CINXE.COM

Königsberg — Wikipédia

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="fr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Königsberg — Wikipédia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )frwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy", "wgMonthNames":["","janvier","février","mars","avril","mai","juin","juillet","août","septembre","octobre","novembre","décembre"],"wgRequestId":"863f3fd1-340d-4e0e-ab08-c5cc5a12db2d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Königsberg","wgTitle":"Königsberg","wgCurRevisionId":222182180,"wgRevisionId":222182180,"wgArticleId":18928,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Article utilisant une Infobox","Article à référence souhaitée","Article à référence nécessaire","Article avec une section vide ou incomplète","Article contenant un appel à traduction en allemand","Page utilisant un modèle Bases inactif","Page utilisant P4342","Page pointant vers des bases externes","Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes","Article de Wikipédia avec notice d'autorité","Portail:Royaume de Prusse/Articles liés", "Portail:Époque contemporaine/Articles liés","Portail:Histoire/Articles liés","Portail:Allemagne/Articles liés","Portail:Europe/Articles liés","Portail:Empire allemand/Articles liés","Königsberg","Ville détruite par une guerre ou un conflit","Ancien nom de localité dans l'oblast de Kaliningrad"],"wgPageViewLanguage":"fr","wgPageContentLanguage":"fr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Königsberg","wgRelevantArticleId":18928,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"fr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000, "wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q4120832","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"}; RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ArchiveLinks","ext.gadget.Wdsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fr&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg/1200px-K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1634"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg/800px-K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1090"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg/640px-K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="872"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Königsberg — Wikipédia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fr.m.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Modifier" href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (fr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fr.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Flux Atom de Wikipédia" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Königsberg rootpage-Königsberg skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Aller au contenu</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigation </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" title="Accueil général [z]" accesskey="z"><span>Accueil</span></a></li><li id="n-thema" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portail:Accueil"><span>Portails thématiques</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Page_au_hasard" title="Affiche un article au hasard [x]" accesskey="x"><span>Article au hasard</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contact"><span>Contact</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_sp%C3%A9ciales"><span>Pages spéciales</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Contribuer" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Contribuer" > <div class="vector-menu-heading"> Contribuer </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-aboutwp" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:D%C3%A9buter"><span>Débuter sur Wikipédia</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Aide:Accueil" title="Accès à l’aide"><span>Aide</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_de_la_communaut%C3%A9" title="À propos du projet, ce que vous pouvez faire, où trouver les informations"><span>Communauté</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Modifications_r%C3%A9centes" title="Liste des modifications récentes sur le wiki [r]" accesskey="r"><span>Modifications récentes</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Accueil_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="l&#039;encyclopédie libre" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fr.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Recherche" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia" aria-label="Rechercher sur Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Rechercher sur Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Outils personnels"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Modifier l&#039;apparence de la taille, de la largeur et de la couleur de la police de la page" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Apparence" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Apparence</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr" class=""><span>Faire un don</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=K%C3%B6nigsberg" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire." class=""><span>Créer un compte</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=K%C3%B6nigsberg" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o" class=""><span>Se connecter</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Plus d’options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils personnels" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Outils personnels</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu utilisateur" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=fr.wikipedia.org&amp;uselang=fr"><span>Faire un don</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Cr%C3%A9er_un_compte&amp;returnto=K%C3%B6nigsberg" title="Nous vous encourageons à créer un compte utilisateur et vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Créer un compte</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Connexion&amp;returnto=K%C3%B6nigsberg" title="Nous vous encourageons à vous connecter ; ce n’est cependant pas obligatoire. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Se connecter</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages pour les contributeurs déconnectés <a href="/wiki/Aide:Premiers_pas" aria-label="En savoir plus sur la contribution"><span>en savoir plus</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_contributions" title="Une liste des modifications effectuées depuis cette adresse IP [y]" accesskey="y"><span>Contributions</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Mes_discussions" title="La page de discussion pour les contributions depuis cette adresse IP [n]" accesskey="n"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Sommaire" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Sommaire</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">masquer</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Début</div> </a> </li> <li id="toc-Géographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Géographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Géographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Géographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Haut_Moyen_Âge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Haut_Moyen_Âge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Haut Moyen Âge</span> </div> </a> <ul id="toc-Haut_Moyen_Âge-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bas_Moyen_Âge" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bas_Moyen_Âge"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Bas Moyen Âge</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bas_Moyen_Âge-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Bas Moyen Âge</span> </button> <ul id="toc-Bas_Moyen_Âge-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Contexte_de_la_fondation" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Contexte_de_la_fondation"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Contexte de la fondation</span> </div> </a> <ul id="toc-Contexte_de_la_fondation-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fondation_de_la_ville" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fondation_de_la_ville"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Fondation de la ville</span> </div> </a> <ul id="toc-Fondation_de_la_ville-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Un_rapide_essor" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Un_rapide_essor"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Un rapide essor</span> </div> </a> <ul id="toc-Un_rapide_essor-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Un_dialecte_particulier" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Un_dialecte_particulier"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Un dialecte particulier</span> </div> </a> <ul id="toc-Un_dialecte_particulier-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Capitale_prussienne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Capitale_prussienne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Capitale prussienne</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Capitale_prussienne-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Capitale prussienne</span> </button> <ul id="toc-Capitale_prussienne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Siège_de_l&#039;ordre_teutonique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Siège_de_l&#039;ordre_teutonique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Siège de l'ordre teutonique</span> </div> </a> <ul id="toc-Siège_de_l&#039;ordre_teutonique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Capitale_du_duché_de_Prusse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Capitale_du_duché_de_Prusse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Capitale du duché de Prusse</span> </div> </a> <ul id="toc-Capitale_du_duché_de_Prusse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ville_royale_de_Prusse" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ville_royale_de_Prusse"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.3</span> <span>Ville royale de Prusse</span> </div> </a> <ul id="toc-Ville_royale_de_Prusse-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Disparition_de_la_ville_allemande_(1945)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Disparition_de_la_ville_allemande_(1945)"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Disparition de la ville allemande (1945)</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Disparition_de_la_ville_allemande_(1945)-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Disparition de la ville allemande (1945)</span> </button> <ul id="toc-Disparition_de_la_ville_allemande_(1945)-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Contexte_politique_et_stratégique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Contexte_politique_et_stratégique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Contexte politique et stratégique</span> </div> </a> <ul id="toc-Contexte_politique_et_stratégique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Premières_attaques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Premières_attaques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Premières attaques</span> </div> </a> <ul id="toc-Premières_attaques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Conquête_soviétique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Conquête_soviétique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.3</span> <span>Conquête soviétique</span> </div> </a> <ul id="toc-Conquête_soviétique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Annexion_à_l&#039;Union_soviétique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Annexion_à_l&#039;Union_soviétique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.4</span> <span>Annexion à l'Union soviétique</span> </div> </a> <ul id="toc-Annexion_à_l&#039;Union_soviétique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Bastion_religieux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bastion_religieux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Bastion religieux</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bastion_religieux-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Bastion religieux</span> </button> <ul id="toc-Bastion_religieux-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Les_chevaliers_teutoniques" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Les_chevaliers_teutoniques"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Les chevaliers teutoniques</span> </div> </a> <ul id="toc-Les_chevaliers_teutoniques-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-La_sécularisation_de_1525_et_ses_conséquences_sur_la_cité" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_sécularisation_de_1525_et_ses_conséquences_sur_la_cité"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>La sécularisation de 1525 et ses conséquences sur la cité</span> </div> </a> <ul id="toc-La_sécularisation_de_1525_et_ses_conséquences_sur_la_cité-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Un_centre_économique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Un_centre_économique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Un centre économique</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Un_centre_économique-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Un centre économique</span> </button> <ul id="toc-Un_centre_économique-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Des_échanges_précoces_dans_la_Baltique" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Des_échanges_précoces_dans_la_Baltique"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Des échanges précoces dans la Baltique</span> </div> </a> <ul id="toc-Des_échanges_précoces_dans_la_Baltique-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Des_échanges_à_l&#039;échelle_du_continent_européen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Des_échanges_à_l&#039;échelle_du_continent_européen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Des échanges à l'échelle du continent européen</span> </div> </a> <ul id="toc-Des_échanges_à_l&#039;échelle_du_continent_européen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Monuments" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Monuments"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Monuments</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Monuments-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Monuments</span> </button> <ul id="toc-Monuments-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Monuments_religieux" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Monuments_religieux"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Monuments religieux</span> </div> </a> <ul id="toc-Monuments_religieux-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Fortifications" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Fortifications"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Fortifications</span> </div> </a> <ul id="toc-Fortifications-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Population" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Population"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Population</span> </div> </a> <ul id="toc-Population-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bourgmestres" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bourgmestres"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Bourgmestres</span> </div> </a> <ul id="toc-Bourgmestres-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quelques_personnalités" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Quelques_personnalités"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>Quelques personnalités</span> </div> </a> <ul id="toc-Quelques_personnalités-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Notes_et_références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes_et_références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>Notes et références</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Notes_et_références-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Notes et références</span> </button> <ul id="toc-Notes_et_références-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Notes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Notes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.1</span> <span>Notes</span> </div> </a> <ul id="toc-Notes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Références" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Références"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12.2</span> <span>Références</span> </div> </a> <ul id="toc-Références-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Voir_aussi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Voir_aussi"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>Voir aussi</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Voir_aussi-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Afficher / masquer la sous-section Voir aussi</span> </button> <ul id="toc-Voir_aussi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Source" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Source"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.1</span> <span>Source</span> </div> </a> <ul id="toc-Source-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliographie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliographie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.2</span> <span>Bibliographie</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliographie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Articles_connexes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Articles_connexes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.3</span> <span>Articles connexes</span> </div> </a> <ul id="toc-Articles_connexes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liens_externes" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Liens_externes"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13.4</span> <span>Liens externes</span> </div> </a> <ul id="toc-Liens_externes-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Table des matières" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Königsberg</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Aller à un article dans une autre langue. Disponible en 49 langues." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-49" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">49 langues</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Koningsberg" title="Koningsberg – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Koningsberg" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%86%D9%8A%D8%BA%D8%B3%D8%A8%D8%B1%D8%BA" title="كونيغسبرغ – arabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="كونيغسبرغ" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%88%D9%86%D8%AC%D8%B3%D8%A8%D8%B1%D8%AC" title="كونجسبرج – arabe égyptien" lang="arz" hreflang="arz" data-title="كونجسبرج" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="arabe égyptien" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – asturien" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturien" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6niqsberq" title="Köniqsberq – azerbaïdjanais" lang="az" hreflang="az" data-title="Köniqsberq" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaïdjanais" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3" title="Көнигсберг – bachkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Көнигсберг" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bachkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%8C%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3" title="Кьонигсберг – bulgare" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Кьонигсберг" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bulgare" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kraljevic" title="Kraljevic – bosniaque" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kraljevic" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bosniaque" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalan" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – gallois" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="gallois" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg_(Preu%C3%9Fen)" title="Königsberg (Preußen) – allemand" lang="de" hreflang="de" data-title="Königsberg (Preußen)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="allemand" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – anglais" lang="en" hreflang="en" data-title="Königsberg" data-language-autonym="English" data-language-local-name="anglais" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kenigsbergo" title="Kenigsbergo – espéranto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kenigsbergo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="espéranto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – espagnol" lang="es" hreflang="es" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espagnol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basque" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C%DA%AF%D8%B3%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="کونیگسبرگ – persan" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کونیگسبرگ" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persan" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – finnois" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finnois" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – gaélique écossais" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="gaélique écossais" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – mannois" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="mannois" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg_(Poroszorsz%C3%A1g)" title="Königsberg (Poroszország) – hongrois" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Königsberg (Poroszország)" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="hongrois" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%94%D5%B5%D5%B8%D5%B6%D5%AB%D5%A3%D5%BD%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A3" title="Քյոնիգսբերգ – arménien" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Քյոնիգսբերգ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménien" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – indonésien" lang="id" hreflang="id" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésien" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – italien" lang="it" hreflang="it" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italien" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B1%E3%83%BC%E3%83%8B%E3%83%92%E3%82%B9%E3%83%99%E3%83%AB%E3%82%AF_(%E3%83%97%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%82%BB%E3%83%B3)" title="ケーニヒスベルク (プロイセン) – japonais" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ケーニヒスベルク (プロイセン)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonais" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%A1%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98" title="კენიგსბერგი – géorgien" lang="ka" hreflang="ka" data-title="კენიგსბერგი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="géorgien" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%BE%A8%EB%8B%88%ED%9E%88%EC%8A%A4%EB%B2%A0%EB%A5%B4%ED%81%AC" title="쾨니히스베르크 – coréen" lang="ko" hreflang="ko" data-title="쾨니히스베르크" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coréen" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Karaliau%C4%8Diaus_istorija" title="Karaliaučiaus istorija – lituanien" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Karaliaučiaus istorija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituanien" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – malgache" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgache" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – malais" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malais" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Koningsbergen" title="Koningsbergen – néerlandais" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Koningsbergen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="néerlandais" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – norvégien nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norvégien nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – norvégien bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norvégien bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitan" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%91%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3" title="Кёнигсберг – ossète" lang="os" hreflang="os" data-title="Кёнигсберг" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ossète" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%B2%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="کونگزبرگ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کونگزبرگ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – portugais" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugais" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg,_Prusia" title="Königsberg, Prusia – roumain" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Königsberg, Prusia" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="roumain" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%91%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3" title="Кёнигсберг – russe" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Кёнигсберг" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russe" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B3%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3" title="Кенигсберг – serbe" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Кенигсберг" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbe" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – suédois" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="suédois" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%80%E0%B8%84%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B8%8A%E0%B8%AA%E0%B9%8C%E0%B9%81%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%84" title="เคอนิชส์แบร์ค – thaï" lang="th" hreflang="th" data-title="เคอนิชส์แบร์ค" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="thaï" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalog" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D0%BD%D1%96%D0%B3%D1%81%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%B3" title="Кенігсберг – ukrainien" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Кенігсберг" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukrainien" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%A8%D8%B1%DA%AF" title="کونگسبرگ – ourdou" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کونگسبرگ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ourdou" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – vietnamien" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Königsberg" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamien" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Königsberg – flamand occidental" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Königsberg" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="flamand occidental" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%A1%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%92%E1%83%98" title="კენიგსბერგი – mingrélien" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="კენიგსბერგი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="mingrélien" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%9F%AF%E5%B0%BC%E6%96%AF%E5%A0%A1" title="柯尼斯堡 – chinois" lang="zh" hreflang="zh" data-title="柯尼斯堡" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinois" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q4120832#sitelinks-wikipedia" title="Modifier les liens interlangues" class="wbc-editpage">Modifier les liens</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaces de noms"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6nigsberg" title="Voir le contenu de la page [c]" accesskey="c"><span>Article</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discussion:K%C3%B6nigsberg" rel="discussion" title="Discussion au sujet de cette page de contenu [t]" accesskey="t"><span>Discussion</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Modifier la variante de langue" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">français</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Affichages"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6nigsberg"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=history" title="Historique des versions de cette page [h]" accesskey="h"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Outils" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Outils</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Outils</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">masquer</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Plus d’options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/K%C3%B6nigsberg"><span>Lire</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit" title="Modifier cette page [v]" accesskey="v"><span>Modifier</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit" title="Modifier le wikicode de cette page [e]" accesskey="e"><span>Modifier le code</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=history"><span>Voir l’historique</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Général </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Pages_li%C3%A9es/K%C3%B6nigsberg" title="Liste des pages liées qui pointent sur celle-ci [j]" accesskey="j"><span>Pages liées</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Suivi_des_liens/K%C3%B6nigsberg" rel="nofollow" title="Liste des modifications récentes des pages appelées par celle-ci [k]" accesskey="k"><span>Suivi des pages liées</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Aide:Importer_un_fichier" title="Téléverser des fichiers [u]" accesskey="u"><span>Téléverser un fichier</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;oldid=222182180" title="Adresse permanente de cette version de cette page"><span>Lien permanent</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=info" title="Davantage d’informations sur cette page"><span>Informations sur la page</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Citer&amp;page=K%C3%B6nigsberg&amp;id=222182180&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informations sur la manière de citer cette page"><span>Citer cette page</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FK%25C3%25B6nigsberg"><span>Obtenir l'URL raccourcie</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Ffr.wikipedia.org%2Fwiki%2FK%25C3%25B6nigsberg"><span>Télécharger le code QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimer / exporter </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:Livre&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=K%C3%B6nigsberg"><span>Créer un livre</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sp%C3%A9cial:DownloadAsPdf&amp;page=K%C3%B6nigsberg&amp;action=show-download-screen"><span>Télécharger comme PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;printable=yes" title="Version imprimable de cette page [p]" accesskey="p"><span>Version imprimable</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Dans d’autres projets </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:K%C3%B6nigsberg" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q4120832" title="Lien vers l’élément dans le dépôt de données connecté [g]" accesskey="g"><span>Élément Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Outils de la page"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Apparence"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Apparence</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">déplacer vers la barre latérale</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">masquer</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Un article de Wikipédia, l&#039;encyclopédie libre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="fr" dir="ltr"><div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour la ville après la Seconde Guerre mondiale, voir <a href="/wiki/Kaliningrad" title="Kaliningrad">Kaliningrad</a>. </p> </div></div> <div class="bandeau-container metadata homonymie hatnote"><div class="bandeau-cell bandeau-icone" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Aide:Homonymie" title="Aide:Homonymie"><img alt="Page d’aide sur l’homonymie" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/20px-Logo_disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/30px-Logo_disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Logo_disambig.svg/40px-Logo_disambig.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="375" /></a></span></div><div class="bandeau-cell" style="display:table-cell;padding-right:0.5em"> <p>Pour les articles homonymes, voir <a href="/wiki/K%C3%B6nigsberg_(homonymie)" class="mw-disambig" title="Königsberg (homonymie)">Königsberg (homonymie)</a>. </p> </div></div> <div class="infobox_v3 infobox infobox--frwiki noarchive"> <div class="entete" style="background-color: #EBEBEB; color: #000;"> <div>Königsberg</div> </div><p class="center"><time datetime="1255" data-sort-value="1255" class="date-lien"><a href="/wiki/1255" title="1255">1255</a></time>&#160;–&#160;<time datetime="1945" data-sort-value="1945" class="date-lien"><a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a></time></p><table style="width:100%"><tbody><tr><td colspan="1" align="center"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg" class="mw-file-description" title="Drapeau"><img alt="Drapeau" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg/110px-Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg.png" decoding="async" width="110" height="73" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg/165px-Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg/220px-Flagge_Preu%C3%9Fen_-_Provinz_Ostpreu%C3%9Fen.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a></span></td> <td colspan="1" align="center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg" class="mw-file-description" title="Blason"><img alt="Blason" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg/88px-Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg.png" decoding="async" width="88" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg/132px-Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg/176px-Coat_of_Arms_of_K%C3%B6nigsberg.svg.png 2x" data-file-width="406" data-file-height="493" /></a></span></td> </tr><tr class="mw-empty-elt"></tr></tbody></table><table><caption class="hidden" style=""> </caption></table><div class="images"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Fichier:K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Description de cette image, également commentée ci-après" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg/220px-K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg" decoding="async" width="220" height="300" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg/330px-K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg/440px-K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg 2x" data-file-width="1503" data-file-height="2047" /></a></span> </div> <div class="legend">Le <a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_de_K%C3%B6nigsberg" title="Château de Königsberg">château de Königsberg</a> entre 1890 et 1910.</div><table><caption style="background-color:#EBEBEB;color:#000;">Informations générales</caption><tbody><tr> <th scope="row" style="width:10em;"><a href="/wiki/Langue" title="Langue">Langue(s)</a></th> <td> <a href="/wiki/Allemand" title="Allemand">allemand</a></td> </tr></tbody></table><p class="mw-empty-elt"> </p><p class="mw-empty-elt"> </p><p class="mw-empty-elt"> </p><table><caption style="background-color:#EBEBEB;color:#000;">Démographie</caption> <tbody><tr> <th scope="row" style="width:10em;"><a href="/wiki/Gentil%C3%A9" title="Gentilé">Gentilé</a></th> <td> Königsbergien<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite_crochet">[</span>1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup></td> </tr> </tbody></table><table><caption style="background-color:#EBEBEB;color:#000;">Superficie</caption> <tbody><tr> <th scope="row" style="width:10em;">Superficie </th> <td> 666.7</td> </tr> </tbody></table><div class="clear" style="clear:both;"></div> <p class="navbar bordered noprint" style="border-color:#EBEBEB;"><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=0">modifier</a> - <a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=0">modifier le code</a> - <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:ItemByTitle/frwiki/K%C3%B6nigsberg" class="extiw" title="d:Special:ItemByTitle/frwiki/Königsberg">voir Wikidata</a> <a href="/wiki/Aide:Infobox_Wikidata" title="Aide:Infobox Wikidata">(aide)</a></span> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Mod%C3%A8le:Infobox_Ancienne_entit%C3%A9_territoriale" title="Consultez la documentation du modèle"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/12px-Info_Simple.svg.png" decoding="async" width="12" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/18px-Info_Simple.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Info_Simple.svg/24px-Info_Simple.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></span></p></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg/220px-Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg" decoding="async" width="220" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg/330px-Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg/440px-Koenigsberg_Schloss_Ostseite_1900.jpg 2x" data-file-width="3512" data-file-height="2592" /></a><figcaption>La façade Est du château de Königsberg en 1900.</figcaption></figure> <p><b>Koenigsberg</b> ou <b>Königsberg in Preussen</b> (en <a href="/wiki/Bas_prussien" title="Bas prussien">bas prussien</a>&#160;: <i>Twangste, Kunnegsgarbs, Knigsberg</i>&#160;; en <a href="/wiki/Lituanien" title="Lituanien">lituanien</a>&#160;: <span class="lang-lt" lang="lt"><i>Karaliaučius</i></span>&#160;; en <a href="/wiki/Polonais" title="Polonais">polonais</a>&#160;: <span class="lang-pl" lang="pl"><i>Królewiec</i></span>&#160;; en <a href="/wiki/Tch%C3%A8que" title="Tchèque">tchèque</a> <i>Královec</i>) est le nom de l'ancienne ville disparue qui se trouvait avant 1945 au bord de la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">mer Baltique</a> à l'emplacement de l'actuelle ville russe de <b><a href="/wiki/Kaliningrad" title="Kaliningrad">Kaliningrad</a></b> (en <a href="/wiki/Russe" title="Russe">russe</a>&#160;: <span class="lang-ru" lang="ru">Калининград</span>), qui en conserve quelques vestiges. </p><p>Capitale de la <a href="/wiki/Prusse-Orientale" class="mw-redirect" title="Prusse-Orientale">Prusse-Orientale</a>, elle fut d'abord la capitale du <a href="/wiki/Duch%C3%A9_de_Prusse" title="Duché de Prusse">duché de Prusse</a>, avant de devenir l'une des principales villes du <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">royaume de Prusse</a> puis de l'<a href="/wiki/Empire_allemand" title="Empire allemand">Empire allemand</a>. Presque totalement détruite durant la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, fuie par ses habitants et vidée du peu qu'il en restait, elle est repeuplée de <a href="/wiki/Russes" title="Russes">Russes</a> et devient Kaliningrad après son annexion par les <a href="/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques">Soviétiques</a> immédiatement après la guerre. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Géographie"><span id="G.C3.A9ographie"></span>Géographie</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Modifier la section : Géographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=1" title="Modifier le code source de la section : Géographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Kaliningrad#Géographie" title="Kaliningrad">Kaliningrad#Géographie</a>.</div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Haut_Moyen_Âge"><span id="Haut_Moyen_.C3.82ge"></span>Haut Moyen Âge</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Modifier la section : Haut Moyen Âge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=2" title="Modifier le code source de la section : Haut Moyen Âge"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>On a retrouvé sur le site de la ville des vestiges d'habitats des <abbr class="abbr" title="2ᵉ siècle"><span class="romain">II</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#32;et&#32;<abbr class="abbr" title="3ᵉ siècle"><span class="romain">III</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècles, à l'époque où les <a href="/wiki/Goths" title="Goths">Goths</a> occupaient la Prusse Baltique, initialement peuplée de <a href="/wiki/Baltes" title="Baltes">Baltes</a> dont deux tribus, les <i><a href="/wiki/Sudovie" title="Sudovie">Yotvingiens</a></i> et les <i><a href="/wiki/Prussiens" title="Prussiens">Prussiens</a></i> (en allemand <i>Pruzzen</i>) demeurèrent sur les rives de la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">Baltique</a> lorsque les Goths migrèrent vers la <a href="/wiki/Mer_Noire" title="Mer Noire">mer Noire</a>. Ces derniers à leur tour seront plus tard remplacés par des Slaves puis des <a href="/wiki/Var%C3%A8gues" title="Varègues">Varègues</a> qui fondèrent au <abbr class="abbr" title="8ᵉ siècle"><span class="romain">VIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle la ville de <a href="/wiki/Truso" title="Truso">Truso</a> sur la <a href="/wiki/Lagune_de_la_Vistule" title="Lagune de la Vistule">lagune de la Vistule</a> (en allemand <i>Frisches Haff</i>, aujourd'hui <i>golfe de Kaliningrad</i>). À l'emplacement actuel de la vieille ville se trouvait alors le village prusse de Tvankste. Au <abbr class="abbr" title="9ᵉ siècle"><span class="romain">IX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle des <a href="/wiki/Baltes" title="Baltes">Baltes</a>, les <i><a href="/wiki/Coures" title="Coures">Coures</a></i>, s'installèrent aussi dans la région, laissant leur nom à la Baie de <a href="/wiki/Kurzeme" class="mw-redirect" title="Kurzeme">Courlande</a> (en allemand <i>Kurisches Haff</i>). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bas_Moyen_Âge"><span id="Bas_Moyen_.C3.82ge"></span>Bas Moyen Âge</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Modifier la section : Bas Moyen Âge" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=3" title="Modifier le code source de la section : Bas Moyen Âge"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Contexte_de_la_fondation">Contexte de la fondation</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Modifier la section : Contexte de la fondation" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=4" title="Modifier le code source de la section : Contexte de la fondation"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En <a href="/wiki/1226" title="1226">1226</a> le duc polonais <a href="/wiki/Conrad_Ier_de_Mazovie" title="Conrad Ier de Mazovie">Konrad <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de Mazovie</a> appela à l'aide les <a href="/wiki/Chevaliers_Teutoniques" class="mw-redirect" title="Chevaliers Teutoniques">chevaliers Teutoniques</a> pour l'aider à reprendre la <a href="/wiki/Cujavie" title="Cujavie">Coujavie</a> (en allemand <i>Kulmerland</i>) aux païens prusses. Les chevaliers commencèrent donc par s'emparer en 1231 des terres occupées par ces tribus. Afin de tenir les territoires conquis, ils firent venir de toutes les régions du <a href="/wiki/Saint_Empire" class="mw-redirect" title="Saint Empire">Saint Empire</a> des colons de langue allemande, afin de former l'<a href="/wiki/%C3%89tat_teutonique" class="mw-redirect" title="État teutonique">État teutonique</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fondation_de_la_ville">Fondation de la ville</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Modifier la section : Fondation de la ville" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=5" title="Modifier le code source de la section : Fondation de la ville"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En <a href="/wiki/1255" title="1255">1255</a>, les chevaliers teutoniques, avec l'autorisation du roi <a href="/wiki/Ottokar_II_de_Boh%C3%AAme" class="mw-redirect" title="Ottokar II de Bohême">Ottokar II de Bohême</a>, rasent le village prussien de Twangste et édifient un château en bois pour pérenniser leur présence dans la région, point de rassemblement préalable à l'érection d'une petite ville du nom de Königsberg (<i>Mont-royal</i>), dont les premiers édifices maçonnés datent de 1257. </p><p>Édifiée non loin des rives du Pregel, au nord du fleuve, cette construction teutonique attire rapidement des habitants, ces derniers s'installant entre le château et la rive<sup id="cite_ref-Chaline,_201398_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline,_201398-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Les quartiers de la future Königsberg apparaissent alors comme des villages épars&#160;: Juditten (en vieux-prussien&#160;: <i>noir</i>), Kosse (<i>arbres morts</i>), Tragheim (<i>foyer</i>), Sackheim (<i>pinède</i>), Laak (<i>coudrier</i>), Ponarth (<i>estrans</i>). </p><p>Puis, en 1283, une première ville est fondée, désignée ultérieurement sous le nom de <a href="/wiki/Altstadt_(K%C3%B6nigsberg)" title="Altstadt (Königsberg)">Altstadt</a>, la vieille ville&#160;; cette ville reçoit droit de cité en 1286, selon le droit de Kulm<sup id="cite_ref-Chaline,_201398_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline,_201398-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>En 1300, une seconde cité est fondée, à l'Est de la première implantation, à <a href="/wiki/L%C3%B6benicht" title="Löbenicht">Löbenicht</a>, sur les mêmes rives, puis en 1327, la ville de <a href="/wiki/Kneiphof" title="Kneiphof">Kneiphof</a> sur une île du Pregel. Les trois cités ainsi fondées constituent longtemps autant de communes avec leurs institutions propres<sup id="cite_ref-Chaline,_201399_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline,_201399-3"><span class="cite_crochet">[</span>3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Un_rapide_essor">Un rapide essor</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Modifier la section : Un rapide essor" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=6" title="Modifier le code source de la section : Un rapide essor"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville devint la tête de pont de ce territoire teutonique, appelé <i>Prusse</i> (en allemand <i>Preussen</i>) et plus tardivement (après la réunion au duché de Prusse du <a href="/wiki/Brandebourg" title="Brandebourg">Brandebourg</a> et d'autres territoires occidentaux)&#160;: <i><a href="/wiki/Prusse-Orientale" class="mw-redirect" title="Prusse-Orientale">Prusse-Orientale</a></i> (en allemand <i>OstPreussen</i>). Depuis cette extension, le nom de <i><a href="/wiki/Prussiens" title="Prussiens">Prussiens</a></i> désigne aussi les habitants de tout le <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">royaume de Prusse</a> constitué au fil des siècles en Allemagne du Nord. Aujourd'hui, cette terminologie est devenue désuète et on emploie plutôt les termes d'Oblast de Kaliningrad ou encore de <i>Russie baltique</i> (<i>Baltiyskaja Rossia</i> dans les médias russes). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Un_dialecte_particulier">Un dialecte particulier</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Modifier la section : Un dialecte particulier" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=7" title="Modifier le code source de la section : Un dialecte particulier"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Les premières populations locales parlaient un dialecte balte particulier, le <i><a href="/wiki/Vieux-prussien" class="mw-redirect" title="Vieux-prussien">Borussien</a></i> ou <i>Vieux-Prussien</i> (en allemand <i>Alt-Preussisch</i>) dont les locuteurs étaient dénommés <i>Borussiens</i> ou <i><a href="/wiki/Prussiens" title="Prussiens">Prussiens</a></i> (en allemand&#160;: <i>Preussen</i>). </p><p>Les mémoires du général <a href="/wiki/Chlapowski" class="mw-redirect" title="Chlapowski">Chlapowski</a> évoquent la présence, en 1806, d'un corps d'armée prussien composé de <a href="/wiki/Lituaniens" title="Lituaniens">Lituaniens</a> et <a href="/wiki/Samogitiens" title="Samogitiens">Samogitiens</a><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite_crochet">[</span>N 1<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> liés à la Pologne. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Capitale_prussienne">Capitale prussienne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Modifier la section : Capitale prussienne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=8" title="Modifier le code source de la section : Capitale prussienne"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Siège_de_l'ordre_teutonique"><span id="Si.C3.A8ge_de_l.27ordre_teutonique"></span>Siège de l'ordre teutonique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Modifier la section : Siège de l&#039;ordre teutonique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=9" title="Modifier le code source de la section : Siège de l&#039;ordre teutonique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Autour de la citadelle, trois châteaux furent édifiés&#160;: l'Altstadt, le Löbenicht et l'île de Kneiphof, qui avaient chacun leurs remparts, leur garnison, un marché et une église. L'Altstadt, qui s'élevait en 1256 à l'emplacement de la chaussée pavée ultérieure, succomba aux assauts des Borussiens en 1263 et dut être reconstruit plus près du Löbenicht. Königsberg obtint une <a href="/wiki/Charte" title="Charte">charte</a> en 1286 et rejoignit la <a href="/wiki/Ligue_hans%C3%A9atique" class="mw-redirect" title="Ligue hanséatique">Ligue hanséatique</a> en 1340. L'île du Kneiphof constitue depuis 1322 un sanctuaire religieux, et l'on y édifie la cathédrale entre 1327 et 1380. Après la chute de la <a href="/wiki/Forteresse_teutonique_de_Marienbourg" title="Forteresse teutonique de Marienbourg">forteresse teutonique de Marienbourg</a> en 1457, Königsberg est choisie par le Grand maître pour être la capitale de l'<a href="/wiki/Ordre_Teutonique" title="Ordre Teutonique">Ordre Teutonique</a>, le château de la ville devenant le lieu de résidence du Grand maître et de ses proches<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite_crochet">[</span>N 2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Chaline2013100_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline2013100-6"><span class="cite_crochet">[</span>4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Capitale_du_duché_de_Prusse"><span id="Capitale_du_duch.C3.A9_de_Prusse"></span>Capitale du duché de Prusse</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Modifier la section : Capitale du duché de Prusse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=10" title="Modifier le code source de la section : Capitale du duché de Prusse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En <a href="/wiki/1525" title="1525">1525</a>, le <a href="/wiki/Margrave" title="Margrave">margrave</a> <a href="/wiki/Albert_de_Brandebourg-Ansbach" title="Albert de Brandebourg-Ansbach">Albert de Brandebourg-Ansbach</a>, Grand maître de l'Ordre, annexa la capitale de son Ordre au <a href="/wiki/Duch%C3%A9_de_Prusse" title="Duché de Prusse">duché de Prusse</a> et y propagea la <a href="/wiki/R%C3%A9forme_protestante" title="Réforme protestante">Réforme</a>. Albert n'était toutefois pas véritablement duc de toute la Prusse, car la <a href="/wiki/Vo%C3%AFvodie_de_Pom%C3%A9ranie" title="Voïvodie de Poméranie">Pomerellie</a> et la <a href="/wiki/Ermeland" class="mw-redirect" title="Ermeland">Warmie</a> restèrent sous dépendance héréditaire (jusqu'en 1569&#160;: <a href="/wiki/Union_de_Lublin" title="Union de Lublin">Union de Lublin</a>) puis militaire du <a href="/wiki/R%C3%A9publique_des_Deux_Nations" title="République des Deux Nations">royaume de Pologne</a>. </p><p>À l'instigation du duc Albert, la première <a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_K%C3%B6nigsberg" title="Université de Königsberg">université de Königsberg</a> (l'<i>Albertina</i>) ouvrit ses portes en <a href="/wiki/1544" title="1544">1544</a> pour propager le nouvel Évangile luthérien. Le recteur du lycée d'<a href="/wiki/Elbing" class="mw-redirect" title="Elbing">Elbing</a>, <a href="/wiki/Willem_van_de_Voldersgraft" title="Willem van de Voldersgraft">Willem van de Voldersgraft</a>, fut appelé à l'Albertina comme <a href="/wiki/Doyen_(universit%C3%A9)" title="Doyen (université)">doyen</a> et reçut la charge de <a href="/wiki/Conseil_priv%C3%A9" class="mw-disambig" title="Conseil privé">conseiller ducal</a><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite_crochet">[</span>N 3<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Il recrute alors l'érudit <a href="/wiki/Andreas_Osiander" title="Andreas Osiander">Andreas Osiander</a> comme professeur. </p><p>Comme ses prédécesseurs, Albert avait dû toutefois se reconnaître comme le vassal du roi de Pologne. Placée dans la dépendance du duc de Prusse, vassal du roi de Pologne, la cité se trouve engagée dans les conflits menés par le roi de Pologne contre la Suède<sup id="cite_ref-Chaline,_201398_2-2" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline,_201398-2"><span class="cite_crochet">[</span>2<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Dans le même temps, les ducs qui se succèdent sur le trône prussien réduisent l'autonomie dont dispose la ville, en contrôlant l'ensemble des troupes présentes dans la cité puis en matérialisant ce contrôle par la construction d'une citadelle sur la rive gauche du fleuve, puis, à partir du règne de <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric-Guillaume_Ier_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Frédéric-Guillaume Ier de Prusse">Frédéric-Guillaume <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a>, en renforçant systématiquement la présence militaire dans la ville, en modifiant de manière significative la physionomie de la ville pour en faire une ville de garnison<sup id="cite_ref-Chaline,_2013100_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline,_2013100-8"><span class="cite_crochet">[</span>5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, ou encore en tentant de réduire l'autonomie municipale<sup id="cite_ref-Pou105_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pou105-9"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Par la suite, par une série de manœuvres diplomatiques auprès des autres cours d'Europe, l'électeur <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Guillaume_Ier_de_Brandebourg" class="mw-redirect" title="Frédéric Guillaume Ier de Brandebourg">Frédéric Guillaume <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr> de Brandebourg</a> fit reconnaître sa souveraineté pleine et entière sur le duché de Prusse, avec les forteresses d'Altstadt, Kneiphof et du Löbenicht (traités de Labiau en 1656, de Wehlau en 1657, et paix d'Oliva en 1660). Il eut cependant à combattre le soulèvement de Königsberg contre la pression fiscale du duché. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ville_royale_de_Prusse">Ville royale de Prusse</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Modifier la section : Ville royale de Prusse" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=11" title="Modifier le code source de la section : Ville royale de Prusse"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>En récompense de son ralliement à la cause autrichienne au début de la <a href="/wiki/Guerre_de_Succession_d%27Espagne" title="Guerre de Succession d&#39;Espagne">guerre de Succession d'Espagne</a>, l'électeur <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Ier_(roi_de_Prusse)" title="Frédéric Ier (roi de Prusse)">Frédéric III de Brandebourg</a> obtint l'élévation de la Prusse au rang de royaume, et c'est naturellement à Königsberg qu'il se fit couronner en tant que <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Ier_(roi_de_Prusse)" title="Frédéric Ier (roi de Prusse)">Frédéric <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr>, roi en Prusse</a>. Avec la requalification de l'électorat de Brandebourg en tant que fief du roi de Prusse, l'ensemble des territoires de la couronne <a href="/wiki/Hohenzollern" class="mw-redirect" title="Hohenzollern">Hohenzollern</a> reçut le nom de royaume de Prusse. </p><p>Le nouveau <a href="/wiki/Roi_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Roi de Prusse">roi en Prusse</a> <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_Ier_(roi_de_Prusse)" title="Frédéric Ier (roi de Prusse)">Frédéric <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite_crochet">[</span>N 4<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, sacré roi au cours d'une cérémonie dans sa capitale le <time class="nowrap" datetime="1701-01-18" data-sort-value="1701-01-18">18 janvier 1701</time>, embellit sa capitale, dote sa nouvelle royauté d'un château royal, mais sa mort en 1713 interrompt les travaux, sur l'ordre de son fils et successeur Frédéric-Guillaume <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr>, le Roi-Sergent<sup id="cite_ref-Chaline,_2013102_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-Chaline,_2013102-11"><span class="cite_crochet">[</span>7<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La Prusse-Orientale fut décimée par une épidémie de peste de 1708 à 1710. Pour repeupler la région, le «&#160;Roi-Sergent&#160;» <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric-Guillaume_Ier_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Frédéric-Guillaume Ier de Prusse">Frédéric-Guillaume <abbr class="abbr" title="premier">I<sup>er</sup></abbr></a> combina colonisation forcée et octroi d'avantages fiscaux&#160;: ainsi, en 1732, les protestants, chassés de Salzbourg, y furent accueillis à bras ouverts. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg/220px-K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg.png" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg/330px-K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg/440px-K%C3%B6nigsberg_Stadtplan_1905.svg.png 2x" data-file-width="1923" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Carte de Königsberg en 1905.</figcaption></figure> <p>Königsberg fut plusieurs fois assiégée au cours des guerres de <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric_II_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Frédéric II de Prusse">Frédéric II</a> Le Grand entre 1741 et 1762. Menacée par les troupes russes dès <time class="nowrap" datetime="1757-01" data-sort-value="1757-01">janvier 1757</time>, la ville se rend aux généraux russes le <time class="nowrap" datetime="1757-01-22" data-sort-value="1757-01-22">22 janvier 1757</time>. Occupée par les Russes, la ville voit ses privilèges conservés par un décret de l'impératrice <a href="/wiki/%C3%89lisabeth_Ire_(imp%C3%A9ratrice_de_Russie)" title="Élisabeth Ire (impératrice de Russie)">Elisabeth</a><sup id="cite_ref-Lie81_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lie81-12"><span class="cite_crochet">[</span>8<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, tandis que la physionomie de la ville et de sa population évolue<sup id="cite_ref-Lie91_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lie91-13"><span class="cite_crochet">[</span>9<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et qu'il est question d'annexer la ville à l'empire russe<sup id="cite_ref-Lie93_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lie93-14"><span class="cite_crochet">[</span>10<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p class="mw-empty-elt"> </p> <div style="position:relative; display:table; margin-top:0.8em;"><div class="need_ref" title="Une source est souhaitée pour ce passage." style="cursor:help; overflow:hidden; padding-bottom:0;;color:var(--color-base, #202122);background:var(--background-color-base, #fff)">Malgré tout, c'est au <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle qu'elle connut son apogée commercial et intellectuel. Les armateurs et négociants écossais (également actifs à <a href="/wiki/Saint-P%C3%A9tersbourg" title="Saint-Pétersbourg">Saint-Pétersbourg</a>) y importaient du thé, du tabac et du café, et exportaient du bois de charpente et des céréales. Les notables de la ville (et <a href="/wiki/Emmanuel_Kant" title="Emmanuel Kant">Emmanuel Kant</a> en particulier, un des plus illustres enfants de la ville, qu'il n'a pratiquement jamais quittée) appréciaient leur compagnie, car ils étaient le lien avec une Europe techniquement et politiquement plus moderne. <p>Après sa défaite contre Napoléon en <a href="/wiki/1807" title="1807">1807</a>, l'armée prussienne se replia sur Königsberg et présenta sa reddition au <a href="/wiki/Mar%C3%A9chal_Soult" class="mw-redirect" title="Maréchal Soult">maréchal Soult</a> le <time class="nowrap" datetime="1807-06-16" data-sort-value="1807-06-16">16 juin</time>. Et après la Retraite de Russie, c'est dans cette ville que se réorganisa, le <time class="nowrap" datetime="1812-12-30" data-sort-value="1812-12-30">30 décembre 1812</time>, la riposte des coalisés contre la France (pacte militaire de Tauroggen entre le <a href="/wiki/Hans_David_Ludwig_Yorck_von_Wartenburg" class="mw-redirect" title="Hans David Ludwig Yorck von Wartenburg">général prussien Yorck</a> et le chef d'état-major russe <a href="/wiki/Hans_Karl_von_Diebitsch" title="Hans Karl von Diebitsch">Hans Karl von Diebitsch</a>). </p><p>Königsberg renforça son rôle de pôle administratif au <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, en étant chef-lieu du <a href="/wiki/District_de_K%C3%B6nigsberg" title="District de Königsberg">district de Königsberg</a> tout en étant capitale de la province de <a href="/wiki/Prusse-Orientale" class="mw-redirect" title="Prusse-Orientale">Prusse-Orientale</a>, sans toutefois pouvoir rivaliser avec Berlin, qui s'industrialisait et se peuplait plus rapidement. Le roi de Prusse <a href="/wiki/Fr%C3%A9d%C3%A9ric-Guillaume_III_de_Prusse" class="mw-redirect" title="Frédéric-Guillaume III de Prusse">Frédéric-Guillaume III</a> décide de la création d'une <a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_des_arts_de_K%C3%B6nigsberg" title="Académie des arts de Königsberg">académie des beaux-arts</a> en 1838. La <a href="/wiki/Gare_ferroviaire" title="Gare ferroviaire">gare ferroviaire</a> desservie par la compagnie <i>Preußische Ostbahn</i> ouvrit en <a href="/wiki/1860" title="1860">1860</a>, et fit de la ville pendant quelques décennies une plaque tournante entre l'Europe de l'Ouest et la Russie. Königsberg fut la capitale de la <a href="/wiki/Province_de_Prusse" title="Province de Prusse">province de Prusse</a> (entité qui regroupait la Prusse-Orientale et la <a href="/wiki/Prusse-Occidentale" class="mw-redirect" title="Prusse-Occidentale">Prusse-Occidentale</a>, jusqu'en 1878) et fit partie du nouvel <a href="/wiki/Empire_allemand" title="Empire allemand">Empire allemand</a> à partir de <a href="/wiki/1871" title="1871">1871</a>, lorsque le <a href="/wiki/Royaume_de_Prusse" title="Royaume de Prusse">royaume de Prusse</a> s’intégra. Dès 1871, le gouvernement allemand avait profondément revu le système défensif de la ville, construisant notamment des <a href="/wiki/Fort_von_Biehler" class="mw-redirect" title="Fort von Biehler">forts type «&#160;von Biehler&#160;»</a> autour de l’agglomération. </p> </div><div class="need_ref_tag" style="position:absolute; top:-0.6em; left:1em; padding:0 0.5em; font-size:80%; line-height:1em;;color:var(--color-base, #202122);background:var(--background-color-base, #fff)"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">[<abbr class="abbr" title="référence">réf.</abbr>&#160;souhaitée]</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Disparition_de_la_ville_allemande_(1945)"><span id="Disparition_de_la_ville_allemande_.281945.29"></span>Disparition de la ville allemande (1945)</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Modifier la section : Disparition de la ville allemande (1945)" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=12" title="Modifier le code source de la section : Disparition de la ville allemande (1945)"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Contexte_politique_et_stratégique"><span id="Contexte_politique_et_strat.C3.A9gique"></span>Contexte politique et stratégique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Modifier la section : Contexte politique et stratégique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=13" title="Modifier le code source de la section : Contexte politique et stratégique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville et plus généralement la Prusse orientale constituent des buts de guerre soviétique dès 1941&#160;: au mois de <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale_:_septembre_1941" class="mw-redirect" title="Seconde Guerre mondiale : septembre 1941">septembre</a>, Staline confie au Bulgare <a href="/wiki/Georgi_Mikhailov_Dimitrov" class="mw-redirect" title="Georgi Mikhailov Dimitrov">Dimitrov</a> son souhait de <span class="citation">«&#160;rendre la Prusse Orientale aux Slaves à qui elle appartient&#160;»</span><sup id="cite_ref-Lo249_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lo249-15"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cet objectif est révélé aux Alliés occidentaux lors de la <a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_de_T%C3%A9h%C3%A9ran" title="Conférence de Téhéran">conférence de Téhéran</a>. </p><p>À la <a href="/wiki/Conf%C3%A9rence_de_T%C3%A9h%C3%A9ran" title="Conférence de Téhéran">conférence de Téhéran</a> fin 1943, Staline avance des arguments ethniques, souhaitant rendre la région aux Slaves, tandis que les amiraux soviétiques, repris en <time class="nowrap" datetime="1944-10" data-sort-value="1944-10">octobre 1944</time> par <a href="/wiki/Maxime_Litvinov" title="Maxime Litvinov">Litvinov</a>, commissaire adjoint aux affaires étrangères, souhaitent disposer d'un port libre de glace sur la <a href="/wiki/Mer_Baltique" title="Mer Baltique">Baltique</a><sup id="cite_ref-Co204_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Co204-16"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Selon Staline, la région de Königsberg constitue la seule région que l'URSS souhaite annexer directement<sup id="cite_ref-Obi9_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Obi9-17"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Certains argumentaires soviétiques souhaitent une annexion de la région à l'URSS, plus simplement afin de donner à l'Union soviétique un surcroît de sécurité, selon le propre mot de <a href="/wiki/Staline" class="mw-redirect" title="Staline">Staline</a>, dans le cadre du dessin de <span class="citation">«&#160;frontières stratégiques avantageuses&#160;»</span><sup id="cite_ref-Co204_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Co204-16"><span class="cite_crochet">[</span>12<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, incluant la ville à l'intérieur des territoires annexés à l'Union soviétique<sup id="cite_ref-Obi9_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Obi9-17"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. En effet, la ville a été utilisée comme base logistique arrière pour les opérations allemandes <a href="/wiki/Front_de_l%27Est_(Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale)" title="Front de l&#39;Est (Première Guerre mondiale)">contre la Russie en 1914</a>, puis <a href="/wiki/Front_de_l%27Est_(Seconde_Guerre_mondiale)" title="Front de l&#39;Est (Seconde Guerre mondiale)">contre l'Union soviétique en 1941</a><sup id="cite_ref-Lo249_15-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lo249-15"><span class="cite_crochet">[</span>11<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cependant, ces ambitions soviétiques se heurtent aux aspirations du <a href="/wiki/Gouvernement_polonais_en_exil" title="Gouvernement polonais en exil">gouvernement polonais en exil</a>&#160;; en effet, lors des négociations entre Polonais et Soviétiques, le sort de la ville est clairement laissé en suspens par les Polonais, au grand déplaisir de <a href="/wiki/Staline" class="mw-redirect" title="Staline">Staline</a><sup id="cite_ref-Obi9_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-Obi9-17"><span class="cite_crochet">[</span>13<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Premières_attaques"><span id="Premi.C3.A8res_attaques"></span>Premières attaques</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Modifier la section : Premières attaques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=14" title="Modifier le code source de la section : Premières attaques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>À l'été 1944, l'armée rouge lance l'<a href="/wiki/Op%C3%A9ration_Bagration" title="Opération Bagration">opération Bagration</a> qui est un formidable succès, et l'amène aux portes de la Prusse au terme de l'opération le 19 août. Si l'opération <i>Bagration</i> est terminée, les offensives se poursuivent et Königsberg (entre autres) est maintenant directement menacée. Cette menace s'accroit pendant l'<a href="/wiki/Offensive_de_la_Baltique" title="Offensive de la Baltique">offensive de la Baltique</a>. </p><p>La ville, défendue par un réseau de forts de médiocre valeur, et sa population subissent alors des bombardements anglo-américains sévères, dans les nuits du 26 au 27 puis du 29 au <time class="nowrap date-lien" datetime="1944-08-30" data-sort-value="1944-08-30"><a href="/wiki/30_ao%C3%BBt" title="30 août">30</a> <a href="/wiki/Ao%C3%BBt_1944_(guerre_mondiale)" title="Août 1944 (guerre mondiale)">août</a> <a href="/wiki/1944" title="1944">1944</a></time>, ruinant la ville, tout en lui donnant de solides moyens de défense<sup id="cite_ref-Lopez2010384_18-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lopez2010384-18"><span class="cite_crochet">[</span>14<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. A posteriori, il apparut que le centre historique fut presque détruit alors que des endroits stratégiques comme les gares ou les forts sont, dans la majorité, encore intacts de nos jours. Du vieux Königsberg subsistent aujourd'hui quelques quartiers, notamment le quartier «&#160;Central&#160;», dont le nom vient du fait qu'après la guerre ce fut le seul encore habitable. </p><p>Durant la même période, ces mêmes habitants sont enrôlés de force par le <a href="/wiki/Gauleiter" title="Gauleiter">Gauleiter</a> de Prusse Orientale, <a href="/wiki/Erich_Koch" title="Erich Koch">Erich Koch</a>, afin de participer à l'érection de lignes de fortifications dans la région, en application des dispositions du décret qu'il a pris le <time class="nowrap date-lien" datetime="1944-07-13" data-sort-value="1944-07-13"><a href="/wiki/13_juillet" title="13 juillet">13</a> <a href="/wiki/Juillet_1944_(guerre_mondiale)" title="Juillet 1944 (guerre mondiale)">juillet</a> <a href="/wiki/1944" title="1944">1944</a></time><sup id="cite_ref-Kershaw2012148_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012148-19"><span class="cite_crochet">[</span>15<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>La première offensive soviétique contre la Prusse orientale s'arrête en <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale_:_novembre_1944" class="mw-redirect" title="Seconde Guerre mondiale : novembre 1944">novembre 1944</a>, mais Königsberg reste un des objectifs militaires soviétiques à court terme à partir de la fin de l'automne 1944<sup id="cite_ref-Kershaw2012156_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012156-20"><span class="cite_crochet">[</span>16<span class="cite_crochet">]</span></a></sup> et l'attaque reprendra dès janvier 1945. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Conquête_soviétique"><span id="Conqu.C3.AAte_sovi.C3.A9tique"></span>Conquête soviétique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Modifier la section : Conquête soviétique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=15" title="Modifier le code source de la section : Conquête soviétique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville et sa région sont directement inquiétées par l'<a href="/wiki/Offensive_Vistule-Oder" title="Offensive Vistule-Oder">offensive soviétique Vistule-Oder</a> dès le milieu du mois de <time class="nowrap date-lien" datetime="1945-01" data-sort-value="1945-01"><a href="/wiki/Janvier_1945_(guerre_mondiale)" title="Janvier 1945 (guerre mondiale)">janvier</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a></time>. La ville est isolée du reste du Reich à la suite d'un coup de main audacieux d'unités soviétiques sur Ebling le <time class="nowrap date-lien" datetime="1945-01-21" data-sort-value="1945-01-21"><a href="/wiki/21_janvier" title="21 janvier">21</a> <a href="/wiki/Janvier_1945_(guerre_mondiale)" title="Janvier 1945 (guerre mondiale)">janvier</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a></time><sup id="cite_ref-Lopez2010276_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lopez2010276-21"><span class="cite_crochet">[</span>17<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>, coupant les communications ferroviaires directes de la ville avec le reste du Reich<sup id="cite_ref-Kershaw2012233_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012233-22"><span class="cite_crochet">[</span>18<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Les contre-offensives allemandes de la fin du mois mettent un terme éphémère à ce premier siège<sup id="cite_ref-Lopez2010284_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lopez2010284-23"><span class="cite_crochet">[</span>19<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Cependant, l'avancée du front place la ville à quelques kilomètres de la ligne de front. <a href="/wiki/Erich_Koch" title="Erich Koch">Erich Koch</a>, le <a href="/wiki/Gauleiter" title="Gauleiter">Gauleiter</a> de <a href="/wiki/Province_de_Prusse-Orientale" title="Province de Prusse-Orientale">Prusse orientale</a> fuit Königsberg le <time class="nowrap" datetime="1945-01-28" data-sort-value="1945-01-28">28 janvier</time><sup id="cite_ref-Kershaw2012236_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012236-24"><span class="cite_crochet">[</span>20<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Lopez2010377_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lopez2010377-25"><span class="cite_crochet">[</span>21<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Cette rapide avance soviétique crée dans la ville une situation de panique, aggravée par la diffusion de fausses nouvelles ou de slogans creux par la direction du <a href="/wiki/NSDAP" class="mw-redirect" title="NSDAP">NSDAP</a>&#160;: cette panique se matérialise par l'encombrement extrême de la place de la gare centrale de Königsberg, la population souhaitant fuir la ville dans les rares trains bondés encore en partance pour le centre du Reich<sup id="cite_ref-Kershaw2012238_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012238-26"><span class="cite_crochet">[</span>22<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Bataille_de_K%C3%B6nigsberg" title="Bataille de Königsberg">Bataille de Königsberg</a>.</div></div> <p>La ville constitue au mois de <a href="/wiki/Mars_1945_(guerre_mondiale)" title="Mars 1945 (guerre mondiale)">mars</a> l'une des trois poches allemandes qui subsistent en Prusse orientale<sup id="cite_ref-Kershaw2012327_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012327-27"><span class="cite_crochet">[</span>23<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. L'assaut de la ville par les troupes soviétiques, sous le commandement du maréchal <a href="/wiki/Aleksandr_Mikha%C3%AFlovitch_Vassilievski" class="mw-redirect" title="Aleksandr Mikhaïlovitch Vassilievski">Vassilievski</a>, commence le <time class="nowrap date-lien" datetime="1945-04-06" data-sort-value="1945-04-06"><a href="/wiki/6_avril" title="6 avril">6</a> <a href="/wiki/Avril_1945_(guerre_mondiale)" title="Avril 1945 (guerre mondiale)">avril</a></time> dans un déluge de moyens déployés par l'<a href="/wiki/Arm%C3%A9e_Rouge" class="mw-redirect" title="Armée Rouge">Armée Rouge</a>, désorganisant la défense dès le premier jour<sup id="cite_ref-Lopez2010388_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lopez2010388-28"><span class="cite_crochet">[</span>24<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. Au terme de quatre journées de combats acharnés, le général <a href="/wiki/Otto_Lasch" title="Otto Lasch">Otto Lasch</a>, commandant de la place, capitule le <time class="nowrap" datetime="1945-04-09" data-sort-value="1945-04-09">9 avril 1945</time> , alors que les Soviétiques ont presque atteint son bunker de commandement<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite_crochet">[</span>N 5<span class="cite_crochet">]</span></a></sup><sup class="reference cite_virgule">,</sup><sup id="cite_ref-Kershaw2012388_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kershaw2012388-30"><span class="cite_crochet">[</span>25<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p><span class="need_ref" title="Ce passage nécessite une référence." style="cursor:help;">De cette prise témoignent encore des monuments ou des tombes communes (en russe «&#160;fraternelles&#160;») des soldats tombés lors de la prise de la ville. Le plus grand d'entre eux est le Monument à la Mémoire des 1&#160;200&#160;Combattants de la Garde (Pamyatnik 1200 Gvardeytsam, situé sur la Prospekt Gvardeyskiy) tombés à cet endroit. Ce monument construit sur leur tombeau constitue le point de rassemblement de la population locale à chaque anniversaire de la victoire de 1945.</span><sup class="need_ref_tag" style="padding-left:2px;"><a href="/wiki/Aide:R%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Aide:Référence nécessaire">&#91;réf.&#160;nécessaire&#93;</a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Annexion_à_l'Union_soviétique"><span id="Annexion_.C3.A0_l.27Union_sovi.C3.A9tique"></span>Annexion à l'Union soviétique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Modifier la section : Annexion à l&#039;Union soviétique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=16" title="Modifier le code source de la section : Annexion à l&#039;Union soviétique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville, presque complètement détruite et abandonnée par sa population, est annexée par l'<a href="/wiki/URSS" class="mw-redirect" title="URSS">URSS</a> et renommée <a href="/wiki/Kaliningrad" title="Kaliningrad">Kaliningrad</a>. Les habitants allemands restants sont alors expulsés puis remplacés par des populations russes. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bastion_religieux">Bastion religieux</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Modifier la section : Bastion religieux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=17" title="Modifier le code source de la section : Bastion religieux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Les_chevaliers_teutoniques">Les chevaliers teutoniques</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Modifier la section : Les chevaliers teutoniques" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=18" title="Modifier le code source de la section : Les chevaliers teutoniques"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/K%C3%B6nigsberg" title="Spécial:EditPage/Königsberg">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_sécularisation_de_1525_et_ses_conséquences_sur_la_cité"><span id="La_s.C3.A9cularisation_de_1525_et_ses_cons.C3.A9quences_sur_la_cit.C3.A9"></span>La sécularisation de 1525 et ses conséquences sur la cité</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=19" title="Modifier la section : La sécularisation de 1525 et ses conséquences sur la cité" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=19" title="Modifier le code source de la section : La sécularisation de 1525 et ses conséquences sur la cité"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Le <time class="nowrap" datetime="1523-10-03" data-sort-value="1523-10-03">23 septembre 1523</time>, le prédicateur protestant <a href="/w/index.php?title=Johann_Briesmann&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Johann Briesmann (page inexistante)">Johann Briesmann</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Johann_Briesmann" class="extiw" title="de:Johann Briesmann"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Johann Briesmann&#160;»">(de)</span></a> prêche la réforme luthérienne pour la première fois dans la ville; rapidement, le succès de ces prédications est tel que le Grand maître se convertit, sécularisant l'<a href="/wiki/%C3%89tat_monastique_des_chevaliers_Teutoniques" title="État monastique des chevaliers Teutoniques">État monastique des chevaliers teutoniques</a>, transformant la cathédrale en première église du diocèse, tandis que l'université, fondée en 1544, connaît un essor important, notamment en raison des multiples dons de livres par les hommes d'État proche de la famille régnante<sup id="cite_ref-Cha103_31-0" class="reference"><a href="#cite_note-Cha103-31"><span class="cite_crochet">[</span>26<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Un_centre_économique"><span id="Un_centre_.C3.A9conomique"></span>Un centre économique</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=20" title="Modifier la section : Un centre économique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=20" title="Modifier le code source de la section : Un centre économique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Rapidement, par sa situation, la ville acquiert une place importante dans le développement des échanges au sein du système économique de la mer Baltique. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Des_échanges_précoces_dans_la_Baltique"><span id="Des_.C3.A9changes_pr.C3.A9coces_dans_la_Baltique"></span>Des échanges précoces dans la Baltique</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=21" title="Modifier la section : Des échanges précoces dans la Baltique" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=21" title="Modifier le code source de la section : Des échanges précoces dans la Baltique"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>La ville adhère à la Hanse dès la fin du <a href="/wiki/XIIIe_si%C3%A8cle" title="XIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="13ᵉ siècle"><span class="romain">XIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, intégrant la ville dans de vastes courants d'échanges. De plus, dès le début du <a href="/wiki/XIVe_si%C3%A8cle" title="XIVe siècle"><abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, les marchands de la ville fondent, avec les marchands des autres villes teutoniques membres de la Hanse, une ligue, elle-même représentée auprès de la Hanse, pour défendre les intérêts de leurs marchands<sup id="cite_ref-PK39_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-PK39-32"><span class="cite_crochet">[</span>27<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Rapidement, l'hinterland du port tend à se confondre avec le bassin du Pregel, ce dernier organisant l'État teutonique en Prusse<sup id="cite_ref-Pou102_33-0" class="reference"><a href="#cite_note-Pou102-33"><span class="cite_crochet">[</span>28<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone"><span class="mw-valign-text-top noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Fichier:Fairytale_warning.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/17px-Fairytale_warning.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/26px-Fairytale_warning.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Fairytale_warning.png/34px-Fairytale_warning.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></a></span></div><div class="bandeau-cell">Cette section est vide, insuffisamment détaillée ou incomplète. <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:EditPage/K%C3%B6nigsberg" title="Spécial:EditPage/Königsberg">Votre aide</a> est la bienvenue&#160;! <a href="/wiki/Aide:Comment_modifier_une_page" title="Aide:Comment modifier une page">Comment faire&#160;?</a></div></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Des_échanges_à_l'échelle_du_continent_européen"><span id="Des_.C3.A9changes_.C3.A0_l.27.C3.A9chelle_du_continent_europ.C3.A9en"></span>Des échanges à l'échelle du continent européen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=22" title="Modifier la section : Des échanges à l&#039;échelle du continent européen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=22" title="Modifier le code source de la section : Des échanges à l&#039;échelle du continent européen"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Au fil des années, les commerçants de la ville étendent les réseaux commerçants auxquels ils participent, comme l'atteste le conflit qui les oppose à des marchands de vins de Hollande, ces derniers important dans la ville du vin du Poitou, considéré comme falsifié par les autorités de la ville en 1737<sup id="cite_ref-Weg35_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-Weg35-34"><span class="cite_crochet">[</span>29<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>Cependant, dès le <a href="/wiki/XIVe_si%C3%A8cle" title="XIVe siècle"><abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, les marchands de la ville sont présents dans l'ensemble des ports de l'ensemble du Nord de l'Europe. Ainsi, à <a href="/wiki/Bruges" title="Bruges">Bruges</a>, les marchands de Königsberg vendent de l'ambre, produit dans la lagune devant la ville, le <span class="lang-de" lang="de">Frisches Haff</span>, de la cire et des fourrures de Russie, du <a href="/wiki/Cuivre" title="Cuivre">Cuivre</a> et des grains de <a href="/wiki/Royaume_de_Hongrie" title="Royaume de Hongrie">Hongrie</a><sup id="cite_ref-PK40_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-PK40-35"><span class="cite_crochet">[</span>30<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>De même, au cours <a href="/wiki/XVIIIe_si%C3%A8cle" title="XVIIIe siècle"><abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a>, la ville devient une place pour la négociation du <a href="/wiki/Lin_cultiv%C3%A9" title="Lin cultivé">lin</a> de <a href="/wiki/Courlande_(r%C3%A9gion)" class="mw-redirect" title="Courlande (région)">Courlande</a>, devenant dans les années 1780 le principal port européen pour l'exportation de cette marchandise, même si le port doit affronter la concurrence des ports russes, malgré le fait que le port de Königsberg n'exporte pas de graines de lin, mais lin déjà filé<sup id="cite_ref-Po58_36-0" class="reference"><a href="#cite_note-Po58-36"><span class="cite_crochet">[</span>31<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p><p>De plus, le développement du commerce draine dans la ville de très nombreux commerçants étrangers à la ville et au royaume, auxquels la municipalité impose le principe de l'étape, les obligeant ainsi à acheter et à vendre en gros leurs marchandises à des marchands locaux, interdisant les échanges directs entre marchands étrangers, octroyant aux marchands de la cité un contrôle de fait sur le commerce de la ville<sup id="cite_ref-Pou105_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-Pou105-9"><span class="cite_crochet">[</span>6<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Monuments">Monuments</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=23" title="Modifier la section : Monuments" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=23" title="Modifier le code source de la section : Monuments"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Monuments_religieux">Monuments religieux</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=24" title="Modifier la section : Monuments religieux" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=24" title="Modifier le code source de la section : Monuments religieux"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg/220px-Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg/330px-Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg/440px-Kaliningrad_05-2017_img09_Kant_Island.jpg 2x" data-file-width="5046" data-file-height="3154" /></a><figcaption>La cathédrale de Königsberg.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg/180px-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg" decoding="async" width="180" height="289" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg/270px-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg/360px-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B3%D0%B0_1.jpg 2x" data-file-width="398" data-file-height="640" /></a><figcaption>La nouvelle synagogue de Königsberg.</figcaption></figure> <ul><li>L'ancienne <b>cathédrale de la ville</b>, aussi appelée <a href="/wiki/Cath%C3%A9drale_de_K%C3%B6nigsberg" title="Cathédrale de Königsberg">cathédrale de Königsberg</a>, datant du <abbr class="abbr" title="14ᵉ siècle"><span class="romain">XIV</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle se trouve au centre-ville, sur l'île qui était appelée <i>Kneiphof</i> par les Allemands. Ce quartier a été détruit à la fin de la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>, puis transformé en parc. La cathédrale est le seul bâtiment qui soit resté, les <a href="/wiki/URSS" class="mw-redirect" title="URSS">Soviétiques</a> n'ayant pas osé la détruire, le philosophe <a href="/wiki/Emmanuel_Kant" title="Emmanuel Kant">Emmanuel Kant</a> étant enterré à l’intérieur. Après la restauration des années quatre-vingt-dix, la cathédrale fonctionne maintenant comme un centre culturel avec un musée et des salles de concert et il existe à l'intérieur une petite chapelle luthérienne et une petite chapelle orthodoxe. Elle abrite un grand <a href="/wiki/Orgue" title="Orgue">orgue</a> remarquable<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite_crochet">[</span>32<span class="cite_crochet">]</span></a></sup>.</li></ul> <ul><li>Il y a aussi plusieurs anciennes églises allemandes qui datent surtout de la seconde moitié du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle et de la première moitié du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, comme l'<a href="/wiki/%C3%89glise_de_la_Sainte-Famille_(Kaliningrad)" title="Église de la Sainte-Famille (Kaliningrad)">église de la Sainte-Famille</a> réputée pour son <a href="/wiki/Orgue" title="Orgue">orgue</a>.</li></ul> <ul><li>La <a href="/wiki/Nouvelle_synagogue_de_K%C3%B6nigsberg_(1896-1938)" class="mw-redirect" title="Nouvelle synagogue de Königsberg (1896-1938)">nouvelle synagogue de Königsberg</a> a été construite en 1896 et totalement détruite pendant la <a href="/wiki/Nuit_de_cristal" class="mw-redirect" title="Nuit de cristal">Nuit de cristal</a> en <a href="/wiki/1938" title="1938">1938</a>. On la reconstruit au même endroit et extérieurement dans une architecture totalement identique à l'ancienne. La première pierre a été posée en 2011.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Fortifications">Fortifications</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=25" title="Modifier la section : Fortifications" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=25" title="Modifier le code source de la section : Fortifications"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="bandeau-container bandeau-section metadata bandeau-niveau-information"><div class="bandeau-cell bandeau-icone-css loupe">Article détaillé&#160;: <a href="/wiki/Fortifications_de_K%C3%B6nigsberg" title="Fortifications de Königsberg">Fortifications de Königsberg</a>.</div></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg/220px-Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg/330px-Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg/440px-Kaliningrad_05-2017_img18_Kings_Gate.jpg 2x" data-file-width="3373" data-file-height="3373" /></a><figcaption>La Porte Royale.</figcaption></figure> <p>Königsberg a d'abord été fondée autour d'un <a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_fort" title="Château fort">château fort</a> et elle est restée <a href="/wiki/Place_forte" title="Place forte">ville fortifiée</a> jusqu'à la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>. Aujourd’hui, une partie de ses anciennes fortifications est encore visible. </p><p>Le deuxième entournage comporte des <a href="/wiki/Bastion" title="Bastion">bastions</a>, <a href="/wiki/Demi-lune_(fortification_bastionn%C3%A9e)" class="mw-redirect" title="Demi-lune (fortification bastionnée)">demi-lunes</a>, <a href="/wiki/Porte_de_ville" title="Porte de ville">portes ville</a> etc. et a été construit au milieu du <abbr class="abbr" title="19ᵉ siècle"><span class="romain">XIX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle. Vers le début du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle, ce système de défense était devenu obsolète et empêchait le développement de la ville. C'est pourquoi on l'a partiellement démoli en 1910. </p><p>Les parties les plus connues du deuxième entournage qui subsistent aujourd'hui sont&#160;: </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Fort_II_in_Kaliningrad.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Fort_II_in_Kaliningrad.JPG/220px-Fort_II_in_Kaliningrad.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Fort_II_in_Kaliningrad.JPG/330px-Fort_II_in_Kaliningrad.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Fort_II_in_Kaliningrad.JPG/440px-Fort_II_in_Kaliningrad.JPG 2x" data-file-width="1152" data-file-height="864" /></a><figcaption>Fortin <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;II dit <i><span class="lang-de" lang="de">Bronsart bei Mandein</span></i>.</figcaption></figure> <ul><li>Les sept portes de la ville <a href="/wiki/Style_n%C3%A9ogothique" title="Style néogothique">néogothiques</a>, dont la <b>Porte Royale</b> (Königstor) est la plus célèbre. Elle a d'ailleurs été choisie comme symbole des célébrations du <abbr class="abbr" title="Sept cent cinquantième">750<sup>e</sup></abbr>&#160;anniversaire de la fondation de la ville en 2005. La <i>Porte Royale</i> et la <i>Porte de Friedland</i> sont aujourd'hui des musées.</li> <li>Les tours <b>Dohna</b> (où se trouve le <i>Musée de l'ambre</i>) et <b>Wrangel</b>.</li> <li>La <a href="/wiki/Caserne_(militaire)" title="Caserne (militaire)">caserne</a> fortifiée <b>Kronprinz</b>.</li> <li>Les bastions <b>Sternwarte</b> et <b><a href="/wiki/Famille_von_Grolman" title="Famille von Grolman">Grolman</a></b>.</li></ul> <p>L'entournage des fortins a été construit dans les années 1870. Il consiste en douze grands fortins et cinq petits fortins, tous préservés. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Population">Population</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=26" title="Modifier la section : Population" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=26" title="Modifier le code source de la section : Population"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table> <tbody><tr> <td valign="top"> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="background:#eeeeff;">date </th> <th style="background:#eeeeff;">population </th></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td>1400</td> <td align="center">10 000 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td>1663</td> <td align="center">40 000 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td>1708</td> <td align="center">40 600 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td>1711</td> <td align="center">30 000 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td>1813</td> <td align="center">48 729 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1819-12-01" data-sort-value="1819-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1819</time></td> <td align="center">63 869 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1825-12-01" data-sort-value="1825-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1825</time></td> <td align="center">67 125 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1831-12-01" data-sort-value="1831-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1831</time></td> <td align="center">67 580 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1837-12-01" data-sort-value="1837-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1837</time></td> <td align="center">69 600 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1840-12-01" data-sort-value="1840-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1840</time></td> <td align="center">70 839 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1846-12-03" data-sort-value="1846-12-03">3 décembre 1846</time></td> <td align="center">75 234 </td></tr> </tbody></table> </td> <td valign="top"> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="background:#eeeeff;">date </th> <th style="background:#eeeeff;">population </th></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1852-12-03" data-sort-value="1852-12-03">3 décembre 1852</time></td> <td align="center">79 887 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1855-12-03" data-sort-value="1855-12-03">3 décembre 1855</time></td> <td align="center">83 593 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1858-12-03" data-sort-value="1858-12-03">3 décembre 1858</time></td> <td align="center">87 267 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1864-12-03" data-sort-value="1864-12-03">3 décembre 1864</time></td> <td align="center">101 500 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1871-12-01" data-sort-value="1871-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1871</time></td> <td align="center">112 092 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1875-12-01" data-sort-value="1875-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1875</time></td> <td align="center">122 636 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1880-12-01" data-sort-value="1880-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1880</time></td> <td align="center">140 909 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1885-12-01" data-sort-value="1885-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1885</time></td> <td align="center">151 151 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1890-12-01" data-sort-value="1890-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1890</time></td> <td align="center">161 666 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1895-12-02" data-sort-value="1895-12-02">2 décembre 1895</time></td> <td align="center">172 796 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1900-12-01" data-sort-value="1900-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1900</time></td> <td align="center">189 483 </td></tr> </tbody></table> </td> <td valign="top"> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th style="background:#eeeeff;">date </th> <th style="background:#eeeeff;">population </th></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1905-12-01" data-sort-value="1905-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1905</time></td> <td align="center">223 770 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1910-12-01" data-sort-value="1910-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1910</time></td> <td align="center">245 994 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1916-12-01" data-sort-value="1916-12-01"><abbr class="abbr" title="premier">1<sup>er</sup></abbr> décembre 1916</time></td> <td align="center">229 007 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1917-12-05" data-sort-value="1917-12-05">5 décembre 1917</time></td> <td align="center">224 758 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1919-10-08" data-sort-value="1919-10-08">8 octobre 1919</time></td> <td align="center">260 895 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1925-06-16" data-sort-value="1925-06-16">16 juin 1925</time></td> <td align="center">279 926 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1933-06-16" data-sort-value="1933-06-16">16 juin 1933</time></td> <td align="center">315 794 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1939-05-17" data-sort-value="1939-05-17">17 mai 1939</time></td> <td align="center">372 164 </td></tr> <tr style="background:#f7f9ff;"> <td><time class="nowrap" datetime="1945-06-30" data-sort-value="1945-06-30">30 juin 1945</time></td> <td align="center">73 000 </td></tr> </tbody></table> </td></tr></tbody></table> <p>Parallèlement à son expansion économique et administrative, Königsberg voit sa population croître continuellement&#160;: </p> <ul><li>vers 1400 on estime que la ville comptait déjà 10&#160;000&#160;habitants.</li> <li>L'épidémie de peste de 1601/02 fit 12&#160;000&#160;victimes en Prusse-Orientale, mais en 1813 on dénombre 50&#160;000&#160;habitants dans la capitale régionale.</li> <li>En 1864 Königsberg dépassa les 100&#160;000&#160;habitants et en 1910 elle en comptait 246 000.</li> <li>La <a href="/wiki/Premi%C3%A8re_Guerre_mondiale" title="Première Guerre mondiale">Première Guerre mondiale</a> ralentit évidemment la croissance, mais en 1925 la ville atteint les 287&#160;000&#160;habitants.</li> <li>Jusqu'en 1933, la population s'accroît à 316&#160;000 et on comptait 372&#160;000&#160;habitants peu avant qu'éclate la <a href="/wiki/Seconde_Guerre_mondiale" title="Seconde Guerre mondiale">Seconde Guerre mondiale</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bourgmestres">Bourgmestres</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=27" title="Modifier la section : Bourgmestres" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=27" title="Modifier le code source de la section : Bourgmestres"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>1809-1810: <a href="/w/index.php?title=Martin_Gottlieb_Deetz&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Martin Gottlieb Deetz (page inexistante)">Martin Gottlieb Deetz</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Martin_Gottlieb_Deetz" class="extiw" title="de:Martin Gottlieb Deetz"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Martin Gottlieb Deetz&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1810-1813: <a href="/w/index.php?title=August_Wilhelm_Heidemann&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="August Wilhelm Heidemann (page inexistante)">August Wilhelm Heidemann</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/August_Wilhelm_Heidemann" class="extiw" title="de:August Wilhelm Heidemann"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;August Wilhelm Heidemann&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1814-1826: <a href="/w/index.php?title=Karl_Friedrich_Horn&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Karl Friedrich Horn (page inexistante)">Karl Friedrich Horn</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Karl_Friedrich_Horn" class="extiw" title="de:Karl Friedrich Horn"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Karl Friedrich Horn&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1826-1838: <a href="/w/index.php?title=Johann_Friedrich_List&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Johann Friedrich List (page inexistante)">Johann Friedrich List</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Johann_Friedrich_List" class="extiw" title="de:Johann Friedrich List"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Johann Friedrich List&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1838-1842: <a href="/wiki/Rudolf_von_Auerswald" title="Rudolf von Auerswald">Rudolf von Auerswald</a></li> <li>1843-1848: <a href="/w/index.php?title=August_Friedrich_Krah&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="August Friedrich Krah (page inexistante)">August Friedrich Krah</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/August_Friedrich_Krah" class="extiw" title="de:August Friedrich Krah"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;August Friedrich Krah&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1853-1864: <a href="/w/index.php?title=Carl_Gottfried_Sperling&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Carl Gottfried Sperling (page inexistante)">Carl Gottfried Sperling</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Carl_Gottfried_Sperling" class="extiw" title="de:Carl Gottfried Sperling"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Carl Gottfried Sperling&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1865-1866: <a href="/wiki/Adolf_Ernst_von_Ernsthausen" title="Adolf Ernst von Ernsthausen">Adolf Ernst von Ernsthausen</a></li> <li>1867-1872: <a href="/w/index.php?title=Friedrich_Julius_Kieschke&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Friedrich Julius Kieschke (page inexistante)">Friedrich Julius Kieschke</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Friedrich_Julius_Kieschke" class="extiw" title="de:Friedrich Julius Kieschke"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Friedrich Julius Kieschke&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1872-1874: <a href="/w/index.php?title=Karl_Sczepanski&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Karl Sczepanski (page inexistante)">Karl Sczepanski</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Karl_Sczepanski" class="extiw" title="de:Karl Sczepanski"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Karl Sczepanski&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1875-1893: <a href="/w/index.php?title=Karl_Selke&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Karl Selke (page inexistante)">Karl Selke</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Karl_Selke" class="extiw" title="de:Karl Selke"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Karl Selke&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1893-1902: <a href="/w/index.php?title=Hermann_Theodor_Hoffmann&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hermann Theodor Hoffmann (page inexistante)">Hermann Theodor Hoffmann</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hermann_Theodor_Hoffmann" class="extiw" title="de:Hermann Theodor Hoffmann"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Hermann Theodor Hoffmann&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1903-1918: <a href="/wiki/Siegfried_K%C3%B6rte" title="Siegfried Körte">Siegfried Körte</a></li> <li>1919-1933: <a href="/w/index.php?title=Hans_Lohmeyer&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hans Lohmeyer (page inexistante)">Hans Lohmeyer</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hans_Lohmeyer" class="extiw" title="de:Hans Lohmeyer"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Hans Lohmeyer&#160;»">(de)</span></a></li> <li>1933-1945: <a href="/w/index.php?title=Hellmuth_Will&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Hellmuth Will (page inexistante)">Hellmuth Will</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Hellmuth_Will" class="extiw" title="de:Hellmuth Will"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Hellmuth Will&#160;»">(de)</span></a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quelques_personnalités"><span id="Quelques_personnalit.C3.A9s"></span>Quelques personnalités</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=28" title="Modifier la section : Quelques personnalités" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=28" title="Modifier le code source de la section : Quelques personnalités"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Fichier:Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg/220px-Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg/330px-Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg/440px-Franz%C3%B6sisch-Reformierte-Kirche.jpg 2x" data-file-width="587" data-file-height="463" /></a><figcaption>L’<a href="/wiki/%C3%89glise_r%C3%A9form%C3%A9e_fran%C3%A7aise_de_K%C3%B6nigsberg" title="Église réformée française de Königsberg">église réformée française de Königsberg</a>, aujourd'hui disparue, au début du <abbr class="abbr" title="20ᵉ siècle"><span class="romain">XX</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle.</figcaption></figure> <div style="column-count:2;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/Johann_Gramann" title="Johann Gramann">Johann Gramann</a> (1487–1541), théologien et humaniste luthérien</li> <li><a href="/wiki/Martin_von_Kempe" title="Martin von Kempe">Martin von Kempe</a> (1642-1683), poète, historien de la littérature et traducteur</li> <li><a href="/w/index.php?title=Christoph_Hartknoch&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Christoph Hartknoch (page inexistante)">Christoph Hartknoch</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Christoph_Hartknoch" class="extiw" title="de:Christoph Hartknoch"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Christoph Hartknoch&#160;»">(de)</span></a> (1644-1687), historien et cartographe, étudia à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Christian_Goldbach" title="Christian Goldbach">Christian Goldbach</a>, mathématicien, est né en <a href="/wiki/1690" title="1690">1690</a> à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Johann_Christoph_Gottsched" title="Johann Christoph Gottsched">Johann Christoph Gottsched</a> (1700-1766), né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Georg_Friedrich_Rogall" title="Georg Friedrich Rogall">Georg Friedrich Rogall</a> (1701-1733), théologien, né et mort à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Emmanuel_Kant" title="Emmanuel Kant">Emmanuel Kant</a> (1724-1804), philosophe allemand qui vécut toute sa vie à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Johann_Georg_Hamann" title="Johann Georg Hamann">Johann Georg Hamann</a> (1730-1788), philosophe et écrivain, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Christian_Wilhelm_Podbielski" title="Christian Wilhelm Podbielski">Christian Wilhelm Podbielski</a> (1740-1792), compositeur et organiste, né et mort à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Johann_Gottfried_von_Herder" title="Johann Gottfried von Herder">Johann Gottfried von Herder</a> (1744-1803), philosophe et écrivain, étudia à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Johann_Friedrich_Reichardt" title="Johann Friedrich Reichardt">Johann Friedrich Reichardt</a> (1752-1814), compositeur, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Christian_Jakob_Kraus" title="Christian Jakob Kraus">Christian Jakob Kraus</a> (1753-1807), philosophe et linguiste, qui étudia et enseigna à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Michael_Friedl%C3%A4nder_(m%C3%A9decin)" title="Michael Friedländer (médecin)">Michael Friedländer</a> (1767-1824), médecin, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Theodor_Gottlieb_von_Hippel_le_Jeune" title="Theodor Gottlieb von Hippel le Jeune">Theodor Gottlieb von Hippel</a> (1775-1843), juriste, écrivain, homme politique, ami de Kant, et spécialiste du droit des femmes</li> <li><a href="/wiki/Ernst_Theodor_Amadeus_Hoffmann" title="Ernst Theodor Amadeus Hoffmann">Ernst Theodor Amadeus Hoffmann</a> (1776-1822), écrivain, juriste, compositeur, dessinateur et caricaturiste, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Friedrich_Wilhelm_Bessel" title="Friedrich Wilhelm Bessel">Friedrich Wilhelm Bessel</a> (1784-1846), astronome, directeur de l'<a href="/wiki/Observatoire_de_K%C3%B6nigsberg" title="Observatoire de Königsberg">observatoire de Königsberg</a> de 1813 à 1846</li> <li><a href="/wiki/Johannes_Voigt" title="Johannes Voigt">Johannes Voigt</a> (1786-1863), historien, professeur à l'<a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_K%C3%B6nigsberg" title="Université de Königsberg">Albertina</a> de 1817 à 1863</li> <li><a href="/wiki/Gotthilf_Hagen" title="Gotthilf Hagen">Gotthilf Hagen</a> (1797-1884), ingénieur, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Franz_Ernst_Neumann" title="Franz Ernst Neumann">Franz Ernst Neumann</a> (1798-1895), mathématicien, professeur à l'université de Königsberg de 1829 à 1877</li> <li><a href="/wiki/Charles_Gustave_Jacob_Jacobi" title="Charles Gustave Jacob Jacobi">Charles Gustave Jacob Jacobi</a> (1804-1851), mathématicien, professeur à l'université de Königsberg de 1826 à 1843</li> <li><a href="/wiki/Johann_Jacoby" title="Johann Jacoby">Johann Jacoby</a> (1805-1877), médecin et homme politique (<a href="/wiki/Parti_progressiste_allemand" title="Parti progressiste allemand">Parti progressiste allemand</a> puis <a href="/wiki/SPD" class="mw-redirect" title="SPD">SPD</a>), né et mort à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Friedrich_Julius_Richelot" title="Friedrich Julius Richelot">Friedrich Julius Richelot</a> (1808-1875), mathématicien, né et mort à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Julius_Rupp" title="Julius Rupp">Julius Rupp</a> (1809-1884), pasteur et homme politique, né et mort à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Otto_Nicolai" title="Otto Nicolai">Otto Nicolai</a> (1810-1849), compositeur et chef d'orchestre, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Eduard_von_Simson" title="Eduard von Simson">Eduard von Simson</a> (1810-1899), juriste et homme politique, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Fanny_Lewald" title="Fanny Lewald">Fanny Lewald</a> (1811-1889), écrivain, née à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Gustav_Graef" title="Gustav Graef">Gustav Graef</a>, peintre, est né en <a href="/wiki/1821" title="1821">1821</a> à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Gustav_Kirchhoff" title="Gustav Kirchhoff">Gustav Kirchhoff</a> (1824-1887), physicien, <a href="/wiki/M%C3%A9daille_Rumford" title="Médaille Rumford">médaille Rumford</a> (1862) et <a href="/wiki/M%C3%A9daille_Davy" title="Médaille Davy">médaille Davy</a> (1877), né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Ludwig_Friedl%C3%A4nder" class="mw-redirect" title="Ludwig Friedländer">Ludwig Friedländer</a> (1804-1909), philologue, né à Königsberg où il enseigna à l'université de 1847 à 1892</li> <li><a href="/wiki/Georg_Voigt" title="Georg Voigt">Georg Voigt</a> (1827-1891), historien, né à Königsberg, fils de <a href="/wiki/Johannes_Voigt" title="Johannes Voigt">Johannes Voigt</a></li> <li><a href="/wiki/Gregor_Samarow" title="Gregor Samarow">Oskar von Meding</a> (1829-1903), écrivain</li> <li><a href="/wiki/Rudolf_Lipschitz" title="Rudolf Lipschitz">Rudolf Lipschitz</a> (1832-1903), mathématicien, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Alfred_Clebsch" title="Alfred Clebsch">Alfred Clebsch</a> (1833-1872), mathématicien, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Edwin_Klebs" title="Edwin Klebs">Edwin Klebs</a> (1834-1913), médecin et bactériologiste, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Rudolf_Siemering" title="Rudolf Siemering">Rudolf Siemering</a> (1835-1905), sculpteur, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Otto_Hirschfeld" title="Otto Hirschfeld">Otto Hirschfeld</a> (1843-1922), historien de l'Antiquité, spécialiste d'<a href="/wiki/%C3%89pigraphie" title="Épigraphie">épigraphie</a> latine, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Otto_Wallach" title="Otto Wallach">Otto Wallach</a> (1847-1931), <a href="/wiki/Prix_Nobel_de_chimie" title="Prix Nobel de chimie">prix Nobel de chimie</a>, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Heinrich_Hoeftman" title="Heinrich Hoeftman">Heinrich Hoeftman</a> (1851-1917), médecin allemand, pionnier de l'orthopédie allemande moderne, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/David_Hilbert" title="David Hilbert">David Hilbert</a> (1862-1943), mathématicien, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Hugo_Haase" title="Hugo Haase">Hugo Haase</a> (1863-1919), avocat et homme politique, député (<a href="/wiki/SPD" class="mw-redirect" title="SPD">SPD</a>) de Königsberg au <a href="/wiki/Reichstag_(Empire_allemand)" title="Reichstag (Empire allemand)">Reichstag</a>, fondateur de l'<a href="/wiki/USPD" class="mw-redirect" title="USPD">USPD</a></li> <li><a href="/wiki/Siegfried_Passarge" title="Siegfried Passarge">Siegfried Passarge</a> (1866-1958), géographe né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/K%C3%A4the_Kollwitz" title="Käthe Kollwitz">Käthe Kollwitz</a> (1867-1945), artiste (gravures, lithographies et sculptures)</li> <li><a href="/wiki/Arnold_Sommerfeld" title="Arnold Sommerfeld">Arnold Sommerfeld</a> (1868-1951), physicien, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Otto_Braun_(1872-1955)" title="Otto Braun (1872-1955)">Otto Braun (1872-1955)</a>, Premier ministre de <a href="/wiki/%C3%89tat_libre_de_Prusse" title="État libre de Prusse">Prusse</a> (<a href="/wiki/SPD" class="mw-redirect" title="SPD">SPD</a>), né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Hermann_Bauer" title="Hermann Bauer">Hermann Bauer</a> (1875-1958), amiral, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Agnes_Miegel" title="Agnes Miegel">Agnes Miegel</a> (1879-1964), écrivain et journaliste, née à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Harry_Liedtke" title="Harry Liedtke">Harry Liedtke</a> (1882-1945), acteur, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Carl_Friedrich_Goerdeler" title="Carl Friedrich Goerdeler">Carl Friedrich Goerdeler</a> (1884-1945) a participé à l'attentat contre <a href="/wiki/Hitler" class="mw-redirect" title="Hitler">Hitler</a> du <time class="nowrap" datetime="1944-07-20" data-sort-value="1944-07-20">20 juillet 1944</time></li> <li><a href="/wiki/Julius_Jakobovits" title="Julius Jakobovits">Julius Jakobovits</a> (1886-1947), rabbin de Königsberg jusqu'en 1938, qui doit se réfugier à Londres devant la montée du nazisme, père du <a href="/wiki/Grand-rabbin" title="Grand-rabbin">grand-rabbin</a> <a href="/wiki/Immanuel_Jakobovits" title="Immanuel Jakobovits">Immanuel Jakobovits</a></li> <li><a href="/wiki/Walter_Jankuhn" title="Walter Jankuhn">Walter Jankuhn</a> (1888-1953), chanteur d'opérette et acteur de cinéma</li> <li><a href="/wiki/Fritz_Albert_Lipmann" title="Fritz Albert Lipmann">Fritz Albert Lipmann</a> (1899-1986), biochimiste, né à Königsberg, <a href="/wiki/Prix_Nobel_de_m%C3%A9decine" class="mw-redirect" title="Prix Nobel de médecine">prix Nobel de médecine</a> en 1953 avec <a href="/wiki/Hans_Adolf_Krebs" title="Hans Adolf Krebs">Hans Adolf Krebs</a></li> <li><a href="/wiki/Werner_Ostendorff" title="Werner Ostendorff">Werner Ostendorff</a>, (1903-1945) SS-Gruppenführer (lieutenant general) und Generalleutnant der Waffen-SS durant la Seconde Guerre mondiale.</li> <li><a href="/wiki/Edith_F%C3%BCrst" title="Edith Fürst">Edith Fürst</a> (1904-1997), infirmière, survivante de la Shoah</li> <li><a href="/wiki/Leah_Goldberg" title="Leah Goldberg">Leah Goldberg</a> (1911-1970), poétesse israélienne née à Königsberg.</li> <li><a href="/wiki/Josef_Hirsch_Dunner" title="Josef Hirsch Dunner">Josef Hirsch Dunner</a> (<a href="/wiki/1913" title="1913">1913</a>-<a href="/wiki/2007" title="2007">2007</a>), grand-rabbin de <a href="/wiki/Prusse-Orientale" class="mw-redirect" title="Prusse-Orientale">Prusse-Orientale</a> à Königsberg de 1936 à 1938, qui se réfugie à Londres devant la montée du nazisme</li> <li><a href="/wiki/Gerhard_Barkhorn" title="Gerhard Barkhorn">Gerhard Barkhorn</a> (1919-1983), as de la <a href="/wiki/Luftwaffe" title="Luftwaffe">Luftwaffe</a>, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Immanuel_Jakobovits" title="Immanuel Jakobovits">Immanuel Jakobovits</a> (1921-1999), baron Jakobovits, grand-rabbin d'Irlande, grand-rabbin du Royaume-Uni, né à Königsberg, fils de <a href="/wiki/Julius_Jakobovits" title="Julius Jakobovits">Julius Jakobovits</a>, rabbin de Königsberg jusqu'en 1938</li> <li><a href="/wiki/Leah_Rabin" title="Leah Rabin">Leah Rabin</a> (1928-2000), épouse de <a href="/wiki/Yitzhak_Rabin" title="Yitzhak Rabin">Yitzhak Rabin</a>, née à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Karl-Hermann_Flach" title="Karl-Hermann Flach">Karl-Hermann Flach</a> (1929-1973), journaliste et homme politique allemand (<a href="/wiki/Freie_Demokratische_Partei" class="mw-redirect" title="Freie Demokratische Partei">FDP</a>)</li> <li><a href="/wiki/Reinhard_Bonnke" title="Reinhard Bonnke">Reinhard Bonnke</a> (1940-2019), est un missionnaire chrétien évangélique charismatique allemand, né à Königsberg</li> <li><a href="/wiki/Teddy_Palmer" title="Teddy Palmer">Teddy Palmer</a> (1940-2014), chanteur allemand, né à Königsberg.</li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Notes_et_références"><span id="Notes_et_r.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Notes et références</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=29" title="Modifier la section : Notes et références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=29" title="Modifier le code source de la section : Notes et références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Notes">Notes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=30" title="Modifier la section : Notes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=30" title="Modifier le code source de la section : Notes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:30em;"><ol class="references"> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="des_anciens_élèves_de_l&#39;École_polonaise1897"><span class="ouvrage" id="Association_des_anciens_élèves_de_l&#39;École_polonaise1897">Association des anciens élèves de l'École polonaise, <cite class="italique">Bulletin polonais littéraire, scientifique et artistique</cite>, Association des anciens élèves de l'École polonaise, <time class="nowrap" datetime="1897-09-15" data-sort-value="1897-09-15">15 septembre 1897</time>, 219&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k6147190g/f7.image">lire en ligne</a>)</small>, Il. «&#160;[Napoléon] fut étonné d'apprendre que le corps prussien cantonné sous Crôlewiec (Koenigsberg) comprenait, non des Polonais, mais des Lituaniens et des Samogiliens, qui, bien que parlant peu le polonais, restaient, comme toute la Lituanie, attachés à la Pologne. Il m'interrogea aussi sur la situation des paysans. Mon père m'avait appris que, sous le gouvernement polonais, les paysans étaient moins chargés de corvées. L'agriculture plus simple n'exigeait pas, en dehors de la moisson, autant de bras. Mais, lorsque le gouvernement prussien s'empara du pays, il distribua à ses Allemands toutes les propriétés de l'église, de la couronne et des starosties. Ceux-ci, hommes fertiles en expédients, avaient augmenté les corvées, imposant plus de jours de travail et réclamant bien d'autres services. Nos citoyens, accablés de dettes après les dernières guerres, suivant l'exemple des nouveaux maîtres, avaient commencé à les imiter en partie.&#160;»<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Bulletin+polonais+litt%C3%A9raire%2C+scientifique+et+artistique&amp;rft.pub=Association+des+anciens+%C3%A9l%C3%A8ves+de+l%27%C3%89cole+polonaise&amp;rft.au=Association+des+anciens+%C3%A9l%C3%A8ves+de+l%27%C3%89cole+polonaise&amp;rft.date=1897-09-15&amp;rft.pages=Il.+%C2%AB+%5BNapol%C3%A9on%5D+fut+%C3%A9tonn%C3%A9+d%27apprendre+que+le+corps+prussien+cantonn%C3%A9+sous+Cr%C3%B4lewiec+%28Koenigsberg%29+comprenait%2C+non+des+Polonais%2C+mais+des+Lituaniens+et+des+Samogiliens%2C+qui%2C+bien+que+parlant+peu+le+polonais%2C+restaient%2C+comme+toute+la+Lituanie%2C+attach%C3%A9s+%C3%A0+la+Pologne.+Il+m%27interrogea+aussi+sur+la+situation+des+paysans.+Mon+p%C3%A8re+m%27avait+appris+que%2C+sous+le+gouvernement+polonais%2C+les+paysans+%C3%A9taient+moins+charg%C3%A9s+de+corv%C3%A9es.+L%27agriculture+plus+simple+n%27exigeait+pas%2C+en+dehors+de+la+moisson%2C+autant+de+bras.+Mais%2C+lorsque+le+gouvernement+prussien+s%27empara+du+pays%2C+il+distribua+%C3%A0+ses+Allemands+toutes+les+propri%C3%A9t%C3%A9s+de+l%27%C3%A9glise%2C+de+la+couronne+et+des+starosties.+Ceux-ci%2C+hommes+fertiles+en+exp%C3%A9dients%2C+avaient+augment%C3%A9+les+corv%C3%A9es%2C+imposant+plus+de+jours+de+travail+et+r%C3%A9clamant+bien+d%27autres+services.+Nos+citoyens%2C+accabl%C3%A9s+de+dettes+apr%C3%A8s+les+derni%C3%A8res+guerres%2C+suivant+l%27exemple+des+nouveaux+ma%C3%AEtres%2C+avaient+commenc%C3%A9+%C3%A0+les+imiter+en+partie.+%C2%BB&amp;rft.tpages=219&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a> </span><span class="reference-text">La sécularisation opérée à partir de 1525 ne modifie pas cette destination.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a> </span><span class="reference-text">On doit à l'historien prussien Christoph Hartknoch une biographie (en latin) de ce conseiller <i>Vita Guilielmi Gnaphei</i> (Acta Borussica III).</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a> </span><span class="reference-text">Frédéric III ne pouvait être sacré roi de Prusse, puisque la Prusse occidentale ne relevait alors pas de sa suzeraineté.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a> </span><span class="reference-text">Cette capitulation entraîne sa condamnation à mort par contumace et la déportation de sa famille, sur ordre personnel de Hitler</span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Références"><span id="R.C3.A9f.C3.A9rences"></span>Références</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=31" title="Modifier la section : Références" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=31" title="Modifier le code source de la section : Références"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small decimal" style="column-width:18em; column-count:4;"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a> </span><span class="reference-text"><span class="ouvrage" id="Lenoble1979"><span class="ouvrage" id="Georges-Frédéric_Lenoble1979">Georges-Frédéric <span class="nom_auteur">Lenoble</span>, «&#160;<cite style="font-style:normal">SUR «&#160;LE DISCOURS DU MONDE&#160;» DE JEAN GRANIER: Commentaire d'humeur</cite>&#160;», <i>Revue Philosophique de la France et de l'Étranger</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;169, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;1,&#8206; <time>1979</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">87–98</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://portal.issn.org/resource/issn/0035-3833">0035-3833</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/41095117">lire en ligne</a>, consulté le <time class="nowrap" datetime="2024-03-04" data-sort-value="2024-03-04">4 mars 2024</time>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=SUR+%C2%AB+LE+DISCOURS+DU+MONDE+%C2%BB+DE+JEAN+GRANIER%3A+Commentaire+d%27humeur&amp;rft.jtitle=Revue+Philosophique+de+la+France+et+de+l%27%C3%89tranger&amp;rft.issue=1&amp;rft.aulast=Lenoble&amp;rft.aufirst=Georges-Fr%C3%A9d%C3%A9ric&amp;rft.date=1979&amp;rft.volume=169&amp;rft.pages=87%E2%80%9398&amp;rft.issn=0035-3833&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span></span></span> </li> <li id="cite_note-Chaline,_201398-2"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Chaline,_201398_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-Chaline,_201398_2-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Chaline,_201398_2-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Chaline,_2013">Chaline, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;98. </span> </li> <li id="cite_note-Chaline,_201399-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Chaline,_201399_3-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Chaline,_2013">Chaline, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;99. </span> </li> <li id="cite_note-Chaline2013100-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Chaline2013100_6-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Chaline2013">Chaline 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;100. </span> </li> <li id="cite_note-Chaline,_2013100-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Chaline,_2013100_8-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Chaline,_2013">Chaline, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;100. </span> </li> <li id="cite_note-Pou105-9"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Pou105_9-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Pou105_9-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Pou">Pourchasse, 2010, II</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;105</span> </li> <li id="cite_note-Chaline,_2013102-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Chaline,_2013102_11-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Chaline,_2013">Chaline, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;102. </span> </li> <li id="cite_note-Lie81-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lie81_12-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lie">Liechtenhan, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;81</span> </li> <li id="cite_note-Lie91-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lie91_13-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lie">Liechtenhan, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;91</span> </li> <li id="cite_note-Lie93-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lie93_14-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lie">Liechtenhan, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;93</span> </li> <li id="cite_note-Lo249-15"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Lo249_15-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Lo249_15-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Lop">Lopez, 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;249</span> </li> <li id="cite_note-Co204-16"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Co204_16-0">a</a> et <a href="#cite_ref-Co204_16-1">b</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Co">Cœuré, Dullin, 2007</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;204</span> </li> <li id="cite_note-Obi9-17"><span class="mw-cite-backlink noprint">↑ <sup><a href="#cite_ref-Obi9_17-0">a</a> <a href="#cite_ref-Obi9_17-1">b</a> et <a href="#cite_ref-Obi9_17-2">c</a></sup> </span><span class="reference-text"><a href="#Obi">Obitchkina, 2015</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;9</span> </li> <li id="cite_note-Lopez2010384-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lopez2010384_18-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lopez2010">Lopez 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;384. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012148-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012148_19-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;148. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012156-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012156_20-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;156. </span> </li> <li id="cite_note-Lopez2010276-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lopez2010276_21-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lopez2010">Lopez 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;276. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012233-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012233_22-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;233. </span> </li> <li id="cite_note-Lopez2010284-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lopez2010284_23-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lopez2010">Lopez 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;284. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012236-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012236_24-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;236. </span> </li> <li id="cite_note-Lopez2010377-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lopez2010377_25-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lopez2010">Lopez 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;377. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012238-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012238_26-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;238. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012327-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012327_27-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;327. </span> </li> <li id="cite_note-Lopez2010388-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Lopez2010388_28-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Lopez2010">Lopez 2010</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;388. </span> </li> <li id="cite_note-Kershaw2012388-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Kershaw2012388_30-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Kershaw2012">Kershaw 2012</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;388. </span> </li> <li id="cite_note-Cha103-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Cha103_31-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Cha">Chaline, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;103</span> </li> <li id="cite_note-PK39-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PK39_32-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#PK">Pelus-Kaplan, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;39</span> </li> <li id="cite_note-Pou102-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Pou102_33-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Pou">Pourchasse, 2010, II</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;102</span> </li> <li id="cite_note-Weg35-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Weg35_34-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Weg">Wegener, 2004</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;35</span> </li> <li id="cite_note-PK40-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-PK40_35-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#PK">Pelus-Kaplan, 2013</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;40</span> </li> <li id="cite_note-Po58-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Po58_36-0">↑</a> </span><span class="reference-text"><a href="#Po">Pourchasse, 2010, I</a>, <abbr class="abbr" title="page(s)">p.</abbr>&#160;58</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a> </span><span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://sobor-kaliningrad.ru/eng/the_cathedrals_history.html">Kaliningrad</a></span> </li> </ol> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Voir_aussi">Voir aussi</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=32" title="Modifier la section : Voir aussi" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=32" title="Modifier le code source de la section : Voir aussi"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r194021218">.mw-parser-output .autres-projets>.titre{text-align:center;margin:0.2em 0}.mw-parser-output .autres-projets>ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li{list-style:none;margin:0.2em 0;text-indent:0;padding-left:24px;min-height:20px;text-align:left;display:block}.mw-parser-output .autres-projets>ul>li>a{font-style:italic}@media(max-width:720px){.mw-parser-output .autres-projets{float:none}}</style><div class="autres-projets boite-grise boite-a-droite noprint js-interprojets"> <p class="titre">Sur les autres projets Wikimedia&#160;:</p> <ul class="noarchive plainlinks"> <li class="wiktionary"><a href="https://fr.wiktionary.org/wiki/K%C3%B6nigsberg" class="extiw" title="wikt:Königsberg">Königsberg</a>, <span class="nowrap">sur le <span class="project">Wiktionnaire</span></span></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Source">Source</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=33" title="Modifier la section : Source" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=33" title="Modifier le code source de la section : Source"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Cet article est partiellement ou en totalité issu de l'article intitulé «&#160;<span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaliningrad&amp;oldid=oldid">Kaliningrad</a>&#160;» <small>(voir <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kaliningrad&amp;oldid=oldid&amp;action=history">la liste des auteurs</a></span>)</small></span>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bibliographie">Bibliographie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=34" title="Modifier la section : Bibliographie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=34" title="Modifier le code source de la section : Bibliographie"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span class="ouvrage" id="Cha">Olivier Chaline, «&#160;<cite style="font-style:normal">Königsberg, microcosme d'histoire prussienne</cite>&#160;», <i>Histoire, économie &amp; société</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;32,&#8206; <time>2013</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">97-108</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3917/hes.132.0097">10.3917/hes.132.0097</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/revue-histoire-economie-et-societe-2013-2-page-97.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=K%C3%B6nigsberg%2C+microcosme+d%27histoire+prussienne&amp;rft.jtitle=Histoire%2C+%C3%A9conomie+%26+soci%C3%A9t%C3%A9&amp;rft.issue=32&amp;rft.au=Olivier+Chaline&amp;rft.date=2013&amp;rft.volume=2&amp;rft.pages=97-108&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.3917%2Fhes.132.0097&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cairn.info%2Frevue-histoire-economie-et-societe-2013-2-page-97.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Co">Sophie <span class="nom_auteur">Cœuré (dir.)</span> et Sabine <span class="nom_auteur">Dullin (dir.)</span>, <cite class="italique">Frontières du communisme</cite>, Paris, <a href="/wiki/La_D%C3%A9couverte" title="La Découverte">La découverte</a>, <abbr class="abbr" title="collection">coll.</abbr>&#160;«&#160;Recherches&#160;», <time>2007</time>, 470&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7071-5321-0" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7071-5321-0"><span class="nowrap">978-2-7071-5321-0</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cairn.info/frontieres-du-communisme--9782707153210.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Fronti%C3%A8res+du+communisme&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=La+d%C3%A9couverte&amp;rft.aulast=C%C5%93ur%C3%A9+%28dir.%29&amp;rft.aufirst=Sophie&amp;rft.au=Dullin+%28dir.%29%2C+Sabine&amp;rft.date=2007&amp;rft.tpages=470&amp;rft.isbn=978-2-7071-5321-0&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : français">(fr)</abbr> <span class="ouvrage" id="Ker"><a href="/wiki/Ian_Kershaw" title="Ian Kershaw">Ian <span class="nom_auteur">Kershaw</span></a> (<abbr class="abbr" title="traduction">trad.</abbr>&#160;de l'anglais), <cite class="italique">La Fin, Allemagne, 1944-1945</cite>, Paris, Éditions du Seuil, <time>2012</time>, 665&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-02-080301-4" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-02-080301-4"><span class="nowrap">978-2-02-080301-4</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=La+Fin%2C+Allemagne%2C+1944-1945&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=%C3%89ditions+du+Seuil&amp;rft.aulast=Kershaw&amp;rft.aufirst=Ian&amp;rft.date=2012&amp;rft.tpages=665&amp;rft.isbn=978-2-02-080301-4&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Lie"><a href="/wiki/Francine-Dominique_Liechtenhan" title="Francine-Dominique Liechtenhan">Francine-Dominique Liechtenhan</a>, «&#160;<cite style="font-style:normal">Königsberg, capitale de la Nouvelle Russie&#160;? La Prusse orientale sous l'occupation russe (1758-1762)</cite>&#160;», <i>Histoire, économie &amp; société</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2,&#8206; <time>2013</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">79-95</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/revue-histoire-economie-et-societe-2013-2-page-79.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=K%C3%B6nigsberg%2C+capitale+de+la+Nouvelle+Russie+%3F+La+Prusse+orientale+sous+l%27occupation+russe+%281758-1762%29&amp;rft.jtitle=Histoire%2C+%C3%A9conomie+%26+soci%C3%A9t%C3%A9&amp;rft.au=Francine-Dominique+Liechtenhan&amp;rft.date=2013&amp;rft.volume=2&amp;rft.pages=79-95&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cairn.info%2Frevue-histoire-economie-et-societe-2013-2-page-79.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Lop"><a href="/wiki/Jean_Lopez" title="Jean Lopez">Jean <span class="nom_auteur">Lopez</span></a>, <cite class="italique">Berlin&#160;: Les offensives géantes de l'Armée Rouge. Vistule - Oder - Elbe (12 janvier-9 mai 1945)</cite>, Paris, <a href="/wiki/Economica" class="mw-redirect" title="Economica">Economica</a>, <time>2010</time>, 644&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-2-7178-5783-2" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-2-7178-5783-2"><span class="nowrap">978-2-7178-5783-2</span></a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Berlin&amp;rft.place=Paris&amp;rft.pub=Economica&amp;rft.stitle=Les+offensives+g%C3%A9antes+de+l%27Arm%C3%A9e+Rouge.+Vistule+-+Oder+-+Elbe+%2812+janvier-9+mai+1945%29&amp;rft.aulast=Lopez&amp;rft.aufirst=Jean&amp;rft.date=2010&amp;rft.tpages=644&amp;rft.isbn=978-2-7178-5783-2&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Obi">Evguenia Obitchkina, «&#160;<cite style="font-style:normal">La diplomatie de Staline face à la question polonaise en 1944</cite>&#160;», <i>Guerres mondiales et conflits contemporains</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;258,&#8206; <time>2015</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">5-26</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3917/gmcc.258.0005">10.3917/gmcc.258.0005</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/revue-guerres-mondiales-et-conflits-contemporains-2015-2-page-5.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=La+diplomatie+de+Staline+face+%C3%A0+la+question+polonaise+en+1944&amp;rft.jtitle=Guerres+mondiales+et+conflits+contemporains&amp;rft.issue=258&amp;rft.au=Evguenia+Obitchkina&amp;rft.date=2015&amp;rft.volume=2&amp;rft.pages=5-26&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.3917%2Fgmcc.258.0005&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cairn.info%2Frevue-guerres-mondiales-et-conflits-contemporains-2015-2-page-5.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="PK">Marie-Louise Pelus-Kaplan, «&#160;<cite style="font-style:normal">La Prusse orientale dans le commerce baltique au <a href="/wiki/XVIe_si%C3%A8cle" title="XVIe siècle"><abbr class="abbr" title="16ᵉ siècle"><span class="romain">XVI</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</a></cite>&#160;», <i>Histoire, économie &amp; société</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2 (<abbr class="abbr" title="Trente-deuxième">32<sup>e</sup></abbr>&#160;année),&#8206; <time>2013</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">39-49</span> <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/Digital_Object_Identifier" title="Digital Object Identifier">DOI</a>&#160;<span class="plainlinks noarchive nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.3917/hes.132.0039">10.3917/hes.132.0039</a></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/revue-histoire-economie-et-societe-2013-2-page-39.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=La+Prusse+orientale+dans+le+commerce+baltique+au+XVIe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.jtitle=Histoire%2C+%C3%A9conomie+%26+soci%C3%A9t%C3%A9&amp;rft.au=Marie-Louise+Pelus-Kaplan&amp;rft.date=2013&amp;rft.volume=2+%28%3Cabbr+class%3D%22abbr%22+title%3D%22Trente-deuxi%C3%A8me%22%3E32%3Csup%3Ee%3C%2Fsup%3E%3C%2Fabbr%3E%26nbsp%3Bann%C3%A9e%29&amp;rft.pages=39-49&amp;rft_id=info%3Adoi%2F10.3917%2Fhes.132.0039&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cairn.info%2Frevue-histoire-economie-et-societe-2013-2-page-39.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Po">Pierrick Pourchasse, «&#160;<cite style="font-style:normal">De Libau à Roscoff. L'indispensable graine de lin de Courlande</cite>&#160;», <i>Histoire et sociétés rurales</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;2, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;34,&#8206; <time>2010</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">53-78</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/revue-histoire-et-societes-rurales-2010-2-page-53.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=De+Libau+%C3%A0+Roscoff.+L%27indispensable+graine+de+lin+de+Courlande&amp;rft.jtitle=Histoire+et+soci%C3%A9t%C3%A9s+rurales&amp;rft.issue=34&amp;rft.au=Pierrick+Pourchasse&amp;rft.date=2010&amp;rft.volume=2&amp;rft.pages=53-78&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cairn.info%2Frevue-histoire-et-societes-rurales-2010-2-page-53.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Pou">Pierrick Pourchasse, «&#160;<cite style="font-style:normal">Le dynamisme des petits ports de l’espace baltique au <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>&#160;», <i>Rives méditerranéennes</i>, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;35,&#8206; <time>2010</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">99-115</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://rives.revues.org/3854">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Le+dynamisme+des+petits+ports+de+l%E2%80%99espace+baltique+au+XVIIIe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.jtitle=Rives+m%C3%A9diterran%C3%A9ennes&amp;rft.issue=35&amp;rft.au=Pierrick+Pourchasse&amp;rft.date=2010&amp;rft.pages=99-115&amp;rft_id=http%3A%2F%2Frives.revues.org%2F3854&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Stier1965"><span class="ouvrage" id="Hans-Erich_Stier1965"><abbr class="abbr indicateur-langue" title="Langue : allemand">(de)</abbr> et al., <cite class="italique" lang="de">Westermann grosser Atlas zur Weltgeschichte</cite>, Westermann, <time>1965</time>, 256&#160;<abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>, 24x33 <small style="line-height:1em;">(<a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Ouvrages_de_r%C3%A9f%C3%A9rence/978-3-07-509520-1" title="Spécial:Ouvrages de référence/978-3-07-509520-1"><span class="nowrap">978-3-07-509520-1</span></a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.westermann.de/suche/artikelansicht.xtp?id=978-3-07-509520-1">présentation en ligne</a>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&amp;rft.genre=book&amp;rft.btitle=Westermann+grosser+Atlas+zur+Weltgeschichte&amp;rft.pub=Westermann&amp;rft.aulast=Stier&amp;rft.aufirst=Hans-Erich&amp;rft.date=1965&amp;rft.tpages=256&amp;rft.isbn=978-3-07-509520-1&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span></span></li> <li><span class="ouvrage" id="Weg">Anne Sleeswijk Wegener, «&#160;<cite style="font-style:normal">Du nectar et de la godaille&#160;: qualité et falsification du vin aux Provinces-Unies, <abbr class="abbr" title="18ᵉ siècle"><span class="romain">XVIII</span><sup style="font-size:72%">e</sup></abbr>&#160;siècle</cite>&#160;», <i>Revue d’histoire moderne et contemporaine</i>, <abbr class="abbr" title="volume">vol.</abbr>&#160;3, <abbr class="abbr" title="numéro">n<sup>o</sup></abbr>&#160;51,&#8206; <time>2004</time>, <abbr class="abbr" title="pages">p.</abbr>&#160;<span class="nowrap">17-43</span> <small style="line-height:1em;">(<a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cairn.info/revue-d-histoire-moderne-et-contemporaine-2004-3-page-17.htm">lire en ligne</a> <span class="skin-invert-image" typeof="mw:File"><span title="Inscription nécessaire pour accéder au document"><img alt="Inscription nécessaire" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/14px-Lock-gray-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/18px-Lock-gray-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span>)</small><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&amp;rft.genre=article&amp;rft.atitle=Du+nectar+et+de+la+godaille+%3A+qualit%C3%A9+et+falsification+du+vin+aux+Provinces-Unies%2C+XVIIIe%26nbsp%3Bsi%C3%A8cle&amp;rft.jtitle=Revue+d%E2%80%99histoire+moderne+et+contemporaine&amp;rft.issue=51&amp;rft.au=Anne+Sleeswijk+Wegener&amp;rft.date=2004&amp;rft.volume=3&amp;rft.pages=17-43&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cairn.info%2Frevue-d-histoire-moderne-et-contemporaine-2004-3-page-17.htm&amp;rfr_id=info%3Asid%2Ffr.wikipedia.org%3AK%C3%B6nigsberg"></span></span>.<span class="nowrap" title="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article">&#160;<span typeof="mw:File"><span><img alt="Ouvrage utilisé pour la rédaction de l&#39;article" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/20px-Icon_flat_design_plume.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/30px-Icon_flat_design_plume.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Icon_flat_design_plume.svg/40px-Icon_flat_design_plume.svg.png 2x" data-file-width="330" data-file-height="158" /></span></span></span></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Articles_connexes">Articles connexes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=35" title="Modifier la section : Articles connexes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=35" title="Modifier le code source de la section : Articles connexes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="column-width:20em;column-count:3;column-gap:1em;" class="colonnes"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%C3%A2teau_de_K%C3%B6nigsberg" title="Château de Königsberg">Château de Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Cath%C3%A9drale_de_K%C3%B6nigsberg" title="Cathédrale de Königsberg">Cathédrale de Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Universit%C3%A9_de_K%C3%B6nigsberg" title="Université de Königsberg">Université de Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Acad%C3%A9mie_des_arts_de_K%C3%B6nigsberg" title="Académie des arts de Königsberg">Académie des beaux-arts</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89glise_de_la_Sainte-Famille_(Kaliningrad)" title="Église de la Sainte-Famille (Kaliningrad)">Église de la Sainte-Famille</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89glise_Saint-Adalbert_(Kaliningrad)" title="Église Saint-Adalbert (Kaliningrad)">Église Saint-Adalbert</a></li> <li><a href="/wiki/Nouvelle_synagogue_de_K%C3%B6nigsberg_(1896-1938)" class="mw-redirect" title="Nouvelle synagogue de Königsberg (1896-1938)">Nouvelle synagogue de Königsberg (1896-1938)</a></li> <li><a href="/wiki/%C3%89glise_r%C3%A9form%C3%A9e_fran%C3%A7aise_de_K%C3%B6nigsberg" title="Église réformée française de Königsberg">Église réformée française de Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Offensive_de_Prusse-Orientale" title="Offensive de Prusse-Orientale">Offensive de Prusse Orientale</a></li> <li><a href="/wiki/Bataille_de_K%C3%B6nigsberg" title="Bataille de Königsberg">Bataille de Königsberg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Le_si%C3%A8cle_de_K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Le siècle de Königsberg (page inexistante)">Le siècle de Königsberg</a>&#160;<a href="https://de.wikipedia.org/wiki/K%C3%B6nigsberger_Jahrhundert" class="extiw" title="de:Königsberger Jahrhundert"><span class="indicateur-langue" title="Article en allemand&#160;: «&#160;Königsberger Jahrhundert&#160;»">(de)</span></a></li> <li><a href="/wiki/Deutsche_Ostmesse_K%C3%B6nigsberg" title="Deutsche Ostmesse Königsberg">Deutsche Ostmesse Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/Probl%C3%A8me_des_sept_ponts_de_K%C3%B6nigsberg" title="Problème des sept ponts de Königsberg">Problème des sept ponts de Königsberg</a></li> <li><a href="/wiki/K%C3%B6nigsberger_Klopse" title="Königsberger Klopse">Königsberger Klopse</a></li> <li><a href="/wiki/Oblast_de_Kaliningrad" title="Oblast de Kaliningrad">Oblast de Kaliningrad</a></li> <li><a href="/wiki/Kaliningrad" title="Kaliningrad">Kaliningrad</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Liens_externes">Liens externes</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;veaction=edit&amp;section=36" title="Modifier la section : Liens externes" class="mw-editsection-visualeditor"><span>modifier</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;action=edit&amp;section=36" title="Modifier le code source de la section : Liens externes"><span>modifier le code</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p class="mw-empty-elt"> </p> <ul><li class="mw-empty-elt"></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers">Notice dans un dictionnaire ou une encyclopédie généraliste<span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4120832?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/K%C3%B6nigsberg"><i>Store norske leksikon</i></a></li> </ul></div></li> <li><div class="liste-horizontale"><span class="wd_identifiers"><a href="/wiki/Autorit%C3%A9_(sciences_de_l%27information)" title="Autorité (sciences de l&#39;information)">Notices d'autorité</a><span class="noprint wikidata-linkback skin-invert"><span class="mw-valign-baseline noviewer" typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q4120832?uselang=fr#identifiers" title="Voir et modifier les données sur Wikidata"><img alt="Voir et modifier les données sur Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/10px-Blue_pencil.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/15px-Blue_pencil.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Blue_pencil.svg/20px-Blue_pencil.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="600" /></a></span></span></span>&#160;: <ul><li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/154153242">VIAF</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4031541-1">GND</a></span></li> <li><span class="nowrap uid noarchive"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%202016062249">NUKAT</a></span></li> </ul></div></li></ul> <ul id="bandeau-portail" class="bandeau-portail"><li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Royaume_de_Prusse" title="Portail du royaume de Prusse"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_%281803-1892%29.svg/33px-Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_%281803-1892%29.svg.png" decoding="async" width="33" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_%281803-1892%29.svg/50px-Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_%281803-1892%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_%281803-1892%29.svg/66px-Flag_of_the_Kingdom_of_Prussia_%281803-1892%29.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Royaume_de_Prusse" title="Portail:Royaume de Prusse">Portail du royaume de Prusse</a></span> </span></li> <li><span class="bandeau-portail-element"><span class="bandeau-portail-icone"><span class="mw-image-border noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Portail:Empire_allemand" title="Portail de l&#39;Empire allemand"><img alt="icône décorative" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/33px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png" decoding="async" width="33" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/50px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg/66px-Flag_of_Germany_%281867%E2%80%931918%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></span> <span class="bandeau-portail-texte"><a href="/wiki/Portail:Empire_allemand" title="Portail:Empire allemand">Portail de l'Empire allemand</a></span> </span></li> </ul> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.codfw.main‐57bccb6b4d‐tqnpp Cached time: 20250223180042 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.652 seconds Real time usage: 0.841 seconds Preprocessor visited node count: 10403/1000000 Post‐expand include size: 132628/2097152 bytes Template argument size: 18189/2097152 bytes Highest expansion depth: 17/100 Expensive parser function count: 20/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 25089/5000000 bytes Lua time usage: 0.227/10.000 seconds Lua memory usage: 7211477/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 1/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 686.064 1 -total 17.88% 122.664 1 Modèle:Infobox_Ancienne_entité_territoriale 15.03% 103.094 1 Modèle:Liens 10.77% 73.861 2 Modèle:Références 8.39% 57.592 17 Modèle:Wikidata 6.12% 41.974 19 Modèle:Sfn 5.60% 38.453 2 Modèle:Méta_bandeau_de_note 5.56% 38.165 33 Modèle:Date- 5.46% 37.440 1 Modèle:Autre 5.37% 36.838 2 Modèle:Méta_bandeau --> <!-- Saved in parser cache with key frwiki:pcache:18928:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250223180042 and revision id 222182180. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ce document provient de «&#160;<a dir="ltr" href="https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Königsberg&amp;oldid=222182180">https://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Königsberg&amp;oldid=222182180</a>&#160;».</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Accueil" title="Catégorie:Accueil">Catégories</a> : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:K%C3%B6nigsberg" title="Catégorie:Königsberg">Königsberg</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Ville_d%C3%A9truite_par_une_guerre_ou_un_conflit" title="Catégorie:Ville détruite par une guerre ou un conflit">Ville détruite par une guerre ou un conflit</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Ancien_nom_de_localit%C3%A9_dans_l%27oblast_de_Kaliningrad" title="Catégorie:Ancien nom de localité dans l&#039;oblast de Kaliningrad">Ancien nom de localité dans l'oblast de Kaliningrad</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Catégories cachées : <ul><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_utilisant_une_Infobox" title="Catégorie:Article utilisant une Infobox">Article utilisant une Infobox</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_souhait%C3%A9e" title="Catégorie:Article à référence souhaitée">Article à référence souhaitée</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_%C3%A0_r%C3%A9f%C3%A9rence_n%C3%A9cessaire" title="Catégorie:Article à référence nécessaire">Article à référence nécessaire</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_avec_une_section_vide_ou_incompl%C3%A8te" title="Catégorie:Article avec une section vide ou incomplète">Article avec une section vide ou incomplète</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_contenant_un_appel_%C3%A0_traduction_en_allemand" title="Catégorie:Article contenant un appel à traduction en allemand">Article contenant un appel à traduction en allemand</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_un_mod%C3%A8le_Bases_inactif" title="Catégorie:Page utilisant un modèle Bases inactif">Page utilisant un modèle Bases inactif</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_utilisant_P4342" title="Catégorie:Page utilisant P4342">Page utilisant P4342</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_bases_externes" title="Catégorie:Page pointant vers des bases externes">Page pointant vers des bases externes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Page_pointant_vers_des_dictionnaires_ou_encyclop%C3%A9dies_g%C3%A9n%C3%A9ralistes" title="Catégorie:Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes">Page pointant vers des dictionnaires ou encyclopédies généralistes</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Article_de_Wikip%C3%A9dia_avec_notice_d%27autorit%C3%A9" title="Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d&#039;autorité">Article de Wikipédia avec notice d'autorité</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Royaume_de_Prusse/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Royaume de Prusse/Articles liés">Portail:Royaume de Prusse/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:%C3%89poque_contemporaine/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Époque contemporaine/Articles liés">Portail:Époque contemporaine/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Histoire/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Histoire/Articles liés">Portail:Histoire/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Allemagne/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Allemagne/Articles liés">Portail:Allemagne/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Europe/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Europe/Articles liés">Portail:Europe/Articles liés</a></li><li><a href="/wiki/Cat%C3%A9gorie:Portail:Empire_allemand/Articles_li%C3%A9s" title="Catégorie:Portail:Empire allemand/Articles liés">Portail:Empire allemand/Articles liés</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> La dernière modification de cette page a été faite le 18 janvier 2025 à 01:00.</li> <li id="footer-info-copyright"><span style="white-space: normal"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Citation_et_r%C3%A9utilisation_du_contenu_de_Wikip%C3%A9dia" title="Wikipédia:Citation et réutilisation du contenu de Wikipédia">Droit d'auteur</a>&#160;: les textes sont disponibles sous <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fr">licence Creative Commons attribution, partage dans les mêmes conditions</a>&#160;; d’autres conditions peuvent s’appliquer. Voyez les <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/fr">conditions d’utilisation</a> pour plus de détails, ainsi que les <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Cr%C3%A9dits_graphiques" title="Wikipédia:Crédits graphiques">crédits graphiques</a>. En cas de réutilisation des textes de cette page, voyez <a href="/wiki/Sp%C3%A9cial:Citer/K%C3%B6nigsberg" title="Spécial:Citer/Königsberg">comment citer les auteurs et mentionner la licence</a>.<br /> Wikipedia® est une marque déposée de la <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, organisation de bienfaisance régie par le paragraphe <a href="/wiki/501c" title="501c">501(c)(3)</a> du code fiscal des États-Unis.</span><br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/fr">Politique de confidentialité</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:%C3%80_propos_de_Wikip%C3%A9dia">À propos de Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Avertissements_g%C3%A9n%C3%A9raux">Avertissements</a></li> <li id="footer-places-contact"><a href="//fr.wikipedia.org/wiki/Wikipédia:Contact">Contact</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code de conduite</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Développeurs</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fr.wikipedia.org">Statistiques</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Déclaration sur les témoins (cookies)</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=K%C3%B6nigsberg&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Version mobile</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Rechercher</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Rechercher sur Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Spécial:Recherche"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Rechercher</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Sommaire" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Basculer la table des matières" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Basculer la table des matières</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Königsberg</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>49 langues</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Ajouter un sujet</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5787d8fd46-qvkrp","wgBackendResponseTime":156,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.652","walltime":"0.841","ppvisitednodes":{"value":10403,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":132628,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":18189,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":20,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":25089,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 686.064 1 -total"," 17.88% 122.664 1 Modèle:Infobox_Ancienne_entité_territoriale"," 15.03% 103.094 1 Modèle:Liens"," 10.77% 73.861 2 Modèle:Références"," 8.39% 57.592 17 Modèle:Wikidata"," 6.12% 41.974 19 Modèle:Sfn"," 5.60% 38.453 2 Modèle:Méta_bandeau_de_note"," 5.56% 38.165 33 Modèle:Date-"," 5.46% 37.440 1 Modèle:Autre"," 5.37% 36.838 2 Modèle:Méta_bandeau"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.227","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":7211477,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-57bccb6b4d-tqnpp","timestamp":"20250223180042","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"K\u00f6nigsberg","url":"https:\/\/fr.wikipedia.org\/wiki\/K%C3%B6nigsberg","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q4120832","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q4120832","author":{"@type":"Organization","name":"Contributeurs aux projets Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Fondation Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-06-06T19:26:30Z","dateModified":"2025-01-18T00:00:57Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/ba\/K%C3%B6nigsberg_Castle.jpg","headline":"ville de l'ancienne Prusse-Orientale, aujourd'hui Kaliningrad"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10