CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html lang="hr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <meta name="description" content="Hrvatska Tehnička Enciklopedija | povijest i razvoj tehnike u Hrvatskoj - hrvatska tehnička baština – Leksikografski zavod Miroslav Krleža"> <meta name="keywords" content="Hrvatska tehnička enciklopedija, Leksikografski, zavod, Miroslav, Krleža"> <meta name="author" content="Uredništvo Hrvatske tehničke enciklopedije"> <meta http-equiv="X-UA-Compatible" content="IE=edge"/>  <meta content='width=device-width, initial-scale=1.0, maximum-scale=1.0, user-scalable=0' name='viewport'/> <title>automobil | Hrvatska tehnička enciklopedija</title> <link rel="profile" href="http://gmpg.org/xfn/11"> <link rel="pingback" href="https://tehnika.lzmk.hr/xmlrpc.php"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="57x57" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-57x57.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="60x60" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-60x60.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="72x72" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-72x72.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="76x76" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-76x76.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="114x114" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-114x114.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="120x120" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-120x120.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="144x144" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-144x144.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="152x152" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-152x152.png"> <link rel="apple-touch-icon" sizes="180x180" href="https://tehnika.lzmk.hr/apple-icon-180x180.png"> <link rel="icon" type="image/png" sizes="192x192" href="https://tehnika.lzmk.hr/android-icon-192x192.png"> <link rel="icon" type="image/png" sizes="32x32" href="https://tehnika.lzmk.hr/favicon-32x32.png"> <link rel="icon" type="image/png" sizes="96x96" href="https://tehnika.lzmk.hr/favicon-96x96.png"> <link rel="icon" type="image/png" sizes="16x16" href="https://tehnika.lzmk.hr/favicon-16x16.png"> <link rel="manifest" href="https://tehnika.lzmk.hr/manifest.json"> <meta name="msapplication-TileColor" content="#ffffff"> <meta name="msapplication-TileImage" content="https://tehnika.lzmk.hr/ms-icon-144x144.png"> <meta name="theme-color" content="#ffffff">  <meta name='robots' content='max-image-preview:large' /> <style>img:is([sizes="auto" i], [sizes^="auto," i]) { contain-intrinsic-size: 3000px 1500px }</style> <link rel='dns-prefetch' href='//ajax.googleapis.com' /> <link rel='dns-prefetch' href='//fonts.googleapis.com' /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Hrvatska tehnička enciklopedija » Kanal" href="https://tehnika.lzmk.hr/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Hrvatska tehnička enciklopedija » Kanal komentara" href="https://tehnika.lzmk.hr/comments/feed/" /> <link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Hrvatska tehnička enciklopedija » automobil Kanal komentara" href="https://tehnika.lzmk.hr/automobil/feed/" /> <script type="text/javascript"> /* <![CDATA[ */ window._wpemojiSettings = {"baseUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/72x72\/","ext":".png","svgUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/svg\/","svgExt":".svg","source":{"concatemoji":"https:\/\/tehnika.lzmk.hr\/wp-includes\/js\/wp-emoji-release.min.js?ver=6.7.1"}}; /*! This file is auto-generated */ !function(i,n){var o,s,e;function c(e){try{var t={supportTests:e,timestamp:(new Date).valueOf()};sessionStorage.setItem(o,JSON.stringify(t))}catch(e){}}function p(e,t,n){e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(t,0,0);var t=new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data),r=(e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(n,0,0),new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data));return t.every(function(e,t){return e===r[t]})}function u(e,t,n){switch(t){case"flag":return n(e,"\ud83c\udff3\ufe0f\u200d\u26a7\ufe0f","\ud83c\udff3\ufe0f\u200b\u26a7\ufe0f")?!1:!n(e,"\ud83c\uddfa\ud83c\uddf3","\ud83c\uddfa\u200b\ud83c\uddf3")&&!n(e,"\ud83c\udff4\udb40\udc67\udb40\udc62\udb40\udc65\udb40\udc6e\udb40\udc67\udb40\udc7f","\ud83c\udff4\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc62\u200b\udb40\udc65\u200b\udb40\udc6e\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc7f");case"emoji":return!n(e,"\ud83d\udc26\u200d\u2b1b","\ud83d\udc26\u200b\u2b1b")}return!1}function f(e,t,n){var r="undefined"!=typeof WorkerGlobalScope&&self instanceof WorkerGlobalScope?new OffscreenCanvas(300,150):i.createElement("canvas"),a=r.getContext("2d",{willReadFrequently:!0}),o=(a.textBaseline="top",a.font="600 32px Arial",{});return e.forEach(function(e){o[e]=t(a,e,n)}),o}function t(e){var t=i.createElement("script");t.src=e,t.defer=!0,i.head.appendChild(t)}"undefined"!=typeof Promise&&(o="wpEmojiSettingsSupports",s=["flag","emoji"],n.supports={everything:!0,everythingExceptFlag:!0},e=new Promise(function(e){i.addEventListener("DOMContentLoaded",e,{once:!0})}),new Promise(function(t){var n=function(){try{var e=JSON.parse(sessionStorage.getItem(o));if("object"==typeof e&&"number"==typeof e.timestamp&&(new Date).valueOf()<e.timestamp+604800&&"object"==typeof e.supportTests)return e.supportTests}catch(e){}return null}();if(!n){if("undefined"!=typeof Worker&&"undefined"!=typeof OffscreenCanvas&&"undefined"!=typeof URL&&URL.createObjectURL&&"undefined"!=typeof Blob)try{var e="postMessage("+f.toString()+"("+[JSON.stringify(s),u.toString(),p.toString()].join(",")+"));",r=new Blob([e],{type:"text/javascript"}),a=new Worker(URL.createObjectURL(r),{name:"wpTestEmojiSupports"});return void(a.onmessage=function(e){c(n=e.data),a.terminate(),t(n)})}catch(e){}c(n=f(s,u,p))}t(n)}).then(function(e){for(var t in e)n.supports[t]=e[t],n.supports.everything=n.supports.everything&&n.supports[t],"flag"!==t&&(n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&n.supports[t]);n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&!n.supports.flag,n.DOMReady=!1,n.readyCallback=function(){n.DOMReady=!0}}).then(function(){return e}).then(function(){var e;n.supports.everything||(n.readyCallback(),(e=n.source||{}).concatemoji?t(e.concatemoji):e.wpemoji&&e.twemoji&&(t(e.twemoji),t(e.wpemoji)))}))}((window,document),window._wpemojiSettings); /* ]]> */ </script> <style id='wp-emoji-styles-inline-css' type='text/css'> img.wp-smiley, img.emoji { display: inline !important; border: none !important; box-shadow: none !important; height: 1em !important; width: 1em !important; margin: 0 0.07em !important; vertical-align: -0.1em !important; background: none !important; padding: 0 !important; } </style> <link rel='stylesheet' id='wp-block-library-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-includes/css/dist/block-library/style.min.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <style id='classic-theme-styles-inline-css' type='text/css'> /*! This file is auto-generated */ .wp-block-button__link{color:#fff;background-color:#32373c;border-radius:9999px;box-shadow:none;text-decoration:none;padding:calc(.667em + 2px) calc(1.333em + 2px);font-size:1.125em}.wp-block-file__button{background:#32373c;color:#fff;text-decoration:none} </style> <style id='global-styles-inline-css' type='text/css'> :root{--wp--preset--aspect-ratio--square: 1;--wp--preset--aspect-ratio--4-3: 4/3;--wp--preset--aspect-ratio--3-4: 3/4;--wp--preset--aspect-ratio--3-2: 3/2;--wp--preset--aspect-ratio--2-3: 2/3;--wp--preset--aspect-ratio--16-9: 16/9;--wp--preset--aspect-ratio--9-16: 9/16;--wp--preset--color--black: #000000;--wp--preset--color--cyan-bluish-gray: #abb8c3;--wp--preset--color--white: #ffffff;--wp--preset--color--pale-pink: #f78da7;--wp--preset--color--vivid-red: #cf2e2e;--wp--preset--color--luminous-vivid-orange: #ff6900;--wp--preset--color--luminous-vivid-amber: #fcb900;--wp--preset--color--light-green-cyan: #7bdcb5;--wp--preset--color--vivid-green-cyan: #00d084;--wp--preset--color--pale-cyan-blue: #8ed1fc;--wp--preset--color--vivid-cyan-blue: #0693e3;--wp--preset--color--vivid-purple: #9b51e0;--wp--preset--gradient--vivid-cyan-blue-to-vivid-purple: linear-gradient(135deg,rgba(6,147,227,1) 0%,rgb(155,81,224) 100%);--wp--preset--gradient--light-green-cyan-to-vivid-green-cyan: linear-gradient(135deg,rgb(122,220,180) 0%,rgb(0,208,130) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange: linear-gradient(135deg,rgba(252,185,0,1) 0%,rgba(255,105,0,1) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-vivid-orange-to-vivid-red: linear-gradient(135deg,rgba(255,105,0,1) 0%,rgb(207,46,46) 100%);--wp--preset--gradient--very-light-gray-to-cyan-bluish-gray: linear-gradient(135deg,rgb(238,238,238) 0%,rgb(169,184,195) 100%);--wp--preset--gradient--cool-to-warm-spectrum: linear-gradient(135deg,rgb(74,234,220) 0%,rgb(151,120,209) 20%,rgb(207,42,186) 40%,rgb(238,44,130) 60%,rgb(251,105,98) 80%,rgb(254,248,76) 100%);--wp--preset--gradient--blush-light-purple: linear-gradient(135deg,rgb(255,206,236) 0%,rgb(152,150,240) 100%);--wp--preset--gradient--blush-bordeaux: linear-gradient(135deg,rgb(254,205,165) 0%,rgb(254,45,45) 50%,rgb(107,0,62) 100%);--wp--preset--gradient--luminous-dusk: linear-gradient(135deg,rgb(255,203,112) 0%,rgb(199,81,192) 50%,rgb(65,88,208) 100%);--wp--preset--gradient--pale-ocean: linear-gradient(135deg,rgb(255,245,203) 0%,rgb(182,227,212) 50%,rgb(51,167,181) 100%);--wp--preset--gradient--electric-grass: linear-gradient(135deg,rgb(202,248,128) 0%,rgb(113,206,126) 100%);--wp--preset--gradient--midnight: linear-gradient(135deg,rgb(2,3,129) 0%,rgb(40,116,252) 100%);--wp--preset--font-size--small: 13px;--wp--preset--font-size--medium: 20px;--wp--preset--font-size--large: 36px;--wp--preset--font-size--x-large: 42px;--wp--preset--spacing--20: 0.44rem;--wp--preset--spacing--30: 0.67rem;--wp--preset--spacing--40: 1rem;--wp--preset--spacing--50: 1.5rem;--wp--preset--spacing--60: 2.25rem;--wp--preset--spacing--70: 3.38rem;--wp--preset--spacing--80: 5.06rem;--wp--preset--shadow--natural: 6px 6px 9px rgba(0, 0, 0, 0.2);--wp--preset--shadow--deep: 12px 12px 50px rgba(0, 0, 0, 0.4);--wp--preset--shadow--sharp: 6px 6px 0px rgba(0, 0, 0, 0.2);--wp--preset--shadow--outlined: 6px 6px 0px -3px rgba(255, 255, 255, 1), 6px 6px rgba(0, 0, 0, 1);--wp--preset--shadow--crisp: 6px 6px 0px rgba(0, 0, 0, 1);}:where(.is-layout-flex){gap: 0.5em;}:where(.is-layout-grid){gap: 0.5em;}body .is-layout-flex{display: flex;}.is-layout-flex{flex-wrap: wrap;align-items: center;}.is-layout-flex > :is(*, div){margin: 0;}body .is-layout-grid{display: grid;}.is-layout-grid > :is(*, div){margin: 0;}:where(.wp-block-columns.is-layout-flex){gap: 2em;}:where(.wp-block-columns.is-layout-grid){gap: 2em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-flex){gap: 1.25em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-grid){gap: 1.25em;}.has-black-color{color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-color{color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-color{color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-color{color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-color{color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-color{color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-color{color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-color{color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-color{color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-black-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-background-color{background-color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-black-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--black) !important;}.has-cyan-bluish-gray-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--cyan-bluish-gray) !important;}.has-white-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--white) !important;}.has-pale-pink-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--pale-pink) !important;}.has-vivid-red-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-red) !important;}.has-luminous-vivid-orange-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-amber-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--luminous-vivid-amber) !important;}.has-light-green-cyan-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--light-green-cyan) !important;}.has-vivid-green-cyan-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-green-cyan) !important;}.has-pale-cyan-blue-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--pale-cyan-blue) !important;}.has-vivid-cyan-blue-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-cyan-blue) !important;}.has-vivid-purple-border-color{border-color: var(--wp--preset--color--vivid-purple) !important;}.has-vivid-cyan-blue-to-vivid-purple-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--vivid-cyan-blue-to-vivid-purple) !important;}.has-light-green-cyan-to-vivid-green-cyan-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--light-green-cyan-to-vivid-green-cyan) !important;}.has-luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-vivid-amber-to-luminous-vivid-orange) !important;}.has-luminous-vivid-orange-to-vivid-red-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-vivid-orange-to-vivid-red) !important;}.has-very-light-gray-to-cyan-bluish-gray-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--very-light-gray-to-cyan-bluish-gray) !important;}.has-cool-to-warm-spectrum-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--cool-to-warm-spectrum) !important;}.has-blush-light-purple-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--blush-light-purple) !important;}.has-blush-bordeaux-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--blush-bordeaux) !important;}.has-luminous-dusk-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--luminous-dusk) !important;}.has-pale-ocean-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--pale-ocean) !important;}.has-electric-grass-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--electric-grass) !important;}.has-midnight-gradient-background{background: var(--wp--preset--gradient--midnight) !important;}.has-small-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--small) !important;}.has-medium-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--medium) !important;}.has-large-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--large) !important;}.has-x-large-font-size{font-size: var(--wp--preset--font-size--x-large) !important;} :where(.wp-block-post-template.is-layout-flex){gap: 1.25em;}:where(.wp-block-post-template.is-layout-grid){gap: 1.25em;} :where(.wp-block-columns.is-layout-flex){gap: 2em;}:where(.wp-block-columns.is-layout-grid){gap: 2em;} :root :where(.wp-block-pullquote){font-size: 1.5em;line-height: 1.6;} </style> <link rel='stylesheet' id='contact-form-7-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/contact-form-7/includes/css/styles.css?ver=6.0.3' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='font-awesome-four-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/font-awesome-4-menus/css/font-awesome.min.css?ver=4.7.0' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='_tk-bootstrap-wp-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/css/bootstrap-wp.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='_tk-bootstrap-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/resources/bootstrap/css/bootstrap.min.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='_tk-font-awesome-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/css/font-awesome.min.css?ver=4.1.0' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='jquery.fancybox.css-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/jquery.fancybox.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='jquery.fancybox-buttons.css-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/helpers/jquery.fancybox-buttons.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='jquery.fancybox-thumbs.css-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/helpers/jquery.fancybox-thumbs.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='ad162b940bc1b52289994e14eb1ce021-css' href='//fonts.googleapis.com/css?family=Source+Sans+Pro:regular' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='c1d2afc14453ac1e1166cb6b770453f0-css' href='//fonts.googleapis.com/css?family=Roboto:regular' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='abecedar-widget-styles-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/abecedar/css/widget.css?ver=6.7.1' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='wp-pagenavi-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/wp-pagenavi/pagenavi-css.css?ver=2.70' type='text/css' media='all' /> <link rel='stylesheet' id='Tehnicka_Enciklopedija_v1_no-kirki-css' href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/style.css' type='text/css' media='all' /> <style id='Tehnicka_Enciklopedija_v1_no-kirki-inline-css' type='text/css'> .page-title a{font-family:Source Sans Pro;font-weight:400;font-size:28px;line-height:1.5;letter-spacing:0;color:#333333;text-transform:none;text-align:left;}h1{font-family:Roboto;font-weight:400;font-size:34px;line-height:1.5;letter-spacing:0;color:#333333;text-transform:none;text-align:left;}.entry-meta{font-family:Source Sans Pro;font-weight:400;font-size:14px;line-height:1.5;letter-spacing:0;color:#333333;text-transform:none;text-align:left;} </style> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-includes/js/jquery/jquery.min.js?ver=3.7.1" id="jquery-core-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-includes/js/jquery/jquery-migrate.min.js?ver=3.4.1" id="jquery-migrate-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/resources/bootstrap/js/bootstrap.min.js?ver=6.7.1" id="_tk-bootstrapjs-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/bootstrap-wp.js?ver=6.7.1" id="_tk-bootstrapwp-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/modernizr-custom.js?ver=6.7.1" id="_tk-modernizer-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/classie.js?ver=6.7.1" id="_tk-classie-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/flexibility.js?ver=6.7.1" id="_flexibility-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/imagesloaded.pkgd.min.js?ver=4.1.1" id="_imagesloaded-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/jquery.validate.min.js?ver=6.7.1" id="_validator-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://ajax.googleapis.com/ajax/libs/webfont/1.6.26/webfont.js?ver=6.7.1" id="_google_api-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/jquery-ui.min.js?ver=6.7.1" id="jQueryUI-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/theme-helper.js?ver=6.7.1" id="_tk-custom-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/jquery.fancybox.pack.js?ver=6.7.1" id="jquery.fancybox.pack.js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/helpers/jquery.fancybox-buttons.js?ver=6.7.1" id="jquery.fancybox-buttons.js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/helpers/jquery.fancybox-media.js?ver=6.7.1" id="jquery.fancybox-media.js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/fancyBox_2.1.5/source/helpers/jquery.fancybox-thumbs.js?ver=6.7.1" id="jquery.fancybox-thumbs.js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/abecedar/js/widget.js?ver=6.7.1" id="abecedar-script-js"></script> <link rel="https://api.w.org/" href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-json/" /><link rel="alternate" title="JSON" type="application/json" href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-json/wp/v2/posts/871" /><link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" title="RSD" href="https://tehnika.lzmk.hr/xmlrpc.php?rsd" /> <meta name="generator" content="WordPress 6.7.1" /> <link rel="canonical" href="https://tehnika.lzmk.hr/automobil/" /> <link rel='shortlink' href='https://tehnika.lzmk.hr/?p=871' /> <link rel="alternate" title="oEmbed (JSON)" type="application/json+oembed" href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Ftehnika.lzmk.hr%2Fautomobil%2F" /> <link rel="alternate" title="oEmbed (XML)" type="text/xml+oembed" href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Ftehnika.lzmk.hr%2Fautomobil%2F&format=xml" />   <script async src="https://www.googletagmanager.com/gtag/js?id=UA-130683270-1"></script> <script> window.dataLayer = window.dataLayer || []; function gtag(){dataLayer.push(arguments);} gtag('js', new Date()); gtag('config', 'UA-130683270-1'); </script>  </head> <body class="post-template-default single single-post postid-871 single-format-standard group-blog"> <noscript> <div class="noscriptmsg"> Stranica zahtjeva uključenu podršku za javascript kako bi ispravno radila. </div> </noscript> <header id="masthead" class="site-header" data-tap-toggle="false"> <div class="header-color-line"> <div class="site-header-inner-left"> <div class="link_LZMK"> <div class="logo_LZMK"> <a href="http://www.lzmk.hr">   <img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/LZMK_logo.svg" alt="Logo"/>  </a> </div> <div class="lzmk_Brand"><a href="http://www.lzmk.hr">Leksikografski zavod<br>Miroslav Krleža</a></div> </div> <div class="head_image"> <a href="https://tehnika.lzmk.hr/" title="Hrvatska tehnička enciklopedija" rel="home">   <img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/Logo.svg" alt="Logo"/>  </a> </div> <div class="site-branding"> <h1 class="site-title"> <a href="https://tehnika.lzmk.hr/" title="Hrvatska tehnička enciklopedija" rel="home">Hrvatska tehnička enciklopedija</a></h1> <p class="site-description">portal hrvatske tehničke baštine</p> </div> </div> <div class="site-header-inner-right">  <div class="te_slogan"> Portal hrvatske tehničke baštine </div> <div class="search-tool"> <form id="main_search" role="search" method="get" class="search-form" action="https://tehnika.lzmk.hr/"> <div class="input-group"> <input required type="text" class="form-control" name="s" placeholder="Traži…" value=""> <span class="input-group-btn"> <button id='submit' type="submit" class="btn btn-default"><span class="glyphicon glyphicon-search"></span></button> </span> </div> </form> </div> </div> </div>  </header> <div id="mastcontent" class="main-content"> <div id="scroller-anchor-nav"></div> <div id="side-sidebar" class="sidebar"> <div id="masthead_1" class="site-header" data-tap-toggle="false"> <div class="header-color-line"> <div class="site-header-inner-left"> <div class="link_LZMK"> <div class="logo_LZMK"> <a href="https://www.lzmk.hr">   <img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/LZMK_logo.svg" alt="Logo"/>  </a> </div> <div class="lzmk_Brand"><a href="https://www.lzmk.hr">LZMK</a></div> </div> <div class="head_image"> <a href="https://tehnika.lzmk.hr/" title="Hrvatska tehnička enciklopedija" rel="home">   <img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/Logo.svg" alt="Logo"/>  </a> </div> <div class="site-branding"> <h1 class="site-title"> <a href="https://tehnika.lzmk.hr/" title="Hrvatska tehnička enciklopedija" rel="home">Hrvatska tehnička enciklopedija</a></h1> <p class="site-description">portal hrvatske tehničke baštine</p> </div> </div> </div> </div> <nav class="site-navigation"> <div class="row"> <div class="site-navigation-inner"> <div class="navbar navbar-default"> <div class="navbar-header"> <button type="button" class="navbar-toggle" data-toggle="collapse" data-target="#navbar-collapse_0, #navbar-collapse_1, #navbar-collapse_2, #navbar-collapse_3, #navbar-collapse_4, #scroller-anchor-nav"> <span class="sr-only">Navigacija </span> <span class="icon-bar"></span> <span class="icon-bar"></span> <span class="icon-bar"></span> </button> <div class="search-tool-mini"> <form id="sidebar_search" role="search" method="get" class="search-form" action="https://tehnika.lzmk.hr/"> <div class="input-group"> <input type="hidden" name="search_param" value="all" id="search_param_1"> <input required type="text" class="form-control" name="s" placeholder="Traži..." value=""> <span class="input-group-btn"> <button id='submit_1' type="submit" class="btn btn-default"><span class="glyphicon glyphicon-search"></span></button> </span> </div> </form> </div> </div> <div id="navbar-collapse_0" class="navbar-collapse collapse" role="menu" aria-expanded="true"> <div id="navbar-collapse_1" class="collapse navbar-collapse"><ul id="menu_1" class="nav navbar-nav"><li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17889" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17889"><a title="O projektu" href="https://tehnika.lzmk.hr/o-projektu/"><i class="fa fa-lg fa-leanpub"></i><span class="fontawesome-text"> O projektu</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17890" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17890"><a title="Upute korisnicima" href="https://tehnika.lzmk.hr/upute-korisnicima/"><i class="fa fa-lg fa-stack-exchange"></i><span class="fontawesome-text"> Upute korisnicima</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17891" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17891"><a title="Komentari i prijedlozi" href="https://tehnika.lzmk.hr/komentari-i-prijedlozi/"><i class="fa fa-lg fa-envelope-o"></i><span class="fontawesome-text"> Komentari i prijedlozi</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17892" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17892"><a title="Impresum" href="https://tehnika.lzmk.hr/impresum/"><i class="fa fa-lg fa-info-circle"></i><span class="fontawesome-text"> Impresum</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17893" class="meni-hazu menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-17893"><a title="Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti" href="http://www.hazu.hr"><i class="fa fa-lg"></i><span class="fontawesome-text"> Hrvatska akademija znanosti i umjetnosti</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17894" class="meni-hatz menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-17894"><a title="Akademija tehničkih znanosti Hrvatske" href="http://www.hatz.hr"><i class="fa fa-lg"></i><span class="fontawesome-text"> Akademija tehničkih znanosti Hrvatske</span></a></li> </ul></div><hr class="fancy-line2_1"><div id="navbar-collapse_2" class="collapse navbar-collapse"><ul id="menu_2" class="nav navbar-nav"><li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-63038" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-63038"><a title=" Atlas hrvatske tehničke baštine" href="https://tehnika.lzmk.hr/atlas/"><i class="fa fa-lg"></i><span class="fontawesome-text"> Atlas hrvatske tehničke baštine</span></a></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-48001" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-48001"><a title=" Napredno pretraživanje" href="https://tehnika.lzmk.hr/np-napredno-pretrazivanje/"><i class="fa fa-lg fa-search"></i><span class="fontawesome-text"> Napredno pretraživanje</span></a></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17898" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17898"><a title="Područja" href="https://tehnika.lzmk.hr/struke/"><i class="fa fa-lg fa-book"></i><span class="fontawesome-text"> Područja</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17899" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17899"><a title="Kategorije" href="https://tehnika.lzmk.hr/kategorije/"><i class="fa fa-lg fa-list"></i><span class="fontawesome-text"> Kategorije</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17900" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17900"><a title="Abecedno kazalo" href="https://tehnika.lzmk.hr/abecedno-kazalo/"><i class="fa fa-lg fa-sort-alpha-asc"></i><span class="fontawesome-text"> Abecedno kazalo</span></a></li> </ul></div><hr class="fancy-line2_1"><hr class="fancy-line2_1"><div id="navbar-collapse_4" class="collapse navbar-collapse"><ul id="menu_4" class="nav navbar-nav"><li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-17906" class="meni-tehnicka-enciklopedija menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-17906"><a title="Tehnička enciklopedija 1963‑97." href="https://tehnika.lzmk.hr/tehnicka-enciklopedija-1966-1997/"><i class="fa fa-lg"></i><span class="fontawesome-text"> Tehnička enciklopedija 1963‑97.</span></a></li> <li itemscope="itemscope" itemtype="https://www.schema.org/SiteNavigationElement" id="menu-item-48800" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-48800"><a title=" Tehnički leksikon 2007." href="https://tehnika.lzmk.hr/tehnicki-leksikon-2007/"><i class="fa fa-lg"></i><span class="fontawesome-text"> Tehnički leksikon 2007.</span></a></li> </ul></div> <hr class="fancy-line2"> <div style="text-align: center;"><a href="https://www.lzmk.hr/knjizara"><img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/HTE_webshop1.png" alt="Hrvatska tehnička enciklopedija, svezak I"/><img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/HTE_webshop2.png" alt="Hrvatska tehnička enciklopedija, svezak I"/></a></div> <div id="scroller-anchor"></div> <div class="site-logo"> <img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/Logo.svg" alt="VelikiLogo" onerror="this.onerror=null;this.src='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/Logo.png';"> </div> </div> </div> </div> </div> </nav></div><div id="content" class="main-content-inner">  <div class="single-post"> <article > <div class="content" id="post-871"> <div class='main_text'> <div class='potpis_a'>Autor: <a href='https://tehnika.lzmk.hr/impresum/'>D. Milić-Jakovlić</a></div><div class='potpis_a'>Objavljeno: <time class="entry-date published" datetime="2017-10-24T04:00:00+02:00">24. listopada 2017</time>.</div><div class='potpis_a'>Ažurirano: 18. veljače 2022.</div><hr class="fancy-line3"><p><span class="naslov">automobil,</span> cestovno motorno vozilo namijenjeno prijevozu putnika ili robe većim brzinama na veće udaljenosti. Obično je na četiri ili više kotača. Obuhvaća različita samovozna (automobilna) vozila, kao što su osobni automobili, → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/kamion/">kamioni</a></span>, → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/autobus/">autobusi</a></span> i sl. Automobilom u užem smislu smatra se samo osobni automobil. Osnovni dio automobila je nosiva struktura, odn. okvir (šasija), danas uglavnom samonosiva karoserija, jedinstven sklop s vanjskom nadgradnjom. Osnovni pogonski sklop koji preko prijenosnoga sustava (transmisije) prenosi snagu na kotače je → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/motor/">motor</a></span>. Većinu automobila pokreću benzinski ili dizelski motori s unutarnjim izgaranjem, koji se za pogon služe benzinom, naftom, prirodnim plinom ili alkoholom. Od 1990-ih sve se češće rabe hibridni i električni pogonski sklopovi, a 2015. počela je i komercijalizacija vozila na vodikove gorivne članke. Pogonjeni mogu biti samo prednji, samo stražnji ili svi kotači. Ovjes, sustav kočnica, upravljački mehanizam, električni te regulacijsko-elektronički sustavi osnovni su konstrukcijski elementi automobila. Suvremeni su automobili složeni sustavi, koji se sastoje od više tisuća različitih dijelova i komponenti.</p> <p>Najranije je modele, počevši od onoga koji je 1769. izradio Nicolas-Joseph Cugnot (1725−1804), pokretao parni stroj, no zamah razvoja i proizvodnje počeo je nakon 1886., kada prototipove razvijaju Carl Benz (1844−1929) i <a href="https://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=13691">Gottlieb Daimler</a> (1834−1900). Otkriveno je gorivo koje je omogućilo izgradnju ekonomičnog i lako upravljivoga vozila, konstruirani su jači i brzohodniji motori, oblik se sve više mijenjao i prilagođivao različitim potrebama, kotači su dobili gumene zračnice što ih je izumio John Boyd Dunlop (1840–1921). U SAD-u je <a href="https://enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=20114">Henry Ford</a> (1863−1947) uvođenjem proizvodnje na tekućoj vrpci pokrenuo masovnu proizvodnju i učinio automobil šire dostupnim. Razvoj automobila, posebice nakon 1930., bio je vrlo brz. Usavršena je konstrukcija vozila, motori su postali snažniji, lakši i ekonomičniji, povećana je brzina. Pritom se kao pogodan za pogon gospodarskih vozila (teretni i slični automobili te autobusi) ustalio dizelski motor, a za pogon osobnih automobila benzinski (Ottov) motor. Uvođenjem poluautomatskih i automatskih mjenjača upravljanje je znatno pojednostavnjeno. Nakon 1950. pokušavalo se za pogon automobila primijeniti plinsku turbinu, jer je jednostavnija i lakša od klipnoga motora, a 1964. započela je komercijalna proizvodnja automobila s Wankelovim motorom (s rotirajućim klipom). No ubrzo se uvidjelo da te koncepcije, unatoč velikim prednostima (manja veličina i masa, te mirniji rad), imaju i nesavladivih nedostataka (veća specifična potrošnja goriva, manja trajnost i pouzdanost, veća nabavna cijena). U posljednjim je desetljećima za razvoj automobila svojstveno povećanje aktivne i pasivne sigurnosti, te poduzimanje mjera za smanjenje potrošnje goriva i poboljšanje ekoloških značajki.</p> <p>Udruge automobilista počele su se osnivati ubrzo nakon širenja automobilske industrije, a prva je bila, još i danas aktivna, Francuski automobilski klub (Automobile Club de France) iz Pariza, osnovana 1895. Svjetska je udruga osnovana također u Parizu 1904. kao Međunarodna udruga priznatih automobilskih klubova (Association Internationale des Automobile Clubs Reconnus; AIACR), a danas je poznata pod nazivom Međunarodna automobilska federacija (Fédération Internationale de l’Automobile; FIA). Udruge djeluju na organiziranju vozača i automobilske industrije, usklađivanju nacionalne i međunarodne regulative, organizaciji sportskih natjecanja i dr. Premda je prvo nadmetanje parnih vozila održano u Velikoj Britaniji 1867., začetkom automobilskoga sporta smatra se utrka od Pariza do Rouena održana 1894. Utrke su se isprva vozile na javnim prometnicama, između velikih gradova, no radi sigurnosti su ubrzo premještene na posebno izgrađene, zatvorene trkaće staze. Obično obuhvaćaju natjecanja u raznim kategorijama, od neznatno modificiranih cestovnih modela do posebno razvijenih bolida poput Formule 1. Discipline poput brdskih utrka i autoslaloma češće se organiziraju na javnim, privremeno zatvorenim prometnicama. Popularna su i razna natjecanja u vožnji na terenu (engl. <span class="italic">off-road</span>), od autokrosa do višednevnih, maratonskih relija kroz divljinu.</p> <p>Automobilska industrija danas je jedna od najmoćnijih svjetskih industrijskih grana. Svjetska ekspanzija automobila bila je najznačajniji pokretač razvoja moderne cestovne infrastrukture i cestogradnje. U naseljima je povećanje broja automobila dovelo do niza problema. Cestovna infrastruktura većega dijela starih urbanih sredina nedostatna je kad je riječ o protočnosti prometa te broju parkirališnih mjesta. Dodatan je problem emisija štetnih plinova, pri čemu je promjenom strukture grijanja i premještanjem industrije automobilski promet postao glavnim uzročnikom zagađenja. Stoga se u većim urbanim sredinama danas potiče uporaba hibridnih i električnih automobila, a iz mnogih gradskih središta u Europi do 2030. zakonskom se regulativom planira u potpunosti izbaciti sva vozila s dizelskim motorima.</p> <p><span class="podnaslov_1" id="871_1">Hrvatska autoindustrija i prateće djelatnosti</span></p> <p><span class="podnaslov_2" id="871_2">Proizvodnja automobila i automobilskih dijelova u Hrvatskoj</span></p> <p>U Hrvatskoj ne postoji značajnija proizvodnja osobnih automobila, iako je zastupljena proizvodnja raznih drugih tipova motornih vozila. U razdoblju 1925−29. Jugoslavensko Hudson Essex automobilno kraljevsko društvo u Zagrebu sklopilo je manju količinu automobila američkih marki <span class="italic">Hudson</span> i <span class="italic">Essex,</span> no nije utvrđen točan stupanj radova koji su na njima obavljeni.</p> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26297" aria-describedby="caption-attachment-26297" style="width: 366px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1049.jpg"><img fetchpriority="high" decoding="async" class="wp-image-26297 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1049.jpg" alt="" width="366" height="500" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1049.jpg 366w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1049-220x300.jpg 220w" sizes="(max-width: 366px) 100vw, 366px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26297" class="wp-caption-text">Oglas Jugoslavenskog Hudson Essex automobilnog društva, objavljen u časopisu <em>Svijet,</em> 1929.</figcaption></figure></figure> </div> </section> <p>U planskome gospodarstvu SFRJ Hrvatska je prednjačila u brodogradnji, dok je proizvodnja automobila ciljano smještena drugdje. No, neki od proizvođača iz drugih republika imali su pogone u Hrvatskoj, poput Zavoda Crvena zastava u Zagrebu (od 1974. do 1985. u pogonima u Dubravi sklapali su se Fiatovi modeli više srednje klasa <span class="italic">132</span> i <span class="italic">Argenta</span>) i Cimosa u Buzetu (→ <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/p-p-c-buzet/"><span class="kapitelhen">P. P. C. Buzet</span></a></span>). Zavod Crvena zastava iz Kragujevca bio je najveći proizvođač automobila u SFRJ, a najpopularniji su bili modeli poput <span class="italic">Zastave 750</span> <span class="italic">(fićo), Zastave 101</span> <span class="italic">(stojadin)</span> te <span class="italic">Zastave Yugo</span>. Istodobno su u proizvodnji dijelova, komponenti i opreme za automobile mnoga hrvatska poduzeća bila važni dobavljači, a tako je i danas. Ističu se → <a href="https://tehnika.lzmk.hr/jugoplastika/"><span class="kapitelhen">Jugoplastika</span></a> iz Splita iz koje je proizašlo poduzeće → <a href="https://tehnika.lzmk.hr/ad-plastik/"><span class="kapitelhen">AD Plastik</span></a> iz Solina (plastični dijelovi za interijer i eksterijer), Elcon iz Zlatar Bistrice (kabelski setovi), Selk iz Kutine (piezo ventili za sustave visokotlačnog ubrizgavanja), → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/lth-metalni-lijev-d-o-o/">LTH metalni lijev</a></span> iz Benkovca, → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/dalit-daruvar/">Dalit</a></span> iz Daruvara, Almos iz Kutine i Ivanal iz Šibenika (odljevci), → <a href="https://tehnika.lzmk.hr/kostel-promet-d-o-o/"><span class="kapitelhen">Kostel promet</span></a> iz Pregrade (nasloni za glavu, sjedala), → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/div-d-o-o/">DIV grupa</a></span> iz Samobora (vijčana roba, strojarski dijelovi), Maziva Zagreb iz Zagreba (maziva), Lipik Glas iz Lipika (automobilska stakla), Feroimpex automobilska tehnika iz Bregane (kućišta i prstenovi za ležajeve), Saint Jean Industries iz Slavonskoga Broda (aluminijski nosači), Eloda iz Zagreba (električna i elektronička oprema), Munja iz Zagreba (olovni akumulatori) i dr. Većina danas aktivnih proizvođača komponenti za automobilsku industriju povezana je u AD Klaster, dobrovoljnu i neprofitnu stručnu udrugu, osnovanu 2010.</p> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26298" aria-describedby="caption-attachment-26298" style="width: 603px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1035.jpg"><img decoding="async" class="wp-image-26298 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1035.jpg" alt="" width="603" height="500" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1035.jpg 603w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1035-300x249.jpg 300w" sizes="(max-width: 603px) 100vw, 603px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26298" class="wp-caption-text">Proizvodna linija <em>Zastave 750</em> (tzv. Fićo) u kragujevačkom Zavodu Crvena zastava</figcaption></figure></figure> </div> </section> <p>Pokušaja domaće izradbe cjelovitih vozila vlastite konstrukcije bilo je razmjerno malo, a uglavnom je bila riječ o entuzijastima. U Rijeci je 1967. zabilježen pokušaj izradbe mikroautomobila <span class="italic">Rapid,</span> a projekt sportskih automobila iz Ivanić-Grada pod imenom <span class="italic">Kwađi</span> prekinuo je Domovinski rat. Tvrtka IPIM iz Oroslavja, ponajprije poznata po proizvodnji minipivovara i piva, 2003−07. izrađivala je promotivni kamiončić u stilu 1920-ih, koji je uglavnom služio pivnicama u marketinške svrhe. Mehanička su osnova bila kombi vozila <span class="italic">Kia K2700</span> ili <span class="italic">Ford Transit</span>. Ozbiljnija proizvodnja automobila pojavila se okretanjem industrije električnomu pogonu (→ <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/elektricna-akumulatorska-vozila/">električna akumulatorska vozila</a></span>). Zagrebačko poduzeće → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/dok-ing/">Dok-Ing</a></span> je 2010. najavilo serijsku proizvodnju maloga gradskog automobila XD (kasnije LOOX), no sve je stalo na predserijskim primjercima. Poduzeće → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/rimac-automobili/">Rimac Automobili</a></span> iz Svete Nedelje od 2011. proizvodi malu seriju električnih sportskih superautomobila. Usporedno s time radi na razvoju komponenata za vodeće svjetske proizvođače, a odnedavno i na trkaćim vozilima, te se postupno razvija u prvu globalno prepoznatu hrvatsku automobilsku robnu marku.</p> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26301" aria-describedby="caption-attachment-26301" style="width: 700px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1050.jpg"><img decoding="async" class="wp-image-26301 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1050.jpg" alt="" width="700" height="500" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1050.jpg 700w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1050-300x214.jpg 300w" sizes="(max-width: 700px) 100vw, 700px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26301" class="wp-caption-text">Električni automobil <em>LOOX,</em> proizveden u zagrebačkom poduzeću Dok-Ing</figcaption></figure></figure> </div> </section> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26299" aria-describedby="caption-attachment-26299" style="width: 720px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1055.jpg"><img loading="lazy" decoding="async" class="wp-image-26299 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1055.jpg" alt="" width="720" height="481" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1055.jpg 720w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1055-300x200.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 720px) 100vw, 720px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26299" class="wp-caption-text">Električni automobil <em>C-Two,</em> proizveden u tvornici Rimac automobili iz Svete Nedelje, 2018.</figcaption></figure></figure> </div> </section> <p><span class="podnaslov_2" id="871_3">Konstruktori automobila</span></p> <p>Svjetsku automobilsku industriju obogatili su stručnjaci vezani uz Hrvatsku. Godine 1904. → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/brozincevic-franjo/">Franjo Brozinčević</a></span> osnovao je poduzeće Motoren-Franz u Zürichu, gdje je izgradio prve jednocilindrične i dvocilindrične automobile i teretna vozila pod tim imenom. Do umirovljenja 1950., → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/mickl-josef/">Josef Mickl</a></span> radio je u poduzeću Porsche Konstruktionen u Stuttgartu kao specijalist za aerodinamiku automobila. Iza sebe je ostavio mnoge izume, patente i rješenja u području automobilske tehnike. Kao znanstvenik u području optimizacije dizajna automobilskih kotača, → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/grubisic-vatroslav/">Vatroslav Grubišić</a></span> radio je (1965−69) kao savjetnik u energetskim postrojenjima i industriji automobila. Inovator i poduzetnik Mate Rimac osnovao je 2009. visokotehnološko poduzeće Rimac Automobili sa sjedištem u Svetoj Nedelji, koja obavlja cjelokupnu proizvodnju električnih vozila.</p> <p><span class="podnaslov_2" id="871_4">Prateće usluge</span></p> <p>Široka rasprostranjenost automobila dovela je do razvoja znatnog broja uz njih vezanih pratećih aktivnosti i usluga, u koje se ubrajaju stanice za tehnički pregled vozila, autoservisi, autopraonice, infrastruktura vezana uz smještaj vozila koja nisu u uporabi (parkirališta, garaže) i dr. Tehnički pregled, periodična sigurnosna provjera tehničke ispravnosti vozila, u Hrvatskoj se provodi od 1960-ih, a 1970-ih poprima redoviti karakter. Prvi autoservis u Hrvatskoj otvorio je 1899. u Zagrebu → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/budicki-ferdinand-2/">Ferdinand Budicki</a></span> (1871−1951). U urbanim sredinama, gdje vlasnici vozila nemaju uvjete za samostalno održavanje automobila, razvile su se autopraonice. U početku su se automobili prali ručno, a od 1930-ih razvijaju se poluautomatizirani i automatizirani sustavi pranja, najprije u SAD-u. Prva javna garaža otvorena je 1901. u Londonu, a prva moderna višekatna javna garaža u Zagrebu izgrađena je 1991. Sustav naplate parkiranja putem SMS-poruke (M-parking) razvijen je i prvi put uveden u Hrvatskoj 2001., a do danas se raširio velikim brojem zemalja.</p> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_19134" aria-describedby="caption-attachment-19134" style="width: 720px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/02/zg_0023.jpg"><img loading="lazy" decoding="async" class="wp-image-19134 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/02/zg_0023.jpg" alt="" width="720" height="466" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/02/zg_0023.jpg 720w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/02/zg_0023-300x194.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 720px) 100vw, 720px" /></a><figcaption id="caption-attachment-19134" class="wp-caption-text">Prodavaonica automobila, dvokolica i šivaćih strojeva F. Budickog u Gundulićevoj ulici 2, Zagreb, 1910.</figcaption></figure></figure> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_30787" aria-describedby="caption-attachment-30787" style="width: 719px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/11/HTE_1031.jpg"><img loading="lazy" decoding="async" class="wp-image-30787 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/11/HTE_1031.jpg" alt="" width="719" height="500" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/11/HTE_1031.jpg 719w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/11/HTE_1031-300x209.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 719px) 100vw, 719px" /></a><figcaption id="caption-attachment-30787" class="wp-caption-text">Budicki, Ferdinand</figcaption></figure></figure> </div> </section> <p><span class="podnaslov_1" id="871_5">Hrvatski automobilizam</span></p> <p><span class="podnaslov_2" id="871_6">Razvoj automobilizma u Hrvatskoj</span></p> <p>Prvi automobili u Hrvatskoj pojavljuju se na prijelazu iz XIX. u XX. st. Pioniri su hrvatskog automobilizma vlasnik tvornice sardina Gian Battista Warhanek, koji je 1896. u Pulu doveo prvi automobil, grof Marko Bombelles ml. (1858−1912), koji je 1898. doveo automobil na imanje u Vinici kraj Varaždina, te Ferdinand Budicki, koji je 1901. dovezao prvi automobil marke <span class="italic">Opel</span> u Zagreb. Budicki je zaslužan za razvoj automobilizma kao uvoznik, trgovac i prvi serviser automobila, instruktor vožnje i osnivač prve → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/autoskola/">autoškole</a></span> u Zagrebu 1911. Također, u Zagreb automobil je doveo i Tadija Bartolović (1862−1910) te s Budickim pokrenuo prvu lokalnu → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/taksi/">taksi</a></span> službu. Već 1906. u Zagrebu je osnovan Prvi hrvatski automobilni klub (PHAK), koji je potaknuo uređenje propisa, proces obuke vozača, a 1912. organizirao i prvu automobilsku utrku Zagreb−Varaždin−Zagreb. Službeno glasilo kluba, prvi put objavljeno 1914., bio je <span class="italic">Hrvatski automobilni list</span>. Današnji pravni sljednik PHAK-a je → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/hrvatski-autoklub/">Hrvatski autoklub</a></span> (HAK). Splitski automobilni klub osnovan je 1907., a 1927. održao je prvu dalmatinsku automobilsku utrku Omiš−Split−Omiš.</p> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26295" aria-describedby="caption-attachment-26295" style="width: 720px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/ZAG_1165.jpg"><img loading="lazy" decoding="async" class="wp-image-26295 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/ZAG_1165.jpg" alt="" width="720" height="465" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/ZAG_1165.jpg 720w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/ZAG_1165-300x194.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 720px) 100vw, 720px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26295" class="wp-caption-text">M. Bombelles u automobilu marke <em>Benz,</em> 1898.</figcaption></figure></figure> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26296" aria-describedby="caption-attachment-26296" style="width: 720px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/he1_1422.jpg"><img loading="lazy" decoding="async" class="wp-image-26296 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/he1_1422.jpg" alt="" width="720" height="486" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/he1_1422.jpg 720w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/he1_1422-300x203.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 720px) 100vw, 720px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26296" class="wp-caption-text">Start prve automobilske utrke Zagreb–Varaždin–Zagreb, 1912.</figcaption></figure></figure> </div> </section> <p>Prva natjecanja na trkalištu održavala su se u zagrebačkom Črnomercu od 1921. Od 1924. u Hrvatskoj je djelovala zagrebačka sekcija Automobilskoga kluba Kraljevine SHS. Prva međunarodna automobilistička utrka održana je 1926. oko Plešivice, sa startom i ciljem u Samoboru. Nakon 1945. ujedinjen je rad automobilističkih i motociklističkih klubova, pa je 1948. osnovan Auto-moto savez Hrvatske. Najveće automobilističko natjecanje, Velika nagrada Jadrana, održavalo se 1946–77. na stazi Preluk u Opatiji. Najveća kružna staza u nas izgrađena je 1978. na Grobničkome polju kraj Rijeke. Trkalište Glavica kraj Požege uređeno je 1975. Prva karting utrka u Hrvatskoj održana je 1962. na stadionu u Kranjčevićevoj ulici u Zagrebu. Hrvatski auto i moto športski savez osnovan je 1991., a od 1992. član je FIA-e. Nakon razdvajanja automobilističkog i karting saveza od motociklističkoga saveza, u Zagrebu je 1997. osnovan Hrvatski auto i karting savez. Osim nacionalnih saveza uobičajeno djeluje i niz drugih, specijaliziranih udruga koje okupljaju vlasnike starodobnih vozila, klubovi ljubitelja određenih marki ili modela, organizirane skupine vezane uz inicijative sigurnosti u prometu te razne druge udruge.</p> <p>Gotovo sve automobilističke discipline zastupljene su i u Hrvatskoj. Najveće su međunarodne uspjehe hrvatski vozači postigli u brdskim utrkama, u kojima su se Niko Pulić tri puta (1999., 2000. i 2001) i Tomislav Muhvić jedanput (2013) okitili naslovom prvaka Europe, a utrka u Buzetu redoviti je sastavni dio toga prvenstva. I u reliju se Europsko prvenstvo vozi u Hrvatskoj, dok je razvoj kružnih utrka u velikoj mjeri ograničen postojanjem samo jedne prave trkaće staze, automotodroma Grobnik.</p> <p><span class="podnaslov_2" id="871_7">Natjecatelji hrvatskih korijena</span></p> <p>Natjecatelji i konstruktori trkaćih bolida hrvatskih korijena ostvarili su zapažene rezultate u različitim kategorijama automobilističkoga sporta. Najpoznatiji je → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/andretti-mario/">Mario Andretti</a></span>, rođen u Motovunu, američki vozač koji je 1978. postao prvak svijeta u Formuli 1 vozeći za momčad Lotus-Ford. Prethodno je 1969. osvojio utrku Indy 500, 1967. Daytona 500, te četiri titule prvaka američke USAC/CART serije (1965., 1966., 1969. i 1984). U povijest se upisao i → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/gabelich-gary/">Gary Gabelich</a></span>, kada je 1970. vozilom <span class="italic">Blue Flame</span> srušio svjetski brzinski rekord na zemlji, prevezavši jedan kilometar brzinom od 1014,5 km/h. Jedan od najznačajnijih konstruktora trkaćih automobila u američkoj povijesti bio je → <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/kurtis-frank/">Frank Kurtis</a></span>, značajan i kao inovator u polju cestovnih automobila. Bolidi koje je radio pod vlastitom robnom markom <span class="italic">Kurtis-Kraft</span> pet su puta osvojili slavnu utrku Indy 500 te više od 20 godina dominirali u konkurenciji tzv. <span class="italic">midgeta</span> (početna kategorija američkoga automobilskog sporta), a u njegovoj je radionici izrađen i prvi prototip gokarta, koji se potom razvio u najrašireniji tip automobilističkoga sporta na svijetu. Uspješan vozač utrka i australski prvak → <a href="https://tehnika.lzmk.hr/matich-frank/"><span class="kapitelhen">Frank Matich</span></a> proslavio se kao konstruktor trkaćih automobila, vrlo uspješnih u raznim lokalnim serijama utrka.</p> <section class="KontejnerSlika"> <div class="remover"></div> <div class="adder"></div> <div class="cnt"> <figure class="PodrucjeSlike"> <div class="remover"></div> <p><figure id="attachment_26302" aria-describedby="caption-attachment-26302" style="width: 720px" class="wp-caption alignnone"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1022.jpg"><img loading="lazy" decoding="async" class="wp-image-26302 size-full" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1022.jpg" alt="" width="720" height="449" srcset="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1022.jpg 720w, https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2018/09/HTE_1022-300x187.jpg 300w" sizes="auto, (max-width: 720px) 100vw, 720px" /></a><figcaption id="caption-attachment-26302" class="wp-caption-text">Automobil <em>Blue Flame,</em> američke proizvodnje, kojim je G. Gabelich 1970. srušio svjetski brzinski rekord na zemlji</figcaption></figure></figure> </div> </section> <hr class="fancy-line3"><div class='InfoOkvir2'><div><span class='te_icon_more_ostalo' id='871'></span><span class='ostali_podatci'>Ostali podatci</span><div class='ost_podatci' id='ost_podatci_871'><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Vidi još...</div><div class='polje_rubrike'><p>→ <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/motor/">motor</a></span>; <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/kamion/">kamion</a></span>; <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/autobus/">autobus</a></span>; <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/elektricna-akumulatorska-vozila/">električna akumulatorska vozila</a></span>; <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/autoskola/">autoškola</a></span>; <span class="kapitelhen"><a href="https://tehnika.lzmk.hr/taksi/">taksi</a></span></p> </div></div><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Što pročitati?</div><div class='polje_rubrike'><p>I. Frančišković: <span class="italic">Velike nagrade. Stoljeće automoto športa u Hrvatskoj.</span> Rijeka, 1997.</p> <p>N. Staklarević:<span class="italic"> Dolazak prvog automobila u Zagreb.</span> Zagreb, 2008.</p> <p>V. Valjak: <span class="italic">Bešte, ljudi – ide auto. Povijest automobila u Hrvatskoj 1898. − 1945</span>. Zagreb, 2012.</p> <p>S. Jelić<span class="italic">: Splitski automobilistički memento.</span> Split, 2013.</p> </div></div><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Što posjetiti?</div><div class='polje_rubrike'><p>Tehnički muzej Nikola Tesla, <span class="italic"><a href="http://tehnicki-muzej.hr/hr/odjeli/promet,7.html" target="_blank" rel="noopener">odjel Promet</a></span></p> <p><a href="https://www.otk-ferdinandbudicki.hr/" target="_blank" rel="noopener">Muzej automobila Ferdinand Budicki</a></p> <p><a href="https://muzej-oldtimera-presecki.hr/w/" target="_blank" rel="noopener">Muzej oldtimera Presečki</a></p> </div></div><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Mrežne poveznice</div><div class='polje_rubrike'><p>Blog Nepoznati Zagreb, <span class="italic"><a href="http://blog.dnevnik.hr/nepoznatizagreb/2010/05/1627478122/font-colorcc0000auto-industrija-u-zagrebu-pred-80-godinafont.html" target="_blank" rel="noopener">Auto industrija u Zagrebu pred 80 godina</a></span></p> <p>I. Mahalec: <span class="italic"><a href="https://www.fsb.unizg.hr/miv/razno/korisno/povijest_miv/automobil_kratka_povijest.pdf" target="_blank" rel="noopener">Kratka povijest automobila</a></span></p> <p>D. Milić-Jakovlić: <span class="italic"><a href="http://autoportal.hr/clanak/velikani_iz_sjene_frank_kurtis_1908_1987_" target="_blank" rel="noopener">Velikani iz sjene: Frank Kurtis (1908. – 1987.)</a></span></p> <p><a href="http://www.oldest.hr/" target="_blank" rel="noopener">Oldest – udruga za očuvanje klasičnih vrijednosti</a></p> <p>HAK – <a href="http://www.hak.hr/110" target="_blank" rel="noopener"><span class="italic">110 godina Hrvatskog autokluba</span></a></p> </div></div><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Iz arhive LZMK-a</div><div class='polje_rubrike'><p>D. Krpan, B. Mađarević: <a href="https://tehnika.lzmk.hr/tehnickaenciklopedija/automobilna_vozila.pdf"><span class="kapitelhen"><span class="italic">AUTOMOBI</span><span class="italic">LNA</span><span class="italic"> VOZILA</span></span></a>. Tehnička enciklopedija, sv. 1, 1963., str. 495−562.</p> </div></div></div></div></div> </div> <div class='glavni_nosac_info'><div class='info'><div class='sadrzaj'><div class='sadrzaj_header'><span class='te_icon_more_sadrzaj' id='871'></span><span class='sadrzaj_naslov'>Sadržaj</span></div><div class='sadrzaj_container' id='871'><div><span class='sadrzaj_naslov_1'><a href='#871_1'>Hrvatska autoindustrija i prateće djelatnosti</a></span></div><div class='sadrzaj_podnaslov' id='871' data-podnaslov='1'><a href='#871_2'>Proizvodnja automobila i automobilskih dijelova u Hrvatskoj</a><a href='#871_3'>Konstruktori automobila</a><a href='#871_4'>Prateće usluge</a></div><div><span class='sadrzaj_naslov_1'><a href='#871_5'>Hrvatski automobilizam</a></span></div><div class='sadrzaj_podnaslov' id='871' data-podnaslov='2'><a href='#871_6'>Razvoj automobilizma u Hrvatskoj</a><a href='#871_7'>Natjecatelji hrvatskih korijena</a></div></div></div><div class='InfoOkvir'><div class='naslov_clanka'>automobil</div><div class="PodrucjeSlike"><a href='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2017/12/HTE_0051.jpg' alt='Električni automobil <em>Concept One,</em> proizveden u poduzeću Rimac Automobili, 2011.'><div class='istaknuta_slika'><div class='feat_img slika_landscape'><img src='https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/uploads/2017/12/HTE_0051.jpg'></div></div></a><div class='figcaption_infookvir'>Električni automobil <em>Concept One,</em> proizveden u poduzeću Rimac Automobili, 2011.</div></div><hr class="fancy-line3"><div class='definicija'>Cestovno motorno vozilo namijenjeno prijevozu putnika ili robe većim brzinama na veće udaljenosti.</div><hr class="fancy-line3"><div><span class='te_icon_more_kategorije' id='871'></span><span class='kategorije_podatci'>Kategorije i područja</span><div class='kat_podatci' id='kat_podatci_871'><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Kategorija</div><div class='polje_rubrike'><a id='12' href='https://tehnika.lzmk.hr/kategorija/opci-pojmovi/'>opći pojmovi</a></div></div><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Područje</div><div class='polje_rubrike'><a id='18' href='https://tehnika.lzmk.hr/struka/strojarstvo/'>strojarstvo</a></div></div><div class='rubrika'><div class='naslov_rubrike'>Uže područje</div><div class='polje_rubrike'><a id='624' href='https://tehnika.lzmk.hr/uza_podrucja/cestovni-promet/'>cestovni promet</a>,<br><a id='634' href='https://tehnika.lzmk.hr/uza_podrucja/vozila/'>vozila</a></div></div></div></div></div></div></div> </div> </article> </div> </div>   </div> <footer id="colophon" class="site-footer"> <hr class="fancy-line3"> <div class="container"> <div class="row"> <div class="site-footer-inner col-sm-12"> <div class="site-info"> <div class="zavodlogo">   <img src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/images/Zavodlogo.svg" alt="LZ Logo" /> </div> <a href="http://www.lzmk.hr/" title="Leksikografski zavod Miroslav Krleža">Leksikografski zavod Miroslav Krleža </a> <span>© 2018</span>  </div> <a href="#" class="scrollup"></a> </div> </div> </div> </footer> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-includes/js/dist/hooks.min.js?ver=4d63a3d491d11ffd8ac6" id="wp-hooks-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-includes/js/dist/i18n.min.js?ver=5e580eb46a90c2b997e6" id="wp-i18n-js"></script> <script type="text/javascript" id="wp-i18n-js-after"> /* <![CDATA[ */ wp.i18n.setLocaleData( { 'text direction\u0004ltr': [ 'ltr' ] } ); /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/contact-form-7/includes/swv/js/index.js?ver=6.0.3" id="swv-js"></script> <script type="text/javascript" id="contact-form-7-js-translations"> /* <![CDATA[ */ ( function( domain, translations ) { var localeData = translations.locale_data[ domain ] || translations.locale_data.messages; localeData[""].domain = domain; wp.i18n.setLocaleData( localeData, domain ); } )( "contact-form-7", {"translation-revision-date":"2024-11-26 20:56:47+0000","generator":"GlotPress\/4.0.1","domain":"messages","locale_data":{"messages":{"":{"domain":"messages","plural-forms":"nplurals=3; plural=(n % 10 == 1 && n % 100 != 11) ? 0 : ((n % 10 >= 2 && n % 10 <= 4 && (n % 100 < 12 || n % 100 > 14)) ? 1 : 2);","lang":"hr"},"This contact form is placed in the wrong place.":["Ovaj obrazac za kontaktiranje postavljen je na krivo mjesto."],"Error:":["Gre\u0161ka:"]}},"comment":{"reference":"includes\/js\/index.js"}} ); /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" id="contact-form-7-js-before"> /* <![CDATA[ */ var wpcf7 = { "api": { "root": "https:\/\/tehnika.lzmk.hr\/wp-json\/", "namespace": "contact-form-7\/v1" } }; /* ]]> */ </script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/plugins/contact-form-7/includes/js/index.js?ver=6.0.3" id="contact-form-7-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/skip-link-focus-fix.js?ver=20130115" id="_tk-skip-link-focus-fix-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://tehnika.lzmk.hr/wp-content/themes/Tehnicka_Enciklopedija_v1/includes/js/masonry.pkgd.min.3.3.2.js?ver=3.3.2" id="_masonry-js"></script> </body> </html>