CINXE.COM

Flauta doce – Wikipédia, a enciclopédia livre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pt" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Flauta doce – Wikipédia, a enciclopédia livre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ptwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janeiro","fevereiro","março","abril","maio","junho","julho","agosto","setembro","outubro","novembro","dezembro"],"wgRequestId":"220b8ec1-615e-498e-afff-88b6807beae1","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Flauta_doce","wgTitle":"Flauta doce","wgCurRevisionId":68995210,"wgRevisionId":68995210,"wgArticleId":151698,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["!Páginas com erros CS1: DOI","!Páginas com referências sem URL e com acessodata","!CS1 inglês-fontes em língua (en)","!Páginas com citações sem título","!Páginas com citações e URLs vazios","!Artigos destacados na Wikipédia em alemão","!Artigos destacados na Wikipédia em esperanto","Palavras que diferem em versões da língua portuguesa","!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN","Flautas"],"wgPageViewLanguage":"pt","wgPageContentLanguage":"pt","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Flauta_doce","wgRelevantArticleId":151698,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pt","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pt"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q187851","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.30"}; RLSTATE={"ext.gadget.FeedbackHighlight-base":"ready","ext.gadget.keepPDU":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Topicon","ext.gadget.Metacaixa","ext.gadget.TitleRewrite","ext.gadget.ElementosOcultaveis","ext.gadget.FeedbackHighlight","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.NewVillagePump","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.requestForAdminship","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.PagesForDeletion","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.gadget.FeedbackHighlight-base%2CkeepPDU&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.22"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="605"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/0/07/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="403"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg/640px-Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="323"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Flauta doce – Wikipédia, a enciclopédia livre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pt.m.wikipedia.org/wiki/Flauta_doce"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (pt)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pt.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Flauta_doce"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="&#039;&#039;Feed&#039;&#039; Atom Wikipédia" href="/w/index.php?title=Especial:Mudan%C3%A7as_recentes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Flauta_doce rootpage-Flauta_doce skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar para o conteúdo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegação </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" title="Visitar a página principal [z]" accesskey="z"><span>Página principal</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Conte%C3%BAdo_destacado"><span>Conteúdo destacado</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Eventos_atuais" title="Informação temática sobre eventos atuais"><span>Eventos atuais</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Esplanada"><span>Esplanada</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleat%C3%B3ria" title="Carregar página aleatória [x]" accesskey="x"><span>Página aleatória</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%C3%8Dndice"><span>Portais</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Informe_um_erro"><span>Informar um erro</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_especiais"><span>Páginas especiais</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Colaboração </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-welcome" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Boas-vindas"><span>Boas-vindas</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_principal" title="Um local reservado para auxílio."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-Páginas-de-testes-públicas" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_de_testes"><span>Páginas de testes públicas</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Portal_comunit%C3%A1rio" title="Sobre o projeto"><span>Portal comunitário</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mudan%C3%A7as_recentes" title="Uma lista de mudanças recentes nesta wiki [r]" accesskey="r"><span>Mudanças recentes</span></a></li><li id="n-maintenance" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Manuten%C3%A7%C3%A3o"><span>Manutenção</span></a></li><li id="n-createpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Guia_de_edi%C3%A7%C3%A3o/Como_come%C3%A7ar_uma_p%C3%A1gina"><span>Criar página</span></a></li><li id="n-newpages-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_novas"><span>Páginas novas</span></a></li><li id="n-contact-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contato"><span>Contato</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pt.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Pesquisar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia" aria-label="Pesquisar na Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas pessoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspeto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspeto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt" class=""><span>Donativos</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Flauta+doce" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório" class=""><span>Criar uma conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Flauta+doce" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o" class=""><span>Entrar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Mais opções" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas pessoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas pessoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu do utilizador" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt"><span>Donativos</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Flauta+doce" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Criar uma conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Flauta+doce" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Entrar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores sem sessão iniciada <a href="/wiki/Ajuda:Introduction" aria-label="Saiba mais sobre edição"><span>saber mais</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minhas_contribui%C3%A7%C3%B5es" title="Uma lista de edições feitas a partir deste endereço IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuições</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minha_discuss%C3%A3o" title="Discussão sobre edições feitas a partir deste endereço IP [n]" accesskey="n"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eocultar\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"pt\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Conteúdo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Conteúdo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Início</div> </a> </li> <li id="toc-História" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#História"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>História</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-História-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção História</span> </button> <ul id="toc-História-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Idade_Média:_1300_a_1500" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Idade_Média:_1300_a_1500"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Idade Média: 1300 a 1500</span> </div> </a> <ul id="toc-Idade_Média:_1300_a_1500-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-No_Brasil" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#No_Brasil"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>No Brasil</span> </div> </a> <ul id="toc-No_Brasil-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Introdução_do_Instrumento" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Introdução_do_Instrumento"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.1</span> <span>Introdução do Instrumento</span> </div> </a> <ul id="toc-Introdução_do_Instrumento-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Os_Jesuítas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Os_Jesuítas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2.2</span> <span>Os Jesuítas</span> </div> </a> <ul id="toc-Os_Jesuítas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Repertório" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Repertório"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Repertório</span> </div> </a> <ul id="toc-Repertório-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Técnicas_na_flauta_doce" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Técnicas_na_flauta_doce"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Técnicas na flauta doce</span> </div> </a> <ul id="toc-Técnicas_na_flauta_doce-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Afinações" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Afinações"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Afinações</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Afinações-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Afinações</span> </button> <ul id="toc-Afinações-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Digitação" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Digitação"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Digitação</span> </div> </a> <ul id="toc-Digitação-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-A_flauta_doce_no_mundo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#A_flauta_doce_no_mundo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>A flauta doce no mundo</span> </div> </a> <ul id="toc-A_flauta_doce_no_mundo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bibliografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Bibliografia</span> </button> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Referências" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Referências"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Referências</span> </div> </a> <ul id="toc-Referências-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ligações_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligações_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Ligações externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligações_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Índice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Flauta doce</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir para um artigo noutra língua. Disponível em 49 línguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-49" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">49 línguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Blockfl%C3%B6te" title="Blockflöte — alemão suíço" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Blockflöte" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemão suíço" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%8A%D9%83%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="ريكوردر — árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ريكوردر" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Flauta_duce" title="Flauta duce — asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Flauta duce" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D1%84%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D1%82%D0%B0" title="Блокфлейта — búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Блокфлейта" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Flauta_dol%C3%A7a" title="Flauta dolça — catalão" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Flauta dolça" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalão" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%DB%8C%DA%A9%DB%86%D8%B1%D8%AF%DB%95%D8%B1_(%D8%A6%D8%A7%D9%85%DB%8E%D8%B1%DB%8C_%D9%85%DB%86%D8%B3%DB%8C%D9%82%D8%A7)" title="ڕیکۆردەر (ئامێری مۆسیقا) — curdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڕیکۆردەر (ئامێری مۆسیقا)" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="curdo central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Zobcov%C3%A1_fl%C3%A9tna" title="Zobcová flétna — checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Zobcová flétna" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Blokfl%C3%B8jte" title="Blokfløjte — dinamarquês" lang="da" hreflang="da" data-title="Blokfløjte" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarquês" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo destacado"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Blockfl%C3%B6te" title="Blockflöte — alemão" lang="de" hreflang="de" data-title="Blockflöte" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemão" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Recorder_(musical_instrument)" title="Recorder (musical instrument) — inglês" lang="en" hreflang="en" data-title="Recorder (musical instrument)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglês" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="artigo destacado"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Bekfluto" title="Bekfluto — esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Bekfluto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Flauta_dulce" title="Flauta dulce — espanhol" lang="es" hreflang="es" data-title="Flauta dulce" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Plokkfl%C3%B6%C3%B6t" title="Plokkflööt — estónio" lang="et" hreflang="et" data-title="Plokkflööt" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estónio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Moko-txirula" title="Moko-txirula — basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Moko-txirula" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="ریکوردر — persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="ریکوردر" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Nokkahuilu" title="Nokkahuilu — finlandês" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Nokkahuilu" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Fl%C3%BBte_%C3%A0_bec" title="Flûte à bec — francês" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Flûte à bec" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francês" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Blokfloit" title="Blokfloit — frísio setentrional" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Blokfloit" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="frísio setentrional" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Blokfluit" title="Blokfluit — frísico ocidental" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Blokfluit" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="frísico ocidental" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Frauta_doce" title="Frauta doce — galego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Frauta doce" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%97%D7%9C%D7%99%D7%9C%D7%99%D7%AA" title="חלילית — hebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="חלילית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Blokflauta" title="Blokflauta — croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Blokflauta" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Furulya" title="Furulya — húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Furulya" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Blokkflauta" title="Blokkflauta — islandês" lang="is" hreflang="is" data-title="Blokkflauta" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandês" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Flauto_dolce" title="Flauto dolce — italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Flauto dolce" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AA%E3%82%B3%E3%83%BC%E3%83%80%E3%83%BC" title="リコーダー — japonês" lang="ja" hreflang="ja" data-title="リコーダー" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonês" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A6%AC%EC%BD%94%EB%8D%94" title="리코더 — coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="리코더" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Tibia_recta" title="Tibia recta — latim" lang="la" hreflang="la" data-title="Tibia recta" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latim" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Blockfl%C3%BCtt" title="Blockflütt — luxemburguês" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Blockflütt" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luxemburguês" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Rekorder" title="Rekorder — malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Rekorder" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Blokfluit" title="Blokfluit — neerlandês" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Blokfluit" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Blokkfl%C3%B8yte" title="Blokkfløyte — norueguês nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Blokkfløyte" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norueguês nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Blokkfl%C3%B8yte" title="Blokkfløyte — norueguês bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Blokkfløyte" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norueguês bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Flet_prosty" title="Flet prosty — polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Flet prosty" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Misk%27i_sirinka" title="Misk&#039;i sirinka — quíchua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Misk&#039;i sirinka" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quíchua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Flaut_dulce" title="Flaut dulce — romeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Flaut dulce" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D1%84%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D1%82%D0%B0" title="Блокфлейта — russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Блокфлейта" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%99%E0%B6%9A%E0%B7%9D%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%A9%E0%B6%BA" title="රෙකෝන්ඩය — cingalês" lang="si" hreflang="si" data-title="රෙකෝන්ඩය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalês" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Recorder" title="Recorder — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Recorder" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Zobcov%C3%A1_flauta" title="Zobcová flauta — eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Zobcová flauta" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Kljunasta_flavta" title="Kljunasta flavta — esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Kljunasta flavta" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Kljunasta_flauta" title="Kljunasta flauta — sérvio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Kljunasta flauta" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="sérvio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Blockfl%C3%B6jt" title="Blockflöjt — sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Blockflöjt" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B5%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="รีคอร์เดอร์ — tailandês" lang="th" hreflang="th" data-title="รีคอร์เดอร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandês" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Blokfl%C3%BCt" title="Blokflüt — turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Blokflüt" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%BB%D0%BE%D0%BA%D1%84%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D1%82%D0%B0" title="Блокфлейта — ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Блокфлейта" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Blokfleyta" title="Blokfleyta — usbeque" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Blokfleyta" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="usbeque" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%9B%B4%E7%AC%9B" title="直笛 — chinês" lang="zh" hreflang="zh" data-title="直笛" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinês" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%89%A7%E7%AB%A5%E7%AC%9B" title="牧童笛 — cantonês" lang="yue" hreflang="yue" data-title="牧童笛" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonês" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q187851#sitelinks-wikipedia" title="Editar hiperligações interlínguas" class="wbc-editpage">Editar hiperligações</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaços nominais"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Flauta_doce" title="Ver a página de conteúdo [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discuss%C3%A3o:Flauta_doce" rel="discussion" title="Discussão sobre o conteúdo da página [t]" accesskey="t"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mudar a variante da língua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">português</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Flauta_doce"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=history" title="Edições anteriores desta página. [h]" accesskey="h"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mais opções" > <div class="vector-menu-heading"> Operações </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Flauta_doce"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=history"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Geral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_afluentes/Flauta_doce" title="Lista de todas as páginas que contêm hiperligações para esta [j]" accesskey="j"><span>Páginas afluentes</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Altera%C3%A7%C3%B5es_relacionadas/Flauta_doce" rel="nofollow" title="Mudanças recentes nas páginas para as quais esta contém hiperligações [k]" accesskey="k"><span>Alterações relacionadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pt.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Carregar_ficheiro" title="Carregar ficheiros [u]" accesskey="u"><span>Carregar ficheiro</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;oldid=68995210" title="Hiperligação permanente para esta revisão desta página"><span>Hiperligação permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=info" title="Mais informações sobre esta página"><span>Informações da página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Flauta_doce&amp;id=68995210&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informação sobre como citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FFlauta_doce"><span>Obter URL encurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FFlauta_doce"><span>Descarregar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Livro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Flauta+doce"><span>Criar um livro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Flauta_doce&amp;action=show-download-screen"><span>Descarregar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;printable=yes" title="Versão para impressão desta página [p]" accesskey="p"><span>Versão para impressão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros projetos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Recorder" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q187851" title="Hiperligação para o elemento do repositório de dados [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspeto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pt" dir="ltr"><table class="infobox infobox_v2" cellpadding="3" border="0" style=""> <tbody><tr> <th colspan="2" class="topo musica" style="text-align:center; background-color:#FFE6A9; font-size:120%; padding:0px;"><span class="">Flauta Doce</span> </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align:center;"><div class="" style="padding-bottom: 5px;"><figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Recorder,_tenor_(AM_1998.60.41-1).jpg" class="mw-file-description" title="Flauta doce"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg/200px-Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg" decoding="async" width="200" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg/300px-Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg/400px-Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="387" /></a><figcaption>Flauta doce</figcaption></figure></div>Flauta doce tenor modelo Thomas Stanesby, início do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVIII" title="Século XVIII">século XVIII</a> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center; text-align:center; line-height:1.3em; background-color:#FFE6A9;">Informações </th></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight:bold;"><a href="/wiki/Instrumento_musical" title="Instrumento musical">Classificação</a> </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left;">Madeiras </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight:bold;"><a href="/wiki/Instrumento_musical#Classificação" title="Instrumento musical">Classificação</a> <a href="/wiki/Hornbostel-Sachs" class="mw-redirect" title="Hornbostel-Sachs">Hornbostel-Sachs</a> </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left;">421.221.12 (instrumento de tubo aberto com furos diretamente para os dedos) </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center; text-align:center; line-height:1.3em; background-color:#FFE6A9;"><a href="/wiki/Instrumento_musical#Tessitura_e_registro" title="Instrumento musical">Extensão</a> </th></tr> <tr> <td style="vertical-align: top; text-align: center; text-align: left;" colspan="2">Cerca de duas oitavas </td></tr> <tr> <td scope="row" style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left; font-weight:bold;">Afinação padrão </td> <td style="vertical-align: top; text-align: left; text-align: left;">A depender do modelo </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align:center; text-align:center; line-height:1.3em; background-color:#FFE6A9;">Músicos </th></tr> <tr> <td style="vertical-align: top; text-align: center; text-align: left;" colspan="2"><a href="/wiki/Frans_Br%C3%BCggen" title="Frans Brüggen">Frans Brüggen</a> <p><a href="/wiki/Erik_Bosgraaf" title="Erik Bosgraaf">Erik Bosgraaf</a> <a href="/wiki/Lucie_Horsch" title="Lucie Horsch">Lucie Horsch</a> <a href="/wiki/Michala_Petri" title="Michala Petri">Michala Petri</a>. </p> </td></tr> </tbody></table> <p>A <span class="no-conversion"><b><span lang="pt-br">flauta doce</span></b> <sup>(<a href="/wiki/Portugu%C3%AAs_brasileiro" title="Português brasileiro">português brasileiro</a>)</sup> ou <b><span lang="pt-pt">flauta de bisel</span></b> <sup>(<a href="/wiki/Portugu%C3%AAs_europeu" title="Português europeu">português europeu</a>)</sup></span> é o termo para designar um grupo de <a href="/wiki/Instrumento_de_sopro" title="Instrumento de sopro">instrumentos de sopro</a> pertencente à família das <a href="/wiki/Madeiras" title="Madeiras">madeiras</a>. Mas todos eles são instrumentos compostos por um tubo com nove orifícios, sendo oito na parte frontal e um na parte traseira para o <a href="/wiki/Polegar" title="Polegar">polegar</a>. Em modelos antigos, os dois últimos orifícios destinados ao dedo mínimo eram pareados. Dependendo da mão que está posicionada na parte superior e inferior, um dos orifícios era vedado com <a href="/wiki/Cera" title="Cera">cera</a>, resultando no uso efetivo de apenas oito dos nove orifícios. Hoje em dia, as flautas doces possuem pés móveis, e em geral são projetadas para uma usabilidade voltada a destros.<sup id="cite_ref-Michelini_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bolton_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bolton-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Possui uma <a href="/w/index.php?title=Embocadura&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Embocadura (página não existe)">embocadura</a> com canal e bisel, onde um bloco é inserido no bocal para formar o do canal. Os oito furos incluem um furo de oitavação (para o polegar) localizado na parte traseira do instrumento. Os dois últimos furos podem ser duplos para os <a href="/wiki/Semitom" title="Semitom">semitons</a>. Em flautas sem pé móvel, o último furo é deslocado para o lado para alocar o dedo minimo.<sup id="cite_ref-Michelini_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bolton_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bolton-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>É um instrumento cromático, e, devido à ausência de um sistema de chaves, quase todos os semitons são tocados com dedilhados de forquilha. Geralmente, a mão esquerda é colocada acima da mão direita, embora isso nem sempre tenha sido uma regra. A extensão da maioria das flautas doce é de duas oitavas e meia. No entanto, as "de consort" do <a href="/wiki/Renascimento" title="Renascimento">Renascimento</a> têm um alcance menor, geralmente inferior a duas oitavas. Os quatro tamanhos mais comuns de flauta hoje são soprano em dó, contralto em fá, tenor em dó e baixo em fá, sendo que o alto tornou-se a flauta doce por excelência.<sup id="cite_ref-Michelini_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-Bolton_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-Bolton-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Recorder_cross-section.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Recorder_cross-section.svg/220px-Recorder_cross-section.svg.png" decoding="async" width="220" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Recorder_cross-section.svg/330px-Recorder_cross-section.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Recorder_cross-section.svg/440px-Recorder_cross-section.svg.png 2x" data-file-width="407" data-file-height="142" /></a><figcaption>Corte trasnversal de uma flauta doce da parte da cabeça ou bisel. A: Bloco B: Canal de ar C: Janela</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="História"><span id="Hist.C3.B3ria"></span>História</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Editar secção: História" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar código-fonte da secção: História"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O instrumento mais antigo classificado como uma flauta, totalmente preservado, foi descoberto em um fosso de uma residência em <a href="/wiki/Dordrecht" title="Dordrecht">Dordrecht</a>, na <a href="/wiki/Holanda" class="mw-redirect" title="Holanda">Holanda</a>, e atualmente está abrigado no Gemeentemuseum em <a href="/wiki/Haia" title="Haia">Haia</a>. Uma recente descoberta, publicada pela Universidade de Tuebingen, destaca o que pode ser considerado o instrumento mais antigo feito por um homem de Neandertal na <a href="/wiki/Alemanha" title="Alemanha">Alemanha</a>. Trata-se de uma flauta de osso com aproximadamente 42.000 anos. Embora haja evidências suficientes para confirmar a presença da flauta doce na Europa nas últimas décadas do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIV" title="Século XIV">século XIV</a>, foi durante o <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XV" title="Século XV">século XV</a> que o instrumento se consolidou, aparecendo de forma inequívoca em listas de compras de instrumentos, em representações visuais (pinturas, <a href="/wiki/Afrescos" class="mw-redirect" title="Afrescos">afrescos</a>, <a href="/wiki/Tape%C3%A7aria" title="Tapeçaria">tapeçarias</a>) e em descrições presentes em diversos documentos.<sup id="cite_ref-michelini_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-michelini-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Em muitas dessas flautas os dois orifícios finais destinados ao dedo mínimo eram emparelhados; dependendo de qual mão ocupava a posição superior ou inferior, um deles era vedado com cera, resultando na utilização efetiva de apenas oito dos nove orifícios. Poderia apresentar um formato interno cilíndrico ou cônico invertido. No segundo caso, o estreitamento do tubo começava a partir do primeiro orifício (a cabeça permanecia cilíndrica), atingia o ponto mais estreito na altura do último orifício e, em seguida, o tubo se alargava novamente, formando uma pequena campana. Em ambas as configurações, o diâmetro interno era relativamente grande, e a parede interna não muito espessa, proporcionando uma sonoridade ampla e encorpada, com notas graves bem ressonantes. A tessitura abrangia uma oitava mais uma sexta ou sétima.<sup id="cite_ref-michelini_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-michelini-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg/220px-07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg/330px-07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg/440px-07-Cylindrical-alto-recorder-pythagorean-by-Bob-Marvin-photo-by-Oscar-Romero.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1500" /></a><figcaption>Flauta doce contralto construída por Bob Marvin.</figcaption></figure> <p>A flauta doce era produzida em três tamanhos principais: um descante em sol (posteriormente conhecido como alto em sol), um tenor em dó e um baixo em fá. No início do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVI" title="Século XVI">século XVI</a>, a combinação desses três tamanhos, com ou sem dobramentos, possibilitava a execução de praticamente todo o repertório vocal disponível, porem soando uma oitava acima.<sup id="cite_ref-michelini_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-michelini-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>O instrumento sobrevivente mais antigo e completo é a chamada flauta doce de Dordrecht, de meados do século XIII. Essa flauta doce "ancestral" é caracterizada por seu corpo estreito e cilíndrico (o curso largo do tubo interno no meio do instrumento é responsável pela afinação e resposta sonora). A segunda flauta doce medieval mais ou menos completa, datando do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIV" title="Século XIV">século XIV</a>, é de <a href="/wiki/G%C3%B6ttingen" class="mw-redirect" title="Göttingen">Göttingen</a> (norte da <a href="/wiki/Alemanha" title="Alemanha">Alemanha</a>), onde foi achada numa <a href="/wiki/Latrina" class="mw-redirect" title="Latrina">latrina</a> na Weender Straßer, número 26, em <a href="/wiki/1987" title="1987">1987</a>. A "flauta doce de Göttingen" faz parte da coleção do Stadtarchäologie Göttingen. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Idade_Média:_1300_a_1500"><span id="Idade_M.C3.A9dia:_1300_a_1500"></span>Idade Média: <a href="/wiki/1300" title="1300">1300</a> a <a href="/wiki/1500" title="1500">1500</a></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Editar secção: Idade Média: 1300 a 1500" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar código-fonte da secção: Idade Média: 1300 a 1500"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vários membros da família das flautas foram predominantes nos <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIV" title="Século XIV">séculos XIV</a> e <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XV" title="Século XV">XV</a>. Primeiramente, a subfamília das flautas de canal ou ducto (<i>Flutes with duct or duct flutes</i> em inglês), que incluía as <a href="/wiki/Flauta_pastoril" title="Flauta pastoril">flauta pastoril</a>, outras flautas de canal tocadas com uma ou duas mãos e que tinham um número variado de furos para os dedos, e a flauta doce, que definimos como um tipo especializado de flauta de canal com furos para sete dedos e o <a href="/wiki/Polegar" title="Polegar">polegar</a>. Em segundo lugar, a subfamília das <a href="/wiki/Flauta_transversal" title="Flauta transversal">flautas transversais</a>, que incluía a flauta convencional, bem como um tipo militar de orifício mais estreito chamado <a href="/wiki/P%C3%ADfaro" class="mw-redirect" title="Pífaro">pífaro</a>, embora os dois instrumentos nem sempre sejam claramente diferenciados. Em terceiro lugar, as <a href="/wiki/Flauta_de_p%C3%A3" title="Flauta de pã">flautas de pan</a>, feitas a partir de uma série de tubos soprados na extremidade de diferentes comprimentos unidos.<sup id="cite_ref-Lasocki_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lasocki-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:VirdungP14crop.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/VirdungP14crop.jpg/250px-VirdungP14crop.jpg" decoding="async" width="220" height="718" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/VirdungP14crop.jpg/330px-VirdungP14crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/VirdungP14crop.jpg/500px-VirdungP14crop.jpg 2x" data-file-width="530" data-file-height="1730" /></a><figcaption>Ilustração de quatro flautas doce do "Musica Getutscht" de <a href="/wiki/Sebastian_Virdung" title="Sebastian Virdung">Sebastian Virdung</a> (<a href="/wiki/1511" title="1511">1511</a>)</figcaption></figure> <p>As primeiras informações certas sobre alguns aspectos da história da flauta doce remontam ao final do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XV" title="Século XV">século XV</a> e posteriormente. A primeira descrição da flauta doce associada a um nome é encontrada em um tratado latino de <a href="/wiki/Johannes_Tinctoris" title="Johannes Tinctoris">Johannes Tinctoris</a>, intitulado "<i>De inventione et usu musice</i>" (Sobre a Invenção e o Uso da Música — Nápoles, cerca de <a href="/wiki/1481" title="1481">1481</a>–<a href="/wiki/1483" title="1483">83</a>). Tinctoris menciona a <a href="/w/index.php?title=Fistula&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Fistula (página não existe)">fistula</a> (literalmente, tubo ou tubo), um tipo específico de instrumento de sopro de madeira (tibia) com 'sete furos na frente e um atrás'. Os termos fistula e tibia remontam à antiguidade. Na Grécia, a <a href="/wiki/Aulos" class="mw-redirect" title="Aulos">aulos</a> geralmente denotava um instrumento de sopro composto por dois tubos e duas palhetas (provavelmente duplas), mas também poderia se referir a qualquer instrumento composto por um único tubo com ou sem palheta. Para essencialmente o mesmo tubo de palheta dupla, os romanos usavam o termo tibia, ou ocasionalmente fistula, uma palavra que os poetas usavam para se referir às flautas de pastor. Tinctoris também está familiarizado com a prática de duplicar o sétimo furo para os dedos em alguns tipos não especificados de tibia, para que os músicos pudessem tocar o instrumento com qualquer mão na parte superior. Essa disposição era comum em flautas doces pré-barrocas.<sup id="cite_ref-Lasocki_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lasocki-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A primeira descrição seguramente datada em <a href="/wiki/Vern%C3%A1culo" title="Vernáculo">vernáculo</a> da flauta doce associada a um nome, a primeira descrição vinculada a uma imagem e o primeiro gráfico de dedilhado têm todas as origens no "Musica getutscht" (<a href="/wiki/1511" title="1511">1511</a>) de <a href="/wiki/Sebastian_Virdung" title="Sebastian Virdung">Sebastian Virdung</a>. Ele chama o instrumento de Flöte. O termo principal utilizado para a flauta doce no "Epitome musical" (1556) de Philibert Jambe de Fer, que também retrata o instrumento e fornece dedilhados para ele, é "fleute à neuf trous" (flauta com nove furos - incluindo o sétimo furo duplicado). Este termo indiretamente fornece a mais antiga confirmação do significado de "recorder" em inglês - documentado pela primeira vez em 1388.<sup id="cite_ref-Lasocki_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-Lasocki-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Durante o <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVII" title="Século XVII">século XVII</a>, foi mais usada como instrumento solo. Antes, era composta de duas ou uma única peça. Neste século, ela já era formada por três peças. Este modelo permitia produzir som com mais intensidade e com mais possibilidade de expressão. Muitos desses exemplares históricos ainda existem nos dias de hoje em condições de uso. Assim, a flauta doce foi sendo utilizada até se tornar um instrumento profissional no <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVIII" title="Século XVIII">século XVIII</a>, mas foi colocada como instrumento secundário no <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX">século XIX</a>, até que foi sendo quase que substituída pelo traverso, instrumento que por sua vez originou a moderna <a href="/wiki/Flauta_transversal" title="Flauta transversal">flauta transversal</a>. Em contrapartida, os colonizadores europeus perceberam que os <a href="/wiki/Povos_amer%C3%ADndios" title="Povos ameríndios">índios</a> utilizavam uma cana como instrumento que era assemelhada à flauta doce. A presença de flautas doces na <a href="/wiki/Am%C3%A9rica_do_Norte" title="América do Norte">América do Norte</a> foi documentada já em 1633 quando um <a href="/wiki/Invent%C3%A1rio" title="Inventário">inventário</a> de uma plantação em <a href="/wiki/New_Hampshire" class="mw-redirect" title="New Hampshire">New Hampshire</a> listou 15 flautas doces, e um inventário semelhante feito em outra propriedade de <a href="/wiki/New_Hampshire" class="mw-redirect" title="New Hampshire">New Hampshire</a> informou a presença de 26 flautas doces.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Depois do surgimento da <a href="/wiki/Orquestra" title="Orquestra">orquestra</a> clássica, os compositores procuravam instrumentos com maiores recursos dinâmicos. Assim começa o declínio da flauta doce perante a <a href="/wiki/Flauta_transversal" title="Flauta transversal">flauta transversal</a>. Por volta de 1750, a flauta doce praticamente desaparecera do repertório de qualquer compositor. Assim, a flauta doce ficou presente apenas na história dos instrumentos musicais. Somente no final do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XIX" title="Século XIX">século XIX</a> é que alguns músicos começaram a ter contato com este instrumento novamente, através de pesquisa de músicas antigas e através de literaturas musicais existentes em <a href="/wiki/Museu" title="Museu">museus</a>. Entre os envolvidos no ressurgimento da flauta doce, estão <a href="/w/index.php?title=Cristopher_Welch&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Cristopher Welch (página não existe)">Cristopher Welch</a> (1832-1915) e <a href="/w/index.php?title=Canon_Francis_Galpin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Canon Francis Galpin (página não existe)">Canon Francis Galpin</a>. Galpin, além de estudar este instrumento, ensinou sua família a tocá-lo. Mas foi o inglês <a href="/wiki/Arnold_Dolmetsch" title="Arnold Dolmetsch">Arnold Dolmetsch</a> (1858-1940) que concluiu que a flauta doce só renasceria se sua reconstrução recebesse o mesmo tratamento dos demais instrumentos. O fruto de suas pesquisas lhe permitiu construir um quarteto de flautas e tocá-las com sua família em um concerto histórico no Festival Haslemere em 1926. Seu filho Carl se tornou um <a href="/wiki/Virtuoso" title="Virtuoso">virtuoso</a> no instrumento e elevou-o a um nível de alta interpretação. Esse conjunto de flautas feito por Dolmetsch foi copiado e produzido em série na Alemanha, onde se tornou muito popular. </p><p>Tubos de <a href="/wiki/Bambu" title="Bambu">bambu</a> foram introduzidos em escolas dos <a href="/wiki/Estados_Unidos" title="Estados Unidos">Estados Unidos</a> nos <a href="/wiki/Anos_1920" class="mw-redirect" title="Anos 1920">anos 1920</a> e depois nas escolas da <a href="/wiki/Gr%C3%A3-Bretanha" title="Grã-Bretanha">Grã-Bretanha</a>, quando Hilda King, diretora de uma escola em Londres, começou a ensinar seus alunos em 1926. O "Grêmio de Flautistas de Bambu", fundado por Margaret James em 1932, foi patrocinado por Louise Hanson-Dyer na França, onde ela pôde promover compositores como <a href="/wiki/Georges_Auric" title="Georges Auric">Georges Auric</a>, <a href="/wiki/Jacques_Ibert" title="Jacques Ibert">Jacques Ibert</a>, <a href="/wiki/Milhaud" class="mw-redirect" title="Milhaud">Milhaud</a>, <a href="/wiki/Albert_Roussel" title="Albert Roussel">Albert Roussel</a>, <a href="/wiki/Poulenc" class="mw-redirect" title="Poulenc">Poulenc</a>, <a href="/w/index.php?title=Arthur_Benjamin&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Arthur Benjamin (página não existe)">Arthur Benjamin</a> da <a href="/wiki/Austr%C3%A1lia" title="Austrália">Austrália</a> e <a href="/w/index.php?title=Margaret_Sutherland&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Margaret Sutherland (página não existe)">Margaret Sutherland</a>, para escrever para este meio. </p><p>Em 1935, Edgar Hunt introduzia o ensino de flauta doce nas <a href="/wiki/Ensino_prim%C3%A1rio" title="Ensino primário">escolas primárias</a> inglesas, e em 1937 foi fundada a "Society of Recorder Player". Aos poucos, a flauta doce ressurgia e os compositores começaram a escrever para o instrumento. Com o aumento do número de grandes <a href="/wiki/Interpreta%C3%A7%C3%A3o_musical" title="Interpretação musical">intérpretes</a>, a flauta doce se tornou um instrumento de <a href="/wiki/Pesquisa" title="Pesquisa">pesquisa</a> de técnicas alternativas de execução. </p><p>Hoje em dia, as flautas doces fabricadas possuem um som mais suave do que as flautas do século XVIII nas quais elas são baseadas. No entanto, estas flautas doces neobarrocas permanecem como instrumentos para <a href="/wiki/Solo_(m%C3%BAsica)" title="Solo (música)">solo</a>. </p><p>Temos, também, hoje, a produção em série de flautas de <a href="/wiki/Resina" title="Resina">resina</a> a partir de cópias de originais como, por exemplo, as japonesas <a href="/wiki/Yamaha" title="Yamaha">Yamaha</a>, Aulos e Zen-On, além de uma série de edições modernas <a href="/wiki/C%C3%B3pia" title="Cópia">facsímiles</a> de edições antigas e de <a href="/wiki/Manuscrito" title="Manuscrito">manuscritos</a> editados na Europa. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="No_Brasil">No Brasil</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Editar secção: No Brasil" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar código-fonte da secção: No Brasil"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Introdução_do_Instrumento"><span id="Introdu.C3.A7.C3.A3o_do_Instrumento"></span>Introdução do Instrumento</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Editar secção: Introdução do Instrumento" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar código-fonte da secção: Introdução do Instrumento"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Não seria surpreendente supor que a flauta doce tenha chegado ao <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a> nos primeiros anos da <a href="/wiki/Coloniza%C3%A7%C3%A3o" title="Colonização">colonização</a>, considerando que, no início do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVI" title="Século XVI">século XVI</a>, esse instrumento já era conhecido e utilizado na música sacra e profana em toda a Europa.<sup id="cite_ref-Michelini_1-3" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> A presença de instrumentos europeus por todo o mundo pode ser considerada de certa forma natural, dado que a <a href="/wiki/Era_das_Descobertas" class="mw-redirect" title="Era das Descobertas">Era das Descobertas</a> envolveu fortemente a exportação de um modelo cultural, principalmente no âmbito religioso. Embora essa transposição muitas vezes resulte em manifestações bastante semelhantes à matriz europeia, não é incomum que as circunstâncias exijam a necessidade de improvisação e adaptação. Nesse contexto, os portugueses parecem ter desempenhado um papel particularmente hábil nessa capacidade de adaptação.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A execução da flauta doce durante este período estava predominantemente nas mãos de três categorias principais de músicos. Em primeiro lugar, músicos amadores, especialmente membros das <a href="/wiki/Cortes_(pol%C3%ADtica)" title="Cortes (política)">cortes</a> e elites urbanas, constituíam uma parte significativa dos praticantes. Além disso, músicos profissionais das cortes utilizavam a flauta doce em conjunto com outros instrumentos durante <a href="/wiki/M%C3%BAsica_de_c%C3%A2mara" title="Música de câmara">apresentações camerísticas</a>. Por fim, músicos profissionais de sopros, como os <i>pifferi</i>, adotavam a flauta doce como uma alternativa timbrística para suas <a href="/wiki/Charamela" title="Charamela">charamelas</a> e <a href="/wiki/Sacabuxa" title="Sacabuxa">sacabuxas</a>. Há também a possibilidade de que a flauta doce tenha sido ensinada como um instrumento de <a href="/wiki/Musicaliza%C3%A7%C3%A3o" title="Musicalização">iniciação musical</a> para crianças.<sup id="cite_ref-Michelini_1-4" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>No contexto da <a href="/wiki/Coloniza%C3%A7%C3%A3o_do_Brasil" class="mw-redirect" title="Colonização do Brasil">colonização do Brasil</a>, impulsionada primariamente por motivos econômicos, a sociedade portuguesa estabelecida era composta principalmente por homens cujo interesse central era o enriquecimento por meio da exploração de culturas como a cana-de-açúcar. Esses colonizadores, muitos dos quais oriundos de camadas sociais mais baixas, inicialmente não demandavam um ambiente cultural sofisticado. Mesmo com a chegada de funcionários públicos, mercadores, <a href="/wiki/Artes%C3%A3o" title="Artesão">artesãos</a> e <a href="/wiki/Jesu%C3%ADta" class="mw-redirect" title="Jesuíta">jesuítas</a> após a instalação do governo-geral por <a href="/wiki/Tom%C3%A9_de_Souza" class="mw-redirect" title="Tomé de Souza">Tomé de Souza</a> em <a href="/wiki/1549" title="1549">1549</a>, a formação de uma estrutura cultural refinada não era uma prioridade imediata para essa sociedade.<sup id="cite_ref-Michelini_1-5" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>O repertório exigente tocado pelas flautas, caracterizado pela <a href="/wiki/Polifonia" title="Polifonia">polifonia</a>, demandava músicos experientes. A presença gradual da <a href="/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica_no_Brasil" title="Igreja Católica no Brasil">Igreja Católica no Brasil</a>, cuja importância nas atividades musicais sempre foi significativa, aconteceu sem uma estrutura inicial capaz de abrigar músicos qualificados.<sup id="cite_ref-Michelini_1-6" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Portanto, a possível introdução da flauta doce no Brasil na primeira metade do <a href="/wiki/S%C3%A9culo_XVI" title="Século XVI">século XVI</a> parece ter ocorrido por acaso ou, mais precisamente, por iniciativas individuais para as quais não temos registros. Não há evidências de grupos específicos associados à prática desse instrumento durante esse período.<sup id="cite_ref-Michelini_1-7" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Os_Jesuítas"><span id="Os_Jesu.C3.ADtas"></span>Os Jesuítas</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Editar secção: Os Jesuítas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar código-fonte da secção: Os Jesuítas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg/220px-Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg" decoding="async" width="220" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg/330px-Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg/440px-Benedito_Calixto_-_Anchieta_e_N%C3%B3brega_na_cabana_de_Pindobu%C3%A7u.jpg 2x" data-file-width="550" data-file-height="352" /></a><figcaption>“Anchieta e Nóbrega na cabana de Pindobuçu”, por <a href="/wiki/Benedito_Calixto" title="Benedito Calixto">Benedito Calixto</a> (<a href="/wiki/1927" title="1927">1927</a>).</figcaption></figure> <p>Os primeiros registros concretos da presença da flauta doce em território brasileiro estão vinculados à atividade <a href="/wiki/Companhia_de_Jesus" title="Companhia de Jesus">missionária dos jesuítas</a>. Esses <a href="/wiki/Religiosos" class="mw-redirect" title="Religiosos">religiosos</a> desembarcaram no Brasil em <a href="/wiki/1549" title="1549">1549</a>, integrando a comitiva liderada pelo primeiro governador, <a href="/wiki/Tom%C3%A9_de_Souza" class="mw-redirect" title="Tomé de Souza">Tomé de Souza</a> (<a href="/wiki/1503" title="1503">1503</a>-<a href="/wiki/1579" title="1579">1579</a>). Inicialmente, o grupo era composto por seis membros: os padres <a href="/wiki/Manuel_da_N%C3%B3brega" title="Manuel da Nóbrega">Manuel da Nóbrega</a> (líder do grupo), <a href="/wiki/Leonardo_Nunes" title="Leonardo Nunes">Leonardo Nunes</a>, <a href="/wiki/Ant%C3%B3nio_Pires_(jesu%C3%ADta)" title="António Pires (jesuíta)">Antônio Pires</a>, <a href="/wiki/Jo%C3%A3o_de_Azpilcueta_Navarro" title="João de Azpilcueta Navarro">João de Azpilcueta Navarro</a>, além dos irmãos Vicente Rodrigues e Diogo Jácome. Eles chegaram na <a href="/wiki/Bahia" title="Bahia">Bahia</a> e, progressivamente, estabeleceram-se ao longo da costa litorânea e do interior do país.<sup id="cite_ref-Michelini_1-8" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>No ambiente hostil que era o Brasil, a música emergiu como uma eficaz oportunidade de aproximação. Ela não apenas se apresentou como um meio para a integração, uma linguagem capaz de unir realidades culturais distantes, mas também desempenhou um papel vital na sociedade que estava se estabelecendo. Ao servir às crenças, aos temores, à fé e ao conforto de todos, de maneira transcendental, a música assumiu uma posição fundamental nesse contexto.<sup id="cite_ref-Michelini_1-9" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A música, mais precisamente o canto místico dos jesuítas, desempenhava um papel crucial como elemento religioso, atuando como um agente de religação, união, consenso e proteção para os diversos indivíduos sociais que se encontravam em um ambiente pós-cabralino desprovido de ordem e governo. O canto místico dos jesuítas, agindo de maneira necessária e socialmente lógica, desempenhava papéis múltiplos, funcionando como um elemento de religião, <a href="/wiki/Catequiza%C3%A7%C3%A3o" class="mw-redirect" title="Catequização">catequização</a> dos <a href="/wiki/Ind%C3%ADgena" class="mw-redirect" title="Indígena">indígenas</a> e, simultaneamente, como meio de agregação geral. Assim, harmonizava e unia todos em um grupo que, devido à falta total de técnica e riqueza, se configurava como uma comunidade sem classes, composta por indivíduos socialmente nivelados entre si.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Ao perceber a eficácia do uso da música com os indígenas, as regras da Companhia de Jesus foram adaptadas para permitir que <a href="/wiki/Padres" class="mw-redirect" title="Padres">padres</a> e <a href="/wiki/Frade" title="Frade">irmãos</a> a utilizassem sem violar os princípios da ordem. Essa constatação era realizada tanto pelos padres locais quanto pelos visitadores, que intermediavam a negociação das regras junto aos superiores. Foram excluídos relatos que claramente mencionavam flautas indígenas, contextualizadas em rituais nativos específicos. Os relatos selecionados, apresentam cinco termos básicos para flautas: frautas (ou flautas), <a href="/wiki/Gaita" class="mw-disambig" title="Gaita">gaitas</a>, <a href="/wiki/P%C3%ADfaro" class="mw-redirect" title="Pífaro">pífaros</a> e os latinos <i>tibiae</i> e <i>fistulae</i>, com suas variantes.<sup id="cite_ref-Michelini_1-10" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Consideramos que, dentre todas as flautas mencionadas nos relatos jesuítas, aquelas identificadas como flautas doces são as que surgem em pelo menos um dos seguintes contextos: utilizadas para executar cantos de órgão; ensinadas pelos jesuítas aos meninos indígenas; tocadas pelos próprios índios em eventos religiosos. Além disso, é interessante ponderar sobre a possível adequação da flauta doce no processo de educação musical e cristã dos meninos indígenas. Dada a afinidade deles com a música e os sons de suas próprias flautas, é plausível supor que tenha havido uma receptividade ao instrumento europeu, facilitando seu ensino pelo Padre Rodrigues e seus companheiros de ordem.<sup id="cite_ref-Michelini_1-11" class="reference"><a href="#cite_note-Michelini-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="Repertório"><span id="Repert.C3.B3rio"></span>Repertório</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Editar secção: Repertório" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar código-fonte da secção: Repertório"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg/500px-The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg" decoding="async" width="500" height="237" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg/960px-The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg/1000px-The_Royal_Wind_Music_-_Kuopion_tuomiokirkko_-_21.7.2019_-_Kuopio_-_Finland.jpg 2x" data-file-width="4279" data-file-height="2031" /></a><figcaption>Consort de flautas doce. Note-se a presença de várias flautas baixo. A ultima chegando a mais de 3m de altura.</figcaption></figure> <p>A flauta doce possui um extenso <a href="/wiki/Repert%C3%B3rio" title="Repertório">repertório</a>, e quase todas as melodias podem ser adaptadas de algum modo para este instrumento, devido a sua afinação e técnica muito propícias. O repertório para flauta doce é necessariamente <a href="/wiki/M%C3%BAsica_barroca" title="Música barroca">barroco</a>, <a href="/wiki/M%C3%BAsica_medieval" title="Música medieval">medieval</a> e <a href="/wiki/M%C3%BAsica_folcl%C3%B3rica" class="mw-redirect" title="Música folclórica">folclórico</a>, embora ela fique bem em muitos outros <a href="/wiki/G%C3%AAnero_musical" title="Gênero musical">gêneros musicais</a>. </p><p><a href="/wiki/Antonio_Lucio_Vivaldi" class="mw-redirect" title="Antonio Lucio Vivaldi">Antonio Lucio Vivaldi</a> (1678 - 1741) compôs muitos concertos para flauta doce, como o RV 441 em dó menor para flauta doce contralto, o RV 85 em sol menor (adaptável à flauta doce), e o RV 443 em dó maior para flauta doce sopranino. Outros virtuoses para a flauta doce foram <a href="/wiki/Jacob_van_Eyck" title="Jacob van Eyck">Jacob van Eyck</a> (1590? - 1657), com o seu método <a href="/w/index.php?title=Der_Fl%C3%BCyten_Lust-hof&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Der Flüyten Lust-hof (página não existe)">Der Flüyten Lust-hof</a>, em dois volumes, e <a href="/wiki/Giuseppe_Sammartini" title="Giuseppe Sammartini">Giuseppe Sammartini</a> (1700? - 1775), que compôs diversas sonatas para este instrumento. </p><p>Além desses, temos ainda a <a href="/w/index.php?title=Danserye&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Danserye (página não existe)">Danserye</a>, de <a href="/w/index.php?title=Tielman_Susato&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Tielman Susato (página não existe)">Tielman Susato</a> (1510? - 1570?), uma série de melodias renascentistas que se adequavam muito bem aos instrumentos daquela época, e também a diversas variedades de flautas doces. </p> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="Técnicas_na_flauta_doce"><span id="T.C3.A9cnicas_na_flauta_doce"></span>Técnicas na flauta doce</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Editar secção: Técnicas na flauta doce" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar código-fonte da secção: Técnicas na flauta doce"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A flauta doce não possui chaves ou outros mecanismos, sendo manuseada diretamente com os dedos. Assim, ela tem a vantagem de empregar com facilidade ornamentos, que tanto foram usados durante o período Barroco: glissandos, mordentes, grupetos e arpejos. Na flauta doce, entretanto, são mais comuns e frequentes os trinados e apojaturas. Como a flauta doce é dependente de articulações com a língua, pode-se utilizar uma variedade delas para embelezar a melodia durante o tocar. O instrumento também é propício ao legato. </p> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="Afinações"><span id="Afina.C3.A7.C3.B5es"></span>Afinações</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Editar secção: Afinações" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar código-fonte da secção: Afinações"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Atualmente, a maioria das flautas doce são afinada em <a href="/wiki/L%C3%A1_440" title="Lá 440">lá = 440Hz</a>, como o padrão para ao demais instrumentos modernos. Este padrão foi adotado oficialmente em <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a> como a norma ISO 16.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Entretendo há diferentes afinações e temperamentos musicais, sobretudo nos instrumentos históricos. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Digitação"><span id="Digita.C3.A7.C3.A3o"></span>Digitação</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Editar secção: Digitação" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar código-fonte da secção: Digitação"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:54_bis-Hotteterre.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/54_bis-Hotteterre.jpg/500px-54_bis-Hotteterre.jpg" decoding="async" width="400" height="283" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7f/54_bis-Hotteterre.jpg/960px-54_bis-Hotteterre.jpg 1.5x" data-file-width="1023" data-file-height="724" /></a><figcaption><a href="/wiki/Fac-s%C3%ADmile" title="Fac-símile">Fac-símile</a> do sistema de digitação das flautas de Hotteterre do inicio do século <a href="/wiki/XVIII" class="mw-redirect" title="XVIII">XVIII</a>. Se comparamos com os atuais sistemas "barroco" e germânico encontraremos diversas diferenças.</figcaption></figure> <p>Os dois principais esquemas de digitação que encontramos nos instrumentos são: O Germânico, desenvolvido pelo alemão <a href="/wiki/Peter_Harlan" title="Peter Harlan">Peter Harlan</a> (<a href="/wiki/1898" title="1898">1898</a> — <a href="/wiki/1966" title="1966">1966</a>). E o chamado Barroco, ou inglês, desenvolvido por <a href="/wiki/Arnold_Dolmetsch" title="Arnold Dolmetsch">Arnold Dolmetsch</a> (<a href="/wiki/1911" title="1911">1911</a> — <a href="/wiki/1997" title="1997">1997</a>) que é, atualmente, o modelo padrão. Diferente do que o nome sugere, o sistema de digitação chamado de Barroco não é, de fato, barroco. Foi desenvolvido na primeira metade do século XIX para atender necessidades modernas. Buscando uma digitação que funcionasse bem no temperamento padrão, o <a href="/wiki/Temperamento_igual" title="Temperamento igual">temperamento igual</a>, Harlan desenvolveu esta digitação para fabricação e disseminação de seus instrumentos.<sup id="cite_ref-quintaessentia_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-quintaessentia-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-labflauta_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-labflauta-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Existe uma quantidade considerável de desinformação em circulação no que diz respeito aos sistemas de digitação para flauta doce. A maioria dos flautistas doce de nível médio e até profissionais tende a afirmar que existem dois sistemas de digitação para flauta doce, o barroco e o alemão, sendo que o primeiro é o correto e o outro é errado. Como na maioria das sabedorias populares, há mais do que um grão de verdade nessa afirmação, mas ela não pode ser aceita simplificadamente, pois é tanto incompleta quanto parcialmente incorreta em sua forma atual.<sup id="cite_ref-recorder_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-recorder-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Existem, na verdade, quase tantas digitações quanto modelos de flauta. O mais comum, nas flautas originais, era que cada fabrincante tivesse seu proprio modelo de digitação (que ia junto com sua flauta). Alguns dos exemplos mais importantes são as digitações de Sebastian Virdung (<a href="/wiki/1511" title="1511">1511</a>), <a href="/wiki/Martin_Agricola" title="Martin Agricola">Martin Agricola</a> (<a href="/wiki/1528" title="1528">1528</a>), <a href="/w/index.php?title=Silvestro_Ganassi&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Silvestro Ganassi (página não existe)">Silvestro Ganassi</a> (<a href="/wiki/1535" title="1535">1535</a>), Philibert Jambe de Fer (1556), Aurelio Virgiliano (1600), Mersenne (1636), Gerbrandt van Blankenburgh - <a href="/wiki/Jacob_van_Eyck" title="Jacob van Eyck">Jacob van Eyck</a> (1646), Bartolomeo Bismantova (<a href="/wiki/1677" title="1677">1677</a>), Robert Carr (<a href="/wiki/1685" title="1685">1685</a>), Freilhon-Poncein (<a href="/wiki/1700" title="1700">1700</a>), <a href="/wiki/Jacques-Martin_Hotteterre" title="Jacques-Martin Hotteterre">Jacques-Martin Hotteterre</a> (<a href="/wiki/1707" title="1707">1707</a>), Joseph Friedrich Bernhard Caspar Majer (<a href="/wiki/1732" title="1732">1732</a>), Thomas Stanesby Jr. (<a href="/wiki/1732" title="1732">1732</a>).<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Digitações utilizadas por diversos construtores diferentes entre os séculos XVI e XVIII. Na tabela a seguir consta a comparação dos dois sistemas mais utilizados hoje e o sistema histórico de Hotteterre: </p> <table class="wikitable"> <caption>Comparação das digitações Barroca (ou Inglesa), Germânica e Histórica de Hotteterre </caption> <tbody><tr> <th>Sistema de Digitação</th> <th>Fá da primeira oitava (soprano) <p>Sib da primeira oitava (contralto) </p> </th></tr> <tr> <td>Histórico</td> <td>O / 123 / 4–6 / – </td></tr> <tr> <td>Barroco (moderno)</td> <td>O / 123 / 4–6 / 7 </td></tr> <tr> <td>Germânico</td> <td>O / 123 / 4–– / – </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Tessitura_das_flautas_doces-1.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Tessitura_das_flautas_doces-1.png/250px-Tessitura_das_flautas_doces-1.png" decoding="async" width="220" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Tessitura_das_flautas_doces-1.png/330px-Tessitura_das_flautas_doces-1.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Tessitura_das_flautas_doces-1.png/500px-Tessitura_das_flautas_doces-1.png 2x" data-file-width="2977" data-file-height="4208" /></a><figcaption>Tessituras das flautas doces modernas</figcaption></figure> <p>Existem muita variedade de flautas doces, em tamanhos e afinações; é o que se chama de "família das flautas doces" ou "consort". Todas as flautas doces possuem uma gama de pouco mais de duas <a href="/wiki/Oitava" title="Oitava">oitavas</a>. Temos a flauta doce "sopranino" (gama: F5 a G7), a flauta doce "soprano" (gama: C5 a D7; é a variedade mais conhecida), a flauta doce "contralto" (afinada uma oitava abaixo da flauta sopranino), a flauta doce "tenor" (afinada uma oitava abaixo da soprano), a flauta doce "baixo" (afinada uma oitava abaixo da contralto) e a flauta doce "grande-baixo" (afinada uma oitava abaixo da tenor). </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica,_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica%2C_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg/220px-Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica%2C_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg" decoding="async" width="220" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica%2C_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg/330px-Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica%2C_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica%2C_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg/440px-Flauta_doce_contralto_ecol%C3%B3gica%2C_fabricada_em_biopl%C3%A1stico_de_milho.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="428" /></a><figcaption>Flauta doce ecológica, fabricada em bioplástico de milho</figcaption></figure> <p>Existem, ainda, variedades menos utilizadas, como a flauta doce <i>garklein</i> (afinada uma oitava acima da flauta soprano), a flauta doce <i>piccolino</i> (afinada uma oitava acima da flauta sopranino; muito rara), a flauta doce "contra-baixo" (afinada uma oitava abaixo da flauta baixo) e a flauta doce "subcontra-baixo" (afinada uma oitava abaixo da flauta grande-baixo). </p><p>As partituras das flautas doces são escritas nas seguintes claves: </p> <ul><li>flautas doces <i>piccolino</i> e <i>garklein</i> - clave de sol 15.ª acima;</li> <li>flautas doces sopranino e soprano - clave de sol 8.ª acima;</li> <li>flautas doces contralto e tenor - clave de sol;</li> <li>flautas doces baixo e grande-baixo - clave de fá 8.ª acima;</li> <li>flautas doces contra-baixo e subcontra-baixo - clave de fá.</li></ul> <p>A maioria das flautas doces atuais são fabricadas em três peças: cabeça, corpo e pé. A cabeça contém a boquilha, com a qual se faz o sopro direto. Na boquilha, fica a peça chamada "bloco", que tem a função de conter a umidade interna em flautas de madeira (onde quase sempre é confeccionado de pau-rosa), ou é removível, para a higienização do interior das flautas de resina. Na cabeça, ainda, fica a windway (aresta), responsável por gerar o som do instrumento. O mecanismo da windway é o mesmo dos tubos de órgão. No corpo, ficam os furos da flauta doce; e no pé, finalmente, fica a saída de ar, a qual pode ser tapada para a execução das notas mais agudas, o que demanda do músico bom domínio do instrumento. </p><p>As flautas doces tenor e baixo contêm chaves para acionar alguns furos, dada a distância maior entre estes nestas variedades. </p><p>Ainda falando da boquilha da flauta doce, esta pode ter a entrada de ar reta ou curva. As curvas conferem mais resistência ao sopro em relação às retas, demandando do instrumentista mais equilíbrio para tocar. Em flautas doces, ainda, podem ter o bloco côncavo (detalhe este encontrado quase sempre em flautas de lutheria). </p><p> As flautas doces modernas, em geral, são confeccionadas com detalhes barrocos, notadamente anéis entalhados. Existem modelos como a Ganassi, que é "liso" e possui um característico barrilhete de metal. Na indústria, as flautas doces seriais são fabricadas de acrilonitrila butadieno estireno (resina ABS); quando de madeira, podem ser confeccionadas de jacarandá, cedro, granadilla, entre outras.</p><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Flautas_doces_soprano_e_contralto,_de_igual_modelo.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flautas_doces_soprano_e_contralto%2C_de_igual_modelo.jpg/250px-Flautas_doces_soprano_e_contralto%2C_de_igual_modelo.jpg" decoding="async" width="220" height="269" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flautas_doces_soprano_e_contralto%2C_de_igual_modelo.jpg/330px-Flautas_doces_soprano_e_contralto%2C_de_igual_modelo.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flautas_doces_soprano_e_contralto%2C_de_igual_modelo.jpg/500px-Flautas_doces_soprano_e_contralto%2C_de_igual_modelo.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="880" /></a><figcaption>Flautas doces soprano e contralto de igual modelo</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="A_flauta_doce_no_mundo">A flauta doce no mundo</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Editar secção: A flauta doce no mundo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar código-fonte da secção: A flauta doce no mundo"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A flauta doce, em inglês, é denominada <i>recorder</i> (lembrar), supostamente por lembrar o canto dos pássaros. Em francês é chamada <i>flute à béc</i>, e em espanhol (embora se use <i>flauta dulce</i> na América Latina) <i>flauta de pico</i>, que significam flauta de bico (boquilha). Em alemão, por sua vez, a flauta doce é denominada <i>blockflöte</i> (flauta de bloco), em razão do bloco de cedro-rosa na boquilha do instrumento. Em Portugal, o termo <i>flauta de bisel</i> se refere à aresta que gera o som da flauta doce. Finalmente, no Brasil, o nome <i>flauta doce</i> veio do italiano <i>flauto dolce</i>, por causa do som melodioso do instrumento, e para o diferenciar da flauta transversal. </p> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="Bibliografia">Bibliografia</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Editar secção: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar código-fonte da secção: Bibliografia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>MÖNKEMEYER, Helmut. Método para Flauta Doce Soprano</li> <li>MÖNKEMEYER, Helmut. Método para Flauta Doce Contralto</li> <li>van EYCK, Jacob. Der Flüyten Lust-Hof</li> <li>WEILAND, Renata. Sonoridades brasileiras: métodos para flauta doce soprano.Curitiba: <a href="/wiki/Editora_UFPR" title="Editora UFPR">Editora UFPR</a>, 2018. <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9788584800995" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9788584800995</a></li></ul> <h2 id="Referências" style="cursor: help;" title="Esta seção foi configurada para não ser editável diretamente. Edite a página toda ou a seção anterior em vez disso."><span id="Refer.C3.AAncias"></span>Referências</h2> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-Michelini-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-2">c</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-3">d</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-4">e</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-5">f</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-6">g</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-7">h</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-8">i</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-9">j</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-10">k</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Michelini_1-11">l</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation journal">Michelini, Patricia (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://teses.usp.br/teses/disponiveis/27/27157/tde-31102017-151628/publico/PatriciaMicheliniAguilarVC.pdf">«A flauta doce no Brasil - da chegada dos jesuítas à década de 1970»</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Escola de Comunicações e Artes</i>. 258&#160;páginas. <a href="/wiki/Digital_object_identifier" title="Digital object identifier">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/https%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.11606%2FT.27.2017.tde-31102017-151628">https&#58;//doi.org/10.11606/T.27.2017.tde-31102017-151628</a> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">Verifique <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;doi=</code> (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#bad_doi" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span><span class="reference-accessdate">. Consultado em 5 de dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.atitle=A+flauta+doce+no+Brasil+-+da+chegada+dos+jesu%C3tas+%C3%A0+d%C3%A9cada+de+1970&amp;rft.aufirst=Patricia&amp;rft.aulast=Michelini&amp;rft.date=2017&amp;rft.genre=article&amp;rft.jtitle=Escola+de+Comunica%C3%A7%C3%B5es+e+Artes&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fteses.usp.br%2Fteses%2Fdisponiveis%2F27%2F27157%2Ftde-31102017-151628%2Fpublico%2FPatriciaMicheliniAguilarVC.pdf&amp;rft_id=info%3Adoi%2Fhttps%3A%2F%2Fdoi.org%2F10.11606%2FT.27.2017.tde-31102017-151628&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Bolton-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bolton_2-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bolton_2-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Bolton_2-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Bolton, Philippe. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.flute-a-bec.com/">«DESCRIPTION DE LA FLUTE A BEC»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 6 de Dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.aufirst=Philippe&amp;rft.aulast=Bolton&amp;rft.btitle=DESCRIPTION+DE+LA+FLUTE+A+BEC&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.flute-a-bec.com%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-michelini-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-michelini_3-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-michelini_3-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-michelini_3-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Michelini, Patricia (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.teses.usp.br/teses/disponiveis/27/27157/tde-31102017-151628/publico/PatriciaMicheliniAguilarVC.pdf">«A flauta doce no Brasil: da chegada dos jesuítas à década de 1970»</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span><span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de Dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.aufirst=Patricia&amp;rft.aulast=Michelini&amp;rft.btitle=A+flauta+doce+no+Brasil%3A+da+chegada+dos+jesu%C3tas+%C3%A0+d%C3%A9cada+de+1970&amp;rft.date=2017&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.teses.usp.br%2Fteses%2Fdisponiveis%2F27%2F27157%2Ftde-31102017-151628%2Fpublico%2FPatriciaMicheliniAguilarVC.pdf&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-Lasocki-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lasocki_4-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lasocki_4-1">b</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-Lasocki_4-2">c</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Lasocki, David (2022). <i>The Recorder</i> (em inglês). Yale: Yale University Press publications. 372&#160;páginas. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0-300-27064-8" title="Especial:Fontes de livros/978-0-300-27064-8">978-0-300-27064-8</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.aufirst=David&amp;rft.aulast=Lasocki&amp;rft.btitle=The+Recorder&amp;rft.date=2022&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-0-300-27064-8&amp;rft.place=Yale&amp;rft.pub=Yale+University+Press+publications&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment"><code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;acessodata=</code> requer <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;url=</code> (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#accessdate_missing_url" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Música 1983; Pichierri 1960: 14</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Cruz, Daniele (2010). <i>A flauta doce no século XX: o exemplo do Brasil</i>. Recife: Editora Universitária UFPE</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.aufirst=Daniele&amp;rft.aulast=Cruz&amp;rft.btitle=A+flauta+doce+no+s%C3%A9culo+XX%3A+o+exemplo+do+Brasil&amp;rft.date=2010&amp;rft.genre=book&amp;rft.place=Recife&amp;rft.pub=Editora+Universit%C3%A1ria+UFPE&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Andrade, Mario de (1991). <i>Aspectos da música brasileira</i>. Rio de Janeiro: Villa Rica: [s.n.]</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.aufirst=Mario+de&amp;rft.aulast=Andrade&amp;rft.btitle=Aspectos+da+m%C3%BAsica+brasileira&amp;rft.date=1991&amp;rft.genre=book&amp;rft.place=Rio+de+Janeiro%3A+Villa+Rica&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Acoustics Standard tuning frequency (Standard musical pitch). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.iso.org/standard/3601.html">https://www.iso.org/standard/3601.html</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de Dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.au=Acoustics+Standard+tuning+frequency+%28Standard+musical+pitch%29&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.iso.org%2Fstandard%2F3601.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="font-size:100%" class="error citation-comment">Em falta ou vazio <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;título=</code> (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#citation_missing_title" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-quintaessentia-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-quintaessentia_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://quintaessentia.com.br/flauta-germanica/?fbclid=IwAR1CP_tEjp5d6MOWGgrH7LPu1175ie1ETY8F9-gm_ibv07C78tnyOxzGogw">«A flauta germânica»</a>. 21 de setembro de 2014<span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de Dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.btitle=A+flauta+germ%C3%A2nica&amp;rft.date=2014-09-21&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fquintaessentia.com.br%2Fflauta-germanica%2F%3Ffbclid%3DIwAR1CP_tEjp5d6MOWGgrH7LPu1175ie1ETY8F9-gm_ibv07C78tnyOxzGogw&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-labflauta-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-labflauta_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Michelini, Patricia. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://labflauta.org/materias/flauta-doce-barroca-x-germanica/">«Flauta doce barroca vs. germânica: dois dedos de prosa»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de Dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.aufirst=Patricia&amp;rft.aulast=Michelini&amp;rft.btitle=Flauta+doce+barroca+vs.+germ%C3%A2nica%3A+dois+dedos+de+prosa&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Flabflauta.org%2Fmaterias%2Fflauta-doce-barroca-x-germanica%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-recorder-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-recorder_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aswltd.com/finger.htm">«Recorder Fingering Systems The Good, The Bad, and the Ugly»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.btitle=Recorder+Fingering+Systems+The+Good%2C+The+Bad%2C+and+the+Ugly&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Faswltd.com%2Ffinger.htm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://blockfloetengriffe.de/en/index.php?t=hHis">«Historical fingerings»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 3 de Dezembro de 2023</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.btitle=Historical+fingerings&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fblockfloetengriffe.de%2Fen%2Findex.php%3Ft%3DhHis&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading1"><h1 id="Ligações_externas"><span id="Liga.C3.A7.C3.B5es_externas"></span>Ligações externas</h1><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Editar secção: Ligações externas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;action=edit&amp;section=12" title="Editar código-fonte da secção: Ligações externas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69325977">@media(max-width:768px){.mw-parser-output .mobile-stack{width:100%!important;float:none!important;margin:10px auto!important;text-align:center!important;box-sizing:border-box!important}.mw-parser-output .mobile-stack .image-container{float:none!important;display:inline-block;padding-bottom:10px}.mw-parser-output .mobile-stack .text-container{margin-left:0!important}}</style><div class="noprint mobile-stack" style="clear: right; border: solid #aaa 1px; margin: 0 0 1em 1em; font-size: 90%; background: var(--background-color-neutral-subtle, #f9f9f9); color: inherit; width: 238px; padding: 5px; spacing: 0; text-align: left; float: right;"> <div class="image-container" style="float: left; vertical-align:middle; margin: 0 10px 0 5px;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span><figcaption></figcaption></figure></div> <div class="text-container" style="margin-left: 30px; line-height:normal; vertical-align:middle;">O <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/P%C3%A1gina_principal" class="extiw" title="commons:Página principal">Commons</a> possui imagens e outros ficheiros sobre <b><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/w/index.php?title=Recorder&amp;uselang=pt">Flauta doce</a></span></b></div> </div> <ul><li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://labflauta.org/">«Plataforma colaborativa de flauta doce»</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.btitle=Plataforma+colaborativa+de+flauta+doce&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=http%3A%2F%2Flabflauta.org%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.outrosventos.com.br">«Projeto Outros Ventos»</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.btitle=Projeto+Outros+Ventos&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.outrosventos.com.br&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.yamahamusical.com.br/paginas/institucional/sopro_novo/sopro_novo_musicalizacao.htm">«Sopro Novo»</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AFlauta+doce&amp;rft.btitle=Sopro+Novo&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.yamahamusical.com.br%2Fpaginas%2Finstitucional%2Fsopro_novo%2Fsopro_novo_musicalizacao.htm&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li></ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Instrumentos_musicais" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69811335">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69825269">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-ver"><a href="/wiki/Predefini%C3%A7%C3%A3o:Instrumentos_musicais" title="Predefinição:Instrumentos musicais"><abbr title="Ver esta predefinição" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">v</abbr></a></li><li class="nv-discutir"><a href="/wiki/Predefini%C3%A7%C3%A3o_Discuss%C3%A3o:Instrumentos_musicais" title="Predefinição Discussão:Instrumentos musicais"><abbr title="Discutir esta predefinição" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">d</abbr></a></li><li class="nv-editar"><a href="/wiki/Especial:EditPage/Predefini%C3%A7%C3%A3o:Instrumentos_musicais" title="Especial:EditPage/Predefinição:Instrumentos musicais"><abbr title="Editar esta predefinição" style=";;background:none transparent;border:none;-moz-box-shadow:none;-webkit-box-shadow:none;box-shadow:none; padding:0;">e</abbr></a></li></ul></div><div id="Instrumentos_musicais" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Instrumento_musical" title="Instrumento musical">Instrumentos musicais</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Instrumentos_de_cordas" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Instrumento_de_cordas" title="Instrumento de cordas">Instrumentos de cordas</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="width: 100%;"><tbody><tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Cordas dedilhadas:</b></span></td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Auto-harpa" title="Auto-harpa">Auto-harpa</a></li> <li><a href="/wiki/Ala%C3%BAde" title="Alaúde">Alaúde</a></li> <li><a href="/wiki/Baixo_ac%C3%BAstico" title="Baixo acústico">Baixo acústico</a></li> <li><a href="/wiki/Baixo_el%C3%A9trico" title="Baixo elétrico">Baixo elétrico</a></li> <li><a href="/wiki/Balalaica" title="Balalaica">Balalaica</a></li> <li><a href="/wiki/Bandola" title="Bandola">Bandola</a></li> <li><a href="/wiki/Bandolim" title="Bandolim">Bandolim</a></li> <li><a href="/wiki/Banjo" title="Banjo">Banjo</a></li> <li><a href="/wiki/Biwa" title="Biwa">Biwa</a></li> <li><a href="/wiki/Bouzouki" title="Bouzouki">Bouzouki</a></li> <li><a href="/wiki/Cavaquinho" title="Cavaquinho">Cavaquinho</a></li> <li><a href="/wiki/Charango" title="Charango">Charango</a></li> <li><a href="/wiki/Chonguri" title="Chonguri">Chonguri</a></li> <li><a href="/wiki/Cimboa" title="Cimboa">Cimboa</a></li> <li><a href="/wiki/Cistre" title="Cistre">Cistre</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%ADtara" title="Cítara">Cítara</a></li> <li><a href="/wiki/Cor%C3%A1" title="Corá">Corá</a></li> <li><a href="/wiki/Craviola" title="Craviola">Craviola</a></li> <li><a href="/wiki/Cravo_(instrumento_musical)" title="Cravo (instrumento musical)">Cravo</a></li> <li><a href="/wiki/Cigar_box_guitar" title="Cigar box guitar">Cigar box guitar</a></li> <li><a href="/wiki/Ektara_gopichand" title="Ektara gopichand">Ektara gopichand</a></li> <li><a href="/wiki/Espineta" title="Espineta">Espineta</a></li> <li><a href="/wiki/F%C3%B3rminx" title="Fórminx">Fórminx</a></li> <li><a href="/wiki/Guibando" title="Guibando">Guibando</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarra_ac%C3%BAstica" title="Guitarra acústica">Guitarra acústica</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarra_baiana" title="Guitarra baiana">Guitarra baiana</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarra_el%C3%A9trica" title="Guitarra elétrica">Guitarra elétrica</a> (de <a href="/wiki/Guitarra_el%C3%A9trica" title="Guitarra elétrica">6 cordas</a>, de <a href="/wiki/Guitarra_de_sete_cordas" class="mw-redirect" title="Guitarra de sete cordas">7 cordas</a> e de <a href="/wiki/Guitarra_de_doze_cordas" class="mw-redirect" title="Guitarra de doze cordas">12 cordas</a>)</li> <li><a href="/wiki/Guitarra_havaiana" title="Guitarra havaiana">Guitarra havaiana</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarra_portuguesa" title="Guitarra portuguesa">Guitarra portuguesa</a></li> <li><a href="/wiki/Viol%C3%A3o_de_sete_cordas#Guitarra_Séptima_Mexicana" title="Violão de sete cordas">Guitarra Séptima Mexicana</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarron_chileno" title="Guitarron chileno">Guitarron chileno</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarron_mexicano" title="Guitarron mexicano">Guitarron mexicano</a></li> <li><a href="/wiki/Harpa" title="Harpa">Harpa</a></li> <li><a href="/wiki/Harpa_e%C3%B3lica" title="Harpa eólica">Harpa eólica</a></li> <li><a href="/wiki/Jarana_jarocha" title="Jarana jarocha">Jarana jarocha</a></li> <li><a href="/wiki/Laouto" title="Laouto">Laouto</a></li> <li><a href="/wiki/Lira_(instrumento_musical)" title="Lira (instrumento musical)">Lira</a></li> <li><a href="/wiki/Kantele" title="Kantele">Kantele</a></li> <li><a href="/wiki/Koto" title="Koto">Koto</a></li> <li><a href="/wiki/Krar" title="Krar">Krar</a></li> <li><a href="/wiki/Mandora" title="Mandora">Mandora</a></li> <li><a href="/wiki/Monoc%C3%B3rdio" title="Monocórdio">Monocórdio</a></li> <li><a href="/wiki/Moodswinger" title="Moodswinger">Moodswinger</a></li> <li><a href="/wiki/Moonlander" title="Moonlander">Moonlander</a></li> <li><a href="/wiki/Octavina_filipina" title="Octavina filipina">Octavina filipina</a></li> <li><a href="/wiki/Pedal_steel" title="Pedal steel">Pedal steel</a></li> <li><a href="/wiki/Qanbus" title="Qanbus">Qanbus</a></li> <li><a href="/wiki/Salt%C3%A9rio_(instrumento_musical)" title="Saltério (instrumento musical)">Saltério</a></li> <li><a href="/wiki/Sanfona" title="Sanfona">Sanfona</a></li> <li><a href="/wiki/Sangen" class="mw-redirect" title="Sangen">Sangen</a></li> <li><a href="/wiki/Sarangi" title="Sarangi">Sarangi</a></li> <li><a href="/wiki/Sarod" title="Sarod">Sarod</a></li> <li><a href="/wiki/Siamise" class="mw-redirect" title="Siamise">Siamise</a></li> <li><a href="/wiki/Sitar" title="Sitar">Sitar</a></li> <li><a href="/wiki/Tambouras" title="Tambouras">Tambouras</a></li> <li><a href="/wiki/Tambura" title="Tambura">Tambura</a></li> <li><a href="/wiki/Teorba" title="Teorba">Teorba</a></li> <li><a href="/wiki/Tumbi" title="Tumbi">Tumbi</a></li> <li><a href="/wiki/Ukulele" title="Ukulele">Ukulele</a></li> <li><a href="/wiki/Viola_caipira" title="Viola caipira">Viola caipira</a></li> <li><a href="/wiki/Viola_de_cocho" title="Viola de cocho">Viola de cocho</a></li> <li><a href="/wiki/Guitarra_cl%C3%A1ssica" title="Guitarra clássica">Violão</a> (de <a href="/wiki/Guitarra_cl%C3%A1ssica" title="Guitarra clássica">6 cordas</a>, de <a href="/wiki/Viol%C3%A3o_de_sete_cordas" title="Violão de sete cordas">7 cordas</a> e de <a href="/wiki/Viol%C3%A3o_de_doze_cordas" title="Violão de doze cordas">12 cordas</a>)</li> <li><a href="/wiki/Vina" title="Vina">Vina</a></li> <li><a href="/wiki/Viol%C3%A3o_tenor" title="Violão tenor">Violão tenor</a></li> <li><a href="/wiki/Virginal" title="Virginal">Virginal</a></li> <li><a href="/wiki/Vihuela" class="mw-redirect" title="Vihuela">Vihuela</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Cordas friccionadas com arco:</b></span></td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Contrabaixo" title="Contrabaixo">Contrabaixo</a></li> <li><a href="/wiki/Erhu" title="Erhu">Erhu</a></li> <li><a href="/wiki/Nyckelharpa" title="Nyckelharpa">Nyckelharpa</a></li> <li><a href="/wiki/Psalmodicon" title="Psalmodicon">Psalmodicon</a></li> <li><a href="/wiki/Rabeca" title="Rabeca">Rabeca</a></li> <li><a href="/wiki/Rebab" title="Rebab">Rebab</a></li> <li><a href="/wiki/Sarangi" title="Sarangi">Sarangi</a></li> <li><a href="/wiki/Viela_(instrumento_musical)" class="mw-redirect" title="Viela (instrumento musical)">Viela</a></li> <li><a href="/wiki/Viola" title="Viola">Viola</a></li> <li><a href="/wiki/Viola_da_gamba" title="Viola da gamba">Viola da gamba</a></li> <li><a href="/wiki/Viola_Pomposa" class="mw-redirect" title="Viola Pomposa">Viola Pomposa</a></li> <li><a href="/wiki/Viola_Profonda" title="Viola Profonda">Viola Profonda</a></li> <li><a href="/wiki/Violbass" class="mw-redirect" title="Violbass">Violbass</a></li> <li><a href="/wiki/Violino" title="Violino">Violino</a></li> <li><a href="/wiki/Violoncelo" title="Violoncelo">Violoncelo</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Cordas percutidas:</b></span> </td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Clavic%C3%B3rdio" title="Clavicórdio">Clavicórdio</a></li> <li><a href="/wiki/Berimbau" title="Berimbau">Berimbau</a></li> <li><a href="/wiki/Salt%C3%A9rio_(instrumento_musical)" title="Saltério (instrumento musical)">Saltério</a></li> <li><a href="/wiki/Piano" title="Piano">Piano</a></li> <li><a href="/wiki/Santoor_indiano" title="Santoor indiano">Santoor indiano</a></li> <li><a href="/wiki/Santur" title="Santur">Santur</a></li> <li><a href="/wiki/Kalumbu" title="Kalumbu">Kalumbu</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Instrumentos_de_sopro" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Instrumento_de_sopro" title="Instrumento de sopro">Instrumentos de sopro</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="width: 100%;"><tbody><tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Metais:</b></td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Apito" title="Apito">Apito</a></li> <li><a href="/wiki/Bazuca_(instrumento_musical)" title="Bazuca (instrumento musical)">Bazuca</a></li> <li><a href="/wiki/Bombardino" class="mw-redirect" title="Bombardino">Bombardino</a></li> <li><a href="/wiki/Bucina" title="Bucina">Bucina</a></li> <li><a href="/wiki/Clarim" title="Clarim">Clarim</a></li> <li><a href="/wiki/Corneto" title="Corneto">Corneta de madeira</a></li> <li><a href="/wiki/Corneta" title="Corneta">Corneta de pistões</a></li> <li><a href="/wiki/Didjeridu" title="Didjeridu">Didjeridu</a></li> <li><a href="/wiki/Euf%C3%B4nio" title="Eufônio">Eufônio</a></li> <li><a href="/wiki/Flugelhorn" class="mw-redirect" title="Flugelhorn">Flugelhorn</a></li> <li><a href="/wiki/Melofone" title="Melofone">Melofone</a></li> <li><a href="/wiki/Oficlide" class="mw-redirect" title="Oficlide">Oficlide</a></li> <li><a href="/wiki/Sacabuxa" title="Sacabuxa">Sacabuxa</a></li> <li><a href="/wiki/Saxotrompa" title="Saxotrompa">Saxotrompa</a></li> <li><a href="/wiki/Shofar" title="Shofar">Shofar</a></li> <li><a href="/wiki/Sousafone" title="Sousafone">Sousafone</a></li> <li><a href="/wiki/Trombone" title="Trombone">Trombone</a> (<a href="/wiki/Trombone" title="Trombone">trombone de pistões</a>, <a href="/wiki/Trombone#Trombone_de_Válvula" title="Trombone">trombone de válvula</a>, <a href="/wiki/Souzabone" class="mw-redirect" title="Souzabone">Souzabone</a>)</li> <li><a href="/wiki/Trompa" title="Trompa">Trompa</a></li> <li><a href="/wiki/Trompa_alpina" title="Trompa alpina">Trompa alpina</a></li> <li><a href="/wiki/Trompa_de_ca%C3%A7a" title="Trompa de caça">Trompa de caça</a></li> <li><a href="/wiki/Trompete" title="Trompete">Trompete</a></li> <li><a href="/wiki/Trompete_piccolo" class="mw-redirect" title="Trompete piccolo">Trompete piccolo</a></li> <li><a href="/wiki/Tuba" title="Tuba">Tuba</a></li> <li><a href="/wiki/Tuba_Romana" class="mw-redirect" title="Tuba Romana">Tuba Romana</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Madeiras - embocadura livre:</b></span></td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Flauta" title="Flauta">Flauta</a></li> <li><a href="/wiki/Flautas_paleol%C3%ADticas" title="Flautas paleolíticas">Flautas paleolíticas</a></li> <li><a href="/wiki/Flautim" title="Flautim">Flautim</a></li> <li><a href="/wiki/P%C3%ADfaro" class="mw-redirect" title="Pífaro">Pífaro</a></li> <li><a href="/wiki/Flauta_baixo" title="Flauta baixo">Flauta baixo</a></li> <li><a href="/wiki/Flauta_de_pan" class="mw-redirect" title="Flauta de pan">Flauta de pan</a></li> <li><a href="/wiki/Ney_(instrumento_musical)" title="Ney (instrumento musical)">Ney</a></li> <li><a href="/wiki/Quena" title="Quena">Quena</a></li> <li><a href="/wiki/Shakuhachi" title="Shakuhachi">Shakuhachi</a></li> <li><a href="/wiki/Serpent%C3%A3o" title="Serpentão">Serpentão</a></li> <li><a href="/wiki/Flauta-de-p%C3%A3" class="mw-redirect" title="Flauta-de-pã">Zampronha</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Flauta doce</a></li> <li><a href="/wiki/Fulannu" title="Fulannu">Fulannu</a></li> <li><a href="/wiki/Ocarina" title="Ocarina">Ocarina</a></li> <li><a href="/wiki/Pennywistle" class="mw-redirect" title="Pennywistle">Pennywistle</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Madeiras - Palheta simples:</b></span></td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Clarinete" title="Clarinete">Clarinete</a></li> <li><a href="/wiki/Clarinete_baixo" title="Clarinete baixo">Clarinete baixo</a></li> <li><a href="/wiki/Clarone" class="mw-redirect" title="Clarone">Clarone</a></li> <li><a href="/wiki/Requinta" title="Requinta">Requinta</a></li> <li><a href="/wiki/Sarrusafone" class="mw-redirect" title="Sarrusafone">Sarrusafone</a></li> <li><a href="/wiki/Saxofone" title="Saxofone">Saxofone</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Madeiras - Palheta dupla:</b></span></td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Bombarda_(instrumento_musical)" title="Bombarda (instrumento musical)">Bombarda</a></li> <li><a href="/wiki/Contrafagote" title="Contrafagote">Contrafagote</a></li> <li><a href="/wiki/Cornamusa" class="mw-redirect" title="Cornamusa">Cornamusa</a></li> <li><a href="/wiki/Corne_ingl%C3%AAs" title="Corne inglês">Corne inglês</a></li> <li><a href="/wiki/Duduk" title="Duduk">Duduk</a></li> <li><a href="/wiki/Fagote" title="Fagote">Fagote</a></li> <li><a href="/wiki/Gaita_de_fole" title="Gaita de fole">Gaita de fole</a></li> <li><a href="/wiki/Museta" class="mw-disambig" title="Museta">Museta</a></li> <li><a href="/wiki/Obo%C3%A9" title="Oboé">Oboé</a></li> <li><a href="/wiki/Obo%C3%A9_d%27amore" title="Oboé d&#39;amore">Oboé d'amore</a></li> <li><a href="/wiki/Shehnai" title="Shehnai">Shehnai</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Palhetas livres:</b></span></td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Acorde%C3%A3o" title="Acordeão">Acordeão</a></li> <li><a href="/wiki/Bandone%C3%B3n" title="Bandoneón">Bandoneón</a></li> <li><a href="/wiki/Concertina" title="Concertina">Concertina</a></li> <li><a href="/wiki/Concertina_hexagonal" class="mw-redirect" title="Concertina hexagonal">Concertina hexagonal</a></li> <li><a href="/wiki/Escaleta" title="Escaleta">Escaleta</a></li> <li><a href="/wiki/Harm%C3%B3nica_(instrumento_musical)" title="Harmónica (instrumento musical)">Gaita</a></li> <li><a href="/wiki/Harm%C3%B4nio" title="Harmônio">Harmônio</a></li> <li><a href="/wiki/Sheng" title="Sheng">Sheng</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Compostos:</b></td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Gaita_de_fole" title="Gaita de fole">Gaita de fole</a> (palhetas simples e duplas no mesmo instrumento)</li> <li><a href="/wiki/%C3%93rg%C3%A3o_(instrumento_musical)" title="Órgão (instrumento musical)">Órgão</a> (Todos os tipos acima)</li> <li><a href="/wiki/%C3%93rg%C3%A3o_do_mar" title="Órgão do mar">Órgão do mar</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Instrumentos_de_percussão" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Instrumento_de_percuss%C3%A3o" title="Instrumento de percussão">Instrumentos de percussão</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="width: 100%;"><tbody><tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Membranofones: </b></td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Alfaia" title="Alfaia">Alfaia</a></li> <li><a href="/wiki/Axic%C3%B4" title="Axicô">Axicô</a></li> <li><a href="/wiki/Atabaque" title="Atabaque">Atabaque</a></li> <li><a href="/wiki/Bat%C3%A1" title="Batá">Batá</a></li> <li><a href="/wiki/Bateria_(instrumento_musical)" title="Bateria (instrumento musical)">Bateria</a></li> <li><a href="/wiki/Bodhr%C3%A1n" title="Bodhrán">Bodhrán</a></li> <li><a href="/wiki/Bombo_leg%C3%BCero" title="Bombo legüero">Bombo <i>legüero</i></a></li> <li><a href="/wiki/Bong%C3%B4" title="Bongô">Bongô</a></li> <li><a href="/wiki/Bumbo" title="Bumbo">Bumbo</a></li> <li><a href="/wiki/Caixa_(instrumento_musical)" title="Caixa (instrumento musical)">Caixa</a></li> <li><a href="/wiki/Conga_(instrumento_musical)" title="Conga (instrumento musical)">Conga</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%C3%ADca" title="Cuíca">Cuíca</a></li> <li><a href="/wiki/Curimb%C3%B3_(instrumento)" title="Curimbó (instrumento)">Curimbó</a></li> <li><a href="/wiki/Davul" title="Davul">Davul</a></li> <li><a href="/wiki/Djemb%C3%AA" title="Djembê">Djembê</a></li> <li><a href="/wiki/Dundum" title="Dundum">Dundum</a></li> <li><a href="/wiki/Janggu" title="Janggu">Janggu</a></li> <li><a href="/wiki/Malacacheta_(instrumento_musical)" title="Malacacheta (instrumento musical)">Malacacheta</a></li> <li><a href="/wiki/Pandeiro" title="Pandeiro">Pandeiro</a></li> <li><a href="/wiki/Repinique" title="Repinique">Repinique</a></li> <li><a href="/wiki/Surdo_(instrumento_musical)" class="mw-redirect" title="Surdo (instrumento musical)">Surdo</a></li> <li><a href="/wiki/Tabla" title="Tabla">Tabla</a></li> <li><a href="/wiki/Taiko" title="Taiko">Taiko</a></li> <li><a href="/wiki/Tambor" title="Tambor">Tambor</a></li> <li><a href="/wiki/Tambor_do_oceano" title="Tambor do oceano">Tambor do oceano</a></li> <li><a href="/wiki/Tambor_falante" title="Tambor falante">Tambor falante</a></li> <li><a href="/wiki/Tambor_de_tora" class="mw-redirect" title="Tambor de tora">Tambor de tora</a></li> <li><a href="/wiki/Tamborim" title="Tamborim">Tamborim</a></li> <li><a href="/wiki/Timbales" title="Timbales">Timbales</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%ADmpano_(instrumento)" class="mw-redirect" title="Tímpano (instrumento)">Tímpano</a></li> <li><a href="/wiki/Tom-tom" title="Tom-tom">Tom-tom</a></li> <li><a href="/wiki/Zabumba" title="Zabumba">Zabumba</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Idiofones: </b></td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Agog%C3%B4" title="Agogô">Agogô</a></li> <li><a href="/wiki/Afox%C3%A9_(instrumento)" title="Afoxé (instrumento)">Afoxé</a></li> <li><a href="/wiki/Bloco_sonoro" title="Bloco sonoro">Bloco sonoro</a></li> <li><a href="/wiki/Caj%C3%B3n" title="Cajón">Cajón</a></li> <li><a href="/wiki/Carrilh%C3%A3o" title="Carrilhão">Carrilhão</a></li> <li><a href="/wiki/Casaca_(instrumento)" title="Casaca (instrumento)">Casaca</a></li> <li><a href="/wiki/Castanhola" title="Castanhola">Castanhola</a></li> <li><a href="/wiki/Caxixi" title="Caxixi">Caxixi</a></li> <li><a href="/wiki/Chimbau" class="mw-redirect" title="Chimbau">Chimbau</a></li> <li><a href="/wiki/Chocalho" title="Chocalho">Chocalho</a></li> <li><a href="/wiki/Ganz%C3%A1" title="Ganzá">Ganzá</a></li> <li><a href="/wiki/Glockenspiel" title="Glockenspiel">Glockenspiel</a></li> <li><a href="/wiki/Hang" title="Hang">Hang</a></li> <li><a href="/wiki/Kisanji" title="Kisanji">Kisanji</a></li> <li><a href="/wiki/Marimba" title="Marimba">Marimba</a></li> <li><a href="/wiki/Matraca" title="Matraca">Matraca</a></li> <li><a href="/wiki/Metalofone" title="Metalofone">Metalofone</a></li> <li><a href="/wiki/Prato_(instrumento_musical)" title="Prato (instrumento musical)">Pratos</a></li> <li><a href="/wiki/Reco-reco" title="Reco-reco">Reco-reco</a></li> <li><a href="/wiki/Sino" title="Sino">Sino</a></li> <li><a href="/wiki/Sino_de_navio" title="Sino de navio">Sino de navio</a></li> <li><a href="/wiki/Sinos_tubulares" class="mw-redirect" title="Sinos tubulares">Sinos tubulares</a></li> <li><a href="/wiki/Sistro" title="Sistro">Sistro</a></li> <li><a href="/wiki/Tambor_de_a%C3%A7o" title="Tambor de aço">Tambor de aço</a></li> <li><a href="/wiki/Tri%C3%A2ngulo_(instrumento_musical)" title="Triângulo (instrumento musical)">Triângulo</a></li> <li><a href="/wiki/Udu" title="Udu">Udu</a></li> <li><a href="/wiki/Vibrafone" title="Vibrafone">Vibrafone</a></li> <li><a href="/wiki/Xequer%C3%AA" title="Xequerê">Xequerê</a></li> <li><a href="/wiki/Xilofone" title="Xilofone">Xilofone</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><span style="white-space:nowrap;"><b>Cordas percutidas:</b></span></td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Berimbau" title="Berimbau">Berimbau</a></li> <li><a href="/wiki/Clavic%C3%B3rdio" title="Clavicórdio">Clavicórdio</a></li> <li><a href="/wiki/Dulcimer" title="Dulcimer">Dulcimer</a></li> <li><a href="/wiki/Piano" title="Piano">Piano</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"></div><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="Instrumentos_de_teclas" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Instrumento_de_teclas" title="Instrumento de teclas">Instrumentos de teclas</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><table style="width: 100%;"><tbody><tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Cordofones</b>:</td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Clavic%C3%B3rdio" title="Clavicórdio">Clavicórdio</a></li> <li><a href="/wiki/Clavinet" title="Clavinet">Clavinet</a></li> <li><a href="/wiki/Cravo_(instrumento_musical)" title="Cravo (instrumento musical)">Cravo</a></li> <li><a href="/wiki/Espineta" title="Espineta">Espineta</a></li> <li><a href="/wiki/Piano" title="Piano">Piano</a></li> <li><a href="/wiki/Virginal" title="Virginal">Virginal</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Aerofones</b>:</td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Acorde%C3%A3o" title="Acordeão">Acordeão</a></li> <li><a href="/wiki/Concertina" title="Concertina">Concertina</a></li> <li><a href="/wiki/Escaleta" title="Escaleta">Escaleta</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%93rg%C3%A3o_(instrumento_musical)" title="Órgão (instrumento musical)">Órgão</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Idiofones</b>:</td> <td style="text-align: center;"> <ul><li><a href="/wiki/Vibrafone" title="Vibrafone">Vibrafone</a></li> <li><a href="/wiki/Celesta" title="Celesta">Celesta</a></li> <li><a href="/wiki/Kalimba" title="Kalimba">Kalimba</a></li></ul> </td></tr> <tr> <td style="background:#ddddfe; text-align: right;"><b>Eletrofones</b>:</td> <td style="text-align: center; background: #fff;"> <ul><li><a href="/wiki/Ondas_Martenot" title="Ondas Martenot">Ondas Martenot</a></li> <li><a href="/wiki/Sintetizador" title="Sintetizador">Sintetizador</a></li> <li><a href="/wiki/Teclado_(instrumento_musical)" title="Teclado (instrumento musical)">Teclado</a></li> <li><a href="/wiki/Sampler" title="Sampler">Sampler</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/Organologia" title="Organologia">Organologia</a></li> <li><a href="/wiki/Hornbostel-Sachs" class="mw-redirect" title="Hornbostel-Sachs">Classificação Hornbostel-Sachs</a></li> <li><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Projetos/M%C3%BAsica/Instrumentos_musicais" title="Wikipédia:Projetos/Música/Instrumentos musicais">Projeto Instrumentos musicais</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <ul class="noprint navigation-box" style="border-top: solid silver 1px; border-right: solid silver 1px; border-bottom:1px solid silver; border-left: solid silver 1px; padding:3px; background-color: #F9F9F9; text-align: center; margin-top:10px; margin-left: 0; clear: both;"><li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Maestro.jpg" title="Portal da música erudita"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Maestro.jpg/40px-Maestro.jpg" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Maestro.jpg/60px-Maestro.jpg 2x" data-file-width="412" data-file-height="408" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:M%C3%BAsica_erudita" title="Portal:Música erudita">Portal da música erudita</a></span></span></li> </ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Controle_de_autoridade" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Controle_de_autoridade" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Ajuda:Controle_de_autoridade" title="Ajuda:Controle de autoridade">Controle de autoridade</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q187851" class="extiw" title="wikidata:Q187851">Q187851</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Tesauro_de_Arte_e_Arquitetura" title="Tesauro de Arte e Arquitetura">AAT</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vocab.getty.edu/page/aat/300042551">300042551</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Floren%C3%A7a" title="Biblioteca Nacional Central de Florença">BNCF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=1715">1715</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Espanha" title="Biblioteca Nacional da Espanha">BNE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX537033">XX537033</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Fran%C3%A7a" title="Biblioteca Nacional da França">BNF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119656228">119656228</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Grande_Enciclop%C3%A9dia_Sovi%C3%A9tica" title="Grande Enciclopédia Soviética">BRE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/1873627">1873627</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/art/recorder-musical-instrument">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4146029-7">4146029-7</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/N%C3%BAmero_de_controle_da_Biblioteca_do_Congresso" title="Número de controle da Biblioteca do Congresso">LCCN</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85111889">sh85111889</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;">MIMO: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mimo-db.eu/InstrumentsKeywords/4039">4039</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/MusicBrainz" title="MusicBrainz">MusicBrainz</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/instrument/3cf4c0c9-160a-4d73-9243-7d0e0df17050">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Dieta" title="Biblioteca Nacional da Dieta">NDL</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00569382">00569382</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q97732428" class="extiw" title="d:Q97732428">TOPCMB</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tesauromuseus.com.br/detalhe-tesauro-ordem-alfabetica/flautadoce">flauta doce</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐684955989f‐4nc5w Cached time: 20250331193329 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.628 seconds Real time usage: 1.007 seconds Preprocessor visited node count: 4622/1000000 Post‐expand include size: 88130/2097152 bytes Template argument size: 3696/2097152 bytes Highest expansion depth: 17/100 Expensive parser function count: 13/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 20812/5000000 bytes Lua time usage: 0.345/10.000 seconds Lua memory usage: 8890405/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 13/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 603.246 1 -total 44.07% 265.855 1 Predefinição:Controle_de_autoridade 24.69% 148.961 1 Predefinição:Info/Instrumento 24.34% 146.817 1 Predefinição:Info 12.52% 75.505 1 Predefinição:Referências 9.68% 58.423 1 Predefinição:Instrumentos_musicais 9.38% 56.592 1 Predefinição:Navbox_com_grupos_desmontáveis 8.63% 52.059 2 Predefinição:Categorização_AD_e_AB_de_outras_wikis 5.45% 32.899 1 Predefinição:Citar_periódico 3.99% 24.056 10 Predefinição:Citar_web --> <!-- Saved in parser cache with key ptwiki:pcache:151698:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250331193329 and revision id 68995210. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtida de "<a dir="ltr" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;oldid=68995210">https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;oldid=68995210</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categoria</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Flautas" title="Categoria:Flautas">Flautas</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorias ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_com_erros_CS1:_DOI" title="Categoria:!Páginas com erros CS1: DOI">!Páginas com erros CS1: DOI</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_com_refer%C3%AAncias_sem_URL_e_com_acessodata" title="Categoria:!Páginas com referências sem URL e com acessodata">!Páginas com referências sem URL e com acessodata</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_ingl%C3%AAs-fontes_em_l%C3%ADngua_(en)" title="Categoria:!CS1 inglês-fontes em língua (en)">!CS1 inglês-fontes em língua (en)</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_com_cita%C3%A7%C3%B5es_sem_t%C3%ADtulo" title="Categoria:!Páginas com citações sem título">!Páginas com citações sem título</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_com_cita%C3%A7%C3%B5es_e_URLs_vazios" title="Categoria:!Páginas com citações e URLs vazios">!Páginas com citações e URLs vazios</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_destacados_na_Wikip%C3%A9dia_em_alem%C3%A3o" title="Categoria:!Artigos destacados na Wikipédia em alemão">!Artigos destacados na Wikipédia em alemão</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_destacados_na_Wikip%C3%A9dia_em_esperanto" title="Categoria:!Artigos destacados na Wikipédia em esperanto">!Artigos destacados na Wikipédia em esperanto</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Palavras_que_diferem_em_vers%C3%B5es_da_l%C3%ADngua_portuguesa" title="Categoria:Palavras que diferem em versões da língua portuguesa">Palavras que diferem em versões da língua portuguesa</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_usam_hiperliga%C3%A7%C3%B5es_m%C3%A1gicas_ISBN" title="Categoria:!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN">!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página foi editada pela última vez às 11h54min de 14 de novembro de 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Este texto é disponibilizado nos termos da licença <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt">Atribuição-CompartilhaIgual 4.0 Internacional (CC BY-SA 4.0) da Creative Commons</a>; pode estar sujeito a condições adicionais. Para mais detalhes, consulte as <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condições de utilização</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/pt-br">Política de privacidade</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sobre">Sobre a Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Aviso_geral">Avisos gerais</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programadores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pt.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaração sobre cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pt.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Flauta_doce&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versão móvel</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Flauta doce</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>49 línguas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Adicionar tópico</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-65585cc8dc-d4986","wgBackendResponseTime":145,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.628","walltime":"1.007","ppvisitednodes":{"value":4622,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":88130,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3696,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":13,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":20812,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":13,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 603.246 1 -total"," 44.07% 265.855 1 Predefinição:Controle_de_autoridade"," 24.69% 148.961 1 Predefinição:Info/Instrumento"," 24.34% 146.817 1 Predefinição:Info"," 12.52% 75.505 1 Predefinição:Referências"," 9.68% 58.423 1 Predefinição:Instrumentos_musicais"," 9.38% 56.592 1 Predefinição:Navbox_com_grupos_desmontáveis"," 8.63% 52.059 2 Predefinição:Categorização_AD_e_AB_de_outras_wikis"," 5.45% 32.899 1 Predefinição:Citar_periódico"," 3.99% 24.056 10 Predefinição:Citar_web"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.345","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8890405,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-684955989f-4nc5w","timestamp":"20250331193329","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Flauta doce","url":"https:\/\/pt.wikipedia.org\/wiki\/Flauta_doce","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q187851","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q187851","author":{"@type":"Organization","name":"Contribuidores dos projetos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Funda\u00e7\u00e3o Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-09-10T16:46:51Z","dateModified":"2024-11-14T11:54:10Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/07\/Recorder%2C_tenor_%28AM_1998.60.41-1%29.jpg","headline":"instrumento de sopro"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10