.au=Hone%2C+J.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: Cite uses deprecated parameter <code class="cs1-code">|lay-url=</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#deprecated_params" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>) </li> <li id="cite_note-nypost-75"><a href="#cite_ref-nypost_75-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSanderson2008" class="citation web cs1">Sanderson, Bill (2008-08-25). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nypost.com/seven/08252008/news/regionalnews/toughest_stuff__known_to_man_125993.htm">"Toughest Stuff Known to Man: Discovery Opens Door to Space Elevator"</a>. nypost.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080906171324/http://www.nypost.com/seven/08252008/news/regionalnews/toughest_stuff__known_to_man_125993.htm">Archived</a> from the original on 2008-09-06. Retrieved 2008-10-09.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Toughest+Stuff+Known+to+Man%3A+Discovery+Opens+Door+to+Space+Elevator&rft.pub=nypost.com&rft.date=2008-08-25&rft.aulast=Sanderson&rft.aufirst=Bill&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nypost.com%2Fseven%2F08252008%2Fnews%2Fregionalnews%2Ftoughest_stuff__known_to_man_125993.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-hsmeo-76"><a href="#cite_ref-hsmeo_76-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRobertson1986" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Robertson, J. (1986). "Amorphous carbon". Advances in Physics (به انگلیسی). Informa UK Limited. 35 (4). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F00018738600101911">10.1080/00018738600101911</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0001-8732">0001-8732</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Advances+in+Physics&rft.atitle=Amorphous+carbon&rft.volume=35&rft.issue=4&rft.date=1986&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F00018738600101911&rft.issn=0001-8732&rft.aulast=Robertson&rft.aufirst=J.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJenkins1973" class="citation book cs1">Jenkins, Edgar (1973). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=XNYOAAAAQAAJ&pg=PA30">The polymorphism of elements and compounds</a>. Taylor & Francis. p. 30. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-423-87500-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-423-87500-3"><bdi>978-0-423-87500-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121123204229/http://books.google.com/books?id=XNYOAAAAQAAJ&pg=PA30">Archived</a> from the original on 2012-11-23. Retrieved 2011-05-01.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+polymorphism+of+elements+and+compounds&rft.pages=30&rft.pub=Taylor+%26+Francis&rft.date=1973&rft.isbn=978-0-423-87500-3&rft.aulast=Jenkins&rft.aufirst=Edgar&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DXNYOAAAAQAAJ%26pg%3DPA30&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ts1w7-78"><a href="#cite_ref-ts1w7_78-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPopovGörneTchougréeffDronskowski2019" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Popov, Ilya V.; Görne, Arno L.; Tchougréeff, Andrei L.; Dronskowski, Richard (2019). "Relative stability of diamond and graphite as seen through bonds and hybridizations". Physical Chemistry Chemical Physics (به انگلیسی). Royal Society of Chemistry (RSC). 21 (21). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1039%2Fc8cp07592a">10.1039/c8cp07592a</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1463-9076">1463-9076</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physical+Chemistry+Chemical+Physics&rft.atitle=Relative+stability+of+diamond+and+graphite+as+seen+through+bonds+and+hybridizations&rft.volume=21&rft.issue=21&rft.date=2019&rft_id=info%3Adoi%2F10.1039%2Fc8cp07592a&rft.issn=1463-9076&rft.aulast=Popov&rft.aufirst=Ilya+V.&rft.au=G%C3%B6rne%2C+Arno+L.&rft.au=Tchougr%C3%A9eff%2C+Andrei+L.&rft.au=Dronskowski%2C+Richard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-therm_prop-79"><a href="#cite_ref-therm_prop_79-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20010531203728/http://invsee.asu.edu/nmodules/Carbonmod/point.html">"World of Carbon – Interactive Nano-visulisation in Science & Engineering Education (IN-VSEE)"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://invsee.asu.edu/nmodules/Carbonmod/point.html">the original</a> on 2001-05-31. Retrieved 2008-10-09.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+of+Carbon+%E2%80%93+Interactive+Nano-visulisation+in+Science+%26+Engineering+Education+%28IN-VSEE%29&rft_id=http%3A%2F%2Finvsee.asu.edu%2Fnmodules%2FCarbonmod%2Fpoint.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRossiniJessup1938" class="citation journal cs1">Rossini, F. D.; Jessup, R. S. (1938). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.6028%2Fjres.021.028">"Heat and Free Energy of Formation of Carbon Dioxide and of the Transition Between Graphite and Diamond"</a>. Journal of Research of the National Bureau of Standards. 21 (4): 491. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.6028%2Fjres.021.028">10.6028/jres.021.028</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Research+of+the+National+Bureau+of+Standards&rft.atitle=Heat+and+Free+Energy+of+Formation+of+Carbon+Dioxide+and+of+the+Transition+Between+Graphite+and+Diamond&rft.volume=21&rft.issue=4&rft.pages=491&rft.date=1938&rft_id=info%3Adoi%2F10.6028%2Fjres.021.028&rft.aulast=Rossini&rft.aufirst=F.+D.&rft.au=Jessup%2C+R.+S.&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.6028%252Fjres.021.028&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFIrifuneKurioSakamotoInoue2003" class="citation journal cs1">Irifune, Tetsuo; Kurio, Ayako; Sakamoto, Shizue; Inoue, Toru; Sumiya, Hitoshi (2003). "Materials: Ultrahard polycrystalline diamond from graphite". Nature. 421 (6923): 599–600. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2003Natur.421..599I">2003Natur.421..599I</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F421599b">10.1038/421599b</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12571587">12571587</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Materials%3A+Ultrahard+polycrystalline+diamond+from+graphite&rft.volume=421&rft.issue=6923&rft.pages=599-600&rft.date=2003&rft_id=info%3Apmid%2F12571587&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F421599b&rft_id=info%3Abibcode%2F2003Natur.421..599I&rft.aulast=Irifune&rft.aufirst=Tetsuo&rft.au=Kurio%2C+Ayako&rft.au=Sakamoto%2C+Shizue&rft.au=Inoue%2C+Toru&rft.au=Sumiya%2C+Hitoshi&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDienwiebelVerhoevenPradeepFrenken2004" class="citation journal cs1">Dienwiebel, Martin; Verhoeven, Gertjan; Pradeep, Namboodiri; Frenken, Joost; Heimberg, Jennifer; Zandbergen, Henny (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physics.leidenuniv.nl/sections/cm/ip/group/PDF/Phys.rev.lett/2004/92(2004)12601.pdf">"Superlubricity of Graphite"</a> (PDF). Physical Review Letters. 92 (12): 126101. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004PhRvL..92l6101D">2004PhRvL..92l6101D</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevLett.92.126101">10.1103/PhysRevLett.92.126101</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15089689">15089689</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110917120623/http://www.physics.leidenuniv.nl/sections/cm/ip/group/PDF/Phys.rev.lett/2004/92(2004)12601.pdf">Archived</a> (PDF) from the original on 2011-09-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physical+Review+Letters&rft.atitle=Superlubricity+of+Graphite&rft.volume=92&rft.issue=12&rft.pages=126101&rft.date=2004&rft_id=info%3Apmid%2F15089689&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevLett.92.126101&rft_id=info%3Abibcode%2F2004PhRvL..92l6101D&rft.aulast=Dienwiebel&rft.aufirst=Martin&rft.au=Verhoeven%2C+Gertjan&rft.au=Pradeep%2C+Namboodiri&rft.au=Frenken%2C+Joost&rft.au=Heimberg%2C+Jennifer&rft.au=Zandbergen%2C+Henny&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.physics.leidenuniv.nl%2Fsections%2Fcm%2Fip%2Fgroup%2FPDF%2FPhys.rev.lett%2F2004%2F92%282004%2912601.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDeprezMcLachan1988" class="citation journal cs1">Deprez, N.; McLachan, D. S. (1988). "The analysis of the electrical conductivity of graphite conductivity of graphite powders during compaction". <a href="/w/index.php?title=Journal_of_Physics_D:_Applied_Physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of Physics D: Applied Physics (صفحه وجود ندارد)">Journal of Physics D: Applied Physics</a>. 21 (1): 101–107. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1988JPhD...21..101D">1988JPhD...21..101D</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F0022-3727%2F21%2F1%2F015">10.1088/0022-3727/21/1/015</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Physics+D%3A+Applied+Physics&rft.atitle=The+analysis+of+the+electrical+conductivity+of+graphite+conductivity+of+graphite+powders+during+compaction&rft.volume=21&rft.issue=1&rft.pages=101-107&rft.date=1988&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F0022-3727%2F21%2F1%2F015&rft_id=info%3Abibcode%2F1988JPhD...21..101D&rft.aulast=Deprez&rft.aufirst=N.&rft.au=McLachan%2C+D.+S.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCollins1993" class="citation journal cs1">Collins, A. T. (1993). "The Optical and Electronic Properties of Semiconducting Diamond". <a href="/w/index.php?title=Philosophical_Transactions_of_the_Royal_Society_A&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philosophical Transactions of the Royal Society A (صفحه وجود ندارد)">Philosophical Transactions of the Royal Society A</a>. 342 (1664): 233–244. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993RSPTA.342..233C">1993RSPTA.342..233C</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1098%2Frsta.1993.0017">10.1098/rsta.1993.0017</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Philosophical+Transactions+of+the+Royal+Society+A&rft.atitle=The+Optical+and+Electronic+Properties+of+Semiconducting+Diamond&rft.volume=342&rft.issue=1664&rft.pages=233-244&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frsta.1993.0017&rft_id=info%3Abibcode%2F1993RSPTA.342..233C&rft.aulast=Collins&rft.aufirst=A.+T.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDelhaes,_P.2001" class="citation book cs1">Delhaes, P. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091509/https://books.google.com/books?id=7p2pgNOWPbEC&pg=PA146">Graphite and Precursors</a>. CRC Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-90-5699-228-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-90-5699-228-6"><bdi>978-90-5699-228-6</bdi></a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=7p2pgNOWPbEC&pg=PA146">the original</a> on 4 December 2020. Retrieved 24 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Graphite+and+Precursors&rft.pub=CRC+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-90-5699-228-6&rft.au=Delhaes%2C+P.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D7p2pgNOWPbEC%26pg%3DPA146&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSchewe,_PhilStein,_Ben2004" class="citation journal cs1">Schewe, Phil & Stein, Ben (March 26, 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aip.org/pnu/2004/split/678-1.html">"Carbon Nanofoam is the World's First Pure Carbon Magnet"</a>. Physics News Update. 678 (1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120307104655/http://www.aip.org/pnu/2004/split/678-1.html">Archived</a> from the original on March 7, 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physics+News+Update&rft.atitle=Carbon+Nanofoam+is+the+World%27s+First+Pure+Carbon+Magnet&rft.volume=678&rft.issue=1&rft.date=2004-03-26&rft.au=Schewe%2C+Phil&rft.au=Stein%2C+Ben&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aip.org%2Fpnu%2F2004%2Fsplit%2F678-1.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFItzhaki,_LiorAltusBaschHoz2005" class="citation journal cs1">Itzhaki, Lior; Altus, Eli; Basch, Harold; Hoz, Shmaryahu (2005). "Harder than Diamond: Determining the Cross-Sectional Area and Young's Modulus of Molecular Rods". Angew. Chem. Int. Ed. 44 (45): 7432–5. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fanie.200502448">10.1002/anie.200502448</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16240306">16240306</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Angew.+Chem.+Int.+Ed.&rft.atitle=Harder+than+Diamond%3A+Determining+the+Cross-Sectional+Area+and+Young%27s+Modulus+of+Molecular+Rods&rft.volume=44&rft.issue=45&rft.pages=7432-5&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fanie.200502448&rft_id=info%3Apmid%2F16240306&rft.au=Itzhaki%2C+Lior&rft.au=Altus%2C+Eli&rft.au=Basch%2C+Harold&rft.au=Hoz%2C+Shmaryahu&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFXuRayGuPloehn2004" class="citation journal cs1">Xu, Xiaoyou; Ray, Robert; Gu, Yunlong; Ploehn, Harry J.; Gearheart, Latha; Raker, Kyle; Scrivens, Walter A. (2004). "Electrophoretic Analysis and Purification of Fluorescent Single-Walled Carbon Nanotube Fragments". Journal of the American Chemical Society. 126 (40): 12736–7. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fja040082h">10.1021/ja040082h</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15469243">15469243</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.atitle=Electrophoretic+Analysis+and+Purification+of+Fluorescent+Single-Walled+Carbon+Nanotube+Fragments&rft.volume=126&rft.issue=40&rft.pages=12736-7&rft.date=2004&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja040082h&rft_id=info%3Apmid%2F15469243&rft.aulast=Xu&rft.aufirst=Xiaoyou&rft.au=Ray%2C+Robert&rft.au=Gu%2C+Yunlong&rft.au=Ploehn%2C+Harry+J.&rft.au=Gearheart%2C+Latha&rft.au=Raker%2C+Kyle&rft.au=Scrivens%2C+Walter+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Wang_&_Hu_2014-91"><a href="#cite_ref-Wang_&_Hu_2014_91-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWangHu2014" class="citation journal cs1">Wang, Youfu; Hu, Aiguo (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1039%2FC4TC00988F">"Carbon quantum dots: Synthesis, properties and applications"</a>. Journal of Materials Chemistry C. 2 (34): 6921–39. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1039%2FC4TC00988F">10.1039/C4TC00988F</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Materials+Chemistry+C&rft.atitle=Carbon+quantum+dots%3A+Synthesis%2C+properties+and+applications&rft.volume=2&rft.issue=34&rft.pages=6921-39&rft.date=2014&rft_id=info%3Adoi%2F10.1039%2FC4TC00988F&rft.aulast=Wang&rft.aufirst=Youfu&rft.au=Hu%2C+Aiguo&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1039%252FC4TC00988F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-FanLu2018-93"><a href="#cite_ref-FanLu2018_93-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFanLuGolovKabanov2018" class="citation journal cs1">Fan, Dong; Lu, Shaohua; Golov, Andrey A.; Kabanov, Artem A.; Hu, Xiaojun (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://zenodo.org/record/3355025">"D-carbon: Ab initio study of a novel carbon allotrope"</a>. The Journal of Chemical Physics. 149 (11): 114702. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1712.09748">1712.09748</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2018JChPh.149k4702F">2018JChPh.149k4702F</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.5037380">10.1063/1.5037380</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0021-9606">0021-9606</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/30243276">30243276</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210507185849/https://zenodo.org/record/3355025">Archived</a> from the original on 7 May 2021. Retrieved 17 February 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Journal+of+Chemical+Physics&rft.atitle=D-carbon%3A+Ab+initio+study+of+a+novel+carbon+allotrope&rft.volume=149&rft.issue=11&rft.pages=114702&rft.date=2018&rft_id=info%3Abibcode%2F2018JChPh.149k4702F&rft_id=info%3Aarxiv%2F1712.09748&rft_id=info%3Apmid%2F30243276&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.5037380&rft.issn=0021-9606&rft.aulast=Fan&rft.aufirst=Dong&rft.au=Lu%2C+Shaohua&rft.au=Golov%2C+Andrey+A.&rft.au=Kabanov%2C+Artem+A.&rft.au=Hu%2C+Xiaojun&rft_id=https%3A%2F%2Fzenodo.org%2Frecord%2F3355025&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCorrea,_AaBonev,_SaGalli,_G2006" class="citation journal cs1">Correa, Aa; Bonev, Sa; Galli, G (Jan 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1345714">"Carbon under extreme conditions: phase boundaries and electronic properties from first-principles theory"</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America. 103 (5): 1204–8. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006PNAS..103.1204C">2006PNAS..103.1204C</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.0510489103">10.1073/pnas.0510489103</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0027-8424">0027-8424</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1345714">1345714</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16432191">16432191</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&rft.atitle=Carbon+under+extreme+conditions%3A+phase+boundaries+and+electronic+properties+from+first-principles+theory&rft.volume=103&rft.issue=5&rft.pages=1204-8&rft.date=2006-01&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1345714%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Abibcode%2F2006PNAS..103.1204C&rft_id=info%3Apmid%2F16432191&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0510489103&rft.issn=0027-8424&rft.au=Correa%2C+Aa&rft.au=Bonev%2C+Sa&rft.au=Galli%2C+G&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1345714&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJohnston,_Roy_L.Hoffmann1989" class="citation journal cs1">Johnston, Roy L.; Hoffmann, Roald (1989). "Superdense carbon, C8: supercubane or analog of .gamma. -silicon?". Journal of the American Chemical Society. 111 (3): 810. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fja00185a004">10.1021/ja00185a004</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.atitle=Superdense+carbon%2C+C8%3A+supercubane+or+analog+of+.gamma.+-silicon%3F&rft.volume=111&rft.issue=3&rft.pages=810&rft.date=1989&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja00185a004&rft.au=Johnston%2C+Roy+L.&rft.au=Hoffmann%2C+Roald&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMatyushenko_N.N.Strel'nitsky_V.E.1979" class="citation web cs1">Matyushenko N.N.; Strel'nitsky V.E. (1979). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305112252/http://www.jetpletters.ac.ru/ps/1364/article_20621.shtml">"JETP Letters: issues online"</a>. www.jetpletters.ac.ru. p. 199. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jetpletters.ac.ru/ps/1364/article_20621.shtml">the original</a> on 2016-03-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.jetpletters.ac.ru&rft.atitle=JETP+Letters%3A+issues+online&rft.pages=199&rft.date=1979&rft.au=Matyushenko+N.N.&rft.au=Strel%27nitsky+V.E.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jetpletters.ac.ru%2Fps%2F1364%2Farticle_20621.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLiu,_P.CuiYang2008" class="citation journal cs1">Liu, P.; Cui, H.; Yang, G. W. (2008). "Synthesis of Body-Centered Cubic Carbon Nanocrystals". Crystal Growth & Design. 8 (2): 581. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fcg7006777">10.1021/cg7006777</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Crystal+Growth+%26+Design&rft.atitle=Synthesis+of+Body-Centered+Cubic+Carbon+Nanocrystals&rft.volume=8&rft.issue=2&rft.pages=581&rft.date=2008&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fcg7006777&rft.au=Liu%2C+P.&rft.au=Cui%2C+H.&rft.au=Yang%2C+G.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLiu,_PCao,_YlWang,_CxChen,_Xy2008" class="citation journal cs1">Liu, P; Cao, Yl; Wang, Cx; Chen, Xy; Yang, Gw (Aug 2008). "Micro- and nanocubes of carbon with C8-like and blue luminescence". Nano Letters. 8 (8): 2570–5. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008NanoL...8.2570L">2008NanoL...8.2570L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fnl801392v">10.1021/nl801392v</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1530-6984">1530-6984</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18651780">18651780</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nano+Letters&rft.atitle=Micro-+and+nanocubes+of+carbon+with+C8-like+and+blue+luminescence&rft.volume=8&rft.issue=8&rft.pages=2570-5&rft.date=2008-08&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fnl801392v&rft.issn=1530-6984&rft_id=info%3Apmid%2F18651780&rft_id=info%3Abibcode%2F2008NanoL...8.2570L&rft.au=Liu%2C+P&rft.au=Cao%2C+Yl&rft.au=Wang%2C+Cx&rft.au=Chen%2C+Xy&rft.au=Yang%2C+Gw&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPokropivnyVolz2012" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Pokropivny, Alex; Volz, Sebastian (2012-09-01). "'C8 phase': Supercubane, tetrahedral, BC-8 or carbon sodalite?". Physica Status Solidi B (به انگلیسی). 249 (9): 1704–1708. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012PSSBR.249.1704P">2012PSSBR.249.1704P</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fpssb.201248185">10.1002/pssb.201248185</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1521-3951">1521-3951</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physica+Status+Solidi+B&rft.atitle=%27C8+phase%27%3A+Supercubane%2C+tetrahedral%2C+BC-8+or+carbon+sodalite%3F&rft.volume=249&rft.issue=9&rft.pages=1704-1708&rft.date=2012-09-01&rft.issn=1521-3951&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fpssb.201248185&rft_id=info%3Abibcode%2F2012PSSBR.249.1704P&rft.aulast=Pokropivny&rft.aufirst=Alex&rft.au=Volz%2C+Sebastian&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://demonstrations.wolfram.com/BctCarbon/">Wolfram Demonstrations Project</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210112195747/https://demonstrations.wolfram.com/BctCarbon/">بایگانی‌شده</a> در ۱۲ ژانویه ۲۰۲۱ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Demonstrations.wolfram.com. Retrieved on 2011-11-23. </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">↑</a> Edwards, Lin (November 8, 2010) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.physorg.com/news/2010-11-super-hard-carbon.html">Structure of new form of super-hard carbon identified</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110805165137/http://www.physorg.com/news/2010-11-super-hard-carbon.html">بایگانی‌شده</a> در ۵ اوت ۲۰۱۱ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Physorg.com. Retrieved on 2011-11-23. </li> <li id="cite_note-jcp2006-107"><a href="#cite_ref-jcp2006_107-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOganov_A._R.Glass_C._W.2006" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Artem_R._Oganov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artem R. Oganov (صفحه وجود ندارد)">Oganov A. R.</a>; Glass C. W. (2006). "Crystal structure prediction using ab initio evolutionary techniques: principles and applications". J. Chem. Phys. 124 (3): 244704. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2006JChPh.124c4704K">2006JChPh.124c4704K</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.2155529">10.1063/1.2155529</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16438597">16438597</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=J.+Chem.+Phys.&rft.atitle=Crystal+structure+prediction+using+ab+initio+evolutionary+techniques%3A+principles+and+applications&rft.volume=124&rft.issue=3&rft.pages=244704&rft.date=2006&rft_id=info%3Apmid%2F16438597&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.2155529&rft_id=info%3Abibcode%2F2006JChPh.124c4704K&rft.au=Oganov+A.+R.&rft.au=Glass+C.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-prl2009-108"><a href="#cite_ref-prl2009_108-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLiMaOganovWang2009" class="citation journal cs1">Li, Q.; Ma, Y.; Oganov, A.R.; Wang, H.B.; Wang, H.; Xu, Y.; Cui, T.; Mao, H. -K.; Zou, G. (2009). "Superhard monoclinic polymorph of carbon". Phys. Rev. Lett. 102 (17): 175506. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009PhRvL.102q5506L">2009PhRvL.102q5506L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevLett.102.175506">10.1103/PhysRevLett.102.175506</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19518796">19518796</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phys.+Rev.+Lett.&rft.atitle=Superhard+monoclinic+polymorph+of+carbon&rft.volume=102&rft.issue=17&rft.pages=175506&rft.date=2009&rft_id=info%3Apmid%2F19518796&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevLett.102.175506&rft_id=info%3Abibcode%2F2009PhRvL.102q5506L&rft.aulast=Li&rft.aufirst=Q.&rft.au=Ma%2C+Y.&rft.au=Oganov%2C+A.R.&rft.au=Wang%2C+H.B.&rft.au=Wang%2C+H.&rft.au=Xu%2C+Y.&rft.au=Cui%2C+T.&rft.au=Mao%2C+H.+-K.&rft.au=Zou%2C+G.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-scirep2012a-109"><a href="#cite_ref-scirep2012a_109-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBoulfelfel_S.E.Oganov_A.R.Leoni_S.2012" class="citation journal cs1">Boulfelfel S.E.; Oganov A.R.; Leoni S. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384968">"Understanding the nature of "superhard graphite""</a>. Scientific Reports. 2: 471. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/1204.4750">1204.4750</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012NatSR...2E.471B">2012NatSR...2E.471B</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fsrep00471">10.1038/srep00471</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3384968">3384968</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22745897">22745897</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+Reports&rft.atitle=Understanding+the+nature+of+%22superhard+graphite%22&rft.volume=2&rft.pages=471&rft.date=2012&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3384968%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Abibcode%2F2012NatSR...2E.471B&rft_id=info%3Aarxiv%2F1204.4750&rft_id=info%3Apmid%2F22745897&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fsrep00471&rft.au=Boulfelfel+S.E.&rft.au=Oganov+A.R.&rft.au=Leoni+S.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3384968&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOganov2012" class="citation web cs1"><a href="/w/index.php?title=Artem_R._Oganov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Artem R. Oganov (صفحه وجود ندارد)">Oganov, Artem R.</a> (27 June 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://phys.org/news/2012-06-superhard-carbon.html">"Researchers establish structure of a new superhard form of carbon"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160825204457/http://phys.org/news/2012-06-superhard-carbon.html">Archived</a> from the original on 25 August 2016. Retrieved 23 July 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Researchers+establish+structure+of+a+new+superhard+form+of+carbon&rft.date=2012-06-27&rft.aulast=Oganov&rft.aufirst=Artem+R.&rft_id=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2012-06-superhard-carbon.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-scirep2012b-111"><a href="#cite_ref-scirep2012b_111-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWang_Y.Panzik_J.E.Kiefer_B.Lee_K.K.M.2012" class="citation journal cs1">Wang Y.; Panzik J.E.; Kiefer B.; Lee K.K.M. (2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3400081">"Crystal structure of graphite under room-temperature compression and decompression"</a>. Scientific Reports. 2: 520. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2012NatSR...2E.520W">2012NatSR...2E.520W</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fsrep00520">10.1038/srep00520</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3400081">3400081</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22816043">22816043</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+Reports&rft.atitle=Crystal+structure+of+graphite+under+room-temperature+compression+and+decompression&rft.volume=2&rft.pages=520&rft.date=2012&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3400081%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F22816043&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fsrep00520&rft_id=info%3Abibcode%2F2012NatSR...2E.520W&rft.au=Wang+Y.&rft.au=Panzik+J.E.&rft.au=Kiefer+B.&rft.au=Lee+K.K.M.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3400081&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLee2012" class="citation web cs1">Lee, Kanani K. M. (20 July 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://phys.org/news/2012-07-diamond-rough-half-century-puzzle.html">"Diamond in the rough: Half-century puzzle solved"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120723110813/http://phys.org/news/2012-07-diamond-rough-half-century-puzzle.html">Archived</a> from the original on 23 July 2012. Retrieved 23 July 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Diamond+in+the+rough%3A+Half-century+puzzle+solved&rft.date=2012-07-20&rft.aulast=Lee&rft.aufirst=Kanani+K.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fphys.org%2Fnews%2F2012-07-diamond-rough-half-century-puzzle.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNarayanBhaumik2015" class="citation journal cs1">Narayan, Jagdish; Bhaumik, Anagh (2 December 2015). "Novel phase of carbon, ferromagnetism, and conversion into diamond". Journal of Applied Physics. 118 (215303): 215303. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2015JAP...118u5303N">2015JAP...118u5303N</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.4936595">10.1063/1.4936595</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Applied+Physics&rft.atitle=Novel+phase+of+carbon%2C+ferromagnetism%2C+and+conversion+into+diamond&rft.volume=118&rft.issue=215303&rft.pages=215303&rft.date=2015-12-02&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.4936595&rft_id=info%3Abibcode%2F2015JAP...118u5303N&rft.aulast=Narayan&rft.aufirst=Jagdish&rft.au=Bhaumik%2C+Anagh&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://news.ncsu.edu/2015/11/narayan-q-carbon-2015/">"Researchers Find New Phase of Carbon, Make Diamond at Room Temperature"</a>. news.ncsu.edu. 2015-11-30. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160406002158/https://news.ncsu.edu/2015/11/narayan-q-carbon-2015/">Archived</a> from the original on 2016-04-06. Retrieved 2016-04-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=news.ncsu.edu&rft.atitle=Researchers+Find+New+Phase+of+Carbon%2C+Make+Diamond+at+Room+Temperature&rft.date=2015-11-30&rft_id=https%3A%2F%2Fnews.ncsu.edu%2F2015%2F11%2Fnarayan-q-carbon-2015%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBurdettLee1985" class="citation journal cs1">Burdett, Jeremy K.; Lee, Stephen (May 1985). "Moments method and elemental structures". Journal of the American Chemical Society. 107 (11): 3063–3082. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fja00297a011">10.1021/ja00297a011</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.atitle=Moments+method+and+elemental+structures&rft.volume=107&rft.issue=11&rft.pages=3063-3082&rft.date=1985-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja00297a011&rft.aulast=Burdett&rft.aufirst=Jeremy+K.&rft.au=Lee%2C+Stephen&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOpenovElesin,_Vladimir_F.1998" class="citation journal cs1">Openov, Leonid A.; Elesin, Vladimir F. (1998). "Prismane C8: A new form of carbon?". JETP Letters. 68 (9): 726. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/physics/9811023">physics/9811023</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998JETPL..68..726O">1998JETPL..68..726O</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1134%2F1.567936">10.1134/1.567936</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=JETP+Letters&rft.atitle=Prismane+C%3Csub%3E8%3C%2Fsub%3E%3A+A+new+form+of+carbon%3F&rft.volume=68&rft.issue=9&rft.pages=726&rft.date=1998&rft_id=info%3Aarxiv%2Fphysics%2F9811023&rft_id=info%3Adoi%2F10.1134%2F1.567936&rft_id=info%3Abibcode%2F1998JETPL..68..726O&rft.aulast=Openov&rft.aufirst=Leonid+A.&rft.au=Elesin%2C+Vladimir+F.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-prl09-122"><a href="#cite_ref-prl09_122-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFItohKotaniNaitoSunada2009" class="citation cs2">Itoh, Masahiro; Kotani, Motoko; Naito, Hisashi; <a href="/w/index.php?title=Toshikazu_Sunada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toshikazu Sunada (صفحه وجود ندارد)">Sunada, Toshikazu</a>; Kawazoe, Yoshiyuki; Adschiri, Tadafumi (2009), "New metallic carbon crystal", Physical Review Letters, 102 (5): 055703, <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2009PhRvL.102e5703I">2009PhRvL.102e5703I</a>, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevLett.102.055703">10.1103/PhysRevLett.102.055703</a>, <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/19257523">19257523</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physical+Review+Letters&rft.atitle=New+metallic+carbon+crystal&rft.volume=102&rft.issue=5&rft.pages=055703&rft.date=2009&rft_id=info%3Apmid%2F19257523&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevLett.102.055703&rft_id=info%3Abibcode%2F2009PhRvL.102e5703I&rft.aulast=Itoh&rft.aufirst=Masahiro&rft.au=Kotani%2C+Motoko&rft.au=Naito%2C+Hisashi&rft.au=Sunada%2C+Toshikazu&rft.au=Kawazoe%2C+Yoshiyuki&rft.au=Adschiri%2C+Tadafumi&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-tlnkk-123"><a href="#cite_ref-tlnkk_123-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTagamiLiangNaitoKawazoe2014" class="citation cs2">Tagami, Makoto; Liang, Yunye; Naito, Hisashi; Kawazoe, Yoshiyuki; Kotani, Motoko (2014), "Negatively curved cubic carbon crystals with octahedral symmetry", Carbon, 76: 266–274, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.carbon.2014.04.077">10.1016/j.carbon.2014.04.077</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Carbon&rft.atitle=Negatively+curved+cubic+carbon+crystals+with+octahedral+symmetry&rft.volume=76&rft.pages=266-274&rft.date=2014&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.carbon.2014.04.077&rft.aulast=Tagami&rft.aufirst=Makoto&rft.au=Liang%2C+Yunye&rft.au=Naito%2C+Hisashi&rft.au=Kawazoe%2C+Yoshiyuki&rft.au=Kotani%2C+Motoko&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-pnas-125"><a href="#cite_ref-pnas_125-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFZhangZhouWangChen2015" class="citation journal cs1">Zhang, S.; Zhou, J.; Wang, Q.; Chen, X.; Kawazoe, Y.; Jena, P. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4345574">"Penta-graphene: A new carbon allotrope"</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences. 112 (8): 201416591. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2015PNAS..112.2372Z">2015PNAS..112.2372Z</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.1416591112">10.1073/pnas.1416591112</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4345574">4345574</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25646451">25646451</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.atitle=Penta-graphene%3A+A+new+carbon+allotrope&rft.volume=112&rft.issue=8&rft.pages=201416591&rft.date=2015&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4345574%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F25646451&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1416591112&rft_id=info%3Abibcode%2F2015PNAS..112.2372Z&rft.aulast=Zhang&rft.aufirst=S.&rft.au=Zhou%2C+J.&rft.au=Wang%2C+Q.&rft.au=Chen%2C+X.&rft.au=Kawazoe%2C+Y.&rft.au=Jena%2C+P.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4345574&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cfa-www.harvard.edu/press/archive/pr0407.html">"This Valentine's Day, Give The Woman Who Has Everything The Galaxy's Largest Diamond"</a>. Center for Astrophysics. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080706070956/http://cfa-www.harvard.edu/press/archive/pr0407.html">Archived</a> from the original on 6 July 2008. Retrieved 2009-05-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=This+Valentine%27s+Day%2C+Give+The+Woman+Who+Has+Everything+The+Galaxy%27s+Largest+Diamond&rft_id=https%3A%2F%2Fcfa-www.harvard.edu%2Fpress%2Farchive%2Fpr0407.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCauchi2004" class="citation web cs1">Cauchi, S. (2004-02-18). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071104115514/http://www.theage.com.au/articles/2004/02/17/1076779973101.html">"Biggest Diamond Out of This World"</a>. <a href="/wiki/The_Age" class="mw-redirect" title="The Age">The Age</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theage.com.au/articles/2004/02/17/1076779973101.html">the original</a> on 4 November 2007. Retrieved 2007-11-11.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Age&rft.atitle=Biggest+Diamond+Out+of+This+World&rft.date=2004-02-18&rft.aulast=Cauchi&rft.aufirst=S.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theage.com.au%2Farticles%2F2004%2F02%2F17%2F1076779973101.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBurchfieldFahimWittmanDelodovici2017" class="citation journal cs1">Burchfield, Larry A; Fahim, Mohamed Al; Wittman, Richard S; Delodovici, Francesco; Manini, Nicola (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5300697">"Novamene: A new class of carbon allotropes"</a>. Heliyon. 3 (2): e00242. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.heliyon.2017.e00242">10.1016/j.heliyon.2017.e00242</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5300697">5300697</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28217750">28217750</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Heliyon&rft.atitle=Novamene%3A+A+new+class+of+carbon+allotropes&rft.volume=3&rft.issue=2&rft.pages=e00242&rft.date=2017&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5300697%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F28217750&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.heliyon.2017.e00242&rft.aulast=Burchfield&rft.aufirst=Larry+A&rft.au=Fahim%2C+Mohamed+Al&rft.au=Wittman%2C+Richard+S&rft.au=Delodovici%2C+Francesco&rft.au=Manini%2C+Nicola&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC5300697&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDelodoviciManiniWittmanChoi2018" class="citation journal cs1">Delodovici, Francesco; Manini, Nicola; Wittman, Richard S; Choi, Daniel S; Al Fahim, Mohamed; Burchfield, Larry A (2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://air.unimi.it/bitstream/2434/546815/2/protomene_14.pdf">"Protomene: A new carbon allotrope"</a> (PDF). Carbon. 126: 574–579. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.carbon.2017.10.069">10.1016/j.carbon.2017.10.069</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221019152422/https://air.unimi.it/bitstream/2434/546815/2/protomene_14.pdf">Archived</a> (PDF) from the original on 19 اكتبر 2022. Retrieved 17 February 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Carbon&rft.atitle=Protomene%3A+A+new+carbon+allotrope&rft.volume=126&rft.pages=574-579&rft.date=2018&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.carbon.2017.10.069&rft.aulast=Delodovici&rft.aufirst=Francesco&rft.au=Manini%2C+Nicola&rft.au=Wittman%2C+Richard+S&rft.au=Choi%2C+Daniel+S&rft.au=Al+Fahim%2C+Mohamed&rft.au=Burchfield%2C+Larry+A&rft_id=https%3A%2F%2Fair.unimi.it%2Fbitstream%2F2434%2F546815%2F2%2Fprotomene_14.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_journal" title="الگو:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: Check date values in: <code class="cs1-code">|archive-date=</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#bad_date" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>) </li> <li id="cite_note-ow4gs-135"><a href="#cite_ref-ow4gs_135-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDelodoviciChoiAl_FahimBurchfield2019" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Delodovici, Francesco; Choi, Daniel S.; Al Fahim, Mohamed; Burchfield, Larry A.; Manini, Nicola (2019). "Carbon sp chains in diamond nanocavities". Physical Chemistry Chemical Physics (به هلندی). Royal Society of Chemistry (RSC). 21 (39). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1039%2Fc9cp03978c">10.1039/c9cp03978c</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1463-9076">1463-9076</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physical+Chemistry+Chemical+Physics&rft.atitle=Carbon+sp+chains+in+diamond+nanocavities&rft.volume=21&rft.issue=39&rft.date=2019&rft_id=info%3Adoi%2F10.1039%2Fc9cp03978c&rft.issn=1463-9076&rft.aulast=Delodovici&rft.aufirst=Francesco&rft.au=Choi%2C+Daniel+S.&rft.au=Al+Fahim%2C+Mohamed&rft.au=Burchfield%2C+Larry+A.&rft.au=Manini%2C+Nicola&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGibbs2019" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Gibbs, W. Wayt (2019-11-15). "A new form of pure carbon dazzles and attracts". Science (به انگلیسی). 366 (6467): 782–783. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.366.6467.782">10.1126/science.366.6467.782</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0036-8075">0036-8075</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31727805">31727805</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=A+new+form+of+pure+carbon+dazzles+and+attracts&rft.volume=366&rft.issue=6467&rft.pages=782-783&rft.date=2019-11-15&rft.issn=0036-8075&rft_id=info%3Apmid%2F31727805&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.366.6467.782&rft.aulast=Gibbs&rft.aufirst=W.+Wayt&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-CarbonLife-138">↑ <a href="#cite_ref-CarbonLife_138-0">۱۰۶٫۰</a> <a href="#cite_ref-CarbonLife_138-1">۱۰۶٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200723053952/https://www.acs.org/content/acs/en/pressroom/reactions/videos/2019/why-is-carbon-the-key-to-life-on-earth-anyway.html">"Why is Carbon the Key to Life (On Earth, Anyway)"</a>. ACS. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.acs.org/content/acs/en/pressroom/reactions/videos/2019/why-is-carbon-the-key-to-life-on-earth-anyway.html">the original</a> on 23 July 2020. Retrieved 2020-07-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Why+is+Carbon+the+Key+to+Life+%28On+Earth%2C+Anyway%29&rft.pub=ACS&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.acs.org%2Fcontent%2Facs%2Fen%2Fpressroom%2Freactions%2Fvideos%2F2019%2Fwhy-is-carbon-the-key-to-life-on-earth-anyway.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Burrows_Holman_Parsons_Pilling_2017_p._70-141"><a href="#cite_ref-Burrows_Holman_Parsons_Pilling_2017_p._70_141-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBurrowsHolmanParsonsPilling2017" class="citation book cs1">Burrows, A.; Holman, J.; Parsons, A.; Pilling, G.; Price, G. (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=YzbjDQAAQBAJ&pg=PA70">Chemistry3: Introducing Inorganic, Organic and Physical Chemistry</a>. Oxford University Press. p. 70. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-19-873380-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-19-873380-5"><bdi>978-0-19-873380-5</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171122173131/https://books.google.com/books?id=YzbjDQAAQBAJ&pg=PA70">Archived</a> from the original on 2017-11-22. Retrieved 2017-05-07.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chemistry3%3A+Introducing+Inorganic%2C+Organic+and+Physical+Chemistry&rft.pages=70&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=2017&rft.isbn=978-0-19-873380-5&rft.aulast=Burrows&rft.aufirst=A.&rft.au=Holman%2C+J.&rft.au=Parsons%2C+A.&rft.au=Pilling%2C+G.&rft.au=Price%2C+G.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DYzbjDQAAQBAJ%26pg%3DPA70&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hydrocarbons-142"><a href="#cite_ref-Hydrocarbons_142-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171225110401/https://www.chem.fsu.edu/chemlab/chm1046course/hydrocarbons.html#:~:text=The%20simplest%20Organic%20compounds%20are,Hydrogen%20only%20are%20called%20Hydrocarbons.&text=The%20simplest%20Hydrocarbon%20is%20methane,of%20a%20series%20of%20hydrocarbons">"Hydrocarbons"</a>. FSU chemistry - Florida State University. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.chem.fsu.edu/chemlab/chm1046course/hydrocarbons.html#:~:text=The%20simplest%20Organic%20compounds%20are,Hydrogen%20only%20are%20called%20Hydrocarbons.&text=The%20simplest%20Hydrocarbon%20is%20methane,of%20a%20series%20of%20hydrocarbons">the original</a> on 25 December 2017. Retrieved 2020-07-13.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hydrocarbons&rft.pub=FSU+chemistry+-+Florida+State+University&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.chem.fsu.edu%2Fchemlab%2Fchm1046course%2Fhydrocarbons.html%23%3A~%3Atext%3DThe%2520simplest%2520Organic%2520compounds%2520are%2CHydrogen%2520only%2520are%2520called%2520Hydrocarbons.%26text%3DThe%2520simplest%2520Hydrocarbon%2520is%2520methane%2Cof%2520a%2520series%2520of%2520hydrocarbons&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHousecroftConstable2006" class="citation book cs1">Housecroft, Catherine E.; Constable, Edwin C. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/chemistryintrodu00hous">Chemistry - An introduction to organic, inorganic and physical chemistry</a> (3rd ed.). Prentice Hall. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/chemistryintrodu00hous/page/n975">945</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-13-127567-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-13-127567-6"><bdi>978-0-13-127567-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chemistry+-+An+introduction+to+organic%2C+inorganic+and+physical+chemistry&rft.pages=945&rft.edition=3rd&rft.pub=Prentice+Hall&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-13-127567-6&rft.aulast=Housecroft&rft.aufirst=Catherine+E.&rft.au=Constable%2C+Edwin+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fchemistryintrodu00hous&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-pwtsx-144"><a href="#cite_ref-pwtsx_144-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREF(IUPAC)2014" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">(IUPAC), Applied Chemistry (2014-02-24). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://goldbook.iupac.org/html/F/F02555.html">"functional group (F02555)"</a>. IUPAC (به لاتین). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190516163117/http://goldbook.iupac.org/html/F/F02555.html">Archived</a> from the original on 16 May 2019. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=IUPAC&rft.atitle=functional+group+%28F02555%29&rft.date=2014-02-24&rft.aulast=%28IUPAC%29&rft.aufirst=Applied+Chemistry&rft_id=http%3A%2F%2Fgoldbook.iupac.org%2Fhtml%2FF%2FF02555.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tetravalent-145"><a href="#cite_ref-Tetravalent_145-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091536/https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Book:_CLUE_(Cooper_and_Klymkowsky)/4:_Heterogeneous_Compounds/4.1:_3D_and_2D_Representations/4.1.1:_Carbon:_Always_Tetravalent_and_Often_Tetrahedral">"Carbon: Always Tetravalent and Often Tetrahedral"</a>. Libretexts. Jun 5, 2019. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Book:_CLUE_(Cooper_and_Klymkowsky)/4:_Heterogeneous_Compounds/4.1:_3D_and_2D_Representations/4.1.1:_Carbon:_Always_Tetravalent_and_Often_Tetrahedral">the original</a> on 4 December 2020. Retrieved 2020-07-13.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon%3A+Always+Tetravalent+and+Often+Tetrahedral&rft.pub=Libretexts&rft.date=2019-06-05&rft_id=https%3A%2F%2Fchem.libretexts.org%2FBookshelves%2FGeneral_Chemistry%2FBook%3A_CLUE_%28Cooper_and_Klymkowsky%29%2F4%3A_Heterogeneous_Compounds%2F4.1%3A_3D_and_2D_Representations%2F4.1.1%3A_Carbon%3A_Always_Tetravalent_and_Often_Tetrahedral&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-OctetRule-146"><a href="#cite_ref-OctetRule_146-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091510/https://chem.libretexts.org/Courses/Grand_Rapids_Community_College/CHM_120_-_Survey_of_General_Chemistry/3:_Chemical_Formulas_and_Bonding/3.08:_Exceptions_to_the_Octet_Rule">"Exceptions to the Octet Rule"</a>. Libretexts. Jul 29, 2019. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://chem.libretexts.org/Courses/Grand_Rapids_Community_College/CHM_120_-_Survey_of_General_Chemistry/3:_Chemical_Formulas_and_Bonding/3.08:_Exceptions_to_the_Octet_Rule">the original</a> on 4 December 2020. Retrieved 2020-07-13.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Exceptions+to+the+Octet+Rule&rft.pub=Libretexts&rft.date=2019-07-29&rft_id=https%3A%2F%2Fchem.libretexts.org%2FCourses%2FGrand_Rapids_Community_College%2FCHM_120_-_Survey_of_General_Chemistry%2F3%3A_Chemical_Formulas_and_Bonding%2F3.08%3A_Exceptions_to_the_Octet_Rule&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-HydrocarbonCompounds-147"><a href="#cite_ref-HydrocarbonCompounds_147-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201018155626/https://opentextbc.ca/chemistry/chapter/20-1-hydrocarbons/">"Hydrocarbons"</a>. Opentextbc. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opentextbc.ca/chemistry/chapter/20-1-hydrocarbons/">the original</a> on 18 October 2020. Retrieved 2020-07-13.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hydrocarbons&rft.pub=Opentextbc&rft_id=https%3A%2F%2Fopentextbc.ca%2Fchemistry%2Fchapter%2F20-1-hydrocarbons%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKnowles1980" class="citation journal cs1">Knowles, J.  R. (1980). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_annual-review-of-biochemistry_1980_49_annual/page/877">"Enzyme-catalyzed phosphoryl transfer reactions"</a>. Annu. Rev. Biochem. 49: 877–919. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1146%2Fannurev.bi.49.070180.004305">10.1146/annurev.bi.49.070180.004305</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/6250450">6250450</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Annu.+Rev.+Biochem.&rft.atitle=Enzyme-catalyzed+phosphoryl+transfer+reactions&rft.volume=49&rft.pages=877-919&rft.date=1980&rft_id=info%3Adoi%2F10.1146%2Fannurev.bi.49.070180.004305&rft_id=info%3Apmid%2F6250450&rft.aulast=Knowles&rft.aufirst=J.+R.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_annual-review-of-biochemistry_1980_49_annual%2Fpage%2F877&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLevineAugustssonNatarajan1982" class="citation journal cs1">Levine, Joel S.; Augustsson, Tommy R.; Natarajan, Murali (1982). "The prebiological paleoatmosphere: stability and composition". Origins of Life and Evolution of Biospheres. 12 (3): 245–259. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1982OrLi...12..245L">1982OrLi...12..245L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF00926894">10.1007/BF00926894</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/7162799">7162799</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Origins+of+Life+and+Evolution+of+Biospheres&rft.atitle=The+prebiological+paleoatmosphere%3A+stability+and+composition&rft.volume=12&rft.issue=3&rft.pages=245-259&rft.date=1982&rft_id=info%3Apmid%2F7162799&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF00926894&rft_id=info%3Abibcode%2F1982OrLi...12..245L&rft.aulast=Levine&rft.aufirst=Joel+S.&rft.au=Augustsson%2C+Tommy+R.&rft.au=Natarajan%2C+Murali&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLoerting,_T.TautermannKroemerKohl2001" class="citation journal cs1">Loerting, T.; et al. (2001). "On the Surprising Kinetic Stability of Carbonic Acid". Angew. Chem. Int. Ed. 39 (5): 891–895. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2F%28SICI%291521-3773%2820000303%2939%3A5%3C891%3A%3AAID-ANIE891%3E3.0.CO%3B2-E">10.1002/(SICI)1521-3773(20000303)39:5<891::AID-ANIE891>3.0.CO;2-E</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10760883">10760883</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Angew.+Chem.+Int.+Ed.&rft.atitle=On+the+Surprising+Kinetic+Stability+of+Carbonic+Acid&rft.volume=39&rft.issue=5&rft.pages=891-895&rft.date=2001&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2F%28SICI%291521-3773%2820000303%2939%3A5%3C891%3A%3AAID-ANIE891%3E3.0.CO%3B2-E&rft_id=info%3Apmid%2F10760883&rft.au=Loerting%2C+T.&rft.au=Tautermann%2C+Christofer&rft.au=Kroemer%2C+Romano+T.&rft.au=Kohl%2C+Ingrid&rft.au=Hallbrucker%2C+Andreas&rft.au=Mayer%2C+Erwin&rft.au=Liedl%2C+Klaus+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Greenwood289-151"><a href="#cite_ref-Greenwood289_151-0">↑</a> Greenwood and Earnshaw, pp. 289–292. </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200509025057/https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/carbon-disulfide">"Carbon disulfide - an overview | ScienceDirect Topics"</a>. www.sciencedirect.com (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedirect.com/topics/neuroscience/carbon-disulfide">the original</a> on 9 May 2020. Retrieved 2018-03-07.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.sciencedirect.com&rft.atitle=Carbon+disulfide+-+an+overview+%7C+ScienceDirect+Topics&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.sciencedirect.com%2Ftopics%2Fneuroscience%2Fcarbon-disulfide&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHaldane_J.1895" class="citation journal cs1">Haldane J. (1895). "The action of carbonic oxide on man". Journal of Physiology. 18 (5–6): 430–462. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1113%2Fjphysiol.1895.sp000578">10.1113/jphysiol.1895.sp000578</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/16992272">16992272</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Physiology&rft.atitle=The+action+of+carbonic+oxide+on+man&rft.volume=18&rft.issue=5%E2%80%936&rft.pages=430-462&rft.date=1895&rft_id=info%3Adoi%2F10.1113%2Fjphysiol.1895.sp000578&rft_id=info%3Apmid%2F16992272&rft.au=Haldane+J.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGormanDrewryHuangSames2003" class="citation journal cs1">Gorman, D.; Drewry, A.; Huang, Y. L.; Sames, C. (2003). "The clinical toxicology of carbon monoxide". Toxicology. 187 (1): 25–38. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0300-483X%2803%2900005-2">10.1016/S0300-483X(03)00005-2</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/12679050">12679050</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Toxicology&rft.atitle=The+clinical+toxicology+of+carbon+monoxide&rft.volume=187&rft.issue=1&rft.pages=25-38&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0300-483X%2803%2900005-2&rft_id=info%3Apmid%2F12679050&rft.aulast=Gorman&rft.aufirst=D.&rft.au=Drewry%2C+A.&rft.au=Huang%2C+Y.+L.&rft.au=Sames%2C+C.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webelements.com/webelements/compounds/text/C/C3O2-504643.html">"Compounds of carbon: carbon suboxide"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071207230312/http://www.webelements.com/webelements/compounds/text/C/C3O2-504643.html">Archived</a> from the original on 2007-12-07. Retrieved 2007-12-03.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Compounds+of+carbon%3A+carbon+suboxide&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.webelements.com%2Fwebelements%2Fcompounds%2Ftext%2FC%2FC3O2-504643.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBayes1961" class="citation journal cs1">Bayes, K. (1961). "Photolysis of Carbon Suboxide". <a href="/wiki/%D8%AC%DA%A9%D8%B3_(%DA%98%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%84)" title="جکس (ژورنال)">Journal of the American Chemical Society</a>. 83 (17): 3712–3713. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fja01478a033">10.1021/ja01478a033</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.atitle=Photolysis+of+Carbon+Suboxide&rft.volume=83&rft.issue=17&rft.pages=3712-3713&rft.date=1961&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja01478a033&rft.aulast=Bayes&rft.aufirst=K.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAnderson_D._J.Rosenfeld1991" class="citation journal cs1">Anderson D. J.; Rosenfeld, R. N. (1991). "Photodissociation of Carbon Suboxide". <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D9%87_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مجله شیمی فیزیک">Journal of Chemical Physics</a>. 94 (12): 7852–7867. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1991JChPh..94.7857A">1991JChPh..94.7857A</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.460121">10.1063/1.460121</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Chemical+Physics&rft.atitle=Photodissociation+of+Carbon+Suboxide&rft.volume=94&rft.issue=12&rft.pages=7852-7867&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.460121&rft_id=info%3Abibcode%2F1991JChPh..94.7857A&rft.au=Anderson+D.+J.&rft.au=Rosenfeld%2C+R.+N.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSabinKim1971" class="citation journal cs1">Sabin, J. R.; Kim, H. (1971). "A theoretical study of the structure and properties of carbon trioxide". <a href="/w/index.php?title=Chemical_Physics_Letters&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemical Physics Letters (صفحه وجود ندارد)">Chemical Physics Letters</a>. 11 (5): 593–597. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1971CPL....11..593S">1971CPL....11..593S</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0009-2614%2871%2987010-0">10.1016/0009-2614(71)87010-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemical+Physics+Letters&rft.atitle=A+theoretical+study+of+the+structure+and+properties+of+carbon+trioxide&rft.volume=11&rft.issue=5&rft.pages=593-597&rft.date=1971&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0009-2614%2871%2987010-0&rft_id=info%3Abibcode%2F1971CPL....11..593S&rft.aulast=Sabin&rft.aufirst=J.+R.&rft.au=Kim%2C+H.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMoll_N._G.Clutter_D._R.Thompson_W._E.1966" class="citation journal cs1">Moll N. G.; Clutter D. R.; Thompson W. E. (1966). "Carbon Trioxide: Its Production, Infrared Spectrum, and Structure Studied in a Matrix of Solid CO2". Journal of Chemical Physics. 45 (12): 4469–4481. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1966JChPh..45.4469M">1966JChPh..45.4469M</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1063%2F1.1727526">10.1063/1.1727526</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Chemical+Physics&rft.atitle=Carbon+Trioxide%3A+Its+Production%2C+Infrared+Spectrum%2C+and+Structure+Studied+in+a+Matrix+of+Solid+CO%3Csub%3E2%3C%2Fsub%3E&rft.volume=45&rft.issue=12&rft.pages=4469-4481&rft.date=1966&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.1727526&rft_id=info%3Abibcode%2F1966JChPh..45.4469M&rft.au=Moll+N.+G.&rft.au=Clutter+D.+R.&rft.au=Thompson+W.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-fatiadi-160">↑ <a href="#cite_ref-fatiadi_160-0">۱۲۶٫۰</a> <a href="#cite_ref-fatiadi_160-1">۱۲۶٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFatiadiIsbellSager1963" class="citation journal cs1">Fatiadi, Alexander J.; Isbell, Horace S.; Sager, William F. (1963). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090325204012/http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/jres/067/2/V67.N02.A06.pdf">"Cyclic Polyhydroxy Ketones. I. Oxidation Products of Hexahydroxybenzene (Benzenehexol)"</a> (PDF). Journal of Research of the National Bureau of Standards Section A. 67A (2): 153–162. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.6028%2Fjres.067A.015">10.6028/jres.067A.015</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31580622">31580622</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nvl.nist.gov/pub/nistpubs/jres/067/2/V67.N02.A06.pdf">the original</a> (PDF) on 2009-03-25. Retrieved 2009-03-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Research+of+the+National+Bureau+of+Standards+Section+A&rft.atitle=Cyclic+Polyhydroxy+Ketones.+I.+Oxidation+Products+of+Hexahydroxybenzene+%28Benzenehexol%29&rft.volume=67A&rft.issue=2&rft.pages=153-162&rft.date=1963&rft_id=info%3Adoi%2F10.6028%2Fjres.067A.015&rft_id=info%3Apmid%2F31580622&rft.aulast=Fatiadi&rft.aufirst=Alexander+J.&rft.au=Isbell%2C+Horace+S.&rft.au=Sager%2C+William+F.&rft_id=http%3A%2F%2Fnvl.nist.gov%2Fpub%2Fnistpubs%2Fjres%2F067%2F2%2FV67.N02.A06.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPauling1960" class="citation book cs1">Pauling, L. (1960). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200610165612/https://archive.org/details/natureofchemical00paul">The Nature of the Chemical Bond</a> (3rd ed.). Ithaca, NY: Cornell University Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/natureofchemical00paul/page/93">93</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8014-0333-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8014-0333-0"><bdi>978-0-8014-0333-0</bdi></a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/natureofchemical00paul">the original</a> on 10 June 2020. Retrieved 26 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Nature+of+the+Chemical+Bond&rft.place=Ithaca%2C+NY&rft.pages=93&rft.edition=3rd&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.date=1960&rft.isbn=978-0-8014-0333-0&rft.aulast=Pauling&rft.aufirst=L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnatureofchemical00paul&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Greenwood297-162"><a href="#cite_ref-Greenwood297_162-0">↑</a> Greenwood and Earnshaw, pp. 297–301 </li> <li id="cite_note-Crabtree09-163"><a href="#cite_ref-Crabtree09_163-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCrabtree,_Robert_H.2009" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Robert_H._Crabtree&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert H. Crabtree (صفحه وجود ندارد)">Crabtree, Robert H.</a> (2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?isbn=0470257628">The Organometallic Chemistry of the Transition Metals</a> (5th ed.). New York, NY: John Wiley and Sons. pp. 2, 560, and passim. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-470-25762-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-470-25762-3"><bdi>978-0-470-25762-3</bdi></a>. Retrieved 23 May 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Organometallic+Chemistry+of+the+Transition+Metals&rft.place=New+York%2C+NY&rft.pages=2%2C+560%2C+and+%27%27passim%27%27&rft.edition=5th&rft.pub=John+Wiley+and+Sons&rft.date=2009&rft.isbn=978-0-470-25762-3&rft.au=Crabtree%2C+Robert+H.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fisbn%3D0470257628&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Elschenbroich-164"><a href="#cite_ref-Elschenbroich_164-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOliveiraElschenbroich2006" class="citation book cs1">Oliveira, José; Elschenbroich, Christoph (2006). Organometallics (3. , completely rev. and extended ed.). Weinheim: Wiley-VCH-Verl. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-3-527-29390-2" title="ویژه:منابع کتاب/978-3-527-29390-2"><bdi>978-3-527-29390-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Organometallics&rft.place=Weinheim&rft.edition=3.+%2C+completely+rev.+and+extended&rft.pub=Wiley-VCH-Verl.&rft.date=2006&rft.isbn=978-3-527-29390-2&rft.aulast=Oliveira&rft.aufirst=Jos%C3%A9&rft.au=Elschenbroich%2C+Christoph&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFScherbaum,_FranzGrohmannHuberKrüger1988" class="citation journal cs1">Scherbaum, Franz; et al. (1988). ""Aurophilicity" as a consequence of Relativistic Effects: The Hexakis(triphenylphosphaneaurio)methane Dication [(Ph3PAu)6C]2+". <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%87_%DA%A9%D9%85%DB%8C" title="انگوانته کمی">Angew. Chem. Int. Ed. Engl.</a> 27 (11): 1544–1546. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fanie.198815441">10.1002/anie.198815441</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Angew.+Chem.+Int.+Ed.+Engl.&rft.atitle=%22Aurophilicity%22+as+a+consequence+of+Relativistic+Effects%3A+The+Hexakis%28triphenylphosphaneaurio%29methane+Dication+%5B%28Ph%3Csub%3E3%3C%2Fsub%3EPAu%29%3Csub%3E6%3C%2Fsub%3EC%5D%3Csup%3E2%2B%3C%2Fsup%3E&rft.volume=27&rft.issue=11&rft.pages=1544-1546&rft.date=1988&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fanie.198815441&rft.au=Scherbaum%2C+Franz&rft.au=Grohmann%2C+Andreas&rft.au=Huber%2C+Brigitte&rft.au=Kr%C3%BCger%2C+Carl&rft.au=Schmidbaur%2C+Hubert&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRitter" class="citation magazine cs1">Ritter, Stephen K. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cen.acs.org/articles/94/i49/Six-bonds-carbon-Confirmed.html?type=paidArticleContent">"Six bonds to carbon: Confirmed"</a>. Chemical & Engineering News. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170109183800/http://cen.acs.org/articles/94/i49/Six-bonds-carbon-Confirmed.html?type=paidArticleContent">Archived</a> from the original on 2017-01-09.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemical+%26+Engineering+News&rft.atitle=Six+bonds+to+carbon%3A+Confirmed&rft.aulast=Ritter&rft.aufirst=Stephen+K.&rft_id=http%3A%2F%2Fcen.acs.org%2Farticles%2F94%2Fi49%2FSix-bonds-carbon-Confirmed.html%3Ftype%3DpaidArticleContent&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFYamashitaYamamotoAkibaHashizume2005" class="citation journal cs1">Yamashita, Makoto; Yamamoto, Yohsuke; Akiba, Kin-ya; Hashizume, Daisuke; Iwasaki, Fujiko; Takagi, Nozomi; Nagase, Shigeru (2005-03-01). "Syntheses and Structures of Hypervalent Pentacoordinate Carbon and Boron Compounds Bearing an Anthracene Skeleton − Elucidation of Hypervalent Interaction Based on X-ray Analysis and DFT Calculation". Journal of the American Chemical Society. 127 (12): 4354–4371. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fja0438011">10.1021/ja0438011</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0002-7863">0002-7863</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15783218">15783218</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.atitle=Syntheses+and+Structures+of+Hypervalent+Pentacoordinate+Carbon+and+Boron+Compounds+Bearing+an+Anthracene+Skeleton+%E2%88%92+Elucidation+of+Hypervalent+Interaction+Based+on+X-ray+Analysis+and+DFT+Calculation&rft.volume=127&rft.issue=12&rft.pages=4354-4371&rft.date=2005-03-01&rft.issn=0002-7863&rft_id=info%3Apmid%2F15783218&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja0438011&rft.aulast=Yamashita&rft.aufirst=Makoto&rft.au=Yamamoto%2C+Yohsuke&rft.au=Akiba%2C+Kin-ya&rft.au=Hashizume%2C+Daisuke&rft.au=Iwasaki%2C+Fujiko&rft.au=Takagi%2C+Nozomi&rft.au=Nagase%2C+Shigeru&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-i3fjd-172"><a href="#cite_ref-i3fjd_172-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBerry2012" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Berry, John F. (2012). "The role of three-center/four-electron bonds in superelectrophilic dirhodium carbene and nitrene catalytic intermediates". Dalton Trans. (به انگلیسی). Royal Society of Chemistry (RSC). 41 (3). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1039%2Fc1dt11434d">10.1039/c1dt11434d</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1477-9226">1477-9226</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Dalton+Trans.&rft.atitle=The+role+of+three-center%2Ffour-electron+bonds+in+superelectrophilic+dirhodium+carbene+and+nitrene+catalytic+intermediates&rft.volume=41&rft.issue=3&rft.date=2012&rft_id=info%3Adoi%2F10.1039%2Fc1dt11434d&rft.issn=1477-9226&rft.aulast=Berry&rft.aufirst=John+F.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-NASA-20140221-173">↑ <a href="#cite_ref-NASA-20140221_173-0">۱۳۵٫۰</a> <a href="#cite_ref-NASA-20140221_173-1">۱۳۵٫۱</a> <a href="#cite_ref-NASA-20140221_173-2">۱۳۵٫۲</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHoover2014" class="citation web cs1">Hoover, Rachel (21 February 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/ames/need-to-track-organic-nano-particles-across-the-universe-nasas-got-an-app-for-that/">"Need to Track Organic Nano-Particles Across the Universe? NASA's Got an App for That"</a>. <a href="/wiki/NASA" class="mw-redirect" title="NASA">NASA</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150906061428/http://www.nasa.gov/ames/need-to-track-organic-nano-particles-across-the-universe-nasas-got-an-app-for-that/">Archived</a> from the original on 6 September 2015. Retrieved 2014-02-22.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NASA&rft.atitle=Need+to+Track+Organic+Nano-Particles+Across+the+Universe%3F+NASA%27s+Got+an+App+for+That&rft.date=2014-02-21&rft.aulast=Hoover&rft.aufirst=Rachel&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Fames%2Fneed-to-track-organic-nano-particles-across-the-universe-nasas-got-an-app-for-that%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Lauretta_McSween_2006_p._199-174"><a href="#cite_ref-Lauretta_McSween_2006_p._199_174-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLaurettaMcSween2006" class="citation book cs1">Lauretta, D.S.; McSween, H.Y. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=FRc2iq9g9pkC&pg=PA199">Meteorites and the Early Solar System II</a>. Space science series. University of Arizona Press. p. 199. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8165-2562-1" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8165-2562-1"><bdi>978-0-8165-2562-1</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171122173131/https://books.google.com/books?id=FRc2iq9g9pkC&pg=PA199">Archived</a> from the original on 2017-11-22. Retrieved 2017-05-07.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Meteorites+and+the+Early+Solar+System+II&rft.series=Space+science+series&rft.pages=199&rft.pub=University+of+Arizona+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-8165-2562-1&rft.aulast=Lauretta&rft.aufirst=D.S.&rft.au=McSween%2C+H.Y.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DFRc2iq9g9pkC%26pg%3DPA199&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMark,_Kathleen1987" class="citation book cs1">Mark, Kathleen (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/meteoritecraters0000mark_o3c4">Meteorite Craters</a>. University of Arizona Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8165-0902-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8165-0902-7"><bdi>978-0-8165-0902-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Meteorite+Craters&rft.pub=University+of+Arizona+Press&rft.date=1987&rft.isbn=978-0-8165-0902-7&rft.au=Mark%2C+Kathleen&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmeteoritecraters0000mark_o3c4&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://scitechdaily.com/online-database-tracks-organic-nano-particles-across-universe/">"Online Database Tracks Organic Nano-Particles Across the Universe"</a>. Sci Tech Daily. February 24, 2014. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150318034957/http://scitechdaily.com/online-database-tracks-organic-nano-particles-across-universe/">Archived</a> from the original on March 18, 2015. Retrieved 2015-03-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Sci+Tech+Daily&rft.atitle=Online+Database+Tracks+Organic+Nano-Particles+Across+the+Universe&rft.date=2014-02-24&rft_id=http%3A%2F%2Fscitechdaily.com%2Fonline-database-tracks-organic-nano-particles-across-universe%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-177"><a href="#cite_ref-177">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.acad.carleton.edu/curricular/BIOL/classes/bio302/pages/carbondatingback.html">"Carbon-14 formation"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150801234723/http://www.acad.carleton.edu/curricular/BIOL/classes/bio302/pages/carbondatingback.html">Archived</a> from the original on 1 August 2015. Retrieved 13 October 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon-14+formation&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.acad.carleton.edu%2Fcurricular%2FBIOL%2Fclasses%2Fbio302%2Fpages%2Fcarbondatingback.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAitken1990" class="citation book cs1">Aitken, M.J. (1990). Science-based Dating in Archaeology. pp. 56–58. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-582-49309-4" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-582-49309-4"><bdi>978-0-582-49309-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science-based+Dating+in+Archaeology&rft.pages=56-58&rft.date=1990&rft.isbn=978-0-582-49309-4&rft.aulast=Aitken&rft.aufirst=M.J.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNichols" class="citation web cs1">Nichols, Charles R. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160702023807/http://www.uapress.arizona.edu/onlinebks/ResourcesNearEarthSpace/resources21.pdf">"Voltatile Products from Carbonaceous Asteroids"</a> (PDF). UAPress.Arizona.edu. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uapress.arizona.edu/onlinebks/ResourcesNearEarthSpace/resources21.pdf">the original</a> (PDF) on 2 July 2016. Retrieved 12 November 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=UAPress.Arizona.edu&rft.atitle=Voltatile+Products+from+Carbonaceous+Asteroids&rft.aulast=Nichols&rft.aufirst=Charles+R.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uapress.arizona.edu%2Fonlinebks%2FResourcesNearEarthSpace%2Fresources21.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Audi-180"><a href="#cite_ref-Audi_180-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAudiBersillonBlachotWapstra1997" class="citation journal cs1">Audi, Georges; Bersillon, Olivier; Blachot, Jean; <a href="/w/index.php?title=Aaldert_Wapstra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aaldert Wapstra (صفحه وجود ندارد)">Wapstra, Aaldert Hendrik</a> (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080923135135/http://www.nndc.bnl.gov/amdc/nubase/Nubase2003.pdf">"The NUBASE evaluation of nuclear and decay properties"</a> (PDF). Nuclear Physics A. 624 (1): 1–124. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997NuPhA.624....1A">1997NuPhA.624....1A</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0375-9474%2897%2900482-X">10.1016/S0375-9474(97)00482-X</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nndc.bnl.gov/amdc/nubase/Nubase2003.pdf">the original</a> (PDF) on 2008-09-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nuclear+Physics+A&rft.atitle=The+N%3Csmall%3EUBASE%3C%2Fsmall%3E+evaluation+of+nuclear+and+decay+properties&rft.volume=624&rft.issue=1&rft.pages=1-124&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0375-9474%2897%2900482-X&rft_id=info%3Abibcode%2F1997NuPhA.624....1A&rft.aulast=Audi&rft.aufirst=Georges&rft.au=Bersillon%2C+Olivier&rft.au=Blachot%2C+Jean&rft.au=Wapstra%2C+Aaldert+Hendrik&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nndc.bnl.gov%2Famdc%2Fnubase%2FNubase2003.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-smvwp-181"><a href="#cite_ref-smvwp_181-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200617045738/https://astronomy.swin.edu.au/cosmos/T/Triple+Alpha+Process#:~:text=The%20triple%20alpha%20process%20will,108K%20and%20higher.">"Triple Alpha Process - COSMOS"</a>. Centre for Astrophysics and Supercomputing (CAS) | Swinburne (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://astronomy.swin.edu.au/cosmos/t/Triple+Alpha+Process#:~:text=The%20triple%20alpha%20process%20will,108K%20and%20higher.">the original</a> on 17 June 2020. Retrieved 2020-12-15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Centre+for+Astrophysics+and+Supercomputing+%28CAS%29+%26%23124%3B+Swinburne&rft.atitle=Triple+Alpha+Process+-+COSMOS&rft_id=https%3A%2F%2Fastronomy.swin.edu.au%2Fcosmos%2Ft%2FTriple%2BAlpha%2BProcess%23%3A~%3Atext%3DThe%2520triple%2520alpha%2520process%2520will%2C108K%2520and%2520higher.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ostlie-182"><a href="#cite_ref-Ostlie_182-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOstlieCarroll2007" class="citation book cs1">Ostlie, Dale A. & Carroll, Bradley W. (2007). An Introduction to Modern Stellar Astrophysics. San Francisco (CA): Addison Wesley. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8053-0348-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8053-0348-3"><bdi>978-0-8053-0348-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=An+Introduction+to+Modern+Stellar+Astrophysics&rft.place=San+Francisco+%28CA%29&rft.pub=Addison+Wesley&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-8053-0348-3&rft.aulast=Ostlie&rft.aufirst=Dale+A.&rft.au=Carroll%2C+Bradley+W.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWhittet2003" class="citation book cs1">Whittet, Douglas C. B. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dustingalacticen0000whit">Dust in the Galactic Environment</a>. <a href="/wiki/CRC_Press" class="mw-redirect" title="CRC Press">CRC Press</a>. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dustingalacticen0000whit/page/45">45</a>–46. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-7503-0624-9" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-7503-0624-9"><bdi>978-0-7503-0624-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dust+in+the+Galactic+Environment&rft.pages=45-46&rft.pub=CRC+Press&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7503-0624-9&rft.aulast=Whittet&rft.aufirst=Douglas+C.+B.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdustingalacticen0000whit&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPikelʹner1977" class="citation book cs1">Pikelʹner, Solomon Borisovich (1977). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=qbGLgcxnfpIC&pg=PA38">Star Formation</a>. Springer. p. 38. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-90-277-0796-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-90-277-0796-3"><bdi>978-90-277-0796-3</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121123220424/http://books.google.com/books?id=qbGLgcxnfpIC&pg=PA38">Archived</a> from the original on 2012-11-23. Retrieved 2011-06-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Star+Formation&rft.pages=38&rft.pub=Springer&rft.date=1977&rft.isbn=978-90-277-0796-3&rft.aulast=Pikel%CA%B9ner&rft.aufirst=Solomon+Borisovich&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DqbGLgcxnfpIC%26pg%3DPA38&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ubbvi-189"><a href="#cite_ref-ubbvi_189-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMcDonoughSun1995" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">McDonough, W.F.; Sun, S. -s. (28 March 1995). "The composition of the Earth". Chemical Geology (به انگلیسی). Elsevier BV. 120 (3–4). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0009-2541%2894%2900140-4">10.1016/0009-2541(94)00140-4</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0009-2541">0009-2541</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemical+Geology&rft.atitle=The+composition+of+the+Earth&rft.volume=120&rft.issue=3%E2%80%934&rft.date=1995-03-28&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0009-2541%2894%2900140-4&rft.issn=0009-2541&rft.aulast=McDonough&rft.aufirst=W.F.&rft.au=Sun%2C+S.+-s.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">↑</a> William F McDonough <a rel="nofollow" class="external text" href="http://quake.mit.edu/hilstgroup/CoreMantle/EarthCompo.pdf">The composition of the Earth</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110928074153/http://quake.mit.edu/hilstgroup/CoreMantle/EarthCompo.pdf">بایگانی‌شده</a> در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۱ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> in <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMajewski2000" class="citation book cs1">Majewski, Eugeniusz (2000). Earthquake Thermodynamics and Phase Transformation in the Earth's Interior. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-12-685185-4" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-12-685185-4"><bdi>978-0-12-685185-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Earthquake+Thermodynamics+and+Phase+Transformation+in+the+Earth%27s+Interior&rft.date=2000&rft.isbn=978-0-12-685185-4&rft.aulast=Majewski&rft.aufirst=Eugeniusz&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-US-Forest-Service-191"><a href="#cite_ref-US-Forest-Service_191-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSwanston2017" class="citation web cs1">Swanston, C. (June 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201024130702/https://www.fs.usda.gov/ccrc/topics/global-carbon">"Global Carbon"</a>. <a href="/wiki/NASA" class="mw-redirect" title="NASA">NASA</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.fs.usda.gov/ccrc/topics/global-carbon">the original</a> on 24 October 2020. Retrieved 30 July 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NASA&rft.atitle=Global+Carbon&rft.date=2017-06&rft.aulast=Swanston&rft.aufirst=C.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.fs.usda.gov%2Fccrc%2Ftopics%2Fglobal-carbon&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFYinon_Bar-On2018" class="citation journal cs1">Yinon Bar-On; et al. (Jun 19, 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016768">"The biomass distribution on Earth"</a>. <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="مقالات آکادمی ملی علوم ایالات متحده آمریکا">PNAS</a>. 115 (25): 6506–6511. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.1711842115">10.1073/pnas.1711842115</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016768">6016768</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29784790">29784790</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=PNAS&rft.atitle=The+biomass+distribution+on+Earth&rft.volume=115&rft.issue=25&rft.pages=6506-6511&rft.date=2018-06-19&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC6016768%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F29784790&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1711842115&rft.au=Yinon+Bar-On&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC6016768&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFred_Pearce2014" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Fred_Pearce&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fred Pearce (صفحه وجود ندارد)">Fred Pearce</a> (2014-02-15). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/article/mg22129560.400-fire-in-the-hole-after-fracking-comes-coal.html?full=true">"Fire in the hole: After fracking comes coal"</a>. <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="نیو ساینتیست">New Scientist</a>. 221 (2956): 36–41. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2014NewSc.221...36P">2014NewSc.221...36P</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2FS0262-4079%2814%2960331-6">10.1016/S0262-4079(14)60331-6</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150316021625/http://www.newscientist.com/article/mg22129560.400-fire-in-the-hole-after-fracking-comes-coal.html?full=true">Archived</a> from the original on 2015-03-16.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Scientist&rft.atitle=Fire+in+the+hole%3A+After+fracking+comes+coal&rft.volume=221&rft.issue=2956&rft.pages=36-41&rft.date=2014-02-15&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0262-4079%2814%2960331-6&rft_id=info%3Abibcode%2F2014NewSc.221...36P&rft.au=Fred+Pearce&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fmg22129560.400-fire-in-the-hole-after-fracking-comes-coal.html%3Ffull%3Dtrue&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-emqvl-194"><a href="#cite_ref-emqvl_194-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKnight2019" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Knight, Helen (2019-02-26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/article/mg20627641-100-wonderfuel-welcome-to-the-age-of-unconventional-gas/">"Wonderfuel: Welcome to the age of unconventional gas"</a>. New Scientist (به انگلیسی). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200614123711/https://www.newscientist.com/article/mg20627641-100-wonderfuel-welcome-to-the-age-of-unconventional-gas/">Archived</a> from the original on 14 June 2020. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=New+Scientist&rft.atitle=Wonderfuel%3A+Welcome+to+the+age+of+unconventional+gas&rft.date=2019-02-26&rft.aulast=Knight&rft.aufirst=Helen&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fmg20627641-100-wonderfuel-welcome-to-the-age-of-unconventional-gas%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-bbeeo-195"><a href="#cite_ref-bbeeo_195-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3493349.stm">"Ocean methane stocks 'overstated'"</a>. BBC NEWS (به انگلیسی). 2004-02-17. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130425211445/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/3493349.stm">Archived</a> from the original on 25 April 2013. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=BBC+NEWS&rft.atitle=Ocean+methane+stocks+%27overstated%27&rft.date=2004-02-17&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fscience%2Fnature%2F3493349.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lvnwh-196"><a href="#cite_ref-lvnwh_196-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPearce2019" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Pearce, Fred (2019-02-26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/article/mg20227141-100-ice-on-fire-the-next-fossil-fuel/">"Ice on fire: The next fossil fuel"</a>. New Scientist (به انگلیسی). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160413101737/https://www.newscientist.com/article/mg20227141-100-ice-on-fire-the-next-fossil-fuel/">Archived</a> from the original on 13 April 2016. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=New+Scientist&rft.atitle=Ice+on+fire%3A+The+next+fossil+fuel&rft.date=2019-02-26&rft.aulast=Pearce&rft.aufirst=Fred&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fmg20227141-100-ice-on-fire-the-next-fossil-fuel%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">↑</a> Calculated from file global.1751_2008.csv in <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cdiac.ornl.gov/ftp/ndp030/CSV-FILES">"Index of /ftp/ndp030/CSV-FILES"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111022125534/http://cdiac.ornl.gov/ftp/ndp030/CSV-FILES/">Archived</a> from the original on 2011-10-22. Retrieved 2011-11-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Index+of+%2Fftp%2Fndp030%2FCSV-FILES&rft_id=http%3A%2F%2Fcdiac.ornl.gov%2Fftp%2Fndp030%2FCSV-FILES&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> from the <a href="/w/index.php?title=Carbon_Dioxide_Information_Analysis_Center&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carbon Dioxide Information Analysis Center (صفحه وجود ندارد)">Carbon Dioxide Information Analysis Center</a>. </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRachel_Gross2013" class="citation journal cs1">Rachel Gross (Sep 21, 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/articleimages/mg21929350.800/1-whats-brown-and-soggy-and-could-save-the-world.html">"Deep, and dank mysterious"</a>. New Scientist: 40–43. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130921055409/http://www.newscientist.com/articleimages/mg21929350.800/1-whats-brown-and-soggy-and-could-save-the-world.html">Archived</a> from the original on 2013-09-21.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+Scientist&rft.atitle=Deep%2C+and+dank+mysterious&rft.pages=40-43&rft.date=2013-09-21&rft.au=Rachel+Gross&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticleimages%2Fmg21929350.800%2F1-whats-brown-and-soggy-and-could-save-the-world.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFStefanenko,_R.1983" class="citation book cs1">Stefanenko, R. (1983). Coal Mining Technology: Theory and Practice. Society for Mining Metallurgy. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-89520-404-2" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-89520-404-2"><bdi>978-0-89520-404-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Coal+Mining+Technology%3A+Theory+and+Practice&rft.pub=Society+for+Mining+Metallurgy&rft.date=1983&rft.isbn=978-0-89520-404-2&rft.au=Stefanenko%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKasting1998" class="citation journal cs1">Kasting, James (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gcrio.org/CONSEQUENCES/vol4no1/carbcycle.html">"The Carbon Cycle, Climate, and the Long-Term Effects of Fossil Fuel Burning"</a>. Consequences: The Nature and Implication of Environmental Change. 4 (1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081024152448/http://gcrio.org/CONSEQUENCES/vol4no1/carbcycle.html">Archived</a> from the original on 2008-10-24.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Consequences%3A+The+Nature+and+Implication+of+Environmental+Change&rft.atitle=The+Carbon+Cycle%2C+Climate%2C+and+the+Long-Term+Effects+of+Fossil+Fuel+Burning&rft.volume=4&rft.issue=1&rft.date=1998&rft.aulast=Kasting&rft.aufirst=James&rft_id=http%3A%2F%2Fgcrio.org%2FCONSEQUENCES%2Fvol4no1%2Fcarbcycle.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Statista-graphite-reserves-201"><a href="#cite_ref-Statista-graphite-reserves_201-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200612041437/https://www.statista.com/statistics/267367/reserves-of-graphite-by-country/">"World graphite reserves as of 2019, by country"</a>. Statista. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statista.com/statistics/267367/reserves-of-graphite-by-country/">the original</a> on 12 June 2020. Retrieved 30 July 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+graphite+reserves+as+of+2019%2C+by+country&rft.pub=Statista&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.statista.com%2Fstatistics%2F267367%2Freserves-of-graphite-by-country%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Statista-graphite-production-202"><a href="#cite_ref-Statista-graphite-production_202-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201026101607/https://www.statista.com/statistics/267366/world-graphite-production/">"Major countries in worldwide graphite mine production from 2015 to 2019"</a>. Statista. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statista.com/statistics/267366/world-graphite-production/">the original</a> on 26 October 2020. Retrieved 30 July 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Major+countries+in+worldwide+graphite+mine+production+from+2015+to+2019&rft.pub=Statista&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.statista.com%2Fstatistics%2F267366%2Fworld-graphite-production%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Statista-Diamond-reserves-203"><a href="#cite_ref-Statista-Diamond-reserves_203-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200731142816/https://www.statista.com/statistics/267905/world-diamond-reserves-by-country/">"Countries with the largest diamond reserves as of 2019 (in million carats)"</a>. Statista. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statista.com/statistics/267905/world-diamond-reserves-by-country/">the original</a> on 31 July 2020. Retrieved 30 July 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Countries+with+the+largest+diamond+reserves+as+of+2019+%28in+million+carats%29&rft.pub=Statista&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.statista.com%2Fstatistics%2F267905%2Fworld-diamond-reserves-by-country%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Statista-Diamond-production-204"><a href="#cite_ref-Statista-Diamond-production_204-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091511/https://www.statista.com/statistics/267365/diamond-mine-production-by-country/#:~:text=Worldwide%20production%20of%20manufactured%20industrial,**%20Estimated.">"Major countries in worldwide industrial diamond mine production from 2014 to 2019 (in million carats)"</a>. Statista. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.statista.com/statistics/267365/diamond-mine-production-by-country/#:~:text=Worldwide%20production%20of%20manufactured%20industrial,**%20Estimated.">the original</a> on 4 December 2020. Retrieved 30 July 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Major+countries+in+worldwide+industrial+diamond+mine+production+from+2014+to+2019+%28in+million+carats%29&rft.pub=Statista&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.statista.com%2Fstatistics%2F267365%2Fdiamond-mine-production-by-country%2F%23%3A~%3Atext%3DWorldwide%2520production%2520of%2520manufactured%2520industrial%2C%2A%2A%2520Estimated.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090506221551/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/diamond/">"Industrial Diamonds Statistics and Information"</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="سازمان زمین‌شناسی آمریکا">United States Geological Survey</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/diamond/">the original</a> on 6 May 2009. Retrieved May 5, 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=United+States+Geological+Survey&rft.atitle=Industrial+Diamonds+Statistics+and+Information&rft_id=http%3A%2F%2Fminerals.usgs.gov%2Fminerals%2Fpubs%2Fcommodity%2Fdiamond%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-s39kh-206"><a href="#cite_ref-s39kh_206-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSociety2020" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Society, National Geographic (2020-03-26). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201214082221/https://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/carbon-sources-and-sinks/">"Carbon Sources and Sinks"</a>. National Geographic Society (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nationalgeographic.org/encyclopedia/carbon-sources-and-sinks/">the original</a> on 14 December 2020. Retrieved 2020-12-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Geographic+Society&rft.atitle=Carbon+Sources+and+Sinks&rft.date=2020-03-26&rft.aulast=Society&rft.aufirst=National+Geographic&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nationalgeographic.org%2Fencyclopedia%2Fcarbon-sources-and-sinks%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-y4z1l-207"><a href="#cite_ref-y4z1l_207-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201113163534/https://www.eesc.europa.eu/glossaries/glossary/lets-speak-sustainable-construction/section/terms/term/carbon-sink">"CARBON SINK - EESC Glossaries"</a>. European Economic and Social Committee | (به لاتین). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eesc.europa.eu/glossaries/glossary/lets-speak-sustainable-construction/section/terms/term/carbon-sink">the original</a> on 13 November 2020. Retrieved 2020-12-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=European+Economic+and+Social+Committee+%26%23124%3B&rft.atitle=CARBON+SINK+-+EESC+Glossaries&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eesc.europa.eu%2Fglossaries%2Fglossary%2Flets-speak-sustainable-construction%2Fsection%2Fterms%2Fterm%2Fcarbon-sink&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_web" title="الگو:Cite web">cite web</a>}}</code>: نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_CS1:_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87" title="رده:نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه">link</a>) </li> <li id="cite_note-qqo74-208"><a href="#cite_ref-qqo74_208-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201027045557/https://www.eea.europa.eu/help/glossary/eea-glossary/carbon-sink">"carbon sink"</a>. European Environment Agency (به انگلیسی). 2017-02-14. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eea.europa.eu/help/glossary/eea-glossary/carbon-sink">the original</a> on 27 October 2020. Retrieved 2020-12-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=European+Environment+Agency&rft.atitle=carbon+sink&rft.date=2017-02-14&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eea.europa.eu%2Fhelp%2Fglossary%2Feea-glossary%2Fcarbon-sink&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-cfs.nrcan.gc.ca-209"><a href="#cite_ref-cfs.nrcan.gc.ca_209-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201215173703/https://www.sfmcanada.org/en/">"Does harvesting in Canada's forests contribute to climate change?"</a>. Canadian Forest Service Science-Policy Notes. Natural Resources Canada. May 2007. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sfmcanada.org/CMFiles/PublicationLibrary/CFS_DoesHarvestingInCanadasForestsContributeToClimateChange_English1OVA-25012010-8256.pdf">the original</a> (PDF) on 15 December 2020. Retrieved 15 December 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Canadian+Forest+Service+Science-Policy+Notes&rft.atitle=Does+harvesting+in+Canada%27s+forests+contribute+to+climate+change%3F&rft.date=2007-05&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sfmcanada.org%2FCMFiles%2FPublicationLibrary%2FCFS_DoesHarvestingInCanadasForestsContributeToClimateChange_English1OVA-25012010-8256.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-210"><a href="#cite_ref-210">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation book cs1">Global Forest Resources Assessment 2020 – Key findings. FAO. 2020. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4060%2Fca8753en">10.4060/ca8753en</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-92-5-132581-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-92-5-132581-0"><bdi>978-92-5-132581-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Global+Forest+Resources+Assessment+2020+%E2%80%93+Key+findings&rft.pub=FAO&rft.date=2020&rft_id=info%3Adoi%2F10.4060%2Fca8753en&rft.isbn=978-92-5-132581-0&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-211"><a href="#cite_ref-211">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHarvey2020" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Harvey, Fiona (2020-03-04). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201203032158/https://www.theguardian.com/environment/2020/mar/04/tropical-forests-losing-their-ability-to-absorb-carbon-study-finds">"Tropical forests losing their ability to absorb carbon, study finds"</a>. The Guardian (به انگلیسی). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0261-3077">0261-3077</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/environment/2020/mar/04/tropical-forests-losing-their-ability-to-absorb-carbon-study-finds">the original</a> on 3 December 2020. Retrieved 2020-03-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Tropical+forests+losing+their+ability+to+absorb+carbon%2C+study+finds&rft.date=2020-03-04&rft.issn=0261-3077&rft.aulast=Harvey&rft.aufirst=Fiona&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fenvironment%2F2020%2Fmar%2F04%2Ftropical-forests-losing-their-ability-to-absorb-carbon-study-finds&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFalkowskiScholesBoyleCanadell2000" class="citation journal cs1">Falkowski, P.; Scholes, R. J.; Boyle, E.; Canadell, J.; Canfield, D.; Elser, J.; Gruber, N.; Hibbard, K.; et al. (2000). "The Global Carbon Cycle: A Test of Our Knowledge of Earth as a System". Science. 290 (5490): 291–296. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000Sci...290..291F">2000Sci...290..291F</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.290.5490.291">10.1126/science.290.5490.291</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11030643">11030643</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+Global+Carbon+Cycle%3A+A+Test+of+Our+Knowledge+of+Earth+as+a+System&rft.volume=290&rft.issue=5490&rft.pages=291-296&rft.date=2000&rft_id=info%3Apmid%2F11030643&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.290.5490.291&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Sci...290..291F&rft.aulast=Falkowski&rft.aufirst=P.&rft.au=Scholes%2C+R.+J.&rft.au=Boyle%2C+E.&rft.au=Canadell%2C+J.&rft.au=Canfield%2C+D.&rft.au=Elser%2C+J.&rft.au=Gruber%2C+N.&rft.au=Hibbard%2C+K.&rft.au=H%C3%B6gberg%2C+P.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSmithCramerDixonLeemans1993" class="citation journal cs1">Smith, T. M.; Cramer, W. P.; Dixon, R. K.; Leemans, R.; Neilson, R. P.; Solomon, A. M. (1993). "The global terrestrial carbon cycle". Water, Air, & Soil Pollution. 70 (1–4): 19–37. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993WASP...70...19S">1993WASP...70...19S</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1007%2FBF01104986">10.1007/BF01104986</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Water%2C+Air%2C+%26+Soil+Pollution&rft.atitle=The+global+terrestrial+carbon+cycle&rft.volume=70&rft.issue=1%E2%80%934&rft.pages=19-37&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF01104986&rft_id=info%3Abibcode%2F1993WASP...70...19S&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=T.+M.&rft.au=Cramer%2C+W.+P.&rft.au=Dixon%2C+R.+K.&rft.au=Leemans%2C+R.&rft.au=Neilson%2C+R.+P.&rft.au=Solomon%2C+A.+M.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-214"><a href="#cite_ref-214">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200113113656/http://www.fao.org/forestry/17111/en/">"Knowledge reference for national forest assessments - modeling for estimation and monitoring"</a>. www.fao.org. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fao.org/forestry/17111/en/">the original</a> on 13 January 2020. Retrieved Feb 20, 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.fao.org&rft.atitle=Knowledge+reference+for+national+forest+assessments+-+modeling+for+estimation+and+monitoring&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fao.org%2Fforestry%2F17111%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-BC-215"><a href="#cite_ref-BC_215-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101212184044/http://biocab.org/Astrobiology.html">"Astrobiology"</a>. Biology Cabinet. September 26, 2006. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://biocab.org/Astrobiology.html">the original</a> on 12 December 2010. Retrieved 2011-01-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Astrobiology&rft.pub=Biology+Cabinet&rft.date=2006-09-26&rft_id=http%3A%2F%2Fbiocab.org%2FAstrobiology.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-216"><a href="#cite_ref-216">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080620075201/http://library.thinkquest.org/C003763/index.php?page=interview07">"Polycyclic Aromatic Hydrocarbons: An Interview With Dr. Farid Salama"</a>. Astrobiology magazine. 2000. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://library.thinkquest.org/C003763/index.php?page=interview07">the original</a> on 2008-06-20. Retrieved 2008-10-20.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Astrobiology+magazine&rft.atitle=Polycyclic+Aromatic+Hydrocarbons%3A+An+Interview+With+Dr.+Farid+Salama&rft.date=2000&rft_id=http%3A%2F%2Flibrary.thinkquest.org%2FC003763%2Findex.php%3Fpage%3Dinterview07&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-darling-217"><a href="#cite_ref-darling_217-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDarling" class="citation web cs1">Darling, David. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Hl1utYXJ?url=http://www.daviddarling.info/encyclopedia/C/carbon-based_life.html">"Carbon-based life"</a>. Encyclopedia of Life. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.daviddarling.info/encyclopedia/C/carbon-based_life.html">the original</a> on 30 June 2013. Retrieved 14 September 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon-based+life&rft.pub=Encyclopedia+of+Life&rft.aulast=Darling&rft.aufirst=David&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.daviddarling.info%2Fencyclopedia%2FC%2Fcarbon-based_life.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lanl-218"><a href="#cite_ref-lanl_218-0">↑</a> "There are close to ten million known carbon compounds, many thousands of which are vital to organic and life processes." <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChemistry_Operations2003" class="citation web cs1">Chemistry Operations (December 15, 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080913063402/http://periodic.lanl.gov/elements/6.html">"Carbon"</a>. Los Alamos National Laboratory. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://periodic.lanl.gov/elements/6.html">the original</a> on 2008-09-13. Retrieved 2008-10-09.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Carbon&rft.pub=Los+Alamos+National+Laboratory&rft.date=2003-12-15&rft.au=Chemistry+Operations&rft_id=http%3A%2F%2Fperiodic.lanl.gov%2Felements%2F6.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-219"><a href="#cite_ref-219">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDeming2010" class="citation journal cs1">Deming, Anna (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F0957-4484%2F21%2F30%2F300201">"King of the elements?"</a>. Nanotechnology. 21 (30): 300201. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010Nanot..21D0201D">2010Nanot..21D0201D</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1088%2F0957-4484%2F21%2F30%2F300201">10.1088/0957-4484/21/30/300201</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20664156">20664156</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nanotechnology&rft.atitle=King+of+the+elements%3F&rft.volume=21&rft.issue=30&rft.pages=300201&rft.date=2010&rft_id=info%3Apmid%2F20664156&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F0957-4484%2F21%2F30%2F300201&rft_id=info%3Abibcode%2F2010Nanot..21D0201D&rft.aulast=Deming&rft.aufirst=Anna&rft_id=%2F%2Fdoi.org%2F10.1088%252F0957-4484%252F21%252F30%252F300201&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBar-OnPhillipsMilo2018" class="citation journal cs1">Bar-On, Yinon M.; Phillips, Rob; Milo, Ron (May 21, 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016768">"The biomass distribution on Earth"</a>. Proceedings of the National Academy of Sciences. 115 (25): 6506–6511. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073%2Fpnas.1711842115">10.1073/pnas.1711842115</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6016768">6016768</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29784790">29784790</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences&rft.atitle=The+biomass+distribution+on+Earth&rft.volume=115&rft.issue=25&rft.pages=6506-6511&rft.date=2018-05-21&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC6016768%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F29784790&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1711842115&rft.aulast=Bar-On&rft.aufirst=Yinon+M.&rft.au=Phillips%2C+Rob&rft.au=Milo%2C+Ron&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC6016768&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-221"><a href="#cite_ref-221">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFeditor2018" class="citation news cs1">editor, Damian Carrington Environment (May 21, 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180911035201/https://www.theguardian.com/environment/2018/may/21/human-race-just-001-of-all-life-but-has-destroyed-over-80-of-wild-mammals-study">"Humans just 0.01% of all life but have destroyed 83% of wild mammals – study"</a>. The Guardian. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/environment/2018/may/21/human-race-just-001-of-all-life-but-has-destroyed-over-80-of-wild-mammals-study">the original</a> on 11 September 2018. Retrieved Feb 20, 2019 – via www.theguardian.com.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Humans+just+0.01%25+of+all+life+but+have+destroyed+83%25+of+wild+mammals+%E2%80%93+study&rft.date=2018-05-21&rft.aulast=editor&rft.aufirst=Damian+Carrington+Environment&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fenvironment%2F2018%2Fmay%2F21%2Fhuman-race-just-001-of-all-life-but-has-destroyed-over-80-of-wild-mammals-study&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_news" title="الگو:Cite news">cite news</a>}}</code>: <code class="cs1-code">|last=</code> has generic name (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#generic_name" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>) </li> <li id="cite_note-hghr3-222"><a href="#cite_ref-hghr3_222-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20031006213134/http://education.jlab.org/qa/mathatom_04.html">"How many atoms are in the human body?"</a>. Questions and Answers (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://education.jlab.org/qa/mathatom_04.html">the original</a> on 6 October 2003. Retrieved 2020-12-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Questions+and+Answers&rft.atitle=How+many+atoms+are+in+the+human+body%3F&rft_id=http%3A%2F%2Feducation.jlab.org%2Fqa%2Fmathatom_04.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-223"><a href="#cite_ref-223">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFReece2013" class="citation book cs1">Reece, Jane B. (31 October 2013). Campbell Biology (10 ed.). <a href="/w/index.php?title=Pearson_Education&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pearson Education (صفحه وجود ندارد)">Pearson</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-321-77565-8" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-321-77565-8"><bdi>978-0-321-77565-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Campbell+Biology&rft.edition=10&rft.pub=Pearson&rft.date=2013-10-31&rft.isbn=978-0-321-77565-8&rft.aulast=Reece&rft.aufirst=Jane+B.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-USGS-225">↑ <a href="#cite_ref-USGS_225-0">۱۸۲٫۰</a> <a href="#cite_ref-USGS_225-1">۱۸۲٫۱</a> <a href="#cite_ref-USGS_225-2">۱۸۲٫۲</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/graphite">"Graphite Statistics and Information"</a>. Mineral Resources Program (به انگلیسی). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080916114706/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/graphite/">Archived</a> from the original on 16 September 2008. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Mineral+Resources+Program&rft.atitle=Graphite+Statistics+and+Information&rft_id=http%3A%2F%2Fminerals.usgs.gov%2Fminerals%2Fpubs%2Fcommodity%2Fgraphite&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-228"><a href="#cite_ref-228">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHarlow,_G._E.1998" class="citation book cs1">Harlow, G. E. (1998). The nature of diamonds. Cambridge University Press. p. 223. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-521-62935-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-521-62935-5"><bdi>978-0-521-62935-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+nature+of+diamonds&rft.pages=223&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-521-62935-5&rft.au=Harlow%2C+G.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Catelle1-229"><a href="#cite_ref-Catelle1_229-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCatelle1911" class="citation book cs1">Catelle, W. R. (1911). The Diamond. John Lane Company. p. 159.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Diamond&rft.pages=159&rft.pub=John+Lane+Company&rft.date=1911&rft.aulast=Catelle&rft.aufirst=W.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> discussion on alluvial diamonds in India and elsewhere as well as earliest finds </li> <li id="cite_note-Ball-230"><a href="#cite_ref-Ball_230-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBall1881" class="citation book cs1">Ball, V. (1881). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121024223802/http://archive.org/details/diamondscoalgold00ballrich">Diamonds, Gold and Coal of India</a>. London, Truebner & Co. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/diamondscoalgold00ballrich">the original</a> on 24 October 2012. Retrieved 26 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Diamonds%2C+Gold+and+Coal+of+India&rft.pub=London%2C+Truebner+%26+Co.&rft.date=1881&rft.aulast=Ball&rft.aufirst=V.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdiamondscoalgold00ballrich&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> Ball was a Geologist in British service. Chapter I, Page 1 </li> <li id="cite_note-231"><a href="#cite_ref-231">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHershey1940" class="citation book cs1">Hershey, J. W. (1940). The Book Of Diamonds: Their Curious Lore, Properties, Tests And Synthetic Manufacture. Kessinger Pub Co. p. 28. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4179-7715-4" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4179-7715-4"><bdi>978-1-4179-7715-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Book+Of+Diamonds%3A+Their+Curious+Lore%2C+Properties%2C+Tests+And+Synthetic+Manufacture&rft.pages=28&rft.pub=Kessinger+Pub+Co.&rft.date=1940&rft.isbn=978-1-4179-7715-4&rft.aulast=Hershey&rft.aufirst=J.+W.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-giasummer2007-233">↑ <a href="#cite_ref-giasummer2007_233-0">۱۸۷٫۰</a> <a href="#cite_ref-giasummer2007_233-1">۱۸۷٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJanse2007" class="citation journal cs1">Janse, A. J. A. (2007). "Global Rough Diamond Production Since 1870". Gems and Gemology. XLIII (Summer 2007): 98–119. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.5741%2FGEMS.43.2.98">10.5741/GEMS.43.2.98</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Gems+and+Gemology&rft.atitle=Global+Rough+Diamond+Production+Since+1870&rft.volume=XLIII&rft.issue=Summer+2007&rft.pages=98-119&rft.date=2007&rft_id=info%3Adoi%2F10.5741%2FGEMS.43.2.98&rft.aulast=Janse&rft.aufirst=A.+J.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-DGemGLorenz-234">↑ <a href="#cite_ref-DGemGLorenz_234-0">۱۸۸٫۰</a> <a href="#cite_ref-DGemGLorenz_234-1">۱۸۸٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLorenz2007" class="citation journal cs1">Lorenz, V. (2007). "Argyle in Western Australia: The world's richest diamantiferous pipe; its past and future". Gemmologie, Zeitschrift der Deutschen Gemmologischen Gesellschaft. 56 (1/2): 35–40.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Gemmologie%2C+Zeitschrift+der+Deutschen+Gemmologischen+Gesellschaft&rft.atitle=Argyle+in+Western+Australia%3A+The+world%27s+richest+diamantiferous+pipe%3B+its+past+and+future&rft.volume=56&rft.issue=1%2F2&rft.pages=35-40&rft.date=2007&rft.aulast=Lorenz&rft.aufirst=V.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-235"><a href="#cite_ref-235">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050121085707/http://www.montanastandard.com/articles/2004/10/18/featuresbusiness/hjjfijicjbhdjc.txt">"Microscopic diamond found in Montana"</a>. The Montana Standard. 2004-10-17. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.montanastandard.com/articles/2004/10/18/featuresbusiness/hjjfijicjbhdjc.txt">the original</a> on 2005-01-21. Retrieved 2008-10-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Montana+Standard&rft.atitle=Microscopic+diamond+found+in+Montana&rft.date=2004-10-17&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.montanastandard.com%2Farticles%2F2004%2F10%2F18%2Ffeaturesbusiness%2Fhjjfijicjbhdjc.txt&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-236"><a href="#cite_ref-236">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCooke2004" class="citation web cs1">Cooke, Sarah (2004-10-19). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080705160039/http://www.livescience.com/environment/wyoming_diamond_041019.html">"Microscopic Diamond Found in Montana"</a>. Livescience.com. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livescience.com/environment/wyoming_diamond_041019.html">the original</a> on 2008-07-05. Retrieved 2008-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Microscopic+Diamond+Found+in+Montana&rft.pub=Livescience.com&rft.date=2004-10-19&rft.aulast=Cooke&rft.aufirst=Sarah&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.livescience.com%2Fenvironment%2Fwyoming_diamond_041019.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-237"><a href="#cite_ref-237">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080526154238/http://www.deltamine.com/release2008-01-08.htm">"Delta News / Press Releases / Publications"</a>. Deltamine.com. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.deltamine.com/release2008-01-08.htm">the original</a> on 2008-05-26. Retrieved 2008-09-12.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Delta+News+%2F+Press+Releases+%2F+Publications&rft.pub=Deltamine.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.deltamine.com%2Frelease2008-01-08.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-238"><a href="#cite_ref-238">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMarshallShore2004" class="citation web cs1">Marshall, Stephen; Shore, Josh (2004-10-22). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080609101643/http://gnn.tv/videos/2/The_Diamond_Life">"The Diamond Life"</a>. Guerrilla News Network. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gnn.tv/videos/2/The_Diamond_Life">the original</a> on 2008-06-09. Retrieved 2008-10-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Diamond+Life&rft.pub=Guerrilla+News+Network&rft.date=2004-10-22&rft.aulast=Marshall&rft.aufirst=Stephen&rft.au=Shore%2C+Josh&rft_id=http%3A%2F%2Fgnn.tv%2Fvideos%2F2%2FThe_Diamond_Life&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-240"><a href="#cite_ref-240">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFYakovleva2000" class="citation journal cs1">Yakovleva, Natalia P. (2000). "Natural resource use in the Russian North: a case study of diamond mining in the Republic of Sakha". Environmental Management and Health. 11 (4): 318–336. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1108%2F09566160010372743">10.1108/09566160010372743</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Environmental+Management+and+Health&rft.atitle=Natural+resource+use+in+the+Russian+North%3A+a+case+study+of+diamond+mining+in+the+Republic+of+Sakha&rft.volume=11&rft.issue=4&rft.pages=318-336&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1108%2F09566160010372743&rft.aulast=Yakovleva&rft.aufirst=Natalia+P.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-241"><a href="#cite_ref-241">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBohlen1992" class="citation news cs1">Bohlen, Celestine (1992). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180319085145/https://www.nytimes.com/1992/11/01/world/poor-region-in-russia-lays-claim-to-its-diamonds.html">"Poor Region in Russia Lays Claim to Its Diamonds"</a>. New York Times. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/1992/11/01/world/poor-region-in-russia-lays-claim-to-its-diamonds.html">the original</a> on 19 March 2018. Retrieved 18 March 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+York+Times&rft.atitle=Poor+Region+in+Russia+Lays+Claim+to+Its+Diamonds&rft.date=1992&rft.aulast=Bohlen&rft.aufirst=Celestine&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F1992%2F11%2F01%2Fworld%2Fpoor-region-in-russia-lays-claim-to-its-diamonds.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-242"><a href="#cite_ref-242">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140427100035/http://www.acs.org/content/acs/en/education/whatischemistry/landmarks/carbonfibers.html">"High Performance Carbon Fibers"</a>. National Historic Chemical Landmarks. American Chemical Society. 2003. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.acs.org/content/acs/en/education/whatischemistry/landmarks/carbonfibers.html">the original</a> on 2014-04-27. Retrieved 2014-04-26.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Historic+Chemical+Landmarks&rft.atitle=High+Performance+Carbon+Fibers&rft.date=2003&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.acs.org%2Fcontent%2Facs%2Fen%2Feducation%2Fwhatischemistry%2Flandmarks%2Fcarbonfibers.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-243"><a href="#cite_ref-243">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150207003814/http://www.nps.gov/edis/forkids/the-gifted-men-who-worked-for-edison.htm">"The Gifted Men Who Worked for Edison"</a>. National Park Service. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nps.gov/edis/forkids/the-gifted-men-who-worked-for-edison.htm">the original</a> on 2015-02-07. Retrieved 2014-12-01.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Gifted+Men+Who+Worked+for+Edison&rft.pub=National+Park+Service&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nps.gov%2Fedis%2Fforkids%2Fthe-gifted-men-who-worked-for-edison.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-244"><a href="#cite_ref-244">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150717152916/http://dictionary.cambridge.org/dictionary/british/graphene">"graphene definition, meaning – what is graphene in the British English Dictionary & Thesaurus – Cambridge Dictionaries Online"</a>. cambridge.org. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dictionary.cambridge.org/dictionary/british/graphene">the original</a> on 17 July 2015. Retrieved 29 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=cambridge.org&rft.atitle=graphene+definition%2C+meaning+%E2%80%93+what+is+graphene+in+the+British+English+Dictionary+%26+Thesaurus+%E2%80%93+Cambridge+Dictionaries+Online&rft_id=http%3A%2F%2Fdictionary.cambridge.org%2Fdictionary%2Fbritish%2Fgraphene&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-245"><a href="#cite_ref-245">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190722094424/https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/graphene">"graphene noun - Definition, pictures, pronunciation and usage notes | Oxford Advanced Learner's Dictionary at OxfordLearnersDictionaries.com"</a>. www.oxfordlearnersdictionaries.com. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oxfordlearnersdictionaries.com/definition/english/graphene">the original</a> on 22 July 2019. Retrieved 29 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.oxfordlearnersdictionaries.com&rft.atitle=graphene+noun+-+Definition%2C+pictures%2C+pronunciation+and+usage+notes+%26%23124%3B+Oxford+Advanced+Learner%27s+Dictionary+at+OxfordLearnersDictionaries.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oxfordlearnersdictionaries.com%2Fdefinition%2Fenglish%2Fgraphene&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-:2-246">↑ <a href="#cite_ref-:2_246-0">۱۹۹٫۰</a> <a href="#cite_ref-:2_246-1">۱۹۹٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNovoselovGeimMorozovJiang2004" class="citation journal cs1">Novoselov, K. S.; Geim, A. K.; Morozov, S. V.; Jiang, D.; Zhang, Y.; Dubonos, S. V.; Grigorieva, I. V.; Firsov, A. A. (2004-10-22). "Electric Field Effect in Atomically Thin Carbon Films". Science. 306 (5696): 666–669. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/cond-mat/0410550">cond-mat/0410550</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2004Sci...306..666N">2004Sci...306..666N</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1102896">10.1126/science.1102896</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0036-8075">0036-8075</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/15499015">15499015</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Electric+Field+Effect+in+Atomically+Thin+Carbon+Films&rft.volume=306&rft.issue=5696&rft.pages=666-669&rft.date=2004-10-22&rft_id=info%3Abibcode%2F2004Sci...306..666N&rft_id=info%3Aarxiv%2Fcond-mat%2F0410550&rft_id=info%3Apmid%2F15499015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1102896&rft.issn=0036-8075&rft.aulast=Novoselov&rft.aufirst=K.+S.&rft.au=Geim%2C+A.+K.&rft.au=Morozov%2C+S.+V.&rft.au=Jiang%2C+D.&rft.au=Zhang%2C+Y.&rft.au=Dubonos%2C+S.+V.&rft.au=Grigorieva%2C+I.+V.&rft.au=Firsov%2C+A.+A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-247"><a href="#cite_ref-247">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200702085530/http://graphene-flagship.eu/material/Pages/default.aspx">"graphene properties – Graphene Flagship EU"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://graphene-flagship.eu/material/Pages/default.aspx">the original</a> on 2 July 2020. Retrieved 29 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=graphene+properties+%E2%80%93+Graphene+Flagship+EU&rft_id=http%3A%2F%2Fgraphene-flagship.eu%2Fmaterial%2FPages%2Fdefault.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Sci-248"><a href="#cite_ref-Sci_248-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLee2008" class="citation journal cs1">Lee, Changgu (2008). "Measurement of the Elastic Properties and Intrinsic Strength of Monolayer Graphene". Science. 321 (385): 385–388. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2008Sci...321..385L">2008Sci...321..385L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1157996">10.1126/science.1157996</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/18635798">18635798</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Measurement+of+the+Elastic+Properties+and+Intrinsic+Strength+of+Monolayer+Graphene&rft.volume=321&rft.issue=385&rft.pages=385-388&rft.date=2008&rft_id=info%3Apmid%2F18635798&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1157996&rft_id=info%3Abibcode%2F2008Sci...321..385L&rft.aulast=Lee&rft.aufirst=Changgu&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-NC2020-249"><a href="#cite_ref-NC2020_249-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCao2020" class="citation journal cs1">Cao, K. (2020). "Elastic straining of free-standing monolayer graphene". Nature Communications. 11 (284): 284. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2020NatCo..11..284C">2020NatCo..11..284C</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fs41467-019-14130-0">10.1038/s41467-019-14130-0</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31941941">31941941</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature+Communications&rft.atitle=Elastic+straining+of+free-standing+monolayer+graphene&rft.volume=11&rft.issue=284&rft.pages=284&rft.date=2020&rft_id=info%3Apmid%2F31941941&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fs41467-019-14130-0&rft_id=info%3Abibcode%2F2020NatCo..11..284C&rft.aulast=Cao&rft.aufirst=K.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-250"><a href="#cite_ref-250">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMrmak2014" class="citation web cs1">Mrmak, Nebojsa (2014-11-28). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200225122521/http://graphene-battery.net/graphene-properties.htm">"Graphene properties (A Complete Reference)"</a>. Graphene-Battery.net. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.graphene-battery.net/graphene-properties.htm">the original</a> on 25 February 2020. Retrieved 2019-11-10.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Graphene-Battery.net&rft.atitle=Graphene+properties+%28A+Complete+Reference%29&rft.date=2014-11-28&rft.aulast=Mrmak&rft.aufirst=Nebojsa&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.graphene-battery.net%2Fgraphene-properties.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-251"><a href="#cite_ref-251">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFLiChenMengGuo2015" class="citation journal cs1">Li, Zhilin; Chen, Lianlian; Meng, Sheng; Guo, Liwei; Huang, Jiao; Liu, Yu; Wang, Wenjun; Chen, Xiaolong (2015). "Field and temperature dependence of intrinsic diamagnetism in graphene: Theory and experiment". Phys. Rev. B. 91 (9): 094429. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2015PhRvB..91i4429L">2015PhRvB..91i4429L</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevB.91.094429">10.1103/PhysRevB.91.094429</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phys.+Rev.+B&rft.atitle=Field+and+temperature+dependence+of+intrinsic+diamagnetism+in+graphene%3A+Theory+and+experiment&rft.volume=91&rft.issue=9&rft.pages=094429&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevB.91.094429&rft_id=info%3Abibcode%2F2015PhRvB..91i4429L&rft.aulast=Li&rft.aufirst=Zhilin&rft.au=Chen%2C+Lianlian&rft.au=Meng%2C+Sheng&rft.au=Guo%2C+Liwei&rft.au=Huang%2C+Jiao&rft.au=Liu%2C+Yu&rft.au=Wang%2C+Wenjun&rft.au=Chen%2C+Xiaolong&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-252"><a href="#cite_ref-252">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFE.A.D.M.2012" class="citation journal cs1">E., Shinn; A., Hubler; D., Lyon; M., Grosse-Perdekamp; A., Bezryadin; A., Belkin (22 October 2012). "Nuclear Energy Conversion with Stacks of Graphene Nano-capacitors". Complexity. 18 (3): 24–27. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2013Cmplx..18c..24S">2013Cmplx..18c..24S</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fcplx.21427">10.1002/cplx.21427</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Complexity&rft.atitle=Nuclear+Energy+Conversion+with+Stacks+of+Graphene+Nano-capacitors&rft.volume=18&rft.issue=3&rft.pages=24-27&rft.date=2012-10-22&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fcplx.21427&rft_id=info%3Abibcode%2F2013Cmplx..18c..24S&rft.aulast=E.&rft.aufirst=Shinn&rft.au=A.%2C+Hubler&rft.au=D.%2C+Lyon&rft.au=M.%2C+Grosse-Perdekamp&rft.au=A.%2C+Bezryadin&rft.au=A.%2C+Belkin&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-:1-253"><a href="#cite_ref-:1_253-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBoehmClaussFischerHofmann1962" class="citation journal cs1">Boehm, H. P.; Clauss, A.; Fischer, G. O.; Hofmann, U. (1962-07-01). "Das Adsorptionsverhalten sehr dünner Kohlenstoff-Folien". Zeitschrift für Anorganische und Allgemeine Chemie. 316 (3–4): 119–127. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fzaac.19623160303">10.1002/zaac.19623160303</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1521-3749">1521-3749</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Zeitschrift+f%C3%BCr+Anorganische+und+Allgemeine+Chemie&rft.atitle=Das+Adsorptionsverhalten+sehr+d%C3%BCnner+Kohlenstoff-Folien&rft.volume=316&rft.issue=3%E2%80%934&rft.pages=119-127&rft.date=1962-07-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fzaac.19623160303&rft.issn=1521-3749&rft.aulast=Boehm&rft.aufirst=H.+P.&rft.au=Clauss%2C+A.&rft.au=Fischer%2C+G.+O.&rft.au=Hofmann%2C+U.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-APS_News-254"><a href="#cite_ref-APS_News_254-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200703130616/https://www.aps.org/publications/apsnews/200910/loader.cfm?csModule=security/getfile&pageid=187967">"This Month in Physics History: October 22, 2004: Discovery of Graphene"</a>. APS News. Series II. 18 (9): 2. 2009. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aps.org/publications/apsnews/200910/loader.cfm?csModule=security/getfile&pageid=187967">the original</a> on 3 July 2020. Retrieved 4 December 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=APS+News&rft.atitle=This+Month+in+Physics+History%3A+October+22%2C+2004%3A+Discovery+of+Graphene&rft.volume=18&rft.issue=9&rft.pages=2&rft.date=2009&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aps.org%2Fpublications%2Fapsnews%2F200910%2Floader.cfm%3FcsModule%3Dsecurity%2Fgetfile%26pageid%3D187967&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-255"><a href="#cite_ref-255">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141009070203/http://www.graphene.manchester.ac.uk/explore/the-story-of-graphene/">"The Story of Graphene"</a>. www.graphene.manchester.ac.uk. The University of Manchester. 10 September 2014. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.graphene.manchester.ac.uk/explore/the-story-of-graphene/">the original</a> on 9 October 2014. Retrieved 9 October 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.graphene.manchester.ac.uk&rft.atitle=The+Story+of+Graphene&rft.date=2014-09-10&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.graphene.manchester.ac.uk%2Fexplore%2Fthe-story-of-graphene%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-256"><a href="#cite_ref-256">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/64uxEl3gv?url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2010/">"The Nobel Prize in Physics 2010"</a>. <a href="/w/index.php?title=The_Nobel_Foundation&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Nobel Foundation (صفحه وجود ندارد)">The Nobel Foundation</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/2010/">the original</a> on 23 January 2012. Retrieved 3 December 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Nobel+Prize+in+Physics+2010&rft.pub=The+Nobel+Foundation&rft_id=http%3A%2F%2Fnobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fphysics%2Flaureates%2F2010%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Bethune-259"><a href="#cite_ref-Bethune_259-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBethuneKiangDe_VriesGorman1993" class="citation journal cs1">Bethune, D. S.; Kiang, C. H.; De Vries, M. S.; Gorman, G.; Savoy, R.; Vazquez, J.; Beyers, R. (1993). "Cobalt-catalyzed growth of carbon nanotubes with single-atomic-layer walls". Nature. 363 (6430): 605–607. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1993Natur.363..605B">1993Natur.363..605B</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F363605a0">10.1038/363605a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Cobalt-catalyzed+growth+of+carbon+nanotubes+with+single-atomic-layer+walls&rft.volume=363&rft.issue=6430&rft.pages=605-607&rft.date=1993&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F363605a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1993Natur.363..605B&rft.aulast=Bethune&rft.aufirst=D.+S.&rft.au=Kiang%2C+C.+H.&rft.au=De+Vries%2C+M.+S.&rft.au=Gorman%2C+G.&rft.au=Savoy%2C+R.&rft.au=Vazquez%2C+J.&rft.au=Beyers%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Iijima1-260"><a href="#cite_ref-Iijima1_260-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFIijima1991" class="citation journal cs1">Iijima, Sumio (7 November 1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_nature-uk_1991-11-07_354_6348/page/56">"Helical microtubules of graphitic carbon"</a>. Nature. 354 (6348): 56–58. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1991Natur.354...56I">1991Natur.354...56I</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F354056a0">10.1038/354056a0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Helical+microtubules+of+graphitic+carbon&rft.volume=354&rft.issue=6348&rft.pages=56-58&rft.date=1991-11-07&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F354056a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1991Natur.354...56I&rft.aulast=Iijima&rft.aufirst=Sumio&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_nature-uk_1991-11-07_354_6348%2Fpage%2F56&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Tans-261"><a href="#cite_ref-Tans_261-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFTansDevoretDai.Thess1997" class="citation journal cs1">Tans, S.J.; Devoret, M.H.; Dai., H.; Thess, A.; Smalley, R.E.; Geerligs, L.J.; Dekker, C. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091605/https://repository.tudelft.nl/islandora/object/uuid:4e58e2bc-5f69-4dbe-9942-aabcc9eaad35?collection=research">"Individual single-wall carbon nanotubes as quantum wires"</a>. Nature. 386 (6624): 374–377. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1997Natur.386..474T">1997Natur.386..474T</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F386474a0">10.1038/386474a0</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://resolver.tudelft.nl/uuid:4e58e2bc-5f69-4dbe-9942-aabcc9eaad35">the original</a> on 4 December 2020. Retrieved 29 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Individual+single-wall+carbon+nanotubes+as+quantum+wires&rft.volume=386&rft.issue=6624&rft.pages=374-377&rft.date=1997&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F386474a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1997Natur.386..474T&rft.aulast=Tans&rft.aufirst=S.J.&rft.au=Devoret%2C+M.H.&rft.au=Dai.%2C+H.&rft.au=Thess%2C+A.&rft.au=Smalley%2C+R.E.&rft.au=Geerligs%2C+L.J.&rft.au=Dekker%2C+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fresolver.tudelft.nl%2Fuuid%3A4e58e2bc-5f69-4dbe-9942-aabcc9eaad35&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-mintmire1-262"><a href="#cite_ref-mintmire1_262-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMintmireDunlapWhite1992" class="citation journal cs1">Mintmire, J.W.; Dunlap, B.I.; White, C.T. (1992). "Are fullerene tubules metallic?". Phys. Rev. Lett. 68 (5): 631–634. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1992PhRvL..68..631M">1992PhRvL..68..631M</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevLett.68.631">10.1103/PhysRevLett.68.631</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10045950">10045950</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phys.+Rev.+Lett.&rft.atitle=Are+fullerene+tubules+metallic%3F&rft.volume=68&rft.issue=5&rft.pages=631-634&rft.date=1992&rft_id=info%3Apmid%2F10045950&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevLett.68.631&rft_id=info%3Abibcode%2F1992PhRvL..68..631M&rft.aulast=Mintmire&rft.aufirst=J.W.&rft.au=Dunlap%2C+B.I.&rft.au=White%2C+C.T.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-tensile_load_2000-263"><a href="#cite_ref-tensile_load_2000_263-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFYu,_M._-FLourie,_O.Dyer,_M.J.Moloni,_K.2000" class="citation journal cs1">Yu, M. -F; Lourie, O.; Dyer, M.J.; Moloni, K.; Kelley, T.F.; Ruoff, R.S. (2000). "Strength and breaking mechanism of multiwalled carbon nanotubes under tensile load". Science. 287 (5453): 637–40. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000Sci...287..637Y">2000Sci...287..637Y</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.287.5453.637">10.1126/science.287.5453.637</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10649994">10649994</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Strength+and+breaking+mechanism+of+multiwalled+carbon+nanotubes+under+tensile+load&rft.volume=287&rft.issue=5453&rft.pages=637-40&rft.date=2000&rft_id=info%3Apmid%2F10649994&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.287.5453.637&rft_id=info%3Abibcode%2F2000Sci...287..637Y&rft.au=Yu%2C+M.+-F&rft.au=Lourie%2C+O.&rft.au=Dyer%2C+M.J.&rft.au=Moloni%2C+K.&rft.au=Kelley%2C+T.F.&rft.au=Ruoff%2C+R.S.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Bever-264"><a href="#cite_ref-Bever_264-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBever,_S.Kwon,_Y._-K.Tomanek,_D.2000" class="citation journal cs1">Bever, S.; Kwon, Y. -K.; Tomanek, D. (2000). "Unusually high thermal conductivity of carbon nanotubes". Phys. Rev. Lett. 84 (20): 4613–4616. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/cond-mat/0002414">cond-mat/0002414</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2000PhRvL..84.4613B">2000PhRvL..84.4613B</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevLett.84.4613">10.1103/PhysRevLett.84.4613</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/10990753">10990753</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phys.+Rev.+Lett.&rft.atitle=Unusually+high+thermal+conductivity+of+carbon+nanotubes&rft.volume=84&rft.issue=20&rft.pages=4613-4616&rft.date=2000&rft_id=info%3Aarxiv%2Fcond-mat%2F0002414&rft_id=info%3Apmid%2F10990753&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevLett.84.4613&rft_id=info%3Abibcode%2F2000PhRvL..84.4613B&rft.au=Bever%2C+S.&rft.au=Kwon%2C+Y.+-K.&rft.au=Tomanek%2C+D.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kim-265"><a href="#cite_ref-Kim_265-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKim,_P.Shi,_L.Majumdar,_A.McEuen,_P.L.2001" class="citation journal cs1">Kim, P.; Shi, L.; Majumdar, A.; McEuen, P.L. (2001). "Thermal transport measurements of individual multi walled nanotubes". Phys. Rev. Lett. 87 (21): 215502. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%88_(%D9%88%D8%A8%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AA)" title="آرکایو (وبسایت)">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/cond-mat/0106578">cond-mat/0106578</a>. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2001PhRvL..87u5502K">2001PhRvL..87u5502K</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRevLett.87.215502">10.1103/PhysRevLett.87.215502</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11736348">11736348</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Phys.+Rev.+Lett.&rft.atitle=Thermal+transport+measurements+of+individual+multi+walled+nanotubes&rft.volume=87&rft.issue=21&rft.pages=215502&rft.date=2001&rft_id=info%3Aarxiv%2Fcond-mat%2F0106578&rft_id=info%3Apmid%2F11736348&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRevLett.87.215502&rft_id=info%3Abibcode%2F2001PhRvL..87u5502K&rft.au=Kim%2C+P.&rft.au=Shi%2C+L.&rft.au=Majumdar%2C+A.&rft.au=McEuen%2C+P.L.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Nikolaos-266"><a href="#cite_ref-Nikolaos_266-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKarousisTagmatarchisTasis2010" class="citation journal cs1">Karousis, Nikolaos; Tagmatarchis, Nikos; Tasis, Dimitrios (2010-06-14). "Current progress on the chemical modification of carbon nanotubes". Chemical Reviews. 110 (9): 5366–5397. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fcr100018g">10.1021/cr100018g</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20545303">20545303</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemical+Reviews&rft.atitle=Current+progress+on+the+chemical+modification+of+carbon+nanotubes&rft.volume=110&rft.issue=9&rft.pages=5366-5397&rft.date=2010-06-14&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fcr100018g&rft_id=info%3Apmid%2F20545303&rft.aulast=Karousis&rft.aufirst=Nikolaos&rft.au=Tagmatarchis%2C+Nikos&rft.au=Tasis%2C+Dimitrios&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-oggoh-267"><a href="#cite_ref-oggoh_267-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200809032332/https://www.azonano.com/article.aspx?ArticleID=4842">"Applications of Carbon Nanotubes"</a>. AZoNano.com (به انگلیسی). 2018-04-23. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.azonano.com/article.aspx?ArticleID=4842">the original</a> on 9 August 2020. Retrieved 2020-12-15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=AZoNano.com&rft.atitle=Applications+of+Carbon+Nanotubes&rft.date=2018-04-23&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.azonano.com%2Farticle.aspx%3FArticleID%3D4842&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-268"><a href="#cite_ref-268">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJanasKoziol2014" class="citation journal cs1">Janas, Dawid; Koziol, Krzysztof K. (2014). "A review of production methods of carbon nanotube and graphene thin films for electrothermal applications". Nanoscale. 6 (6): 3037–3045. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2014Nanos...6.3037J">2014Nanos...6.3037J</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1039%2FC3NR05636H">10.1039/C3NR05636H</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24519536">24519536</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nanoscale&rft.atitle=A+review+of+production+methods+of+carbon+nanotube+and+graphene+thin+films+for+electrothermal+applications&rft.volume=6&rft.issue=6&rft.pages=3037-3045&rft.date=2014&rft_id=info%3Apmid%2F24519536&rft_id=info%3Adoi%2F10.1039%2FC3NR05636H&rft_id=info%3Abibcode%2F2014Nanos...6.3037J&rft.aulast=Janas&rft.aufirst=Dawid&rft.au=Koziol%2C+Krzysztof+K.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-invWeb2010-269"><a href="#cite_ref-invWeb2010_269-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100618165649/http://invsee.asu.edu/nmodules/Carbonmod/everywhere.html">"The allotropes of carbon"</a>. Interactive Nano-Visualization in Science & Engineering Education. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://invsee.asu.edu/nmodules/Carbonmod/everywhere.html">the original</a> on 18 June 2010. Retrieved 29 August 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Interactive+Nano-Visualization+in+Science+%26+Engineering+Education&rft.atitle=The+allotropes+of+carbon&rft_id=http%3A%2F%2Finvsee.asu.edu%2Fnmodules%2FCarbonmod%2Feverywhere.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-buseck1992-270"><a href="#cite_ref-buseck1992_270-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBuseckTsipurskyHettich1992" class="citation journal cs1">Buseck, P.R.; Tsipursky, S.J.; Hettich, R. (1992). "Fullerenes from the Geological Environment". <a href="/w/index.php?title=Science_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science (journal) (صفحه وجود ندارد)">Science</a>. 257 (5067): 215–7. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1992Sci...257..215B">1992Sci...257..215B</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.257.5067.215">10.1126/science.257.5067.215</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/17794751">17794751</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Fullerenes+from+the+Geological+Environment&rft.volume=257&rft.issue=5067&rft.pages=215-7&rft.date=1992&rft_id=info%3Apmid%2F17794751&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.257.5067.215&rft_id=info%3Abibcode%2F1992Sci...257..215B&rft.aulast=Buseck&rft.aufirst=P.R.&rft.au=Tsipursky%2C+S.J.&rft.au=Hettich%2C+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-cami2010-271"><a href="#cite_ref-cami2010_271-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCamiBernard-SalasPeetersMalek2010" class="citation journal cs1">Cami, J; Bernard-Salas, J.; Peeters, E.; Malek, S. E. (2 September 2010). "Detection of C 60 and C 70 in a Young Planetary Nebula". <a href="/w/index.php?title=Science_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science (journal) (صفحه وجود ندارد)">Science</a>. 329 (5996): 1180–2. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2010Sci...329.1180C">2010Sci...329.1180C</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1192035">10.1126/science.1192035</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20651118">20651118</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=Detection+of+%3Cspan+class%3D%22chemf+nowrap%22+dir%3D%22ltr%22%3EC%3Cspan+style%3D%22display%3Ainline-block%3B+margin-bottom%3A-0.3em%3B+vertical-align%3A-0.4em%3B+line-height%3A1.2em%3B+font-size%3A85%25%3B+text-align%3Aleft%3B%22%3E%3Cbr+%2F%3E60%3C%2Fspan%3E%3C%2Fspan%3E+and+%3Cspan+class%3D%22chemf+nowrap%22+dir%3D%22ltr%22%3EC%3Cspan+style%3D%22display%3Ainline-block%3B+margin-bottom%3A-0.3em%3B+vertical-align%3A-0.4em%3B+line-height%3A1.2em%3B+font-size%3A85%25%3B+text-align%3Aleft%3B%22%3E%3Cbr+%2F%3E70%3C%2Fspan%3E%3C%2Fspan%3E+in+a+Young+Planetary+Nebula&rft.volume=329&rft.issue=5996&rft.pages=1180-2&rft.date=2010-09-02&rft_id=info%3Apmid%2F20651118&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1192035&rft_id=info%3Abibcode%2F2010Sci...329.1180C&rft.aulast=Cami&rft.aufirst=J&rft.au=Bernard-Salas%2C+J.&rft.au=Peeters%2C+E.&rft.au=Malek%2C+S.+E.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-bbc2010-272"><a href="#cite_ref-bbc2010_272-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGill2010" class="citation web cs1">Gill, Victoria (22 July 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200814090555/https://www.bbc.com/news/science-environment-10730280">"Stars reveal carbon 'spaceballs'"</a>. BBC. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-10730280">the original</a> on 14 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stars+reveal+carbon+%27spaceballs%27&rft.pub=BBC&rft.date=2010-07-22&rft.aulast=Gill&rft.aufirst=Victoria&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Fscience-environment-10730280&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-belkin2015-273"><a href="#cite_ref-belkin2015_273-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBelkinet.2015" class="citation journal cs1">Belkin, A.; et., al. (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4321171">"Self-Assembled Wiggling Nano-Structures and the Principle of Maximum Entropy Production"</a>. Sci. Rep. 5: 8323. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2015NatSR...5E8323B">2015NatSR...5E8323B</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2Fsrep08323">10.1038/srep08323</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4321171">4321171</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25662746">25662746</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Sci.+Rep.&rft.atitle=Self-Assembled+Wiggling+Nano-Structures+and+the+Principle+of+Maximum+Entropy+Production&rft.volume=5&rft.pages=8323&rft.date=2015&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4321171%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F25662746&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fsrep08323&rft_id=info%3Abibcode%2F2015NatSR...5E8323B&rft.aulast=Belkin&rft.aufirst=A.&rft.au=et.%2C+al.&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC4321171&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-275"><a href="#cite_ref-275">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6HYiAntrU?url=http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1996/index.html">"The Nobel Prize in Chemistry ۱۹۹۶"</a> (به انگلیسی). Nobelprize.org. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1996/index.html">the original</a> on 22 June 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Nobel+Prize+in+Chemistry+%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B6&rft.pub=Nobelprize.org&rft_id=http%3A%2F%2Fnobelprize.org%2Fnobel_prizes%2Fchemistry%2Flaureates%2F1996%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-276"><a href="#cite_ref-276">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFA._KartonB._ChanK._RaghavachariL._Radom2013" class="citation journal cs1">A. Karton; B. Chan; K. Raghavachari & L. Radom (2013). "Evaluation of the heats of formation of corannulene and C60 by means of high-level theoretical procedures". Journal of Physical Chemistry A. 117 (8): 1834–1842. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2013JPCA..117.1834K">2013JPCA..117.1834K</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fjp312585r">10.1021/jp312585r</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/23343032">23343032</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Physical+Chemistry+A&rft.atitle=Evaluation+of+the+heats+of+formation+of+corannulene+and+C%3Csub%3E60%3C%2Fsub%3E+by+means+of+high-level+theoretical+procedures&rft.volume=117&rft.issue=8&rft.pages=1834-1842&rft.date=2013&rft_id=info%3Apmid%2F23343032&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fjp312585r&rft_id=info%3Abibcode%2F2013JPCA..117.1834K&rft.au=A.+Karton&rft.au=B.+Chan&rft.au=K.+Raghavachari&rft.au=L.+Radom&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-buckminsterfullerene4-277"><a href="#cite_ref-buckminsterfullerene4_277-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAzom2006" class="citation web cs1">Azom (15 July 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200814091531/https://www.azom.com/article.aspx?ArticleID=3499">"Buckminsterfullerene and Buckyballs – Definition, Discovery, Structure, Production, Properties and Applications"</a>. AZoM.com. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.azom.com/article.aspx?ArticleID=3499">the original</a> on 14 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Buckminsterfullerene+and+Buckyballs+%E2%80%93+Definition%2C+Discovery%2C+Structure%2C+Production%2C+Properties+and+Applications&rft.pub=AZoM.com&rft.date=2006-07-15&rft.au=Azom&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.azom.com%2Farticle.aspx%3FArticleID%3D3499&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-modeling-278">↑ <a href="#cite_ref-modeling_278-0">۲۲۸٫۰</a> <a href="#cite_ref-modeling_278-1">۲۲۸٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOmidvarborna2015" class="citation journal cs1">Omidvarborna; et al. (2015). "Recent studies on soot modeling for diesel combustion". Renewable and Sustainable Energy Reviews. 48: 635–647. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.rser.2015.04.019">10.1016/j.rser.2015.04.019</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Renewable+and+Sustainable+Energy+Reviews&rft.atitle=Recent+studies+on+soot+modeling+for+diesel+combustion&rft.volume=48&rft.pages=635-647&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.rser.2015.04.019&rft.au=Omidvarborna&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-b20-279">↑ <a href="#cite_ref-b20_279-0">۲۲۹٫۰</a> <a href="#cite_ref-b20_279-1">۲۲۹٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOmidvarborna2014" class="citation journal cs1">Omidvarborna; et al. (2014). "Characterization of particulate matter emitted from transit buses fueled with B20 in idle modes". Journal of Environmental Chemical Engineering. 2 (4): 2335–2342. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.jece.2014.09.020">10.1016/j.jece.2014.09.020</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Environmental+Chemical+Engineering&rft.atitle=Characterization+of+particulate+matter+emitted+from+transit+buses+fueled+with+B20+in+idle+modes&rft.volume=2&rft.issue=4&rft.pages=2335-2342&rft.date=2014&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.jece.2014.09.020&rft.au=Omidvarborna&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-280"><a href="#cite_ref-280">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSeinfeldPandis2006" class="citation book cs1">Seinfeld, John H.; Pandis, Spyros N. (2006). Atmospheric Chemistry and Physics: From Air Pollution to Climate Change (2nd ed.). John Wiley & Sons. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-471-72018-6" title="ویژه:منابع کتاب/0-471-72018-6"><bdi>0-471-72018-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atmospheric+Chemistry+and+Physics%3A+From+Air+Pollution+to+Climate+Change&rft.edition=2nd&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft.date=2006&rft.isbn=0-471-72018-6&rft.aulast=Seinfeld&rft.aufirst=John+H.&rft.au=Pandis%2C+Spyros+N.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-eecb4-281"><a href="#cite_ref-eecb4_281-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFD’Anna2015" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">D’Anna, A. (2015). Kinetics of Soot Formation (به انگلیسی). Elsevier. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fb978-0-12-409547-2.11524-0">10.1016/b978-0-12-409547-2.11524-0</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kinetics+of+Soot+Formation&rft.pub=Elsevier&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fb978-0-12-409547-2.11524-0&rft.aulast=D%E2%80%99Anna&rft.aufirst=A.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-282"><a href="#cite_ref-282">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140116215922/http://www.nctcog.org/trans/air/vehicles/health.asp">"Health Concerns Associated with Excessive Idling"</a>. Nctcog.org. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nctcog.org/trans/air/vehicles/health.asp">the original</a> on 16 January 2014. Retrieved 2013-12-04.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Health+Concerns+Associated+with+Excessive+Idling&rft.pub=Nctcog.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nctcog.org%2Ftrans%2Fair%2Fvehicles%2Fhealth.asp&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ki2nx-283"><a href="#cite_ref-ki2nx_283-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMillerSiscovickSheppardShepherd2007" class="citation journal cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Miller, Kristin A.; Siscovick, David S.; Sheppard, Lianne; Shepherd, Kristen; Sullivan, Jeffrey H.; Anderson, Garnet L.; Kaufman, Joel D. (11 February 2007). "Long-Term Exposure to Air Pollution and Incidence of Cardiovascular Events in Women". New England Journal of Medicine (به انگلیسی). Massachusetts Medical Society. 356 (5). <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1056%2Fnejmoa054409">10.1056/nejmoa054409</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0028-4793">0028-4793</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+England+Journal+of+Medicine&rft.atitle=Long-Term+Exposure+to+Air+Pollution+and+Incidence+of+Cardiovascular+Events+in+Women&rft.volume=356&rft.issue=5&rft.date=2007-02-11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1056%2Fnejmoa054409&rft.issn=0028-4793&rft.aulast=Miller&rft.aufirst=Kristin+A.&rft.au=Siscovick%2C+David+S.&rft.au=Sheppard%2C+Lianne&rft.au=Shepherd%2C+Kristen&rft.au=Sullivan%2C+Jeffrey+H.&rft.au=Anderson%2C+Garnet+L.&rft.au=Kaufman%2C+Joel+D.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-kx9e4-284"><a href="#cite_ref-kx9e4_284-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/EncyclopaediaBritannicaDict.a.s.l.g.i.11thed.chisholm.1910-1911-1922.33vols/33.ReadersGuideEncycBrit.v33.1913._djvu.txt">"Full text of "Encyclopaedia Britannica Dict.A.S.L.G.I.11thEd.Chisholm.1910-1911-1922.33vols.""</a>. Internet Archive (به انگلیسی). 2020-06-10. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Internet+Archive&rft.atitle=Full+text+of+%22Encyclopaedia+Britannica+Dict.A.S.L.G.I.11thEd.Chisholm.1910-1911-1922.33vols.%22&rft.date=2020-06-10&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2FEncyclopaediaBritannicaDict.a.s.l.g.i.11thed.chisholm.1910-1911-1922.33vols%2F33.ReadersGuideEncycBrit.v33.1913._djvu.txt&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-examples-285"><a href="#cite_ref-examples_285-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170927052918/http://www.carbonblack.jp/en/cb/youto.html">"Application Examples of carbon black"</a>. Mitsubishi Chemical. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.carbonblack.jp/en/cb/youto.html">the original</a> on 27 September 2017. Retrieved 2013-01-14.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Application+Examples+of+carbon+black&rft.pub=Mitsubishi+Chemical&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.carbonblack.jp%2Fen%2Fcb%2Fyouto.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-286"><a href="#cite_ref-286">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJinLuO’NeillParilla2011" class="citation journal cs1">Jin, Zhong; Lu, Wei; O’Neill, Kevin J.; Parilla, Philip A.; Simpson, Lin J.; Kittrell, Carter; Tour, James M. (2011-02-22). "Nano-Engineered Spacing in Graphene Sheets for Hydrogen Storage". Chemistry of Materials. 23 (4): 923–925. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1021%2Fcm1025188">10.1021/cm1025188</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0897-4756">0897-4756</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Chemistry+of+Materials&rft.atitle=Nano-Engineered+Spacing+in+Graphene+Sheets+for+Hydrogen+Storage&rft.volume=23&rft.issue=4&rft.pages=923-925&rft.date=2011-02-22&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fcm1025188&rft.issn=0897-4756&rft.aulast=Jin&rft.aufirst=Zhong&rft.au=Lu%2C+Wei&rft.au=O%E2%80%99Neill%2C+Kevin+J.&rft.au=Parilla%2C+Philip+A.&rft.au=Simpson%2C+Lin+J.&rft.au=Kittrell%2C+Carter&rft.au=Tour%2C+James+M.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-carbides-287"><a href="#cite_ref-carbides_287-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMeetyoucarbide2019" class="citation web cs1">Meetyoucarbide (22 May 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201204091537/https://www.meetyoucarbide.com/characteristics-of-cemented-carbide/">"Characteristics of cemented carbide"</a>. Meetyoucarbide. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.meetyoucarbide.com/characteristics-of-cemented-carbide">the original</a> on 4 December 2020. Retrieved 14 August 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Characteristics+of+cemented+carbide&rft.pub=Meetyoucarbide&rft.date=2019-05-22&rft.au=Meetyoucarbide&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.meetyoucarbide.com%2Fcharacteristics-of-cemented-carbide&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-:a2-288"><a href="#cite_ref-:a2_288-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNorman2001" class="citation book cs1">Norman, J. Hyne (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/nontechnicalguid00hyne">Nontechnical guide to petroleum geology, exploration, drilling, and production</a> (2nd ed.). Tulsa, OK: Penn Well Corp. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/nontechnicalguid00hyne/page/1">1</a>–4. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-87814-823-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-87814-823-3"><bdi>978-0-87814-823-3</bdi></a>. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="اسی‌ال‌سی (شناسه)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/49853640">49853640</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nontechnical+guide+to+petroleum+geology%2C+exploration%2C+drilling%2C+and+production&rft.place=Tulsa%2C+OK&rft.pages=1-4&rft.edition=2nd&rft.pub=Penn+Well+Corp&rft.date=2001&rft_id=info%3Aoclcnum%2F49853640&rft.isbn=978-0-87814-823-3&rft.aulast=Norman&rft.aufirst=J.+Hyne&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnontechnicalguid00hyne&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-289"><a href="#cite_ref-289">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRomeo2008" class="citation book cs1">Romeo, Tony (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bacterialbiofilm00rome">Bacterial biofilms</a>. Berlin: Springer. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/bacterialbiofilm00rome/page/n264">258</a>–263. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-3-540-75418-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-3-540-75418-3"><bdi>978-3-540-75418-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Bacterial+biofilms&rft.place=Berlin&rft.pages=258-263&rft.pub=Springer&rft.date=2008&rft.isbn=978-3-540-75418-3&rft.aulast=Romeo&rft.aufirst=Tony&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbacterialbiofilm00rome&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-fu7hb-290"><a href="#cite_ref-fu7hb_290-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160408081000/http://www.keytometals.com/Articles/Art62.htm">"Classification of Carbon and Low-Alloy Steels :: KEY to METALS Articles"</a>. Key to Metals AG (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.keytometals.com/Articles/Art62.htm">the original</a> on 8 April 2016. Retrieved 2020-12-15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Key+to+Metals+AG&rft.atitle=Classification+of+Carbon+and+Low-Alloy+Steels+%3A%3A+KEY+to+METALS+Articles&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.keytometals.com%2FArticles%2FArt62.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-291"><a href="#cite_ref-291">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFtopdealsonline2020" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">topdealsonline (2020-09-17). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201009192806/https://www.topdealsonline.shop/blogs/blog/how-long-do-carbon-brushes-last-in-power-tools">"How Long Do Carbon Brushes Last in Power Tools?"</a>. Top Deals Online (به انگلیسی). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.topdealsonline.shop/blogs/blog/how-long-do-carbon-brushes-last-in-power-tools">the original</a> on 9 October 2020. Retrieved 2020-10-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Top+Deals+Online&rft.atitle=How+Long+Do+Carbon+Brushes+Last+in+Power+Tools%3F&rft.date=2020-09-17&rft.au=topdealsonline&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.topdealsonline.shop%2Fblogs%2Fblog%2Fhow-long-do-carbon-brushes-last-in-power-tools&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-cantwell-293"><a href="#cite_ref-cantwell_293-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCantwellMorton1991" class="citation journal cs1">Cantwell, W. J.; Morton, J. (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_composites_1991-09_22_5/page/347">"The impact resistance of composite materials – a review"</a>. Composites. 22 (5): 347–62. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0010-4361%2891%2990549-V">10.1016/0010-4361(91)90549-V</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Composites&rft.atitle=The+impact+resistance+of+composite+materials+%E2%80%93+a+review&rft.volume=22&rft.issue=5&rft.pages=347-62&rft.date=1991&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0010-4361%2891%2990549-V&rft.aulast=Cantwell&rft.aufirst=W.+J.&rft.au=Morton%2C+J.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_composites_1991-09_22_5%2Fpage%2F347&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-294"><a href="#cite_ref-294">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWu_Zhao1987" class="citation thesis cs1">Wu Zhao (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141030125807/http://trove.nla.gov.au/work/18809758?selectedversion=NBD5989374">A study of wool carbonizing</a> (PhD). University of New South Wales. School of Fibre Science and Technology. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://trove.nla.gov.au/work/18809758?selectedversion=NBD5989374">the original</a> on 30 October 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Adissertation&rft.title=A+study+of+wool+carbonizing&rft.inst=University+of+New+South+Wales.+School+of+Fibre+Science+and+Technology&rft.date=1987&rft.au=Wu+Zhao&rft_id=http%3A%2F%2Ftrove.nla.gov.au%2Fwork%2F18809758%3Fselectedversion%3DNBD5989374&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-295"><a href="#cite_ref-295">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAstudilloThalwitzVollrath2014" class="citation journal cs1">Astudillo, Miguel F.; Thalwitz, Gunnar; Vollrath, Fritz (October 2014). "Life cycle assessment of Indian silk". Journal of Cleaner Production. 81: 158–167. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.jclepro.2014.06.007">10.1016/j.jclepro.2014.06.007</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Cleaner+Production&rft.atitle=Life+cycle+assessment+of+Indian+silk&rft.volume=81&rft.pages=158-167&rft.date=2014-10&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.jclepro.2014.06.007&rft.aulast=Astudillo&rft.aufirst=Miguel+F.&rft.au=Thalwitz%2C+Gunnar&rft.au=Vollrath%2C+Fritz&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-296"><a href="#cite_ref-296">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEbbingGammon2016" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Ebbing, Darrell; Gammon, Steven D. (2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201215173726/https://books.google.com/books?id=BnccCgAAQBAJ&q=most+plastics+contain+organic+compounds&pg=PA52">General Chemistry</a> (به انگلیسی). Cengage Learning. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-305-88729-9" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-305-88729-9"><bdi>978-1-305-88729-9</bdi></a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=BnccCgAAQBAJ&q=most+plastics+contain+organic+compounds&pg=PA52">the original</a> on 15 December 2020. Retrieved 15 December 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=General+Chemistry&rft.pub=Cengage+Learning&rft.date=2016&rft.isbn=978-1-305-88729-9&rft.aulast=Ebbing&rft.aufirst=Darrell&rft.au=Gammon%2C+Steven+D.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DBnccCgAAQBAJ%26q%3Dmost%2Bplastics%2Bcontain%2Borganic%2Bcompounds%26pg%3DPA52&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-swdq2-297"><a href="#cite_ref-swdq2_297-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWikipedians" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Wikipedians, B. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=s1fWm6vpCMkC&pg=PA229">Chemical Elements</a> (به انگلیسی). PediaPress. p. 229. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220711205434/https://books.google.com/books?id=s1fWm6vpCMkC&pg=PA229">Archived</a> from the original on 11 July 2022. Retrieved 2020-12-15.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chemical+Elements&rft.pages=229&rft.pub=PediaPress&rft.aulast=Wikipedians&rft.aufirst=B.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Ds1fWm6vpCMkC%26pg%3DPA229&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-300"><a href="#cite_ref-300">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHoltzapffel1856" class="citation book cs1">Holtzapffel, Ch. (1856). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160326085110/https://archive.org/details/turningmechanica02holtuoft">Turning And Mechanical Manipulation</a>. Charles Holtzapffel. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/turningandmecha01holtgoog">the original</a> on 26 March 2016. Retrieved 27 June 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Turning+And+Mechanical+Manipulation&rft.pub=Charles+Holtzapffel&rft.date=1856&rft.aulast=Holtzapffel&rft.aufirst=Ch.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fturningandmecha01holtgoog&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"><a href="//archive.org/details/turningmechanica02holtuoft" class="extiw" title="iarchive:turningmechanica02holtuoft">Internet Archive</a> </li> <li id="cite_note-usgs-301"><a href="#cite_ref-usgs_301-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090506221551/http://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/diamond/">"Industrial Diamonds Statistics and Information"</a>. United States Geological Survey. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://minerals.usgs.gov/minerals/pubs/commodity/diamond/">the original</a> on 2009-05-06. Retrieved 2009-05-05.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Industrial+Diamonds+Statistics+and+Information&rft.pub=United+States+Geological+Survey&rft_id=http%3A%2F%2Fminerals.usgs.gov%2Fminerals%2Fpubs%2Fcommodity%2Fdiamond%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-302"><a href="#cite_ref-302">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCoelhoYamadaAspinwallWise1995" class="citation journal cs1">Coelho, R. T.; Yamada, S.; Aspinwall, D. K.; Wise, M. L. H. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_international-journal-of-machine-tools-manufacture_1995-05_35_5/page/761">"The application of polycrystalline diamond (PCD) tool materials when drilling and reaming aluminum-based alloys including MMC"</a>. International Journal of Machine Tools and Manufacture. 35 (5): 761–774. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2F0890-6955%2895%2993044-7">10.1016/0890-6955(95)93044-7</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Journal+of+Machine+Tools+and+Manufacture&rft.atitle=The+application+of+polycrystalline+diamond+%28PCD%29+tool+materials+when+drilling+and+reaming+aluminum-based+alloys+including+MMC&rft.volume=35&rft.issue=5&rft.pages=761-774&rft.date=1995&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2F0890-6955%2895%2993044-7&rft.aulast=Coelho&rft.aufirst=R.+T.&rft.au=Yamada%2C+S.&rft.au=Aspinwall%2C+D.+K.&rft.au=Wise%2C+M.+L.+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_international-journal-of-machine-tools-manufacture_1995-05_35_5%2Fpage%2F761&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-303"><a href="#cite_ref-303">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHarris1999" class="citation book cs1">Harris, D. C. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/materialsforinfr0000harr">Materials for infrared windows and domes: properties and performance</a>. SPIE Press. pp. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/materialsforinfr0000harr/page/n320">303</a>–334. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8194-3482-1" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8194-3482-1"><bdi>978-0-8194-3482-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Materials+for+infrared+windows+and+domes%3A+properties+and+performance&rft.pages=303-334&rft.pub=SPIE+Press&rft.date=1999&rft.isbn=978-0-8194-3482-1&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=D.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmaterialsforinfr0000harr&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-304"><a href="#cite_ref-304">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNusinovich2004" class="citation book cs1">Nusinovich, G. S. (2004). Introduction to the physics of gyrotrons. JHU Press. p. 229. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7921-0" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7921-0"><bdi>978-0-8018-7921-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+the+physics+of+gyrotrons&rft.pages=229&rft.pub=JHU+Press&rft.date=2004&rft.isbn=978-0-8018-7921-0&rft.aulast=Nusinovich&rft.aufirst=G.+S.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-305"><a href="#cite_ref-305">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSakamotoEndrizScifres1992" class="citation journal cs1">Sakamoto, M.; Endriz, J. G.; Scifres, D. R. (1992). "120 W CW output power from monolithic AlGaAs (800 nm) laser diode array mounted on diamond heatsink". Electronics Letters. 28 (2): 197–199. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1992ElL....28..197S">1992ElL....28..197S</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1049%2Fel%3A19920123">10.1049/el:19920123</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Electronics+Letters&rft.atitle=120+W+CW+output+power+from+monolithic+AlGaAs+%28800+nm%29+laser+diode+array+mounted+on+diamond+heatsink&rft.volume=28&rft.issue=2&rft.pages=197-199&rft.date=1992&rft_id=info%3Adoi%2F10.1049%2Fel%3A19920123&rft_id=info%3Abibcode%2F1992ElL....28..197S&rft.aulast=Sakamoto&rft.aufirst=M.&rft.au=Endriz%2C+J.+G.&rft.au=Scifres%2C+D.+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-306"><a href="#cite_ref-306">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEngelkemeirHamillInghramLibby1949" class="citation journal cs1">Engelkemeir, Antoinette G.; Hamill, W.H.; Inghram, Mark G.; Libby, W.F. (1949). "The Half-Life of Radiocarbon (14C)". Physical Review. 75 (12): 1825. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1949PhRv...75.1825E">1949PhRv...75.1825E</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FPhysRev.75.1825">10.1103/PhysRev.75.1825</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Physical+Review&rft.atitle=The+Half-Life+of+Radiocarbon+%28%3Csup%3E14%3C%2Fsup%3EC%29&rft.volume=75&rft.issue=12&rft.pages=1825&rft.date=1949&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRev.75.1825&rft_id=info%3Abibcode%2F1949PhRv...75.1825E&rft.aulast=Engelkemeir&rft.aufirst=Antoinette+G.&rft.au=Hamill%2C+W.H.&rft.au=Inghram%2C+Mark+G.&rft.au=Libby%2C+W.F.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Godwin-307"><a href="#cite_ref-Godwin_307-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFH._Godwin1962" class="citation journal cs1">H. Godwin (1962). "Half-life of Radiocarbon". Nature. 195 (4845): 984. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1962Natur.195..984G">1962Natur.195..984G</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038%2F195984a0">10.1038/195984a0</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:27534222">27534222</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Nature&rft.atitle=Half-life+of+Radiocarbon&rft.volume=195&rft.issue=4845&rft.pages=984&rft.date=1962&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A27534222%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F195984a0&rft_id=info%3Abibcode%2F1962Natur.195..984G&rft.au=H.+Godwin&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Plicht-308"><a href="#cite_ref-Plicht_308-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFJ.van_der_Plicht_and_A.Hogg2006" class="citation journal cs1">J.van der Plicht and A.Hogg (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ees.nmt.edu/outside/courses/hyd558/downloads/Set_9-10_Carbon-۱۴/van_der_Plicht2006.pdf">"A note on reporting radiocarbon"</a> (PDF). Quaternary Geochronology. 1 (4): 237–240. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.quageo.2006.07.001">10.1016/j.quageo.2006.07.001</a>. Retrieved 9 December 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Quaternary+Geochronology&rft.atitle=A+note+on+reporting+radiocarbon&rft.volume=1&rft.issue=4&rft.pages=237-240&rft.date=2006&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.quageo.2006.07.001&rft.au=J.van+der+Plicht+and+A.Hogg&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ees.nmt.edu%2Foutside%2Fcourses%2Fhyd558%2Fdownloads%2FSet_9-10_Carbon-%DB%B1%DB%B4%2Fvan_der_Plicht2006.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988">[<a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a>] </li> <li id="cite_note-Chang_1996-309"><a href="#cite_ref-Chang_1996_309-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFChang1996" class="citation journal cs1">Chang, T.M.S (1996). "Editorial: past, present and future perspectives on the 40th anniversary of hemoglobin based red blood cell substitutes". Artificial Cells Blood Substit Immobil Biotechnol. 24: ixxxvi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Artificial+Cells+Blood+Substit+Immobil+Biotechnol&rft.atitle=Editorial%3A+past%2C+present+and+future+perspectives+on+the+40th+anniversary+of+hemoglobin+based+red+blood+cell+substitutes&rft.volume=24&rft.pages=ixxxvi&rft.date=1996&rft.aulast=Chang&rft.aufirst=T.M.S&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-310"><a href="#cite_ref-310">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDuneaKolff1965" class="citation journal cs1">Dunea G, Kolff WJ (1965). "Clinical Experience with the Yatzidis Charcoal Artificial Kidney". Transactions of the American Society for Artificial Internal Organs. 11: 178–82. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1097%2F00002480-196504000-00035">10.1097/00002480-196504000-00035</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/14329080">14329080</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Transactions+of+the+American+Society+for+Artificial+Internal+Organs&rft.atitle=Clinical+Experience+with+the+Yatzidis+Charcoal+Artificial+Kidney&rft.volume=11&rft.pages=178-82&rft.date=1965&rft_id=info%3Adoi%2F10.1097%2F00002480-196504000-00035&rft_id=info%3Apmid%2F14329080&rft.aulast=Dunea&rft.aufirst=G&rft.au=Kolff%2C+WJ&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-311"><a href="#cite_ref-311">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRappazzoDanielsMesser2015" class="citation journal cs1">Rappazzo, Kristen; Daniels, Julie; Messer, Lynne (2015). "Exposure to Elemental Carbon, Organic Carbon, Nitrate, and Sulfate Fractions of Fine Particulate Matter and Risk of Preterm Birth in New Jersey, Ohio, and Pennsylvania (2000–2005)". Environ Health Perspect. 123 (12): 1059–1065. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002%2Fchem.200401299">10.1002/chem.200401299</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25910280">25910280</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Environ+Health+Perspect.&rft.atitle=Exposure+to+Elemental+Carbon%2C+Organic+Carbon%2C+Nitrate%2C+and+Sulfate+Fractions+of+Fine+Particulate+Matter+and+Risk+of+Preterm+Birth+in+New+Jersey%2C+Ohio%2C+and+Pennsylvania+%282000%E2%80%932005%29&rft.volume=123&rft.issue=12&rft.pages=1059-1065&rft.date=2015&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fchem.200401299&rft_id=info%3Apmid%2F25910280&rft.aulast=Rappazzo&rft.aufirst=Kristen&rft.au=Daniels%2C+Julie&rft.au=Messer%2C+Lynne&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-312"><a href="#cite_ref-312">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDorferMoserSpindlerBahr1998" class="citation journal cs1">Dorfer, Leopold; Moser, M.; Spindler, K.; Bahr, F.; Egarter-Vigl, E.; Dohr, G. (1998). "5200-year old acupuncture in Central Europe?". Science. 282 (5387): 242–243. <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A8%DA%A9%D8%AF" title="بیبکد">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1998Sci...282..239D">1998Sci...282..239D</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.282.5387.239f">10.1126/science.282.5387.239f</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9841386">9841386</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=5200-year+old+acupuncture+in+Central+Europe%3F&rft.volume=282&rft.issue=5387&rft.pages=242-243&rft.date=1998&rft_id=info%3Apmid%2F9841386&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.282.5387.239f&rft_id=info%3Abibcode%2F1998Sci...282..239D&rft.aulast=Dorfer&rft.aufirst=Leopold&rft.au=Moser%2C+M.&rft.au=Spindler%2C+K.&rft.au=Bahr%2C+F.&rft.au=Egarter-Vigl%2C+E.&rft.au=Dohr%2C+G.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-313"><a href="#cite_ref-313">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDonaldsonStoneClouterRenwick2001" class="citation journal cs1">Donaldson, K.; Stone, V.; Clouter, A.; Renwick, L.; MacNee, W. (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://oem.bmj.com/cgi/content/extract/58/3/211">"Ultrafine particles"</a>. Occupational and Environmental Medicine. 58 (3): 211–216. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1136%2Foem.58.3.211">10.1136/oem.58.3.211</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="پاب‌مد سنترال">PMC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1740105">1740105</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/11171936">11171936</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090501062703/http://oem.bmj.com/cgi/content/extract/58/3/211">Archived</a> from the original on 2009-05-01.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Occupational+and+Environmental+Medicine&rft.atitle=Ultrafine+particles&rft.volume=58&rft.issue=3&rft.pages=211-216&rft.date=2001&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC1740105%23id-name%3DPMC&rft_id=info%3Apmid%2F11171936&rft_id=info%3Adoi%2F10.1136%2Foem.58.3.211&rft.aulast=Donaldson&rft.aufirst=K.&rft.au=Stone%2C+V.&rft.au=Clouter%2C+A.&rft.au=Renwick%2C+L.&rft.au=MacNee%2C+W.&rft_id=http%3A%2F%2Foem.bmj.com%2Fcgi%2Fcontent%2Fextract%2F58%2F3%2F211&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ompqt-314"><a href="#cite_ref-ompqt_314-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sciencedaily.com/releases/2009/08/090807103921.htm">"Carbon Nanoparticles Toxic To Adult Fruit Flies But Benign To Young -- ScienceDaily"</a>. ScienceDaily (به انگلیسی). 2021-02-16. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=ScienceDaily&rft.atitle=Carbon+Nanoparticles+Toxic+To+Adult+Fruit+Flies+But+Benign+To+Young+--+ScienceDaily&rft.date=2021-02-16&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.sciencedaily.com%2Freleases%2F2009%2F08%2F090807103921.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-qjtz5-315"><a href="#cite_ref-qjtz5_315-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=115417">"Carbon Nanoparticles Toxic to Adult Fruit Flies but Benign to Young"</a>. NSF (به انگلیسی). 2009-08-06. Retrieved 2021-02-17.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=NSF&rft.atitle=Carbon+Nanoparticles+Toxic+to+Adult+Fruit+Flies+but+Benign+to+Young&rft.date=2009-08-06&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nsf.gov%2Fnews%2Fnews_summ.jsp%3Fcntn_id%3D115417&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-316"><a href="#cite_ref-316">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.geosociety.org/news/pr/04-30.htm">"Press Release – Titanic Disaster: New Theory Fingers Coal Fire"</a>. www.geosociety.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160414183351/http://geosociety.org/news/pr/04-30.htm">Archived</a> from the original on 2016-04-14. Retrieved 2016-04-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.geosociety.org&rft.atitle=Press+Release+%E2%80%93+Titanic+Disaster%3A+New+Theory+Fingers+Coal+Fire&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.geosociety.org%2Fnews%2Fpr%2F04-30.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-317"><a href="#cite_ref-317">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMcSherry" class="citation web cs1">McSherry, Patrick. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.spanamwar.com/mainecoal.html">"Coal bunker Fire"</a>. www.spanamwar.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160323134109/http://www.spanamwar.com/mainecoal.html">Archived</a> from the original on 2016-03-23. Retrieved 2016-04-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.spanamwar.com&rft.atitle=Coal+bunker+Fire&rft.aulast=McSherry&rft.aufirst=Patrick&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.spanamwar.com%2Fmainecoal.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-NuSAC-p18-320"><a href="#cite_ref-NuSAC-p18_320-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201019181632/https://www.hse.gov.uk/aboutus/meetings/iacs/nusac/131005/p18.pdf">"Meeting of RG2 with Windscale Pile 1 Decommissioning Project Team"</a> (PDF). Nuclear Safety Advisory Committee. 2005-09-29. NuSAC(2005)P 18. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hse.gov.uk/aboutus/meetings/iacs/nusac/131005/p18.pdf">the original</a> (PDF) on 19 October 2020. Retrieved 2008-11-26.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Meeting+of+RG2+with+Windscale+Pile+1+Decommissioning+Project+Team&rft.pub=Nuclear+Safety+Advisory+Committee&rft.date=2005-09-29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hse.gov.uk%2Faboutus%2Fmeetings%2Fiacs%2Fnusac%2F131005%2Fp18.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-321"><a href="#cite_ref-321">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMarsden,_B.J.Preston,_S.D.Wickham,_A.J.1997" class="citation journal cs1">Marsden, B.J.; Preston, S.D.; Wickham, A.J. (8–10 September 1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081012074032/http://www.iaea.org/inis/aws/htgr/abstracts/abst_29059916.html">"Evaluation of graphite safety issues for the British production piles at Windscale"</a>. AEA Technology. IAEA. IAEA-TECDOC—1043. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iaea.org/inis/aws/htgr/abstracts/abst_29059916.html">the original</a> on 12 October 2008. Retrieved 13 November 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=AEA+Technology&rft.atitle=Evaluation+of+graphite+safety+issues+for+the+British+production+piles+at+Windscale&rft.date=1997-09-08%2F1997-09-10&rft.au=Marsden%2C+B.J.&rft.au=Preston%2C+S.D.&rft.au=Wickham%2C+A.J.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iaea.org%2Finis%2Faws%2Fhtgr%2Fabstracts%2Fabst_29059916.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-CMC-322"><a href="#cite_ref-CMC_322-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121130094124/http://www.cyanidecode.org/cyanide_environmental.php">"Environmental and Health Effects of Cyanide"</a>. International Cyanide Management Institute. 2006. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cyanidecode.org/cyanide_environmental.php">the original</a> on 30 November 2012. Retrieved 4 August 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Environmental+and+Health+Effects+of+Cyanide&rft.pub=International+Cyanide+Management+Institute&rft.date=2006&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cyanidecode.org%2Fcyanide_environmental.php&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Dor2011-323"><a href="#cite_ref-Dor2011_323-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=mNACisYwbZoC&pg=PA1481">Dorland's Illustrated Medical Dictionary</a> (به انگلیسی) (32 ed.). Elsevier Health Sciences. 2011. p. 1481. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-4557-0985-4" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-4557-0985-4"><bdi>978-1-4557-0985-4</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170908222016/https://books.google.com/books?id=mNACisYwbZoC&pg=PA1481">Archived</a> from the original on 8 September 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dorland%27s+Illustrated+Medical+Dictionary&rft.pages=1481&rft.edition=32&rft.pub=Elsevier+Health+Sciences&rft.date=2011&rft.isbn=978-1-4557-0985-4&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DmNACisYwbZoC%26pg%3DPA1481&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-EU2013-324">↑ <a href="#cite_ref-EU2013_324-0">۲۶۹٫۰</a> <a href="#cite_ref-EU2013_324-1">۲۶۹٫۱</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAnseeuwDelvauBurillo-PutzeDe_Iaco2013" class="citation journal cs1">Anseeuw, K; Delvau, N; Burillo-Putze, G; De Iaco, F; Geldner, G; Holmström, P; Lambert, Y; Sabbe, M (February 2013). "Cyanide poisoning by fire smoke inhalation: a European expert consensus". European Journal of Emergency Medicine. 20 (1): 2–9. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1097%2Fmej.0b013e328357170b">10.1097/mej.0b013e328357170b</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/22828651">22828651</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=European+Journal+of+Emergency+Medicine&rft.atitle=Cyanide+poisoning+by+fire+smoke+inhalation%3A+a+European+expert+consensus.&rft.volume=20&rft.issue=1&rft.pages=2-9&rft.date=2013-02&rft_id=info%3Adoi%2F10.1097%2Fmej.0b013e328357170b&rft_id=info%3Apmid%2F22828651&rft.aulast=Anseeuw&rft.aufirst=K&rft.au=Delvau%2C+N&rft.au=Burillo-Putze%2C+G&rft.au=De+Iaco%2C+F&rft.au=Geldner%2C+G&rft.au=Holmstr%C3%B6m%2C+P&rft.au=Lambert%2C+Y&rft.au=Sabbe%2C+M&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Ham2011-325"><a href="#cite_ref-Ham2011_325-0">↑</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHamel2011" class="citation journal cs1">Hamel, J (February 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_critical-care-nurse_2011-02_31_1/page/72">"A review of acute cyanide poisoning with a treatment update"</a>. Critical Care Nurse. 31 (1): 72–81, quiz 82. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.4037%2Fccn2011799">10.4037/ccn2011799</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21285466">21285466</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Critical+Care+Nurse&rft.atitle=A+review+of+acute+cyanide+poisoning+with+a+treatment+update.&rft.volume=31&rft.issue=1&rft.pages=72-81%2C+quiz+82&rft.date=2011-02&rft_id=info%3Adoi%2F10.4037%2Fccn2011799&rft_id=info%3Apmid%2F21285466&rft.aulast=Hamel&rft.aufirst=J&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_critical-care-nurse_2011-02_31_1%2Fpage%2F72&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="کتاب‌شناسی">کتاب‌شناسی</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=37" title="ویرایش بخش: کتاب‌شناسی">ویرایش</a>]</div> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFGreenwood,_Norman_N.;_Earnshaw,_Alan1997" class="citation book cs1">Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Oxford: Butterworth-Heinemann. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0080379419" title="ویژه:منابع کتاب/0080379419"><bdi>0080379419</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chemistry+of+the+Elements&rft.place=Oxford&rft.edition=2nd&rft.pub=Butterworth-Heinemann&rft.date=1997&rft.isbn=0080379419&rft.au=Greenwood%2C+Norman+N.%3B+Earnshaw%2C+Alan&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان">link</a>)</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون">پیوند به بیرون</h2>[<a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&section=38" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون">ویرایش</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/" class="extiw" title="commons:">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/carbon" class="extiw" title="commons:carbon">کربن</a> موجود است.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/eb/article-80956">کربن</a> (<a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="دانشنامه بریتانیکا">دانشنامه بریتانیکا</a>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100618165649/http://invsee.asu.edu/nmodules/Carbonmod/everywhere.html">کربن</a> (دانشگاه ایالتی آریزونا)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20011109080742/http://electrochem.cwru.edu/ed/encycl/art-c01-carbon.htm">کاربردهای الکتروشیمیایی کربن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/programmes/p003c1cj">کربن</a> (برنامه در دوران ما، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C" title="بی‌بی‌سی">بی‌بی‌سی</a>)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.periodicvideos.com/videos/006.htm">کربن</a> (ویدئوهای جدول تناوبی از <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%86%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%A7%D9%85" title="دانشگاه ناتینگهام">دانشگاه ناتینگهام</a>)</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33877113">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-right:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 0.5em 0 1em;padding:0.2em 0;flex:0 0 auto;min-height:24px;line-height:22px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:baseline;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:flex;align-items:baseline;margin:0.15em 0;min-height:24px;text-align:right}.mw-parser-output .portal-bar-logo{width:22px;line-height:22px;margin:0 0.2em;text-align:left}.mw-parser-output .portal-bar-link{margin:0 0.2em;text-align:right}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-right:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:baseline;flex:0;margin:0 auto;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered{margin-top:-1px}.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Portals"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="درگاه:درونمایه/درگاه‌ها">درگاه‌ها</a>:<div class="portal-bar-content"><div class="portal-bar-item"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nuvola_apps_edu_science.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/19px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/29px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/38px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="درگاه:شیمی">شیمی</a></div><div class="portal-bar-item"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/17px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png" decoding="async" width="17" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/26px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/34px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png 2x" data-file-width="530" data-file-height="600" /></a><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="درگاه:فیزیک">فیزیک</a></div><div class="portal-bar-item"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Rod_of_Asclepius2.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Rod_of_Asclepius2.svg/6px-Rod_of_Asclepius2.svg.png" decoding="async" width="6" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Rod_of_Asclepius2.svg/9px-Rod_of_Asclepius2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Rod_of_Asclepius2.svg/12px-Rod_of_Asclepius2.svg.png 2x" data-file-width="251" data-file-height="804" /></a><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="درگاه:پزشکی">پزشکی</a></div><div class="portal-bar-item"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Sciences_exactes.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Sciences_exactes.svg/19px-Sciences_exactes.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Sciences_exactes.svg/29px-Sciences_exactes.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Sciences_exactes.svg/38px-Sciences_exactes.svg.png 2x" data-file-width="256" data-file-height="256" /></a><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="درگاه:دانش">دانش</a></div></div></div> <div dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <table class="navbox collapsible"> <tbody><tr> <th colspan="32"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini" style="float:right; text-align:right; width:6em;"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="الگو:جدول تناوبی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="بحث الگو:جدول تناوبی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جدول تناوبی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="جدول تناوبی">جدول تناوبی</a> </th></tr> <tr> <td width="3.125%" style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="هیدروژن">H</a> </td> <td width="3.125%" colspan="30">  </td> <td width="3.125%" style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="هلیوم">He</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#ff6666; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="لیتیم">Li</a> </td> <td style="background-color:#ffdead; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%85" title="بریلیم">Be</a> </td> <td colspan="24">  </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="بور">B</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a class="mw-selflink selflink">C</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="نیتروژن">N</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اکسیژن">O</a> </td> <td style="background-color:#ffff99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A6%D9%88%D8%B1" title="فلوئور">F</a> </td> <td style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%86" title="نئون">Ne</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#ff6666; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="سدیم">Na</a> </td> <td style="background-color:#ffdead; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="منیزیم">Mg</a> </td> <td colspan="24">  </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="آلومینیم">Al</a> </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="سیلسیم">Si</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%B1" title="فسفر">P</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%AF" title="گوگرد">S</a> </td> <td style="background-color:#ffff99; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B1" title="کلر">Cl</a> </td> <td style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86" title="آرگون">Ar</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#ff6666; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="پتاسیم">K</a> </td> <td style="background-color:#ffdead; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="کلسیم">Ca</a> </td> <td colspan="14">  </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="اسکاندیم">Sc</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="تیتانیم">Ti</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="وانادیم">V</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%85" title="کروم">Cr</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%B2" title="منگنز">Mn</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%87%D9%86" title="آهن">Fe</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="کبالت">Co</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84" title="نیکل">Ni</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3" title="مس">Cu</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="روی">Zn</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85" title="گالیم">Ga</a> </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="ژرمانیم">Ge</a> </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="آرسنیک">As</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%85" title="سلنیم">Se</a> </td> <td style="background-color:#ffff99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%85" title="برم">Br</a> </td> <td style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86" title="کریپتون">Kr</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#ff6666; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="روبیدیم">Rb</a> </td> <td style="background-color:#ffdead; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="استرانسیم">Sr</a> </td> <td colspan="14">  </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="ایتریم">Y</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="زیرکونیم">Zr</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="نیوبیم">Nb</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%AF%D9%86" title="مولیبدن">Mo</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="تکنسیم">Tc</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%85" title="روتنیم">Ru</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="رودیم">Rh</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="پالادیم">Pd</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87" title="نقره">Ag</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C%D9%85" title="کادمیم">Cd</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="ایندیم">In</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9" title="قلع">Sn</a> </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%A7%D9%86" title="آنتیموان">Sb</a> </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="تلوریم">Te</a> </td> <td style="background-color:#ffff99; text-align:center;"><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF" title="ید">I</a> </td> <td style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B2%D9%86%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="گزنون">Xe</a> </td></tr> <tr> <td width="3.125%" style="background-color:#ff6666; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="سزیم">Cs</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffdead; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="باریم">Ba</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لانتان">La</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="سریم">Ce</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%85" title="پرازئودیمیم">Pr</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%85" title="نئودیمیم">Nd</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="پرومتیم">Pm</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="ساماریم">Sm</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%85" title="یوروپیم">Eu</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="گادولینیم">Gd</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="تربیم">Tb</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C%D9%85" title="دیسپروزیم">Dy</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%85" title="هولمیم">Ho</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="اربیم">Er</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%85" title="تولیم">Tm</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffbfff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%85" title="ایتربیم">Yb</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%AA%DB%8C%D9%85" title="لوتتیم">Lu</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%81%D9%86%DB%8C%D9%85" title="هافنیم">Hf</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="تانتال">Ta</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="تنگستن">W</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%85" title="رنیم">Re</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C%D9%85" title="اسمیم">Os</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="ایریدیم">Ir</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="پلاتین">Pt</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7" title="طلا">Au</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%88%D9%87" title="جیوه">Hg</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%85" title="تالیم">Tl</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8" title="سرب">Pb</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%AA" title="بیسموت">Bi</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="پولونیم">Po</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#ffff99; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="آستاتین">At</a> </td> <td width="3.125%" style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86" title="رادون">Rn</a> </td></tr> <tr> <td style="background-color:#ff6666; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="فرانسیم">Fr</a> </td> <td style="background-color:#ffdead; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="رادیم">Ra</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="اکتینیم">Ac</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="توریم">Th</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="پروتاکتینیم">Pa</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="اورانیوم">U</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="نپتونیم">Np</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%85" title="پلوتونیم">Pu</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="امریسیم">Am</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="کوریم">Cm</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%85" title="برکلیم">Bk</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کالیفرنیوم">Cf</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85" title="اینشتینیم">Es</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%D9%85" title="فرمیم">Fm</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%81%DB%8C%D9%85" title="مندلیفیم">Md</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%85" title="نوبلیم">No</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="لارنسیم">Lr</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="رادرفوردیم">Rf</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%86%DB%8C%D9%85" title="دوبنیم">Db</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D9%85" title="سیبورگیم">Sg</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%85" class="mw-redirect" title="بوریم">Bh</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="هاسیم">Hs</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%B1%DB%8C%D9%85" title="مایتنریم">Mt</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85" title="دارمشتادیم">Ds</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AA%DA%AF%D9%86%DB%8C%D9%85" title="رونتگنیم">Rg</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="کوپرنیسیم">Cn</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="نیهونیوم">Nh</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="فلروویوم">Fl</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%85" title="مسکوویم">Mc</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="لیورموریوم">Lv</a> </td> <td><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="تنسین">Ts</a> </td> <td style="background-color:#c0ffff; text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%D9%86" title="اوگانسون">Og</a> </td></tr> <tr> <td colspan="32"> <table border="1" align="center" style="border:1px solid #ffffff; border-collapse:collapse; font-size: smaller; width:100%" rules="all" cellpadding="1"> <tbody><tr> <td style="background-color:#ff6666; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فلزهای قلیایی">فلزهای قلیایی</a> </td> <td style="background-color:#ffdead; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="فلزهای قلیایی خاکی">فلزهای قلیایی خاکی</a> </td> <td style="background-color:#ffbfff; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="لانتانیدها">لانتانیدها</a> </td> <td style="background-color:#ff99cc; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%AF%D9%87%D8%A7" title="آکتینیدها">آکتینیدها</a> </td> <td style="background-color:#ffc0c0; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2_%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87" title="فلز واسطه">فلز واسطه</a> </td> <td style="background-color:#c8ccd1; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D8%B3%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%87" title="فلزات پس‌واسطه">فلزات پس‌واسطه</a> </td> <td style="background-color:#cccc99; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%81%D9%84%D8%B2" title="شبه‌فلز">شبه‌فلزها</a> </td> <td style="background-color:#a0ffa0; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%A7" title="نافلزها">نافلزها</a> </td> <td style="background-color:#ffff99; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%88%DA%98%D9%86" title="هالوژن">هالوژن‌ها</a> </td> <td style="background-color:#c0ffff; text-align:center;" width="10%"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B2_%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A8" title="گاز نجیب">گازهای نجیب</a> </td></tr> <tr> <th colspan="32"> <table border="0" align="center" style="width:100%; height:50%;" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="background-color:#c9c9ff"> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%AC%D8%B2%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="جدول تناوبی با جزئیات">جدول تناوبی با جزئیات بیشتر</a> </td></tr></tbody></table> </th></tr></tbody></table> </td></tr></tbody></table> </div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="گروه_کربن" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="الگو:عناصر گروه کربن"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:عناصر گروه کربن (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:عناصر گروه کربن"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="گروه_کربن" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="گروه کربن">گروه کربن</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:right;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:5em;">   </td><td style="padding:0px;text-align:center;;;;width:16%;;"><div> <a class="mw-selflink selflink">کربن</a> C عدد اتمی: 6 وزن اتمی: 12.0107 نقطه ذوب: 3948.15 K نقطه جوش: 4300 K چگالی: 2.267 g/cm3 الکترونگاتیوی: 2.55 </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align:center;;;;width:16%;;"><div> <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%85" title="سیلیسیم">سیلیسیم</a> Si عدد اتمی: 14 وزن اتمی: 28.0855 نقطه ذوب: 1638.15 K نقطه جوش: 3538 K چگالی: 2.3296 g/cm3 الکترونگاتیوی: 1.9 </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align:center;;;;width:16%;;"><div> <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85" title="ژرمانیم">ژرمانیم</a> Ge عدد اتمی: 32 وزن اتمی: 72.64 نقطه ذوب: 1211.45 K نقطه جوش: 3106 K چگالی: 5.323 g/cm3 الکترونگاتیوی: 2.01 </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align:center;;;;width:16%;;"><div> <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9" title="قلع">قلع</a> Sn عدد اتمی: 50 وزن اتمی: 118.710 نقطه ذوب: 505.21 K نقطه جوش: 2875 K چگالی: 7.287 g/cm3 الکترونگاتیوی: 1.96 </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align:center;;;;width:16%;;"><div> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8" title="سرب">سرب</a> Pb عدد اتمی: 82 وزن اتمی: 207.2 نقطه ذوب: 600.75 K نقطه جوش: 2022 K چگالی: 11.342 g/cm3 الکترونگاتیوی: 2.33 </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;text-align:center;;;;width:16%;;"><div> <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B1%D9%88%D9%88%DB%8C%D9%85" title="فلروویم">فلروویم</a> Fl عدد اتمی: 114 وزن اتمی: [289] نقطه ذوب: ? 340 K نقطه جوش: ? 420 K چگالی: ? 22 g/cm3 الکترونگاتیوی: ? </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ترکیبات_معدنی_کربن" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="الگو:ترکیبات معدنی کربن"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ترکیبات معدنی کربن (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B9%D8%AF%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ترکیبات معدنی کربن"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ترکیبات_معدنی_کربن" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="ترکیبات کربن">ترکیبات معدنی</a> <a class="mw-selflink selflink">کربن</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اکسیدها وترکیبات وابسته</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B3%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اوکسوکربن (صفحه وجود ندارد)">اکسیدها</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کربن دی اکسید">CO2</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" class="mw-redirect" title="مونواکسید کربن">CO</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%84_%D9%81%D9%84%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کربونیل فلزی (صفحه وجود ندارد)">کربونیل‌های فلزی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربنیک اسید">کربنیک اسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="بی‌کربنات">بی‌کربنات‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="کربنات">کربنات‌ها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر ترکیبات یونی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF" title="کاربید">کاربیدها</a> [:C≡C:]2–, [::C::]4–, [:C=C=C:]4–</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1" title="سیانور">سیانیدها</a> [:C≡N:]–</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="سیانات">سیانات‌ها</a> [:O-C≡N:]–</li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="تیوسیانات">تیوسیانات‌ها</a> [:S-C≡N:]–</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="فولمینات (صفحه وجود ندارد)">فولمینات‌ها</a> [:C≡N-O:]–</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%81%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="تیوفولمینات (صفحه وجود ندارد)">تیوفولمینات‌ها</a> [:C≡N-S:]–</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="مولکول‌های_فضای_بیرونی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="الگو:مولکول‌های کشف شده در فضای بیرونی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:مولکول‌های کشف شده در فضای بیرونی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D9%81_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:مولکول‌های کشف شده در فضای بیرونی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="مولکول‌های_فضای_بیرونی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">مولکول‌های فضای بیرونی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84" title="مولکول">مولکول‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="مولکول دواتمی">دواتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="آلومینیوم مونوکلرید">آلومینیوم مونوکلرید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="مونوفلورید آلومینیوم">مونوفلورید آلومینیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85_(II)" class="mw-redirect" title="اکسید آلومینیوم (II)">اکسید آلومینیوم (II)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="آرگونیوم">آرگونیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D9%81%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="مونوفسفید کربن">مونوفسفید کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کربن مونوسولفید">کربن مونوسولفید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="کربن مونوکسید">کربن مونوکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کاربید سیلیسیوم">کاربید سیلیسیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%DA%98%D9%86" title="سیانوژن">سیانوژن</a> رادیکال</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="کربن دواتمی">کربن دواتمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fluoromethylidynium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fluoromethylidynium (صفحه وجود ندارد)">Fluoromethylidynium</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="یون هلیوم هیدرید">یون هلیوم هیدرید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن کلرید">هیدروژن کلرید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D9%81%D9%84%D9%88%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن فلوئورید">هیدروژن فلوئورید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="هیدروژن">هیدروژن</a> (مولکولی)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="رادیکال هیدروکسیل">رادیکال هیدروکسیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D9%87%D9%86_(II)" title="اکسید آهن (II)">اکسید آهن (II)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnesium_monohydride_cation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnesium monohydride cation (صفحه وجود ندارد)">Magnesium monohydride cation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="متیلیدین">متیلیدین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="نیتریک اکسید">نیتریک اکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="نیتروژن">نیتروژن</a> (مولکولی)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%88%DA%98%D9%86" title="ایمیدوژن">ایمیدوژن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="گوگرد مونونیترید">گوگرد مونونیترید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%DA%98%D9%86" title="اکسیژن">اکسیژن</a> (مولکولی)</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="فسفر مونوکسید">فسفر مونوکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%B1_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="فسفر مونونیترید">فسفر مونونیترید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="پتاسیم کلرید">پتاسیم کلرید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D8%AF_%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="کاربید سیلیسیوم">کاربید سیلیسیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="سیلیکون نیترید">سیلیکون نیترید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84" title="سولفانیل">سولفانیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="سیلیسیوم مونوسولفید">سیلیسیوم مونوسولفید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85_%DA%A9%D9%84%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="سدیم کلرید">سدیم کلرید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85_%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="سدیم یدید">سدیم یدید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84" title="سولفانیل">سولفانیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%AF" title="مونواکسید گوگرد">مونواکسید گوگرد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="اکسید تیتانیوم">اکسید تیتانیوم</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="9" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/Nitrous_oxide" title="Nitrous oxide"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Nitrous-oxide-3D-balls.png/60px-Nitrous-oxide-3D-balls.png" decoding="async" width="60" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Nitrous-oxide-3D-balls.png/90px-Nitrous-oxide-3D-balls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Nitrous-oxide-3D-balls.png/120px-Nitrous-oxide-3D-balls.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="441" /></a> <a href="/wiki/Ethanol" title="Ethanol"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ethanol-3D-balls.png/60px-Ethanol-3D-balls.png" decoding="async" width="60" height="41" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ethanol-3D-balls.png/90px-Ethanol-3D-balls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Ethanol-3D-balls.png/120px-Ethanol-3D-balls.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="754" /></a> <a href="/wiki/Buckminsterfullerene" title="Buckminsterfullerene"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png/60px-Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png" decoding="async" width="60" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png/90px-Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png/120px-Buckminsterfullerene-perspective-3D-balls.png 2x" data-file-width="1056" data-file-height="1100" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="مولکول سه‌اتمی">سه‌اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%85_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="آلومینیم هیدروکسید">آلومینیم هیدروکسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aluminium_isocyanide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aluminium isocyanide (صفحه وجود ندارد)">Aluminium isocyanide</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84" title="آزانیل">آزانیل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربن دی‌اکسید">کربن دی‌اکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="کربونیل سولفید">کربونیل سولفید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=CCP_radical&action=edit&redlink=1" class="new" title="CCP radical (صفحه وجود ندارد)">CCP radical</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="یون هالونیوم">یون هالونیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیازنیلیوم">دیازنیلیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="دی‌کربن منوکسید">دی‌کربن منوکسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Disilicon_carbide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Disilicon carbide (صفحه وجود ندارد)">Disilicon carbide</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%84" title="رادیکال اتینیل">رادیکال اتینیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Formyl_radical&action=edit&redlink=1" class="new" title="Formyl radical (صفحه وجود ندارد)">Formyl radical</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن سیانید">هیدروژن سیانید</a> (HCN)</li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن ایزوسیانید">هیدروژن ایزوسیانید</a> (HNC)</li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" class="mw-redirect" title="سولفید هیدروژن">سولفید هیدروژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="هیدروپروکسیل">هیدروپروکسیل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iron_cyanide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iron cyanide (صفحه وجود ندارد)">Iron cyanide</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isoformyl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isoformyl (صفحه وجود ندارد)">Isoformyl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnesium_cyanide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnesium cyanide (صفحه وجود ندارد)">Magnesium cyanide</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magnesium_isocyanide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magnesium isocyanide (صفحه وجود ندارد)">Magnesium isocyanide</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="متیلن">متیلن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیازنیلیوم">N2H+</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="نیتروز اکسید">نیتروز اکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="نیتروکسیل">نیتروکسیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D9%88%D9%86_(%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84)" class="mw-redirect" title="ازون (مولکول)">ازون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%81%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%86" title="متیل‌ایدین‌فسفان">متیل‌ایدین‌فسفان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AA%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="پتاسیوم سیانید">پتاسیوم سیانید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="کاتیون تری‌هیدروژن">کاتیون تری‌هیدروژن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="سدیم سیانید">سدیم سیانید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="سدیم هیدروکسید">سدیم هیدروکسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Silicon_carbonitride&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silicon carbonitride (صفحه وجود ندارد)">Silicon carbonitride</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C-Silicon_dicarbide&action=edit&redlink=1" class="new" title="C-Silicon dicarbide (صفحه وجود ندارد)">c-Silicon dicarbide</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=SiNC&action=edit&redlink=1" class="new" title="SiNC (صفحه وجود ندارد)">SiNC</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="گوگرد دی‌اکسید">گوگرد دی‌اکسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thioformyl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thioformyl (صفحه وجود ندارد)">Thioformyl</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%AF%D9%86" title="تیوکسواتنیلیدن">تیوکسواتنیلیدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="تیتانیوم دی‌اکسید">تیتانیوم دی‌اکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="تری‌کربن">تری‌کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8" title="آب">آب</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">چهار اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="استیلن">استیلن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="آمونیاک">آمونیاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="ایزوسیانیک اسید">ایزوسیانیک اسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cyclopropynylidyne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cyclopropynylidyne (صفحه وجود ندارد)">Cyclopropynylidyne</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF" title="فرمالدهید">فرمالدهید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="فولمینیک اسید">فولمینیک اسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=HCCN&action=edit&redlink=1" class="new" title="HCCN (صفحه وجود ندارد)">HCCN</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن پراکسید">هیدروژن پراکسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hydromagnesium_isocyanide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hydromagnesium isocyanide (صفحه وجود ندارد)">Hydromagnesium isocyanide</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="ایزوسیانیک اسید">ایزوسیانیک اسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="تیوسیانیک اسید">تیوسیانیک اسید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ketenyl&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ketenyl (صفحه وجود ندارد)">Ketenyl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Methylene_amidogen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methylene amidogen (صفحه وجود ندارد)">Methylene amidogen</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84_%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84" title="رادیکال متیل">رادیکال متیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="پروپینیلیدین">پروپینیلیدین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="پروتون‌دهی">پروتون‌دهی</a>d <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="کربن دی‌اکسید">کربن دی‌اکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="پروتون‌دهی">پروتون‌دهی</a>d <a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن سیانید">هیدروژن سیانید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Silicon_tricarbide&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silicon tricarbide (صفحه وجود ندارد)">Silicon tricarbide</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=1,3,5-Trithiane&action=edit&redlink=1" class="new" title="1,3,5-Trithiane (صفحه وجود ندارد)">Thioformaldehyde</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%AF" class="mw-redirect" title="تری‌کربن مونوکسید">تری‌کربن مونوکسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="تری‌کربن مونوسولفید">تری‌کربن مونوسولفید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="تیوسیانیک اسید">تیوسیانیک اسید</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">پنج اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="آمونیوم">آمونیوم</a> یون</li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="کربودی‌ایمید">کربودی‌ایمید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="سیانامید">سیانامید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="سیانواستیلن">سیانواستیلن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cyanoformaldehyde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cyanoformaldehyde (صفحه وجود ندارد)">Cyanoformaldehyde</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84" title="سیانومتیل">سیانومتیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%86%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%AF%D9%86" title="سیکلوپروپنیلیدن">سیکلوپروپنیلیدن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%85%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="اسید فرمیک">اسید فرمیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isocyanoacetylene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isocyanoacetylene (صفحه وجود ندارد)">Isocyanoacetylene</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D9%86" title="کتن">کتن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="متان">متان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%87_%D9%85%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C" title="گروه متوکسی">گروه متوکسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Methylenimine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methylenimine (صفحه وجود ندارد)">Methylenimine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Propadienylidene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Propadienylidene (صفحه وجود ندارد)">Propadienylidene</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="پروتون‌دهی">پروتون‌دهی</a>d <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF" title="فرمالدهید">فرمالدهید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Protonated_formaldehyde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Protonated formaldehyde (صفحه وجود ندارد)">Protonated formaldehyde</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86_(%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C)" title="سیلان (شیمی)">سیلان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">شش اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="استونیتریل">استونیتریل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cyanobutadiynyl_radical&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cyanobutadiynyl radical (صفحه وجود ندارد)">Cyanobutadiynyl radical</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=E-Cyanomethanimine&action=edit&redlink=1" class="new" title="E-Cyanomethanimine (صفحه وجود ندارد)">E-Cyanomethanimine</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D9%84%D9%88%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%86%D9%88%D9%86" title="سیکلوپروپنون">سیکلوپروپنون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="دی‌استیلن">دی‌استیلن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="اتیلن">اتیلن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="فرم‌آمید">فرم‌آمید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=HC4N&action=edit&redlink=1" class="new" title="HC4N (صفحه وجود ندارد)">HC4N</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86" title="کتنیمین">کتنیمین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%84" title="متان‌تیول">متان‌تیول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84" title="متانول">متانول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="متیل ایزوسیانید">متیل ایزوسیانید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84" title="پروپینال">پروپینال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="پروتون‌دهی">پروتون‌دهی</a>d <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86" title="سیانواستیلن">سیانواستیلن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">هفت اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF" title="استالدهید">استالدهید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="اکریلونیتریل">اکریلونیتریل</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="اکریلونیتریل">اکریلونیتریل</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="سیانوپلی‌ئین">Cyanodiacetylene</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86_%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="اتیلن اکساید">اتیلن اکساید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="گلیکولونیتریل">گلیکولونیتریل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84_%D9%87%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%D9%86%D9%84" title="رادیکال هگزاتری‌ئینل">رادیکال هگزاتری‌ئینل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="پروپین">پروپین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86" title="متیل آمین">متیل آمین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="متیل ایزوسیانات">متیل ایزوسیانات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%84" title="وینیل الکل">وینیل الکل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">هشت اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%AF" title="استیک اسید">استیک اسید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="آمینواستونیتریل">آمینواستونیتریل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cyanoallene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cyanoallene (صفحه وجود ندارد)">Cyanoallene</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%85%DB%8C%D9%86" title="اتانیمین">اتانیمین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D9%84%D8%AF%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="گلیکول‌آلدئید">گلیکول‌آلدئید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heptatrienyl_radical&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heptatrienyl radical (صفحه وجود ندارد)">Heptatrienyl radical</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="متیل فرمات">متیل فرمات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="اکرولین">اکرولین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">نه اتمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="استامید">استامید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D8%B1" title="دی‌متیل اتر">دی‌متیل اتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%84" title="اتانول">اتانول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84_%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%84" title="رادیکال اوکتاتترائینیل">رادیکال اوکتاتترائینیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%86" title="پروپن">پروپن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="پروپان‌نیتریل">پروپان‌نیتریل</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">ده اتمی و بیشتر</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="استون">استون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%B2%D9%86" title="بنزن">بنزن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%B2%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="بنزونیتریل">بنزونیتریل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%D9%86_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%B1" title="فولرن باکمینستر">فولرن باکمینستر</a> (C60, C60+, fullerene, buckyball)</li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%B7%DB%B0_%D9%81%D9%88%D9%84%D8%B1%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="ک۷۰ فولرین">ک۷۰ فولرین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="سیانوپلی‌ئین">Cyanodecapentayne</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="سیانوپلی‌ئین">Cyanopentaacetylene</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="سیانوپلی‌ئین">Cyanotetra-acetylene</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%86_%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84" title="اتیلن گلیکول">اتیلن گلیکول</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AA" title="اتیل فرمات">اتیل فرمات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%84_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AA" title="متیل استات">متیل استات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="سیانوپلی‌ئین">Methyl-cyano-diacetylene</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="پلی‌این">پلی‌این</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%A2%D9%84%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF" title="پروپیون‌آلدهید">پروپیون‌آلدهید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="بوتیرونیتریل">بوتیرونیتریل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="پیریمیدین">پیریمیدین</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دوتریوم">دوتریوم</a> مولکول‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%A9" title="آمونیاک">آمونیاک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%88%D9%85" title="آمونیوم">آمونیوم</a> یون</li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF" title="فرمالدهید">فرمالدهید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%87%DB%8C%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="فرمالدهید بین ستاره‌ای">فرمالدهید بین ستاره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C%D9%86" title="آب سنگین">آب سنگین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن سیانید">هیدروژن سیانید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن دوترید">هیدروژن دوترید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AF" title="هیدروژن ایزوسیانید">هیدروژن ایزوسیانید</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="پروپین">پروپین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N2D%2B&action=edit&redlink=1" class="new" title="N2D+ (صفحه وجود ندارد)">N2D+</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="کاتیون تری‌هیدروژن">کاتیون تری‌هیدروژن</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">اثبات نشده</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86" title="آنتراسن">آنتراسن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="دی‌هیدروکسی استون">دی‌هیدروکسی استون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="متوکسی‌اتان">متوکسی‌اتان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="گلیسین">گلیسین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D9%86" title="گرافین">گرافین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H2NCO%2B&action=edit&redlink=1" class="new" title="H2NCO+ (صفحه وجود ندارد)">H2NCO+</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">کربن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="نفتالین">نفتالین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B3%D9%81%DB%8C%D9%86" title="فسفین">فسفین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D9%86_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%A2%D9%84%DB%8C)" title="پیرن (ترکیب آلی)">پیرن (ترکیب آلی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%85_%D9%85%D9%88%D9%86%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="سیلیسیوم مونوهیدرید">سیلیسیوم مونوهیدرید</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="فهرست مولکول‌های فضای بیرونی">وابسته</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="پیدایش حیات">پیدایش حیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اخترزیست‌شناسی">اخترزیست‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="اخترشیمی">اخترشیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%84%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="اخترفیزیک اتمی و مولکولی">اخترفیزیک اتمی و مولکولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%84_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="فرمول شیمیایی">فرمول شیمیایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Circumstellar_envelope&action=edit&redlink=1" class="new" title="Circumstellar envelope (صفحه وجود ندارد)">Circumstellar envelope</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="غبار کیهانی">غبار کیهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D9%88_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="پرتو کیهانی">پرتو کیهانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="کیهان‌شیمی">کیهان‌شیمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diffuse_interstellar_band&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diffuse interstellar band (صفحه وجود ندارد)">Diffuse interstellar band</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%87%D8%AF_%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="اولین شواهد حیات">اولین شواهد حیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زیست فرازمینی">زیست فرازمینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Extraterrestrial_liquid_water&action=edit&redlink=1" class="new" title="Extraterrestrial liquid water (صفحه وجود ندارد)">Extraterrestrial liquid water</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Forbidden_mechanism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Forbidden mechanism (صفحه وجود ندارد)">Forbidden mechanism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Homochirality&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homochirality (صفحه وجود ندارد)">Homochirality</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%88_%D8%BA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%87%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="گرد و غبار میان‌کهکشانی">گرد و غبار میان‌کهکشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="محیط میان‌سیاره‌ای">محیط میان‌سیاره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="محیط میان‌ستاره‌ای">محیط میان‌ستاره‌ای</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Photodissociation_region&action=edit&redlink=1" class="new" title="Photodissociation region (صفحه وجود ندارد)">Photodissociation region</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iron%E2%80%93sulfur_world_theory&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iron–sulfur world theory (صفحه وجود ندارد)">Iron–sulfur world theory</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%86" title="کروژن">کروژن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Molecules_in_stars&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molecules in stars (صفحه وجود ندارد)">Molecules in stars</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nexus_for_Exoplanet_System_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nexus for Exoplanet System Science (صفحه وجود ندارد)">Nexus for Exoplanet System Science</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%A8_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="ترکیب آلی">ترکیب آلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B6%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="فضای بیرونی">فضای بیرونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرضیه دنیای ناشی از هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای">فرضیه دنیای ناشی از هیدروکربن‌های آروماتیک چندحلقه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%B1%D9%85%DB%8C%D8%A7" title="پان‌اسپرمیا">پان‌اسپرمیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="هیدروکربن آروماتیک چندحلقه‌ای">هیدروکربن آروماتیک چندحلقه‌ای</a> (PAH)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="دنیای آران‌ای">دنیای آران‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D9%81%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="طیف‌بینی">طیف‌بینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D9%86" title="تولین">تولین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight: bold;"><div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="رده:اخترشیمی">اخترشیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Saturn_mark.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/16px-Saturn_mark.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/24px-Saturn_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Saturn_mark.svg/32px-Saturn_mark.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="459" /></a> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="درگاه:اخترشناسی">درگاه اخترشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Issoria_lathonia.jpg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/16px-Issoria_lathonia.jpg" decoding="async" width="16" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/24px-Issoria_lathonia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Issoria_lathonia.jpg/32px-Issoria_lathonia.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="445" /></a> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="درگاه:زیست‌شناسی">درگاه زیست‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nuvola_apps_edu_science.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/16px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/24px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/32px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="درگاه:شیمی">درگاه شیمی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کربن&oldid=40559795">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کربن&oldid=40559795</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%AF%D9%88%D9%84_%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="رده:جدول تناوبی">جدول تناوبی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%B4%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="رده:دگرشکل‌های کربن">دگرشکل‌های کربن</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%B5%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:زیست‌شناسی و داروشناسی عنصرهای شیمیایی">زیست‌شناسی و داروشناسی عنصرهای شیمیایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%AA%D9%85%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%B2" title="رده:عناصر چند اتمی نافلز">عناصر چند اتمی نافلز</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:عناصر شیمیایی">عناصر شیمیایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B9%D9%88%D8%A7%D9%85%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87" title="رده:عوامل کاهنده">عوامل کاهنده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%84%DB%8C" title="رده:کانی‌های آلی">کانی‌های آلی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="رده:کانی‌های عناصر آزاد">کانی‌های عناصر آزاد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="رده:کانی‌های کربنات">کانی‌های کربنات</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86" title="رده:کربن">کربن</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%B2%D9%87%D8%A7" title="رده:نافلزها">نافلزها</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88" title="رده:صفحه‌های دارای آرگومان تکراری در فراخوانی الگو">صفحه‌های دارای آرگومان تکراری در فراخوانی الگو</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%85%D9%87%D8%AC%D9%88%D8%B1" title="رده:خطاهای یادکرد: پارامتر مهجور">خطاهای یادکرد: پارامتر مهجور</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="رده:خطاهای یادکرد: تاریخ">خطاهای یادکرد: تاریخ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان هلندی">یادکردهای دارای منبع به زبان هلندی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان لاتین">یادکردهای دارای منبع به زبان لاتین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_CS1:_%D9%86%D9%82%D8%B7%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B6%D8%A7%D9%81%D9%87" title="رده:نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه">نگهداری CS1: نقطه‌گذاری اضافه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%B9%D8%A7%D9%85" title="رده:خطاهای CS1: نام عام">خطاهای CS1: نام عام</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای پیوند مرده">صفحه‌های دارای پیوند مرده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان">صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D9%87" title="رده:مقاله‌های برگزیده">مقاله‌های برگزیده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%A7%DA%98_%D8%B9%DA%A9%D8%B3_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%DA%A9_%DB%8C%D8%A7_%DA%86%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D8%B5%D9%88%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از مونتاژ عکس دارای یک یا چند تصویر استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از مونتاژ عکس دارای یک یا چند تصویر استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D8%B4%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D9%88%D8%AC%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:الگو:جعبه عناصر شیمیایی که نیازمند توجه است">الگو:جعبه عناصر شیمیایی که نیازمند توجه است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از چندستونه با پارامتر کوچک استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از چندستونه با پارامتر کوچک استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%AF:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان">نگهداری یادکرد:نام‌های متعدد:فهرست نویسندگان</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۴ نوامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۸:۴۳ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید. ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است. </li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-n58kz","wgBackendResponseTime":227,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"5.003","walltime":"6.417","ppvisitednodes":{"value":27799,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":970654,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":24839,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":30,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":33,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":978399,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 5409.917 1 -total"," 76.56% 4141.843 3 الگو:پانویس"," 33.79% 1828.041 104 الگو:Cite_journal"," 13.92% 753.182 73 الگو:Cite_web"," 10.98% 593.868 45 الگو:Cite_book"," 9.55% 516.780 1 الگو:Infobox_carbon"," 9.42% 509.691 1 الگو:Infobox_element"," 8.48% 458.644 1 الگو:Infobox"," 4.45% 240.743 18 الگو:یادکرد_وب"," 2.70% 146.011 3 الگو:گرداننده_رده"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"3.482","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":10391418,"limit":52428800},"limitreport-profile":[["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::gsub","1140","31.5"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::match","800","22.1"],["?","240","6.6"],["dataWrapper \u003Cmw.lua:672\u003E","220","6.1"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::callParserFunction","180","5.0"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::getExpandedArgument","140","3.9"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::sub","80","2.2"],["MediaWiki\\Extension\\Scribunto\\Engines\\LuaSandbox\\LuaSandboxCallback::find","80","2.2"],["recursiveClone \u003CmwInit.lua:45\u003E","60","1.7"],["type","60","1.7"],["[others]","620","17.1"]]},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-59856bd7d8-w2qzf","timestamp":"20241119180645","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u06a9\u0631\u0628\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%DA%A9%D8%B1%D8%A8%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q623","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q623","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-05-23T15:52:42Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b7\/Ahur-Carbon.jpg","headline":"\u0639\u0646\u0635\u0631\u06cc \u0627\u0632 \u062c\u062f\u0648\u0644 \u062a\u0646\u0627\u0648\u0628\u06cc \u0628\u0627 \u0639\u062f\u062f \u0627\u062a\u0645\u06cc \u06f6"}</script> </body> </html>