CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Roma – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"4eb4c533-e0db-42a8-9272-0db8ab575658","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Roma","wgTitle":"Roma","wgCurRevisionId":73417930,"wgRevisionId":73417930,"wgArticleId":23616,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có các đối số formatnum không phải số","Pages using the Phonos extension","Trang có biểu đồ","Trang có biểu đồ bị vô hiệu hoá","Trang có thời biểu","Trang đưa đối số thừa vào bản mẫu","Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Nguồn CS1 tiếng Ý (it)","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Lỗi CS1: ấn phẩm bị bỏ qua","Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)","Lỗi CS1: URL lưu trữ","Bài có liên kết hỏng","Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ","Lỗi CS1: cần URL","Lỗi CS1: tham số không rõ","Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ","Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả","Lỗi CS1: thiếu tạp chí","Quản lý CS1: tên số: danh sách tác giả","Quản lý CS1: ngày tháng và năm","Lỗi CS1: ký tự ẩn","Lỗi CS1: liên kết ngoài","Lỗi CS1: tham số trống không rõ","Quản lý CS1: địa điểm thiếu nhà xuất bản","Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn","Lỗi CS1: tên chung","Nguồn CS1 tiếng Ba Lan (pl)","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN","Trang có thẻ tọa độ hỏng","Trang bị hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng","Bài cơ bản","Tọa độ trên Wikidata","Pages using deprecated image syntax","Bài viết có văn bản tiếng Ý","Bài viết có văn bản tiếng Anh","Settlement articles requiring maintenance","Trang có IPA tiếng Ý","Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại","Nguồn CS1 tiếng Đức (de)","Bài viết chứa liên kết DMOZ","Bài viết chứa nhận dạng BNE","Bài viết chứa nhận dạng BNF","Bài viết chứa nhận dạng GND","Bài viết chứa nhận dạng HDS","Bài viết chứa nhận dạng ICCU","Bài viết chứa nhận dạng LCCN","Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz area","Bài viết chứa nhận dạng NARA","Bài viết chứa nhận dạng NDL","Bài viết chứa nhận dạng NKC","Bài viết chứa nhận dạng NLA","Bài viết chứa nhận dạng NLG","Bài viết chứa nhận dạng NLI","Bài viết chứa nhận dạng PLWABN","Bài viết chứa nhận dạng SUDOC","Bài viết chứa nhận dạng Trove","Bài viết chứa nhận dạng VcBA","Bài viết chứa nhận dạng VIAF","Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers","Trang sử dụng phần mở rộng Kartographer","Thể loại:Trang có phát âm được ghi âm","Pages using largest cities with class","Roma","Thủ đô châu Âu","Thành phố cổ","La Mã cổ đại","Thành phố đô thị Roma Thủ đô","Địa điểm hành hương Công giáo","Thành phố thánh địa","Địa danh trong sách Thứ kinh","Thành phố Tân Ước","Khởi đầu thế kỷ 8 TCN ở Ý","Di sản thế giới tại Ý","Đô thị Thành phố trung tâm Thủ đô Roma"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Roma","wgRelevantArticleId":23616,"wgIsProbablyEditable":false,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":false,"wgRestrictionEdit":["extendedconfirmed"],"wgRestrictionMove":["extendedconfirmed"],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":400000,"wgCoordinates":{"lat":41.893056,"lon":12.482778},"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q220","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false}; RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","ext.kartographer.style":"ready","ext.timeline.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","ext.kartographer.link","mediawiki.page.gallery","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.kartographer.style%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.timeline.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.23"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/Rome_Montage_2017.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1680"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Rome_Montage_2017.png/960px-Rome_Montage_2017.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1120"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="896"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Roma – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Roma"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Roma"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject page-Roma rootpage-Roma skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Trình đơn chính" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Trình đơn chính </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z">Trang Chính</a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc">Nội dung chọn lọc</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x">Bài viết ngẫu nhiên</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r">Thay đổi gần đây</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt">Báo lỗi nội dung</a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t">Trang đặc biệt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn">Hướng dẫn</a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây">Cộng đồng</a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn">Thảo luận chung</a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia">Giúp sử dụng</a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc">Liên lạc</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin">Tải lên tập tin</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"> Tìm kiếm </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Giao diện </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi" class="">Quyên góp</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Roma" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class="">Tạo tài khoản</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Roma" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class="">Đăng nhập</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Công cụ cá nhân </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=vi.wikipedia.org&uselang=vi">Quyên góp</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Roma" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"> Tạo tài khoản</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Roma" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"> Đăng nhập</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi">tìm hiểu thêm</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y">Đóng góp</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n">Thảo luận cho địa chỉ IP này</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Tên_gọi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tên_gọi"> <div class="vector-toc-text"> 1 Tên gọi </div> </a> <ul id="toc-Tên_gọi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> 2 Lịch sử </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Lịch sử </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lịch_sử_sơ_khởi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử_sơ_khởi"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Lịch sử sơ khởi </div> </a> <ul id="toc-Lịch_sử_sơ_khởi-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Truyền_thuyết_sự_thành_lập_Roma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Truyền_thuyết_sự_thành_lập_Roma"> <div class="vector-toc-text"> 2.1.1 Truyền thuyết sự thành lập Roma </div> </a> <ul id="toc-Truyền_thuyết_sự_thành_lập_Roma-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Thời_quân_chủ,_cộng_hoà_và_đế_quốc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thời_quân_chủ,_cộng_hoà_và_đế_quốc"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 Thời quân chủ, cộng hoà và đế quốc </div> </a> <ul id="toc-Thời_quân_chủ,_cộng_hoà_và_đế_quốc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trung_Cổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trung_Cổ"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Trung Cổ </div> </a> <ul id="toc-Trung_Cổ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phục_Hưng_và_cận_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phục_Hưng_và_cận_đại"> <div class="vector-toc-text"> 2.4 Phục Hưng và cận đại </div> </a> <ul id="toc-Phục_Hưng_và_cận_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hiện_đại_và_đương_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hiện_đại_và_đương_đại"> <div class="vector-toc-text"> 2.5 Hiện đại và đương đại </div> </a> <ul id="toc-Hiện_đại_và_đương_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tổ_chức_hành_chính_và_chính_quyền" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổ_chức_hành_chính_và_chính_quyền"> <div class="vector-toc-text"> 3 Tổ chức hành chính và chính quyền </div> </a> <button aria-controls="toc-Tổ_chức_hành_chính_và_chính_quyền-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Tổ chức hành chính và chính quyền </button> <ul id="toc-Tổ_chức_hành_chính_và_chính_quyền-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chính_quyền_thành_phố" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_quyền_thành_phố"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Chính quyền thành phố </div> </a> <ul id="toc-Chính_quyền_thành_phố-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tổ_chức_hành_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổ_chức_hành_chính"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Tổ chức hành chính </div> </a> <ul id="toc-Tổ_chức_hành_chính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Khu_trung_tâm_lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Khu_trung_tâm_lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Khu trung tâm lịch sử </div> </a> <ul id="toc-Khu_trung_tâm_lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chính_quyền_thành_phố_đô_thị_và_vùng_hành_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_quyền_thành_phố_đô_thị_và_vùng_hành_chính"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Chính quyền thành phố đô thị và vùng hành chính </div> </a> <ul id="toc-Chính_quyền_thành_phố_đô_thị_và_vùng_hành_chính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chính_quyền_trung_ương" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_quyền_trung_ương"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Chính quyền trung ương </div> </a> <ul id="toc-Chính_quyền_trung_ương-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Địa_lý" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Địa_lý"> <div class="vector-toc-text"> 4 Địa lý </div> </a> <button aria-controls="toc-Địa_lý-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Địa lý </button> <ul id="toc-Địa_lý-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Vị_trí_lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vị_trí_lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Vị trí lịch sử </div> </a> <ul id="toc-Vị_trí_lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lãnh_thổ_hiện_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lãnh_thổ_hiện_đại"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Lãnh thổ hiện đại </div> </a> <ul id="toc-Lãnh_thổ_hiện_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Địa_hình" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Địa_hình"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Địa hình </div> </a> <ul id="toc-Địa_hình-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Khí_hậu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Khí_hậu"> <div class="vector-toc-text"> 5 Khí hậu </div> </a> <ul id="toc-Khí_hậu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nhân_khẩu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nhân_khẩu"> <div class="vector-toc-text"> 6 Nhân khẩu </div> </a> <button aria-controls="toc-Nhân_khẩu-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Nhân khẩu </button> <ul id="toc-Nhân_khẩu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_nhóm_dân_tộc_thiểu_số" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_nhóm_dân_tộc_thiểu_số"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Các nhóm dân tộc thiểu số </div> </a> <ul id="toc-Các_nhóm_dân_tộc_thiểu_số-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tôn_giáo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tôn_giáo"> <div class="vector-toc-text"> 7 Tôn giáo </div> </a> <button aria-controls="toc-Tôn_giáo-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Tôn giáo </button> <ul id="toc-Tôn_giáo-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Tôn_giáo_La_Mã_cổ_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tôn_giáo_La_Mã_cổ_đại"> <div class="vector-toc-text"> 7.1 Tôn giáo La Mã cổ đại </div> </a> <ul id="toc-Tôn_giáo_La_Mã_cổ_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_hội_Công_giáo_Roma" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_hội_Công_giáo_Roma"> <div class="vector-toc-text"> 7.2 Giáo hội Công giáo Roma </div> </a> <ul id="toc-Giáo_hội_Công_giáo_Roma-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Thành_Vatican" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Thành_Vatican"> <div class="vector-toc-text"> 7.2.1 Thành Vatican </div> </a> <ul id="toc-Thành_Vatican-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hành_hương" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hành_hương"> <div class="vector-toc-text"> 7.2.2 Hành hương </div> </a> <ul id="toc-Hành_hương-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Tôn_giáo_khác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tôn_giáo_khác"> <div class="vector-toc-text"> 7.3 Tôn giáo khác </div> </a> <ul id="toc-Tôn_giáo_khác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kiến_trúc_và_cảnh_quan_thành_phố" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kiến_trúc_và_cảnh_quan_thành_phố"> <div class="vector-toc-text"> 8 Kiến trúc và cảnh quan thành phố </div> </a> <button aria-controls="toc-Kiến_trúc_và_cảnh_quan_thành_phố-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Kiến trúc và cảnh quan thành phố </button> <ul id="toc-Kiến_trúc_và_cảnh_quan_thành_phố-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-La_Mã_cổ_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#La_Mã_cổ_đại"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 La Mã cổ đại </div> </a> <ul id="toc-La_Mã_cổ_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trung_Cổ_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trung_Cổ_2"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Trung Cổ </div> </a> <ul id="toc-Trung_Cổ_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phục_Hưng_và_Baroque" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phục_Hưng_và_Baroque"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Phục Hưng và Baroque </div> </a> <ul id="toc-Phục_Hưng_và_Baroque-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tân_cổ_điển" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tân_cổ_điển"> <div class="vector-toc-text"> 8.4 Tân cổ điển </div> </a> <ul id="toc-Tân_cổ_điển-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Phát_xít" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Phát_xít"> <div class="vector-toc-text"> 8.5 Phát xít </div> </a> <ul id="toc-Phát_xít-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đương_đại" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đương_đại"> <div class="vector-toc-text"> 8.6 Đương đại </div> </a> <ul id="toc-Đương_đại-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Không_gian_xanh_và_hệ_sinh_thái" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Không_gian_xanh_và_hệ_sinh_thái"> <div class="vector-toc-text"> 8.7 Không gian xanh và hệ sinh thái </div> </a> <ul id="toc-Không_gian_xanh_và_hệ_sinh_thái-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đài_phun_nước_và_cầu_dẫn_nước" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Đài_phun_nước_và_cầu_dẫn_nước"> <div class="vector-toc-text"> 8.8 Đài phun nước và cầu dẫn nước </div> </a> <ul id="toc-Đài_phun_nước_và_cầu_dẫn_nước-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Điêu_khắc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Điêu_khắc"> <div class="vector-toc-text"> 8.9 Điêu khắc </div> </a> <ul id="toc-Điêu_khắc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bút_tháp_và_cột_tưởng_niệm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Bút_tháp_và_cột_tưởng_niệm"> <div class="vector-toc-text"> 8.10 Bút tháp và cột tưởng niệm </div> </a> <ul id="toc-Bút_tháp_và_cột_tưởng_niệm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cầu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cầu"> <div class="vector-toc-text"> 8.11 Cầu </div> </a> <ul id="toc-Cầu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cổ_mộ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cổ_mộ"> <div class="vector-toc-text"> 8.12 Cổ mộ </div> </a> <ul id="toc-Cổ_mộ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kinh_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kinh_tế"> <div class="vector-toc-text"> 9 Kinh tế </div> </a> <ul id="toc-Kinh_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giáo_dục" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_dục"> <div class="vector-toc-text"> 10 Giáo dục </div> </a> <button aria-controls="toc-Giáo_dục-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Giáo dục </button> <ul id="toc-Giáo_dục-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Giáo_dục_bậc_cao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giáo_dục_bậc_cao"> <div class="vector-toc-text"> 10.1 Giáo dục bậc cao </div> </a> <ul id="toc-Giáo_dục_bậc_cao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thư_viện_và_các_viện_lưu_trữ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thư_viện_và_các_viện_lưu_trữ"> <div class="vector-toc-text"> 10.2 Thư viện và các viện lưu trữ </div> </a> <ul id="toc-Thư_viện_và_các_viện_lưu_trữ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Du_lịch,_khảo_cổ_và_di_sản" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Du_lịch,_khảo_cổ_và_di_sản"> <div class="vector-toc-text"> 11 Du lịch, khảo cổ và di sản </div> </a> <ul id="toc-Du_lịch,_khảo_cổ_và_di_sản-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Văn_hóa,_nghệ_thuật_và_đời_sống" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Văn_hóa,_nghệ_thuật_và_đời_sống"> <div class="vector-toc-text"> 12 Văn hóa, nghệ thuật và đời sống </div> </a> <button aria-controls="toc-Văn_hóa,_nghệ_thuật_và_đời_sống-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Văn hóa, nghệ thuật và đời sống </button> <ul id="toc-Văn_hóa,_nghệ_thuật_và_đời_sống-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Truyền_thống_và_lễ_hội_dân_gian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Truyền_thống_và_lễ_hội_dân_gian"> <div class="vector-toc-text"> 12.1 Truyền thống và lễ hội dân gian </div> </a> <ul id="toc-Truyền_thống_và_lễ_hội_dân_gian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giải_trí_và_trình_diễn_sân_khấu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Giải_trí_và_trình_diễn_sân_khấu"> <div class="vector-toc-text"> 12.2 Giải trí và trình diễn sân khấu </div> </a> <ul id="toc-Giải_trí_và_trình_diễn_sân_khấu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thời_trang" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thời_trang"> <div class="vector-toc-text"> 12.3 Thời trang </div> </a> <ul id="toc-Thời_trang-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ẩm_thực" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ẩm_thực"> <div class="vector-toc-text"> 12.4 Ẩm thực </div> </a> <ul id="toc-Ẩm_thực-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Điện_ảnh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Điện_ảnh"> <div class="vector-toc-text"> 12.5 Điện ảnh </div> </a> <ul id="toc-Điện_ảnh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ngôn_ngữ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ngôn_ngữ"> <div class="vector-toc-text"> 12.6 Ngôn ngữ </div> </a> <ul id="toc-Ngôn_ngữ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tội_phạm,_an_ninh_và_khủng_bố" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tội_phạm,_an_ninh_và_khủng_bố"> <div class="vector-toc-text"> 12.7 Tội phạm, an ninh và khủng bố </div> </a> <ul id="toc-Tội_phạm,_an_ninh_và_khủng_bố-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chất_lượng_sống" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chất_lượng_sống"> <div class="vector-toc-text"> 12.8 Chất lượng sống </div> </a> <ul id="toc-Chất_lượng_sống-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Thể_thao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Thể_thao"> <div class="vector-toc-text"> 13 Thể thao </div> </a> <ul id="toc-Thể_thao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Giao_thông" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Giao_thông"> <div class="vector-toc-text"> 14 Giao thông </div> </a> <ul id="toc-Giao_thông-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tổ_chức_đoàn_thể_và_vai_trò_trên_trường_quốc_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tổ_chức_đoàn_thể_và_vai_trò_trên_trường_quốc_tế"> <div class="vector-toc-text"> 15 Tổ chức đoàn thể và vai trò trên trường quốc tế </div> </a> <ul id="toc-Tổ_chức_đoàn_thể_và_vai_trò_trên_trường_quốc_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thành_phố_kết_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Thành_phố_kết_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> 16 Thành phố kết nghĩa </div> </a> <button aria-controls="toc-Thành_phố_kết_nghĩa-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Thành phố kết nghĩa </button> <ul id="toc-Thành_phố_kết_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Thành_phố_song_sinh_và_thành_phố_kết_nghĩa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Thành_phố_song_sinh_và_thành_phố_kết_nghĩa"> <div class="vector-toc-text"> 16.1 Thành phố song sinh và thành phố kết nghĩa </div> </a> <ul id="toc-Thành_phố_song_sinh_và_thành_phố_kết_nghĩa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Quan_hệ_hợp_tác" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Quan_hệ_hợp_tác"> <div class="vector-toc-text"> 16.2 Quan hệ hợp tác </div> </a> <ul id="toc-Quan_hệ_hợp_tác-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ghi_chú" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ghi_chú"> <div class="vector-toc-text"> 17 Ghi chú </div> </a> <ul id="toc-Ghi_chú-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> 18 Chú thích </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> 19 Tham khảo </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> 20 Liên kết ngoài </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Mục lục" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Roma</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 265 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-265" aria-hidden="true" > 265 ngôn ngữ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Achinese" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Roma" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="Tiếng Achinese" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D1%8D" title="Ромэ – Tiếng Adyghe" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Ромэ" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="Tiếng Adyghe" class="interlanguage-link-target">Адыгабзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D1%8D_(%D0%9A%D1%8A%D0%B0%D0%BB%D1%8D)" title="Ромэ (Къалэ) – Tiếng Kabardian" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Ромэ (Къалэ)" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Tiếng Kabardian" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" lang="af" hreflang="af" data-title="Rome" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan (Nam Phi)" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Rom" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%AE%E1%88%9B" title="ሮማ – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ሮማ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Rooma" title="Rooma – Tiếng Inari Sami" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Rooma" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Tiếng Inari Sami" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="रोम" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="Tiếng Angika" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Rom" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Abkhazia" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Рим" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Tiếng Abkhazia" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7" title="روما – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="روما" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Roma" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%AA%DC%97%DC%98%DC%A1%DC%90_(%DC%A1%DC%95%DC%9D%DC%A2%DC%AC%DC%90)" title="ܪܗܘܡܐ (ܡܕܝܢܬܐ) – Tiếng Aramaic" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܪܗܘܡܐ (ܡܕܝܢܬܐ)" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="Tiếng Aramaic" class="interlanguage-link-target">ܐܪܡܝܐ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4" title="Հռոմ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Հռոմ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Aromania" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Roma" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="Tiếng Aromania" class="interlanguage-link-target">Armãneashti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Roma" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Tiếng Arpitan" class="interlanguage-link-target">Arpetan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Roma" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="रोम" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="Tiếng Awadhi" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Rr%C3%B3ma" title="Rróma – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Rróma" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC" title="Рум – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="Рум" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Aymara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Roma" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="Tiếng Aymara" class="interlanguage-link-target">Aymar aru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="Roma" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="روم" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Roma" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Rom" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Roma" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Rome" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="Tiếng Bambara" class="interlanguage-link-target">Bamanankan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AE" title="রোম – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="রোম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/L%C3%B4-m%C3%A1" title="Lô-má – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Lô-má" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Рим" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC" title="Рым – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Рым" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC" title="Рым – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Рым" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="रोम" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Roma" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Bislama" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Rome" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="Tiếng Bislama" class="interlanguage-link-target">Bislama</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Rom" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A2%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%98%E0%BC%8D" title="རོ་མ། – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="རོ་མ།" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Rim" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Roma" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Рим" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Рим" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Roma" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Roma" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Рим" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C5%98%C3%ADm" title="Řím – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Řím" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ch mw-list-item"><a href="https://ch.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Chamorro" lang="ch" hreflang="ch" data-title="Roma" data-language-autonym="Chamoru" data-language-local-name="Tiếng Chamorro" class="interlanguage-link-target">Chamoru</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Roma" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target">Chavacano de Zamboanga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ny mw-list-item"><a href="https://ny.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Nyanja" lang="ny" hreflang="ny" data-title="Rome" data-language-autonym="Chi-Chewa" data-language-local-name="Tiếng Nyanja" class="interlanguage-link-target">Chi-Chewa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Shona" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Rome" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="Tiếng Shona" class="interlanguage-link-target">ChiShona</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Tumbuka" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Rome" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="Tiếng Tumbuka" class="interlanguage-link-target">ChiTumbuka</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Corsica" lang="co" hreflang="co" data-title="Roma" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Tiếng Corsica" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Rhufain" title="Rhufain – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Rhufain" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Rom" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7" title="روما – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="روما" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Sami Miền Bắc" lang="se" hreflang="se" data-title="Roma" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Tiếng Sami Miền Bắc" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Rom" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target">Deitsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Rom" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Hạ Sorbia" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Rom" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="Tiếng Hạ Sorbia" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="रोम" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target">डोटेली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Rooma" title="Rooma – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Rooma" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%8E%CE%BC%CE%B7" title="Ρώμη – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Ρώμη" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/R%C3%A5mma" title="Råmma – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Råmma" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Rome" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC_%D0%BE%D1%88" title="Рим ош – Tiếng Erzya" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Рим ош" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="Tiếng Erzya" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Roma" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Romo" title="Romo – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Romo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Roma" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Erroma" title="Erroma – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Erroma" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Rome" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="Tiếng Ewe" class="interlanguage-link-target">Eʋegbe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="رم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Rome" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3m" title="Róm – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Róm" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Rome" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Rome" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Fulah" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Rom" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="Tiếng Fulah" class="interlanguage-link-target">Fulfulde</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Rome" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_R%C3%B3imh" title="An Róimh – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An Róimh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_Raue" title="Yn Raue – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Raue" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Samoa" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Roma" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="Tiếng Samoa" class="interlanguage-link-target">Gagana Samoa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Gagauz" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Roma" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="Tiếng Gagauz" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/An_R%C3%B2imh" title="An Ròimh – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="An Ròimh" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Roma" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC" title="Рум – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Рум" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC" title="羅馬 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="羅馬" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%82%F0%90%8C%BF%F0%90%8C%BC%F0%90%8C%B0" title="𐍂𐌿𐌼𐌰 – Tiếng Gô-tích" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍂𐌿𐌼𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Tiếng Gô-tích" class="interlanguage-link-target">𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="Rom" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target">गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/L%C3%B2-m%C3%A2" title="Lò-mâ – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Lò-mâ" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%A1%9C%EB%A7%88" title="로마 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="로마" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Rum" title="Rum – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Rum" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Loma" title="Loma – Tiếng Hawaii" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Loma" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="Tiếng Hawaii" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%BC%D5%B8%D5%B4" title="Հռոմ – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հռոմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="रोम" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Rom" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Rim" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Roma" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Roma" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Roma" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Roma" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%95%89%E1%92%A5" title="ᕉᒥ – Tiếng Inuktitut" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᕉᒥ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="Tiếng Inuktitut" class="interlanguage-link-target">ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC" title="Ром – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Ром" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/ERoma" title="ERoma – Tiếng Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="ERoma" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Tiếng Xhosa" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3m" title="Róm – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Róm" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Roma" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%95%D7%9E%D7%90" title="רומא – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="רומא" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Roma" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Room" title="Room – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Room" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B0%E0%B3%8B%E0%B2%AE%E0%B3%8D" title="ರೋಮ್ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ರೋಮ್" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Karachay-Balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Рим" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Tiếng Karachay-Balkar" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="რომი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="რომი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="روم" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Rzim" title="Rzim – Tiếng Kashubia" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Rzim" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Tiếng Kashubia" class="interlanguage-link-target">Kaszëbsczi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Рим" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Rom" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Roma" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Tiếng Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target">Ikinyarwanda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Рим" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rn mw-list-item"><a href="https://rn.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Rundi" lang="rn" hreflang="rn" data-title="Rome" data-language-autonym="Ikirundi" data-language-local-name="Tiếng Rundi" class="interlanguage-link-target">Ikirundi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Roma" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Рим" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="Tiếng Komi" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Kongo" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Roma" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="Tiếng Kongo" class="interlanguage-link-target">Kongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Roma" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/W%C3%B2m_(Itali)" title="Wòm (Itali) – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Wòm (Itali)" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/R%C3%B2m" title="Ròm – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Ròm" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Roma" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Roma" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Roma" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Tiếng Ladino" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BB%82%E0%BA%A3%E0%BA%A1" title="ໂຣມ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ໂຣມ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Roma" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Roma" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Roum" title="Roum – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Roum" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Рим" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Roma" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Romma" title="Romma – Tiếng Liguria" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Romma" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Tiếng Liguria" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Roeme" title="Roeme – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Roeme" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Roma" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="Tiếng Lingala" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Roma" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Riimu" title="Riimu – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Riimu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/romas" title="romas – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="romas" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lg mw-list-item"><a href="https://lg.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Ganda" lang="lg" hreflang="lg" data-title="Rome" data-language-autonym="Luganda" data-language-local-name="Tiếng Ganda" class="interlanguage-link-target">Luganda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Roma" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3ma" title="Róma – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Róma" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="रोम" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="Tiếng Maithili" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Рим" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/R%C3%B4ma" title="Rôma – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Rôma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B1%E0%B5%8B%E0%B4%82" title="റോം – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="റോം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Ruma" title="Ruma – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ruma" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/R%C5%8Dma" title="Rōma – Tiếng Māori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Rōma" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Tiếng Māori" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="रोम" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="რომი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="რომი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7" title="روما – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="روما" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="رم" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Roma" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/L%C3%B2%CC%A4-m%C4%81" title="Lò̤-mā – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Lò̤-mā" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Roma" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Рим" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC" title="Ром – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Ром" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9B%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%99%E1%80%99%E1%80%BC%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%B7" title="ရောမမြို့ – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ရောမမြို့" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Fiji" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Rome" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="Tiếng Fiji" class="interlanguage-link-target">Na Vosa Vakaviti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Rome_(stad)" title="Rome (stad) – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Rome (stad)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Rome" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="रोम" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE" title="रोम – Tiếng Newari" lang="new" hreflang="new" data-title="रोम" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="Tiếng Newari" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%AD%E3%83%BC%E3%83%9E" title="ローマ – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ローマ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Romma" title="Romma – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Romma" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC" title="Рум – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Рум" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Room_(St%C3%A4%C3%A4d)" title="Room (Stääd) – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Room (Stääd)" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Roma" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Roma" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Rome" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Roma" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Roma" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Рим" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B0%E0%AD%8B%E0%AC%AE" title="ରୋମ – Tiếng Odia" lang="or" hreflang="or" data-title="ରୋମ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="Tiếng Odia" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Rim" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B0%E0%A9%8B%E0%A8%AE" title="ਰੋਮ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਰੋਮ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pfl mw-list-item"><a href="https://pfl.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Palatine German" lang="pfl" hreflang="pfl" data-title="Rom" data-language-autonym="Pälzisch" data-language-local-name="Palatine German" class="interlanguage-link-target">Pälzisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="روم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Roma" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Tiếng Papiamento" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="روم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Ruom" title="Ruom – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Ruom" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9E%B8%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%BB%E1%9E%84%E1%9E%9A%E1%9F%89%E1%9E%BC%E1%9E%98" title="ទីក្រុងរ៉ូម – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="ទីក្រុងរ៉ូម" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Rome" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Roma" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Hạ Đức" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Rom" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Đức" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Rzym" title="Rzym – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Rzym" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%8E%CE%BC%CE%B7" title="Ρώμη – Pontic" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Ρώμη" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="Pontic" class="interlanguage-link-target">Ποντιακά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Roma" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Rome" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Tiếng Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Roma" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Tahiti" lang="ty" hreflang="ty" data-title="Roma" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="Tiếng Tahiti" class="interlanguage-link-target">Reo tahiti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Cologne" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Rom" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="Tiếng Cologne" class="interlanguage-link-target">Ripoarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Roma" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Romansh" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Roma" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Tiếng Romansh" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Ruma" title="Ruma – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Ruma" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Рим" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Рим" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Рим" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Lo-ma" title="Lo-ma – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Lo-ma" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target">Sakizaya</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%AE-%E0%A4%A8%E0%A4%97%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="रोम-नगरम् – Tiếng Phạn" lang="sa" hreflang="sa" data-title="रोम-नगरम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="Tiếng Phạn" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Sango" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Rome" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="Tiếng Sango" class="interlanguage-link-target">Sängö</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A8%E1%B1%B3%E1%B1%A2" title="ᱨᱳᱢ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱨᱳᱢ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Roma" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Roum" title="Roum – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Roum" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Room_(St%C3%A4%C3%A4d)" title="Room (Stääd) – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Room (Stääd)" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Sotho Miền Nam" lang="st" hreflang="st" data-title="Roma" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="Tiếng Sotho Miền Nam" class="interlanguage-link-target">Sesotho</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Roma" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Roma" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BB%E0%B7%9D%E0%B6%B8%E0%B6%BA_(%E0%B6%B1%E0%B6%9C%E0%B6%BB%E0%B6%BA)" title="රෝමය (නගරය) – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="රෝමය (නගරය)" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Rome" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="روم" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/R%C3%ADm" title="Rím – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Rím" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Rim" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC%D1%8A" title="Римъ – Tiếng Slavơ Nhà thờ" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Римъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="Tiếng Slavơ Nhà thờ" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Rzim" title="Rzim – Tiếng Silesia" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Rzim" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Tiếng Silesia" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Roma" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%95%DB%86%D9%85%D8%A7" title="ڕۆما – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ڕۆما" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Sranan Tongo" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Roma" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="Tiếng Sranan Tongo" class="interlanguage-link-target">Sranantongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="bài viết tốt"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Рим" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Rim" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Roma" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Rooma" title="Rooma – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Rooma" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Rom" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ruma" title="Ruma – Tiếng Tachelhit" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Ruma" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="Tiếng Tachelhit" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Roma" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%89%E0%AE%B0%E0%AF%8B%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="உரோம் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="உரோம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Roma" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-tara mw-list-item"><a href="https://roa-tara.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tarantino" lang="nap-x-tara" hreflang="nap-x-tara" data-title="Rome" data-language-autonym="Tarandíne" data-language-local-name="Tarantino" class="interlanguage-link-target">Tarandíne</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Рим" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%AE%E0%B1%8D" title="రోమ్ – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="రోమ్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Tetum" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Roma" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="Tiếng Tetum" class="interlanguage-link-target">Tetun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A3%E0%B8%A1" title="โรม – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="โรม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D1%83%D0%BC" title="Рум – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Рум" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Tok Pisin" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Rom" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="Tiếng Tok Pisin" class="interlanguage-link-target">Tok Pisin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%B6%E1%8E%BB" title="ᎶᎻ – Tiếng Cherokee" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎶᎻ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="Tiếng Cherokee" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Cheyenne" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Roma" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="Tiếng Cheyenne" class="interlanguage-link-target">Tsetsêhestâhese</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ve mw-list-item"><a href="https://ve.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Venda" lang="ve" hreflang="ve" data-title="Rome" data-language-autonym="Tshivenda" data-language-local-name="Tiếng Venda" class="interlanguage-link-target">Tshivenda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Roma" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Tiếng Turkmen" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Rim" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Tiếng Turkmen" class="interlanguage-link-target">Türkmençe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Twi" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Roma" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="Tiếng Twi" class="interlanguage-link-target">Twi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Rom" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Tiếng Tyap" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Рим" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Tiếng Udmurt" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B8%D0%BC" title="Рим – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Рим" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85" title="روم – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="روم" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B1%D9%89%D9%85" title="رىم – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="رىم" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Veneto" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Roma" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Tiếng Veneto" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Rim" title="Rim – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Rim" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Roma" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Rooma" title="Rooma – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Rooma" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Rome" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC" title="羅馬 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="羅馬" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Rome_(stee)" title="Rome (stee) – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Rome (stee)" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Roma" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Rom" title="Rom – Tiếng Wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Rom" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Tiếng Wolof" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%BD%97%E9%A9%AC" title="罗马 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="罗马" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A8%D7%95%D7%99%D7%9D" title="רוים – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="רוים" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/R%C3%B3m%C3%B9" title="Rómù – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Rómù" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%BE%85%E9%A6%AC" title="羅馬 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="羅馬" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Roma" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Zeelandic" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Rome" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="Zeelandic" class="interlanguage-link-target">Zeêuws</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Ruoma" title="Ruoma – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Ruoma" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BD%97%E9%A9%AC" title="罗马 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="罗马" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Tiếng Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Roma" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Tiếng Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Roma" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-knc mw-list-item"><a href="https://knc.wikipedia.org/wiki/Rome" title="Rome – Central Kanuri" lang="knc" hreflang="knc" data-title="Rome" data-language-autonym="Yerwa Kanuri" data-language-local-name="Central Kanuri" class="interlanguage-link-target">Yerwa Kanuri</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Roma" title="Roma – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Roma" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%95%E2%B5%93%E2%B5%8E%E2%B4%B0" title="ⵕⵓⵎⴰ – Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵕⵓⵎⴰ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="Tiếng Tamazight Chuẩn của Ma-rốc" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q220#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Roma" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c">Bài viết</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Roma" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t">Thảo luận</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Tiếng Việt </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Roma">Đọc</a></li><li id="ca-viewsource" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&action=edit" title="Trang này được khóa. Bạn có thể xem mã nguồn. [e]" accesskey="e">Xem mã nguồn</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Công cụ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Roma">Đọc</a></li><li id="ca-more-viewsource" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&action=edit">Xem mã nguồn</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&action=history">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Roma" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j">Các liên kết đến đây</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Roma" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k">Thay đổi liên quan</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&oldid=73417930" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang">Liên kết thường trực</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này">Thông tin trang</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Roma&id=73417930&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này">Trích dẫn trang này</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FRoma">Lấy URL ngắn gọn</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FRoma">Tải mã QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Roma">Tạo một quyển sách</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Roma&action=show-download-screen">Tải dưới dạng PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Roma&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p">Bản để in ra</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Roma" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://vi.wikivoyage.org/wiki/Roma" hreflang="vi">Wikivoyage</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q220" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g">Khoản mục Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-#coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72020044">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct,.mw-parser-output .geo-inline-hidden{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Roma&params=41_54_N_12_30_E_region:IT_type:city(3000000)">41°54′B 12°30′Đ / 41,9°B 12,5°Đ / 41.900; 12.500</a></div></div> <div id="mw-indicator-1000BCB" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_n%C3%AAn_c%C3%B3" title="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin."><img alt="Đây là một bài viết cơ bản. Nhấn vào đây để biết thêm thông tin." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/20px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg/40px-1000_b%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n.svg.png 1.5x" data-file-width="103" data-file-height="94" /></a></div></div> <div id="mw-indicator-pp-default" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Quy_%C4%91%E1%BB%8Bnh_kh%C3%B3a_trang#Khóa_mở_rộng" title="Trang bài viết này được khóa mở rộng"><img alt="bài viết được khóa mở rộng" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Extended-protection-shackle-check-mark.svg/20px-Extended-protection-shackle-check-mark.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Extended-protection-shackle-check-mark.svg/40px-Extended-protection-shackle-check-mark.svg.png 1.5x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"> <dl><dd><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/20px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="20" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/40px-Disambig.svg.png 1.5x" data-file-width="230" data-file-height="183" /> Bài này viết về thành phố Roma. "Rome" được chuyển hướng đến đây. Với những mục đích tìm kiếm khác, vui lòng xem <a href="/wiki/La_M%C3%A3_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="La Mã (định hướng)">La Mã (định hướng)</a>.</dd></dl> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72032465">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme)>div:not(.notheme)[style]{background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox-full-data:not(.notheme) div:not(.notheme){background:#1f1f23!important;color:#f8f9fa}}@media(min-width:640px){body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table{display:table!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>caption{display:table-caption!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table>tbody{display:table-row-group}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table tr{display:table-row!important}body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table th,body.skin--responsive .mw-parser-output .infobox-table td{padding-left:inherit;padding-right:inherit}}.mw-parser-output .infobox--nowrap-label :not(.infobox-row--wrap-label)>.infobox-label{white-space:nowrap}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72039744">.mw-parser-output .ib-settlement{width:23em;border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-settlement td,.mw-parser-output .ib-settlement th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-label{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-label{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .maptable{border:0;padding:0}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-header,.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-below{text-align:left}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.3em}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-subheader{background-color:#cddeff;font-weight:bold}.mw-parser-output .ib-settlement-native{font-weight:normal;padding-top:0.2em}.mw-parser-output .ib-settlement-other-name{font-size:78%}.mw-parser-output .ib-settlement-official{font-weight:bold}.mw-parser-output .ib-settlement-caption{padding:0.3em 0 0 0}.mw-parser-output .ib-settlement-caption-link{padding:0.2em 0}.mw-parser-output .ib-settlement-nickname{display:inline}.mw-parser-output .ib-settlement-fn{font-weight:normal;display:inline}</style><table class="infobox ib-settlement vcard" style="width:23em"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above" style="font-size:1.25em; white-space:nowrap">Roma</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader" style="background-color:#cddeff; font-weight:bold;">—  <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">Thành phố thủ đô</a> và <a href="/wiki/Comune" title="Comune">comune</a>  —</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">S.P.Q.R. Roma Capitale</th></tr><tr style="display:none"><th colspan="2"> </th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="padding:0.7em 0.8em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rome_Montage_2017.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Rome_Montage_2017.png/250px-Rome_Montage_2017.png" decoding="async" width="220" height="308" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Rome_Montage_2017.png/330px-Rome_Montage_2017.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Rome_Montage_2017.png/500px-Rome_Montage_2017.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1400" /></a><div class="infobox-caption">Theo chiều kim đồng hồ tính từ trên cùng: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a>, <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô tại Vatican</a>, <a href="/wiki/L%C3%A2u_%C4%91%C3%A0i_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Lâu đài Thiên Thần">Lâu đài Thiên Thần</a>, sông <a href="/wiki/Tiber" title="Tiber">Tiber</a> đoạn <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Cầu Thiên Thần">Cầu Thiên Thần</a>, <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Trevi" title="Đài phun nước Trevi">Đài phun nước Trevi</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">Đền Pantheon</a></div></td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" class="infobox-full-data maptable"><div style="display:table; width:100%; background:none;"> <div style="display:table-row"><div style="display:table-cell;vertical-align:middle; text-align:center;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_Rome.svg" class="mw-file-description" title="Hiệu kỳ của Roma"><img alt="Hiệu kỳ của Roma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_of_Rome.svg/120px-Flag_of_Rome.svg.png" decoding="async" width="100" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Flag_of_Rome.svg/250px-Flag_of_Rome.svg.png 1.5x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> Hiệu kỳ</div><div style="display:table-cell;vertical-align:middle; text-align:center;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Insigne_Romanum_coronatum.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Insigne_Romanum_coronatum.svg/120px-Insigne_Romanum_coronatum.svg.png" decoding="async" width="70" height="103" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Insigne_Romanum_coronatum.svg/250px-Insigne_Romanum_coronatum.svg.png 2x" data-file-width="335" data-file-height="495" /></a> Huy hiệu</div></div></div></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data">Tên hiệu: Urbs Aeterna Thành phố vĩnh hằng Urbs Septicollis Thành phố 7 ngọn đồi (Các) biệt danh khác: Limina Apostolorum Ngai của các vị Thánh</td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/Kh%E1%BA%A9u_hi%E1%BB%87u" title="Khẩu hiệu">Khẩu hiệu</a>: <a href="/wiki/Sen%C4%81tus_Populusque_R%C5%8Dm%C4%81nus" class="mw-redirect" title="Senātus Populusque Rōmānus">Senātus Populusque Rōmānus</a> "Viện Nguyên lão và Nhân dân La Mã"</td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:LocationRoma.jpg" class="mw-file-description" title="Phạm vi của thành phố Roma (Roma Capitale, màu đỏ) nằm bên trong Thành phố đô thị Roma Thủ đô (Città Metropolitana di Roma Capitale, màu vàng). Khoảng trắng nhỏ ở giữa là Thành quốc Vatican."><img alt="Phạm vi của thành phố Roma (Roma Capitale, màu đỏ) nằm bên trong Thành phố đô thị Roma Thủ đô (Città Metropolitana di Roma Capitale, màu vàng). Khoảng trắng nhỏ ở giữa là Thành quốc Vatican." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/LocationRoma.jpg/330px-LocationRoma.jpg" decoding="async" width="280" height="322" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/LocationRoma.jpg/500px-LocationRoma.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/LocationRoma.jpg/560px-LocationRoma.jpg 2x" data-file-width="731" data-file-height="840" /></a> Phạm vi của thành phố Roma (Roma Capitale, màu đỏ) nằm bên trong <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_Roma_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thành phố đô thị Roma Thủ đô">Thành phố đô thị Roma Thủ đô</a> (Città Metropolitana di Roma Capitale, màu vàng). Khoảng trắng nhỏ ở giữa là <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành quốc Vatican</a>.</td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div class="switcher-container"><div class="center"><div style="width:250px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:250px;padding:0"><div style="position:relative;width:250px"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Italy_relief_location_map.jpg" class="mw-file-description" title="Roma trên bản đồ Ý"><img alt="Roma trên bản đồ Ý" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Italy_relief_location_map.jpg/250px-Italy_relief_location_map.jpg" decoding="async" width="250" height="314" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Italy_relief_location_map.jpg/375px-Italy_relief_location_map.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Italy_relief_location_map.jpg/500px-Italy_relief_location_map.jpg 2x" data-file-width="1034" data-file-height="1299" /></a><div style="position:absolute;top:45.512%;left:49.084%"><div style="position:absolute;left:-3px;top:-3px;line-height:0"><img alt="Roma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></div><div style="font-size:90%;line-height:110%;position:absolute;width:6em;top:-0.75em;left:4px;text-align:left"><div style="display:inline;padding:1px;float:left">Roma</div></div></div></div>Xem bản đồ Ý</div></div></div><div class="center"><div style="width:250px;float:none;clear:both;margin-left:auto;margin-right:auto"><div style="width:250px;padding:0"><div style="position:relative;width:250px"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Europe_relief_laea_location_map.jpg" class="mw-file-description" title="Roma trên bản đồ Châu Âu"><img alt="Roma trên bản đồ Châu Âu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Europe_relief_laea_location_map.jpg/250px-Europe_relief_laea_location_map.jpg" decoding="async" width="250" height="214" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/79/Europe_relief_laea_location_map.jpg/500px-Europe_relief_laea_location_map.jpg 1.5x" data-file-width="1580" data-file-height="1351" /></a><div style="position:absolute;top:82.09%;left:40.648%"><div style="position:absolute;left:-3px;top:-3px;line-height:0"><img alt="Roma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/6px-Red_pog.svg.png" decoding="async" width="6" height="6" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/9px-Red_pog.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Red_pog.svg/12px-Red_pog.svg.png 2x" data-file-width="64" data-file-height="64" /></div><div style="font-size:90%;line-height:110%;position:absolute;width:6em;top:-0.75em;left:4px;text-align:left"><div style="display:inline;padding:1px;float:left">Roma</div></div></div></div>Xem bản đồ Châu Âu</div></div></div></div>Vị trí bên trong nước <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a> và <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n" title="Danh sách quốc gia có chủ quyền">Quốc gia</a></th><td class="infobox-data"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/60px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /> <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a><a href="#cite_note-1">[a]</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/V%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Vùng của Ý">Vùng</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lazio_Coat_of_Arms.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Lazio_Coat_of_Arms.svg/20px-Lazio_Coat_of_Arms.svg.png" decoding="async" width="18" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Lazio_Coat_of_Arms.svg/40px-Lazio_Coat_of_Arms.svg.png 1.5x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a> <a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" title="Tỉnh của Ý">Tỉnh</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Provincia_di_Roma-Stemma.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Provincia_di_Roma-Stemma.svg/18px-Provincia_di_Roma-Stemma.svg.png" decoding="async" width="18" height="22" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Provincia_di_Roma-Stemma.svg/27px-Provincia_di_Roma-Stemma.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Provincia_di_Roma-Stemma.svg/36px-Provincia_di_Roma-Stemma.svg.png 2x" data-file-width="413" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_Roma_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thành phố đô thị Roma Thủ đô">Thành phố đô thị Roma Thủ đô</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">Người sáng lập</th><td class="infobox-data">Romulus, Remus</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">Tổ chức hành chính</th><td class="infobox-data"><a href="#Tổ_chức_hành_chính">15 quận</a> (municipio)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:left; padding: 0.5em;">Chính quyền</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • Kiểu</th><td class="infobox-data">Đô thị cấp huyện (loại đặc biệt)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • Thành phần</th><td class="infobox-data agent">Hội đồng thành phố Roma</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/Th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng" title="Thị trưởng">Thị trưởng</a></th><td class="infobox-data"><a href="/w/index.php?title=Roberto_Gualtieri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roberto Gualtieri (trang không tồn tại)">Roberto Gualtieri</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:left; padding: 0.5em;">Diện tích</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • Thành phố</th><td class="infobox-data">1.285 km2 (496 mi2)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" title="Thành phố đô thị của Ý">Thành phố đô thị</a></th><td class="infobox-data">5.363 km2 (2,071 mi2)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Cao_%C4%91%E1%BB%99" title="Cao độ">Độ cao</a></th><td class="infobox-data">21 m (69 ft)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Cao_%C4%91%E1%BB%99" title="Cao độ">Độ cao</a> cực đại</th><td class="infobox-data">139 m (456 ft)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label">Độ cao cực tiểu</th><td class="infobox-data">0 m (0 ft)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:left; padding: 0.5em;">Dân số (1 tháng 1 năm 2024)</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • Thứ hạng</th><td class="infobox-data">Thứ 1 ở Ý, thứ 8 tại châu Âu</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Mật độ dân số">Mật độ</a></th><td class="infobox-data">2.144/km2 (5,550/mi2)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • Thành phố</th><td class="infobox-data">2.754.719<a href="#cite_note-Istat-2">[1]</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • Thành phố đô thị</th><td class="infobox-data">4.230.292<a href="#cite_note-Istat-2">[1]</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/T%C3%AAn_c%C6%B0_d%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Tên cư dân">Tên cư dân</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C3%9D" title="Tiếng Ý">tiếng Ý</a>: Romano (nam), Romana (nữ), Romani (số nhiều) <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: Roman/Romans</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">Các <a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">múi giờ</a></th><td class="infobox-data">UTC+1, UTC+2</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Gi%E1%BB%9D_m%C3%B9a_h%C3%A8_Trung_%C3%82u" title="Giờ mùa hè Trung Âu">CEST</a> (<a href="/wiki/UTC%2B2" class="mw-redirect" title="UTC+2">UTC+2</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/M%C3%A3_b%C6%B0u_ch%C3%ADnh" title="Mã bưu chính">Mã bưu chính</a></th><td class="infobox-data adr">00100; 00118 đến 00199</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/M%C3%A3_%C4%91i%E1%BB%87n_tho%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Mã điện thoại">Mã điện thoại</a></th><td class="infobox-data">06</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_k%E1%BA%BFt_ngh%C4%A9a" title="Thành phố kết nghĩa">Thành phố kết nghĩa</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a>, <a href="/wiki/Johannesburg" title="Johannesburg">Johannesburg</a>, <a href="/wiki/Cincinnati" title="Cincinnati">Cincinnati</a>, <a href="/wiki/Douala" title="Douala">Douala</a>, <a href="/wiki/Marbella" title="Marbella">Marbella</a>, Achacachi Municipality, <a href="/wiki/Tokyo" title="Tokyo">Tokyo</a>, <a href="/wiki/Sevilla" title="Sevilla">Sevilla</a>, <a href="/wiki/Benevento" title="Benevento">Benevento</a>, <a href="/wiki/Seoul" title="Seoul">Seoul</a>, Contrada della Lupa, <a href="/wiki/Plovdiv" title="Plovdiv">Plovdiv</a>, <a href="/wiki/Kyiv" title="Kyiv">Kyiv</a>, <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, D.C.</a>, <a href="/wiki/Bras%C3%ADlia" title="Brasília">Brasilia</a>, <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Kinh" title="Bắc Kinh">Bắc Kinh</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_M%C3%A9xico" title="Thành phố México">Thành phố México</a>, <a href="/wiki/Tirana" title="Tirana">Tirana</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/Th%C3%A1nh_quan_th%E1%BA%A7y" title="Thánh quan thầy">Thánh bảo hộ</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Thánh Phêrô</a> và <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4" class="mw-redirect" title="Thánh Phaolô">Phaolô Tông Đồ</a> (29 tháng 6)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">Website</th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/">Comune di Roma</a></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data maptable"><table style="padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent"><tbody><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th colspan="2" class="infobox-header"><div style="border:4px solid #FFE153; line-height: 1.5; text-align: center;"> <a href="/wiki/Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Di sản thế giới">Di sản thế giới UNESCO</a></div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Tên chính thức</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">Trung tâm lịch sử thành Roma</a>, các tài sản thuộc <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a> nằm trong thành phố hưởng đặc quyền lãnh thổ ngoại vi và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Thánh Phaolô Ngoại thành</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Tham khảo</th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://whc.unesco.org/en/list/91">91</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Công nhận</th><td class="infobox-data">1980 (<a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Ủy ban Di sản thế giới">Kỳ họp</a> 4)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Diện tích</th><td class="infobox-data category">1.431 ha (3.540 mẫu Anh)</td></tr><tr><td colspan="2"> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table> Roma (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh" title="Tiếng Latinh">tiếng Latinh</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C3%9D" title="Tiếng Ý">tiếng Ý</a>: Roma <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:IPA/ti%E1%BA%BFng_%C3%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trợ giúp:IPA/tiếng Ý (trang không tồn tại)">[ˈroːma]</a> <span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="noexcerpt ext-phonos-PhonosButton ext-phonos-PhonosButton-emptylabel oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/e\/e1\/It-Roma.ogg\/It-Roma.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","data":{"ipa":"","text":"","lang":"vi","wikibase":"","file":"It-Roma.ogg"},"classes":["noexcerpt","ext-phonos-PhonosButton","ext-phonos-PhonosButton-emptylabel"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/e/e1/It-Roma.ogg/It-Roma.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Play audio" title="Play audio" class="oo-ui-buttonElement-button"></a><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:It-Roma.ogg" title="Tập tin:It-Roma.ogg">ⓘ</a>; còn phổ biến với tên gọi Rome trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p" title="Tiếng Pháp">tiếng Pháp</a> hay La Mã theo phiên âm <a href="/wiki/H%C3%A1n_Vi%E1%BB%87t" class="mw-redirect" title="Hán Việt">Hán Việt</a>) là <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">thủ đô</a> của nước <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a> và là một đô thị cấp huyện (comune) loại đặc biệt (có tên đầy đủ là Comune di Roma Capitale – nghĩa là "Thành phố Roma Thủ đô"), đồng thời đóng vai trò là thủ phủ vùng <a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a> trung tâm của quốc gia này. Roma là thành phố lớn nhất và đông dân thứ hai ở Ý (chỉ sau thành phố <a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napoli</a>) với hơn 2,75 triệu cư dân trong phạm vi 1.285,3 km2.<a href="#cite_note-Istat-2">[1]</a> Đây là thủ đô đông dân thứ ba của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu">Liên minh châu Âu</a>, sau <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a> và <a href="/wiki/Madrid" title="Madrid">Madrid</a>, tính theo số dân sinh sống bên trong phạm vi thành phố. Roma cũng đồng thời là nòng cốt của <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_Roma_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thành phố đô thị Roma Thủ đô">Thành phố đô thị Roma Thủ đô</a> với hơn 4,2 triệu cư dân, do đó là thành phố đô thị đông dân nhất của nước <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a>.<a href="#cite_note-Istat-2">[1]</a> Được xây dựng trên địa thế đặc biệt của <a href="/wiki/B%E1%BA%A3y_ng%E1%BB%8Dn_%C4%91%E1%BB%93i_La_M%C3%A3" title="Bảy ngọn đồi La Mã">bảy ngọn đồi</a>, Roma tọa lạc theo hạ lưu dòng <a href="/wiki/Tiber" title="Tiber">Tiber</a> gần nơi cửa sông đổ ra <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i" title="Địa Trung Hải">Địa Trung Hải</a> thuộc Trung Tây của <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_%C3%9D" title="Bán đảo Ý">bán đảo Ý</a>, khu vực <a href="/wiki/Latium" title="Latium">Latium</a> lịch sử. <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_qu%E1%BB%91c_Vatican" class="mw-redirect" title="Thành quốc Vatican">Thành quốc Vatican</a>, quốc gia nhỏ nhất thế giới,<a href="#cite_note-3">[2]</a> là một đất nước độc lập nằm trong lòng Roma, đây là ví dụ duy nhất về một quốc gia nằm trọn vẹn bên trong lãnh thổ của một thành phố; cũng vì lý do này mà Roma thường được xem là thủ đô lưỡng quốc.<a href="#cite_note-4">[3]</a><a href="#cite_note-5">[4]</a> Lịch sử Roma trải dài 28 thế kỷ. Mặc dù <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i_La_M%C3%A3" title="Thần thoại La Mã">thần thoại La Mã</a> đặt mốc thời gian thành lập Roma vào khoảng năm <a href="/wiki/753_TCN" title="753 TCN">753 TCN</a>, tuy nhiên thành phố đã có mặt cư dân sinh sống lâu hơn thế, khiến nó trở thành một trong những khu định cư lâu đời nhất có con người vẫn đang tiếp tục sinh sống tại châu Âu.<a href="#cite_note-Heiken,_G._2005-6">[5]</a> Là cái nôi thứ hai của nền <a href="/wiki/V%C4%83n_minh_ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-redirect" title="Văn minh phương Tây">văn minh phương Tây</a> sau <a href="/wiki/Athens" title="Athens">Athens</a> với cư dân ban đầu có nguồn gốc hỗn hợp từ <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Latinh" title="Người Latinh">người Latinh</a>, <a href="/wiki/Etrusca" class="mw-redirect" title="Etrusca">Etrusca</a> và <a href="/wiki/Sabine" class="mw-redirect" title="Sabine">Sabine</a>, thành phố sau đó trở thành thủ đô của <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Vương quốc La Mã">Vương quốc La Mã</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_La_M%C3%A3" title="Cộng hòa La Mã">Cộng hòa La Mã</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a>. Trong thời kỳ này với câu thành ngữ nổi tiếng "Mọi con đường đều dẫn đến La Mã", quyền lực của Roma phủ khắp phần lớn <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a>, <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Phi" title="Bắc Phi">Bắc Phi</a> và vươn đến <a href="/wiki/Trung_%C4%90%C3%B4ng" title="Trung Đông">Trung Đông</a>, thống trị cả về <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Quân sự">quân sự</a> lẫn <a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a" title="Văn hóa">văn hóa</a>, là đầu não của một trong những nền văn minh vĩ đại nhất lịch sử, có ảnh hưởng toàn diện và sâu rộng đến <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Xã hội">xã hội</a>, <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF" title="Ngôn ngữ">ngôn ngữ</a>, <a href="/wiki/V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc" title="Văn học">văn học</a>, <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt" title="Nghệ thuật">nghệ thuật</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc" title="Kiến trúc">kiến trúc</a>, <a href="/wiki/Quy_ho%E1%BA%A1ch_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B" title="Quy hoạch đô thị">quy hoạch đô thị</a>, <a href="/wiki/K%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt_x%C3%A2y_d%E1%BB%B1ng_d%C3%A2n_d%E1%BB%A5ng" title="Kỹ thuật xây dựng dân dụng">kỹ thuật dân dụng</a>, <a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc" title="Triết học">triết học</a>, <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Tôn giáo">tôn giáo</a>, <a href="/wiki/Lu%E1%BA%ADt_ph%C3%A1p" title="Luật pháp">luật pháp</a> và <a href="/wiki/Phong_t%E1%BB%A5c" title="Phong tục">phong tục</a> xuyên suốt trong nhiều thế kỷ tiếp theo. Thành phố lúc bấy giờ là nơi cư ngụ của từ một đến hai triệu dân của thế giới cổ đại, khiến nó trở thành đô thị triệu dân đầu tiên của thế giới cũng như được nhận định là đại đô thị kiểu mẫu trung tâm đầu tiên của nhân loại.<a href="#cite_note-7">[6]</a> Roma ban đầu được gọi là Thành phố vĩnh hằng (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh" title="Tiếng Latinh">tiếng Latinh</a>: Urbs Aeterna) bởi thi hào <a href="/wiki/Tibullus" title="Tibullus">Tibullus</a> người La Mã trong thế kỷ thứ nhất TCN và ý tưởng đó đã được <a href="/wiki/Ovidius" title="Ovidius">Ovidius</a>, <a href="/wiki/Vergilius" title="Vergilius">Vergilius</a> và <a href="/wiki/Titus_Livius" title="Titus Livius">Livius</a> tiếp nối.<a href="#cite_note-8">[7]</a><a href="#cite_note-9">[8]</a> Thành phố còn nổi tiếng với danh hiệu "<a href="/wiki/Caput_Mundi" title="Caput Mundi">Caput Mundi</a>" trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh" title="Tiếng Latinh">tiếng Latinh</a> có nghĩa là Kinh đô thế giới.<a href="#cite_note-10">[9]</a><a href="#cite_note-11">[10]</a> Được mở rộng đáng kể bởi các công trình vĩ đại dưới thời <a href="/wiki/Julius_Caesar" title="Julius Caesar">Julius Caesar</a> và đặc biệt là ở thời <a href="/wiki/Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF_La_M%C3%A3" title="Hoàng đế La Mã">Hoàng đế</a> <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a>, thành phố đã bị phá hủy nặng nề một phần trong trận <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Fa_ho%E1%BA%A1n_th%C3%A0nh_Roma" title="Đại hỏa hoạn thành Roma">Đại hỏa hoạn thành Roma</a> năm 62 và sau đó đạt đến đỉnh cao phát triển kiến trúc đô thị vào khoảng năm 320.<a href="#cite_note-12">[11]</a> Theo sau <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Tây La Mã">sự sụp đổ của Đế quốc Tây La Mã</a> đánh dấu khởi đầu của <a href="/wiki/Trung_C%E1%BB%95" title="Trung Cổ">Đêm trường Trung Cổ</a>, Roma dần rơi vào sự thống trị của chế độ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> (đã xuất hiện tại thành phố kể từ thế kỷ 1) và chính thức thế kỷ 8 trở thành thủ đô của <a href="/wiki/L%C3%A3nh_%C4%91%E1%BB%8Ba_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Lãnh địa Giáo hoàng">Vương quốc Giáo hoàng</a> tồn tại cho đến năm 1870. Bắt đầu từ thời kỳ <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">Phục Hưng</a>, hầu như tất cả các giáo hoàng từ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Nic%C3%B4la_V" title="Giáo hoàng Nicôla V">Nicôla V</a> (1447–1455) trở đi đều chủ trương theo đuổi tiến trình mang tính kiến trúc và đô thị hóa liên tục suốt 400 năm nhằm mục đích biến thành phố trở thành trung tâm nghệ thuật và văn hóa của thế giới.<a href="#cite_note-13">[12]</a> Do vậy, Roma trở thành trung tâm lớn của nền <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Phục Hưng Ý">Phục Hưng Ý</a>, đưa phong trào nghệ thuật này đạt đến đỉnh cao hoàng kim của nó, còn gọi là giai đoạn <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Thượng Phục Hưng">Thượng Phục Hưng</a>, và sau đó trở thành nơi khai sinh của <a href="/wiki/Baroque" title="Baroque">trường phái Baroque</a> và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_T%C3%A2n_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa Tân cổ điển">chủ nghĩa Tân cổ điển</a>. Những vĩ nhân kiệt xuất như <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a>, <a href="/wiki/Raffaello" title="Raffaello">Raffaello</a> hay <a href="/wiki/Gian_Lorenzo_Bernini" title="Gian Lorenzo Bernini">Bernini</a> cùng các đại nghệ sĩ, họa sĩ, nhà điêu khắc và kiến trúc sư nổi tiếng đã biến Roma trở thành trung tâm hoạt động của họ, tạo ra những kiệt tác ngoạn mục khắp toàn thành phố, tiêu biểu nhất có thể kể đến như <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Đại vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a>, <a href="/wiki/Nh%C3%A0_nguy%E1%BB%87n_Sistina" title="Nhà nguyện Sistina">Nhà nguyện Sistina</a>, <a href="/wiki/D%C3%A3y_ph%C3%B2ng_Raffaello" title="Dãy phòng Raffaello">Dãy phòng Raffaello</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Campidoglio" class="mw-redirect" title="Quảng trường Campidoglio">Quảng trường đồi Capitolinus</a> hay <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Trevi" title="Đài phun nước Trevi">Đài phun nước Trevi</a>.<a href="#cite_note-14">[13]</a> Trong <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_19" title="Thế kỷ 19">thế kỷ 19</a>, Roma là biểu tượng của tinh thần <a href="/wiki/Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C3%9D" title="Thống nhất nước Ý">thống nhất nước Ý</a> và năm 1871 chính thức trở thành thủ đô của <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C3%9D" title="Vương quốc Ý">Vương quốc Ý</a> mới sinh và sau đó là nền <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Ý">Cộng hòa Ý</a> từ năm 1946 cho đến ngày nay. Roma mang đẳng cấp của một <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" title="Thành phố toàn cầu">thành phố toàn cầu</a>,<a href="#cite_note-lboro.ac.uk-15">[14]</a><a href="#cite_note-16">[15]</a><a href="#cite_note-atkearney.at-17">[16]</a> và thường xuyên được xướng danh trong top những thành phố đẹp nhất thế giới.<a href="#cite_note-18">[17]</a><a href="#cite_note-19">[18]</a> Trong năm 2017, Roma xếp thứ 12 trong số những thành phố được viếng thăm nhiều nhất thế giới, đứng thứ 3 tại châu Âu và là điểm thu hút khách du lịch nổi tiếng nhất tại Ý.<a href="#cite_note-most_visited-20">[19]</a><a href="#cite_note-21">[20]</a> Ở vai trò là ngai trụ xứ của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Giáo hoàng</a> cũng như thánh đô của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo hoàn vũ</a>, công cuộc hành hương đến Roma đã khiến cho thành phố trở thành địa điểm quan trọng bậc nhất đối với những người theo <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">đạo Kitô</a> trên khắp thế giới trong nhiều thế kỷ. <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">Khu trung tâm lịch sử của Roma</a> được <a href="/wiki/UNESCO" class="mw-redirect" title="UNESCO">UNESCO</a> công nhận là <a href="/wiki/Di_s%E1%BA%A3n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Di sản Thế giới">Di sản Thế giới</a>.<a href="#cite_note-whc.unesco.org-22">[21]</a> <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng_Vatican" title="Bảo tàng Vatican">Bảo tàng Vatican</a> nổi tiếng nằm trong số những bảo tàng được viếng thăm nhiều nhất thế giới và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> trở thành điểm thu hút khách du lịch phổ biến nhất thế giới với 7,4 triệu lượt khách trong năm 2018.<a href="#cite_note-23">[22]</a> Bên cạnh du lịch, nền kinh tế của thành phố cũng được định hướng theo hướng <a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_m%E1%BB%9Bi_n%E1%BB%95i" title="Công nghệ mới nổi">công nghệ mới</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%85n_th%C3%B4ng" title="Viễn thông">viễn thông</a> và <a href="/wiki/Truy%E1%BB%81n_th%C3%B4ng_%C4%91a_ph%C6%B0%C6%A1ng_ti%E1%BB%87n" class="mw-redirect" title="Truyền thông đa phương tiện">truyền thông đa phương tiện</a> kể từ những năm 2000 trở lại đây. Roma được xem là một trong những <a href="/wiki/Di_ch%E1%BB%89_kh%E1%BA%A3o_c%E1%BB%95" title="Di chỉ khảo cổ">danh thắng khảo cổ học</a> lớn nhất và quan trọng nhất trên thế giới, thành phố cũng sở hữu nhiều cây cầu lịch sử và đài phun nước, hơn 900 nhà thờ, cũng như số lượng đồ sộ các viện bảo tàng đẳng cấp và nhiều trường đại học và trung tâm học thuật danh tiếng. Thủ đô của Ý là nơi đăng cai <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1960" title="Thế vận hội Mùa hè 1960">Thế vận hội Mùa hè 1960</a>. Đây cũng là nơi thành lập nên <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Kinh_t%E1%BA%BF_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cộng đồng Kinh tế châu Âu">Cộng đồng Kinh tế châu Âu</a> (EEC) và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cộng đồng Năng lượng nguyên tử châu Âu">Cộng đồng Năng lượng nguyên tử châu Âu</a> (EAEC), bên cạnh đó còn là trụ sở của các cơ quan chuyên môn thuộc <a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên Hợp Quốc</a> như <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_v%C3%A0_N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc">Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp</a> (FAO), <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Chương trình Lương thực Thế giới">Chương trình Lương thực Thế giới</a> (WFP) và <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_v%E1%BB%81_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_n%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp">Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp</a> (IFAD). Thành phố cũng là nơi đặt văn phòng Tổng thư ký Hội đồng Nghị viện <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i" title="Liên minh Địa Trung Hải">Liên minh Địa Trung Hải</a><a href="#cite_note-24">[23]</a> (UfM) cũng như trụ sở của nhiều tập đoàn kinh doanh quốc tế như <a href="/wiki/Eni" title="Eni">Eni</a>, <a href="/w/index.php?title=Enel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enel (trang không tồn tại)">Enel</a>, <a href="/w/index.php?title=TIM&action=edit&redlink=1" class="new" title="TIM (trang không tồn tại)">TIM</a>, <a href="/wiki/Leonardo_S.p.A." title="Leonardo S.p.A.">Leonardo S.p.A.</a>, và các ngân hàng nhà nước và quốc tế như <a href="/wiki/UniCredit" title="UniCredit">UniCredit</a> và <a href="/w/index.php?title=BNL&action=edit&redlink=1" class="new" title="BNL (trang không tồn tại)">BNL</a>. Khu vực quận kinh tế và trung tâm thương mại của thành phố được gọi là <a href="/wiki/Euro" title="Euro">EUR</a>, là cơ sở của nhiều công ty quan trọng tham gia vào các ngành công nghiệp dầu mỏ, công nghiệp dược phẩm và dịch vụ tài chính. Roma cũng là một trung tâm thiết kế và thời trang quan trọng nhờ các thương hiệu quốc tế nổi tiếng có trụ sở tại thành phố, và đứng ở vị trí thứ 5 trong bảng xếp hạng các <a href="/wiki/Kinh_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%9Di_trang" title="Kinh đô thời trang">kinh đô thời trang</a> của thế giới trong những năm gần đây.<a href="#cite_note-Fashion2017-25">[24]</a> Phim trường Cinecittà của Roma là phim trường lớn nhất tại châu Âu, đã trở thành nơi bấm máy của rất nhiều bộ phim đoạt <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Oscar" title="Giải Oscar">giải Oscar</a>.<a href="#cite_note-Cinecittà-26">[25]</a> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tên_gọi">Tên gọi</h2></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:0142_-_Roma_-_Piazza_del_Campidoglio_-_Statua_del_Tevere_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto,_7-Apr-2008.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/0142_-_Roma_-_Piazza_del_Campidoglio_-_Statua_del_Tevere_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_7-Apr-2008.jpg/250px-0142_-_Roma_-_Piazza_del_Campidoglio_-_Statua_del_Tevere_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_7-Apr-2008.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/0142_-_Roma_-_Piazza_del_Campidoglio_-_Statua_del_Tevere_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_7-Apr-2008.jpg/500px-0142_-_Roma_-_Piazza_del_Campidoglio_-_Statua_del_Tevere_-_Foto_Giovanni_Dall%27Orto%2C_7-Apr-2008.jpg 1.5x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Dòng sông Tiber được người La Mã nhân cách hóa thành một vị thần, đồi Capitolinus tại Roma</figcaption></figure> Theo huyền sử sáng lập của người La Mã cổ đại,<a href="#cite_note-livy1797-27">[26]</a> cái tên Roma được tin là bắt nguồn từ tên của người sáng lập và vị vua đầu tiên của thành phố, <a href="/w/index.php?title=Romulus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romulus (trang không tồn tại)">Romulus</a>.<a href="#cite_note-28">[27]</a> Tuy nhiên, nhiều khả năng cái tên Romulus mới thực sự bắt nguồn từ Roma.<a href="#cite_note-29">[28]</a> Ngay từ đầu thế kỷ thứ 4 CN, người ta đã có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của địa danh Roma. Một số giả thuyết dựa vào ngôn ngữ học, tuy nhiên vẫn chưa thực sự chắc chắn:<a href="#cite_note-30">[29]</a> <ul><li>Bắt nguồn từ Rumon hay Rumen, những tên thái cổ của con sông <a href="/wiki/Tiber" title="Tiber">Tiber</a>, động từ tiếng Hy Lạp ῥέω (rhèo) và động từ tiếng Latinh ruo, đều có nghĩa là "chảy";<a href="#cite_note-31">[b]</a></li> <li>Bắt nguồn từ 𐌓𐌖𐌌𐌀 (ruma) trong tiếng Etrusca, với căn nguyên tố *rum- nghĩa là "núm vú", có lẽ ám chỉ con sói mẹ đã nuôi dưỡng cặp song sinh Romulus và Remus, hoặc hình dạng của hai quả đồi Palatinus và Aventinus;</li> <li>Bắt nguồn từ ῤώμη (rhōmē) trong tiếng Hy Lạp, nghĩa là sức mạnh.<a href="#cite_note-32">[c]</a></li></ul> Tên gọi "La Mã" là phiên âm Hán-Việt của hai chữ "羅馬/罗马", được người Trung Quốc dùng để ký âm cho tên "Roma" (<a href="/wiki/B%C3%ADnh_%C3%A2m" class="mw-redirect" title="Bính âm">bính âm</a>: "Luómǎ"). Trong tiếng Việt, tên gọi này hiện chủ yếu được sử dụng trong các văn cảnh lịch sử có liên quan đến <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> cũng như nền <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">văn minh La Mã</a> thời cổ đại. Cái tên Roma có thể viết ngược lại thành Amor, nghĩa là <a href="/wiki/T%C3%ACnh_y%C3%AAu" title="Tình yêu">tình yêu</a>,<a href="#cite_note-33">[30]</a> do đó Roma cũng được xem là "Thành phố của tình yêu". Tên Roma cũng là nguồn gốc của từ romance và romantic trong tiếng Anh (cũng như từ vựng tương đương trong các <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_R%C3%B4man" title="Nhóm ngôn ngữ Rôman">ngôn ngữ thuộc nhóm Roman</a>),<a href="#cite_note-34">[31]</a> bắt nguồn từ chữ romanice trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh_th%C3%B4ng_t%E1%BB%A5c" title="Tiếng Latinh thông tục">tiếng Latinh thông tục</a> và tiếng Latinh <a href="/wiki/Trung_C%E1%BB%95" title="Trung Cổ">Trung Cổ</a>, có nghĩa là "theo kiểu những người Roma".<a href="#cite_note-35">[32]</a> Hai chữ Hán "浪漫" (Hán Việt: lãng mạn) có nghĩa gốc là "sự buông thả, tùy thích", về sau được mượn dùng để phiên âm cho từ tiếng Anh này, tạo ra một nghĩa mới là "sự lãng mạn" theo cách hiểu hiện đại. Bên cạnh "Thành phố vĩnh hằng", Roma rất nổi tiếng với tên gọi "Kinh đô thế giới" trong lịch sử, đầy đủ là "Roma kinh đô thế giới" (tiếng Latinh: Roma Caput Mundi),<a href="#cite_note-36">[33]</a> bởi quyền lực của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> thời cổ đại, và về sau là trung tâm của <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a>. Những biệt danh nổi tiếng khác của Roma bao gồm: "Thành phố Bảy ngọn đồi" (Urbs Septicollis) bắt nguồn từ vị trí địa lý nơi mà thành Roma cổ đại được hình thành,<a href="#cite_note-Heiken_et_al.-37">[34]</a> "Ngai của các vị Thánh" (Limina Apostolorum) bởi vai trò của <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Thánh Phêrô</a> và <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4" class="mw-redirect" title="Thánh Phaolô">Thánh Phaolô</a> trong <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_s%C6%A1_khai" title="Kitô giáo sơ khai">buổi đầu của Giáo hội</a> và Roma cũng là nơi mà họ <a href="/wiki/T%E1%BB%AD_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Tử đạo">tử đạo</a> và được chôn cất.<a href="#cite_note-38">[35]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử">Lịch sử</h2></div> <div class="quotebox pullquote floatleft" style="width:17em; ; font-size: 80%; background-color: #D0E4FE;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r44429064">.mw-parser-output .quotebox{background-color:#F9F9F9;border:1px solid #aaa;box-sizing:border-box;padding:10px;font-size:88%}.mw-parser-output .quotebox.floatleft{margin:0.5em 1.4em 0.8em 0}.mw-parser-output .quotebox.floatright{margin:0.5em 0 0.8em 1.4em}.mw-parser-output .quotebox.centered{margin:0.5em auto 0.8em auto}.mw-parser-output .quotebox.floatleft p,.mw-parser-output .quotebox.floatright p{font-style:inherit}.mw-parser-output .quotebox-title{background-color:#F9F9F9;text-align:center;font-size:larger;font-weight:bold}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:before{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" “ ";vertical-align:-45%;line-height:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:after{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" ” ";line-height:0}.mw-parser-output .quotebox .left-aligned{text-align:left}.mw-parser-output .quotebox .right-aligned{text-align:right}.mw-parser-output .quotebox .center-aligned{text-align:center}.mw-parser-output .quotebox cite{display:block;font-style:normal}@media screen and (max-width:360px){.mw-parser-output .quotebox{min-width:100%;margin:0 0 0.8em!important;float:none!important}}</style> <div class="quotebox-title" style="background-color: #D0E4FE;">Liên kết lịch sử</div> <div class="quotebox-quote left-aligned" style=""><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Lapis-niger.jpg/11px-Lapis-niger.jpg" decoding="async" width="11" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Lapis-niger.jpg/16px-Lapis-niger.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Lapis-niger.jpg/21px-Lapis-niger.jpg 2x" data-file-width="289" data-file-height="403" /> <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Latinh" title="Người Latinh">Bộ tộc Latinh</a> khoảng thiên niên kỷ thứ hai – 753 TCN <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Lapis-niger.jpg/11px-Lapis-niger.jpg" decoding="async" width="11" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Lapis-niger.jpg/16px-Lapis-niger.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Lapis-niger.jpg/21px-Lapis-niger.jpg 2x" data-file-width="289" data-file-height="403" /> Tộc người Alba thế kỷ 10 – 753 TCN (Thành lập thành phố) thế kỷ 9 TCN <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg/40px-Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg/60px-Capitoline_Wolf_of_Roman_Kingdom.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="533" /> <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Vương quốc La Mã">Vương quốc La Mã</a> khoảng 753–509 TCN <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã"><img alt="Đế quốc La Mã" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_the_Roman_Empire.png/20px-Flag_of_the_Roman_Empire.png" decoding="async" width="17" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_the_Roman_Empire.png/40px-Flag_of_the_Roman_Empire.png 1.5x" data-file-width="243" data-file-height="215" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_La_M%C3%A3" class="mw-redirect" title="Cộng hoà La Mã">Cộng hoà La Mã</a> 509–27 TCN <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_the_Roman_Empire.png/20px-Flag_of_the_Roman_Empire.png" decoding="async" width="17" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_the_Roman_Empire.png/40px-Flag_of_the_Roman_Empire.png 1.5x" data-file-width="243" data-file-height="215" /> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> 27 TCN–285 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Labarum_of_Constantine_the_Great.svg/20px-Labarum_of_Constantine_the_Great.svg.png" decoding="async" width="10" height="15" class="mw-file-element" data-file-width="277" data-file-height="406" /> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Tây La Mã">Đế quốc Tây La Mã</a> 285–476 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Odovacar_Ravenna_477.jpg/20px-Odovacar_Ravenna_477.jpg" decoding="async" width="14" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Odovacar_Ravenna_477.jpg/40px-Odovacar_Ravenna_477.jpg 1.5x" data-file-width="280" data-file-height="298" /> <a href="/wiki/Odoacer" title="Odoacer">Vương quốc của Odoacer</a> 476–493 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Teodorico_re_dei_Goti_%28493-526%29.png/20px-Teodorico_re_dei_Goti_%28493-526%29.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Teodorico_re_dei_Goti_%28493-526%29.png/40px-Teodorico_re_dei_Goti_%28493-526%29.png 1.5x" data-file-width="600" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Ostrogoth" title="Vương quốc Ostrogoth">Vương quốc Ostrogoth</a> 493–553 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Simple_Labarum.svg/20px-Simple_Labarum.svg.png" decoding="async" width="11" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Simple_Labarum.svg/40px-Simple_Labarum.svg.png 2x" data-file-width="127" data-file-height="178" /> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%C3%B4ng_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Đông La Mã">Đế quốc Đông La Mã</a> 553–754 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_the_Papal_States_%281825-1870%29.svg/20px-Flag_of_the_Papal_States_%281825-1870%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_the_Papal_States_%281825-1870%29.svg/31px-Flag_of_the_Papal_States_%281825-1870%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_the_Papal_States_%281825-1870%29.svg/40px-Flag_of_the_Papal_States_%281825-1870%29.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/L%C3%A3nh_%C4%91%E1%BB%8Ba_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Lãnh địa Giáo hoàng">Lãnh địa Giáo hoàng</a> 754–1870 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/23px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/35px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg/45px-Flag_of_Italy_%281861%E2%80%931946%29.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /> <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C3%9D" title="Vương quốc Ý">Vương quốc Ý</a> 1870–1946 <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/60px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /> <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Cộng hoà Ý</a> 1946–nay <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/20px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png" decoding="async" width="15" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg/40px-Flag_of_Vatican_City_%282023%E2%80%93present%29.svg.png 1.5x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /> <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành Vatican</a> 1929–nay</div> </div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Map_of_ancient_Rome.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Map_of_ancient_Rome.svg/330px-Map_of_ancient_Rome.svg.png" decoding="async" width="300" height="288" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Map_of_ancient_Rome.svg/500px-Map_of_ancient_Rome.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Map_of_ancient_Rome.svg/960px-Map_of_ancient_Rome.svg.png 2x" data-file-width="1481" data-file-height="1424" /></a><figcaption>Thành phố sơ khởi được hình thành từ <a href="/wiki/B%E1%BA%A3y_ng%E1%BB%8Dn_%C4%91%E1%BB%93i_La_M%C3%A3" title="Bảy ngọn đồi La Mã">Bảy ngọn đồi La Mã</a> bao quanh bởi <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Servius" title="Tường thành Servius">tường thành Servius</a> (màu xanh) được xây dựng vào đầy thế kỷ 4 TCN. <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Aurelianus" title="Tường thành Aurelianus">Tường thành Aurelianus</a> (màu đỏ) được xây dựng vào thế kỷ thứ 3, đồ sộ và kiên cố hơn.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lịch_sử_sơ_khởi">Lịch sử sơ khởi</h3></div> Có những bằng chứng khảo cổ về việc loài người sống tại khu vực Roma từ khoảng 14.000 năm trước, song lớp đất dày đặc gồm các mảnh vụn có niên đại muộn hơn nhiều đã che lấp các di chỉ đồ đá cũ và đồ đá mới.<a href="#cite_note-Heiken,_G._2005-6">[5]</a> Bằng chứng về các công cụ bằng đá, đồ gốm và vũ khí bằng đá chứng thực con người hiện diện khoảng 10.000 năm. Một vài cuộc khai quật ủng hộ cho quan điểm rằng Roma phát triển từ các khu định cư chăn thả gia súc trên <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Palatinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Palatinus (trang không tồn tại)">đồi Palatinus</a> nằm bên trên khu vực <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a> sau này. Từ cuối <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%93_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Thời đại đồ đồng">thời đại đồ đồng</a> cho đến khi bắt đầu <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%93_s%E1%BA%AFt" title="Thời đại đồ sắt">thời đại đồ sắt</a>, mỗi ngọn đồi giữa biển và đồi Capitolinus có một ngôi làng ở trên đỉnh (tại đồi Capitolinus có một ngôi làng được chứng thực có từ cuối thế kỷ 14 TCN). Tuy nhiên, chúng đều chưa đạt tới hạng đô thị. Ngày nay, nhiều người thống nhất rằng thành phố đã dần phát triển thông qua việc tập hợp một vài làng xung quanh ngôi làng lớn nhất nằm trên đồi Palatinus. Quá trình tập hợp được thuận lợi nhờ gia tăng sức sản xuất nông nghiệp vượt trên mức tự cung tự cấp, đồng thời cho phép hình thành các hoạt động thuộc khu vực kinh tế <a href="/wiki/Khu_v%E1%BB%B1c_hai_c%E1%BB%A7a_n%E1%BB%81n_kinh_t%E1%BA%BF" title="Khu vực hai của nền kinh tế">thứ nhì</a> và <a href="/wiki/Khu_v%E1%BB%B1c_ba_c%E1%BB%A7a_n%E1%BB%81n_kinh_t%E1%BA%BF" title="Khu vực ba của nền kinh tế">thứ ba</a>. Điều này lại kéo theo đẩy nhanh phát triển mậu dịch với các thuộc địa của người Hy Lạp tại <a href="/wiki/Nam_%C3%9D" title="Nam Ý">miền nam Ý</a> (chủ yếu là <a href="/w/index.php?title=Ischia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ischia (trang không tồn tại)">Ischia</a> và <a href="/w/index.php?title=Cumae&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cumae (trang không tồn tại)">Cumae</a>). Những bước phát triển này theo chứng cứ khảo cổ học thì diễn ra vào giữa thế kỷ 8 TCN, có thể được xem là mốc "khai sinh" thành phố. Từ những cuộc khảo cổ gần đây trên đồi Palatinus, quan điểm cho rằng Roma được thành lập vào giữa thế kỷ 7 TCN, theo truyền thuyết về <a href="/wiki/Romulus_v%C3%A0_Remus" title="Romulus và Remus">Romulus</a>, chỉ được xem là một giả thuyết ngoài lề.<a href="#cite_note-coa9-39">[36]</a><a href="#cite_note-foundation-40">[37]</a> <table class="wikitable floatright" style="margin: 0.5em 0 1.3em 1.4em; border: 1px solid darkgray;"> <tbody><tr> <td style="width:277px;text-align:center;font-weight:bold;">Trung tâm Thành phố Roma </td></tr> <tr> <td style="width: 277px;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r60714700">@media all and (max-width:720px){body.skin-minerva .mw-parser-output div.mw-graph{min-width:auto!important;max-width:100%;overflow-x:auto;overflow-y:visible}}.mw-parser-output .mw-graph-img{width:inherit;height:inherit}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019947">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-left:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 1em 4px 0;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-left:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-left:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-left:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-left:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-left:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-left:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .ambox{display:none!important}}</style><table class="plainlinks metadata ambox ambox-notice" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div class="mbox-image-div"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/40px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/60px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/120px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Biểu đồ hiện đang tạm thời không khả dụng do vấn đề kĩ thuật.</div></td></tr></tbody></table> <div style="text-align: left; direction: ltr; font-size:70%; color:grey"><a class="mw-kartographer-maplink" data-mw-kartographer="maplink" data-style="osm-intl" href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Map/14/41.897/12.476/vi" data-zoom="14" data-lat="41.897" data-lon="12.476" data-overlays="["_4b8d80e484392321aaa4a014327c03d20bda7513"]">[Bản đồ tương tác toàn màn hình]</a></div> </td></tr> <tr> <td style="width: 277px; font-size:90%"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144386">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend">  Ga tàu điện ngầm, sử dụng toàn màn hình để hiển thị Termini </div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144386" /><div class="legend">  Điểm ưa thích</div> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Truyền_thuyết_sự_thành_lập_Roma">Truyền thuyết sự thành lập Roma</h4></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg/250px-Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg" decoding="async" width="250" height="253" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg/375px-Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ee/Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg/500px-Peter_Paul_Rubens_-_Romulus_and_Remus_-_Google_Art_Project.jpg 2x" data-file-width="2890" data-file-height="2919" /></a><figcaption>Tranh Romulus và Remus của Peter Paul Rubens tại Bảo tàng Capitonlinus.</figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Aeneas%27_Flight_from_Troy_by_Federico_Barocci.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Aeneas%27_Flight_from_Troy_by_Federico_Barocci.jpg/250px-Aeneas%27_Flight_from_Troy_by_Federico_Barocci.jpg" decoding="async" width="250" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Aeneas%27_Flight_from_Troy_by_Federico_Barocci.jpg/500px-Aeneas%27_Flight_from_Troy_by_Federico_Barocci.jpg 1.5x" data-file-width="1050" data-file-height="729" /></a><figcaption>Tranh Aeneas trốn khỏi thành Troia của Federico Barocci, Phòng tranh Borghese.</figcaption></figure> Các câu chuyện truyền thống do người <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a> truyền đời cho nhau giải thích lịch sử sơ khởi của thành phố bằng truyền thuyết và thần thoại. Thần thoại quen thuộc nhất trong số đó và có lẽ cũng là nổi tiếng nhất trong tất cả <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i_La_M%C3%A3" title="Thần thoại La Mã">thần thoại La Mã</a>, đó là câu chuyện về <a href="/wiki/Romulus_v%C3%A0_Remus" title="Romulus và Remus">Romulus và Remus</a>, hai anh em sinh đôi được một con sói cho bú.<a href="#cite_note-livy1797-27">[26]</a> Họ quyết định xây dựng một thành phố, song sau một lần tranh luận, <a href="/w/index.php?title=Romulus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romulus (trang không tồn tại)">Romulus</a> giết người em song sinh và đặt thành phố theo tên mình. Theo những người chép sử La Mã, sự kiện này diễn ra vào 21 tháng 4 năm 753 TCN.<a href="#cite_note-awg73-41">[38]</a> Truyền thuyết này hoà hợp với một truyền thuyết song hành được tạo ra từ trước đó, rằng có một <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%C3%A0nh_Troia" title="Chiến tranh thành Troia">người tị nạn thành Troia</a> tên là <a href="/wiki/Aeneas" title="Aeneas">Aeneas</a> đào thoát sang Ý và lập ra dòng dõi La Mã thông qua con trai ông là <a href="/w/index.php?title=Ascanius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ascanius (trang không tồn tại)">Iulus</a>, trùng tên với <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_Julius-Claudius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà Julius-Claudius (trang không tồn tại)">triều đại Julius-Claudius</a>.<a href="#cite_note-livy2005-42">[39]</a> Điều này đã được nhà thơ La Mã <a href="/wiki/Vergilius" title="Vergilius">Vergilius</a> viết lại vào thế kỷ thứ nhất TCN. Ngoài ra, <a href="/wiki/Strabo" title="Strabo">Strabo</a> đề cập rằng còn có một câu chuyện cũ hơn rằng thành phố là thuộc địa của Arcadia và được thành lập bởi Euandros. Strabo cũng ghi lại Lucius Coelius Antipater tin rằng Roma được thành lập bởi người Hy Lạp.<a href="#cite_note-43">[40]</a><a href="#cite_note-44">[41]</a> <a href="/w/index.php?title=Dionysius_of_Halicarnassus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dionysius of Halicarnassus (trang không tồn tại)">Dionysius xứ Halicarnassus</a> viết rằng những người đến vùng đất mà sau này là thành Roma là những người thổ dân đầu tiên đến từ <a href="/wiki/Arcadia" title="Arcadia">Arcadia</a>, họ đã đuổi những người Sicilia ra khỏi nơi đó, và tiếp đến là người Pelasgos đến từ <a href="/wiki/Thessal%C3%ADa" title="Thessalía">Thessalía</a>, thứ ba là những người đến Ý cùng Euandros từ thành Pallantium ở Arcadia, sau họ là những người Epeius từ <a href="/w/index.php?title=Elis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elis (trang không tồn tại)">Elis</a> và người Pheneus, một phần của quân đội do <a href="/wiki/Heracles" title="Heracles">Heracles</a> chỉ huy đã quyết định ở lại đó trong khi đang trở về từ đoàn thám hiểm ở Erytheia, nơi quân thành Troia giao chiến và còn sót lại cuối cùng, những binh lính Troia sau đó đã trốn thoát cùng Aeneas từ Ilium, Dardanus và các thành phố thuộc Troia khác. Dionysius đề cập rằng quân Troia, cũng là người Hy Lạp có nguồn gốc từ <a href="/wiki/Peloponnesos" title="Peloponnesos">Peloponnesos</a>.<a href="#cite_note-45">[42]</a> Ông cũng nói thêm rằng ngay cả người La Mã cũng khẳng định thành cổ Pallantium của người La Mã được thành lập bởi người Hy Lạp đến từ Pallantium của Arcadia, khoảng sáu mươi năm trước cuộc chiến thành Troia và người dẫn đầu là Euandros.<a href="#cite_note-Dionysius-1.45.1-46">[43]</a> Sau đó vào thế hệ thứ mười sáu sau cuộc chiến thành Troia, người Alba đã hợp nhất tất cả những nơi này thành một khu định cư, bao quanh họ bằng một bức tường và một con mương. Người Alba là một quốc gia hỗn hợp gồm tất cả những người trên. Dionysius cũng cho biết thêm có thể là quân man rợ trong số những người hàng xóm hoặc tàn dư những cư dân cổ xưa của nơi này được trộn lẫn với người Hy Lạp. Nhưng tất cả những người này đã mất bản sắc dân tộc, được gọi bằng một tên chung, Latin, đặt tên theo Latinus, là vua của đất nước. Lãnh đạo vùng thuộc địa là hai anh em song sinh Romulus và Remus.<a href="#cite_note-47">[44]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thời_quân_chủ,_cộng_hoà_và_đế_quốc">Thời quân chủ, cộng hoà và đế quốc</h3></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72019635">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .hatnote{display:none!important}}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a>, <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Vương quốc La Mã">Vương quốc La Mã</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_La_M%C3%A3" title="Cộng hòa La Mã">Cộng hòa La Mã</a>, và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti">.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{display:flex;flex-direction:column}.mw-parser-output .tmulti .trow{display:flex;flex-direction:row;clear:left;flex-wrap:wrap;width:100%;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{margin:1px;float:left}.mw-parser-output .tmulti .theader{clear:both;font-weight:bold;text-align:center;align-self:center;background-color:transparent;width:100%}.mw-parser-output .tmulti .thumbcaption{background-color:transparent}.mw-parser-output .tmulti .text-align-left{text-align:left}.mw-parser-output .tmulti .text-align-right{text-align:right}.mw-parser-output .tmulti .text-align-center{text-align:center}@media all and (max-width:720px){.mw-parser-output .tmulti .thumbinner{width:100%!important;box-sizing:border-box;max-width:none!important;align-items:center}.mw-parser-output .tmulti .trow{justify-content:center}.mw-parser-output .tmulti .tsingle{float:none!important;max-width:100%!important;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .tmulti .trow>.thumbcaption{text-align:center}}</style><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:300px;max-width:300px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:157px;max-width:157px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Statue-Augustus.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Statue-Augustus.jpg/155px-Statue-Augustus.jpg" decoding="async" width="155" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Statue-Augustus.jpg/233px-Statue-Augustus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Statue-Augustus.jpg/310px-Statue-Augustus.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="2250" /></a></div><div class="thumbcaption"><center><a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a> </center></div></div><div class="tsingle" style="width:139px;max-width:139px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg/137px-C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg" decoding="async" width="137" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg/206px-C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg/274px-C%C3%A9sar_Ambrogio_Parisi.jpg 2x" data-file-width="1008" data-file-height="1712" /></a></div><div class="thumbcaption"><center><a href="/wiki/Julius_Caesar" title="Julius Caesar">Julius Caesar</a> </center></div></div></div></div></div> Sau khi được Romulus thành lập theo truyền thuyết, thành phố nằm dưới quyền cai trị của một hệ thống quân chủ trong 244 năm, ban đầu là với các quân chủ <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Latinh" title="Người Latinh">gốc Latinh</a> và <a href="/wiki/Sabine" class="mw-redirect" title="Sabine">Sabine</a> và sau đó là các quốc vương <a href="/wiki/V%C4%83n_minh_Etrusca" title="Văn minh Etrusca">người Etrusca</a>. Theo truyền thuyết, vương vị truyền qua bảy người: <a href="/w/index.php?title=Romulus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romulus (trang không tồn tại)">Romulus</a>, <a href="/wiki/Numa_Pompilius" title="Numa Pompilius">Numa Pompilius</a>, <a href="/w/index.php?title=Tullus_Hostilius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tullus Hostilius (trang không tồn tại)">Tullus Hostilius</a>, <a href="/w/index.php?title=Ancus_Marcius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancus Marcius (trang không tồn tại)">Ancus Marcius</a>, <a href="/w/index.php?title=Tarquinius_Priscus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tarquinius Priscus (trang không tồn tại)">Tarquinius Priscus</a>, <a href="/w/index.php?title=Servius_Tullius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Servius Tullius (trang không tồn tại)">Servius Tullius</a> và <a href="/w/index.php?title=Tarquinius_Superbus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tarquinius Superbus (trang không tồn tại)">Tarquinius Superbus</a>.<a href="#cite_note-awg73-41">[38]</a> Năm 509 TCN, người La Mã trục xuất vị quốc vương cuối cùng khỏi thành phố và lập ra một nền <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0" class="mw-redirect" title="Cộng hoà">cộng hoà</a> <a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_quy%E1%BB%81n_l%E1%BB%B1c_t%E1%BA%ADp_trung" title="Chế độ quyền lực tập trung">tập trung</a>. La Mã sau đó bắt đầu một giai đoạn có đặc điểm là đấu tranh nội bộ giữa <a href="/wiki/Qu%C3%BD_t%E1%BB%99c_(La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i)" title="Quý tộc (La Mã cổ đại)">quý tộc</a> và <a href="/w/index.php?title=B%C3%ACnh_d%C3%A2n_(La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bình dân (La Mã cổ đại) (trang không tồn tại)">bình dân</a>, và chiến tranh liên miên chống lại các cộng đồng tại <a href="/wiki/Trung_%C3%9D" title="Trung Ý">miền trung Ý</a>: Etrusca, Latinh, <a href="/w/index.php?title=Volsci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Volsci (trang không tồn tại)">Volsci</a>, <a href="/w/index.php?title=Aequi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aequi (trang không tồn tại)">Aequi</a>, <a href="/w/index.php?title=Marsi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marsi (trang không tồn tại)">Marsi</a>.<a href="#cite_note-awg77-48">[45]</a> Sau khi trở thành chủ nhân của khu vực <a href="/wiki/Latium" title="Latium">Latium</a>, La Mã dẫn đầu một số cuộc chiến tranh với kết quả là chinh phục <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_%C3%9D" title="Bán đảo Ý">bán đảo Ý</a> từ khu vực miền trung đến <a href="/wiki/Magna_Graecia" title="Magna Graecia">Magna Graecia</a>.<a href="#cite_note-awg79-49">[46]</a> Trong thế kỷ 3 và 2 TCN, La Mã thiết lập quyền bá chủ trên <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i" title="Địa Trung Hải">Địa Trung Hải</a> và bờ Đông, thông qua ba cuộc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Punic" title="Chiến tranh Punic">chiến tranh Punic</a> (264–146 TCN) chống lại thành <a href="/wiki/Carthago" class="mw-redirect" title="Carthago">Carthago</a> và ba cuộc chiến tranh <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Macedonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Macedonia (trang không tồn tại)">chiến tranh Macedonia</a> (212–168 TCN) chống lại <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Macedonia" title="Vương quốc Macedonia">Macedonia</a>.<a href="#cite_note-awg8183-50">[47]</a> Sau đó thành lập nên những <a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_c%E1%BB%A7a_La_M%C3%A3" title="Tỉnh của La Mã">tỉnh thuộc La Mã</a> đầu tiên: <a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a>, <a href="/wiki/Sardegna" title="Sardegna">Sardinia</a> và <a href="/wiki/Corse" title="Corse">Corsica</a>, <a href="/wiki/Hispania" title="Hispania">Hispania</a>, <a href="/wiki/Macedonia_(Hy_L%E1%BA%A1p)" class="mw-redirect" title="Macedonia (Hy Lạp)">Macedonia</a>, Achaea và Châu Phi.<a href="#cite_note-awg8185-51">[48]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vincenzo_Camuccini_-_La_morte_di_Cesare.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Vincenzo_Camuccini_-_La_morte_di_Cesare.jpg/250px-Vincenzo_Camuccini_-_La_morte_di_Cesare.jpg" decoding="async" width="250" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Vincenzo_Camuccini_-_La_morte_di_Cesare.jpg/500px-Vincenzo_Camuccini_-_La_morte_di_Cesare.jpg 1.5x" data-file-width="2048" data-file-height="1161" /></a><figcaption>Cái chết của Caesar của Vincenzo Camuccini, Phòng tranh quốc gia về Nghệ thuật hiện đại và đương đại, Roma.</figcaption></figure> Từ khi bắt đầu thế kỷ 2 TCN, quyền lực là mục tiêu tranh chấp giữa hai nhóm thống trị: phái quý tộc đại diện cho bộ phận bảo thủ trong <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_nguy%C3%AAn_l%C3%A3o_La_M%C3%A3" title="Viện nguyên lão La Mã">Viện nguyên lão</a>, và phái bình dân dựa vào sự ủng hộ của tầng lớp thường dân. Trong cùng giai đoạn, việc tiểu nông bị phá sản và sự thành lập các điền trang nô lệ lớn đã khuyến khích một lượng lớn dân chúng di cư đến thành phố. Chiến tranh liên miên tạo tính cần thiết cho một đội quân chuyên nghiệp, họ trung thành với tướng lĩnh của mình hơn là với nền cộng hoà. Do đó, vào nửa cuối của thế kỷ 2 và thế kỷ 1 TCN diễn ra xung đột cả ở bên ngoài lẫn bên trong. Sau nỗ lực thất bại nhằm cải cách xã hội của <a href="/w/index.php?title=Tiberius_Gracchus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiberius Gracchus (trang không tồn tại)">Tiberius</a> và <a href="/w/index.php?title=Gaius_Gracchus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaius Gracchus (trang không tồn tại)">Gaius Gracchus</a> thuộc phái bình dân, và chiến tranh chống lại <a href="/wiki/Jugurtha" title="Jugurtha">Jugurtha</a>, phát sinh cuộc nội chiến đầu tiên giữa <a href="/w/index.php?title=Gaius_Marius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaius Marius (trang không tồn tại)">Gaius Marius</a> và <a href="/wiki/Lucius_Cornelius_Sulla" title="Lucius Cornelius Sulla">Sulla</a>.<a href="#cite_note-awg89-52">[49]</a> Theo sau là một cuộc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_n%C3%B4_l%E1%BB%87_l%E1%BA%A7n_ba" title="Chiến tranh nô lệ lần ba">khởi nghĩa nô lệ</a> quy mô lớn dưới quyền <a href="/wiki/Spartacus" title="Spartacus">Spartacus</a>, và sau đó là thành lập <a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_tam_h%C3%B9ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chế độ tam hùng lần thứ nhất">Liên minh tam hùng thứ nhất</a> với <a href="/wiki/Julius_Caesar" title="Julius Caesar">Caesar</a>, <a href="/wiki/Pompey" title="Pompey">Pompey</a> và <a href="/wiki/Marcus_Licinius_Crassus" title="Marcus Licinius Crassus">Crassus</a>.<a href="#cite_note-awg91-53">[50]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RomanEmpire_117.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/RomanEmpire_117.svg/250px-RomanEmpire_117.svg.png" decoding="async" width="250" height="184" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/RomanEmpire_117.svg/500px-RomanEmpire_117.svg.png 1.5x" data-file-width="512" data-file-height="376" /></a><figcaption>Đế quốc La Mã bành trướng cực đại dưới thời của Hoàng đế <a href="/wiki/Traianus" title="Traianus">Traianus</a> đã kiểm soát khoảng 6,5 triệu km²<a href="#cite_note-54">[51]</a> bề mặt đất liền.</figcaption></figure> Cuộc chinh phục <a href="/wiki/Gallia" title="Gallia">Gallia</a> khiến Caesar trở nên vô cùng mạnh mẽ và được lòng dân, dẫn tới <a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Caesar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Caesar (trang không tồn tại)">cuộc nội chiến thứ nhì</a> chống lại Viện nguyên lão và Pompey. Sau khi giành thắng lợi, Caesar tự lập bản thân làm độc tài trọn đời. Việc ông bị ám sát dẫn đến <a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_tam_h%C3%B9ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Chế độ tam hùng lần thứ hai">Liên minh tam hùng thứ hai</a> gồm <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Octavius</a> (cháu họ và người thừa kế của Caesar), <a href="/wiki/Marcus_Antonius" title="Marcus Antonius">Marcus Antonius</a> và <a href="/wiki/Marcus_Aemilius_Lepidus" title="Marcus Aemilius Lepidus">Lepidus</a>, và <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_chi%E1%BA%BFn_cu%E1%BB%91i_c%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_La_M%C3%A3" title="Cuộc chiến cuối cùng của Cộng hòa La Mã">một cuộc nội chiến khác</a> giữa Octavius và Antonius. Octavius đến năm 27 TCN trở thành princeps civitatis và lấy hiệu là <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a>, lập ra chính thể nguyên thủ, một nền chính trị lưỡng đầu giữa nguyên thủ và viện nguyên lão.<a href="#cite_note-awg93-55">[52]</a> La Mã trở thành một đế quốc trên thực tế, đạt đến mức độ bành trướng tối đa vào thế kỷ 2 dưới quyền hoàng đế <a href="/wiki/Traianus" title="Traianus">Traianus</a>. Thành Roma là '<a href="/wiki/Caput_Mundi" title="Caput Mundi">Caput Mundi</a>', tức kinh đô của thế giới, một khái niệm đã có từ thời cộng hòa. Trong hai thế kỷ đầu tiên, đế quốc có quân chủ thuộc nhà Julius-Claudius, nhà Flavius (triều đại cho xây dựng khán đài hình vòng khổng lồ, được biết với tên gọi <a href="/wiki/Colosseum" class="mw-redirect" title="Colosseum">Colosseum</a> hay <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a>)<a href="#cite_note-awg97-56">[53]</a> và nhà Antoninus. Thời kỳ này còn có đặc điểm là sự truyền bá <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a>, do <a href="/wiki/Gi%C3%AAsu" class="mw-redirect" title="Giêsu">Giêsu</a> thuyết giảng tại <a href="/wiki/Judea" title="Judea">Judea</a> vào nửa đầu thế kỷ 1 (thời <a href="/wiki/Tiberius" title="Tiberius">Tiberius</a>) và được các tông đồ của ông truyền bá khắp đế quốc và bên ngoài.<a href="#cite_note-awg107-57">[54]</a> Thời kỳ triều đại nhà Antoninus được xem là thời cực thịnh của đế quốc, với lãnh thổ trải dài từ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_T%C3%A2y_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Đại Tây Dương">Đại Tây Dương</a> đến <a href="/wiki/Euphrates" title="Euphrates">Euphrates</a> và từ <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a> đến <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a>.<a href="#cite_note-awg99-58">[55]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:418px;max-width:418px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:212px;max-width:212px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Palatino_(Palatine_Hill,_Rome).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Palatino_%28Palatine_Hill%2C_Rome%29.jpg/210px-Palatino_%28Palatine_Hill%2C_Rome%29.jpg" decoding="async" width="210" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Palatino_%28Palatine_Hill%2C_Rome%29.jpg/315px-Palatino_%28Palatine_Hill%2C_Rome%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Palatino_%28Palatine_Hill%2C_Rome%29.jpg/420px-Palatino_%28Palatine_Hill%2C_Rome%29.jpg 2x" data-file-width="2196" data-file-height="1376" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg/250px-Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg" decoding="async" width="200" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg/330px-Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg/500px-Trajansm%C3%A4rkte_Forum.jpg 2x" data-file-width="6000" data-file-height="4000" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">1. Cung điện Hoàng đế La Mã cổ đại là một dãy các cung điện trên <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Palatinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Palatinus (trang không tồn tại)">đồi Palatinus</a> thể hiện quyền lực và sự giàu có của các hoàng đế từ Augustus cho đến thế kỷ 4. 2. <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a> nằm trong chuỗi monumental fora (quảng trường công cộng) được xây dựng tại Roma bởi các vị hoàng đế. Trong bức ảnh cũng có thể thấy được <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A3_Traianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chợ Traianus (trang không tồn tại)">chợ Traianus</a>.</div></div></div></div> Sau khi kết thúc triều đại Severus vào năm 235, đế quốc La Mã bước vào một giai đoạn 50 năm mang tên <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_th%E1%BB%A9_ba" class="mw-redirect" title="Khủng hoảng thế kỷ thứ ba">Khủng hoảng thế kỷ thứ ba</a>, khi đó diễn ra nhiều cuộc nổi dậy của các tướng lĩnh muốn chiếm giữ những khu vực mà họ đã được giao phó do sự yếu kém của chính quyền trung ương tại Roma. Tồn tại đế chế Gallia tự xưng từ 260-274 và các cuộc nổi dậy của <a href="/wiki/Zenobia" title="Zenobia">Zenobia</a> và cha của bà từ giữa những năm 260, người đang tìm cách chống đỡ các cuộc xâm lược của Ba Tư. Một số khu vực như Anh, Tây Ban Nha và Bắc Phi hầu như rất khó gây ảnh hưởng đến. Bất ổn gây ra suy thoái kinh tế, lạm phát tăng nhanh chóng do chính quyền hạ mức giá trị tiền tệ nhằm đáp ứng chi tiêu. <a href="/wiki/C%C3%A1c_d%C3%A2n_t%E1%BB%99c_German" class="mw-redirect" title="Các dân tộc German">Các bộ lạc German</a> dọc sông <a href="/wiki/Rhine" class="mw-redirect" title="Rhine">Rhine</a> và phía bắc Balkan tiến hành các cuộc xâm nhập từ thập niên 250-280. <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Sassanid" class="mw-redirect" title="Nhà Sassanid">Đế quốc Ba Tư</a> xâm chiếm vài lần trong thập niên 230 đến 260, song cuối cùng bị đánh bại.<a href="#cite_note-awg101-59">[56]</a> Vào năm 284, hoàng đế <a href="/wiki/Diocletianus" title="Diocletianus">Diocletianus</a> đảm nhận việc khôi phục đế quốc. Ông đặt dấu chấm hết cho cái gọi là princeps (nguyên thủ) và giới thiệu danh hiệu mới là dominate (chúa tể) để tạo ấn tượng về quyền uy tối thượng.<a href="#cite_note-60">[57]</a> Đặc điểm nổi bật nhất là sự can thiệp chưa từng có của quốc gia xuống cấp thành phố: trong khi quốc gia trước đây thường đệ trình yêu cầu thuế đối với một thành phố và cho phép nó phân bổ các khoản phí, thì kể từ triều đại của Diocletianus, quốc gia đã thực hiện điều này xuống tận cấp thôn làng.<a href="#cite_note-61">[58]</a><a href="#cite_note-62">[59]</a><a href="#cite_note-63">[60]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:298px;max-width:298px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_(284-305_d.C.)_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_%28284-305_d.C.%29_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg/150px-Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_%28284-305_d.C.%29_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg" decoding="async" width="150" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_%28284-305_d.C.%29_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg/225px-Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_%28284-305_d.C.%29_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_%28284-305_d.C.%29_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg/300px-Istanbul_-_Museo_archeol._-_Diocleziano_%28284-305_d.C.%29_-_Foto_G._Dall%27Orto_28-5-2006.jpg 2x" data-file-width="794" data-file-height="978" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:142px;max-width:142px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:MSR_-_T%C3%AAte_de_l%27empreur_Maximien_Hercule_-_Inv_34_b_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/MSR_-_T%C3%AAte_de_l%27empreur_Maximien_Hercule_-_Inv_34_b_%28cropped%29.jpg/250px-MSR_-_T%C3%AAte_de_l%27empreur_Maximien_Hercule_-_Inv_34_b_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="140" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/MSR_-_T%C3%AAte_de_l%27empreur_Maximien_Hercule_-_Inv_34_b_%28cropped%29.jpg/330px-MSR_-_T%C3%AAte_de_l%27empreur_Maximien_Hercule_-_Inv_34_b_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="2972" data-file-height="3960" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">Diocletianus và Maximianus</div></div></div></div> Trong một nỗ lực vô ích nhằm kiểm soát lạm phát, ông đã áp đặt các biện pháp kiểm soát giá nhưng chúng không thể kéo dài được lâu.<a href="#cite_note-64">[61]</a><a href="#cite_note-65">[62]</a> Ông hoặc <a href="/wiki/Constantinus_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF" title="Constantinus Đại đế">Constantinus</a> đã địa phương hóa hệ thống hành chính của đế quốc, điều này đã làm thay đổi căn bản cách điều hành quốc gia bằng cách tạo ra các giáo phận khu vực. Sự tồn tại của các đơn vị tài chính khu vực từ năm 286 đóng vai trò như một mô hình cho sự đổi mới chưa từng có này.<a href="#cite_note-66">[63]</a> Do đó, chính quyền dân sự và chỉ huy quân sự sẽ được tách biệt. Diocletianus giao cho các tổng đốc nhiều nhiệm vụ tài khóa hơn và đặt họ vào phụ trách hệ thống hỗ trợ hậu cần của quân đội với nỗ lực kiểm soát nó bằng cách loại bỏ hệ thống hỗ trợ khỏi sự kiểm soát của nó.<a href="#cite_note-67">[64]</a> Diocletianus đã tạo ra một hệ thống "<a href="/wiki/T%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BA%A7u_ch%E1%BA%BF" title="Tứ đầu chế">Tứ đầu chế</a>" (Tetrarchia) trong đó mỗi hoàng đế cai quản một góc phần tư lãnh thổ của đế quốc, ông là <a href="/wiki/Augustus_(danh_hi%E1%BB%87u)" title="Augustus (danh hiệu)">Augustus</a> cai quản nửa phía đông và cư ngụ tại <a href="/w/index.php?title=Nicomedia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicomedia (trang không tồn tại)">Nicomedia</a>. Năm 286, ông đưa <a href="/wiki/Maximianus" title="Maximianus">Maximianus</a> lên thành Augustus phía tây cai quản phần lớn lãnh thổ Mediolanum (<a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a> ngày nay) mà ông đã cai trị trước đó. Tiếp theo, ông đặt ra hai hoàng đế 'cấp dưới' hay nhị <a href="/wiki/Caesar_(danh_hi%E1%BB%87u)" class="mw-redirect" title="Caesar (danh hiệu)">Caesar</a>, một cho mỗi Augustus, trong đó <a href="/wiki/Constantius_Chlorus" title="Constantius Chlorus">Constantius Chlorus</a> dưới quyền Maximianus sẽ cai trị Britania (Anh), Gallia (Pháp) và Hispania (Tây Ban Nha) có đầu não quyền lực tại Augusta Treverorum (<a href="/wiki/Trier" title="Trier">Trier</a> ngày nay), và Caesar phía Đông <a href="/wiki/Galerius" title="Galerius">Galerius</a> cai quản vùng <a href="/wiki/Balkan" title="Balkan">Balkan</a>-<a href="/wiki/Danube" class="mw-redirect" title="Danube">Danube</a> trụ xứ tại thành Srimium, những thành phố này được gọi là thủ đô tứ đầu chế.<a href="#cite_note-68">[65]</a> Mặc dù Roma đã bị lãng quên và không còn là thủ đô hoạt động, nhưng thành phố vẫn tiếp tục là thủ đô danh nghĩa của toàn bộ Đế quốc La Mã, không bị hạ cấp xuống thành <a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_c%E1%BB%A7a_La_M%C3%A3" title="Tỉnh của La Mã">Tỉnh</a> (Provincia) mà vẫn giữ nguyên vị thế hành chính độc nhất của mình là "Thành phủ" (tiếng Latinh: Praefectus urbanus).<a href="#cite_note-69">[66]</a> Việc bổ nhiệm một Caesar không phải là không xác định: Diocletianus đã cố gắng chuyển thành một hệ thống kế vị phi triều đại. Sau khi thoái vị vào năm 305, các Caesar đã tiếp nối và họ lần lượt bổ nhiệm hai đồng nghiệp cho chính mình.<a href="#cite_note-awg101-59">[56]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Raphael_Baptism_Constantine.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Raphael_Baptism_Constantine.jpg/250px-Raphael_Baptism_Constantine.jpg" decoding="async" width="250" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Raphael_Baptism_Constantine.jpg/500px-Raphael_Baptism_Constantine.jpg 1.5x" data-file-width="1191" data-file-height="740" /></a><figcaption><a href="/wiki/Constantinus_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF" title="Constantinus Đại đế">Constantinus Đại đế</a> là hoàng đế La Mã đầu tiên cải đạo sang <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a>.</figcaption></figure> Sau sự thoái vị của Diocletianus và Maximianus vào năm 305 và một loạt các cuộc nội chiến giữa những người tranh giành quyền lực đế quốc với đối thủ của mình, cho đến khoảng năm 313, chế độ tứ đầu chế đã sụp đổ.<a href="#cite_note-70">[67]</a> <a href="/wiki/Constantinus_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF" title="Constantinus Đại đế">Constantinus Đại đế</a> đã tiến hành một cuộc cải cách lớn về bộ máy quan liêu, không phải bằng cách thay đổi cấu trúc mà bằng cách hợp lý hóa năng lực của một số cơ quan trong những năm 325-330, sau khi ông đánh bại Licinius, hoàng đế ở phía Đông, vào cuối năm 324.<a href="#cite_note-71">[68]</a><a href="#cite_note-72">[69]</a><a href="#cite_note-73">[70]</a> <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_l%E1%BB%87nh_Milano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc lệnh Milano (trang không tồn tại)">Sắc lệnh Milano</a> năm 313 thực ra là một mảnh thư từ Licinius gửi cho các tổng đốc của các tỉnh phía đông, trao quyền tự do thờ phượng cho mọi người, kể cả cho các Kitô hữu, và ra lệnh khôi phục lại các tài sản của nhà thờ bị tịch thu theo đơn thỉnh cầu của các giáo phận mới được lập ra. Constantinus đã tài trợ cho việc xây dựng một số nhà thờ và cho phép các giáo sĩ đóng vai trò trọng tài trong vụ kiện dân sự (một biện pháp không tồn tại lâu hơn ông nhưng đã được khôi phục một phần sau đó).<a href="#cite_note-74">[71]</a><a href="#cite_note-75">[72]</a> Ông đã biến trấn Byzantium thành nơi ở mới của mình, tuy nhiên nó không chính thức là nơi cư ngụ hoàng gia như Milan hay Trier hay Nicomedia cho đến khi nó được <a href="/wiki/Constantius_II" title="Constantius II">Constantius II</a> trao tặng một cái tên mới vào tháng 5 năm 359: <a href="/wiki/Constantinopolis" title="Constantinopolis">Constantinopolis</a> – "Thành phủ" thứ hai và ngang vị thế hành chính với Roma.<a href="#cite_note-76">[73]</a> Việc tạo ra thành Constantinopolis có ảnh hưởng rất quan trọng đến châu Âu: đó là tuyến phòng thủ chiến lược chống lại sự xâm lăng và chinh phạt từ phương Đông trong khoảng một thiên niên kỷ.<a href="#cite_note-77">[74]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:298px;max-width:298px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:142px;max-width:142px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Visigoths_sack_Rome.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Visigoths_sack_Rome.jpg/250px-Visigoths_sack_Rome.jpg" decoding="async" width="140" height="216" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Visigoths_sack_Rome.jpg/330px-Visigoths_sack_Rome.jpg 2x" data-file-width="2072" data-file-height="3190" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:152px;max-width:152px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Evariste-Vital_Luminais_-_Le_Sac_de_Rome.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Evariste-Vital_Luminais_-_Le_Sac_de_Rome.jpg/250px-Evariste-Vital_Luminais_-_Le_Sac_de_Rome.jpg" decoding="async" width="150" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Evariste-Vital_Luminais_-_Le_Sac_de_Rome.jpg/330px-Evariste-Vital_Luminais_-_Le_Sac_de_Rome.jpg 2x" data-file-width="629" data-file-height="924" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">Cướp phá thành Roma năm 410.</div></div></div></div> <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a> dưới dạng <a href="/wiki/T%C3%ADn_%C4%91i%E1%BB%81u_Nicea" class="mw-redirect" title="Tín điều Nicea">Tín điều Nicea</a> trở thành tôn giáo chính thức của đế quốc vào năm 380, được gọi là <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_l%E1%BB%87nh_Thessalonica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc lệnh Thessalonica (trang không tồn tại)">Sắc lệnh Thessalonica</a> thông qua nhân danh ba vị hoàng đế <a href="/wiki/Gratianus" title="Gratianus">Gratianus</a>, <a href="/wiki/Valentinianus_II" title="Valentinianus II">Valentinianus II</a>, và <a href="/wiki/Theodosius_I" title="Theodosius I">Theodosius I</a>, người thực sự thúc đẩy đằng sau sắc lệnh. Ông là hoàng đế cuối cùng của La Mã thống nhất: sau khi ông mất vào năm 395, hai con trai của ông là <a href="/wiki/Arcadius" title="Arcadius">Arcadius</a> và <a href="/wiki/Honorius_(ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF)" title="Honorius (hoàng đế)">Honorius</a> phân chia đến quốc thành hai phần <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_T%C3%A2y_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Tây La Mã">phía tây</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%C3%B4ng_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Đông La Mã">phía đông</a>. Trụ sở của chính phủ Đế quốc Tây La Mã được chuyển đến <a href="/wiki/Ravenna" title="Ravenna">Ravenna</a> sau cuộc vây hãm <a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a> vào năm 402. Trong thế kỷ 5, các hoàng đế trong thập niên 430 hầu hết cư trú tại Roma.<a href="#cite_note-awg103-78">[75]</a> Roma bị mất vị thế trung tâm trong việc cai quản đế quốc, và bị <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Visigoth" title="Người Visigoth">người Visigoth</a> dưới quyền <a href="/wiki/Alaric_I" title="Alaric I">Alaric I</a> cướp phá vào năm 410,<a href="#cite_note-awg115-79">[76]</a> song chịu rất ít tổn thất về vật chất, và hầu hết đã được tu sửa. Các giáo hoàng tô điểm cho thành phố bằng các vương cung thánh đường cỡ lớn, như <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Vương cung thánh đường Đức Bà Cả</a> (cộng tác với các hoàng đế). Dân số thành Roma giảm từ 800.000 xuống 450-500.000 khi thành phố bị <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Vandal" title="Người Vandal">người Vandal</a> dưới quyền <a href="/wiki/Genseric" title="Genseric">Genseric</a> cướp phá vào năm 455.<a href="#cite_note-awg117-80">[77]</a> Các hoàng đế yếu đuối trong thế kỷ 5 không thể ngăn nổi sự suy tàn, và Đế quốc Tây La Mã chấm dứt vào ngày 22 tháng 8 năm 476 khi <a href="/wiki/Romulus_Augustus" title="Romulus Augustus">Romulus Augustus</a> bị phế truất, đối với nhiều sử gia đây là mốc khởi đầu <a href="/wiki/Trung_c%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Trung cổ">Trung cổ</a>.<a href="#cite_note-awg103-78">[75]</a> Sự suy giảm dân số của thành phố đến từ việc mất mát các lô hàng ngũ cốc từ Bắc Phi từ năm 440 trở đi, và sự không sẵn lòng của tầng lớp nguyên lão trong việc duy trì quyên góp để hỗ trợ cho một dân số quá cỡ so với các nguồn lực sẵn có.<a href="#cite_note-81">[78]</a> Mặc dù vậy, những nỗ lực cố gắng đã được thực hiện để duy trì các công trình trung tâm, mái vòm và phòng tắm lớn nhất tiếp tục hoạt động cho đến khi cuộc vây hãm Roma của người Gothic vào năm 537. Các nhà tắm lớn của Constantinus trên <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Quirinalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Quirinalis (trang không tồn tại)">đồi Quirinalis</a> thậm chí đã được sửa chữa vào năm 443 nhưng mức độ thiệt hại vẫn tiếp tục nhân rộng.<a href="#cite_note-82">[79]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tnone center"><div class="thumbinner" style="width:838px;max-width:838px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:432px;max-width:432px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vue_maquette_de_Gismondi,_J.-P._Dalb%C3%A9ra.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Vue_maquette_de_Gismondi%2C_J.-P._Dalb%C3%A9ra.jpg/500px-Vue_maquette_de_Gismondi%2C_J.-P._Dalb%C3%A9ra.jpg" decoding="async" width="430" height="233" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Vue_maquette_de_Gismondi%2C_J.-P._Dalb%C3%A9ra.jpg/960px-Vue_maquette_de_Gismondi%2C_J.-P._Dalb%C3%A9ra.jpg 1.5x" data-file-width="3507" data-file-height="1898" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:402px;max-width:402px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Foro_Romano_Forum_Romanum_Roman_Forum_(8043630550).jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Foro_Romano_Forum_Romanum_Roman_Forum_%288043630550%29.jpg/500px-Foro_Romano_Forum_Romanum_Roman_Forum_%288043630550%29.jpg" decoding="async" width="400" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Foro_Romano_Forum_Romanum_Roman_Forum_%288043630550%29.jpg/960px-Foro_Romano_Forum_Romanum_Roman_Forum_%288043630550%29.jpg 1.5x" data-file-width="9456" data-file-height="5564" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">1. Mô hình mô phỏng thành Roma cổ đại tại Bảo tàng Văn minh La Mã ở Roma 2. <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a> là những tàn tích còn sót lại của những kiến trúc mà trong thời La Mã cổ đại đại diện cho trung tâm chính trị, luật pháp, tôn giáo và kinh tế của thành phố và trung tâm đầu não của toàn bộ văn minh La Mã<a href="#cite_note-83">[80]</a></div></div></div></div> Roma thể hiện tổng thể của sự tồi tệ và suy tàn vì các khu vực bị bỏ hoang lớn do sự suy giảm dân số. Dân số giảm xuống 500.000 vào năm 452 và 100.000 vào năm 500 (có lẽ lớn hơn, mặc dù không có con số nào cụ thể được biết). Sau cuộc vây hãm của người Gothic năm 537, dân số giảm xuống còn 30.000, nhưng đã tăng lên 90.000 vào thời <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gr%C3%AAg%C3%B4ri%C3%B4_I" title="Giáo hoàng Grêgôriô I">Giáo hoàng Grêgôriô Cả</a>.<a href="#cite_note-84">[81]</a> Sự suy giảm dân số xảy ra đồng thời với sự sụp đổ chung của văn minh đô thị ở phương Tây trong thế kỷ 5 và 6, với một vài ngoại lệ. Phân phối ngũ cốc từ trợ cấp quốc gia trợ cấp cho những người dân nghèo hơn trong xã hội vẫn tiếp tục trong suốt thế kỷ thứ 6 và có lẽ đã khiến dân số không thể giảm thêm nữa.<a href="#cite_note-85">[82]</a> Con số 450.000-500.000 được tính dựa trên số lượng 3.629.000 libra thịt lợn (đơn vị khối lượng La Mã xưa), phân phát cho người dân nghèo Roma trong năm tháng mùa đông với tỷ lệ 5 libra mỗi người mỗi tháng, đủ cho 145.000 người hoặc 1/4 hoặc 1/3 tổng dân số.<a href="#cite_note-86">[83]</a> Ngũ cốc phân phối cho cho 80.000 người có phiếu cùng lúc đã gợi ý 400.000 người (Augustus đặt con số là 200.000 hoặc một phần năm dân số).<a href="#cite_note-87">[84]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trung_Cổ">Trung Cổ</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cole_Thomas_The_Course_of_Empire_Destruction_1836.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Cole_Thomas_The_Course_of_Empire_Destruction_1836.jpg/250px-Cole_Thomas_The_Course_of_Empire_Destruction_1836.jpg" decoding="async" width="250" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Cole_Thomas_The_Course_of_Empire_Destruction_1836.jpg/500px-Cole_Thomas_The_Course_of_Empire_Destruction_1836.jpg 1.5x" data-file-width="8917" data-file-height="5532" /></a><figcaption>Sự sụp đổ của một Đế chế, tranh của Cole Thomas tại Bảo tàng Lịch sử New York.</figcaption></figure> Giám mục Roma được gọi là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a>, và Roma là nơi quan trọng từ thời kỳ đầu của Kitô giáo do hai tông đồ <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Phêrô</a> và <a href="/wiki/S%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93_Phaol%C3%B4" title="Sứ đồ Phaolô">Phaolô</a> tử đạo tại đây. Các giám mục thành Roma cũng được nhìn nhận (và được nhìn nhận bởi tín đồ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo La Mã</a>) là những người kế thừa của Phêrô, người được xem là giáo hoàng đầu tiên. Thành phố do đó nâng tầm quan trọng với vị thế là trung tâm của <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a>. Sau khi Đế quốc Tây La Mã sụp đổ vào năm 476, Roma ban đầu nằm dưới quyền kiểm soát của <a href="/wiki/Odoacer" title="Odoacer">Odoacer</a> và sau đó là bộ phận của <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Ostrogoth" title="Vương quốc Ostrogoth">Vương quốc Ostrogoth</a> trước khi qua tay <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_%C4%90%C3%B4ng_La_M%C3%A3" title="Đế quốc Đông La Mã">Đông La Mã</a> sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Gothic_(535-554)" title="Chiến tranh Gothic (535-554)">Chiến tranh Gothic</a> song cuộc chiến này đã tàn phá thành phố. Dân số Roma suy giảm từ hơn một triệu vào năm 210 xuống 500.000 vào năm 273<a href="#cite_note-88">[85]</a> và còn 35.000 sau Chiến tranh Gothic,<a href="#cite_note-89">[86]</a> làm giảm quy mô thành phố còn một nhóm các toà nhà có người ở nằm rải rác trên một khu vực lớn các tàn tích, thảm thực vật, trang viên nho và vườn chợ.<a href="#cite_note-90">[87]</a> Dân số của thành phố được tin rằng đến năm 300 là 1 triệu (ước tính dao động từ 2 triệu đến 750.000) giảm xuống 750-800.000 vào năm 400, 450-500.000 vào năm 450 và giảm xuống còn 80-100.000 vào năm 500 (mặc dù có thể gấp hai lần con số này).<a href="#cite_note-91">[88]</a> Sau khi <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Lombard" title="Người Lombard">người Lombard</a> xâm chiếm Ý, thành phố vẫn thuộc Đông La Mã trên danh nghĩa, song trong thực tế các giáo hoàng theo đuổi chính sách cân bằng giữa Đông La Mã, <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Frank" title="Người Frank">người Frank</a> và người Lombard. Năm 729, quốc vương của người Lombard là <a href="/w/index.php?title=Liutprand,_King_of_the_Lombards&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liutprand, King of the Lombards (trang không tồn tại)">Liutprand</a> tặng cho giáo hội thị trấn <a href="/wiki/Sutri" title="Sutri">Sutri</a> phía bắc Latium, khởi đầu quyền lực lâm thời của giáo hội. Năm 756, sau khi đánh bại người Lombard, <a href="/wiki/P%C3%A9pin_L%C3%B9n" title="Pépin Lùn">Pépin Lùn</a> giao cho Giáo hoàng quyền hạn tạm thời đối với Công quốc Roma và Khu trấn thủ giáo Ravenna, qua đó lập nên <a href="/wiki/L%C3%A3nh_th%E1%BB%95_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" class="mw-redirect" title="Lãnh thổ Giáo hoàng">Vương quốc Giáo hoàng</a>. Kể từ đây, ba thế lực cố gắng cai trị thành phố: Giáo hoàng; giới quý tộc và các thủ lĩnh dân quân cùng thẩm phán, Viện nguyên lão và dân chúng; quốc vương của người Frank, cũng như quốc vương của người Lombard, patricius và Hoàng đế. Ba phái này (thần quyền, cộng hoà và đế quốc) là một đặc trưng trong sinh hoạt Roma suốt thời <a href="/wiki/Trung_C%E1%BB%95" title="Trung Cổ">Trung Cổ</a>. Vào đêm Giáng sinh năm 800, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_L%C3%AA%C3%B4_III" title="Giáo hoàng Lêô III">Giáo hoàng Lêô III</a> trao vương miện cho <a href="/wiki/Charlemagne" title="Charlemagne">Charlemagne</a> tại Roma với tư cách hoàng đế của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh" title="Đế quốc La Mã Thần thánh">Đế quốc La Mã Thần thánh</a>.<a href="#cite_note-be19-92">[89]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Detail_coronation_Charles_the_Great_(Francis_1st_of_France)_by_Pope_Leo_III_(Leo_X)_Vatican_11.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Detail_coronation_Charles_the_Great_%28Francis_1st_of_France%29_by_Pope_Leo_III_%28Leo_X%29_Vatican_11.jpg/250px-Detail_coronation_Charles_the_Great_%28Francis_1st_of_France%29_by_Pope_Leo_III_%28Leo_X%29_Vatican_11.jpg" decoding="async" width="250" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Detail_coronation_Charles_the_Great_%28Francis_1st_of_France%29_by_Pope_Leo_III_%28Leo_X%29_Vatican_11.jpg/500px-Detail_coronation_Charles_the_Great_%28Francis_1st_of_France%29_by_Pope_Leo_III_%28Leo_X%29_Vatican_11.jpg 1.5x" data-file-width="3072" data-file-height="2731" /></a><figcaption>Tranh của <a href="/wiki/Raffaello" title="Raffaello">Raffaello</a> phác hoạ cảnh đăng cơ của <a href="/wiki/Charlemagne" title="Charlemagne">Charlemagne</a> tại Roma vào ngày 25 tháng 12 năm 800</figcaption></figure> Năm 846, người Ả Rập Hồi giáo tấn công bất thành vào tường thành Roma, song cướp phá các <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Phaolô</a> nằm ngoài tường thành.<a href="#cite_note-93">[90]</a> Sau khi quyền lực của vương triều Caroling sụp đổ, Roma lâm vào tình trạng vô chính phủ phong kiến, một số gia đình quý tộc không ngừng tranh đấu chống lại Giáo hoàng, hoàng đế và chống đối lẫn nhau. Trong thời gian này, Theodora và con gái bà là Marozia trở thành thiếp và mẹ của một số giáo hoàng, và của lãnh chúa phong kiến quyền lực Crescentius, là người đấu tranh chống các hoàng đế <a href="/wiki/Otto_II_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3" title="Otto II của Thánh chế La Mã">Otto II</a> và <a href="/wiki/Otto_III_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3" title="Otto III của Thánh chế La Mã">Otto III</a>. Các bê bối trong giai đoạn này thúc đẩy chế độ giáo hoàng tự cải cách: Bầu cử giáo hoàng được dành cho các hồng y, và một cuộc cải cách tăng lữ được nỗ lực tiến hành. Động lực đằng sau việc này là tu sĩ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gr%C3%AAg%C3%B4ri%C3%B4_VII" title="Giáo hoàng Grêgôriô VII">Ildebrando da Soana</a>, ông từng được bầu làm giáo hoàng và tham gia <a href="/wiki/Tranh_c%C3%A3i_vi%E1%BB%87c_b%E1%BB%95_nhi%E1%BB%87m_gi%C3%A1o_s%C4%A9" title="Tranh cãi việc bổ nhiệm giáo sĩ">tranh luận về bổ nhiệm giáo sĩ</a> chống Hoàng đế <a href="/wiki/Heinrich_IV_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3" title="Heinrich IV của Thánh chế La Mã">Heinrich IV</a>. Sau đó, Roma bị <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Norman" title="Người Norman">người Norman</a> dưới quyền <a href="/w/index.php?title=Robert_Guiscard&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert Guiscard (trang không tồn tại)">Robert Guiscard</a> cướp bóc và đốt cháy vào năm 1084, họ tiến vào thành phố để hỗ trợ Giáo hoàng đang bị vây hãm trong <a href="/wiki/L%C3%A2u_%C4%91%C3%A0i_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Lâu đài Thiên Thần">Lâu đài Thiên Thần</a>.<a href="#cite_note-be20-94">[91]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Santa_Maria_in_Trastevere-inside.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Santa_Maria_in_Trastevere-inside.jpg/250px-Santa_Maria_in_Trastevere-inside.jpg" decoding="async" width="250" height="382" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Santa_Maria_in_Trastevere-inside.jpg/500px-Santa_Maria_in_Trastevere-inside.jpg 1.5x" data-file-width="1047" data-file-height="1600" /></a><figcaption>Bên trong của Vương cung thánh đường Đức Bà Trastevere, một trong những nhà thờ đẹp nhất được xây dựng từ thời Trung Cổ.</figcaption></figure> Trong giai đoạn này, thành phố được tự trị dưới quyền của một senatore (nguyên lão) hoặc patrizio (quý tộc) trong thế kỷ 12. Chính quyền này thường thấy trong các thành phố Ý, tiến hoá thành công xã Trung Cổ, là một hình thức tổ chức xã hội mới, sự thể hiện của các tầng lớp giàu có mới. Giáo hoàng <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Luci%C3%B4_II" title="Giáo hoàng Luciô II">Giáo hoàng Luciô II</a> đã chiến đấu chống công xã Roma, và cuộc đấu tranh tiếp tục dưới quyền <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_%C3%8Aug%C3%AAni%C3%B4_III" title="Giáo hoàng Êugêniô III">Giáo hoàng Êugêniô III</a>: công xã liên minh với giới quý tộc được sự ủng hộ từ <a href="/w/index.php?title=Arnold_of_Brescia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arnold of Brescia (trang không tồn tại)">Arnaldo da Brescia</a>, một tu sĩ và nhà cải cách tôn giáo và xã hội. Sau khi Giáo hoàng từ trần, Arnaldo bị <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_A%C4%91rian%C3%B4_IV" title="Giáo hoàng Ađrianô IV">Giáo hoàng Ađrianô IV</a> tống giam, đánh dấu kết thúc quyền tự trị của công xã. Thời kỳ dưới quyền <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Inn%C3%B4cent%C3%AA_III" title="Giáo hoàng Innôcentê III">Giáo hoàng Innôcentê III</a> là đỉnh cao của chế độ giáo hoàng, công xã đã thanh lý được viện nguyên lão, thay thế nó bằng một Senatore lệ thuộc Giáo hoàng.<a href="#cite_note-be21-95">[92]</a> Trong thời kỳ này, giáo hoàng đóng vai trò thế tục quan trọng ở <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C3%82u" title="Tây Âu">Tây Âu</a>, thường đứng ra làm trọng tài giữa các quốc vương Kitô giáo và thực thi các quyền lực chính trị bổ sung.<a href="#cite_note-Faus-96">[93]</a><a href="#cite_note-Papal_Arbitration-97">[94]</a><a href="#cite_note-98">[95]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg/250px-Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg" decoding="async" width="250" height="301" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg/375px-Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b7/Giotto_-_Bonifatius_VIII.jpg 2x" data-file-width="387" data-file-height="466" /></a><figcaption><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_B%C3%B4nifaci%C3%B4_VIII" title="Giáo hoàng Bônifaciô VIII">Giáo hoàng Bônifaciô VIII</a> tuyên bố Năm Thánh đầu tiên vào năm 1300.</figcaption></figure> Năm 1266, <a href="/w/index.php?title=Charles_I_c%E1%BB%A7a_Anjou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles I của Anjou (trang không tồn tại)">Charles I của Anjou</a> được bổ nhiệm làm nghị sĩ khi đang tiến về phương nam để giao tranh với <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Staufer" class="mw-redirect" title="Nhà Staufer">nhà Staufer</a> nhân danh Giáo hoàng. Trong giai đoạn này, giáo hoàng từ trần, và các hồng y tụ họp tại <a href="/wiki/Viterbo" title="Viterbo">Viterbo</a> không thể nhất trí về người kế vị, thị dân tức giận và đã dỡ mái toà nhà nơi tụ họp, giam cầm các hồng y cho đến khi họ chọn ra giáo hoàng mới, sự kiện này đánh dấu khởi đầu <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_ngh%E1%BB%8B_H%E1%BB%93ng_y" title="Mật nghị Hồng y">mật nghị Hồng y</a>. Trong giai đoạn này, thành phố cũng bị tàn phá trước các cuộc giao tranh liên tiếp giữa các gia đình quý tộc: Annibaldi, Caetani, Colonna, Orsini, Conti, họ có công sự xây trên các đại công trình La Mã cổ đại, tranh đoạt nhau để kiểm soát chế độ giáo hoàng.<a href="#cite_note-be21-95">[92]</a> <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_B%C3%B4nifaci%C3%B4_VIII" title="Giáo hoàng Bônifaciô VIII">Giáo hoàng Bônifaciô VIII</a> là giáo hoàng cuối cùng đấu tranh cho lãnh địa tổng thể của giáo hội, ông tuyên bố một cuộc thập tự chinh chống lại Colonna, và đến năm 1300 ông kêu gọi Năm Thánh đầu tiên, khiến hàng triệu người hành hương đến Roma. Tuy nhiên, hy vọng của ông bị tiêu tan dưới tay Quốc vương Pháp <a href="/wiki/Philippe_IV_c%E1%BB%A7a_Ph%C3%A1p" title="Philippe IV của Pháp">Philippe IV</a> và khiến ông mất mạng. Sau đó, một giáo hoàng mới trung thành với người Pháp được bầu ra, và chế độ giáo hoàng được di dời trong một giai đoạn ngắn đến <a href="/wiki/Avignon" title="Avignon">Avignon</a> (1309–1377). Trong giai đoạn này, thành phố bị bỏ bê, cho đến khi quyền lực vào tay một nhân vật bình dân là <a href="/w/index.php?title=Cola_di_Rienzo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cola di Rienzo (trang không tồn tại)">Cola di Rienzo</a>. Một người theo chủ nghĩa lý tưởng và là ngưỡng mộ của La Mã cổ đại, Cola đã mơ về sự tái sinh của Đế quốc La Mã. Sau khi nắm quyền với tư cách Tribuno (quan bảo dân), các cải cách của ông bị dân chúng bác bỏ. Cola buộc phải chạy trốn, và trở lại trong đoàn tuỳ tùng của hồng y <a href="/w/index.php?title=Gil_%C3%81lvarez_Carrillo_de_Albornoz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gil Álvarez Carrillo de Albornoz (trang không tồn tại)">Albornoz</a>, chịu trách nhiệm khôi phục quyền lực của giáo hội tại Ý. Sau khi trở lại nắm quyền trong một thời gian ngắn, ông bị dân chúng hành hình, và Albornoz đã có thể nắm quyền sở hữu thành phố, rồi đến năm 1377 dưới thời <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gr%C3%AAg%C3%B4ri%C3%B4_XI" title="Giáo hoàng Grêgôriô XI">Grêgôriô XI</a>, Roma lại trở thành đầu não của chế độ giáo hoàng. Việc chế độ giáo hoàng trở lại Roma trong năm đó đã mở đường cho <a href="/wiki/Ly_gi%C3%A1o_T%C3%A2y_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Ly giáo Tây phương">Ly giáo Tây phương</a> (1377–1418), và trong bốn mươi năm tiếp theo, thành phố là nạn nhân của các cuộc đấu tranh làm tan vỡ giáo hội.<a href="#cite_note-be22-99">[96]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phục_Hưng_và_cận_đại">Phục Hưng và cận đại</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:1_Estancia_del_Sello_(Vista_general_I).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/1_Estancia_del_Sello_%28Vista_general_I%29.jpg/250px-1_Estancia_del_Sello_%28Vista_general_I%29.jpg" decoding="async" width="250" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/1_Estancia_del_Sello_%28Vista_general_I%29.jpg/500px-1_Estancia_del_Sello_%28Vista_general_I%29.jpg 1.5x" data-file-width="1800" data-file-height="1439" /></a><figcaption>Bích họa "<a href="/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Athena" title="Trường Athena">Trường học Athen</a>" nổi tiếng nằm trong <a href="/w/index.php?title=D%C3%A3y_ph%C3%B2ng_c%E1%BB%A7a_Raffello&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dãy phòng của Raffello (trang không tồn tại)">Dãy phòng của Raffello</a> tại Vatican (hình bên phải).</figcaption></figure> Năm 1418, <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Constance" title="Công đồng Constance">Công đồng Constance</a> giải quyết <a href="/wiki/Ly_gi%C3%A1o_T%C3%A2y_ph%C6%B0%C6%A1ng" title="Ly giáo Tây phương">Ly giáo Tây phương</a>, và bầu ra một giáo hoàng người Roma là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_M%C3%A1ctin%C3%B4_V" title="Giáo hoàng Máctinô V">Máctinô V</a>. Sự kiện này giúp Roma có một thế kỷ hoà bình nội bộ, đánh dấu khởi đầu nền <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">Phục Hưng</a>. Các giáo hoàng cai trị cho đến nửa đầu thế kỷ 16, trong đó <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Nic%C3%B4la_V" title="Giáo hoàng Nicôla V">Nicôla V</a> lập ra <a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Vatican" title="Thư viện Vatican">Thư viện Vatican</a>, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Pi%C3%B4_II" title="Giáo hoàng Piô II">Piô II</a> là người theo chủ nghĩa nhân văn và có học thức, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_X%C3%ADtt%C3%B4_IV" title="Giáo hoàng Xíttô IV">Xíttô IV</a> là một giáo hoàng chiến binh, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Alexan%C4%91%C3%AA_VI" title="Giáo hoàng Alexanđê VI">Alexanđê VI</a> là người vô đạo đức và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_gia_%C4%91%C3%ACnh_tr%E1%BB%8B" title="Chủ nghĩa gia đình trị">gia đình trị</a>, từ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Giuli%C3%B4_II" title="Giáo hoàng Giuliô II">Giuliô II</a> là một người bảo trợ cho đến <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_L%C3%AA%C3%B4_X" title="Giáo hoàng Lêô X">Lêô X</a> có hiệu được đặt cho giai đoạn này ("thế kỷ Lêô X"), toàn bộ đều cống hiến sức lực của mình cho sự vĩ đại và vẻ đẹp của Thành phố vĩnh hằng, cho quyền lực dòng dõi của họ, và bảo trợ cho nghệ thuật. Trong những năm này, trung tâm của Phục Hưng Ý chuyển từ <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a> đến Roma. Các công trình uy nghi như <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a>, <a href="/wiki/Nh%C3%A0_nguy%E1%BB%87n_Sistina" title="Nhà nguyện Sistina">Nhà nguyện Sistina</a> và <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Sisto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Sisto (trang không tồn tại)">Cầu Sisto</a> được xây dựng. Để hoàn thành chúng, các giáo hoàng đã thu hút các nghệ sĩ giỏi nhất đương thời, như <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a>, <a href="/wiki/Pietro_Perugino" title="Pietro Perugino">Perugino</a>, <a href="/wiki/Raffaello" title="Raffaello">Raffaello</a>, <a href="/wiki/Domenico_Ghirlandaio" title="Domenico Ghirlandaio">Ghirlandaio</a>, <a href="/w/index.php?title=Luca_Signorelli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luca Signorelli (trang không tồn tại)">Luca Signorelli</a>, <a href="/wiki/Sandro_Botticelli" title="Sandro Botticelli">Botticelli</a> và <a href="/w/index.php?title=Cosimo_Rosselli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cosimo Rosselli (trang không tồn tại)">Cosimo Rosselli</a>.<a href="#cite_note-be22-99">[96]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%27Adam%27s_Creation_Sistine_Chapel_ceiling%27_by_Michelangelo_JBU33cut.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/%27Adam%27s_Creation_Sistine_Chapel_ceiling%27_by_Michelangelo_JBU33cut.jpg/250px-%27Adam%27s_Creation_Sistine_Chapel_ceiling%27_by_Michelangelo_JBU33cut.jpg" decoding="async" width="250" height="111" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/%27Adam%27s_Creation_Sistine_Chapel_ceiling%27_by_Michelangelo_JBU33cut.jpg/500px-%27Adam%27s_Creation_Sistine_Chapel_ceiling%27_by_Michelangelo_JBU33cut.jpg 1.5x" data-file-width="4492" data-file-height="2000" /></a><figcaption>Bích họa Sự tạo dựng Adam của <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a> trên trần của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_nguy%E1%BB%87n_Sistina" title="Nhà nguyện Sistina">nhà nguyện Sistina</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Vatican</a>.</figcaption></figure> Thời kỳ này cũng khét tiếng vì sự mục nát của chế độ giáo hoàng, với nhiều giáo hoàng nuôi con cái, và tham gia vào gia đình trị và mua quyền bán chức. Sự trụy lạc của các giáo hoàng và các chi phí khổng lồ cho các dự án xây dựng của họ, một phần, dẫn đến cuộc <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_Kh%C3%A1ng_ngh%E1%BB%8B" class="mw-redirect" title="Cải cách Kháng nghị">Cải cách Kháng nghị</a> và đến lượt là <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_Ph%E1%BA%A3n_C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch" title="Phong trào Phản Cải cách">Phong trào Phản Cải cách</a>. Chẳng hạn, Alexanđê VI nổi tiếng với sự bại hoại, ngông cuồng và cuộc sống vô đạo đức.<a href="#cite_note-100">[97]</a> Dưới quyền những vị giáo hoàng phung phí và giàu có, Roma chuyển mình thành một trung tâm mỹ thuật, thi ca, âm nhạc, văn học, giáo dục và văn hoá. Roma trở thành nơi cạnh tranh với các thành phố lớn khác tại châu Âu đương thời về mức độ thịnh vượng, huy hoàng, nghệ thuật, tri thức và kiến trúc. Thời kỳ Phục Hưng đã thay đổi diện mạo của Roma một cách đáng kể, với các tác phẩm như <a href="/wiki/Piet%C3%A0" class="mw-redirect" title="Pietà">Pietà</a> của <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a> và các bức bích họa của <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%B2ng_tranh_Borgia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phòng tranh Borgia (trang không tồn tại)">phòng tranh Borgia</a>. Roma đạt đến đỉnh cao của sự huy hoàng dưới thời Giáo hoàng Giuliô II (1503–1513) và những người kế vị như Lêô X và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Cl%C3%AAment%C3%AA_VII" title="Giáo hoàng Clêmentê VII">Clêmentê VII</a>, cả hai đều là thành viên của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Medici" title="Nhà Medici">Nhà Medici</a>.<a href="#cite_note-101">[98]</a><a href="#cite_note-102">[99]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Michelangelo%27s_Piet%C3%A0,_St_Peter%27s_Basilica_(1498%E2%80%9399).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Michelangelo%27s_Piet%C3%A0%2C_St_Peter%27s_Basilica_%281498%E2%80%9399%29.jpg/250px-Michelangelo%27s_Piet%C3%A0%2C_St_Peter%27s_Basilica_%281498%E2%80%9399%29.jpg" decoding="async" width="250" height="207" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Michelangelo%27s_Piet%C3%A0%2C_St_Peter%27s_Basilica_%281498%E2%80%9399%29.jpg/500px-Michelangelo%27s_Piet%C3%A0%2C_St_Peter%27s_Basilica_%281498%E2%80%9399%29.jpg 1.5x" data-file-width="5378" data-file-height="4453" /></a><figcaption>Điêu khắc Pietà hay <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_M%E1%BA%B9_s%E1%BA%A7u_bi" title="Đức Mẹ sầu bi">Đức Mẹ sầu bi</a> của <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Vatican</a>.</figcaption></figure> Trong giai đoạn hai mươi năm này, Roma trở thành một trong những trung tâm nghệ thuật vĩ đại nhất thế giới. Vương cung thánh đường Thánh Phêrô cũ được xây dựng bởi <a href="/wiki/Constantinus_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF" title="Constantinus Đại đế">Constantinus Đại đế</a><a href="#cite_note-103">[100]</a> (bấy giờ đang trong tình trạng đổ nát) đã bị phá hủy và một nhà thờ mới bắt đầu hình thành. Thành phố đã chào đón các nghệ sĩ như <a href="/w/index.php?title=Ridolfo_Ghirlandaio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ridolfo Ghirlandaio (trang không tồn tại)">Ghirlandaio</a>, <a href="/wiki/Pietro_Perugino" title="Pietro Perugino">Perugino</a>, <a href="/wiki/Sandro_Botticelli" title="Sandro Botticelli">Botticelli</a> và <a href="/wiki/Donato_Bramante" title="Donato Bramante">Bramante</a>, những người đã xây dựng ngôi đền Thánh Phêrô tại Montorio và lên kế hoạch lớn cho dự án cải tạo <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_T%C3%B4ng_T%C3%B2a" class="mw-redirect" title="Điện Tông Tòa">Vatican</a>.<a href="#cite_note-DVC197-104">[101]</a> <a href="/wiki/Raffaello" title="Raffaello">Raffaello</a> ngụ tại Roma đã trở thành một trong những họa sĩ nổi tiếng nhất của Ý, đã tạo ra những bức bích họa trong <a href="/w/index.php?title=Villa_Farnesina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Farnesina (trang không tồn tại)">Dinh Farnesina</a>, <a href="/w/index.php?title=D%C3%A3y_ph%C3%B2ng_c%E1%BB%A7a_Raffaello&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dãy phòng của Raffaello (trang không tồn tại)">Dãy phòng của Raffaello</a>, cùng với nhiều bức tranh nổi tiếng khác. <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a> bắt đầu trang trí trần nhà của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_nguy%E1%BB%87n_Sistina" title="Nhà nguyện Sistina">Nhà nguyện Sistina</a> và tạo ra bức tượng <a href="/wiki/Moses" title="Moses">Moses</a> nổi tiếng dành cho lăng mộ Giuliô II. Roma mất đi một phần đặc trưng tôn giáo của mình, ngày càng trở thành một thành phố Phục Hưng thực sự, với một số lượng lớn các yến tiệc thết đãi phổ biến, những cuộc đua ngựa, các lễ hội rình rang, những mưu đồ và nhiều tình tiết kịch tính cam go.<a href="#cite_note-105">[102]</a><a href="#cite_note-106">[103]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sack_of_Rome_of_1527_by_Johannes_Lingelbach_17th_century.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Sack_of_Rome_of_1527_by_Johannes_Lingelbach_17th_century.jpg/250px-Sack_of_Rome_of_1527_by_Johannes_Lingelbach_17th_century.jpg" decoding="async" width="250" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/Sack_of_Rome_of_1527_by_Johannes_Lingelbach_17th_century.jpg/500px-Sack_of_Rome_of_1527_by_Johannes_Lingelbach_17th_century.jpg 1.5x" data-file-width="2988" data-file-height="1564" /></a><figcaption>Cướp phá Roma năm 1527.</figcaption></figure> Kinh tế Roma giàu mạnh, với sự hiện diện của một số chủ ngân hàng người <a href="/wiki/Toscana" title="Toscana">Toscana</a> như <a href="/w/index.php?title=Agostino_Chigi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agostino Chigi (trang không tồn tại)">Agostino Chigi</a>, ông là một người bạn của <a href="/wiki/Raffaello" title="Raffaello">Raffaello</a> và là một người bảo trợ cho nghệ thuật. Trước khi mất sớm, Raffaello cũng đề xướng lần đầu tiên việc bảo tồn các di tích cổ đại.<a href="#cite_note-107">[104]</a> Mâu thuẫn giao tranh giữa Pháp với Tây Ban Nha tại châu Âu và chính sách đối ngoại của Clêmentê VII đã khiến cho Roma bị cướp phá lần đầu tiên trong gần 500 năm trở lại đây, năm 1527, quân đánh thuê <a href="/wiki/Landsknecht" title="Landsknecht">Landsknecht</a> của vua Tây Ban Nha là <a href="/wiki/Karl_V_c%E1%BB%A7a_Th%C3%A1nh_ch%E1%BA%BF_La_M%C3%A3" title="Karl V của Thánh chế La Mã">Karl V</a> đã cướp phá thành phố, chấm dứt đột ngột thời đại hoàng kim của Phục Hưng tại Roma và thường được xem là sự kết thúc của nền Phục Hưng Ý. Sự kiện này tác động rất lớn đến lịch sử của châu Âu, Ý và Công giáo, tạo ra hiệu ứng gợn sóng lâu dài trên khắp văn hóa và chính trị thế giới.<a href="#cite_note-Seattle_Catholic-108">[105]</a><a href="#cite_note-Britannica-109">[106]</a><a href="#cite_note-110">[107]</a><a href="#cite_note-111">[108]</a><a href="#cite_note-112">[109]</a> Từ <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Trent%C3%B4" title="Công đồng Trentô">Công đồng Trentô</a> vào năm 1545, Giáo hội Công giáo bắt đầu chống lại <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_Kh%C3%A1ng_ngh%E1%BB%8B" class="mw-redirect" title="Cải cách Kháng nghị">Cải cách Kháng nghị</a> - phong trào nghi vấn quy mô lớn về thẩm quyền của Giáo hội trên các vấn đề tinh thần và sự vụ chính quyền. Việc mất lòng tin này sau đó dẫn đến những chuyển biến lớn về quyền lực rời xa khỏi Giáo hội. Dưới quyền các giáo hoàng từ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Pi%C3%B4_IV" title="Giáo hoàng Piô IV">Piô IV</a> đến <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_X%C3%ADtt%C3%B4_V" title="Giáo hoàng Xíttô V">Xíttô V</a>, Roma trở thành trung tâm của Công giáo cải cách và chứng kiến xây dựng các công trình kỷ niệm mới nhằm tán dương chế độ giáo hoàng khôi phục tính trọng đại. Các giáo hoàng và hồng y trong thế kỷ 17 và đầu thế kỷ 18 tiếp tục phong trào bằng việc tô điểm cho cảnh quan thành phố các toà nhà kiến trúc <a href="/wiki/Baroque" title="Baroque">baroque</a>.<a href="#cite_note-be23-113">[110]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Christina_barberini.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Christina_barberini.jpg/250px-Christina_barberini.jpg" decoding="async" width="250" height="169" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Christina_barberini.jpg/500px-Christina_barberini.jpg 1.5x" data-file-width="4932" data-file-height="3341" /></a><figcaption>Lễ hội Carnaval năm 1656 tại Điện Barberini, vinh danh <a href="/wiki/Kristina,_N%E1%BB%AF_ho%C3%A0ng_Th%E1%BB%A5y_%C4%90i%E1%BB%83n" class="mw-redirect" title="Kristina, Nữ hoàng Thụy Điển">Kristina, Nữ hoàng Thụy Điển</a>.</figcaption></figure> Diễn ra một giai đoạn gia đình trị khác, các gia đình quý tộc mới (Barberini, Pamphili, Chigi, Rospigliosi, Altieri, Odescalchi) được bảo hộ từ các giáo hoàng xuất thân từ gia đình của họ, các giáo hoàng xây cho người thân của mình các toà nhà baroque đồ sộ. Trong <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Khai_s%C3%A1ng" class="mw-redirect" title="Thời kỳ Khai sáng">Thời kỳ Khai sáng</a>, các tư tưởng mới cũng lan đến Roma, tại đây chế độ giáo hoàng ủng hộ các nghiên cữu khảo cổ và cải thiện phúc lợi của dân chúng. Nhưng không phải mọi thứ đều suôn sẻ cho Giáo hội trong thời kỳ Phản Kháng Cách. Đã có nhiều thất bại trong nỗ lực kiềm chế các chính sách chống Giáo hội của các cường quốc châu Âu thời bấy giờ, thất bại đáng chú ý nhất có lẽ là vào năm 1773 khi <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Cl%C3%AAment%C3%AA_XIV" title="Giáo hoàng Clêmentê XIV">Giáo hoàng Clêmentê XIV</a> bị các thế lực thế tục buộc phải đàn áp <a href="/wiki/D%C3%B2ng_T%C3%AAn" title="Dòng Tên">Dòng Tên</a>.<a href="#cite_note-be22-99">[96]</a><a href="#cite_note-be23-113">[110]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hiện_đại_và_đương_đại">Hiện đại và đương đại</h3></div> Quyền cai trị của các giáo hoàng bị gián đoạn một thời gian ngắn do Cộng hòa Roma (1798–1800), chế độ này được dựng lên do ảnh hưởng của <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ph%C3%A1p" title="Cách mạng Pháp">Cách mạng Pháp</a>.<a href="#cite_note-114">[111]</a> Vương quốc Giáo hoàng được khôi phục vào tháng 6 năm 1800, tuy nhiên trong thời kỳ <a href="/wiki/Napol%C3%A9on" class="mw-redirect" title="Napoléon">Napoléon</a> cai trị thì Roma bị thôn tính thành một tỉnh của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Nh%E1%BA%A5t_%C4%90%E1%BA%BF_ch%E1%BA%BF_Ph%C3%A1p" title="Đệ Nhất Đế chế Pháp">Đế quốc Pháp</a>, ban đầu là Département du Tibre (1808–1810) và sau là Département Rome (1810–1814).<a href="#cite_note-Gallica-115">[112]</a> Sau khi Napoléon bị phế truất, nhà nước của Giáo hoàng được khôi phục thông qua <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_Vi%C3%AAn" title="Đại hội Viên">Đại hội Viên</a>, Áo năm 1814.<a href="#cite_note-Stearns-Langer-116">[113]</a> Năm 1849, một thể chế Cộng hòa Roma khác xuất hiện trong làn sóng các cuộc cách mạng năm 1848. Hai trong số các nhân vật có ảnh hưởng nhất của quá trình <a href="/wiki/Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C3%9D" title="Thống nhất nước Ý">thống nhất nước Ý</a> là <a href="/wiki/Giuseppe_Mazzini" title="Giuseppe Mazzini">Giuseppe Mazzini</a> và <a href="/wiki/Giuseppe_Garibaldi" title="Giuseppe Garibaldi">Giuseppe Garibaldi</a> chiến đấu cho nền cộng hòa yểu mệnh.<a href="#cite_note-117">[114]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:448px;max-width:448px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:242px;max-width:242px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Breccia_di_Porta_Pia_Ademollo.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Breccia_di_Porta_Pia_Ademollo.jpg/250px-Breccia_di_Porta_Pia_Ademollo.jpg" decoding="async" width="240" height="127" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Breccia_di_Porta_Pia_Ademollo.jpg/500px-Breccia_di_Porta_Pia_Ademollo.jpg 1.5x" data-file-width="2452" data-file-height="1298" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG/250px-Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG" decoding="async" width="200" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG/330px-Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG/500px-Porta_Pia_Pagliari_Vizzotto.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2472" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption">Binh sĩ Ý phá cổng thành Pia và tiến vào Roma ngày 20 tháng 9 năm 1870.</div></div></div></div> Roma sau đó trở thành tâm điểm của hy vọng tái thống nhất Ý, khi mà phần còn lại của Ý đã thống nhất thành <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C3%9D" title="Vương quốc Ý">Vương quốc Ý</a> với thủ đô lâm thời tại <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a>. Năm 1861, Roma được tuyên bố là thủ đô của Ý dù vẫn đang do Giáo hoàng kiểm soát. Trong thập niên 1860, tàn dư của Vương quốc Giáo hoàng nằm dưới quyền bảo hộ của Pháp, nhờ vào chính sách đối ngoại của <a href="/wiki/Napol%C3%A9on_III" title="Napoléon III">Napoléon III</a>. Phải đến khi người Pháp rời khỏi Roma vào năm 1870 do <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ph%C3%A1p-Ph%E1%BB%95" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Pháp-Phổ">Chiến tranh Pháp-Phổ</a> thì binh sĩ Ý mới có thể chiếm giữ Roma, họ tiến vào thành phố qua một lỗ thủng tường thành gần <a href="/w/index.php?title=Porta_Pia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Porta Pia (trang không tồn tại)">Cổng thành Pia</a>.<a href="#cite_note-Pia-118">[115]</a> Sau đó, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Pi%C3%B4_IX" title="Giáo hoàng Piô IX">Giáo hoàng Piô IX</a> tự tuyên bố mình là tù nhân tại Vatican, và đến năm 1871 thủ đô của Ý cuối cùng đã được chuyển từ Firenze đến Roma.<a href="#cite_note-119">[116]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bombardamento_di_Roma.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Bombardamento_di_Roma.gif/250px-Bombardamento_di_Roma.gif" decoding="async" width="250" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Bombardamento_di_Roma.gif/500px-Bombardamento_di_Roma.gif 1.5x" data-file-width="754" data-file-height="524" /></a><figcaption>Quân <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_Minh" class="mw-redirect" title="Đồng Minh">Đồng Minh</a> ném bom Roma năm 1943.</figcaption></figure> Không lâu sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a>, Roma chứng kiến <a href="/wiki/Ph%C3%A1t_x%C3%ADt_%C3%9D" title="Phát xít Ý">Phát xít Ý</a> trỗi dậy dưới quyền lãnh đạo của <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a>. Ông ta tiến hành cuộc hành quân đến thủ đô vào năm 1922, cuối cùng tuyên bố một Đế quốc Ý và liên minh với <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a>. Mussolini phá huỷ nhiều phần rộng lớn tại trung tâm thành phố nhằm xây dựng các đại lộ và quảng trường rộng, được cho là để tán dương chế độ phát xít và hồi sinh La Mã cổ đại.<a href="#cite_note-Italy_at_War-120">[117]</a><a href="#cite_note-121">[118]</a> Giai đoạn giữa hai thế chiến chứng kiến dân số thành phố gia tăng nhanh chóng, vượt qua một triệu người.<a href="#cite_note-Population_Rome-122">[119]</a> Trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, do sở hữu kho tàng nghệ thuật và hiện diện của Vatican, nên Roma phần lớn thoát khỏi số phận bi thảm như nhiều thành phố châu Âu khác. Tuy nhiên, vào ngày 19 tháng 7 năm 1943, khu San Lorenzo bị quân Anh-Mỹ oanh tạc, khiến khoảng 3.000 người thiệt mạng tại chỗ và 11.000 người bị thương và sau đó có thêm 1.500 người chết.<a href="#cite_note-123">[120]</a> Sau khi chế độ Mussolini sụp đổ và Hoà ước Ý vào ngày 8 tháng 9 năm 1943, thành phố bị người Đức chiếm đóng, và được tuyên bố là <a href="/w/index.php?title=Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_m%E1%BB%9F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thành phố mở (trang không tồn tại)">thành phố mở</a> theo sau sự kiện <a href="/w/index.php?title=Gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giải phóng Roma (trang không tồn tại)">Giải phóng Roma</a> vào ngày 4 tháng 6 năm 1944.<a href="#cite_note-124">[121]</a> Roma phát triển rất nhanh sau chiến tranh, là một trong các động lực chính đằng sau "<a href="/w/index.php?title=K%E1%BB%B3_t%C3%ADch_kinh_t%E1%BA%BF_%C3%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kỳ tích kinh tế Ý (trang không tồn tại)">kỳ tích kinh tế Ý</a>" về tái thiết và hiện đại hóa thời hậu chiến trong thập niên 1950 và đầu thập niên 1960.<a href="#cite_note-125">[122]</a><a href="#cite_note-126">[123]</a> Trong giai đoạn này, những năm la dolce vita ("cuộc sống ngọt ngào"), Roma trở thành một thành phố thời thượng, với các phim cổ điển đại chúng như <a href="/wiki/Ben-Hur_(phim_1959)" title="Ben-Hur (phim 1959)">Ben Hur</a>, <a href="/wiki/Quo_Vadis_(phim_1951)" title="Quo Vadis (phim 1951)">Quo Vadis</a>, <a href="/wiki/Roman_Holiday" title="Roman Holiday">Roman Holiday</a> và <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_s%E1%BB%91ng_ng%E1%BB%8Dt_ng%C3%A0o" title="Cuộc sống ngọt ngào">La Dolce Vita</a> được quay tại xưởng phim <a href="/w/index.php?title=Cinecitt%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cinecittà (trang không tồn tại)">Cinecittà</a> có tính biểu tượng của thành phố.<a href="#cite_note-127">[124]</a> Xu hướng tăng trưởng dân số tiếp tục cho đến giữa thập niên 1980 khi thành phố đạt trên 2,8 triệu cư dân. Sau đó, dân số bắt đầu giảm chậm do cư dân bắt đầu chuyển đến các vùng ngoại ô lân cận Roma. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_(2).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_%282%29.JPG/250px-0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_%282%29.JPG" decoding="async" width="250" height="276" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_%282%29.JPG/375px-0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_%282%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_%282%29.JPG/500px-0_Cordonata_-_Dioscuri_-_Palazzo_Senatorio_%282%29.JPG 2x" data-file-width="2348" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Tòa thị chính Roma là <a href="/w/index.php?title=Palazzo_Senatorio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzo Senatorio (trang không tồn tại)">Điện Senatorio</a>, nằm trên ngọn <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Capitolinus" title="Đồi Capitolinus">đồi Capitolinus</a>.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tổ_chức_hành_chính_và_chính_quyền">Tổ chức hành chính và chính quyền</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chính_quyền_thành_phố">Chính quyền thành phố</h3></div> Địa phương Roma hiến lập thành một đô thị cấp huyện đặc biệt (<a href="/wiki/Comune" title="Comune">comune speciale</a>) có tên chính thức là Roma Capitale ("Roma Thủ đô"),<a href="#cite_note-128">[125]</a> và lớn nhất về diện tích và dân số trong tổng số 8.101 các huyện hành chính (comune) của Ý. Thành phố nằm dưới quyền quản lý của một thị trưởng và một hội đồng thành phố. Văn phòng trụ sở đặt tại Điện Senatorio trên <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Capitolinus" title="Đồi Capitolinus">đồi Capitolinus</a>, nơi đầu não lịch sử của chính quyền thành phố. Chính quyền thành phố tại Roma thường được gọi là "Campidoglio", tên của ngọn đồi này trong tiếng Ý. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tổ_chức_hành_chính">Tổ chức hành chính</h3></div> Kể từ năm 1972, thành phố được chia thành các quận hành chính gọi là municipio (trước năm 2001 gọi là circoscrizione).<a href="#cite_note-129">[126]</a> Chúng được lập ra vì mục đích hành chính để tăng cường phi tập trung hoá tại khu trung tâm thành phố. Mỗi quận nằm dưới quyền quản lý của một chủ tịch và một hội đồng gồm 25 thành viên, họ được các cư dân bầu ra mỗi 5 năm. Các quận thường vắt qua các ranh giới của các phân khu truyền thống, phi hành chính của thành phố. Số lượng quận ban đầu là 20, sau còn 19,<a href="#cite_note-130">[127]</a> và đến năm 2013 con số này giảm còn 15.<a href="#cite_note-autogenerated1-131">[128]</a><div style="clear:both;"></div> <table border="1" cellpadding="5" cellspacing="0" style="font-size:90%; border:gray solid 1px; border-collapse:collapse; background:#f7f8ff; margin:auto;"> <tbody><tr> <th style="border-bottom:1px solid gray; vertical-align:top;">Quận </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; vertical-align:top;">Tên </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; vertical-align:top;"><a href="/wiki/D%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Dân số">Dân số</a> (người) 31 tháng 12 năm 2015 </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; vertical-align:top;"><a href="/wiki/Di%E1%BB%87n_t%C3%ADch" title="Diện tích">Diện tích</a> (km²) </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; vertical-align:top;"><a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Mật độ dân số">Mật độ</a> (người/km²) </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; vertical-align:top;">Bản đồ </th></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_1,_Roma" title="Quận 1, Roma">Quận 1</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Centro Storico Trung tâm lịch sử </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">186.802 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">19,91 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">9.382 </td> <td rowspan="16" style="border-bottom:1px solid gray; text-align:center;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roma_-_Municipi_numerata.png" class="mw-file-description" title="15 quận của Roma"><img alt="15 quận của Roma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Roma_-_Municipi_numerata.png/500px-Roma_-_Municipi_numerata.png" decoding="async" width="400" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/eb/Roma_-_Municipi_numerata.png/600px-Roma_-_Municipi_numerata.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/eb/Roma_-_Municipi_numerata.png 2x" data-file-width="796" data-file-height="618" /></a> </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_2,_Roma" title="Quận 2, Roma">Quận 2</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Parioli - Nomentano </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">167.736 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">19,60 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">8.567 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_3,_Roma" title="Quận 3, Roma">Quận 3</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Monte Sacro Núi Thánh </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">204.514 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">97,82 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">2.091 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_4,_Roma" title="Quận 4, Roma">Quận 4</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Tiburtina </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">177.084 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">49,15 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">3.603 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_5,_Roma" title="Quận 5, Roma">Quận 5</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Prenestino - Centocelle </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">246.471 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">27,00 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">9.137 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_6,_Roma" title="Quận 6, Roma">Quận 6</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Roma delle Torri Roma của những ngọn tháp </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">256.261 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">113,40 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">2.261 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_7,_Roma" title="Quận 7, Roma">Quận 7</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">San Giovanni - Cinecittà Thánh Gioan - Cinecittà </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">307.607 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">46,80 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">6.580 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_8,_Roma" title="Quận 8, Roma">Quận 8</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Appia Antica Đường cổ Appia </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">131.082 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">47,29 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">2.772 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_9,_Roma" title="Quận 9, Roma">Quận 9</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">EUR </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">180.511 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">183,17 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">985 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_10,_Roma" title="Quận 10, Roma">Quận 10</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Ostia </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">230.544 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">150,64 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">1.530 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_11,_Roma" title="Quận 11, Roma">Quận 11</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Arvalia - Portuense </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">154.871 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">70,90 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">2.185 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_12,_Roma" title="Quận 12, Roma">Quận 12</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Monte Verde Núi Xanh </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">140.996 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">73,12 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">1.928 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_13,_Roma" title="Quận 13, Roma">Quận 13</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Aurelia </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">133.813 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">68,70 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">1.949 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_14,_Roma" title="Quận 14, Roma">Quận 14</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Monte Mario Núi Mario </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">190.513 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">131,30 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">1.451 </td></tr> <tr> <td style="border-bottom:1px solid gray;"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_15,_Roma" title="Quận 15, Roma">Quận 15</a> </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">Cassia - Flaminia </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">158.561 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">186,70 </td> <td style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">849 </td></tr> <tr> <th style="border-bottom:1px solid gray;">Tổng cộng </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">15 quận </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">2.867.366 người </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">1.285,5 km² </th> <th style="border-bottom:1px solid gray; text-align:right;">2.230 người/km² </th></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Khu_trung_tâm_lịch_sử">Khu trung tâm lịch sử</h3></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg/250px-Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg/375px-Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg/500px-Piazza_di_San_Callisto_Roma_Trastevere_2013_03.jpg 2x" data-file-width="4343" data-file-height="3261" /></a><figcaption>Phường thứ 13 Trastevere, một trong những khu phố cổ nổi tiếng nhất của Roma.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/B%E1%BA%A3y_ng%E1%BB%8Dn_%C4%91%E1%BB%93i_La_M%C3%A3" title="Bảy ngọn đồi La Mã">Bảy ngọn đồi La Mã</a>; <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">Trung tâm lịch sử thành Roma</a>; và <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_1,_Roma" title="Quận 1, Roma">Quận 1, Roma</a></div> Roma còn được chia theo nhiều loại đơn vị phi hành chính khác nhau. Trung tâm lịch sử của Roma được chia thành 22 phường, gọi là rione, toàn bộ đều nằm trong <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Aurelianus" title="Tường thành Aurelianus">tường thành Aurelianus</a> ngoại trừ hai phường <a href="/w/index.php?title=Prati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Prati (trang không tồn tại)">Prati</a> và <a href="/w/index.php?title=Borgo_(rione_c%E1%BB%A7a_Roma)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Borgo (rione của Roma) (trang không tồn tại)">Borgo</a>. Chúng bắt nguồn từ các khu vực của thành Roma cổ đại, tiến hoá vào thời trung cổ thành các rione trung cổ.<a href="#cite_note-132">[129]</a> Đến thời Phục Hưng, dưới quyền <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_X%C3%ADtt%C3%B4_V" title="Giáo hoàng Xíttô V">Giáo hoàng Xíttô V</a>, chúng lại đạt đến con số 14, ranh giới của chúng cuối cùng được xác định dưới thời <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Bi%E1%BB%83n_%C4%90%E1%BB%A9c_XIV" title="Giáo hoàng Biển Đức XIV">Giáo hoàng Biển Đức XIV</a> vào năm 1743. Một cách phân chia mới của thành phố dưới thời <a href="/wiki/Napol%C3%A9on" class="mw-redirect" title="Napoléon">Napoléon</a> nhanh chóng biến mất, và không có thay đổi rõ rệt nào về tổ chức của thành phố cho đến năm 1870, khi Roma trở thành thủ đô của Ý. Nhu cầu về thủ đô mới dẫn đến bùng nổ về đô thị hoá lẫn dân số trong và ngoài tường thành Aurelianus. Năm 1874, phường thứ 15 là Esquilino được tạo ra tại vùng mới đô thị hoá của phường Monti.<a href="#cite_note-133">[130]</a> Khi bước vào thế kỷ 20, các phường khác được tạo ra là Prati, và cũng là cuối cùng. Sau đó, các phân khu hành chính chính mới của thành phố sử dụng tên quartiere ("khu"). Ngày nay, toàn bộ các phường rione là đều thuộc <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_1,_Roma" title="Quận 1, Roma">Quận 1</a>, tương đương với khu vực trung tâm lịch sử (Centro Storico).<a href="#cite_note-autogenerated1-131">[128]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chính_quyền_thành_phố_đô_thị_và_vùng_hành_chính">Chính quyền thành phố đô thị và vùng hành chính</h3></div> Roma là tỉnh lỵ của <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_Roma_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thành phố đô thị Roma Thủ đô">Thành phố đô thị Roma Thủ đô</a> hoạt động từ ngày 1 tháng 1 năm 2015. Thành phố đô thị này thay thế <a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_Roma" class="mw-redirect" title="Tỉnh Roma">tỉnh Roma</a> cũ, bao gồm vùng đại đô thị của thành phố và trải rộng về phía bắc đến <a href="/wiki/Civitavecchia" title="Civitavecchia">Civitavecchia</a>. Thành phố đô thị Roma Thủ đô lớn nhất về diện tích tại Ý với 5.352 km², tương đương với vùng <a href="/wiki/Liguria" title="Liguria">Liguria</a>. Roma còn là thủ phủ của vùng hành chính <a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chính_quyền_trung_ương">Chính quyền trung ương</h3></div> Roma là thủ đô của Ý, và là nơi đặt trụ sở của chính Ý. Các dinh thự chính thức của <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_%C3%9D" title="Tổng thống Ý">Tổng thống Ý</a> và <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_t%C6%B0%E1%BB%9Bng_%C3%9D" title="Thủ tướng Ý">Thủ tướng Ý</a>, trụ sở lưỡng viện <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%8B_vi%E1%BB%87n_%C3%9D" title="Nghị viện Ý">Nghị viện Ý</a> và của Toà án Hiến pháp Ý nằm tại trung tâm lịch sử của thành phố. Các bộ của nhà nước nằm phân tán khắp thành phố; trong đó bao gồm Bộ Ngoại giao và Hợp tác Quốc tế được đặt tại <a href="/w/index.php?title=Palazzo_della_Farnesina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzo della Farnesina (trang không tồn tại)">Điện Farnesina</a> gần <a href="/wiki/S%C3%A2n_v%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%99ng_Olimpico" title="Sân vận động Olimpico">sân vận động Olimpico</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Địa_lý">Địa lý</h2></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Isola_Tiberina_San_Bartolomeo_all_Isola_Roma_HDR_2013_03_b.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Isola_Tiberina_San_Bartolomeo_all_Isola_Roma_HDR_2013_03_b.jpg/250px-Isola_Tiberina_San_Bartolomeo_all_Isola_Roma_HDR_2013_03_b.jpg" decoding="async" width="250" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Isola_Tiberina_San_Bartolomeo_all_Isola_Roma_HDR_2013_03_b.jpg/500px-Isola_Tiberina_San_Bartolomeo_all_Isola_Roma_HDR_2013_03_b.jpg 1.5x" data-file-width="4262" data-file-height="3119" /></a><figcaption>Đảo Tiberina là khúc cạn tự nhiên nằm giữa sông <a href="/wiki/Tiber" title="Tiber">Tiber</a>, trung tâm Roma.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vị_trí_lịch_sử">Vị trí lịch sử</h3></div> Roma hình thành bên lưu vực sông <a href="/wiki/Tiber" title="Tiber">Tiber</a> thuộc vùng <a href="/wiki/Latium" title="Latium">Latium</a> lịch sử, ngày nay là vùng <a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a> miền <a href="/wiki/Trung_%C3%9D" title="Trung Ý">Trung Ý</a>. Khu dân cư ban đầu phát triển trên bảy ngọn đồi đối diện một khúc cạn gần đảo Tiberina, là khúc cạn tự nhiên duy nhất của sông tại khu vực này. Trong suốt <a href="/wiki/Chi%E1%BB%81u_d%C3%A0i" title="Chiều dài">chiều dài</a> lịch sử từ thời cổ đại đến cuối thế kỷ 19, giới hạn đô thị của thành Roma được xem là khu vực nằm bên trong chu vi tường thành <a href="/wiki/Aurelianus" title="Aurelianus">Aurelianus</a>, có diện tích 13,7 km².<a href="#cite_note-134">[131]</a> Ban đầu, <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Servius" title="Tường thành Servius">tường thành Servius</a> được xây 12 năm sau khi <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Gallia" title="Người Gallia">người Gallia</a> cướp phá thành phố vào năm 387 TCN.<a href="#cite_note-135">[132]</a> Nó bao gồm phần lớn các đồi Esquilinus và Caelius, cũng như toàn bộ năm đồi còn lại. Roma nhanh chóng phát triển ra ngoài tường thành này, và không cần xây dựng thêm bất cứ pháo đài phòng thủ nào khác bởi sự ổn định do <a href="/wiki/Th%C3%A1i_b%C3%ACnh_La_M%C3%A3" class="mw-redirect" title="Thái bình La Mã">Thái bình La Mã</a> mang lại và sự bảo vệ của <a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_La_M%C3%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân đội La Mã (trang không tồn tại)">quân đội La Mã</a>, mãi cho đến gần 700 năm sau tức năm 270 do cuộc <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_th%E1%BB%A9_Ba" title="Khủng hoảng thế kỷ thứ Ba">khủng hoảng thế kỷ thứ Ba</a> và họa xâm lăng của các bộ tộc man rợ,<a href="#cite_note-aldrete-136">[133]</a> Hoàng đế <a href="/wiki/Aurelianus" title="Aurelianus">Aurelianus</a> bắt đầu cho xây dựng <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Aurelianus" title="Tường thành Aurelianus">tường thành lớn</a> kiên cố và đồ sộ hơn để bảo vệ Roma,<a href="#cite_note-137">[134]</a> chúng dài gần 19 km, và chính là bức tường mà binh sĩ <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_%C3%9D" title="Vương quốc Ý">Vương quốc Ý</a> phải vượt qua để tiến vào thành phố năm 1870 với sứ mạng <a href="/wiki/Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C3%9D" title="Thống nhất nước Ý">thống nhất nước Ý</a>.<a href="#cite_note-Pia-118">[115]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lãnh_thổ_hiện_đại">Lãnh thổ hiện đại</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:383px;max-width:383px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:162px;max-width:162px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Satellite_view_of_Rome_2001.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Satellite_view_of_Rome_2001.jpg/250px-Satellite_view_of_Rome_2001.jpg" decoding="async" width="160" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Satellite_view_of_Rome_2001.jpg/330px-Satellite_view_of_Rome_2001.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a></div><div class="thumbcaption">Ảnh chụp vệ tinh của Roma.</div></div><div class="tsingle" style="width:217px;max-width:217px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roma_dall%27aereo.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Roma_dall%27aereo.JPG/250px-Roma_dall%27aereo.JPG" decoding="async" width="215" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Roma_dall%27aereo.JPG/330px-Roma_dall%27aereo.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Roma_dall%27aereo.JPG/500px-Roma_dall%27aereo.JPG 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></div><div class="thumbcaption">Quan cảnh Roma từ trên không.</div></div></div></div></div> Từ thành La Mã cổ đại 14 km² làm cốt lõi, lãnh thổ thành phố Roma hiện đại vươn ra rất rộng lớn bao gồm cả những khu vực nguyên sơ hoặc bỏ hoang hàng thế kỷ và đầm lầy không phù hợp cho phát triển nông nghiệp cũng như đô thị. Với diện tích là 1.285 km², Roma là thành phố lớn nhất Ý và một trong những thủ đô khổng lồ của châu Âu xét về diện tích.<a href="#cite_note-superficie-138">[135]</a> Do đó, mật độ dân số của thành phố Roma không phải là cao, với sự hiện diện của nhiều không gian phủ xanh rộng lớn trải khắp thành phố.<a href="#cite_note-139">[136]</a> Địa giới Roma bị phân chia giữa các khu vực đô thị hóa cao độ và các khu vực được xác định là công viên, khu bảo tồn tự nhiên, và cho mục đích nông nghiệp.<a href="#cite_note-primato-140">[137]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ostia_Rome_coastline.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Ostia_Rome_coastline.jpg/250px-Ostia_Rome_coastline.jpg" decoding="async" width="250" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Ostia_Rome_coastline.jpg/500px-Ostia_Rome_coastline.jpg 1.5x" data-file-width="1600" data-file-height="854" /></a><figcaption>Quận 10 mang tên <a href="/w/index.php?title=Ostia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ostia (trang không tồn tại)">Ostia</a> là quận giáp biển duy nhất của thủ đô.</figcaption></figure> Khu vực đô thị của thành phố được chia làm hai phần trong và ngoài thông qua đường vành đai Grande Raccordo Anulare ("GRA") hoàn thành vào năm 1962, nó bao quanh khu vực bên trong thành phố với bán kính khoảng 11 km tính từ đồi Capitolinus.<a href="#cite_note-141">[138]</a> Mặc dù khi đường vành đai hoàn thành thì hầu hết các khu vực dân cư đều nằm bên trong nó (một trong số ngoại lệ là ngôi làng cổ đại <a href="/w/index.php?title=Ostia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ostia (trang không tồn tại)">Ostia</a> nằm ven biển Tyrrhenum), song về sau nhiều khu đô thị mới được xây dựng nới rộng ra bên ngoài đến 20 km. Thành phố còn có một sông khác là <a href="/w/index.php?title=Aniene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aniene (trang không tồn tại)">Aniene</a>, hợp lưu vào Tiber về phía bắc của khu vực trung tâm lịch sử.<a href="#cite_note-142">[139]</a> Mặc dù trung tâm Roma nằm cách <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_Tyrrhenum" title="Biển Tyrrhenum">biển Tyrrhenum</a> khoảng 24 km, song địa giới thành phố trải dài đến bờ biển trên địa bàn Quận 10 ở phía tây nam, mang tên <a href="/w/index.php?title=Ostia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ostia (trang không tồn tại)">Ostia</a>, do đó Roma là một trong số ít các thủ đô của châu Âu có bờ biển và đồng thời là thành phố giáp biển lớn nhất tại châu lục này với đường bờ biển dài 20 km.<a href="#cite_note-143">[140]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Địa_hình">Địa hình</h3></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Museum_of_Roman_Civilization_-_model_of_archaic_Rome.jpeg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Museum_of_Roman_Civilization_-_model_of_archaic_Rome.jpeg/250px-Museum_of_Roman_Civilization_-_model_of_archaic_Rome.jpeg" decoding="async" width="250" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Museum_of_Roman_Civilization_-_model_of_archaic_Rome.jpeg/500px-Museum_of_Roman_Civilization_-_model_of_archaic_Rome.jpeg 1.5x" data-file-width="1758" data-file-height="798" /></a><figcaption>Mô hình thành Roma cổ đại với bảy ngọn đồi La Mã tại Bảo tàng Văn minh La Mã.</figcaption></figure> Lãnh thổ hình thành nên Roma có lịch sử địa chất phức tạp: tầng mặt nền bao gồm vật chất do nham tầng tạo thành từ các <a href="/wiki/N%C3%BAi_l%E1%BB%ADa" title="Núi lửa">núi lửa</a> hiện không còn hoạt động, bao quanh khu vực thành phố về phía đông nam là núi lửa Latium ở dãy Albani và núi lửa Sabatini phía tây bắc, khoảng từ 300.000 đến 600.000 năm trước. Phần lớn các ngọn đồi tại Roma được hình thành từ thế địa tầng này. Sau đó, dòng chảy linh hoạt của sông Tiber và Aniene đã góp phần làm xói mòn các phù điêu và trầm tích đặc trưng cho lãnh thổ thực tế. Do đó, lãnh thổ của Roma thể hiện các cảnh quan thiên nhiên và đặc điểm môi trường khác nhau: một số ngọn núi và đồi (bao gồm <a href="/wiki/B%E1%BA%A3y_ng%E1%BB%8Dn_%C4%91%E1%BB%93i_La_M%C3%A3" title="Bảy ngọn đồi La Mã">bảy ngọn đồi La Mã</a> lịch sử), các khu vực bằng phẳng, sông Tiber và các nhánh của nó, một hòn đảo trên sông (đảo Tiberina), bờ biển Ostia cũng như các hồ Bracciano và Martignano và các hồ nhân tạo.<a href="#cite_note-144">[141]</a> Vành đai địa chấn của Roma được xếp vào vùng 3 tức có biên độ động đất ở mức thấp.<a href="#cite_note-145">[142]</a> Roma sơ khởi được xây dựng trên <a href="/wiki/B%E1%BA%A3y_ng%E1%BB%8Dn_%C4%91%E1%BB%93i_La_M%C3%A3" title="Bảy ngọn đồi La Mã">Bảy ngọn đồi La Mã</a> bao gồm <a href="/w/index.php?title=Aventinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aventinus (trang không tồn tại)">Aventinus</a>, <a href="/w/index.php?title=Caelius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Caelius (trang không tồn tại)">Caelius</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Capitolinus" title="Đồi Capitolinus">Capitolinus</a>, <a href="/w/index.php?title=Esquilinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Esquilinus (trang không tồn tại)">Esquilinus</a>, <a href="/w/index.php?title=Palatinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palatinus (trang không tồn tại)">Palatinus</a>, <a href="/w/index.php?title=Quirinalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quirinalis (trang không tồn tại)">Quirinalis</a> và <a href="/w/index.php?title=Viminalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viminalis (trang không tồn tại)">Viminalis</a>. Khu <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">trung tâm lịch sử</a> còn bao gồm các đồi <a href="/w/index.php?title=Janiculum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Janiculum (trang không tồn tại)">Janiculum</a>, <a href="/w/index.php?title=Pincius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pincius (trang không tồn tại)">Pincius</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Vatican" title="Đồi Vatican">đồi Vatican</a>, cũng như các gò nhân tạo như núi Testaccio và núi Giordano. Bên ngoài những bức tường trải dài những ngọn đồi cao hơn như núi Mario (Monte Mario), núi Antenne, núi Parioli, núi Thánh (Montesacro) và núi Xanh (Monteverde). Độ cao Roma dao động từ 13 mét trên mực nước biển (tại nền <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">đền Pantheon</a> trung tâm thành phố) cho đến 139 mét trên mực nước biển tại <a href="/w/index.php?title=N%C3%BAi_Mario&action=edit&redlink=1" class="new" title="Núi Mario (trang không tồn tại)">núi Mario</a> (nơi cao nhất tại Roma, từ đó người ta có thể ngắm một trong những khung cảnh đẹp nhất của thành phố).<a href="#cite_note-146">[143]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Khí_hậu">Khí hậu</h2></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nev022.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Nev022.jpg/250px-Nev022.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Nev022.jpg/500px-Nev022.jpg 1.5x" data-file-width="5066" data-file-height="3377" /></a><figcaption>Tuyết được xem là hiếm có tại Roma.</figcaption></figure> Roma có <a href="/wiki/Kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu_%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i" title="Khí hậu Địa Trung Hải">khí hậu Địa Trung Hải</a> (<a href="/wiki/Ph%C3%A2n_lo%E1%BA%A1i_kh%C3%AD_h%E1%BA%ADu_K%C3%B6ppen" title="Phân loại khí hậu Köppen">phân loại khí hậu Köppen</a>: Csa),<a href="#cite_note-147">[144]</a> với mùa đông mát và ẩm ướt còn mùa hè ấm và khô. Nhiệt độ trung bình năm là trên 20 °C (68 °F) vào ban ngày và 10 °C (50 °F) vào ban đêm. Trong tháng lạnh nhất là tháng 1, nhiệt độ trung bình là 12 °C (54 °F) vào ban ngày và 3 °C (37 °F) vào ban đêm. Trong các tháng nóng nhất là tháng 7 và tháng 8, nhiệt độ trung bình là 30 °C (86 °F) vào ban ngày và 18 °C (64 °F) vào ban đêm. Các tháng 12, 1 và 2 là các tháng lạnh nhất, nhiệt độ trung bình ban ngày là 8 °C (46 °F). Nhiệt độ trong các tháng này thường dao động từ 10 đến 15 °C (50 - 59 °F) vào ban ngày và 3 đến 5 °C (37 - 41 °F) vào ban đêm, song thường xuyên có các đợt lạnh hơn hoặc ấm hơn. Tuyết rơi là hiện tượng hiếm song không phải là không có, các trận tuyết nhẹ hoặc mưa tuyết diễn ra hầu như mọi mùa đông, thường không tích tụ lại, và các đợt tuyết lớn diễn ra một lần trong khoảng mỗi 5 năm (gần đây nhất là vào năm 2018, trước đó là năm 2012).<a href="#cite_note-148">[145]</a><a href="#cite_note-149">[146]</a> Độ ẩm tương đối trung bình là 75%, dao động từ 72% vào tháng 7 đến 77% vào tháng 11. Nhiệt đội biển dao động từ mức thấp 13 °C (55 °F) trong tháng 2 và tháng 3 đến mức cao 24 °C (75 °F) trong tháng 8.<a href="#cite_note-sea_temp-150">[147]</a> <div> <table class="wikitable collapsible" style="width:100%; text-align:center; line-height: 1.2em; margin:auto;"> <tbody><tr> <th colspan="14">Dữ liệu khí hậu của <a href="/wiki/S%C3%A2n_bay_Ciampino_Roma" title="Sân bay Ciampino Roma">Sân bay Ciampino Roma</a> (độ cao: 105 m) </th></tr> <tr> <th scope="row">Tháng </th> <th scope="col">1 </th> <th scope="col">2 </th> <th scope="col">3 </th> <th scope="col">4 </th> <th scope="col">5 </th> <th scope="col">6 </th> <th scope="col">7 </th> <th scope="col">8 </th> <th scope="col">9 </th> <th scope="col">10 </th> <th scope="col">11 </th> <th scope="col">12 </th> <th scope="col" style="border-left-width:medium">Năm </th></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Trung bình ngày tối đa °C (°F) </th> <td style="background: #FFCC99; color:#000000;">11.9 (53.4) </td> <td style="background: #FFC489; color:#000000;">13.0 (55.4) </td> <td style="background: #FFB56B; color:#000000;">15.2 (59.4) </td> <td style="background: #FFA449; color:#000000;">17.7 (63.9) </td> <td style="background: #FF8002; color:#000000;">22.8 (73.0) </td> <td style="background: #FF6400; color:#000000;">26.9 (80.4) </td> <td style="background: #FF4D00; color:#000000;">30.3 (86.5) </td> <td style="background: #FF4B00; color:#000000;">30.6 (87.1) </td> <td style="background: #FF6700; color:#000000;">26.5 (79.7) </td> <td style="background: #FF8A16; color:#000000;">21.4 (70.5) </td> <td style="background: #FFB061; color:#000000;">15.9 (60.6) </td> <td style="background: #FFC78F; color:#000000;">12.6 (54.7) </td> <td style="background: #FF9123; color:#000000; border-left-width:medium">20.4 (68.7) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Trung bình ngày °C (°F) </th> <td style="background: #FFEAD5; color:#000000;">7.5 (45.5) </td> <td style="background: #FFE5CC; color:#000000;">8.2 (46.8) </td> <td style="background: #FFD7B0; color:#000000;">10.2 (50.4) </td> <td style="background: #FFC78F; color:#000000;">12.6 (54.7) </td> <td style="background: #FFA74F; color:#000000;">17.2 (63.0) </td> <td style="background: #FF8C1A; color:#000000;">21.1 (70.0) </td> <td style="background: #FF7700; color:#000000;">24.1 (75.4) </td> <td style="background: #FF7500; color:#000000;">24.5 (76.1) </td> <td style="background: #FF8E1E; color:#000000;">20.8 (69.4) </td> <td style="background: #FFAC5A; color:#000000;">16.4 (61.5) </td> <td style="background: #FFCF9F; color:#000000;">11.4 (52.5) </td> <td style="background: #FFE4C9; color:#000000;">8.4 (47.1) </td> <td style="background: #FFB56B; color:#000000; border-left-width:medium">15.2 (59.4) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Tối thiểu trung bình ngày °C (°F) </th> <td style="background: #F7F7FF; color:#000000;">3.1 (37.6) </td> <td style="background: #F9F9FF; color:#000000;">3.5 (38.3) </td> <td style="background: #FFFAF5; color:#000000;">5.2 (41.4) </td> <td style="background: #FFEAD5; color:#000000;">7.5 (45.5) </td> <td style="background: #FFCE9D; color:#000000;">11.6 (52.9) </td> <td style="background: #FFB46A; color:#000000;">15.3 (59.5) </td> <td style="background: #FFA144; color:#000000;">18.0 (64.4) </td> <td style="background: #FF9F40; color:#000000;">18.3 (64.9) </td> <td style="background: #FFB56B; color:#000000;">15.2 (59.4) </td> <td style="background: #FFD0A1; color:#000000;">11.3 (52.3) </td> <td style="background: #FFEEDD; color:#000000;">6.9 (44.4) </td> <td style="background: #FDFDFF; color:#000000;">4.2 (39.6) </td> <td style="background: #FFD9B3; color:#000000; border-left-width:medium">10.0 (50.0) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Lượng <a href="/wiki/Gi%C3%A1ng_th%E1%BB%A7y" title="Giáng thủy">Giáng thủy</a> trung bình mm (inches) </th> <td style="background: #9B9BFF; color:#000000;">66.9 (2.63) </td> <td style="background: #8787FF; color:#000000;">73.3 (2.89) </td> <td style="background: #A8A8FF; color:#000000;">57.8 (2.28) </td> <td style="background: #8383FF; color:#000000;">80.5 (3.17) </td> <td style="background: #B0B0FF; color:#000000;">52.8 (2.08) </td> <td style="background: #CACAFF; color:#000000;">34.0 (1.34) </td> <td style="background: #E2E2FF; color:#000000;">19.2 (0.76) </td> <td style="background: #C8C8FF; color:#000000;">36.8 (1.45) </td> <td style="background: #8E8EFF; color:#000000;">73.3 (2.89) </td> <td style="background: #5656FF; color:#FFFFFF;">113.3 (4.46) </td> <td style="background: #4D4DFF; color:#FFFFFF;">115.4 (4.54) </td> <td style="background: #8686FF; color:#000000;">81.0 (3.19) </td> <td style="background: #9999FF; color:#000000; border-left-width:medium">804.3 (31.67) </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Số ngày giáng thủy trung bình (≥ 1 mm) </th> <td style="background: #A8A8FF; color:#000000;">7.0 </td> <td style="background: #9898FF; color:#000000;">7.6 </td> <td style="background: #A1A1FF; color:#000000;">7.6 </td> <td style="background: #8989FF; color:#000000;">9.2 </td> <td style="background: #B2B2FF; color:#000000;">6.2 </td> <td style="background: #C8C8FF; color:#000000;">4.3 </td> <td style="background: #E5E5FF; color:#000000;">2.1 </td> <td style="background: #D6D6FF; color:#000000;">3.3 </td> <td style="background: #AFAFFF; color:#000000;">6.2 </td> <td style="background: #9999FF; color:#000000;">8.2 </td> <td style="background: #8383FF; color:#000000;">9.7 </td> <td style="background: #9C9CFF; color:#000000;">8.0 </td> <td style="background: #ABABFF; color:#000000; border-left-width:medium">79.4 </td></tr> <tr style="text-align: center;"> <th scope="row" style="height: 16px;">Số giờ nắng trung bình tháng </th> <td style="background: #B6B65D; color:#000000;">120.9 </td> <td style="background: #C2C219; color:#000000;">132.8 </td> <td style="background: #CCCC00; color:#000000;">167.4 </td> <td style="background: #D9D900; color:#000000;">201.0 </td> <td style="background: #E6E600; color:#000000;">263.5 </td> <td style="background: #EDED08; color:#000000;">285.0 </td> <td style="background: #F5F51C; color:#000000;">331.7 </td> <td style="background: #EEEE0A; color:#000000;">297.6 </td> <td style="background: #E1E100; color:#000000;">237.0 </td> <td style="background: #D6D600; color:#000000;">195.3 </td> <td style="background: #BCBC3B; color:#000000;">129.0 </td> <td style="background: #B2B277; color:#000000;">111.6 </td> <td style="background: #D9D900; color:#000000; border-left-width:medium">2.472,8 </td></tr> <tr> <td colspan="14" style="text-align:center;font-size:95%;">Nguồn: Servizio Meteorologico,<a href="#cite_note-ServizioMeteorologico1-151">[148]</a> dữ liệu về số giờ nắng<a href="#cite_note-152">[149]</a> (1971–2000) </td></tr></tbody></table> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nhân_khẩu">Nhân khẩu</h2></div> <table class="wikitable" style="float:none; margin-left:auto; margin-right:auto"> <tbody><tr style="background:#eee" align="center"><td>Biểu đồ dân số thành Roma từ năm 270 TCN đến hiện đại (đơn vị: nghìn người)</td></tr> <tr style="background:#ffffff" align="center"> <td><div class="timeline-wrapper"><map name="timeline_1bf5mcqzfwi0ezpf4v9ksusyjo12a1e"></map><img usemap="#timeline_1bf5mcqzfwi0ezpf4v9ksusyjo12a1e" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/timeline/1bf5mcqzfwi0ezpf4v9ksusyjo12a1e.png" /></div> </td></tr><tr style="background:#eee"><td> Nguồn: <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_Th%E1%BB%91ng_k%C3%AA_Qu%E1%BB%91c_gia_(%C3%9D)" title="Viện Thống kê Quốc gia (Ý)">ISTAT - Viện Thống kê Quốc gia Ý</a> </td></tr></tbody></table> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lingelbach,_Johannes_-_Carneval_in_Rom_-_c._1650-1651.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Lingelbach%2C_Johannes_-_Carneval_in_Rom_-_c._1650-1651.jpg/250px-Lingelbach%2C_Johannes_-_Carneval_in_Rom_-_c._1650-1651.jpg" decoding="async" width="250" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Lingelbach%2C_Johannes_-_Carneval_in_Rom_-_c._1650-1651.jpg/500px-Lingelbach%2C_Johannes_-_Carneval_in_Rom_-_c._1650-1651.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d8/Lingelbach%2C_Johannes_-_Carneval_in_Rom_-_c._1650-1651.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="418" /></a><figcaption>Tranh mô phỏng lễ hội <a href="/wiki/Carnival" title="Carnival">Carnival</a> tại Roma năm 1650.</figcaption></figure> Năm 550 TCN, Roma là thành phố lớn thứ nhì tại Ý, sau <a href="/wiki/Taranto" title="Taranto">Tarentum</a> là thành phố lớn nhất. Roma từng có diện tích khoảng 285 hecta và dân số ước tính đạt 35.000. Các nguồn khác cho rằng dân số ở sát dưới mức 100.000 từ 600–500 TCN.<a href="#cite_note-153">[150]</a><a href="#cite_note-154">[151]</a> Đến khi nền Cộng hoà được thành lập vào năm 509 TCN, điều tra nhân khẩu ghi nhận dân số 130.000. <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_La_M%C3%A3" title="Cộng hòa La Mã">Cộng hòa La Mã</a> bao gồm bản thân thành phố và khu vực xung quanh. Các nguồn khác cho rằng dân số đạt 150.000 vào năm 500 TCN. Dân số Roma vượt 300.000 người vào năm 150 TCN.<a href="#cite_note-155">[152]</a><a href="#cite_note-156">[153]</a><a href="#cite_note-157">[154]</a><a href="#cite_note-158">[155]</a><a href="#cite_note-159">[156]</a> Quy mô thành phố vào thời Hoàng đế <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a> là vấn đề cần nghiên cứu, các ước tính dựa trên phân bổ lương thực, nhập khẩu lương thực, dung tích cống nước, giới hạn thành phố, mật độ dân số, báo cáo nhân khẩu, và giả định về số nữ giới, trẻ em và nô lệ không được báo cáo. Glenn Storey ước tính có 450.000 người, Whitney Oates ước tính 1,2 triệu, Neville Morely đưa ra con số 800.000 và loại trừ các đề xuất trước đó về mức 2 triệu.<a href="#cite_note-160">[157]</a><a href="#cite_note-161">[158]</a><a href="#cite_note-162">[159]</a><a href="#cite_note-163">[160]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:John_Frederick_Lewis_-_Easter_Day_at_Rome.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/John_Frederick_Lewis_-_Easter_Day_at_Rome.JPG/250px-John_Frederick_Lewis_-_Easter_Day_at_Rome.JPG" decoding="async" width="250" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/John_Frederick_Lewis_-_Easter_Day_at_Rome.JPG/500px-John_Frederick_Lewis_-_Easter_Day_at_Rome.JPG 1.5x" data-file-width="1584" data-file-height="912" /></a><figcaption>Lễ <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_sinh" title="Phục sinh">Phục sinh</a> tại Roma năm 1840.</figcaption></figure> Sau khi Đế quốc Tây La Mã sụp đổ, dân số thành phố giảm xuống dưới 50.000 người. Dân số tiếp tục đình trệ hoặc giảm cho đến thời kỳ Phục Hưng.<a href="#cite_note-164">[161]</a> Khi Vương quốc Ý sáp nhập Roma vào năm 1870, thành phố có dân số khoảng 200.000. Con số này tăng lên đến 600.000 ngay trước Chiến tranh thế giới thứ nhất. Chế độ phát xít của Mussolini nỗ lực ngăn chặn dân số gia tăng quá mức, song thất bại và dân số đạt đến một triệu vào đầu thập niên 1930. Tăng trưởng dân số tiếp tục sau Chiến tranh thế giới thứ hai, nhờ kinh tế bùng nổ thời hậu chiến. Bùng nổ trong xây dựng cũng tạo ra lượng lớn các khu ngoại ô trong thập niên 1950 và 1960. Đến giữa thập niên 2010, có 2.754.440 cư dân sống trong địa giới thành phố, và có khoảng 4,2 triệu người sống trong vùng Đại Roma (gần tương ứng với ranh giới <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_Roma_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thành phố đô thị Roma Thủ đô">Thành phố đô thị Roma Thủ đô</a>, với mật độ khoảng 800 người/km² trải rộng trên 5.000 km²). Năm 2010, người vị thành niên chiếm 17% dân số còn người ở độ tuổi nghỉ hưu là 20,76%, các con số tương đương của toàn quốc là 18,06% và 19,94%. Tuổi trung bình của cư dân Roma là 43 so với mức trung bình toàn quốc là 42. Trong vòng 5 năm từ 2002 đến 2007, dân số Roma tăng 6,54%, trong khi dân số Ý tăng 3,56%.<a href="#cite_note-165">[162]</a> Tỷ suất sinh hiện tại của Roma là 9,1 ca sinh trên 1.000 dân khi so sánh với tỷ lệ sinh trung bình của Ý là 9,45. Khu vực đô thị của Roma phát triển ra ngoài địa giới hành chính của thành phố, với dân số khoảng 3,9 triệu.<a href="#cite_note-World_Urban_Areas-166">[163]</a> Từ 3,2 đến 4,2 triệu người sống trung vùng đại đô thị Roma.<a href="#cite_note-167">[164]</a><a href="#cite_note-168">[165]</a><a href="#cite_note-169">[166]</a><a href="#cite_note-170">[167]</a><a href="#cite_note-171">[168]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Esquilino_da_s_M_Maggiore_1240961.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Esquilino_da_s_M_Maggiore_1240961.JPG/250px-Esquilino_da_s_M_Maggiore_1240961.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Esquilino_da_s_M_Maggiore_1240961.JPG/500px-Esquilino_da_s_M_Maggiore_1240961.JPG 1.5x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Phường Esquilino.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_nhóm_dân_tộc_thiểu_số">Các nhóm dân tộc thiểu số</h3></div> Theo điều tra của ISTAT vào năm 2009,<a href="#cite_note-172">[169]</a> khoảng 9,5% dân số Roma không phải là người gốc Ý. Khoảng một nửa số cư dân nhập cư có nguồn gốc châu Âu (chủ yếu là <a href="/wiki/Romania" class="mw-redirect" title="Romania">Romania</a>, <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a>, và <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a>) với số lượng tổng cộng 131.118 hay 4,7% dân số. 4,8% còn lại là những người có nguồn gốc ngoài châu Âu, đông nhất là người <a href="/wiki/Philippines" title="Philippines">Philippines</a> (26.933), <a href="/wiki/Bangladesh" title="Bangladesh">Bangladesh</a> (12.154), và <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Hoa_h%E1%BA%A3i_ngo%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Người Hoa hải ngoại">người Hoa</a> (10.283). Phường <a href="/w/index.php?title=Esquilino_(rione_c%E1%BB%A7a_Roma)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Esquilino (rione của Roma) (trang không tồn tại)">Esquilino</a> nằm bên cạnh nhà ga trung tâm Termini phát triển thành một khu phố nhập cư cỡ lớn, được ví là phố Tàu của Roma. Người nhập cư từ trên một trăm quốc gia cư trú tại đây. Do là khu thương mại nên Esquilino có các nhà hàng mang đặc điểm của nhiều nền ẩm thực quốc tế. Trong số 1.300 cơ sở kinh doanh hoạt động tại phường, có 800 cơ sở do người Hoa sở hữu, khoảng 300 cơ sở do những người nhập cư khác điều hành, và 200 cơ sở thuộc sở hữu của người Ý.<a href="#cite_note-173">[170]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tôn_giáo">Tôn giáo</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tôn_giáo_La_Mã_cổ_đại">Tôn giáo La Mã cổ đại</h3></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg/250px-August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg" decoding="async" width="200" height="432" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg/330px-August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg/500px-August_Labicana_Massimo_Inv56230.jpg 2x" data-file-width="1275" data-file-height="2754" /></a><figcaption>Hoàng đế La Mã đầu tiên <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a> đồng thời đóng vai trò là Đại Tư tế (pontifex maximus) của tôn giáo đa thần La Mã.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o_La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Tôn giáo La Mã cổ đại">Tôn giáo La Mã cổ đại</a> và <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i_La_M%C3%A3" title="Thần thoại La Mã">Thần thoại La Mã</a></div> Roma trước đây là trung tâm của Đa thần giáo La Mã, tôn giáo cổ điển có nguồn gốc gắn liền với lịch sử và truyền thống của Roma kể từ khi thành phố được hình thành. Mặc dù chịu ảnh hưởng và vay mượn phần lớn từ Hy Lạp cũng như các nền văn hóa khác như Etrusca hay Sabine, tôn giáo La Mã (tiếng Latinh: religio romana) sở hữu những đặc trưng độc đáo nhờ tính chất lịch sử, tâm lý và chính trị điển hình của xã hội La Mã. Tôn giáo La Mã cũng được đặc trưng bởi chu kỳ các lễ hội hàng năm, gắn liền với thành Roma; tuy nhiên, với sự mở rộng của đế chế, nhiều tôn giáo và giáo phái bí ẩn mới, chủ yếu đến từ phương Đông, đã lan rộng tại thành phố. Khác với <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Thần thoại Hy Lạp">thần thoại Hy Lạp</a>, các vị thần La Mã không có sự tồn tại độc lập; tôn giáo La Mã cũng không tập trung nhiều vào các câu chuyện thần thoại hay nhấn mạnh hình thành hệ thống tư tưởng giáo lý mà thay vào đó đóng vai trò là "nhạc cụ công quyền" (tiếng Latinh: instrumentum regni): đã có từ giai đoạn cổ xưa của lịch sử La Mã và trên thực tế, các thể chế tôn giáo không tách biệt với chính trị.<a href="#cite_note-174">[171]</a> Ban đầu, "Đại Tư tế" (tiếng Latinh: pontifex maximus) chức vụ quan trọng nhất của tôn giáo La Mã cổ đại được độc lập dưới thời Cộng hòa La Mã, sau đó dần dần bị chính trị hóa cho đến khi <a href="/wiki/Augustus" title="Augustus">Augustus</a> sáp nhập nó vào chức vị hoàng đế.<a href="#cite_note-livius-175">[172]</a> Các vị thần đầu tiên của người Roma là <a href="/wiki/Jupiter_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Jupiter (thần thoại)">Jupiter</a> (có vị thế cao nhất), <a href="/wiki/Juno_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Juno (thần thoại)">Juno</a>, <a href="/wiki/Minerva" title="Minerva">Minerva</a>, <a href="/wiki/Vesta_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Vesta (thần thoại)">Vesta</a>, <a href="/wiki/Janus" title="Janus">Janus</a>, <a href="/wiki/Mars_(th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i)" title="Mars (thần thoại)">Mars</a>, vân vân hay các vị thần trừu tượng được nhân cách hóa khác. Theo truyền thuyết, Mars là chiến thần và là cha của hai người sáng lập Roma là <a href="/wiki/Romulus_v%C3%A0_Remus" title="Romulus và Remus">Romulus và Remus</a>. Ngoài ra còn có một số thần linh nhỏ với vai trò thần bảo hộ, như Lares và Penate. Tôn giáo cổ xưa này là nền tảng của mos maiorum (nghĩa là "phong tục tổ tiên" hay đơn giản là "truyền thống"<a href="#cite_note-176">[173]</a>) được xem là cốt lõi của bản sắc văn hóa La Mã,<a href="#cite_note-177">[174]</a> bao gồm nguyên tắc tôn trọng thời gian, các hình mẫu thể hiện hành vi ứng xử chuẩn mực và những thực tiễn xã hội liên quan và ảnh hưởng đến đời sống cá nhân, chính trị và quân sự ở La Mã cổ đại. Gắn liền với tôn giáo đa thần, sự sùng bái hoàng gia cũng đã trở thành một trong những phương thức mà Roma quảng bá sự hiện diện của mình ở các tỉnh, để nuôi dưỡng lòng trung thành và bản sắc văn hóa chung trong toàn Đế quốc.<a href="#cite_note-178">[175]</a> Đối với người dân La Mã thông thường, tôn giáo La Mã đã trở thành một phần của cuộc sống thường nhật.<a href="#cite_note-179">[176]</a> Mỗi nhà đều có một gian thờ trong gia đình của mình, nơi diễn ra sự cầu nguyện và nghi lễ rưới rượu cho các vị thần giữ nhà. Các đền thờ khu dân cư và những nơi linh thiêng như suối và lùm cây điểm xuyết khắp thành phố.<a href="#cite_note-180">[177]</a> <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_La_M%C3%A3" title="Lịch La Mã">Lịch La Mã</a> được xây dựng xung quanh những nghi lễ tôn giáo. Phụ nữ, nô lệ và trẻ em đều tham gia vào một loạt các hoạt động tôn giáo. Một số nghi lễ công cộng chỉ có thể được thực hiện bởi phụ nữ, và phụ nữ đã hình thành nên chức vụ tư tế được ủng hộ và nổi tiếng nhất Roma, <a href="/w/index.php?title=Trinh_n%E1%BB%AF_Vesta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trinh nữ Vesta (trang không tồn tại)">Trinh nữ Vesta</a> - người có nhiệm vụ trông giữ ngọn lửa của nữ thần Vesta thiêng liêng của Roma trong nhiều thế kỷ, cho đến khi tan rã dưới sự thống trị của Kitô giáo.<a href="#cite_note-181">[178]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ThePantheon.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/ThePantheon.jpg/250px-ThePantheon.jpg" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/ThePantheon.jpg/375px-ThePantheon.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/ThePantheon.jpg/500px-ThePantheon.jpg 2x" data-file-width="1470" data-file-height="827" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">Đền Pantheon</a> là di tích hiếm hoi còn sót lại của đền thờ La Mã cổ đại "dành cho tất cả các vị thần của quá khứ, hiện tại và tương lai", thoát khỏi số phận bị phá hủy nhờ được cải đạo thành nhà thờ Kitô giáo vào năm 609.</figcaption></figure> Vào đầu thế kỷ thứ nhất, giống với những gì đang xảy ra tại các thành trì quan trọng khác của đế quốc, Kitô giáo lan truyền rất nhanh tại Roma, ban đầu được coi là một giáo phái Do Thái, các Kitô hữu thuộc mọi tầng lớp xã hội đã có tổ chức riêng cho mình tức <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Kitô giáo">giáo hội</a> và lãnh đạo bởi một giám mục (sau này là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a>) được xem là người kế vị của <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Thánh Phêrô">Thánh Phêrô</a>, vị tông đồ của Chúa <a href="/wiki/Gi%C3%AAsu" class="mw-redirect" title="Giêsu">Giêsu</a> đã tử đạo tại Roma cùng với <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4" class="mw-redirect" title="Thánh Phaolô">Thánh Phaolô</a>, về sau cùng trở thành <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_quan_th%E1%BA%A7y" title="Thánh quan thầy">thánh quan thầy</a> của thành phố.<a href="#cite_note-182">[179]</a><a href="#cite_note-183">[180]</a> Tư tưởng và đức tin theo <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%99c_th%E1%BA%A7n" title="Thuyết độc thần">thuyết độc thần</a> của Kitô giáo bác bỏ phủ nhận đa thần đã tạo bối cảnh cho cuộc xung đột gay gắt giữa tôn giáo La Mã và đạo Kitô - mà Đế quốc La Mã luôn coi là một phong trào chủ nghĩa cực đoan bác bỏ đạo truyền thống và là hình thức mê tín dị đoan mới lạ, trong khi tín đồ Kitô giáo coi tôn giáo La Mã là ngoại đạo tà thần, mâu thuẫn này dẫn đến việc bách hại Kitô hữu trong nhiều thế kỷ. Theo sau sự kiện <a href="/wiki/Constantinus_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF" title="Constantinus Đại đế">Constantinus Đại đế</a> ban bố <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_l%E1%BB%87nh_Milano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc lệnh Milano (trang không tồn tại)">sắc lệnh Milano</a> năm 313, việc bách hại chính thức chấm dứt và dọn đường cho sự trỗi dậy vươn lên vị thế độc tôn của đạo Kitô. Các chính sách bức hại ngoại đạo tà giáo không phải Kitô giáo bắt đầu từ thời Constantinus, các tôn tượng, đền thần bị đập phá hoặc bị cải đạo, việc thực hiện nghi lễ hiến tế và thờ phượng các hình ảnh đều bị cấm đoán và trở thành tội tử hình, tôn giáo đa thần La Mã truyền thống dần lụi tàn và bị xóa sổ ngay trên chính trụ xứ của mình, nhường chỗ cho đạo Kitô trở thành quốc giáo chính thức của toàn đế quốc, và giáo hội tại Roma nơi nắm giữ quyền Ngai Thánh Phêrô, đã làm tăng thêm quyền lực lễ nghi và sức mạnh tinh thần của bổn giáo đồng thiết lập nên mối quan hệ chặt chẽ với các thể chế chính trị thần quyền đặc trưng của nhiều thế kỷ về sau.<a href="#cite_note-Frend-184">[181]</a><a href="#cite_note-Ehler65-185">[182]</a><a href="#cite_note-Bayliss-186">[183]</a><a href="#cite_note-MacMullen1984-187">[184]</a><a href="#cite_note-hughes-188">[185]</a><a href="#cite_note-EusebiusSchaff-189">[186]</a><a href="#cite_note-Brown2013-190">[187]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_hội_Công_giáo_Roma">Giáo hội Công giáo Roma</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a> và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ph%E1%BA%ADn_R%C3%B4ma" title="Giáo phận Rôma">Giáo phận Rôma</a></div> Hiện tại, giống như phần lớn phần còn lại của Ý, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Công giáo</a> là tôn giáo chi phối tại Roma. Thành phố là trung tâm quan trọng nhất của tôn giáo này và là một trong những nơi hành hương được viếng thăm nhiều nhất châu Âu. <a href="/wiki/Gi%C3%A1m_m%E1%BB%A5c" title="Giám mục">Giám mục</a> thành Rôma có vai trò là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">Giáo hoàng</a> trong Giáo hội Công giáo. Theo đó, thẩm quyền tôn giáo của ngai tòa Rôma được biết đến là <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a>. Mặc dù có một số gián đoạn (như <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Avignon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chế độ giáo hoàng Avignon (trang không tồn tại)">chế độ giáo hoàng Avignon</a>), Roma trong nhiều thế kỷ là trụ sở của Giáo hội Công giáo. Tổng cộng có hơn 900 nhà thờ tại Roma, và thành phố sở hữu số lượng <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Vương cung thánh đường">vương cung thánh đường</a> (basilica, danh hiệu tôn vinh đặc biệt dành cho những nhà thờ có kiến trúc độc đáo cũng như tầm quan trọng về lịch sử và ý nghĩa tâm linh) nhiều hơn bất cứ nơi nào khác.<a href="#cite_note-191">[188]</a> Trên thế giới chỉ có bốn nhà thờ giữ danh hiệu "đại vương cung thánh đường" (basilica maggiore) tức nhà thờ cấp cao nhất của Giáo hội, và chúng đều nằm tại Roma.<a href="#cite_note-192">[189]</a> Mọi nhà thờ khác giữ danh hiệu vương cung thánh đường tại thành phố này và các nơi khác trên thế giới đều là "tiểu vương cung thánh đường" (basilica minore).<a href="#cite_note-193">[190]</a> Mặc dù Roma bao quanh <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành Vatican</a> (nơi có <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a>),<a href="#cite_note-194">[191]</a> song <a href="/wiki/Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_ch%C3%ADnh_t%C3%B2a" title="Nhà thờ chính tòa">nhà thờ chính tòa</a> của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ph%E1%BA%ADn_R%C3%B4ma" title="Giáo phận Rôma">Giáo phận Rôma</a> là <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan tại Laterano</a><a href="#cite_note-195">[192]</a> nằm về phía đông nam của trung tâm, là nhà thờ cổ nhất tại Roma cũng như lâu đời nhất và quan trọng nhất trong thế giới phương Tây, là trụ sở của Giáo hội Công giáo về mặt danh nghĩa và là nơi đặt ngai tòa giám mục của Giáo hoàng,<a href="#cite_note-196">[193]</a> nên có danh hiệu "Nhà thờ Mẹ và Đứng Đầu của tất cả các nhà thờ tại Roma và trên toàn thế giới".<a href="#cite_note-197">[194]</a> Bên cạnh Nhà thờ chính tòa và Nhà thờ Thánh Phêrô, hai nhà thờ còn lại trong bộ tứ đại vương cung thánh đường thuộc giáo hoàng là <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Nhà thờ Đức Bà Cả</a><a href="#cite_note-198">[195]</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Nhà thờ Thánh Phaolô Ngoại thành</a>.<a href="#cite_note-199">[196]</a> Ngoài ra, các nhà thờ đáng chú ý khác gồm có các giáo đường <a href="/w/index.php?title=San_Lorenzo_fuori_le_mura&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Lorenzo fuori le mura (trang không tồn tại)">San Lorenzo fuori le mura</a>, <a href="/w/index.php?title=San_Clemente_al_Laterano&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Clemente al Laterano (trang không tồn tại)">San Clemente al Laterano</a>, <a href="/wiki/San_Carlo_alle_Quattro_Fontane" title="San Carlo alle Quattro Fontane">San Carlo alle Quattro Fontane</a>, và <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_Th%C3%A1nh_Danh_Gi%C3%AAsu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà thờ Thánh Danh Giêsu (trang không tồn tại)">Nhà thờ Thánh Danh Giêsu</a>. Ngoài ra còn có các hầm mộ La Mã cổ đại nằm bên dưới thành phố. Nhiều tổ chức quan trọng giáo dục bậc cao về tôn giáo cũng nằm tại Roma, như <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Laterano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học Giáo hoàng Laterano (trang không tồn tại)">Đại học Giáo hoàng Laterano</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gregoriana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học Giáo hoàng Gregoriana (trang không tồn tại)">Đại học Giáo hoàng Gregoriana</a>, <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%87n_Kinh_Th%C3%A1nh_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học viện Kinh Thánh Giáo hoàng (trang không tồn tại)">Học viện Kinh Thánh Giáo hoàng</a>, <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%87n_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học viện Giáo hoàng Đông phương (trang không tồn tại)">Học viện Giáo hoàng Đông phương</a>. <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Tứ đại <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Vương cung thánh đường">vương cung thánh đường</a> – bốn nhà thờ cao cấp nhất của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Giáo hội Công giáo">Giáo hội Công giáo</a> đều nằm tại Roma</li> <li class="gallerybox" style="width: 209.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 207.33333333333px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg" class="mw-file-description" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan tại Laterano 41°53′9,26″B 12°30′22,16″Đ / 41,88333°B 12,5°Đ / 41.88333; 12.50000"><img alt="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan tại Laterano 41°53′9,26″B 12°30′22,16″Đ / 41,88333°B 12,5°Đ / 41.88333; 12.50000" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg/330px-San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg" decoding="async" width="208" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg/500px-San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg/960px-San_Giovanni_Laterano_Rom.jpg 2x" data-file-width="1400" data-file-height="1012" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan tại Laterano</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72020044">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct,.mw-parser-output .geo-inline-hidden{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Roma&params=41_53_9.26_N_12_30_22.16_E_">41°53′9,26″B 12°30′22,16″Đ / 41,88333°B 12,5°Đ / 41.88333; 12.50000</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 227.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 225.33333333333px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:S%C3%A3opedro1.jpg" class="mw-file-description" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô tại Vaticano 41°54′8″B 12°27′12″Đ / 41,90222°B 12,45333°Đ / 41.90222; 12.45333"><img alt="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô tại Vaticano 41°54′8″B 12°27′12″Đ / 41,90222°B 12,45333°Đ / 41.90222; 12.45333" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/S%C3%A3opedro1.jpg/338px-S%C3%A3opedro1.jpg" decoding="async" width="226" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/S%C3%A3opedro1.jpg/507px-S%C3%A3opedro1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/S%C3%A3opedro1.jpg/675px-S%C3%A3opedro1.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="667" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô tại Vaticano</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72020044" /><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Roma&params=41_54_8_N_12_27_12_E_">41°54′8″B 12°27′12″Đ / 41,90222°B 12,45333°Đ / 41.90222; 12.45333</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 217.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 215.33333333333px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG" class="mw-file-description" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành 41°51′31″B 12°28′38″Đ / 41,85861°B 12,47722°Đ / 41.85861; 12.47722"><img alt="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành 41°51′31″B 12°28′38″Đ / 41,85861°B 12,47722°Đ / 41.85861; 12.47722" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG/330px-Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG" decoding="async" width="216" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG/500px-Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG/960px-Roma_San_Paolo_fuori_le_mura_BW_1.JPG 2x" data-file-width="2180" data-file-height="1518" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72020044" /><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Roma&params=41_51_31_N_12_28_38_E_">41°51′31″B 12°28′38″Đ / 41,85861°B 12,47722°Đ / 41.85861; 12.47722</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 172px"> <div class="thumb" style="width: 170px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG" class="mw-file-description" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả 41°53′51″B 12°29′55″Đ / 41,8975°B 12,49861°Đ / 41.89750; 12.49861"><img alt="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả 41°53′51″B 12°29′55″Đ / 41,8975°B 12,49861°Đ / 41.89750; 12.49861" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG/330px-Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG" decoding="async" width="170" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG/500px-Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG/960px-Santa_Maria_Maggiore_Front.JPG 2x" data-file-width="2968" data-file-height="2623" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Vương cung thánh đường Đức Bà Cả</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72020044" /><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Roma&params=41_53_51_N_12_29_55_E_">41°53′51″B 12°29′55″Đ / 41,8975°B 12,49861°Đ / 41.89750; 12.49861</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Thành_Vatican">Thành Vatican</h4></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:St_Peter%27s_Square,_Vatican_City_-_April_2007.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg/250px-St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg" decoding="async" width="250" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg/500px-St_Peter%27s_Square%2C_Vatican_City_-_April_2007.jpg 1.5x" data-file-width="4200" data-file-height="2359" /></a><figcaption><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Quảng trường Thánh Phêrô">Quảng trường Thánh Phêrô</a> nhìn từ trên cao.</figcaption></figure> <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành Vatican</a> là lãnh thổ thuộc chủ quyền của <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a>, một thực thể pháp lý có chủ quyền và độc lập với Nhà nước Italia. Lãnh thổ này nằm trên đồi Vatican (Mons Vaticanus) và phạm vi khu vực Vatican cũ lân cận, tại đây có <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a>, <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_T%C3%B4ng_t%C3%B2a" title="Điện Tông tòa">Điện Tông tòa</a>, <a href="/wiki/Nh%C3%A0_nguy%E1%BB%87n_Sistina" title="Nhà nguyện Sistina">Nhà nguyện Sistina</a>, và các bảo tàng cùng nhiều công trình khác. Khu vực là bộ phận của phường <a href="/w/index.php?title=Borgo_(rione_c%E1%BB%A7a_Roma)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Borgo (rione của Roma) (trang không tồn tại)">Borgo</a> thuộc Roma cho đến năm 1929. Do Thành Vatican nằm ở phía bờ Tây của sông Tiber và tách biệt khỏi khu vực trung tâm thành phố, cho nên khu vực Vatican được bảo vệ trong các bức tường thành thời <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_L%C3%AA%C3%B4_IV" title="Giáo hoàng Lêô IV">Giáo hoàng Lêô IV</a> (847–855), sau đó mở rộng ra các bức tường pháo đài phòng thủ được xây thời <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Phaol%C3%B4_III" title="Giáo hoàng Phaolô III">Phaolô III</a> (1534–1549), <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Pi%C3%B4_IV" title="Giáo hoàng Piô IV">Piô IV</a> (1559–1565) và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Urban%C3%B4_VIII" title="Giáo hoàng Urbanô VIII">Urbanô VIII</a> (1623–1644) như hiện nay.<a href="#cite_note-200">[197]</a><a href="#cite_note-201">[198]</a><a href="#cite_note-202">[199]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vatican_Museums_Spiral_Staircase_2012.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Vatican_Museums_Spiral_Staircase_2012.jpg/250px-Vatican_Museums_Spiral_Staircase_2012.jpg" decoding="async" width="250" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5b/Vatican_Museums_Spiral_Staircase_2012.jpg/500px-Vatican_Museums_Spiral_Staircase_2012.jpg 1.5x" data-file-width="4336" data-file-height="2756" /></a><figcaption><a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng_Vatican" title="Bảo tàng Vatican">Bảo tàng Vatican</a> đứng thứ 4 trong số các bảo tàng được viếng thăm nhiều nhất thế giới.</figcaption></figure> <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Hiệp ước Latêranô">Hiệp ước Laterano</a> vào năm 1929 tạo ra nhà nước Vatican, ranh giới của lãnh thổ đề xuất chịu ảnh hưởng bởi thực tế là phần lớn chúng đều nằm trong vòng tường này. Tại một số đoạn biên giới không có tường, và giới hạn của các toà nhà nhất định tạo thành bộ phận của biên giới, và một đoạn nhỏ biên giới là một bức tường xây vào thời hiện đại. Trong lãnh thổ Vatican có <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Quảng trường Thánh Phêrô">Quảng trường Thánh Phêrô</a>, tách khỏi lãnh thổ Ý chỉ qua một vạch màu trắng dọc giới hạn của quảng trường, và giáp với Quảng trường Piô XII. Quảng trường Thánh Phêrô nối liền với Via della Conciliazione (nghĩa là "Con đường Hòa giải"), con đường này chạy thẳng đến bờ sông Tiber. Lối vào lớn này do các kiến trúc sư <a href="/w/index.php?title=Marcello_Piacentini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marcello Piacentini (trang không tồn tại)">Piacentini</a> và Spaccarelli thiết kế, theo mong muốn của <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a> và được thoả thuận với giáo hội sau khi ký kết Hiệp định Laterano. Cũng theo hiệp định này, một số <a href="/wiki/T%C3%A0i_s%E1%BA%A3n_c%E1%BB%A7a_T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tài sản của Tòa Thánh">tài sản của Tòa Thánh</a> nằm trong lãnh thổ Ý, đáng chú ý nhất là <a href="/w/index.php?title=Cung_%C4%91i%E1%BB%87n_Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Castel_Gandolfo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cung điện Giáo hoàng Castel Gandolfo (trang không tồn tại)">Cung điện Giáo hoàng Castel Gandolfo</a> và các <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Vương cung thánh đường">đại vương cung thánh đường</a>, chúng được hưởng vị thế đặc quyền lãnh thổ ngoại vi giống như các đại sứ quán nước ngoài.<a href="#cite_note-Preamble-203">[200]</a><a href="#cite_note-lateran-204">[201]</a><a href="#cite_note-205">[202]</a><a href="#cite_note-Statute-206">[203]</a> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hành_hương">Hành hương</h4></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Petersdom_bei_Nacht_Via_della_Conciliazione_in_Rome.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Petersdom_bei_Nacht_Via_della_Conciliazione_in_Rome.jpg/250px-Petersdom_bei_Nacht_Via_della_Conciliazione_in_Rome.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Petersdom_bei_Nacht_Via_della_Conciliazione_in_Rome.jpg/500px-Petersdom_bei_Nacht_Via_della_Conciliazione_in_Rome.jpg 1.5x" data-file-width="4288" data-file-height="2848" /></a><figcaption><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a> trong đêm, nhìn từ Con đường Hòa giải.</figcaption></figure> Với vai trò là trụ xứ của chế độ <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> và sở hữu đồ sộ các thánh tích tôn kính liên quan đến các <a href="/wiki/M%C6%B0%E1%BB%9Di_hai_s%E1%BB%A9_%C4%91%E1%BB%93" title="Mười hai sứ đồ">tông đồ</a>, các vị <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_(Kit%C3%B4_gi%C3%A1o)" class="mw-redirect" title="Thánh (Kitô giáo)">thánh</a> cũng như những người tử đạo, Roma từ lâu đã là địa điểm hành hương lớn của các tín đồ Kitô giáo. Mọi người từ khắp nơi trên thế giới đến thăm Vatican nằm trong lòng thành Roma, nơi cư ngụ của giáo hoàng - nhân vật có ảnh hưởng nhất trong thời Trung Cổ. Thành phố trở thành địa điểm hành hương lớn trong thời Trung Cổ và là tâm điểm của cuộc đấu tranh giữa giáo hoàng và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3_Th%E1%BA%A7n_th%C3%A1nh" title="Đế quốc La Mã Thần thánh">Đế quốc La Mã Thần thánh</a> bắt đầu từ <a href="/wiki/Charlemagne" title="Charlemagne">Charlemagne</a>, người được trao ngôi hoàng đế đầu tiên ở Roma vào năm 800 bởi <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_L%C3%AA%C3%B4_III" title="Giáo hoàng Lêô III">Giáo hoàng Lêô III</a>.<a href="#cite_note-Turning_Point-207">[204]</a> Ngoài thời kỳ ngắn ngủi là một thành phố độc lập trong thời Trung Cổ, Roma vẫn giữ vị thế là thủ đô của Giáo hoàng và "thánh đô" Kitô giáo trong nhiều thế kỷ, ngay cả khi chế độ giáo hoàng chuyển đến <a href="/wiki/Avignon" title="Avignon">Avignon</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> một thời gian ngắn (1309–1377). Người Công giáo tin rằng Vatican là nơi an nghỉ cuối cùng của Thánh Phêrô.<a href="#cite_note-208">[205]</a><a href="#cite_note-209">[206]</a> Những chuyến hành hương đến Roma có thể bao gồm các chuyến viếng thăm một số lượng lớn các địa điểm, cả trong Thành phố Vatican và trên lãnh thổ Ý. Một điểm dừng phổ biến là bậc thang của Philatô: đó là, theo truyền thống Kitô giáo, các bước dẫn đến thảo nguyên <a href="/wiki/Phongxi%C3%B4_Philat%C3%B4" title="Phongxiô Philatô">Phongxiô Philatô</a> ở <a href="/wiki/Jerusalem" title="Jerusalem">Jerusalem</a>, nơi Chúa <a href="/wiki/Gi%C3%AAsu_Kit%C3%B4" class="mw-redirect" title="Giêsu Kitô">Giêsu Kitô</a> đặt chân trên đường bị đưa đi xét xử trong <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_th%C6%B0%C6%A1ng_kh%C3%B3_c%E1%BB%A7a_Gi%C3%AAsu" title="Cuộc thương khó của Giêsu">Cuộc thương khó của ông</a>.<a href="#cite_note-210">[207]</a> Trong nhiều thế kỷ, <a href="/w/index.php?title=Scala_Santa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scala Santa (trang không tồn tại)">Scala Santa</a> ("Bậc thang Thánh Linh") đã thu hút những người hành hương Kitô giáo muốn tôn vinh Cuộc thương khó của Giêsu, các nấc thang được cho là do <a href="/wiki/Th%C3%A1nh_Helena" title="Thánh Helena">Thánh Helena</a> đem tới Roma trong thế kỷ thứ 4.<a href="#cite_note-211">[208]</a> Các thánh địa để hành hương khác là một số cổ mộ được xây dựng từ thời La Mã, trong đó các Kitô hữu đã cầu nguyện, chôn cất người chết và thực hiện lễ cúng trong thời kỳ bị đàn áp,<a href="#cite_note-212">[209]</a><a href="#cite_note-213">[210]</a> và các nhà thờ quốc gia khác nhau (trong đó có San Luigi dei Francesi và Santa Maria dell'Anima), hoặc nhà thờ liên kết với các dòng tôn giáo cá thể, như Nhà thờ Dòng Tên của Chúa Giêsu và Sant'Ignazio. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:SaintPaul_on_the_inside.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/SaintPaul_on_the_inside.jpg/250px-SaintPaul_on_the_inside.jpg" decoding="async" width="250" height="163" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/SaintPaul_on_the_inside.jpg/375px-SaintPaul_on_the_inside.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/SaintPaul_on_the_inside.jpg/500px-SaintPaul_on_the_inside.jpg 2x" data-file-width="3029" data-file-height="1977" /></a><figcaption>Bên trong <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Nhà thờ Thánh Phaolô Ngoại thành</a>.</figcaption></figure> Theo truyền thống, những người hành hương đến Roma và công dân của Roma cảm ơn Chúa vì ân sủng nên đến thăm trực tiếp bằng chân đến <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3y_nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_h%C3%A0nh_h%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảy nhà thờ hành hương (trang không tồn tại)">bảy nhà thờ hành hương</a> (tiếng Latinh: septem ecclesiarum, tiếng Ý: sette chiese) trong 24 giờ của ngày <a href="/wiki/Th%E1%BB%A9_T%C6%B0" title="Thứ Tư">Thứ Tư</a> trong <a href="/wiki/Tu%E1%BA%A7n_Th%C3%A1nh" title="Tuần Thánh">Tuần Thánh</a>.<a href="#cite_note-Smith-214">[211]</a> Phong tục này bắt buộc đối với mỗi người hành hương vào thời Trung Cổ đã được Thánh <a href="/w/index.php?title=Philipph%C3%AA_N%C3%AAri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philipphê Nêri (trang không tồn tại)">Philipphê Nêri</a> chuẩn hóa vào thế kỷ 16, kết hợp yếu tố ngày lễ và chia sẻ kinh nghiệm tôn giáo phổ quát thông qua việc khám phá di sản của các vị Thánh hữu tiên khởi,<a href="#cite_note-215">[212]</a> theo đó tại mỗi nhà thờ sẽ diễn ra sự cầu nguyện, hát thánh ca và một buổi giảng giáo lý ngắn.<a href="#cite_note-216">[213]</a> Bảy nhà thờ truyền thống bao gồm tứ đại vương cung thánh đường (<a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Thánh Phêrô tại Vatican</a>, <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Thánh Phaolô ở Ngoại thành</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Thánh Gioan tại Latêranô</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Đức Bà Cả</a>), ba nhà thờ còn lại là <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_L%C3%B4rens%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Lôrensô Ngoại thành">Thánh Lôrensô Ngoại thành</a> (một nhà thờ Kitô tiên khởi), nhà thờ <a href="/w/index.php?title=Th%C3%A1nh_Gi%C3%A1_Gerusalemme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thánh Giá Gerusalemme (trang không tồn tại)">Thánh Giá Gerusalemme</a> (một nhà thờ được thành lập bởi Thánh Helena, mẹ của Constantinus, nơi lưu trữ những mảnh gỗ được gán cho thánh giá) và <a href="/w/index.php?title=V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_S%C3%AAbastian%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vương cung thánh đường Thánh Sêbastianô Ngoại thành (trang không tồn tại)">Thánh Sêbastianô Ngoại thành</a> (nằm trên <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_Appia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đường Appia (trang không tồn tại)">đường Appia</a> và được xây dựng trên cổ mộ La Mã). Vào năm thánh 2000, <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Gioan_Phaol%C3%B4_II" title="Giáo hoàng Gioan Phaolô II">Giáo hoàng Gioan Phaolô II</a> đã thay thế nhà thờ Thánh Sêbastianô bằng <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_T%C3%ACnh_Th%C6%B0%C6%A1ng_Cao_Th%C6%B0%E1%BB%A3ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà thờ Đức Bà Tình Thương Cao Thượng (trang không tồn tại)">Nhà thờ Đức Bà Tình Thương Cao Thượng</a> (Madonna del Divino Amore),<a href="#cite_note-217">[214]</a> tuy vậy nhiều người hành hương vẫn thích bảy nhà thờ truyền thống trước đó và do vậy họ đến thăm thêm Thánh Sêbastianô Ngoại thành dành những ai có nguyện vọng xin xá tội, hoặc thậm chí không viếng Đức Bà Tình Thương Cao Thượng do thực tế việc đi bộ từ đó đến khu vực nội thành Roma mất ít nhất một nửa ngày đường trong quá trình hành hương và cho rằng sẽ được xá tội nếu đến viếng tứ đại vương cung thánh đường sau đó. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tôn_giáo_khác">Tôn giáo khác</h3></div> Trong những năm gần đây, có sự tăng trưởng rõ rệt trong cộng đồng Hồi giáo tại Roma chủ yếu là do nhập cư từ các quốc gia Bắc Phi và Trung Đông đến thành phố. Do số người hành đạo Hồi giáo tại địa phương tăng lên, xúc tiến xây dựng Thánh đường Hồi giáo Roma. Được khánh thành vào ngày 21 tháng 6 năm 1995, có diện tích 30.000 m2 với sức chứa hơn 12.000 người, đây là thánh đường Hồi giáo lớn nhất trong <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" title="Thế giới phương Tây">thế giới phương Tây</a> và là nơi đặt trụ sở Trung tâm văn hóa Hồi giáo tại Ý.<a href="#cite_note-218">[215]</a><a href="#cite_note-219">[216]</a> Kể từ khi kết thúc nền Cộng hoà La Mã, Roma cũng là trung tâm của một cộng đồng Do Thái quan trọng,<a href="#cite_note-220">[217]</a> cổ nhất tại châu Âu. <a href="/wiki/Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o" title="Do Thái giáo">Do Thái giáo</a> theo truyền thống bị giới hạn trong khu vực <a href="/w/index.php?title=Roman_Ghetto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roman Ghetto (trang không tồn tại)">Ghetto Roma</a> dưới sự quy định của giáo hoàng. Với hơn 20.000 người, họ có phương ngữ riêng đặc trưng của mình. Đại hội đường Do Thái Roma hay Tempio Maggiore là trung tâm thờ kính quan trọng nhất của người Do Thái trong thành phố.<a href="#cite_note-Sacred-221">[218]</a> Roma cũng có sự hiện diện của một bộ phận nhỏ <a href="/wiki/Tin_L%C3%A0nh" class="mw-redirect" title="Tin Lành">Tin Lành</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Chính thống giáo">Chính thống giáo</a> và các tín ngưỡng khác. Việc xây dựng khu phức hợp Đền thờ Mặc Môn ở Roma đã được công bố vào ngày 4 tháng 10 năm 2008 bởi <a href="/wiki/Thomas_S._Monson" title="Thomas S. Monson">Thomas S. Monson</a>, chủ tịch của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%A1c_Th%C3%A1nh_h%E1%BB%AFu_Ng%C3%A0y_sau_c%E1%BB%A7a_Ch%C3%BAa_Gi%C3%AAsu_Kit%C3%B4" class="mw-redirect" title="Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô">Giáo hội Các Thánh hữu Ngày sau của Chúa Giêsu Kitô</a> tại một đại hội.<a href="#cite_note-222">[219]</a> Ngôi đền đã được khánh thành vào ngày 14 tháng 1 năm 2019,<a href="#cite_note-223">[220]</a> trở thành nhà thờ Mặc Môn đầu tiên tại Ý,<a href="#cite_note-224">[221]</a> bao gồm trung tâm Palo (nhà hội họp), trung tâm tiếp đón, trung tâm lịch sử gia đình, nhà khách và các khu vườn,<a href="#cite_note-225">[222]</a> phục vụ các thành viên của Giáo hội Mặc Môn tại <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp">Hy Lạp</a>, <a href="/wiki/S%C3%ADp" title="Síp">Síp</a>, <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a>, <a href="/wiki/Slovenia" title="Slovenia">Slovenia</a>, <a href="/wiki/Croatia" title="Croatia">Croatia</a>, <a href="/wiki/Bosnia_v%C3%A0_Herzegovina" class="mw-redirect" title="Bosnia và Herzegovina">Bosnia và Herzegovina</a> và <a href="/wiki/Macedonia_(Hy_L%E1%BA%A1p)" class="mw-redirect" title="Macedonia (Hy Lạp)">Macedonia</a>, cũng như 26.000 thành viên của giáo phái tại Ý.<a href="#cite_note-226">[223]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kiến_trúc_và_cảnh_quan_thành_phố">Kiến trúc và cảnh quan thành phố</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_thu_h%C3%BAt_du_l%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách địa điểm thu hút du lịch tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách địa điểm thu hút du lịch tại Roma</a> và <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">Trung tâm lịch sử thành Roma</a></div> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Colosseum-panoramic.view.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Colosseum-panoramic.view.jpg/1000px-Colosseum-panoramic.view.jpg" decoding="async" width="1000" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Colosseum-panoramic.view.jpg/1500px-Colosseum-panoramic.view.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Colosseum-panoramic.view.jpg/2000px-Colosseum-panoramic.view.jpg 2x" data-file-width="5160" data-file-height="1080" /></a><figcaption><center><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> và <a href="/wiki/Kh%E1%BA%A3i_ho%C3%A0n_m%C3%B4n_Constantinus" title="Khải hoàn môn Constantinus">Khải hoàn môn Constantinus</a>.</center></figcaption></figure> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Hendrik_Frans_van_Lint_-_Roma_-_Piazza_del_Popolo_-_WGA13057.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Hendrik_Frans_van_Lint_-_Roma_-_Piazza_del_Popolo_-_WGA13057.jpg/250px-Hendrik_Frans_van_Lint_-_Roma_-_Piazza_del_Popolo_-_WGA13057.jpg" decoding="async" width="250" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Hendrik_Frans_van_Lint_-_Roma_-_Piazza_del_Popolo_-_WGA13057.jpg/500px-Hendrik_Frans_van_Lint_-_Roma_-_Piazza_del_Popolo_-_WGA13057.jpg 1.5x" data-file-width="800" data-file-height="524" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Nh%C3%A2n_D%C3%A2n,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Nhân Dân, Roma (trang không tồn tại)">Quảng trường Nhân Dân</a>, Roma năm 1750.</figcaption></figure> Kiến trúc của Roma trong nhiều thế kỷ đã phát triển rất mạnh, đặc biệt là từ phong cách cổ điển và Đế quốc La Mã chuyển sang phong cách <a href="/w/index.php?title=Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_ph%C3%A1t_x%C3%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiến trúc phát xít (trang không tồn tại)">kiến trúc phát xít</a> hiện đại. Trong một thời gian, Roma đã từng là trung tâm kiến trúc cổ điển chính của thế giới, phát triển những dạng thức kiến trúc mới như các loại <a href="/wiki/V%C3%B2m" title="Vòm">vòm</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_v%C3%B2m" title="Kiến trúc vòm">mái vòm</a> và khung vòm. Phong cách <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_Roman" class="mw-redirect" title="Kiến trúc Roman">kiến trúc Roman</a> trong thế kỷ 11, 12 và 13 cũng được áp dụng rộng rãi trong kiến trúc La Mã, sau đó thành phố trở thành một trong những trung tâm chính của <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Kiến trúc Phục Hưng">kiến trúc Phục Hưng</a>, <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_Baroque" title="Kiến trúc Baroque">Baroque</a> và tân cổ điển.<a href="#cite_note-Eyewitness-227">[224]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="La_Mã_cổ_đại">La Mã cổ đại</h3></div> Một trong những biểu tượng của Roma là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> (bắt đầu xây dựng từ năm 72 và hoàn thành vào năm 80), một khán đài vòng cung ngoài trời lớn nhất từng được xây dựng tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế chế La Mã</a> và hiện tại vẫn là khán đài vòng cung lớn nhất thế giới.<a href="#cite_note-228">[225]</a> Sức chứa ban đầu của khán đài là 60.000 khán giả, và không gian này được sử dụng cho những cuộc tranh tài của các <a href="/wiki/V%C3%B5_s%C4%A9_gi%C3%A1c_%C4%91%E1%BA%A5u" title="Võ sĩ giác đấu">võ sĩ giác đấu</a> và các sự kiện công cộng khác như chương trình săn bắn, tái hiên các trận chiến và dàn dựng kịch sân khấu nổi tiếng dựa trên thần thoại cổ điển. Các di tích và địa điểm nổi tiếng của La Mã cổ đại bao gồm <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a>, <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a> tòa nhà <a href="/w/index.php?title=Domus_Aurea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Domus Aurea (trang không tồn tại)">Domus Aurea</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">đền Pantheon</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99t_Traianus" title="Cột Traianus">Cột Traianus</a>, <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A3_Traianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chợ Traianus (trang không tồn tại)">Chợ Traianus</a>, cổ mộ, <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Servius" title="Tường thành Servius">tường thành Servius</a> và <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Aurelianus" title="Tường thành Aurelianus">tường thành Aurelianus</a> cũng như các cổng thành, trường đua ngựa cổ đại <a href="/wiki/Circus_Maximus" title="Circus Maximus">Circus Maximus</a>, <a href="/wiki/Nh%C3%A0_t%E1%BA%AFm_Caracalla" title="Nhà tắm Caracalla">nhà tắm công cộng Caracalla</a>, <a href="/wiki/L%C3%A2u_%C4%91%C3%A0i_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Lâu đài Thiên Thần">Lâu đài Thiên Thần</a>, <a href="/w/index.php?title=L%C4%83ng_Augustus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lăng Augustus (trang không tồn tại)">Lăng Augustus</a>, <a href="/w/index.php?title=Museum_of_the_Ara_Pacis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Museum of the Ara Pacis (trang không tồn tại)">Ara Pacis</a>, <a href="/wiki/Kh%E1%BA%A3i_ho%C3%A0n_m%C3%B4n_Constantinus" title="Khải hoàn môn Constantinus">Khải hoàn môn Constantinus</a>, <a href="/w/index.php?title=Kim_t%E1%BB%B1_th%C3%A1p_Cestius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kim tự tháp Cestius (trang không tồn tại)">Kim tự tháp Cestius</a> và bức tượng khắc <a href="/w/index.php?title=Mi%E1%BB%87ng_S%E1%BB%B1_Th%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miệng Sự Thật (trang không tồn tại)">Miệng Sự Thật</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trung_Cổ_2">Trung Cổ</h3></div> Các khu phố nổi tiếng thời Trung Cổ của thành phố, chủ yếu nằm quanh đồi Capitonilus, phần lớn đã bị phá hủy từ cuối thế kỷ 19 và thời kỳ phát xít, nhưng nhiều công trình đáng chú ý vẫn còn. Các <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Vương cung thánh đường">vương cung thánh đường</a> có niên đại từ buổi đầu của Kitô giáo, bao gồm <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Vương cung thánh đường Đức Bà Cả</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành</a> (sau này đã được đại trùng tu lại vào thế kỷ 19). Cả hai tòa nhà đều được chạm khắc những họa tiết trang trí tinh vi mang giá trị thẩm mỹ cao từ thế kỷ thứ 4 TCN. Phong cách nghệ thuật tranh tường và nghệ thuật khảm thời Trung Cổ đáng chú ý khác cũng có thể được tìm thấy trong các nhà thờ như <a href="/w/index.php?title=Santa_Maria_in_Trastevere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santa Maria in Trastevere (trang không tồn tại)">Vương cung thánh đường Đức Bà Trastevere</a>, <a href="/w/index.php?title=Santi_Quattro_Coronati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santi Quattro Coronati (trang không tồn tại)">Santi Quattro Coronati</a> và <a href="/w/index.php?title=Santa_Prassede&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santa Prassede (trang không tồn tại)">Santa Prassede</a>. Những công trình thế tục gồm một lượng lớn tháp, trong đó lớn nhất là <a href="/w/index.php?title=Torre_delle_Milizie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torre delle Milizie (trang không tồn tại)">tháp Milizie</a> và <a href="/w/index.php?title=Torre_dei_Conti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Torre dei Conti (trang không tồn tại)">Conti</a>. Cả hai đều nằm kế <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a> và cầu thang lớn dẫn đến <a href="/w/index.php?title=Santa_Maria_in_Ara_Coeli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santa Maria in Ara Coeli (trang không tồn tại)">Vương cung thánh đường Đức Bà Aracoeli</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phục_Hưng_và_Baroque">Phục Hưng và Baroque</h3></div> Bên cạnh cái nôi <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a>, Roma là trung tâm <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">Phục Hưng</a> lớn của thế giới, và là nơi mà nghệ thuật Phục Hưng đạt đến đỉnh cao, vươn đến sự hoàn mỹ và hài hòa cao độ, còn gọi là thời kỳ <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Thượng Phục Hưng">Thượng Phục Hưng</a>. Giai đoạn này có một kiệt tác của kiến trúc Phục Hưng ở Roma là <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Campidoglio" class="mw-redirect" title="Quảng trường Campidoglio">Quảng trường Campidoglio</a> do <a href="/wiki/Michelangelo" title="Michelangelo">Michelangelo</a> thiết kế. Cũng ở thời điểm này, các gia đình quý tộc lớn của Roma thường xây dựng những nơi ở sang trọng như <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Quirinale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Quirinale (trang không tồn tại)">Điện Quirinale</a> (nay là trụ sở của <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng" title="Tổng thống">Tổng thống</a> <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Cộng hòa Ý</a>), <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Venezia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Venezia (trang không tồn tại)">Điện Venezia</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Farnese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Farnese (trang không tồn tại)">Điện Farnese</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Barberini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Barberini (trang không tồn tại)">Điện Barberini</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Chigi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Chigi (trang không tồn tại)">Điện Chigi</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Spada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Spada (trang không tồn tại)">Điện Spada</a>, <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Cancelleria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Cancelleria (trang không tồn tại)">Điện Cancelleria</a> và <a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Farnesina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Farnesina (trang không tồn tại)">Biệt thự Farnesina</a>. Nhiều quảng trường nổi tiếng của thành phố vẫn giữ nguyên hình dáng được tạo từ thời Phục Hưng và Baroque. Trong đó một số quảng trường rất lớn, hoành tráng với bút tháp trang trí đặt ở giữa, một số quảng trường khác thì nhỏ và thơ mộng. Những quảng trường chính là <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Navona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Navona (trang không tồn tại)">Quảng trường Navona</a>, <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_T%C3%A2y_Ban_Nha,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Tây Ban Nha, Roma (trang không tồn tại)">Quảng trường Tây Ban Nha</a>, <a href="/w/index.php?title=Campo_de%27_Fiori&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campo de' Fiori (trang không tồn tại)">Campo de' Fiori</a>, <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Venezia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Venezia (trang không tồn tại)">Quảng trường Venezia</a>, <a href="/w/index.php?title=Palazzo_Farnese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzo Farnese (trang không tồn tại)">Quảng trường Farnese</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">Quảng trường Rotonda</a> và <a href="/w/index.php?title=Santa_Maria_sopra_Minerva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Santa Maria sopra Minerva (trang không tồn tại)">Quảng trường Minerva</a>. Một trong những ví dụ điển hình nhất của nghệ thuật Baroque là <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Trevi" title="Đài phun nước Trevi">đài phun nước Trevi</a> của <a href="/w/index.php?title=Nicola_Salvi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicola Salvi (trang không tồn tại)">Nicola Salvi</a>. Những cung điện Baroque đáng chú ý khác của thế kỷ 17 là <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Madama&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Madama (trang không tồn tại)">Điện Madama</a>, ngày nay là trụ sở của Thượng viện Ý và <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Montecitorio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Montecitorio (trang không tồn tại)">Điện Montecitorio</a>, ngày nay là trụ sở của Hạ viện Ý. <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Một số quảng trường nổi tiếng tại Roma</li> <li class="gallerybox" style="width: 159.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 157.33333333333px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Piazza_Navona_Roma_Italy_HDR_2013_03.jpg" class="mw-file-description" title="Quảng trường Navona"><img alt="Quảng trường Navona" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Piazza_Navona_Roma_Italy_HDR_2013_03.jpg/250px-Piazza_Navona_Roma_Italy_HDR_2013_03.jpg" decoding="async" width="158" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Piazza_Navona_Roma_Italy_HDR_2013_03.jpg/500px-Piazza_Navona_Roma_Italy_HDR_2013_03.jpg 1.5x" data-file-width="4034" data-file-height="3079" /></a></div> <div class="gallerytext">Quảng trường Navona</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 180.66666666667px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description" title="Quảng trường Tây Ban Nha"><img alt="Quảng trường Tây Ban Nha" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg/330px-Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="181" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg/500px-Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg/960px-Roma_-_Piazza_di_Spagna_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a></div> <div class="gallerytext">Quảng trường Tây Ban Nha</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:2014_equestrian-statue-of-marcus-aurelius-6-right-corner-tele-wide_cool1_gh3-raw_xxx_e-1-a_trans-horse_pho.jpg" class="mw-file-description" title="Quảng trường Campidoglio"><img alt="Quảng trường Campidoglio" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/2014_equestrian-statue-of-marcus-aurelius-6-right-corner-tele-wide_cool1_gh3-raw_xxx_e-1-a_trans-horse_pho.jpg/250px-2014_equestrian-statue-of-marcus-aurelius-6-right-corner-tele-wide_cool1_gh3-raw_xxx_e-1-a_trans-horse_pho.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/2014_equestrian-statue-of-marcus-aurelius-6-right-corner-tele-wide_cool1_gh3-raw_xxx_e-1-a_trans-horse_pho.jpg/500px-2014_equestrian-statue-of-marcus-aurelius-6-right-corner-tele-wide_cool1_gh3-raw_xxx_e-1-a_trans-horse_pho.jpg 1.5x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a></div> <div class="gallerytext">Quảng trường Campidoglio</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg" class="mw-file-description" title="Quảng trường Rotonda"><img alt="Quảng trường Rotonda" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg/240px-Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg/360px-Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg/480px-Piazza_della_Rotonda_din_Roma4.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a></div> <div class="gallerytext">Quảng trường Rotonda</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 194px"> <div class="thumb" style="width: 192px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Piazza_del_Popolo_-_panoramio_(22).jpg" class="mw-file-description" title="Quảng trường Nhân Dân"><img alt="Quảng trường Nhân Dân" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Piazza_del_Popolo_-_panoramio_%2822%29.jpg/288px-Piazza_del_Popolo_-_panoramio_%2822%29.jpg" decoding="async" width="192" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Piazza_del_Popolo_-_panoramio_%2822%29.jpg/432px-Piazza_del_Popolo_-_panoramio_%2822%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Piazza_del_Popolo_-_panoramio_%2822%29.jpg/576px-Piazza_del_Popolo_-_panoramio_%2822%29.jpg 2x" data-file-width="4824" data-file-height="3015" /></a></div> <div class="gallerytext">Quảng trường Nhân Dân</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tân_cổ_điển">Tân cổ điển</h3></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg/250px-Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg" decoding="async" width="250" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg/375px-Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg/500px-Altare-della-patria-architecture-building-56886.jpg 2x" data-file-width="4438" data-file-height="2849" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ni%E1%BB%87m_qu%E1%BB%91c_gia_Vittoriano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano (trang không tồn tại)">Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano</a>.</figcaption></figure> Trong thập kỷ đầu tiên sau khi trở thành thủ đô của nước Ý thống nhất, Roma vẫn giữ nguyên hiện trạng với các công trình cổ xưa. Thành phố có kích thước khiêm tốn vào năm 1870, trôi nổi theo nghĩa đen trong giới hạn của <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Aurelianus" title="Tường thành Aurelianus">tường thành Aurelianus</a>, với nhiều không gian còn nguyên sơ, thành phố vẫn còn đậm chất tỉnh lẻ, không thiết thực, với những con đường quanh co và thiếu vắng tất cả các dịch vụ cơ bản của một đô thị hiện đại. Nhiều hoạt động quy hoạch đô thị cần thiết đã diễn ra bao gồm kiến thiết các tòa nhà hành chính quan trọng (các trụ sở chính phủ, cơ quan Bộ ngành, Điện Công Lý, Trung tâm Triễn lãm, các đại sứ quán), hình thành những con đường mới (đường Vittorio Emanuele II, đường 20 tháng 9), xây dựng nhà ở cho các quan chức mới, phát triển các cơ sở hạ tầng (bệnh viện, lò mổ, doanh trại), cải tạo bộ mặt hai bên bờ Tiber.<a href="#cite_note-229">[226]</a><a href="#cite_note-230">[227]</a><a href="#cite_note-231">[228]</a> Các nghệ sĩ và kiến trúc sư thế kỷ 18 đã tìm tòi một phương hướng phong cách mới mà không phải gắn liền với <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i" title="Giáo hội">Giáo hội</a>. Họ xem lại các nền văn minh <a href="/wiki/C%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i_Hy-La" title="Cổ đại Hy-La">cổ đại Hy-La</a> thời kỳ tiền <a href="/wiki/Kit%C3%B4_gi%C3%A1o" title="Kitô giáo">Kitô giáo</a> và hình thành nên một trường phái kiến trúc mới dựa trên trật tự, cân bằng và hài hòa, đã chiếm ưu thế vượt trội trong kiến trúc tại Roma lúc bấy giờ.<a href="#cite_note-232">[229]</a><a href="#cite_note-233">[230]</a> Một trong những biểu tượng nổi tiếng nhất của trường phái tân cổ điển La Mã là <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ni%E1%BB%87m_qu%E1%BB%91c_gia_Vittoriano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano (trang không tồn tại)">Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano</a>, đã phá hủy một phần lớn đồi Capitolinus và khu phố Trung Cổ lân cận để xây dựng,<a href="#cite_note-Hughes-234">[231]</a> là nơi tổ quốc ghi công các chiến sĩ vô danh, đại diện cho 650.000 người Ý đã ngã xuống trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a>. Điện Công Lý nằm tại Quảng trường Cavour, là một ví dụ điển hình về <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_chi%E1%BA%BFt_trung" title="Chủ nghĩa chiết trung">chủ nghĩa chiết trung</a>. Triển lãm quốc tế về nghệ thuật năm 1911 đã khai sinh ra khu quảng trường Mazzini, cũng như việc tạo ra Phòng tranh quốc gia về Nghệ thuật Hiện đại. Một bản thảo tiền đề cho kế hoạch mở rộng thành phố về phía biển (Ostia, Fregene) đã được đưa ra vào năm 1916. Khu Coppedè (1921-1927) là một ví dụ nổi bật của kiến trúc <a href="/wiki/Art_Nouveau" title="Art Nouveau">Art Nouveau</a>. Các <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_v%C6%B0%E1%BB%9Dn" title="Thành phố vườn">thành phố vườn</a> như khu Garbatella đẹp như tranh đã được hình thành từ những năm 1920.<a href="#cite_note-235">[232]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Phát_xít">Phát xít</h3></div> Chế độ phát xít cai trị ở Ý trong khoảng thời gian từ 1922 đến 1943 đã lưu dấu tại Roma. Mussolini cho phép xây dựng những con đường và quảng trường mới, dẫn đến sự phá hủy các con đường, nhà cửa, nhà thờ và cung điện được dựng lên trong thời cai trị của giáo hoàng. Các hoạt động chính trong chính phủ của ông là: "cô lập" <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Capitolinus" title="Đồi Capitolinus">đồi Capitolinus</a>; phố Monti, sau đổi tên là phố Impero, và cuối cùng là phố Fori Imperiali; đường Mare, sau đổi tên thành phố Teatro di Marcello; "cô lập" của <a href="/w/index.php?title=L%C4%83ng_Augustus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lăng Augustus (trang không tồn tại)">Lăng Augustus</a>, với sự dựng lên của Quảng trường Augusto Imperatore; Con đường Hòa giải.<a href="#cite_note-236">[233]</a><a href="#cite_note-237">[234]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mussolini_mezzobusto.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Mussolini_mezzobusto.jpg/250px-Mussolini_mezzobusto.jpg" decoding="async" width="180" height="244" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Mussolini_mezzobusto.jpg/330px-Mussolini_mezzobusto.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Mussolini_mezzobusto.jpg/500px-Mussolini_mezzobusto.jpg 2x" data-file-width="958" data-file-height="1297" /></a><figcaption><a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a></figcaption></figure> Về mặt kiến trúc, chủ nghĩa phát xít ưa thích các phong trào hiện đại nhất, như kiến trúc chủ nghĩa duy lý. Song song với điều này, vào những năm 1920, một phong cách khác đã xuất hiện, có tên là "Stile Novecento" đã phát triển một phong cách kiến trúc đặc trưng bởi sự liên kết với kiến trúc La Mã cổ đại. Một công trình quan trọng trong phong cách này là Công trường Mussolini, nay là <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Italico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công trường Italico (trang không tồn tại)">Công trường Italico</a>, bởi Enrico Del Debbio. Bên cạnh đó, nơi lưu dấu kiến trúc phát xít quan trọng nhất ở Roma là khu vực <a href="/w/index.php?title=EUR,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="EUR, Roma (trang không tồn tại)">E.U.R.</a> do <a href="/w/index.php?title=Marcello_Piacentini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marcello Piacentini (trang không tồn tại)">Marcello Piacentini</a> thiết kế vào năm 1938. Các tòa nhà tiêu biểu nhất của EUR là <a href="/w/index.php?title=Palazzo_della_Civilt%C3%A0_Italiana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzo della Civiltà Italiana (trang không tồn tại)">Điện Civiltà Italiana</a> (1938–1943), thiết kế mang tính biểu tượng đã được xem như khối lập phương của 'Đấu trường La Mã hình vuông', và <a href="/w/index.php?title=Palazzo_dei_Congressi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzo dei Congressi (trang không tồn tại)">Điện Congressi</a>, ví dụ về phong cách chủ nghĩa duy lý. Ban đầu khu này được hình thành với mục đích dành cho cuộc <a href="/w/index.php?title=Esposizione_universale_(1942)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Esposizione universale (1942) (trang không tồn tại)">Triển lãm Thế giới 1942</a> ("Esposizione universale 1942") và có tên gọi là "E.42" ("Esposizione 42"). Tuy nhiên, triển lãm thế giới đã không có dịp diễn ra vì năm 1940 nước Ý bước vào <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">chiến tranh thế giới thứ hai</a> và các tòa nhà tiêu điểm đã bị phá hủy một phần vào năm 1943 trong cuộc chiến giữa quân đội Ý và Đức sau khi đình chiến và sau đó bị bỏ hoang. Khu vực được khôi phục vào thập niên 1950, khi chính quyền Roma nhận thấy rằng họ đã có những mầm mống của một khu kinh tế ngoài trung tâm như những thủ đô khác mà hiện trong thời gian đó vẫn còn đang quy hoạch (như xưởng đóng tàu <a href="/w/index.php?title=London_Docklands&action=edit&redlink=1" class="new" title="London Docklands (trang không tồn tại)">London Docklands</a> và <a href="/wiki/La_D%C3%A9fense" title="La Défense">La Défense</a> ở <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>). Ngoài ra <a href="/w/index.php?title=Palazzo_della_Farnesina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palazzo della Farnesina (trang không tồn tại)">Điện Farnesina</a>, nơi đóng trụ sở của Bộ Ngoại giao Ý ngày nay, được thiết kế vào năm 1935 theo phong cách phát xít thuần chất.<a href="#cite_note-238">[235]</a><a href="#cite_note-239">[236]</a><a href="#cite_note-240">[237]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đương_đại">Đương đại</h3></div> Roma bước ra khỏi <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a> với rất ít những vụ ném bom tàn phá. Năm thánh năm 1950 là cơ hội để thực hiện xong nhà ga trung tâm Termini cũng như đường <a href="/wiki/Cristoforo_Colombo" title="Cristoforo Colombo">Cristoforo Colombo</a> nối Roma đến biển.<a href="#cite_note-241">[238]</a> Quận EUR được hoàn thành và trở thành quận kinh tế tài chính, và tuyến tàu điện ngầm đầu tiên được mở vào năm 1955.<a href="#cite_note-Rome_First_Metro-242">[239]</a> Để phục vụ <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1960" title="Thế vận hội Mùa hè 1960">Thế vận hội Mùa hè 1960</a>, <a href="/wiki/S%C3%A2n_v%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%99ng_Olimpico" title="Sân vận động Olimpico">Sân vận động Olimpico</a> và hai điện thể thao khác được xây dựng, cũng như Làng Olimpico. Bên cạnh sân bay truyền thống Ciampino, một sân bay mới - <a href="/wiki/S%C3%A2n_bay_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Leonardo_da_Vinci" title="Sân bay quốc tế Leonardo da Vinci">Sân bay quốc tế Leonardo da Vinci</a> tại Fiumicino đã được khánh thành vào năm 1961 để đáp ứng nhu cầu ngày càng mở rộng và trở thành sân bay chính của Roma.<a href="#cite_note-243">[240]</a><a href="#cite_note-244">[241]</a> Trung tâm thành phố đã trải qua nhiều cuộc cải tạo mở rộng trong Năm Thánh 2000, và các cung điện nhuốm màu <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_ho%C3%A0ng" class="mw-redirect" title="Thổ hoàng">thổ hoàng</a> do thời gian đã được khôi phục lại gam màu nhạt vốn có ban đầu của chúng trong các chiến dịch cải tạo này.<a href="#cite_note-245">[242]</a> Từ đầu thế kỷ 21, Roma bắt đầu khánh thành các tòa nhà mới theo kiến trúc đương đại: <a href="/w/index.php?title=Auditorium_Parco_della_Musica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Auditorium Parco della Musica (trang không tồn tại)">Auditorium Parco della Musica</a> vào năm 2002, <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng_Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_%C4%90%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Roma (trang không tồn tại)">Bảo tàng Nghệ thuật Đương đại Roma</a> (MACRO) năm 2002, <a href="/w/index.php?title=MAXXI&action=edit&redlink=1" class="new" title="MAXXI (trang không tồn tại)">MAXXI</a> năm 2010 và <a href="/w/index.php?title=Trung_t%C3%A2m_H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trung tâm Hội nghị Roma (trang không tồn tại)">Trung tâm Hội nghị Roma</a>, khánh thành vào năm 2016 tại quận EUR.<a href="#cite_note-246">[243]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Không_gian_xanh_và_hệ_sinh_thái">Không gian xanh và hệ sinh thái</h3></div> Công viên công cộng và khu bảo tồn thiên nhiên chiếm một khu vực rộng lớn ở Roma. Có thể nói, Roma là thành phố có một vùng không gian xanh bao phủ thuộc hàng lớn nhất trong các thủ đô châu Âu.<a href="#cite_note-247">[244]</a> Phần đáng chú ý nhất của khu không gian xanh này đặc trưng bởi rất nhiều biệt thự và khu vườn của các tầng lớp quý tộc Ý. Tuy nhiều nhiều biệt thự đã bị phá hủy trong giai đoạn bùng nổ xây dựng cuối thế kỷ 19 nhưng vẫn còn sót lại một lượng lớn. Đáng chú ý nhất trong số này là các <a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Borghese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Borghese (trang không tồn tại)">biệt thự Borghese</a>, <a href="/w/index.php?title=Villa_Ada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Ada (trang không tồn tại)">biệt thự Ada</a> và <a href="/w/index.php?title=Villa_Pamphili_Doria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Pamphili Doria (trang không tồn tại)">biệt thự Pamphili Doria</a>. Biệt thự Pamphili Doria nằm ở phía tây của ngọn <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Janiculum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Janiculum (trang không tồn tại)">đồi Janiculum</a> rộng 1,8 km². Ngoài ra trên đồi Janiculum còn có biệt thự <a href="/w/index.php?title=Villa_Sciarra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Sciarra (trang không tồn tại)">Sciarra</a> với các sân chơi cho trẻ em và những khu vực đi bộ phủ bóng mát. Tại khu vực lân cận của <a href="/w/index.php?title=Orto_Botanico_dell%27Universit%C3%A0_di_Roma_%22La_Sapienza%22&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orto Botanico dell'Università di Roma "La Sapienza" (trang không tồn tại)">Vườn Bách thảo Roma</a> (Orto Botanico) là một không gian xanh thoáng mát và lợp phủ bóng râm. Trường đua ngựa La Mã cổ đại <a href="/wiki/Circus_Maximus" title="Circus Maximus">Circus Maximus</a> là một không gian xanh lớn khác nhưng sự thu hút chính ở đây là các địa điểm đua xe ngựa cổ xưa, còn cây thì tương đối ít. Gần đó là <a href="/w/index.php?title=Villa_Celimontana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Villa Celimontana (trang không tồn tại)">biệt thự Celimontana</a> tươi tốt, gần các khu vườn xung quanh <a href="/wiki/Nh%C3%A0_t%E1%BA%AFm_Caracalla" title="Nhà tắm Caracalla">nhà tắm công cộng Caracalla</a> và <a href="/w/index.php?title=V%C6%B0%E1%BB%9Dn_Hoa_h%E1%BB%93ng_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vườn Hoa hồng Roma (trang không tồn tại)">Vườn Hoa hồng</a>. Khu vườn của biệt thự Borghese là một không gian xanh lớn và nổi tiếng nhất ở Roma, nơi đây có các phòng trưng bày nghệ thuật trứ danh nằm giữa các lối đi bộ phủ bóng mát cây xanh. Nó nằm gần với <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%ADc_thang_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bậc thang Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Bậc thang Tây Ban Nha</a> và <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Nh%C3%A2n_D%C3%A2n,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Nhân Dân, Roma (trang không tồn tại)">Quảng trường Nhân Dân</a>. Roma cũng có nhiều vườn địa phương được hình thành gần đây hơn như vườn địa phương Pineto và Appia. Ngoài ra còn có các khu bảo tồn thiên nhiên tại Marcigliana và Tenuta di Castelporziano. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_(3).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_%283%29.jpg/250px-Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_%283%29.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_%283%29.jpg/375px-Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_%283%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_%283%29.jpg/500px-Largo_di_Torre_Argentina_-_panoramio_%283%29.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Công trường Tháp Argentina, nơi khi xưa <a href="/wiki/Julius_Caesar" title="Julius Caesar">Caesar</a> bị <a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1m_s%C3%A1t_Julius_Caesar" title="Vụ ám sát Julius Caesar">mưu sát bởi Viện Nguyên Lão</a>, nay là khu di tích trú ẩn mèo hoang lớn nhất tại Roma.</figcaption></figure> Hàng nghìn loài động vật, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_c%C3%B3_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật có xương sống">động vật có xương sống</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99ng_v%E1%BA%ADt_kh%C3%B4ng_x%C6%B0%C6%A1ng_s%E1%BB%91ng" title="Động vật không xương sống">động vật không xương sống</a> sống trong thành phố vĩnh hằng. Điển hình nhất tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> và khu vực khảo cổ xung quanh là những chú <a href="/wiki/M%C3%A8o_hoang" title="Mèo hoang">mèo hoang</a>, được chính quyền thành phố công nhận là "Di sản văn hóa - sinh học của Roma" từ năm 2001 (ví dụ duy nhất ở Ý về quyết định như vậy).<a href="#cite_note-248">[245]</a> Những chú mèo La Mã có khoảng 300.000 cá thể, sinh sống trong các tàn tích cổ xưa và đi hoang khắp nơi, được nhóm lại trong ít nhất 400 điểm trú ẩn mèo được xác định là môi trường sống tự do theo luật.<a href="#cite_note-249">[246]</a> Nhiều người dân Roma chủ yếu là phụ nữ quan tâm chăm sóc và cho chúng ăn. Từ đó, thuật ngữ "gattare" trong tiếng Ý dùng để chỉ những người phụ nữ này.<a href="#cite_note-250">[247]</a><a href="#cite_note-251">[248]</a> Trong số các loài chim, loài <a href="/wiki/S%C3%A1o_%C4%91%C3%A1_xanh" title="Sáo đá xanh">sáo đá xanh</a> đặc trưng được ước tính có khoảng 5 triệu cá thể.<a href="#cite_note-252">[249]</a> Roma trong nhiều năm là thành phố Ý có số lượng lớn nhất về loài chim này, đã tràn ngập đô thị kể từ thời hậu chiến sau sự phá hủy nhiều vùng đất ngập nước ngoại ô, và chúng tìm thấy môi trường đô thị có ít động vật ăn thịt và sinh sống dễ dàng hơn. Các khu vực đầu tiên bị chiếm giữ bởi những con chim này là các khu vực phủ xanh của Điện Venezia, Biệt thự Torlonia và Quảng trường Cavour, tiếp theo vào năm 1970 bởi Biệt thự Ada, Biệt thự Pamphilj, sang đại lộ 20 tháng 9, đại lộ Trastevere và đường Appia Nuova. Sau đó, chúng chiếm cứ các cây ven sông ở hữu ngạn của Tiber, giữa cầu Matteotti và cầu Thiên Thần,<a href="#cite_note-Focus78-253">[250]</a> để sau cùng tràn ngập được cả hai bờ. Trong các mùa di cư, chúng thường gây ra tai nạn đâm vào động cơ máy bay tại các phi trường của thành phố cũng như vấn đề với thải phân ở các di tích du lịch biểu tượng.<a href="#cite_note-254">[251]</a><a href="#cite_note-255">[252]</a> Vài năm trở lại đây, loài <a href="/wiki/M%C3%B2ng_bi%E1%BB%83n" title="Mòng biển">mòng biển</a> từ ngoài khơi đã xâm lược vào sâu trong trung tâm Roma do sự quản lý yếu kém của thành phố, những bãi rác và thức ăn thừa trở nên hấp dẫn và thu hút chúng, đồng thời tấn công và ăn thịt những loài chim khác như bồ câu hoặc sáo, mà theo các nhà chức trách, chúng ngày càng trở nên hung hăng hơn.<a href="#cite_note-256">[253]</a><a href="#cite_note-257">[254]</a><a href="#cite_note-258">[255]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Đài_phun_nước_và_cầu_dẫn_nước">Đài phun nước và cầu dẫn nước</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg/250px-Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg" decoding="async" width="250" height="313" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg/375px-Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg/500px-Fontana_di_Trevi_Rome_04_2016_6768.jpg 2x" data-file-width="2800" data-file-height="3500" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Trevi" title="Đài phun nước Trevi">Đài phun nước Trevi</a> bắt đầu được xây dựng từ thời La Mã cổ đại và được kiến trúc sư Nicola Salvi hoàn thành vào năm 1762 theo bản thiết kế gốc của <a href="/wiki/Gian_Lorenzo_Bernini" title="Gian Lorenzo Bernini">Gian Lorenzo Bernini</a>.</figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_%C4%91%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách đài phun nước tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách đài phun nước tại Roma</a> và <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BA%A7u_d%E1%BA%ABn_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách cầu dẫn nước tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách cầu dẫn nước tại Roma</a></div> Roma còn sở hữu biệt danh là "Thành phố của những đài phun nước", với 50 <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Đài phun nước">đài phun nước</a> tưởng niệm và hàng trăm đài phun vừa và nhỏ khác trên tổng số hơn 2000, nhiều hơn bất cứ thành phố nào khác trên thế giới, và các đài phun nước đã trở thành biểu tượng quen thuộc của Roma. Các đài phun nước ở Roma được xây dựng theo tất cả các phong cách khác nhau, từ cổ điển, trung cổ đến trường phái <a href="/wiki/Baroque" title="Baroque">Baroque</a> và <a href="/wiki/T%C3%A2n_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Tân cổ điển">tân cổ điển</a>. Chúng đã có mặt ở thành phố từ hơn 2.000 năm trước, cho thấy người La Mã cổ đại đã luôn có niềm đam mê lớn lao đối với nước dùng công cộng, từ hệ thống cầu dẫn nước đến các nhà tắm hơi cổ đại. Thời <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">Đế quốc La Mã</a> bấy giờ, vào năm 98 TCN, theo <a href="/w/index.php?title=Sextus_Julius_Frontinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sextus Julius Frontinus (trang không tồn tại)">Sextus Julius Frontinus</a>, vị quan cố vấn của La Mã và là người phụ trách quản lý giám hộ nguồn nước của thành phố, Roma có 9 hệ thống cầu dẫn nước, cung cấp nước dẫn đến 39 đài phun nước tưởng niệm và 591 đài phun nước công cộng dạng bồn nhỏ, không kể nguồn nước cung cấp cho hoàng gia, tắm rửa hay cho các địa chủ sở hữu biệt thự tư gia. Mỗi đài phun nước lớn đều được kết nối với hai cầu dẫn nước khác nhau, phòng trường hợp một hệ thống không hoạt động được do bảo trì.<a href="#cite_note-259">[256]</a>. Sau nhiều thế kỷ suy vi, niềm đam mê này vẫn được lưu truyền và tiếp nối đến tận ngày nay qua việc xây dựng vô số các kiểu dáng đài phun hiện hữu khắp nơi trên các đường phố và quảng trường ở thủ đô, để lấy nước uống cũng như để trang trí mỹ quan đô thị. Xuyên suốt lịch sử, vấn đề vệ sinh dường như không hề khiến ai phải bận tâm, khi các nguồn nước (kể cả nước sông) được chắt lọc trong các bồn chứa đặc biệt và được xem là tốt đến mức các giáo hoàng cũng lấy để uống khi vi hành trong thành phố.<a href="#cite_note-260">[257]</a><a href="#cite_note-261">[258]</a> Trong thế kỷ 17 và 18, các giáo hoàng tái tạo những đài phun nước La Mã tàn tích và xây dựng các đài phun nước mới nhằm đánh dấu thời kỳ của họ, mở ra thời hoàng kim cho các đài phun nước Roma. Như những bức tranh của <a href="/wiki/Peter_Paul_Rubens" title="Peter Paul Rubens">Rubens</a>, các đài phun nước Roma mang tính biểu hiện phong cách mới của nghệ thuật Baroque. Có rất nhiều nhân vật biểu tượng đầy tính cảm xúc và sức sống được đặt tại các đài phun nước. Ở những đài phun nước này, điêu khắc đã trở thành yếu tố chính, và nước được thêm vào đơn giản chỉ để tạo sự chuyển động và đóng vai trò trang trí cho các tác phẩm điêu khắc. Chúng giống như những khu vườn Baroque, là "một sự thể hiện đầy tự tin và quyền lực".<a href="#cite_note-262">[259]</a> <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerycaption">Một số đài phun nước nổi tiếng tại Roma</li> <li class="gallerybox" style="width: 182px"> <div class="thumb" style="width: 180px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg" class="mw-file-description" title="Đài phun nước Fiumi, Quảng trường Navona"><img alt="Đài phun nước Fiumi, Quảng trường Navona" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg/330px-Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg/500px-Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg/960px-Fontana_dei_Quattro_Fiumi_Piazza_Navona_Rome_04_2016_6503.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2000" /></a></div> <div class="gallerytext">Đài phun nước Fiumi, Quảng trường Navona</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Barcaccia.JPG" class="mw-file-description" title="Đài phun nước Barcaccia, Quảng trường Tây Ban Nha"><img alt="Đài phun nước Barcaccia, Quảng trường Tây Ban Nha" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Barcaccia.JPG/250px-Barcaccia.JPG" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Barcaccia.JPG/500px-Barcaccia.JPG 1.5x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></div> <div class="gallerytext">Đài phun nước Barcaccia, Quảng trường Tây Ban Nha</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 127.33333333333px"> <div class="thumb" style="width: 125.33333333333px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg" class="mw-file-description" title="Đài phun nước Acqua Paola, đồi Janiculum"><img alt="Đài phun nước Acqua Paola, đồi Janiculum" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg/188px-Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg" decoding="async" width="126" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg/282px-Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg/376px-Fontanone_dell%27Acqua_Paola.jpg 2x" data-file-width="5839" data-file-height="5592" /></a></div> <div class="gallerytext">Đài phun nước Acqua Paola, đồi Janiculum</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182px"> <div class="thumb" style="width: 180px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg" class="mw-file-description" title="Đài phun nước Tritone, Quảng trường Barberini"><img alt="Đài phun nước Tritone, Quảng trường Barberini" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg/330px-Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg/500px-Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg/960px-Font%C3%A1na_triton%C5%AF_na_n%C3%A1m_Barberini_Roma_2011_4.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="2002" /></a></div> <div class="gallerytext">Đài phun nước Tritone, Quảng trường Barberini</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 188px"> <div class="thumb" style="width: 186px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg" class="mw-file-description" title="Đài phun nước Nettuno, Quảng trường Navona"><img alt="Đài phun nước Nettuno, Quảng trường Navona" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg/330px-Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg" decoding="async" width="186" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg/500px-Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg/960px-Fontana_del_Nettuno_Rome_2006.jpg 2x" data-file-width="2940" data-file-height="1900" /></a></div> <div class="gallerytext">Đài phun nước Nettuno, Quảng trường Navona</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Điêu_khắc">Điêu khắc</h3></div> Roma nổi tiếng với những bức <a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Tượng">tượng</a>, nhưng đặc biệt là những bức tượng có tính truyền cảm xúc cao, tức những "bức tượng biết nói". Chúng thường là những pho tượng cổ đã trở thành phương tiện truyền tải những lời diễn thuyết về các thảo luận <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B" title="Chính trị">chính trị</a> và <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Xã hội">xã hội</a>, là nơi để mọi người cất lên tiếng nói về quan điểm của họ (thông thường là châm biếm trào phúng).<a href="#cite_note-web-263">[260]</a> Có hai bức tượng nổi tiếng là: <a href="/w/index.php?title=Pasquino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pasquino (trang không tồn tại)">Pasquino</a> và <a href="/w/index.php?title=Marforio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marforio (trang không tồn tại)">Marforio</a>, ngoài ra vẫn có 4 bức tượng khác đáng chú ý là <a href="/w/index.php?title=Il_Babuino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Il Babuino (trang không tồn tại)">il Babuino</a>, <a href="/w/index.php?title=Madama_Lucrezia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Madama Lucrezia (trang không tồn tại)">Madama Lucrezia</a>, <a href="/w/index.php?title=Il_Facchino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Il Facchino (trang không tồn tại)">il Facchino</a> và <a href="/w/index.php?title=Abbot_Luigi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abbot Luigi (trang không tồn tại)">Abbot Luigi</a>. Hầu hết những bức tượng đều từ thời La Mã cổ đại hay từ thời cổ điển, phần lớn trong số đó miêu tả những nhân vật trong thần thoại; il Pasquino đại diện <a href="/wiki/Menelaus" title="Menelaus">Menelaus</a>, Abbot Luigi – một thẩm phán La Mã bí ẩn, il Babuino đại diện cho <a href="/w/index.php?title=Silenus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silenus (trang không tồn tại)">Silenus</a>, Marforio đại diện cho <a href="/wiki/Oceanus" title="Oceanus">Oceanus</a>, Madama Lucrezia là một bức tượng bán thân của <a href="/wiki/Isis" title="Isis">Isis</a>, và il Facchino là bức tượng duy nhất không phải của La Mã, được tạo thành trong năm 1580, và không đại diện riêng cho bất cứ nhân vật nào. Những bức tượng thường được phủ đầy <a href="/wiki/%C3%81p_ph%C3%ADch" title="Áp phích">áp phích</a> hoặc những hình vẽ <a href="/wiki/Tranh_phun_s%C6%A1n" class="mw-redirect" title="Tranh phun sơn">tranh phun sơn</a> hay 'graffiti' bày tỏ ý tưởng và quan điểm chính trị. Những bức tượng khác trong thành phố không phải tượng bộc lộ cảm xúc và quan điểm gồm <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Cầu Thiên Thần">Cầu Thiên Thần</a>, hoặc một số di tích nằm rải rác trong thành phố, như <a href="/wiki/Giordano_Bruno" title="Giordano Bruno">Giordano Bruno</a> ở Campo de'Fiori.<a href="#cite_note-oxford-264">[261]</a><a href="#cite_note-notbuilt-265">[262]</a><a href="#cite_note-Varriano-266">[263]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Bút_tháp_và_cột_tưởng_niệm">Bút tháp và cột tưởng niệm</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_b%C3%BAt_th%C3%A1p_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách bút tháp tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách bút tháp tại Roma</a></div> Roma là nơi lưu giữ nhiều <a href="/w/index.php?title=B%C3%BAt_th%C3%A1p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bút tháp (trang không tồn tại)">bút tháp</a> (obelisk) nhất trên thế giới. Thành phố có 8 bút tháp <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Ai Cập cổ đại">cổ Ai Cập</a> (trong đó Lateranese tại Quảng trường <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Thánh Gioan Latêranô</a> là bút tháp <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> lớn nhất thế giới) và 5 bút tháp <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a> cùng một số khác hiện đại hơn; thành phố cũng đã từng lưu giữ bút tháp Axum của Ethiopia cho đến khi hoàn trả vào năm 2005.<a href="#cite_note-267">[264]</a> Các bút tháp chủ yếu được đặt tại các <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Quảng trường">quảng trường</a> lớn, chẳng hạn như tại <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Navona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Navona (trang không tồn tại)">Quảng trường Navona</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Quảng trường Thánh Phêrô">Quảng trường Thánh Phêrô</a>, <a href="/w/index.php?title=Piazza_Montecitorio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piazza Montecitorio (trang không tồn tại)">Quảng trường Montecitorio</a>, <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Nh%C3%A2n_D%C3%A2n,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Nhân Dân, Roma (trang không tồn tại)">Quảng trường Nhân Dân</a> và những tháp tưởng niệm khác trong các biệt thự, nhà tắm công cộng và trong các khu vườn, công viên, chẳng hạn như ở biệt thự Celimontana, <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_t%E1%BA%AFm_Diocletianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà tắm Diocletianus (trang không tồn tại)">nhà tắm công cộng Diocletianus</a> và ngọn <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Pincius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Pincius (trang không tồn tại)">đồi Pincius</a>. <ul class="gallery mw-gallery-traditional center"> <li class="gallerycaption">Một số bút tháp và cột tưởng niệm nổi bật tại Roma</li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lateran_Obelisk_HD.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Lateranese tại Quảng trường Thánh Gioan Latêranô"><img alt="Bút tháp Lateranese tại Quảng trường Thánh Gioan Latêranô" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Lateran_Obelisk_HD.jpg/60px-Lateran_Obelisk_HD.jpg" decoding="async" width="44" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Lateran_Obelisk_HD.jpg/120px-Lateran_Obelisk_HD.jpg 1.5x" data-file-width="2022" data-file-height="5502" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Lateranese tại Quảng trường <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Thánh Gioan Latêranô</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Obelisque_Saint_Peter%27s_square_Vatican_City.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Vatican (Ai Cập) tại Quảng trường Thánh Phêrô"><img alt="Bút tháp Vatican (Ai Cập) tại Quảng trường Thánh Phêrô" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Obelisque_Saint_Peter%27s_square_Vatican_City.jpg/120px-Obelisque_Saint_Peter%27s_square_Vatican_City.jpg" decoding="async" width="70" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Obelisque_Saint_Peter%27s_square_Vatican_City.jpg/250px-Obelisque_Saint_Peter%27s_square_Vatican_City.jpg 2x" data-file-width="3006" data-file-height="5159" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Vatican (Ai Cập) tại Quảng trường Thánh Phêrô</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rome-Piazza_del_Popolo-Ob%C3%A9lisque_et_%C3%A9glises_Santa_Maria.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Flaminio (Ai Cập) tại Quảng trường Nhân Dân"><img alt="Bút tháp Flaminio (Ai Cập) tại Quảng trường Nhân Dân" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Rome-Piazza_del_Popolo-Ob%C3%A9lisque_et_%C3%A9glises_Santa_Maria.jpg/120px-Rome-Piazza_del_Popolo-Ob%C3%A9lisque_et_%C3%A9glises_Santa_Maria.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Rome-Piazza_del_Popolo-Ob%C3%A9lisque_et_%C3%A9glises_Santa_Maria.jpg/250px-Rome-Piazza_del_Popolo-Ob%C3%A9lisque_et_%C3%A9glises_Santa_Maria.jpg 1.5x" data-file-width="2416" data-file-height="3222" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Flaminio (Ai Cập) tại Quảng trường Nhân Dân</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:SolareObelisk_cropped.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Solare (Ai Cập) tại Quảng trường Montecitorio"><img alt="Bút tháp Solare (Ai Cập) tại Quảng trường Montecitorio" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/SolareObelisk_cropped.jpg/80px-SolareObelisk_cropped.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/SolareObelisk_cropped.jpg/120px-SolareObelisk_cropped.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/SolareObelisk_cropped.jpg/160px-SolareObelisk_cropped.jpg 2x" data-file-width="1296" data-file-height="1944" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Solare (Ai Cập) tại Quảng trường Montecitorio</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rome_(29080922).jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Macuteo (Ai Cập) tại Quảng trường Rodonta"><img alt="Bút tháp Macuteo (Ai Cập) tại Quảng trường Rodonta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Rome_%2829080922%29.jpg/120px-Rome_%2829080922%29.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/52/Rome_%2829080922%29.jpg/250px-Rome_%2829080922%29.jpg 1.5x" data-file-width="1944" data-file-height="2592" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Macuteo (Ai Cập) tại Quảng trường Rodonta</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Agonalis (La Mã) tại Quảng trường Navona"><img alt="Bút tháp Agonalis (La Mã) tại Quảng trường Navona" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg/69px-Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg" decoding="async" width="69" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg/104px-Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg/139px-Vierstroemebrunnen_Piazza_Navona_Rom.jpg 2x" data-file-width="812" data-file-height="1400" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Agonalis (La Mã) tại Quảng trường Navona</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sallustiano_obelisk.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Sallustiano (La Mã) trên đỉnh Bậc thang Tây Ban Nha"><img alt="Bút tháp Sallustiano (La Mã) trên đỉnh Bậc thang Tây Ban Nha" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Sallustiano_obelisk.jpg/60px-Sallustiano_obelisk.jpg" decoding="async" width="49" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Sallustiano_obelisk.jpg/120px-Sallustiano_obelisk.jpg 1.5x" data-file-width="2797" data-file-height="6768" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Sallustiano (La Mã) trên đỉnh Bậc thang Tây Ban Nha</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Maggiore-obelisk.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Esquilino (La Mã) mặt sau Nhà thờ Đức Bà Cả"><img alt="Bút tháp Esquilino (La Mã) mặt sau Nhà thờ Đức Bà Cả" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Maggiore-obelisk.jpg/120px-Maggiore-obelisk.jpg" decoding="async" width="120" height="107" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Maggiore-obelisk.jpg/250px-Maggiore-obelisk.jpg 1.5x" data-file-width="1536" data-file-height="1369" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Esquilino (La Mã) mặt sau Nhà thờ Đức Bà Cả</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg" class="mw-file-description" title="Bút tháp Marconi (hiện đại) tại quận EUR"><img alt="Bút tháp Marconi (hiện đại) tại quận EUR" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg/90px-EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg/135px-EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg/180px-EUR_Obelisco_Guglielmo_Marconi_2.jpg 2x" data-file-width="2134" data-file-height="2848" /></a></div> <div class="gallerytext">Bút tháp Marconi (hiện đại) tại quận EUR</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Colonna_Traiana.jpg" class="mw-file-description" title="Cột Traianus tại Công trường Traianus"><img alt="Cột Traianus tại Công trường Traianus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Colonna_Traiana.jpg/90px-Colonna_Traiana.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Colonna_Traiana.jpg/135px-Colonna_Traiana.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Colonna_Traiana.jpg/180px-Colonna_Traiana.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="1024" /></a></div> <div class="gallerytext">Cột Traianus tại Công trường Traianus</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg" class="mw-file-description" title="Cột Marcus Aurelius tại Quảng trường Colonna"><img alt="Cột Marcus Aurelius tại Quảng trường Colonna" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg/53px-Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg" decoding="async" width="53" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg/79px-Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg/106px-Colonna_di_Marco_aurelio_-_Frontale.jpg 2x" data-file-width="3799" data-file-height="8574" /></a></div> <div class="gallerytext">Cột Marcus Aurelius tại Quảng trường Colonna</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Column_of_Peace_(Rome).jpg" class="mw-file-description" title="Cột Hòa Bình tại Quảng trường Đức Bà Cả"><img alt="Cột Hòa Bình tại Quảng trường Đức Bà Cả" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Column_of_Peace_%28Rome%29.jpg/120px-Column_of_Peace_%28Rome%29.jpg" decoding="async" width="68" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Column_of_Peace_%28Rome%29.jpg/250px-Column_of_Peace_%28Rome%29.jpg 2x" data-file-width="3216" data-file-height="5694" /></a></div> <div class="gallerytext">Cột Hòa Bình tại Quảng trường Đức Bà Cả</div> </li> </ul> Ngoài ra, trung tâm của Roma cũng là nơi có hai cột tưởng niệm La Mã cổ đại là <a href="/wiki/C%E1%BB%99t_Traianus" title="Cột Traianus">Cột Traianus</a> và <a href="/w/index.php?title=Column_of_Marcus_Aurelius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Column of Marcus Aurelius (trang không tồn tại)">Cột Marcus Aurelius</a> với bề ngoài được trang trí theo dạng xoắn ốc nhẹ. Cột Marcus Aurelius được đặt tại <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Colonna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Colonna (trang không tồn tại)">Quảng trường Colonna</a> do Hoàng đế <a href="/wiki/Commodus" title="Commodus">Commodus</a> dựng nên vào năm 180 để tưởng nhớ cha mẹ của mình. Cột tưởng niệm này được lấy cảm hứng từ Cột Traianus tại <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Traianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công trường Traianus (trang không tồn tại)">Công trường Traianus</a>, một phần của <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a>.<a href="#cite_note-268">[265]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cầu">Cầu</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_nh%E1%BB%AFng_c%C3%A2y_c%E1%BA%A7u_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách những cây cầu tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách những cây cầu tại Roma</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg/250px-Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg" decoding="async" width="250" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg/375px-Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg/500px-Bridge_Vittorio_Emanuele_II_at_sunset.jpg 2x" data-file-width="5716" data-file-height="3848" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Vittorio_Emanuele_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Vittorio Emanuele II (trang không tồn tại)">Cầu Vittorio Emanuele II</a> khi mặt trời lặn.</figcaption></figure> Thành phố Roma có rất nhiều cây cầu nổi tiếng bắc qua sông <a href="/wiki/Tiber" title="Tiber">Tiber</a>. Cây cầu duy nhất còn tồn tại nguyên bản cho tới ngày nay không bị thay đổi là <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Fabricius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Fabricius (trang không tồn tại)">Cầu Fabricius</a> có từ thời cổ đại, nối đảo <a href="/w/index.php?title=Tiberina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiberina (trang không tồn tại)">Tiberina</a> với bờ tả ngạn của dòng sông. Những cây cầu La Mã khác bắc ngang qua sông Tiber còn tồn tại là <a href="/w/index.php?title=Pons_Cestius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pons Cestius (trang không tồn tại)">Cầu Cestio</a>, <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Cầu Thiên Thần">Cầu Thiên Thần</a> và <a href="/w/index.php?title=Ponte_Milvio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ponte Milvio (trang không tồn tại)">Cầu Milvio</a> dù cho chúng đã chịu sự thay đổi. Xem xét <a href="/w/index.php?title=Ponte_Nomentano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ponte Nomentano (trang không tồn tại)">Cầu Nomentano</a> bắc ngang sông <a href="/w/index.php?title=Aniene&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aniene (trang không tồn tại)">Aniene</a> được xây dựng trong thời La Mã cổ đại, do đó còn sót lại 5 cây cầu La Mã cổ đại trong thành phố vẫn tồn tại đến ngày nay.<a href="#cite_note-269">[266]</a> Những cây cầu đáng chú ý khác là <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Sisto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Sisto (trang không tồn tại)">Cầu Sisto</a>, cây cầu đầu tiên được xây dựng vào thời Phục Hưng trên nền móng La Mã; <a href="/wiki/Pons_Aemilius" title="Pons Aemilius">Cầu Rotto</a>, thực sự là vòm cung duy nhất còn sót lại của Cầu Aemilius cổ đại, đã sụp trong trận lụt năm 1598 và bị phá hủy vào cuối thế kỷ 19; và <a href="/w/index.php?title=Ponte_Vittorio_Emanuele_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ponte Vittorio Emanuele II (trang không tồn tại)">Cầu Vittorio Emanuele II</a>, một cây cầu hiện đại nối liền đường lớn Vittorio Emanuele và phường Borgo. Hầu hết các cây cầu công cộng của thành phố được xây dựng theo phong cách cổ điển hoặc Phục Hưng, nhưng cũng theo phong cách Baroque, Tân cổ điển và Hiện đại. Theo <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a>, cây cầu cổ đẹp nhất còn lại ở Roma là <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Cầu Thiên Thần">Cầu Thiên Thần</a>, được hoàn thành vào năm 135 và được trang trí với mười bức tượng của các thiên thần, được <a href="/wiki/Gian_Lorenzo_Bernini" title="Gian Lorenzo Bernini">Gian Lorenzo Bernini</a> thiết kế vào năm 1688.<a href="#cite_note-270">[267]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cổ_mộ">Cổ mộ</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95_m%E1%BB%99_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách cổ mộ tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách cổ mộ tại Roma</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rom,_Domitilla-Katakomben_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Rom%2C_Domitilla-Katakomben_2.jpg/250px-Rom%2C_Domitilla-Katakomben_2.jpg" decoding="async" width="250" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Rom%2C_Domitilla-Katakomben_2.jpg/500px-Rom%2C_Domitilla-Katakomben_2.jpg 1.5x" data-file-width="2467" data-file-height="1785" /></a><figcaption>Cổ mộ Domitilla với hệ thống đường hầm ngầm trải dài 17 km dưới lòng đất được xem là cổ mộ cổ nhất và được bảo tồn tốt nhất tại Roma.</figcaption></figure> Roma có một lượng lớn các <a href="/w/index.php?title=H%E1%BA%A7m_m%E1%BB%99&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hầm mộ (trang không tồn tại)">hầm mộ</a> cổ đại hoặc những nơi <a href="/wiki/Ch%C3%B4n_c%E1%BA%A5t" title="Chôn cất">chôn cất</a> ngầm trong thành phố hay gần thành phố, với số lượng ít nhất 40, một số vừa được phát hiện chỉ trong vài thập kỷ gần đây. Mặc dù nổi tiếng nhất là những nơi <a href="/wiki/Ch%C3%B4n_c%E1%BA%A5t" title="Chôn cất">chôn cất</a> <a href="/wiki/Kit%C3%B4_h%E1%BB%AFu" title="Kitô hữu">Kitô hữu</a> nhưng vẫn có mộ ngoại giáo và người <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Do_Th%C3%A1i" title="Người Do Thái">Do Thái</a>, hoặc được <a href="/wiki/Ch%C3%B4n_c%E1%BA%A5t" title="Chôn cất">chôn cất</a> trong hầm mộ riêng biệt hoặc nằm xen kẽ chung với nhau trong một khu đất. Những hầm mộ quy mô lớn đầu tiên được khai quật từ thế kỷ thứ 2 trở đi. Ban đầu chúng được chạm khắc từ một loại mềm từ tro núi lửa là đá tufo<a href="#cite_note-271">[268]</a> và đặt tại những vị trí ngoài ranh giới của thành phố vì luật La Mã cấm <a href="/wiki/Ch%C3%B4n_c%E1%BA%A5t" title="Chôn cất">chôn cất</a> trong thành phố. Hiện nay Ủy ban Giáo hoàng nắm quyền và trách nhiệm bảo trì các cổ mộ.<a href="#cite_note-272">[269]</a><a href="#cite_note-273">[270]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kinh_tế">Kinh tế</h2></div> Theo nghiên cứu của <a href="/w/index.php?title=Globalization_and_World_Cities_Research_Network&action=edit&redlink=1" class="new" title="Globalization and World Cities Research Network (trang không tồn tại)">GaWC</a> về <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" title="Thành phố toàn cầu">thành phố toàn cầu</a>, Roma một thành phố hạng Beta +, xếp sau Milan.<a href="#cite_note-lboro.ac.uk-15">[14]</a> Năm 2014, Roma giành hạng 32 theo chỉ số Global Cities Index, hạng cao nhất tại Ý.<a href="#cite_note-atkearney.at-17">[16]</a> Năm 2005, với <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Tổng sản phẩm nội địa">GDP</a> đạt 94,376 tỷ <a href="/wiki/Euro" title="Euro">euro</a> (121,5 tỷ <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4_la_M%E1%BB%B9" title="Đô la Mỹ">USD</a>), Roma đóng góp 6,7% vào tổng sản phẩm quốc nội của cả nước (nhiều hơn bất cứ thành phố nào khác ở Ý). Bên cạnh đó, tỷ lệ thất nghiệp của thành phố từ giữa năm 2001 và 2005 đã giảm từ 11,1% xuống 6,5%, hiện đang là một trong những tỷ lệ thấp nhất của tất cả các thành phố thủ đô thuộc Liên minh châu Âu. Tốc độ tăng trưởng của Roma đạt 4,4%/năm và tiếp tục phát triển với một tốc độ cao hơn so với bất kỳ thành phố khác của đất nước.<a href="#cite_note-rapporto2006-274">[271]</a> Điều này có nghĩa là nếu Roma là một quốc gia độc lập thì nó sẽ là quốc gia giàu có đứng thứ 52 trên thế giới tính theo GDP, gần với <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a>. <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Panoramic_view_of_EUR_business_district,_Rome.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Panoramic_view_of_EUR_business_district%2C_Rome.jpg/1000px-Panoramic_view_of_EUR_business_district%2C_Rome.jpg" decoding="async" width="1000" height="236" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Panoramic_view_of_EUR_business_district%2C_Rome.jpg/1500px-Panoramic_view_of_EUR_business_district%2C_Rome.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Panoramic_view_of_EUR_business_district%2C_Rome.jpg/2000px-Panoramic_view_of_EUR_business_district%2C_Rome.jpg 2x" data-file-width="2363" data-file-height="558" /></a><figcaption><center>Quan cảnh công viên hồ trung tâm của quận kinh tế <a href="/w/index.php?title=EUR,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="EUR, Roma (trang không tồn tại)">EUR</a>.</center></figcaption></figure> Năm 2003, Roma có mức GDP bình quân đầu người đạt 29.153 euro (37.412 USD), cao thứ hai tại Ý chỉ sau Milano, và cao hơn 134,1% GDP bình quân đầu người trung bình của Liên minh châu Âu.<a href="#cite_note-275">[272]</a> Hơn hết, Roma có tổng thu nhập xếp hàng cao nhất ở Ý, đạt 47.076.890.463 euro trong năm 2008, nhưng xét về thu nhập của người lao động trung bình, thành phố chỉ đứng ở vị thứ 9 tại Ý với mức thu nhập là 24.509 euro.<a href="#cite_note-ilsole24ore.com-276">[273]</a> Ở góc độ toàn cầu, người lao động ở Roma nhận được mức lương cao thứ 30 trong năm 2009, tăng 3 thứ hạng so với năm 2008.<a href="#cite_note-ReferenceA-277">[274]</a> Vùng đô thị Roma có GDP lên tới 167,8 tỷ đô la và 38.765 đô la trên đầu người.<a href="#cite_note-Brookings-278">[275]</a> Theo nghiên cứu về bất động sản của <a href="/wiki/Citigroup" title="Citigroup">Citigroup</a> và <a href="/w/index.php?title=Knight_Frank&action=edit&redlink=1" class="new" title="Knight Frank (trang không tồn tại)">Knight Frank</a> công bố năm 2009, Roma là thành phố đắt đỏ thứ tám trên thế giới về giá bất động sản cao cấp (13.500 euro mỗi mét vuông).<a href="#cite_note-279">[276]</a><a href="#cite_note-280">[277]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tempio_di_Adriano_-_esterno.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Tempio_di_Adriano_-_esterno.jpg/250px-Tempio_di_Adriano_-_esterno.jpg" decoding="async" width="250" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/68/Tempio_di_Adriano_-_esterno.jpg/500px-Tempio_di_Adriano_-_esterno.jpg 1.5x" data-file-width="8124" data-file-height="4396" /></a><figcaption>Phòng thương mại của Roma nằm trong <a href="/w/index.php?title=Temple_of_Hadrian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Temple of Hadrian (trang không tồn tại)">Đền Hadrianus</a> cổ đại.</figcaption></figure> Tầm quan trọng vĩ đại về lịch sử, nghệ thuật và tôn giáo của thành phố khiến nó trở thành một trong những điểm du lịch chính trên thế giới và phổ biến nhất ở Ý.<a href="#cite_note-281">[278]</a> Mỗi ngày có trung bình có khoảng 90.000 khách du lịch ghé thăm, trong tổng số hàng năm tính đến 2014 là 13,4 triệu lượt đến thăm và 32,8 triệu lượt khách lưu trú, trong đó hai phần ba là người nước ngoài.<a href="#cite_note-282">[279]</a> Chỉ tính riêng lượng khách du lịch quốc tế, Roma là thành phố được viếng thăm nhiều nhất ở Ý, thứ 3 tại châu Âu và thứ 14 trên thế giới trong năm 2016.<a href="#cite_note-most_visited-20">[19]</a> Đóng góp của ngành du lịch chiếm khoảng 12% GDP của thành phố.<a href="#cite_note-283">[280]</a> Mặc dù nền kinh tế của Roma đặc trưng bởi sự vắng mặt của ngành <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_n%E1%BA%B7ng" title="Công nghiệp nặng">công nghiệp nặng</a> và bị chi phối chủ yếu bởi ngành <a href="/wiki/D%E1%BB%8Bch_v%E1%BB%A5" title="Dịch vụ">dịch vụ</a>, các công ty công nghệ cao (<a href="/wiki/C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_th%C3%B4ng_tin" title="Công nghệ thông tin">công nghệ thông tin</a>, hàng không vũ trụ, quốc phòng, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%85n_th%C3%B4ng" title="Viễn thông">viễn thông</a>), nghiên cứu, xây dựng và hoạt động <a href="/wiki/Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i" title="Thương mại">thương mại</a> (đặc biệt là <a href="/wiki/Ng%C3%A2n_h%C3%A0ng" title="Ngân hàng">ngân hàng</a>), cùng với sự phát triển mạnh của ngành du lịch đầy năng động đều đóng vai trò rất quan trọng đối với nền kinh tế của thành phố. <a href="/wiki/Fiumicino" title="Fiumicino">Fiumicino</a> là sân bay quốc tế ở Roma và cũng là sân bay lớn nhất tại Ý. Bên cạnh đó, thành phố còn là nơi đóng trụ sở của đại đa số các công ty lớn của Ý, cùng với trụ sở của ba trong 100 công ty lớn nhất thế giới: <a href="/w/index.php?title=Enel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enel (trang không tồn tại)">Enel</a>, <a href="/wiki/Eni" title="Eni">Eni</a> và <a href="/w/index.php?title=Telecom_Italia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telecom Italia (trang không tồn tại)">Telecom Italia</a>.<a href="#cite_note-Forbes-284">[281]</a> Roma là cộng đồng nông nghiệp lớn nhất ở châu Âu, với diện tích canh tác 517 km², chiếm khoảng 40% tổng diện tích thành phố.<a href="#cite_note-285">[282]</a> Giáo dục đại học, hệ thống <a href="/wiki/Radio" class="mw-disambig" title="Radio">phát thanh</a> <a href="/wiki/Truy%E1%BB%81n_h%C3%ACnh" title="Truyền hình">truyền hình</a> quốc gia và ngành công nghiệp <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_%E1%BA%A3nh" title="Điện ảnh">điện ảnh</a> ở Roma cũng góp phần quan trọng trong nền kinh tế. Roma còn là trung tâm của ngành công nghiệp điện ảnh Ý nhờ vào phim trường <a href="/w/index.php?title=Cinecitt%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cinecittà (trang không tồn tại)">Cinecittà</a> với hoạt động khởi nghiệp từ những 1930.<a href="#cite_note-romefile1-286">[283]</a> Thành phố cũng là một trung tâm ngân hàng và <a href="/wiki/B%E1%BA%A3o_hi%E1%BB%83m" title="Bảo hiểm">bảo hiểm</a>, <a href="/wiki/Electron" title="Electron">điện tử</a>, <a href="/wiki/N%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Năng lượng">năng lượng</a>, <a href="/wiki/V%E1%BA%ADn_t%E1%BA%A3i" title="Vận tải">vận tải</a> và công nghiệp hàng không vũ trụ. Rất nhiều trụ sở công ty và cơ quan quốc tế, bộ chính phủ, trung tâm hội nghị, địa điểm thể thao và <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_b%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng" title="Viện bảo tàng">viện bảo tàng</a> được đặt tại quận kinh tế EUR của Roma; Torrino (phía nam EUR); Magliana; Parco de' Medici-Laurentina và Tiburtina-valley nằm dọc theo con <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_Tiburtina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đường Tiburtina (trang không tồn tại)">đường Tiburtina</a> có từ thời cổ đại.<a href="#cite_note-287">[284]</a><a href="#cite_note-288">[285]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giáo_dục">Giáo dục</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giáo_dục_bậc_cao">Giáo dục bậc cao</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sapienza_entrance_(20040201351).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Sapienza_entrance_%2820040201351%29.jpg/250px-Sapienza_entrance_%2820040201351%29.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/Sapienza_entrance_%2820040201351%29.jpg/500px-Sapienza_entrance_%2820040201351%29.jpg 1.5x" data-file-width="4288" data-file-height="2848" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Roma_La_Sapienza" title="Đại học Roma La Sapienza">Đại học Roma</a> thành lập năm 1303, còn gọi là La Sapienza, viện đại học lớn nhất châu Âu và một trong những cơ sở giáo dục hàng đầu của Ý.</figcaption></figure> Roma là một trung tâm giáo dục quốc gia và quốc tế lớn về giáo dục bậc đại học, với rất nhiều <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_vi%E1%BB%87n" title="Học viện">học viện</a>, <a href="/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%91%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Trường đại học">trường đại học</a> và <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_%C4%91%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" title="Viện đại học">viện đại học</a>. Thành phố có nhiều loại học viện khác nhau, luôn là một trung tâm tri thức và giáo dục lớn của thế giới, đặc biệt là thời <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a> và <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">Phục Hưng</a>, cùng với <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a>.<a href="#cite_note-289">[286]</a> Theo chỉ số City Brands Index, Roma là thành phố đứng thứ nhì về mức độ quan tâm về lịch sử, giáo dục và văn hoá cũng như vẻ đẹp của nó.<a href="#cite_note-290">[287]</a> Roma có một lượng lớn các trường đại học và viện đại học. Viện đại học đầu tiên của Roma là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Roma_La_Sapienza" title="Đại học Roma La Sapienza">La Sapienza</a>, một trong những đại học lâu đời nhất và lớn nhất trên thế giới với trên 140.000 sinh viên theo học, vào năm 2005 trường xếp hạng 33 trong các đại học tốt nhất tại châu Âu<a href="#cite_note-291">[288]</a> và đến năm 2013 La Sapienza xếp hạng 62 thế giới và đứng đầu tại Ý theo Center for World University Rankings<a href="#cite_note-292">[289]</a> và luôn nằm trong top 50 của châu Âu và top 150 các đại học tốt nhất thế giới.<a href="#cite_note-293">[290]</a> Nhằm giảm thiểu tình trạng quá tải của La Sapienza, hai viện đại học công lập được thành lập trong những thập niên gần đây: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Roma_Tor_Vergata" title="Đại học Roma Tor Vergata">Tor Vergata</a> vào năm 1982 và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Roma_Tre" title="Đại học Roma Tre">Roma Tre</a> vào năm 1992. Năm 1998 thành lập viện đại học thứ tư mang tên <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_Roma_Foro_Italico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học Roma Foro Italico (trang không tồn tại)">Foro Italico</a>, đại học công lập duy nhất của Ý chuyên về thể dục thể thao.<a href="#cite_note-:0-294">[291]</a> Roma còn có <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sog.luiss.it/">Trường Chính phủ LUISS</a>, là trường cấp bằng cử nhân quan trọng nhất trong lĩnh vực quan hệ quốc tế và nghiên cứu châu Âu cũng như Trường Thương mại LUISS, trường kinh tế quan trọng nhất của Ý. Viện ISIA của Roma được thành lập vào năm 1973 bởi Giulio Carlo Argan và là học viện lâu năm nhất tại Ý trong lĩnh vực thiết kế công nghiệp. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Villa_Medicis.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Villa_Medicis.jpg/250px-Villa_Medicis.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Villa_Medicis.jpg/500px-Villa_Medicis.jpg 1.5x" data-file-width="2400" data-file-height="1800" /></a><figcaption>Biệt thự Medici, cơ sở của Viện hàn lâm Pháp tại Roma.</figcaption></figure> Thêm vào đó, Roma có lượng lớn các <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc_gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại học giáo hoàng (trang không tồn tại)">đại học giáo hoàng</a> và các học viện khác, bao gồm British School tại Roma, Viện hàn lâm Pháp tại Roma, Đại học Giáo hoàng Gregoriana (đại học <a href="/wiki/D%C3%B2ng_T%C3%AAn" title="Dòng Tên">dòng Tên</a> cổ nhất trên thế giới, thành lập vào năm 1551), Học viện châu Âu về Thiết kế, Trường Lorenzo de' Medici, Đại học Link Campus, Đại học Campus Y-Sinh. Roma cũng có hai viện đại học Mỹ: Đại học Mỹ tại Roma<a href="#cite_note-295">[292]</a> và Đại học John Cabot cùng với phân hiệu Đại học St. John's, Trung tâm John Felice Roma là một phân hiệu của Đại học Loyola Chicago còn Đại học Temple Roma là một phân hiệu của Đại học Temple.<a href="#cite_note-296">[293]</a> Các đại học nội trú Roma (Collegi pontifici) là một số trường dòng dành cho sinh viên ngoại quốc học tập để lên chức tu sĩ tại các Đại học Giáo hoàng.<a href="#cite_note-NAC-297">[294]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thư_viện_và_các_viện_lưu_trữ">Thư viện và các viện lưu trữ</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Biblioteca_Nazionale_Centrale_col_Giardino_dei_Semplici.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Biblioteca_Nazionale_Centrale_col_Giardino_dei_Semplici.jpg/250px-Biblioteca_Nazionale_Centrale_col_Giardino_dei_Semplici.jpg" decoding="async" width="250" height="187" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Biblioteca_Nazionale_Centrale_col_Giardino_dei_Semplici.jpg/500px-Biblioteca_Nazionale_Centrale_col_Giardino_dei_Semplici.jpg 1.5x" data-file-width="3466" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Thư viện quốc gia trung tâm Roma.</figcaption></figure> Các thư viện lớn tại Roma gồm có Thư viện Angelica khánh thành vào năm 1604, là thư viện công đầu tiên tại Ý; Thư viện Vallicelliana thành lập vào năm 1565; Thư viện Casanatense khánh thành vào năm 1701; Thư viện quốc gia trung tâm Roma là một trong hai thư viện quốc gia của Ý, lưu giữ 4.126.002 đầu sách; Thư viện Bộ Ngoại giao, chuyên về ngoại giao, đối ngoại và lịch sử hiện đại; Thư viện của Viện Bách khoa toàn thư; Thư viện Don Bosco là một trong các thư viện <a href="/wiki/D%C3%B2ng_Sal%C3%AAdi%C3%AAng_Don_Bosco" title="Dòng Salêdiêng Don Bosco">Dòng Salêdiêng</a> lớn nhất và hiện đại nhất; Thư viện và Bảo tàng rạp Burcardo là một bảo tàng-thư viện chuyên về lịch sử kịch và sân khấu; Thư viện Hội Địa lý Ý đặt tại Biệt thự Celimontana là thư viện chuyên ngành địa lý quan trọng nhất tại Ý, và một trong những thư viện quan trọng nhất tại châu Âu;<a href="#cite_note-298">[295]</a> và <a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Vatican" title="Thư viện Vatican">Thư viện Vatican</a> là một trong những thư viện cổ nhất và quan trọng nhất trên thế giới, có mốc thành lập chính thức là năm 1475, và có 75.000 quyển danh mục, cùng với 1,1 triệu sách in, trong đó có khoảng 8.500 sách in kiểu cổ trước năm 1501. Ngoài ra còn có nhiều thư viện chuyên biệt gắn với các học viện văn hoá nước ngoài khác nhau tại Roma, trong số đó có thư viện của Viện hàn lâm Hoa Kỳ tại Roma, Viện Pháp tại Roma, và Thư viện Hertziana – Viện Lịch sử nghệ thuật Max Planck của Đức, nổi tiếng xuất sắc về nghiên cứu nghệ thuật và khoa học.<a href="#cite_note-299">[296]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Du_lịch,_khảo_cổ_và_di_sản">Du lịch, khảo cổ và di sản</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72032465" /><table class="infobox vcard"><caption class="infobox-title category">Roma</caption><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above fn org" style="padding:0.2em;background:#ddd;"><a href="/wiki/Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Di sản thế giới">Di sản thế giới UNESCO</a></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="border-top:1px #aaa solid;padding-top:0.4em;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Colosseum_Colosseo_Coliseum_(8082864097).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg/330px-Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg" decoding="async" width="300" height="200" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg/500px-Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg/960px-Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg 2x" data-file-width="5950" data-file-height="3958" /></a><div class="infobox-caption"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> và <a href="/wiki/Kh%E1%BA%A3i_ho%C3%A0n_m%C3%B4n_Constantinus" title="Khải hoàn môn Constantinus">Khải hoàn môn Constantinus</a> thuộc khu vực <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">trung tâm lịch sử thành Roma</a></div></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;"><a href="/wiki/Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi#Tiêu_chuẩn" title="Di sản thế giới">Tiêu chuẩn</a></th><td class="infobox-data category">Văn hóa: (i), (ii), (iii), (iv), (vi)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Tham khảo</th><td class="infobox-data"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://whc.unesco.org/en/list/91">91</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Công nhận</th><td class="infobox-data">1980 (<a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Ủy ban Di sản thế giới">Kỳ họp</a> 4)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-right:0.3em;">Mở rộng</th><td class="infobox-data">1990</td></tr></tbody></table><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=Du_l%E1%BB%8Bch_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Du lịch Roma (trang không tồn tại)">Du lịch Roma</a></div> Roma ngày nay là một trong những điểm đến du lịch quan trọng nhất của thế giới, điều này là do sự đa dạng không thể đếm hết các kho tàng khảo cổ và báu vật nghệ thuật tại đây, cũng như do nét thu hút văn hóa của những truyền thống đặc trưng, vẻ đẹp cảnh quan và sự uy nghi tráng lệ của những căn biệt thự (công viên). Các tài nguyên di sản quý giá nhất ở Roma là chính số lượng <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_b%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng" title="Viện bảo tàng">bảo tàng</a> lớn – Bảo tàng Capitolinus – viện bảo tàng lâu đời nhất trên thế giới,<a href="#cite_note-300">[297]</a> Bảo tàng Vatican, Phòng triển lãm Borghese, và cùng với những địa điểm khác liên quan đến cả nghệ thuật đương đại và hiện đại – cầu dẫn nước, <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Đài phun nước">đài phun nước</a>, <a href="/wiki/Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D" title="Nhà thờ">nhà thờ</a>, <a href="/wiki/Cung_%C4%91i%E1%BB%87n" title="Cung điện">cung điện</a>, công trình lịch sử, <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ni%E1%BB%87m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài tưởng niệm (trang không tồn tại)">đài tưởng niệm</a>, tàn tích <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a> - <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a> và các cổ mộ. Roma là thành phố thứ được viếng thăm nhiều đứng thứ hai tại <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu">Liên minh châu Âu</a>, chỉ xếp sau <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, với lượng du khách một năm trung bình 7-10 triệu người, mà đôi khi tăng gấp đôi vào những năm thánh. Theo thống kê gần đây, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> (4 triệu du khách) và Bảo tàng Vatican (4,2 triệu du khách) lần lượt đứng thứ 39 và 37 trong bảng xếp hạng những nơi được viếng thăm nhiều nhất trên thế giới.<a href="#cite_note-itvnews.tv-301">[298]</a> Trung tâm lịch sử Roma có đến hơn 25.000 điểm tham quan về môi trường và khảo cổ được công nhận, chính vì điều này, Roma là thành phố có nhiều <a href="/wiki/Di_t%C3%ADch" title="Di tích">di tích</a> nhất trên thế giới.<a href="#cite_note-302">[299]</a> Sau quá trình thương nghị với <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a> và Ý, <a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Ủy ban Di sản thế giới">Ủy ban Di sản thế giới</a> <a href="/wiki/UNESCO" class="mw-redirect" title="UNESCO">UNESCO</a> trên tinh thần hợp tác đã quyết định sửa đổi bổ sung di sản của Roma vào năm 1990, mở rộng đến phạm vi tường thành Janiculum do <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Urban%C3%B4_VIII" title="Giáo hoàng Urbanô VIII">Giáo hoàng Urbanô VIII</a> cho xây dựng năm 1643, và những tài sản ngoài lãnh thổ của Tòa Thánh nằm bên trong thành phố,<a href="#cite_note-303">[300]</a> trong đó có ba <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Vương cung thánh đường">đại vương cung thánh đường</a> tối quan trọng đối với Giáo hội là <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Đức Bà Cả</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Thánh Gioan tại Latêranô</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Thánh Phaolô Ngoại thành</a>.<a href="#cite_note-whc.unesco.org-22">[21]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Piazza_di_Spagna,_Roma_-_scalinata_fc03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Piazza_di_Spagna%2C_Roma_-_scalinata_fc03.jpg/250px-Piazza_di_Spagna%2C_Roma_-_scalinata_fc03.jpg" decoding="async" width="250" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Piazza_di_Spagna%2C_Roma_-_scalinata_fc03.jpg/375px-Piazza_di_Spagna%2C_Roma_-_scalinata_fc03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Piazza_di_Spagna%2C_Roma_-_scalinata_fc03.jpg/500px-Piazza_di_Spagna%2C_Roma_-_scalinata_fc03.jpg 2x" data-file-width="3000" data-file-height="4000" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_T%C3%A2y_Ban_Nha,_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Tây Ban Nha, Roma (trang không tồn tại)">Quảng trường Tây Ban Nha</a> là một trong những địa điểm du lịch thu hút nhất của thủ đô, nơi có 135 <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%ADc_thang_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bậc thang Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">bậc thang Tây Ban Nha</a> nổi tiếng và <a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Barcaccia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài phun nước Barcaccia (trang không tồn tại)">Đài phun nước Barcaccia</a> của Bernini.</figcaption></figure> Roma là một trung tâm <a href="/wiki/Kh%E1%BA%A3o_c%E1%BB%95_h%E1%BB%8Dc" title="Khảo cổ học">khảo cổ học</a> lớn và là một trong những trung tâm quan trọng nhất về nghiên cứu khảo cổ học của thế giới. Có rất nhiều viện nghiên cứu và viện văn hóa nằm rải rác trong thành phố, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=American_Academy_in_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="American Academy in Rome (trang không tồn tại)">Viện hàn lâm Hoa Kỳ tại Roma</a><a href="#cite_note-304">[301]</a> và Viện Thụy Điển tại Roma.<a href="#cite_note-305">[302]</a> Roma tồn tại rất nhiều di tích cổ đại, bao gồm <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a> - <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a>, <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A3_Traianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chợ Traianus (trang không tồn tại)">Chợ Traianus</a>, <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Traianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công trường Traianus (trang không tồn tại)">Công trường Traianus</a>,<a href="#cite_note-306">[303]</a> Đấu trường La Mã, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">đền Pantheon</a> và một số khác. Đấu trường La Mã được đánh giá là một trong những di tích khảo cổ tiêu biểu nhất của Roma và là một <a href="/wiki/K%E1%BB%B3_quan_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Kỳ quan thế giới">kỳ quan thế giới</a>.<a href="#cite_note-brewers-307">[304]</a><a href="#cite_note-miller-308">[305]</a> Roma là kho tàng lưu trữ lớn và đầy ấn tượng về các lĩnh vực <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt" title="Nghệ thuật">nghệ thuật</a>, <a href="/wiki/%C4%90i%C3%AAu_kh%E1%BA%AFc" title="Điêu khắc">điêu khắc</a>, đài phun nước, khảm trang trí ghép mảnh (<a href="/wiki/Mosaic" class="mw-redirect" title="Mosaic">mosaic</a>), <a href="/wiki/B%C3%ADch_h%E1%BB%8Da" title="Bích họa">bích họa</a> và tranh vẽ từ tất cả các giai đoạn khác nhau trong lịch sử. Roma đã trở thành một trung tâm nghệ thuật từ thời <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a>, với các hình thức nghệ thuật La Mã quan trọng như <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc" title="Kiến trúc">kiến trúc</a>, <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_h%E1%BB%8Da" title="Hội họa">hội họa</a>, điêu khắc và <a href="/wiki/Tranh_kh%E1%BA%A3m" title="Tranh khảm">tranh khảm</a>. Rèn <a href="/wiki/Kim_lo%E1%BA%A1i" title="Kim loại">kim loại</a>, làm khuôn <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_xu" title="Đồng xu">tiền xu</a> và khắc <a href="/wiki/Ng%E1%BB%8Dc" title="Ngọc">đá quý</a>, chạm trổ <a href="/wiki/Ng%C3%A0_voi" class="mw-redirect" title="Ngà voi">ngà voi</a>, tượng thủy tinh, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93_g%E1%BB%91m" title="Đồ gốm">đồ gốm</a> và sách minh họa hình ảnh được coi là những hình thức 'nhỏ' trong các tuyệt tác nghệ thuật La Mã.<a href="#cite_note-309">[306]</a> Roma sau này trở thành một trung tâm nghệ thuật <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">Phục Hưng</a> chính, từ khi các <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng" title="Giáo hoàng">giáo hoàng</a> dành khoản tiền lớn cho các công trình xây dựng hoàng cung hùng vĩ, <a href="/wiki/Cung_%C4%91i%E1%BB%87n" title="Cung điện">cung điện</a>, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Quảng trường">quảng trường</a> và công trình công cộng nói chung. Roma trở thành một trong những trung tâm tác phẩm nghệ thuật Phục Hưng lớn của <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a>, chỉ đứng sau <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a>, và có thể so sánh với các thành phố lớn và các trung tâm văn hóa khác như <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> và <a href="/wiki/Venezia" title="Venezia">Venezia</a>. Thành phố đã chịu ảnh hưởng rất nhiều bởi phong trào <a href="/wiki/Baroque" title="Baroque">baroque</a> và trở thành nơi cư ngụ của nhiều <a href="/wiki/Ngh%E1%BB%87_s%C4%A9" title="Nghệ sĩ">nghệ sĩ</a> và <a href="/wiki/Ki%E1%BA%BFn_tr%C3%BAc_s%C6%B0" title="Kiến trúc sư">kiến trúc sư</a>, chẳng hạn như <a href="/wiki/Gian_Lorenzo_Bernini" title="Gian Lorenzo Bernini">Bernini</a>, <a href="/wiki/Caravaggio" title="Caravaggio">Caravaggio</a>, <a href="/w/index.php?title=Annibale_Carracci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Annibale Carracci (trang không tồn tại)">Carracci</a>, <a href="/wiki/Francesco_Borromini" title="Francesco Borromini">Borromini</a>, <a href="/wiki/Cortona" title="Cortona">Cortona</a>.<a href="#cite_note-310">[307]</a> Trong cuối thế kỷ 18 và đầu thế kỷ 19, thành phố là một trong những trung tâm của <a href="/w/index.php?title=Grand_Tour&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grand Tour (trang không tồn tại)">Grand Tour</a><a href="#cite_note-311">[308]</a> – một hình thức du lịch truyền thống ở châu Âu – khi mà những người giàu có, quý tộc trẻ Anh và châu Âu đến thăm thành phố để tìm hiểu về <a href="/wiki/V%C4%83n_minh_La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Văn minh La Mã cổ đại">văn hóa</a>, nghệ thuật, <a href="/wiki/Tri%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Dc" title="Triết học">triết học</a> và kiến trúc La Mã cổ đại. Roma là nơi có nhiều nghệ sĩ tân cổ điển và rococo, chẳng hạn như <a href="/w/index.php?title=Giovanni_Paolo_Pannini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giovanni Paolo Pannini (trang không tồn tại)">Pannini</a> và <a href="/w/index.php?title=Bernardo_Bellotto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernardo Bellotto (trang không tồn tại)">Bernardo Bellotto</a>. Ngày nay, thành phố là một trong những trung tâm nghệ thuật lớn nhất của thế giới, với rất nhiều viện nghệ thuật<a href="#cite_note-312">[309]</a> và <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_b%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng" title="Viện bảo tàng">bảo tàng</a>. <ul class="gallery mw-gallery-packed"> <li class="gallerybox" style="width: 182.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 180.66666666667px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg" class="mw-file-description" title="Bảo tàng Capitolinus"><img alt="Bảo tàng Capitolinus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg/330px-Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg" decoding="async" width="181" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg/500px-Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg/960px-Facade_Palazzo_Nuovo_Roma.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a></div> <div class="gallerytext">Bảo tàng Capitolinus</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 180.66666666667px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG" class="mw-file-description" title="Bảo tàng Chiaramonti, Vatican"><img alt="Bảo tàng Chiaramonti, Vatican" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG/330px-Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG" decoding="async" width="181" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG/500px-Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG/960px-Musei_Vaticani._Braccio_Nuovo.JPG 2x" data-file-width="1781" data-file-height="1186" /></a></div> <div class="gallerytext">Bảo tàng Chiaramonti, Vatican</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 182px"> <div class="thumb" style="width: 180px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:La_villa_Borgh%C3%A8se_(Rome)_(5967141816).jpg" class="mw-file-description" title="Phòng tranh Borghese"><img alt="Phòng tranh Borghese" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/La_villa_Borgh%C3%A8se_%28Rome%29_%285967141816%29.jpg/330px-La_villa_Borgh%C3%A8se_%28Rome%29_%285967141816%29.jpg" decoding="async" width="180" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/La_villa_Borgh%C3%A8se_%28Rome%29_%285967141816%29.jpg/500px-La_villa_Borgh%C3%A8se_%28Rome%29_%285967141816%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/La_villa_Borgh%C3%A8se_%28Rome%29_%285967141816%29.jpg/960px-La_villa_Borgh%C3%A8se_%28Rome%29_%285967141816%29.jpg 2x" data-file-width="3743" data-file-height="2495" /></a></div> <div class="gallerytext">Phòng tranh Borghese</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 184.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 182.66666666667px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cloister_garden,_2015-12-05.jpg" class="mw-file-description" title="Bảo tàng quốc gia Roma"><img alt="Bảo tàng quốc gia Roma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cloister_garden%2C_2015-12-05.jpg/330px-Cloister_garden%2C_2015-12-05.jpg" decoding="async" width="183" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cloister_garden%2C_2015-12-05.jpg/500px-Cloister_garden%2C_2015-12-05.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Cloister_garden%2C_2015-12-05.jpg/960px-Cloister_garden%2C_2015-12-05.jpg 2x" data-file-width="4610" data-file-height="3035" /></a></div> <div class="gallerytext">Bảo tàng quốc gia Roma</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 162px"> <div class="thumb" style="width: 160px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg" class="mw-file-description" title="Bảo tàng Văn minh La Mã"><img alt="Bảo tàng Văn minh La Mã" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg/240px-Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg/361px-Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg/481px-Roma_2011_08_22_Museo_Civilt%C3%A0_Romana_colonnato_fronte.jpg 2x" data-file-width="2848" data-file-height="2134" /></a></div> <div class="gallerytext">Bảo tàng Văn minh La Mã</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 178.66666666667px"> <div class="thumb" style="width: 176.66666666667px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg" class="mw-file-description" title="Phòng tranh quốc gia Nghệ thuật cổ đại"><img alt="Phòng tranh quốc gia Nghệ thuật cổ đại" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg/330px-Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg" decoding="async" width="177" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg/500px-Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg/960px-Palazzo_Barberini_-_esterno.jpg 2x" data-file-width="6840" data-file-height="4656" /></a></div> <div class="gallerytext">Phòng tranh quốc gia Nghệ thuật cổ đại</div> </li> </ul> Roma đã phát triển thành nơi lưu trữ nghệ thuật đương đại, hiện đại và kiến trúc. Thư viện Nghệ thuật Hiện đại Quốc gia là nơi trưng bày cố định các tác phẩm của Balla, Morandi, Pirandello, Jerzy Dudek, De Chirico, De Pisis, Guttuso, Fontana, Burri, Mastroianni, Turcato, Kandisky, Cézanne. Năm 2010 chứng kiến buổi khai trương nền tảng nghệ thuật mới nhất của Roma, một loại hình nghệ thuật đương đại và triển lãm kiến trúc do kiến trúc sư người <a href="/wiki/Iraq" title="Iraq">Iraq</a> nổi tiếng Zaha Hadid thiết kế. <a href="/w/index.php?title=MAXXI&action=edit&redlink=1" class="new" title="MAXXI (trang không tồn tại)">Bảo tàng Quốc gia Nghệ thuật và Kiến trúc thế kỷ 21 – MAXXI</a> tái hiện một khu vực đổ nát với kiến trúc hiện đại ấn tượng. Maxxi<a href="#cite_note-313">[310]</a> có một trường dành riêng cho phòng nghiên cứu thực nghiệm và văn hóa, trao đổi quốc tế và học tập. Nó là một trong những dự án kiến trúc hiện đại mong muốn nhất của Roma, cùng với Parco della Musica của <a href="/wiki/Renzo_Piano" title="Renzo Piano">Renzo Piano</a><a href="#cite_note-314">[311]</a> và Trung tâm Hội nghị Roma của Massimiliano, Centro Congressi Italia EUR tại khu EUR, khai trương vào năm 2016.<a href="#cite_note-315">[312]</a> Trung tâm Hội nghị có đặc điểm như một <a href="/wiki/C%C3%B4ngten%C6%A1_h%C3%B3a" title="Côngtenơ hóa">container</a> bán trong suốt khổng lồ, kết cấu <a href="/wiki/Th%C3%A9p" title="Thép">thép</a> và <a href="/wiki/Teflon" class="mw-redirect" title="Teflon">teflon</a> treo giống như một đám mây bên trong có các phòng họp và một hội trường với hai quảng trường mở ra khu dân cư hai bên công trình.<div style="clear:both;"></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Văn_hóa,_nghệ_thuật_và_đời_sống">Văn hóa, nghệ thuật và đời sống</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=V%C4%83n_h%C3%B3a_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Văn hóa Roma (trang không tồn tại)">Văn hóa Roma</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Truyền_thống_và_lễ_hội_dân_gian">Truyền thống và lễ hội dân gian</h3></div> Một trong những lễ hội truyền thống chính của Roma là <a href="/w/index.php?title=Carnival_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carnival Roma (trang không tồn tại)">Carnival Roma</a> từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 19, được chính quyền thành phố khôi phục vào năm 2010, mặc dù ở định dạng hoàn toàn khác. Nguồn gốc của nó bắt nguồn từ ngày lễ <a href="/wiki/Saturnalia" title="Saturnalia">Saturnalia</a> ở Roma cổ đại, đặc trưng bởi những màn trình diễn công cộng, nhảy múa và hóa trang. Các trò chơi carnival diễn ra từ thế kỷ thứ mười trên đồi Testaccio, vài thế kỷ sau <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Phaol%C3%B4_III" title="Giáo hoàng Phaolô III">Giáo hoàng Phaolô III</a> đã quyết định rằng lễ hội sẽ diễn ra ở đường Lata, này là đường Corso hiện đại. Các mặt nạ tiêu biểu của lễ hội carnival tại Roma là Rugantino, Meo Patacca và Tướng Mannaggia La Rocca.<a href="#cite_note-316">[313]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roman-holiday-738663_1280.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Roman-holiday-738663_1280.jpg/250px-Roman-holiday-738663_1280.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Roman-holiday-738663_1280.jpg/500px-Roman-holiday-738663_1280.jpg 1.5x" data-file-width="2736" data-file-height="1824" /></a><figcaption>Buổi diễu hành trang phục quân đội La Mã nhân dịp sinh nhật Roma năm 2014.</figcaption></figure> Roma là một thành phố giàu truyền thống, <a href="/wiki/Th%E1%BA%A7n_tho%E1%BA%A1i_La_M%C3%A3" title="Thần thoại La Mã">thần thoại</a>, truyền thuyết, phong tục và văn hóa dân gian, từ thời cổ đại và trong suốt thời Trung Cổ, khi nhiều câu chuyện phổ biến được phát triển, trong đó lĩnh vực tôn giáo gia nhập thế giới ma thuật, bao gồm cả sự thiêng liêng kết hợp với những từ lóng thông tục. Do yếu tố đặc trưng này, một trong những khu vực của Roma nơi vẫn có thể theo dấu các mảnh vỡ và sự hấp dẫn của văn hóa đại chúng là phường Trastevere đẹp như tranh vẽ, với những con hẻm hẹp, các trattoria (tiệm ăn kiểu Ý truyền thống), nhà thờ thời Trung Cổ và đồi Janiculum.<a href="#cite_note-317">[314]</a> Chính xác là tại Trastevere, bảo tàng văn hóa dân gian và thơ ca Roma vươn mình trỗi dậy, nơi lưu giữ các tài liệu về cuộc sống hàng ngày và các truyền thống thành La Mã xưa, bao gồm cả tác phẩm màu nước Roma sparita nổi tiếng của họa sĩ Ettore Roesler Franz. Tại quận EUR có bảo tàng nghệ thuật quốc gia về truyền thống đại chúng, nơi thu thập các tư liệu truyền thống và dân gian từ khắp nước Ý.<a href="#cite_note-318">[315]</a> Những ngày lễ đáng chú ý tại Roma bao gồm: <ul><li>Sinh nhật thành Roma: 21 tháng 4, ngày lễ kỷ niệm theo truyền thống <a href="/w/index.php?title=Romulus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romulus (trang không tồn tại)">Romulus</a> thành lập Roma, được tổ chức với các buổi biểu diễn trang phục, sự kiện văn hóa và giải trí.<a href="#cite_note-319">[316]</a></li> <li>Quốc tế Lao động: 1 tháng 5, các đoàn thể đơn nhất tổ chức một buổi hòa nhạc miễn phí tại quảng trường Cổng thành Thánh Gioan tại Laterano, nơi có hàng trăm ngàn khán giả tham dự.<a href="#cite_note-320">[317]</a></li> <li>Quốc khánh Cộng hòa Ý: 2 tháng 6, cuộc diễu hành quân sự truyền thống diễn ra dọc theo thông qua đại lộ Công trường Hoàng đế và kết thúc tại quảng trường Venezia trước Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano.</li> <li>Lễ kính Thánh Phêrô và Phaolô Tông Đồ: 29 tháng 6, lễ kính mừng hai vị thánh bảo hộ của Roma, được thành lập theo sắc lệnh của Vương quốc Giáo hoàng vào ngày 29 tháng 4 năm 1818.<a href="#cite_note-321">[318]</a></li> <li>Lễ Noantri: Thứ Bảy đầu tiên sau 16 tháng 7, diễn ra tại phường Trastevere, lễ hội từ cổ xưa kỷ niệm <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_M%E1%BA%B9_n%C3%BAi_Cam%C3%AAl%C3%B4" title="Đức Mẹ núi Camêlô">Đức Mẹ núi Camêlô</a>.<a href="#cite_note-322">[319]</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Giải_trí_và_trình_diễn_sân_khấu">Giải trí và trình diễn sân khấu</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=%C3%82m_nh%E1%BA%A1c_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Âm nhạc Roma (trang không tồn tại)">Âm nhạc Roma</a> và <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tại Roma (trang không tồn tại)">Sự kiện tại Roma</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:204px;max-width:204px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Pannini,_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Pannini%2C_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png/250px-Pannini%2C_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png" decoding="async" width="200" height="160" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Pannini%2C_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png/330px-Pannini%2C_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Pannini%2C_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png/500px-Pannini%2C_Giovanni_Paolo_-_Musical_F%C3%AAte_-_1747.png 2x" data-file-width="1003" data-file-height="804" /></a></div><div class="thumbcaption">Đại nhạc hội năm 1747 tại Nhà hát Argentina, Roma</div></div></div></div></div> Roma là một trung tâm âm nhạc quan trọng với nền <a href="/wiki/%C3%82m_nh%E1%BA%A1c" title="Âm nhạc">âm nhạc</a> lớn mạnh, bao gồm một vài <a href="/wiki/Nh%E1%BA%A1c_vi%E1%BB%87n" class="mw-redirect" title="Nhạc viện">nhạc viện</a> và <a href="/wiki/Nh%C3%A0_h%C3%A1t" class="mw-redirect" title="Nhà hát">nhà hát</a> danh giá. Đây là nơi tọa lạc của <a href="/w/index.php?title=Accademia_Nazionale_di_Santa_Cecilia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Accademia Nazionale di Santa Cecilia (trang không tồn tại)">Học viện quốc gia Thánh Cecilia</a> (thành lập năm 1585), một trong những nhạc viện có bề dày lịch sử lâu nhất thế giới, trong đó những phòng hòa nhạc mới đã được xây dựng tại khu phức hợp âm nhạc cộng đồng đa chức năng <a href="/w/index.php?title=Parco_della_Musica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parco della Musica (trang không tồn tại)">Parco della Musica</a>, một trong những địa điểm âm nhạc lớn nhất thế giới.<a href="#cite_note-323">[320]</a><a href="#cite_note-324">[321]</a> Roma cũng có nhà hát <a href="/wiki/Opera" title="Opera">opera</a> là <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_h%C3%A1t_Opera_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà hát Opera Roma (trang không tồn tại)">Nhà hát Opera Roma</a>, cùng vài viện âm nhạc nhỏ khác. Thành phố cũng là nơi đăng cai cuộc thi <a href="/wiki/Eurovision_Song_Contest" title="Eurovision Song Contest">Eurovision Song Contest</a> (Cuộc thi Ca khúc Truyền hình châu Âu) năm 1991 và <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_%C3%82m_nh%E1%BA%A1c_ch%C3%A2u_%C3%82u_c%E1%BB%A7a_MTV" class="mw-redirect" title="Giải Âm nhạc châu Âu của MTV">lễ trao giải Âm nhạc châu Âu MTV</a> (MTV Europe Music Awards) năm 2004.<a href="#cite_note-325">[322]</a><a href="#cite_note-326">[323]</a> Roma cũng từng có tác động lớn trong lịch sử âm nhạc. <a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_ph%C3%A1i_La_M%C3%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trường phái La Mã (trang không tồn tại)">Trường phái La Mã</a> là một nhóm các <a href="/wiki/Nh%C3%A0_so%E1%BA%A1n_nh%E1%BA%A1c" title="Nhà soạn nhạc">nhà soạn nhạc</a> chủ yếu về mảng nhạc nhà thờ, hoạt động tại thành phố trong thế kỷ 16 và 17, kéo dài từ cuối thời kỳ <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_H%C6%B0ng" title="Phục Hưng">Phục Hưng</a> đến đầu thời kỳ <a href="/wiki/Baroque" title="Baroque">Baroque</a>. Thuật ngữ này cũng dùng để chỉ âm nhạc mà họ sản xuất. Nhiều nhạc sĩ có mối liên hệ trực tiếp với Giáo hội Công giáo, <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a> và <a href="/wiki/Nh%C3%A0_nguy%E1%BB%87n_Sistina" title="Nhà nguyện Sistina">Nhà nguyện Sistina</a> của Giáo hoàng, mặc dù họ làm việc tại một số nhà thờ khác nhau. Về phong cách âm nhạc, họ thường tương phản với <a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_ph%C3%A1i_Venezia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trường phái Venezia (trang không tồn tại)">trường phái Venezia</a>, một phong trào của các nhà soạn nhạc diễn ra cùng thời và có xu hướng cấp tiến hơn. Nhà soạn nhạc nổi tiếng nhất từ trước đến nay của trường phái La Mã là <a href="/wiki/Giovanni_Pierluigi_da_Palestrina" title="Giovanni Pierluigi da Palestrina">Giovanni Pierluigi da Palestrina</a>, tên tuổi ông gắn liền với một tài năng hoàn hảo với phức điệu âm nhạc rõ ràng, nhịp nhàng uyển chuyển suốt 400 năm. Tuy nhiên, cũng có những nhạc sĩ khác hành nghề tại Roma với những phong cách và hình thức đa dạng.<a href="#cite_note-327">[324]</a><a href="#cite_note-328">[325]</a><a href="#cite_note-329">[326]</a><a href="#cite_note-330">[327]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thời_trang">Thời trang</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Via_dei_Condotti_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Via_dei_Condotti_-_panoramio.jpg/250px-Via_dei_Condotti_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Via_dei_Condotti_-_panoramio.jpg/500px-Via_dei_Condotti_-_panoramio.jpg 1.5x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Phố Condotti gần quảng trường Tây Ban Nha.</figcaption></figure> Roma cũng được công nhận rộng rãi là một <a href="/wiki/Kinh_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%9Di_trang" title="Kinh đô thời trang">kinh đô thời trang</a> của thế giới. Mặc dù không đóng vai trò quan trọng như <a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a>, theo <a href="/w/index.php?title=Global_Language_Monitor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Global Language Monitor (trang không tồn tại)">Global Language Monitor</a> năm 2009, Roma bị rơi 2 bậc xuống vị trí thứ 4 trong những trung tâm thời trang quan trọng của thế giới, sau Milano, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_New_York" title="Thành phố New York">New York</a>, <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> và xếp trên <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">Luân Đôn</a><a href="#cite_note-331">[328]</a> và duy trì ở vị thứ 5 trong những năm gần đây.<a href="#cite_note-Fashion2017-25">[24]</a> Các hãng thời trang và trang sức cao cấp nổi bật như <a href="/wiki/Valentino" title="Valentino">Valentino</a>, <a href="/wiki/Bulgari_(nh%C3%A3n_hi%E1%BB%87u)" title="Bulgari (nhãn hiệu)">Bulgari</a>, <a href="/wiki/Fendi" title="Fendi">Fendi</a>,<a href="#cite_note-332">[329]</a> <a href="/w/index.php?title=Laura_Biagiotti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laura Biagiotti (trang không tồn tại)">Laura Biagiotti</a> và <a href="/w/index.php?title=Brioni_(th%E1%BB%9Di_trang)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brioni (thời trang) (trang không tồn tại)">Brioni</a> và <a href="/w/index.php?title=Renato_Balestra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Renato Balestra (trang không tồn tại)">Renato Balestra</a>, có trụ sở chính hoặc được thành lập tại thành phố. Ngoài ra, các thương hiệu lớn khác như <a href="/wiki/Chanel" title="Chanel">Chanel</a>, <a href="/wiki/Prada" title="Prada">Prada</a>, <a href="/wiki/Dolce_%26_Gabbana" title="Dolce & Gabbana">Dolce & Gabbana</a>, <a href="/wiki/Armani" title="Armani">Armani</a> và <a href="/wiki/Versace" title="Versace">Versace</a> có nhiều cửa hàng sang trọng ở Roma, chủ yếu dọc theo con <a href="/w/index.php?title=Via_Condotti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Via Condotti (trang không tồn tại)">phố Condotti</a> thời trang uy tín và cao cấp ở Roma. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ẩm_thực">Ẩm thực</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72019635" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=%E1%BA%A8m_th%E1%BB%B1c_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ẩm thực Roma (trang không tồn tại)">Ẩm thực Roma</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Spaghetti_alla_Carbonara.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Spaghetti_alla_Carbonara.jpg/250px-Spaghetti_alla_Carbonara.jpg" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Spaghetti_alla_Carbonara.jpg/375px-Spaghetti_alla_Carbonara.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Spaghetti_alla_Carbonara.jpg/500px-Spaghetti_alla_Carbonara.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="900" /></a><figcaption>Mì Ý <a href="/wiki/Carbonara" class="mw-redirect" title="Carbonara">Carbonara</a>, một món ăn Roma thường thấy.</figcaption></figure> Ẩm thực của Roma đã phát triển qua nhiều thế kỷ và các thời kỳ biến động của xã hội, văn hóa và chính trị. Roma trở thành một trung tâm nghệ thuật ẩm thực lớn từ thời <a href="/wiki/La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a>. Ẩm thực giai đoạn này chịu ảnh hưởng nhiều từ văn hóa Hy Lạp cổ đại, và sau đó, quá trình bành trướng <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_La_M%C3%A3" title="Đế quốc La Mã">đế quốc La Mã</a> đưa Roma tiếp xúc với nhiều tập quán chế biến món ăn địa phương và kỹ thuật nấu ăn. Ban đầu, sự cách biệt giữa các tầng lớp xã hội không lớn lắm nhưng đã tăng dần theo tốc độ tăng trưởng của đế chế. Sau này, trong thời kỳ Phục Hưng, Roma trở nên nổi tiếng là một trung tâm ẩm thực lớn, vì một số đầu bếp giỏi nhất thời đại làm việc cho các giáo hoàng. Một đầu bếp điển hình là <a href="/w/index.php?title=Bartolomeo_Scappi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bartolomeo Scappi (trang không tồn tại)">Bartolomeo Scappi</a>, làm việc cho <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Pi%C3%B4_IV" title="Giáo hoàng Piô IV">Giáo hoàng Piô IV</a> trong nhà bếp Vatican và trở nên nổi tiếng khi xuất bản cuốn sách nấu ăn Opera dell'arte del cucinare vào năm 1570. Trong đó, ông liệt kê khoảng 1.000 công thức ẩm thực Phục Hưng đồng thời mô tả các kỹ thuật và dụng cụ nấu ăn đồng thời đưa ra hình ảnh được biết đến như chiếc <a href="/wiki/D%C4%A9a" title="Dĩa">nĩa</a> đầu tiên.<a href="#cite_note-Rolland_1-333">[330]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Concia_di_zucchine.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Concia_di_zucchine.jpg/250px-Concia_di_zucchine.jpg" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Concia_di_zucchine.jpg/375px-Concia_di_zucchine.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Concia_di_zucchine.jpg/500px-Concia_di_zucchine.jpg 2x" data-file-width="4160" data-file-height="2340" /></a><figcaption>Concia di zucchine, một ví dụ điển hình của ẩm thực Do Thái Roma.</figcaption></figure> Ngày nay, thành phố đã phát triển nền ẩm thực đặc biệt của riêng mình, dựa trên các sản phẩm của khu vực Campagna gần đó, như thịt cừu và rau củ quả (bông atisô hình cầu khá phổ biến).<a href="#cite_note-334">[331]</a> Song sóng đó, có thể thấy được ảnh hưởng của <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Do_Th%C3%A1i" title="Người Do Thái">người Do Thái</a> trong nền ẩm thực này vì người Do Thái đã sống ở Roma kể từ thế kỷ thứ nhất TCN. Một số ví dụ về món ăn nổi tiếng như "Saltimbocca alla Romana" (giò cuốn Roma) – cốt lết <a href="/wiki/B%C3%AA" title="Bê">bê</a> theo phong cách La Mã; đứng đầu với <a href="/wiki/Gi%C4%83m_b%C3%B4ng" title="Giăm bông">giăm bông</a> tươi, cây <a href="/wiki/X%C3%B4_th%C6%A1m" title="Xô thơm">xô thơm</a>, ninh với <a href="/wiki/R%C6%B0%E1%BB%A3u_vang" title="Rượu vang">rượu vang</a> trắng và <a href="/wiki/B%C6%A1" title="Bơ">bơ</a>; "Carciofi alla giudia" – atisô chiên trong <a href="/wiki/D%E1%BA%A7u_%C3%B4_liu" title="Dầu ô liu">dầu ô liu</a>, món điển hình của người Do Thái Roma; "Carciofi alla Romana" – atisô phong cách Roma, lớp lá bên ngoài được tách bỏ, nhồi với <a href="/wiki/Chi_B%E1%BA%A1c_h%C3%A0" title="Chi Bạc hà">bạc hà</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%8Fi" title="Tỏi">tỏi</a>, vụn <a href="/wiki/B%C3%A1nh_m%C3%AC" title="Bánh mì">bánh mì</a> sau đó đem om; "<a href="/wiki/Carbonara" class="mw-redirect" title="Carbonara">mì Ý Carbonara</a>"– mì <a href="/wiki/Spaghetti" title="Spaghetti">spaghetti</a> với <a href="/wiki/Th%E1%BB%8Bt_hun_kh%C3%B3i" title="Thịt hun khói">thịt xông khói</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A9ng_(th%E1%BB%A9c_%C4%83n)" class="mw-redirect" title="Trứng (thức ăn)">trứng</a> và <a href="/w/index.php?title=Pecorino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pecorino (trang không tồn tại)">pecorino</a>; "Gnocchi di semolino alla Romana" – bánh bao semolina theo phong cách Roma; và một vài món ăn khác.<a href="#cite_note-335">[332]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Điện_ảnh">Điện ảnh</h3></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:448px;max-width:448px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg/250px-Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg/330px-Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg/500px-Audrey_Hepburn_and_Gregory_Peck_on_Vespa_in_Roman_Holiday_trailer.jpg 2x" data-file-width="1440" data-file-height="1080" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Roman_Holiday" title="Roman Holiday">Roman Holiday</a> với hai minh tinh màn bạc <a href="/wiki/Audrey_Hepburn" title="Audrey Hepburn">Audrey Hepburn</a> và <a href="/wiki/Gregory_Peck" title="Gregory Peck">Gregory Peck</a>.</div></div><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Liz_Taylor_1963.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Liz_Taylor_1963.jpg/220px-Liz_Taylor_1963.jpg" decoding="async" width="220" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Liz_Taylor_1963.jpg/330px-Liz_Taylor_1963.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Liz_Taylor_1963.jpg/440px-Liz_Taylor_1963.jpg 2x" data-file-width="561" data-file-height="425" /></a></div><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/Elizabeth_Taylor" title="Elizabeth Taylor">Elizabeth Taylor</a> trong phim bom tấn sử thi huyền thoại <a href="/wiki/Cleopatra_(phim_1963)" title="Cleopatra (phim 1963)">Cleopatra</a> năm 1963.</div></div></div></div></div> Roma được xem là một trong những kinh đô phim ảnh của thế giới nhờ có phim trường <a href="/w/index.php?title=Cinecitt%C3%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cinecittà (trang không tồn tại)">Cinecittà</a>, là cơ sở sản xuất phim và truyền hình lớn nhất tại châu Âu, và là trung tâm của điện ảnh Ý, là nơi sản xuất nhiều bộ phim ăn khách phòng vé nhất ngày nay. Tổ hợp xưởng phim rộng 40 hécta (99 mẫu Anh), cách trung tâm Roma 9 km và là bộ phận của một trong các cộng đồng sản xuất lớn nhất thế giới chỉ sau <a href="/wiki/Hollywood" class="mw-redirect" title="Hollywood">Hollywood</a> với trên 5.000 nhân viên chuyên nghiệp, từ sáng tạo phục trang cho đến hiệu ứng kỹ xảo. Có trên 3.000 sản phẩm được sản xuất tại đây, trong đó có các tác phẩm gần đây như <a href="/w/index.php?title=The_Passion_of_the_Christ&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Passion of the Christ (trang không tồn tại)">The Passion of the Christ</a>, <a href="/w/index.php?title=Gangs_of_New_York&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gangs of New York (trang không tồn tại)">Gangs of New York</a>, <a href="/w/index.php?title=Rome_(TV_series)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rome (TV series) (trang không tồn tại)">Rome</a> của <a href="/wiki/HBO" title="HBO">HBO</a>, <a href="/w/index.php?title=The_Life_Aquatic_with_Steve_Zissou&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Life Aquatic with Steve Zissou (trang không tồn tại)">The Life Aquatic</a> và <a href="/w/index.php?title=The_Decameron&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Decameron (trang không tồn tại)">The Decameron</a> của <a href="/w/index.php?title=Dino_De_Laurentiis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dino De Laurentiis (trang không tồn tại)">Dino De Laurentiis</a>, đến các tác phẩm cổ điển như <a href="/wiki/Ben-Hur_(phim_1959)" title="Ben-Hur (phim 1959)">Ben-Hur</a>, <a href="/wiki/Cleopatra_(phim_1963)" title="Cleopatra (phim 1963)">Cleopatra</a>, và các phim của <a href="/wiki/Federico_Fellini" title="Federico Fellini">Federico Fellini</a>.<a href="#cite_note-romefile1-286">[283]</a> Cinecittà được <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a> thành lập vào năm 1937, và bị <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_Minh" class="mw-redirect" title="Đồng Minh">Đồng Minh</a> oanh tạc trong <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_gi%E1%BB%9Bi_hai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh thế giới giới hai (trang không tồn tại)">Chiến tranh thế giới giới hai</a>. Trong thập niên 1950, đây là địa điểm quay một số tác phẩm phim lớn của Hoa Kỳ, và sau đó trở thành một xưởng phim gắn bó mật thiết nhất với <a href="/wiki/Federico_Fellini" title="Federico Fellini">Federico Fellini</a>. Ngày nay, Cinecittà là xưởng phim duy nhất trên thế giới có các hạ tầng tiền sản xuất, sản xuất và hậu kỳ sản xuất đầy đủ tại một địa điểm, tạo thuận tiện cho các đạo diễn và nhà sản xuất để đi vào với kịch bản trên tay và "bước ra" với một bộ phim đã hoàn thành. Đã có hơn 3000 phim điện ảnh được sản xuất tại đây, trong đó 90 tác phẩm nhận được <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Oscar" title="Giải Oscar">đề cử Oscar</a> và 47 phim đã đoạt giải.<a href="#cite_note-Cinecittà-26">[25]</a><a href="#cite_note-336">[333]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ngôn_ngữ">Ngôn ngữ</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg/330px-DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg" decoding="async" width="300" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg/500px-DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg/960px-DM_TI_Claudius_Tiberinus.jpg 2x" data-file-width="1983" data-file-height="1089" /></a><figcaption>Bản khắc <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh" title="Tiếng Latinh">tiếng Latinh</a>, tại <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3o_t%C3%A0ng_qu%E1%BB%91c_gia_La_M%C3%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bảo tàng quốc gia La Mã (trang không tồn tại)">Bảo tàng quốc gia La Mã</a>.</figcaption></figure> Mặc dù liên hệ ngày nay chỉ với tiếng Latinh, song thành Roma cổ đại thực tế là đa ngôn ngữ. Trong thời cổ xưa nhất, các bộ tộc Sabine và các bộ lạc Latinh cùng chia sẻ khu vực Roma ngày nay. Ngôn ngữ Sabine thuộc <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_g%E1%BB%91c_%C3%9D" title="Nhóm ngôn ngữ gốc Ý">nhóm Ý</a>,<a href="#cite_note-337">[334]</a> cùng với tiếng Etrusca- ngôn ngữ chính của ba vị quốc vương cuối cùng cai trị thành phố cho đến khi thiết lập chế độ cộng hoà vào năm 509 TCN. Urganilla, hay <a href="/w/index.php?title=Plautia_Urgulanilla&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plautia Urgulanilla (trang không tồn tại)">Plautia Urgulanilla</a>, vợ của Hoàng đế Claudius, được cho là một người nói tiếng Etrusca sau mốc này nhiều thế kỷ, theo như lời của Suetonius về Claudius.<a href="#cite_note-338">[335]</a> Tuy nhiên, tiếng Latinh, dưới nhiều dạng tiến hoá khác nhau, là ngôn ngữ chính của thành Roma cổ đại, song do thành phố có nhiều di dân, nô lệ, cư dân, công sứ, đại sứ từ nhiều nơi trên thế giới nên trở thành khu vực đa ngôn ngữ. Nhiều người Roma có học cũng nói tiếng Hy Lạp, và tồn tại các cộng đồng Hy Lạp, Syria và Do Thái lớn tại nhiều nơi của Roma ngay từ trước thời Đế quốc.<a href="#cite_note-339">[336]</a> <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh" title="Tiếng Latinh">Tiếng Latinh</a> tiến hoá vào thời Trung Cổ thành một ngôn ngữ mới là vulgaris (volgare, tức thông tục) hay còn gọi là <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latinh_b%C3%ACnh_d%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Tiếng Latinh bình dân">tiếng Latinh bình dân</a>.<a href="#cite_note-340">[337]</a> Ngôn ngữ này xuất hiện khi hội tụ nhiều phương ngữ khu vực khác nhau, trong đó phương ngữ Toscana chiếm ưu thế, song cư dân Roma cũng phát triển phương ngữ riêng của họ là tiếng Romanesco hay còn có tên đơn giản hơn là tiếng Romano. Tiếng Romanesco được nói vào thời Trung Cổ ban đầu giống với một phương ngữ Nam Ý hơn cả, rất gần với <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Napoli" title="Tiếng Napoli">tiếng Napoli</a> tại <a href="/wiki/Campania" title="Campania">Campania</a> hơn là tiếng <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a> của vùng <a href="/wiki/Toscana" title="Toscana">Toscana</a> (tức <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C3%9D" title="Tiếng Ý">tiếng Ý</a> chuẩn).<a href="#cite_note-sie-341">[338]</a><a href="#cite_note-342">[339]</a> Văn chương phương ngữ viết bằng dạng truyền thống của Romanesco bao gồm các tác phẩm như của <a href="/w/index.php?title=Giuseppe_Gioachino_Belli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giuseppe Gioachino Belli (trang không tồn tại)">Giuseppe Gioachino Belli</a> (một trong những nhà thơ Ý quan trọng nhất), <a href="/w/index.php?title=Trilussa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trilussa (trang không tồn tại)">Trilussa</a> và <a href="/w/index.php?title=Cesare_Pascarella&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cesare Pascarella (trang không tồn tại)">Cesare Pascarella</a>. Tiếng Romanesco là một "lingua vernacola" (thổ ngữ), có nghĩa là trong nhiều thế kỷ nó không tồn tại ở dạng viết mà chỉ được cư dân nói.<a href="#cite_note-343">[340]</a><a href="#cite_note-344">[341]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nove-bone.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Nove-bone.jpg/250px-Nove-bone.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Nove-bone.jpg/375px-Nove-bone.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Nove-bone.jpg/500px-Nove-bone.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Một tấm bảng quảng cáo ở trạm tàu điện ngầm tại Roma chào mời bằng tiếng Romanesco.</figcaption></figure> Ảnh hưởng của văn hoá Firenze vào thời Phục Hưng, và việc nhiều người Firenze di cư đến Roma theo hai giáo hoàng xuất thân từ <a href="/wiki/Nh%C3%A0_Medici" title="Nhà Medici">Nhà Medici</a> (<a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_L%C3%AA%C3%B4_X" title="Giáo hoàng Lêô X">Lêô X</a> và <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Cl%C3%AAment%C3%AA_VII" title="Giáo hoàng Clêmentê VII">Clêmentê VII</a>), gây biến đổi lớn trong phương ngữ, nó bắt đầu giống với các dạng Toscana hơn.<a href="#cite_note-345">[342]</a> Điều này được duy trì trong giới hạn thành Roma cho đến thế kỷ 19, và mở rộng đến các nơi khác thuộc Lazio từ đầu thế kỷ 20 do dân số gia tăng tại Roma và sự cải thiện của hệ thống giao thông. Do kết quả từ giáo dục và truyền thông, tiếng Romanesco ngày càng trở nên tương đồng hơn với tiếng Ý tiêu chuẩn, và cũng vì vậy tiếng Romanesco hiện tại có ngữ pháp và từ vựng tương đối khác so với các phương ngữ khác thuộc miền Trung Ý.<a href="#cite_note-dia-346">[343]</a> Tiếng Romanesco đương thời chủ yếu được thể hiện bởi các diễn viên và nữ diễn viên nổi tiếng, chẳng hạn như <a href="/wiki/Alberto_Sordi" title="Alberto Sordi">Alberto Sordi</a>, <a href="/w/index.php?title=Aldo_Fabrizi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aldo Fabrizi (trang không tồn tại)">Aldo Fabrizi</a>, <a href="/wiki/Anna_Magnani" title="Anna Magnani">Anna Magnani</a>, <a href="/w/index.php?title=Carlo_Verdone&action=edit&redlink=1" class="new" title="Carlo Verdone (trang không tồn tại)">Carlo Verdone</a>, <a href="/w/index.php?title=Enrico_Montesano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Enrico Montesano (trang không tồn tại)">Enrico Montesano</a>, <a href="/w/index.php?title=Gigi_Proietti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gigi Proietti (trang không tồn tại)">Gigi Proietti</a> và <a href="/w/index.php?title=Nino_Manfredi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nino Manfredi (trang không tồn tại)">Nino Manfredi</a>. Đóng góp lịch sử của Roma cho ngôn ngữ của toàn cầu còn rộng hơn nhiều, thông qua quá trình La Mã hoá, cư dân Ý, <a href="/wiki/Gallia" title="Gallia">Gallia</a> (Pháp), bán đảo Iberia và <a href="/w/index.php?title=Dacia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dacia (trang không tồn tại)">Dacia</a> (Romania) phát triển các ngôn ngữ bắt nguồn trực tiếp từ tiếng Latinh, và được sử dụng tại nhiều phần rộng lớn trên thế giới thông qua ảnh hưởng văn hoá, thuộc địa hoá và di cư. Ngoài ra, nó còn ảnh hưởng đến tiếng Anh hiện đại, do <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Norman" title="Người Norman">người Norman</a> khi chinh phục Anh đã đem theo một tỷ lệ lớn từ vựng mà họ mượn từ tiếng Latinh. Chữ cái Latinh là hệ thống chữ viết phổ biến nhất trên thế giới xét về số lượng ngôn ngữ.<a href="#cite_note-347">[344]</a> Roma từ lâu đã có nhiều cộng đồng nghệ thuật, cư dân ngoại quốc và lượng lớn các du học sinh hoặc khách hành hương ngoại quốc, do đó luôn là một thành phố đa ngôn ngữ. Ngày nay, do du lịch đại chúng, có nhiều ngôn ngữ được sử dụng trong du lịch, đặc biệt là tiếng Anh được biết đến phổ biến trong các vùng du lịch, và thành phố có lượng lớn các di dân và có nhiều khu vực nhập cư đa ngôn ngữ. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tội_phạm,_an_ninh_và_khủng_bố">Tội phạm, an ninh và khủng bố</h3></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_d%E1%BA%ABn_t%E1%BA%ADp_tin/Banda_della_Magliana.jpg" title="Đặc biệt:Đường dẫn tập tin/Banda della Magliana.jpg"><img resource="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Banda_della_Magliana.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Banda_della_Magliana.jpg/250px-Banda_della_Magliana.jpg" decoding="async" width="250" height="219" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d5/Banda_della_Magliana.jpg 1.5x" data-file-width="315" data-file-height="276" /></a><figcaption>Băng đảng Magliana có nguồn gốc tại Roma.</figcaption></figure> Roma thể hiện mức độ tội phạm từ trung bình đến cao. Thủ đô của Ý là địa bàn hoạt động của các băng nhóm <a href="/wiki/T%E1%BB%99i_ph%E1%BA%A1m_c%C3%B3_t%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c" title="Tội phạm có tổ chức">tội phạm có tổ chức</a> nổi bật gồm có Mafia Thủ đô (Mafia Capitale), băng đảng Magliana (Banda della Magliana) và bang hội Casamonica (Clan dei Casamonica) cùng một vài nhóm nhỏ khác, hoạt động chủ yếu ở các lĩnh vực kinh doanh phi pháp, buôn lậu, ma túy, ám sát, bắt cóc, đánh bạc, cá độ, mại dâm, cướp, lừa đảo, buôn bán vũ khí, cho vay nặng lãi, giết người theo hợp đồng, tống tiền, rửa tiền, và đặc biệt là hối lộ, tham nhũng, lũng đoạn công quỹ dính líu đến quan chức chính quyền thành phố.<a href="#cite_note-Rai_-_Radiotelevisione_Italiana-348">[345]</a><a href="#cite_note-349">[346]</a><a href="#cite_note-350">[347]</a><a href="#cite_note-351">[348]</a> Nhiều khu vực đô thị phụ cận trung tâm đang trở nên nhếch nhác và tỷ lệ tội phạm rộng lớn đến mức lớn hơn nhiều so với các thành phố phía bắc và khu vực Trung Âu. Năm 2010, theo Hiệp hội Cảnh sát Quốc gia Ý, Roma đứng thứ hai sau Milano về số tội phạm trên 100.000 dân, tâm điểm là đột nhập bất hợp pháp, trộm xe, buôn lậu và cướp, trong khi năm 2011, thủ đô đã dẫn đầu về số vụ giết người.<a href="#cite_note-Rome_Milan-352">[349]</a> Theo thống kê của Liên minh châu Âu năm 2015 Roma có tỷ lệ 0,7 vụ giết người trên 100.000 dân, thấp hơn các thành phố lớn khác của Ý như <a href="/wiki/Venezia" title="Venezia">Venezia</a> (1,1), <a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a> (1), <a href="/wiki/Torino" title="Torino">Torino</a> (0,8) hay <a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napoli</a> (3,9),<a href="#cite_note-353">[350]</a> và có xu hướng giảm rõ rệt trong những năm gần đây, khiến Roma trở thành một trong những thành phố an toàn nhất thế giới về tội phạm bạo lực. Tuy vậy, nạn móc túi và giật túi xách vẫn là vấn đề khá nghiêm trọng tại thủ đô, gồm nhiều hình thức đa dạng từ các toán thiếu niên <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Di-gan" class="mw-redirect" title="Người Di-gan">Di-gan</a> cho đến những người trưởng thành ăn vận lịch thiệp hay một nhóm trẻ em hồn nhiên. Hầu hết các vụ trộm được báo cáo xảy ra tại các địa điểm du lịch đông đúc, trên xe buýt, tàu điện ngầm, phương tiện công cộng hoặc tại các nhà ga lớn như Termini, chủ yếu nhằm vào khách du lịch.<a href="#cite_note-354">[351]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rome_Easter_2019_police_army_high_security.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Rome_Easter_2019_police_army_high_security.jpg/250px-Rome_Easter_2019_police_army_high_security.jpg" decoding="async" width="250" height="141" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Rome_Easter_2019_police_army_high_security.jpg/500px-Rome_Easter_2019_police_army_high_security.jpg 1.5x" data-file-width="5312" data-file-height="2988" /></a><figcaption>Quân đội và cảnh sát thắt chặt an ninh quanh khu vực <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> trong dịp lễ <a href="/wiki/L%E1%BB%85_Ph%E1%BB%A5c_Sinh" title="Lễ Phục Sinh">Phục Sinh</a> năm 2019.</figcaption></figure> Vào giữa năm 2014, thủ lĩnh <a href="/wiki/Abu_Bakr_al-Baghdadi" title="Abu Bakr al-Baghdadi">Abu Bakr al-Baghdadi</a> của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_Iraq_v%C3%A0_Levant" title="Nhà nước Hồi giáo Iraq và Levant">Nhà nước Hồi giáo</a> sau khi tự cho mình là <a href="/wiki/Khalip" title="Khalip">Khalip</a> đã tuyên bố sẽ "xâm lược Roma" và tổ chức này đã liên tục nhiều lần xác định rằng Vatican là một "mục tiêu tiềm năng" và sẽ "cắm ngọn cờ đen khalipha trên nóc của Nhà thờ Thánh Phêrô" trong các thông cáo tuyên truyền của mình. Theo các phân tích thống kê các tài liệu liên quan cho thấy rằng Nhà nước Hồi giáo dành sự chú ý đặc biệt của mình cho Roma với vai trò là biểu tượng của phương Tây và thế giới Kitô giáo.<a href="#cite_note-355">[352]</a><a href="#cite_note-356">[353]</a> Trong năm 2018 Roma được đánh giá là một địa điểm đe dọa ở mức cao đối với hoạt động tấn công khủng bố nhắm vào lợi ích của Mỹ và phương Tây trong một báo cáo của <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ngo%E1%BA%A1i_giao_Hoa_K%E1%BB%B3" class="mw-redirect" title="Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ">Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ</a>.<a href="#cite_note-357">[354]</a> Tuy nhiên trong suốt những năm gần đây, Ý nhìn chung hay Roma và Vatican nói riêng vẫn chưa phải hứng chịu một vụ tấn công khủng bố Hồi giáo đẫm máu nào hay trải qua mức độ cực đoan hóa trong nước cao như những nước láng giềng châu Âu bên cạnh, bởi kinh nghiệm điều tra đặc thù và mức độ ngăn chặn hiệu quả của cảnh sát Ý, đồng thời người ta tin rằng ngoại lệ đặc biệt này cũng nhờ vào hiệu ứng mafia, trong đó sự kiểm soát mạnh của mafia Ý đã âm thầm răn đe những kẻ thánh chiến khỏi những chỗ bám víu lợi thế, xâm nhập và phá vỡ các mạng lưới khủng bố thông qua các mối quan hệ xã hội và gia đình chặt chẽ.<a href="#cite_note-358">[355]</a><a href="#cite_note-359">[356]</a> Mặc dù vậy, thành phố thường đặt trong tình trạng báo động cao và được thắt chặt an ninh trong các dịp lễ quan trọng như <a href="/wiki/Gi%C3%A1ng_sinh" class="mw-redirect" title="Giáng sinh">Giáng sinh</a> hay <a href="/wiki/Ph%E1%BB%A5c_sinh" title="Phục sinh">Phục sinh</a>.<a href="#cite_note-360">[357]</a><a href="#cite_note-361">[358]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chất_lượng_sống">Chất lượng sống</h3></div> Theo một cuộc khảo sát được thực hiện bởi văn phòng thống kê thành phố Roma năm 2007, chất lượng cuộc sống của người dân thủ đô nhìn chung là tốt. Tuy nhiên, thành phố đã bộc lộ nhiều điểm yếu khác nhau. Trong số này, tồn tại nhức nhối vấn đề giao thông đô thị, môi trường và <a href="/wiki/%C3%94_nhi%E1%BB%85m_ti%E1%BA%BFng_%E1%BB%93n" title="Ô nhiễm tiếng ồn">ô nhiễm tiếng ồn</a> do việc sử dụng phương tiện cá nhân ngày càng tăng; Roma chịu ảnh hưởng bởi sự hiện diện lớn của các biển quảng cáo bao gồm cả quảng cáo trái phép bên cạnh các "tác phẩm đường phố" tranh phun sơn <a href="/wiki/Graffiti" title="Graffiti">graffiti</a> phá hoại. Một vấn đề khác liên quan đến các dịch vụ công ích tại Roma, đôi khi rất khó tiếp cận đặc biệt ở người cao tuổi. Trong số các khía cạnh tích cực, sự hài lòng của người dân sống ở Roma xuất hiện, tận hưởng hàng ngày di sản lịch sử và khảo cổ của thành phố, vẻ đẹp hoành tráng, nghệ thuật và văn hóa, khí hậu ôn hòa, gần biển và là trung tâm của Kitô giáo, bên cạnh các cơ hội tiếp cận giáo dục và đào tạo, các cơ sở thể thao khác nhau và nhiều khu vực phủ xanh rộng lớn.<a href="#cite_note-qualit-362">[359]</a><a href="#cite_note-363">[360]</a><a href="#cite_note-364">[361]</a> Do tội phạm có tổ chức ngày càng gia tăng, thủ đô trở thành một trong những thành phố có tỷ lệ tội phạm cao và phức tạp nhất ở Ý.<a href="#cite_note-Rome_Milan-352">[349]</a> Theo điều tra về tình hình mất an ninh trật tự và sự xuống cấp ở vùng ngoại ô đô thị được thực hiện vào năm 2009 bởi Khoa Xã hội học của La Sapienza thay mặt cho Đài quan sát an ninh và pháp lý khu vực, có đến hơn nửa số người dân Roma được hỏi xem vùng ngoại ô phụ cận là nguy hiểm, trên hết là do tội phạm và tai nạn giao thông. Hơn nữa, phần lớn số người được hỏi cho rằng có những khu vực không an toàn trong thành phố, nơi tốt hơn là không nên đi.<a href="#cite_note-365">[362]</a> Theo một khảo sát về chất lượng cuộc sống được thực hiện vào năm 2015 bởi công ty tư vấn Mercer, mặc dù có những mặt tích cực, Roma đứng vị trí thứ 52 thế giới, bị điểm trừ do hệ thống giao thông và môi trường kinh doanh không tối ưu, vẫn cách xa vị trí thứ 41 của Milano.<a href="#cite_note-366">[363]</a> Theo thống kê gần đây của Greenspace, Roma nằm trong số những thành phố tồi tệ nhất ở châu Âu về an toàn đường bộ, giao thông và ô nhiễm.<a href="#cite_note-367">[364]</a> Tương tự với các đô thị lớn khác ở châu Âu, thủ đô của Ý hiện đang đối mặt với <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_nh%E1%BA%ADp_c%C6%B0_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Khủng hoảng người nhập cư châu Âu">khủng hoảng người nhập cư</a> trầm trọng ở mức đỉnh điểm, gây ra nhiều vấn đề nhức nhối nan giải.<a href="#cite_note-368">[365]</a><a href="#cite_note-369">[366]</a><a href="#cite_note-370">[367]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Thể_thao">Thể thao</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:408px;max-width:408px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:L%27Olimpico_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/L%27Olimpico_-_panoramio.jpg/250px-L%27Olimpico_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/L%27Olimpico_-_panoramio.jpg/330px-L%27Olimpico_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/L%27Olimpico_-_panoramio.jpg/500px-L%27Olimpico_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg/250px-Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg" decoding="async" width="200" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg/330px-Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b9/Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg/500px-Stadio_Olimpico_e_Stadio_dei_Marmi.jpg 2x" data-file-width="5315" data-file-height="4081" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/S%C3%A2n_v%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%99ng_Olimpico" title="Sân vận động Olimpico">Sân vận động Olimpico</a>, sân nhà của <a href="/wiki/A.S._Roma" title="A.S. Roma">A.S. Roma</a> và <a href="/wiki/S.S._Lazio" title="S.S. Lazio">S.S. Lazio</a>, là một trong các sân vận động lớn nhất tại châu Âu, với sức chứa 70.000 chỗ.<a href="#cite_note-371">[368]</a></div></div></div></div> <a href="/wiki/B%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1" title="Bóng đá">Bóng đá</a> là môn thể thao phổ biến nhất tại Roma, giống như phần còn lại của đất nước. Thành phố từng tổ chức các trận đấu chung kết của <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_v%C3%B4_%C4%91%E1%BB%8Bch_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" class="mw-redirect" title="Giải bóng đá vô địch thế giới">Giải bóng đá vô địch thế giới</a> (FIFA World Cup) năm <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_v%C3%B4_%C4%91%E1%BB%8Bch_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_1934" class="mw-redirect" title="Giải bóng đá vô địch thế giới 1934">1934</a> và <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_v%C3%B4_%C4%91%E1%BB%8Bch_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_1990" class="mw-redirect" title="Giải bóng đá vô địch thế giới 1990">1990</a>. Trận chung kết năm 1990 diễn ra trên <a href="/wiki/S%C3%A2n_v%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%99ng_Olimpico" title="Sân vận động Olimpico">Sân vận động Olimpico</a>, đây cũng là sân nhà của các câu lạc bộ địa phương thi đấu tại Giải bóng đá vô địch quốc gia Ý <a href="/wiki/Serie_A" title="Serie A">Serie A</a> là <a href="/wiki/S.S._Lazio" title="S.S. Lazio">S.S. Lazio</a> thành lập vào năm 1900, và <a href="/wiki/A.S._Roma" title="A.S. Roma">A.S. Roma</a> thành lập vào năm 1927, kình địch giữa họ trong các trận <a href="/wiki/Derby_(b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1)" title="Derby (bóng đá)">Derby Thủ đô</a> trở thành một phần chủ yếu trong văn hoá thể thao Roma.<a href="#cite_note-372">[369]</a> Các cầu thủ chơi cho hai câu lạc bộ này và đồng thời sinh ra tại Roma có xu hướng trở nên đặc biệt nổi tiếng, chẳng hạn như các cầu thủ <a href="/wiki/Francesco_Totti" title="Francesco Totti">Francesco Totti</a> và <a href="/wiki/Daniele_De_Rossi" title="Daniele De Rossi">Daniele De Rossi</a> của A.S. Roma hay <a href="/wiki/Alessandro_Nesta" title="Alessandro Nesta">Alessandro Nesta</a> của S.S. Lazio. <a href="/wiki/Atletico_Roma_F.C." title="Atletico Roma F.C.">Atletico Roma F.C.</a> là một đội bóng nhỏ chơi tại giải hạng nhất cho đến năm 2012, sân nhà của đội bóng này là <a href="/w/index.php?title=Stadio_Flaminio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadio Flaminio (trang không tồn tại)">Sân vận động Flaminio</a>. Roma từng đăng cai <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1960" title="Thế vận hội Mùa hè 1960">Thế vận hội Mùa hè 1960</a>, đạt được thành công vang dội, sử dụng nhiều địa điểm cổ đại như <a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Borghese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Borghese (trang không tồn tại)">Biệt thự Borghese</a> và <a href="/wiki/Nh%C3%A0_t%E1%BA%AFm_Caracalla" title="Nhà tắm Caracalla">Nhà tắm Caracalla</a> làm địa điểm thi đấu. Để phục vụ Thế vận hội, nhiều công trình đã được xây dựng, đáng chú ý là <a href="/wiki/S%C3%A2n_v%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%99ng_Olimpico" title="Sân vận động Olimpico">Sân vận động Olimpico</a> mới với quy mô lớn hơn (cũng được mở rộng và đổi mới để đủ điều kiện tổ chức và trận đấu chung kết của <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_v%C3%B4_%C4%91%E1%BB%8Bch_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_1990" title="Giải vô địch bóng đá thế giới 1990">FIFA World Cup năm 1990</a>), Làng Olimpico (sau này tái phát triển thành một khu dân cư). <a href="/wiki/S%C3%A2n_v%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%99ng_Olimpico" title="Sân vận động Olimpico">Sân vận động Olimpico</a> từng là một trong những sân vận động đăng cai vòng bảng <a href="/wiki/Euro_2020" class="mw-redirect" title="Euro 2020">Euro 2020</a>, giải đấu mà <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99i_tuy%E1%BB%83n_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_qu%E1%BB%91c_gia_%C3%9D" title="Đội tuyển bóng đá quốc gia Ý">Đội tuyển bóng đá quốc gia Ý</a> đã lên ngôi vô địch. Roma từng ứng cử đăng cai Thế vận hội Mùa hè năm 2020 song đã rút lui trước khi hạn chót nộp hồ sơ kết thúc.<a href="#cite_note-olympic.org-373">[370]</a><a href="#cite_note-Bladesplace.id.au-374">[371]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rome_Olympics_1960_-_Opening_Day.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Rome_Olympics_1960_-_Opening_Day.jpg/250px-Rome_Olympics_1960_-_Opening_Day.jpg" decoding="async" width="250" height="170" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Rome_Olympics_1960_-_Opening_Day.jpg/500px-Rome_Olympics_1960_-_Opening_Day.jpg 1.5x" data-file-width="1207" data-file-height="821" /></a><figcaption>Ngày khai mạc <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1960" title="Thế vận hội Mùa hè 1960">Thế vận hội Mùa hè 1960</a> tại Roma</figcaption></figure> Roma còn từng tổ chức giải bóng rổ châu Âu <a href="/w/index.php?title=EuroBasket&action=edit&redlink=1" class="new" title="EuroBasket (trang không tồn tại)">EuroBasket</a> năm 1991 và có đội tuyển bóng rổ <a href="/w/index.php?title=Virtus_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Virtus Roma (trang không tồn tại)">Virtus Roma</a> được công nhận quốc tế.<a href="#cite_note-375">[372]</a> <a href="/wiki/Rugby_union" class="mw-redirect" title="Rugby union">Rugby union</a> được đón nhận rộng rãi. Cho đến năm 2011, <a href="/w/index.php?title=Stadio_Flaminio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stadio Flaminio (trang không tồn tại)">sân vận động Flaminio</a> là sân nhà của đội tuyển rugby quốc gia Ý, đội tuyển thi đấu trong giải vô địch Sáu nước từ năm 2000. Đội tuyển nay thi đấu các trận sân nhà tại sân vận động Olimpico do sân vận động Flaminio cần cải thiện sức chứa và tính an toàn. Roma có các đội tuyển rugby union địa phương như Rugby Roma (thành lập vào năm 1930 và nhiều lần vô địch nước Ý), Unione Rugby Capitolina và S.S. Lazio 1927 (nhánh rugby union của câu lạc bộ thể thao <a href="/wiki/S.S._Lazio" title="S.S. Lazio">S.S. Lazio</a>). Mỗi tháng 5 hàng năm Roma tổ chức giải đấu quần vợt <a href="/wiki/ATP_World_Tour_Masters_1000" class="mw-redirect" title="ATP World Tour Masters 1000">ATP World Tour Masters 1000</a> trên sân đất nện <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Italico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công trường Italico (trang không tồn tại)">Công trường Italico</a>.<a href="#cite_note-376">[373]</a> Đua xe đạp phổ biến vào giai đoạn sau Chiến tranh thế giới thứ hai, song tính phổ biến của nó đã mất đi. Roma là nơi tổ chức chặng cuối của <a href="/wiki/Giro_d%27Italia" title="Giro d'Italia">Giro d'Italia</a> trong ba lần, vào năm 1911, 1950, và 2009.<a href="#cite_note-377">[374]</a><a href="#cite_note-378">[375]</a><a href="#cite_note-bikeraceinfo2-379">[376]</a><a href="#cite_note-BRI_1951_Giro-380">[377]</a> Roma cũng có nhiều đội tuyển thể thao khác, gồm có bóng chuyền (<a href="/w/index.php?title=M._Roma_Volley&action=edit&redlink=1" class="new" title="M. Roma Volley (trang không tồn tại)">M. Roma Volley</a>), <a href="/wiki/B%C3%B3ng_n%C3%A9m" title="Bóng ném">bóng ném</a> hay <a href="/wiki/B%C3%B3ng_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_(th%E1%BB%83_thao)" title="Bóng nước (thể thao)">bóng nước</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Giao_thông">Giao thông</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:368px;max-width:368px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:162px;max-width:162px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Aeroporto_Fiumicino_-_Torre_ENAV_ristrutturata_2015.jpeg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Aeroporto_Fiumicino_-_Torre_ENAV_ristrutturata_2015.jpeg/250px-Aeroporto_Fiumicino_-_Torre_ENAV_ristrutturata_2015.jpeg" decoding="async" width="160" height="125" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Aeroporto_Fiumicino_-_Torre_ENAV_ristrutturata_2015.jpeg/330px-Aeroporto_Fiumicino_-_Torre_ENAV_ristrutturata_2015.jpeg 2x" data-file-width="2534" data-file-height="1973" /></a></div></div><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg/250px-Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg" decoding="async" width="200" height="124" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg/330px-Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg/500px-Rom_Fiumicino_2011-by-RaBoe-02.jpg 2x" data-file-width="2089" data-file-height="1300" /></a></div></div></div><div class="trow" style="display:flex"><div class="thumbcaption"><a href="/wiki/S%C3%A2n_bay_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Leonardo_da_Vinci" title="Sân bay quốc tế Leonardo da Vinci">Sân bay quốc tế Leonardo da Vinci-Fiumicino</a> được xếp hạng là sân bay tốt nhất <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> trong 4 năm liền từ 2018.</div></div></div></div> Roma là trung tâm của mạng lưới đường hướng tâm chạy theo những con đường nhấp nhô có từ thời La Mã cổ đại, bắt đầu từ ngọn <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Capitolinus" title="Đồi Capitolinus">đồi Capitolinus</a> và nối liền thành Roma với phần còn lại Đế quốc La Mã. Roma ngày nay được khoanh vòng ở khoảng cách khoảng 11 km (6 dặm) là tuyến đường vòng cung (<a href="/w/index.php?title=Grande_Raccordo_Anulare&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grande Raccordo Anulare (trang không tồn tại)">Grande Raccordo Anulare</a> hoặc GRA).<a href="#cite_note-anas-com1248-381">[378]</a> Do vị trí nằm ở trung tâm bán đảo Ý, Roma là nút giao đường sắt trọng điểm tại miền Trung nước Ý. Nhà ga chính của Roma, Termini, là một trong những nhà ga lớn nhất ở châu Âu và có lưu lượng khách sử dụng nhiều nhất ở Ý, với khoảng 400.000 hành khách được chuyên chở mỗi ngày. Nhà ga lớn thứ hai trong thành phố là nhà ga Roma Tiburtina, hiện đang được tái phát triển thành một trạm <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_s%E1%BA%AFt_cao_t%E1%BB%91c" title="Đường sắt cao tốc">đường sắt cao tốc</a>.<a href="#cite_note-382">[379]</a> Cũng như các chuyến tàu cao tốc thường xuyên đến tất cả các thành phố lớn của Ý, Roma kết nối hàng đêm bằng các dịch vụ tàu 'thuyền nằm' đến <a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a> và quốc tế bằng các dịch vụ ngủ qua đêm đến <a href="/wiki/M%C3%BCnchen" title="München">München</a> và <a href="/wiki/Vi%C3%AAn" title="Viên">Viên</a> bằng đường sắt ÖBB của <a href="/wiki/%C3%81o" title="Áo">Áo</a>. Có ba sân bay phục vụ tại Roma. Sân bay quốc tế liên lục địa <a href="/wiki/S%C3%A2n_bay_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Leonardo_da_Vinci" title="Sân bay quốc tế Leonardo da Vinci">Leonardo da Vinci</a> là sân bay chính của Ý và thường được gọi là "Sân bay Fiumicino",<a href="#cite_note-383">[380]</a> vì nó nằm trong huyện <a href="/wiki/Fiumicino" title="Fiumicino">Fiumicino</a> phía tây nam của Roma nơi sông Tiber đổ ra <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_Trung_H%E1%BA%A3i" title="Địa Trung Hải">Địa Trung Hải</a>. Năm 2018, Leonardo da Vinci-Fiumicino đứng vị trí thứ 9 trong các sân bay tốt nhất thế giới và được xếp hạng là sân bay phát triển và cải thiện nhanh nhất, và trở thành sân bay tốt nhất của châu Âu trong cùng năm.<a href="#cite_note-384">[381]</a><a href="#cite_note-385">[382]</a> Tính đến năm 2021, Fiumicino của Roma là sân bay tốt nhất châu Âu trong 4 năm liên tiếp.<a href="#cite_note-besteuropeairport-386">[383]</a> Sân bay thứ hai là <a href="/wiki/S%C3%A2n_bay_Ciampino_Roma" title="Sân bay Ciampino Roma">Ciampino Roma</a>,<a href="#cite_note-387">[384]</a> trước đây là một sân bay dân sự và quân sự kết hợp, thường được gọi là "Sân bay Ciampino" vì nó nằm bên cạnh huyện Ciampino về phía đông nam Roma. Sân bay thứ ba là <a href="/w/index.php?title=Roma-Urbe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roma-Urbe (trang không tồn tại)">Roma-Urbe</a>, một sân bay nhỏ có lưu lượng thấp nằm cách khoảng 6 km về phía Bắc trung tâm thành phố, dành riêng phục vụ cho hầu hết máy bay trực thăng và các chuyến bay tư nhân.<a href="#cite_note-Urbe_Airport_unofficial_website-388">[385]</a><a href="#cite_note-scribd1-389">[386]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:383px;max-width:383px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg/250px-Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg" decoding="async" width="200" height="132" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg/330px-Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg/500px-Ostia_porto_Turistica_-_panoramio.jpg 2x" data-file-width="1642" data-file-height="1084" /></a></div><div class="thumbcaption">Cảng du lịch Ostia.</div></div><div class="tsingle" style="width:177px;max-width:177px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Giorcescivitavecchia3.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Giorcescivitavecchia3.JPG/250px-Giorcescivitavecchia3.JPG" decoding="async" width="175" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Giorcescivitavecchia3.JPG/330px-Giorcescivitavecchia3.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Giorcescivitavecchia3.JPG/500px-Giorcescivitavecchia3.JPG 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a></div><div class="thumbcaption">Cảng Civitavecchia.</div></div></div></div></div> Mặc dù Roma có một quận giáp Địa Trung Hải (Quận 10, Ostia), nơi này chỉ có bến du thuyền và bến cảng nhỏ cho các tàu đánh cá. Cảng chính phục vụ Roma là <a href="/w/index.php?title=Port_of_Civitavecchia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Port of Civitavecchia (trang không tồn tại)">cảng Civitavecchia</a>, tọa lạc khoảng 62 km (39 dặm) về phía tây bắc của thành phố.<a href="#cite_note-390">[387]</a> Thành phố Roma đang hứng chịu các vấn đề giao thông, chủ yếu là do mô hình đường xuyên tâm đã gây khó khăn cho người dân Roma: nếu muốn di chuyển từ các vùng lân cận của một trong những tuyến đường xuyên tâm đến tuyến đường khác họ phải đi vào trung tâm lịch sử hoặc phải đi đường vòng. Vấn đề này không thể giải quyết do quy mô hệ thống tàu điện ngầm tại Roma bị hạn chế so với các thành phố khác có kích thước tương tự. Ngoài ra, Roma chỉ có 21 xe <a href="/wiki/T%E1%BA%AFc_xi" class="mw-redirect" title="Tắc xi">taxi</a> cho mỗi 10.000 dân, cách biệt xa so với các thành phố lớn ở châu Âu.<a href="#cite_note-391">[388]</a> Nạn tắc nghẽn xe hơi thường xuyên xảy ra trong những năm 1970 và 1980 đã dẫn đến việc hạn chế lưu thông phương tiện vào trung tâm nội thành trong thời điểm ban ngày. Những khu vực áp dụng hạn chế được gọi là Khu Hạn chế Giao thông (Zona a Traffico Limitato (ZTL) trong tiếng Ý). Gần đây hơn, lượng giao thông tấp nập vào ban đêm ở <a href="/w/index.php?title=Trastevere&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trastevere (trang không tồn tại)">Trastevere</a>, <a href="/w/index.php?title=Testaccio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Testaccio (trang không tồn tại)">Testaccio</a> và khu San Lorenzo đã dẫn đến việc hình thành những khu ZTL đêm ở những vùng đó.<a href="#cite_note-392">[389]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Roma_MetropolitanaC_e_Ferrovia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Roma_MetropolitanaC_e_Ferrovia.svg/250px-Roma_MetropolitanaC_e_Ferrovia.svg.png" decoding="async" width="250" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Roma_MetropolitanaC_e_Ferrovia.svg/500px-Roma_MetropolitanaC_e_Ferrovia.svg.png 1.5x" data-file-width="1184" data-file-height="959" /></a><figcaption>Bản đồ các tuyến tàu điện ngầm (metro) và giao thông đường sắt ở Roma.</figcaption></figure> Một hệ thống tàu điện ngầm 3 tuyến đã đi vào hoạt động tại Roma. Việc xây dựng nhánh đầu tiên bắt đầu vào những năm 1930. Tuyến đường này đã được lên kế hoạch trước với mục tiêu nhanh chóng kết nối Termini với khu E42 vừa được quy hoạch ở ngoại ô phía Nam, nơi dự định tổ chức Hội chợ Thế giới 1942. Sự kiện này đã không thể diễn ra vì chiến tranh. Khu vực này sau đó một phần được thiết kế lại và đổi tên thành EUR (Esposizione Universale di Roma: Triển lãm Thế giới Roma) trong những năm 1950 để đóng vai trò như một khu kinh doanh hiện đại. Cuối cùng, tuyến metro này đã được mở vào năm 1955 và hiện nay đang là phần phía nam của Tuyến B.<a href="#cite_note-lineaBstoria-393">[390]</a> Tuyến A khai trương vào năm 1980, chạy từ Ottaviano đến nhà ga Anagnina, sau đó mở rộng quãng đường đến Battistini (1999-2000). Trong những năm 1990, phần mở rộng của Tuyến B đã đi vào hoạt động, chạy từ Termini đến Rebibbia. Mạng lưới tàu điện ngầm nói chung là đáng tin cậy (mặc dù nó có thể bị tắc nghẽn trong giờ cao điểm và trong các sự kiện, đặc biệt là Tuyến A) vì độ dài tương đối ngắn. Hai Tuyến A và B giao nhau ở nhà ga Termini. Một nhánh mới của Tuyến B (B1) đã khai trương vào ngày 13 tháng 6 năm 2012 sau khi được xây dựng với chi phí ước tính khoảng 500 triệu euro. B1 kết nối với B tại Quảng trường Bologna và có bốn trạm phân bố trong 3,9 km (2 dặm).<a href="#cite_note-ATAP-trasporto-394">[391]</a> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Inaugurazione_metro_B1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Inaugurazione_metro_B1.jpg/250px-Inaugurazione_metro_B1.jpg" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Inaugurazione_metro_B1.jpg/375px-Inaugurazione_metro_B1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Inaugurazione_metro_B1.jpg/500px-Inaugurazione_metro_B1.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1728" /></a><figcaption>Trạm tàu điện ngầm Conca d'Oro.</figcaption></figure> Tuyến C là tuyến thứ ba, đang được xây dựng với chi phí ước tính 3 tỷ euro với 30 trạm trong khoảng cách 25,5 km (16 dặm). Tuyến C thay thế một phần tuyến đường sắt là Termini-Pantano với đầy đủ tính năng tự động và không người lái.<a href="#cite_note-395">[392]</a> Đoạn đầu với 15 trạm kết nối Pantano với khu Centocelle tại khu đông của thành phố được khánh thành vào ngày 9 tháng 11 năm 2014,<a href="#cite_note-396">[393]</a> và đoạn sau bắt đầu khởi công vào năm 2015, nhưng những phát hiện khảo cổ học thường trì hoãn việc xây dựng ngầm. 6 trạm dài 5,4 km (3,4 dặm) tiếp tục được thêm vào Tuyến C mở vào ngày 29 tháng 6 năm 2015<a href="#cite_note-LineC-Jun2015-397">[394]</a> và gần nhất vào ngày 12 tháng 5 năm 2018, bến cuối ở đầu phía tây được nối đến San Giovanni, nơi chuyển tiếp sang Tuyến A.<a href="#cite_note-398">[395]</a> Nhà ga <a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a> Fori Imperiali kết nối với nhà ga <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a> Colosseo của Tuyến B, dự kiến sẽ được khánh thành vào năm 2024.<a href="#cite_note-399">[396]</a> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tram_Roma%3F.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Tram_Roma%3F.jpg/250px-Tram_Roma%3F.jpg" decoding="async" width="250" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Tram_Roma%3F.jpg/375px-Tram_Roma%3F.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b1/Tram_Roma%3F.jpg 2x" data-file-width="398" data-file-height="409" /></a><figcaption>Một chuyến tàu điện nổi chạy qua trung tâm thành phố.</figcaption></figure> Tuyến thứ tư là tuyến D cũng được quy hoạch với dự kiến 22 nhà ga phân bố trên một khoảng cách 20 km (12 dặm). Đoạn đầu kiến đưa vào hoạt động trong năm 2015 và các phần cuối sẽ hoạt động trước năm 2035. Tuy nhiên kế hoạch đã phải hủy bỏ vào năm 2012<a href="#cite_note-400">[397]</a> bởi vấn đề khủng hoảng ngân sách của thành phố, nhưng đã được khôi phục lại vào năm 2018.<a href="#cite_note-401">[398]</a> Trong cùng năm 2018, dự án tàu điện ngầm được lên kế hoạch với một số sửa đổi, bao gồm khả năng chuyển đổi tuyến đường sắt đô thị đi biển (từ trung tâm thành phố đến biển Ostia) và tuyến nhánh B1 Jonio thành tuyến tàu điện ngầm thứ năm - Metro E, được ký hiệu bằng màu xanh nhạt, dùng chung đường ray với tuyến B đoạn từ Piramide đến Bologna. Dự án hiện đang chờ một số nghiên cứu về <a href="/wiki/T%C3%ADnh_kh%E1%BA%A3_thi" class="mw-redirect" title="Tính khả thi">tính khả thi</a>.<a href="#cite_note-402">[399]</a><a href="#cite_note-403">[400]</a><a href="#cite_note-404">[401]</a> Giao thông công cộng bề nổi tại Roma hình thành bởi mạng lưới <a href="/wiki/Xe_bu%C3%BDt" title="Xe buýt">xe buýt</a>, <a href="/wiki/T%C3%A0u_%C4%91i%E1%BB%87n" class="mw-redirect mw-disambig" title="Tàu điện">tàu điện nổi</a> (tram) và mạng lưới đường sắt đô thị (các tuyến FR). Mạng lưới xe buýt, tàu điện, tàu điện ngầm và đường sắt đô thị được điều hành bởi công ty Atac S.p.A. (ban đầu là viết tắt của Azienda Tramvie e Autobus del Comune - 'Công ty Xe buýt và Tàu điện Thành phố' trong tiếng Ý). Hơn 350 tuyến xe buýt và hơn tám nghìn điểm dừng xe buýt, trong khi hệ thống tàu điện hạn chế hơn có 39 km (24 mi) đường ray và 192 điểm dừng.<a href="#cite_note-405">[402]</a><a href="#cite_note-406">[403]</a> Ngoài ra còn có một tuyến <a href="/wiki/Xe_%C4%91i%E1%BB%87n_b%C3%A1nh_h%C6%A1i" title="Xe điện bánh hơi">xe điện bánh hơi</a>, được mở vào năm 2005 và các dòng xe buýt điện khác được lên kế hoạch.<a href="#cite_note-juts2009-407">[404]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tổ_chức_đoàn_thể_và_vai_trò_trên_trường_quốc_tế">Tổ chức đoàn thể và vai trò trên trường quốc tế</h2></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Rom,_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Rom%2C_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG/250px-Rom%2C_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG" decoding="async" width="250" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Rom%2C_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG/375px-Rom%2C_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Rom%2C_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG/500px-Rom%2C_auf_dem_Piazza_Mignanelli.JPG 2x" data-file-width="2499" data-file-height="1646" /></a><figcaption>Điện Tây Ban Nha tại Quảng trường Tây Ban Nha, nơi đặt cơ quan sứ mệnh ngoại giao của Tây Ban Nha tại <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a> từ năm 1647, là tòa nhà đại sứ quán lâu đời nhất trên thế giới.</figcaption></figure> Với vị thế là thủ đô của nước Ý, Roma là trụ sở của tất cả các cơ quan chính yếu của quốc gia, như <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng" title="Tổng thống">Tổng thống Cộng hòa Ý</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Chính phủ">chính phủ</a> (và các bộ ban ngành), Lưỡng viện <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i" title="Quốc hội">Quốc hội</a>, Toà án tư pháp tối cao, và đại sứ quán từ khắp các nước trên thế giới. Nhiều tổ chức quốc tế khác được đặt tại Roma, đặc biệt là những tổ chức <a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a" title="Văn hóa">văn hóa</a> và <a href="/wiki/Khoa_h%E1%BB%8Dc" title="Khoa học">khoa học</a> nổi tiếng - chẳng hạn như Viện nghiên cứu Hoa Kỳ, British School, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_h%C3%A0n_l%C3%A2m_Ph%C3%A1p" title="Viện hàn lâm Pháp">Viện hàn lâm Pháp</a>, Viện Scandinavi, Viện khảo cổ học Đức, cùng những cơ quan chuyên ngành của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên Hợp Quốc</a>. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Aventino_s_Maria_del_Priorato_villa_dal_giardino_1050419.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Aventino_s_Maria_del_Priorato_villa_dal_giardino_1050419.JPG/250px-Aventino_s_Maria_del_Priorato_villa_dal_giardino_1050419.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Aventino_s_Maria_del_Priorato_villa_dal_giardino_1050419.JPG/500px-Aventino_s_Maria_del_Priorato_villa_dal_giardino_1050419.JPG 1.5x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a><figcaption>Biệt thự Magistrale trên đồi Aventinus đóng vai trò là Đại sứ quán Dòng Hiệp sĩ Malta tại Ý.</figcaption></figure> Trong số các <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_to%C3%A0n_c%E1%BA%A7u" title="Thành phố toàn cầu">thành phố toàn cầu</a>, Roma là thành phố duy nhất có hai thực thể có chủ quyền nằm hoàn toàn trong địa giới lãnh thổ của mình, là <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a>, được đại diện bởi <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_qu%E1%BB%91c_Vatican" class="mw-redirect" title="Thành quốc Vatican">Thành quốc Vatican</a> và <a href="/wiki/D%C3%B2ng_Chi%E1%BA%BFn_s%C4%A9_To%C3%A0n_quy%E1%BB%81n_Malta" title="Dòng Chiến sĩ Toàn quyền Malta">Dòng Chiến sĩ Toàn quyền Malta</a>. Vatican là một vùng đất nằm gọn trong lòng thủ đô nước Ý và thuộc sở hữu có chủ quyền của Tòa Thánh, là <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ph%E1%BA%ADn_Roma" class="mw-redirect" title="Giáo phận Roma">Giáo phận Roma</a> và đầu não tối cao của <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o_La_M%C3%A3" class="mw-redirect" title="Giáo hội Công giáo La Mã">Giáo hội Công giáo La Mã</a>. Tòa Thánh không cho phép một đại sứ duy nhất được đồng thời kiêm sứ mệnh ngoại giao đối với cả Giáo hội và Ý, do đó ngoài các đại sứ quán có sứ mệnh ngoại giao tại Ý thì còn có các đại sứ quán đối với <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a> và Dòng Hiệp sĩ Malta mượn lãnh thổ của Ý đặt tại Roma. Tổng cộng, Roma có 140 đại sứ quán đối với Ý và 88 đại sứ quán đối với Tòa Thánh (trong đó có 30 cơ quan đặt liên kết ngoại giao với Dòng Malta), hơn nữa còn là nơi đặt trụ sở của 25 Tổng Lãnh sự quán và Lãnh sự quán Danh dự.<a href="#cite_note-408">[405]</a><a href="#cite_note-409">[406]</a> Điều này tạo ra tình thế ngoại giao đặc biệt, nước Ý là trường hợp duy nhất trên thế giới đặt Đại sứ quán của mình ngay trên chính lãnh thổ của mình: 'Đại sứ quán Ý đối với Tòa Thánh' nằm tại Roma.<a href="#cite_note-410">[407]</a><a href="#cite_note-411">[408]</a> Thêm vào đó, "Đại sứ quán <a href="/wiki/Trung_Hoa_D%C3%A2n_Qu%E1%BB%91c" class="mw-redirect" title="Trung Hoa Dân Quốc">Trung Hoa Dân Quốc</a> đối với Tòa Thánh" - đại sứ quán <a href="/wiki/De_jure" title="De jure">trên luật định</a> duy nhất tồn tại ở châu Âu và hiếm hoi trên thế giới,<a href="#cite_note-Taipei_Times-412">[409]</a> nằm trên lãnh thổ Roma nhưng lại là một thực thể không được nước Ý công nhận, tách biệt với "<a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ph%C3%A1i_b%E1%BB%99_ngo%E1%BA%A1i_giao_c%E1%BB%A7a_%C4%90%C3%A0i_Loan" title="Danh sách phái bộ ngoại giao của Đài Loan">Văn phòng đại diện Đài Bắc tại Ý</a>" ở Roma mới là đại sứ quán <a href="/wiki/De_facto" title="De facto">trên thực tế</a> của chính thể <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_Loan" title="Đài Loan">Đài Loan</a> đối với Ý.<a href="#cite_note-413">[410]</a> Giáo hoàng là Giám mục thành Roma và ngôi chính thức nằm tại là <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô</a>, nhà thờ chính tòa của Roma, trong đó <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Ph%C3%A1p" title="Tổng thống Pháp">Tổng thống nước Cộng hòa Pháp</a> là "đấng pháp chính đệ nhất và danh dự" theo chức vụ (ex officio) của nhà thờ, danh hiệu của những nguyên thủ quốc gia Pháp có từ thời vua <a href="/wiki/Henri_IV_c%E1%BB%A7a_Ph%C3%A1p" title="Henri IV của Pháp">Henri IV</a> của Pháp.<a href="#cite_note-414">[411]</a><a href="#cite_note-415">[412]</a><a href="#cite_note-416">[413]</a> Ngoài ra, một số trường đại học và viện đại học giáo hoàng quốc tế cũng được đặt tại Roma. Một thực thể khác, Dòng Chiến sĩ Toàn quyền Malta đã lánh nạn ở Roma vào năm 1834, do cuộc chinh phạt Malta của <a href="/wiki/Napoleon" class="mw-redirect" title="Napoleon">Napoleon</a> vào năm 1798. Đôi khi nó được phân loại là có chủ quyền nhưng không yêu sách bất kỳ lãnh thổ nào ở Roma hoặc bất cứ nơi nào khác, do đó dẫn đến sự tranh cãi về tình trạng chủ quyền thực tế của nó.<a href="#cite_note-417">[414]</a><a href="#cite_note-418">[415]</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tleft"><div class="thumbinner" style="width:438px;max-width:438px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:202px;max-width:202px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg/250px-Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg" decoding="async" width="200" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg/330px-Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg/500px-Food_and_Agriculture_Organization_HQ_2008.jpg 2x" data-file-width="2025" data-file-height="1210" /></a></div><div class="thumbcaption">Trụ sở <a href="/wiki/FAO" class="mw-redirect" title="FAO">FAO</a> gần <a href="/wiki/Circus_Maximus" title="Circus Maximus">Circus Maximus</a></div></div><div class="tsingle" style="width:232px;max-width:232px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:WFP_Headquarters_in_Rome.jpg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/WFP_Headquarters_in_Rome.jpg/250px-WFP_Headquarters_in_Rome.jpg" decoding="async" width="230" height="121" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/WFP_Headquarters_in_Rome.jpg/500px-WFP_Headquarters_in_Rome.jpg 1.5x" data-file-width="3476" data-file-height="1831" /></a></div><div class="thumbcaption">Trụ sở của <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Chương trình Lương thực Thế giới">WFP</a> tại Roma</div></div></div></div></div> Roma là trụ sở của Polo Romano<a href="#cite_note-419">[416]</a> được tạo thành bởi ba cơ quan quốc tế chính của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên Hợp Quốc</a>: <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_v%C3%A0_N%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc">Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp</a> (FAO), <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_L%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%B1c_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Chương trình Lương thực Thế giới">Chương trình Lương thực Thế giới</a> (WFP) và <a href="/wiki/Qu%E1%BB%B9_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_v%E1%BB%81_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_n%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp">Quỹ quốc tế về phát triển nông nghiệp</a> (IFAD). Roma theo truyền thống đã tham gia vào quá trình hội nhập chính trị châu Âu. <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%A7a_EU&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các hiệp ước của EU (trang không tồn tại)">Các hiệp ước của EU</a> được đặt tại <a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Farnesina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Farnesina (trang không tồn tại)">Điện Farnesina</a>, trụ sở của Bộ Ngoại giao, do thực tế rằng chính phủ Ý là nơi lưu giữ các hiệp ước. Năm 1957, thành phố đã tổ chức ký kết <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Roma" class="mw-redirect" title="Hiệp ước Roma">Hiệp ước Roma</a>, nơi thành lập <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Kinh_t%E1%BA%BF_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cộng đồng Kinh tế châu Âu">Cộng đồng Kinh tế châu Âu</a> (tiền thân của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu">Liên minh châu Âu</a>),<a href="#cite_note-TFEU_consolidated-420">[417]</a> đồng thời đóng vai trò ký kết chính thức <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiến pháp châu Âu (trang không tồn tại)">Hiến pháp châu Âu</a> đề xuất vào tháng 7 năm 2004.<a href="#cite_note-421">[418]</a><a href="#cite_note-422">[419]</a> Roma là trụ sở của <a href="/wiki/%E1%BB%A6y_ban_Olympic_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Ủy ban Olympic châu Âu">Ủy ban Olympic châu Âu</a> và của <a href="/w/index.php?title=NATO_Defense_College&action=edit&redlink=1" class="new" title="NATO Defense College (trang không tồn tại)">Đại học Phòng thủ NATO</a>. Thành phố này là nơi hình thành <a href="/wiki/T%C3%B2a_%C3%A1n_H%C3%ACnh_s%E1%BB%B1_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Tòa án Hình sự Quốc tế">Đạo luật Tòa án Hình sự Quốc tế</a> và <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C6%B0%E1%BB%9Bc_ch%C3%A2u_%C3%82u_v%E1%BB%81_Nh%C3%A2n_quy%E1%BB%81n" title="Công ước châu Âu về Nhân quyền">Công ước châu Âu về Nhân quyền</a>. Thành phố cũng tổ chức các tổ chức quốc tế quan trọng khác như <a href="/w/index.php?title=IDLO&action=edit&redlink=1" class="new" title="IDLO (trang không tồn tại)">IDLO</a> (Tổ chức quốc tế về Luật Phát triển), <a href="/w/index.php?title=ICCROM&action=edit&redlink=1" class="new" title="ICCROM (trang không tồn tại)">ICCROM</a> (Trung tâm Quốc tế về Nghiên cứu Bảo tồn và Phục hồi các di sản văn hóa) và <a href="/w/index.php?title=UNIDROIT&action=edit&redlink=1" class="new" title="UNIDROIT (trang không tồn tại)">UNIDROIT</a> (Viện Quốc tế về Thống nhất Luật Tư nhân).<a href="#cite_note-423">[420]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Thành_phố_kết_nghĩa">Thành phố kết nghĩa</h2></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Thành_phố_song_sinh_và_thành_phố_kết_nghĩa">Thành phố song sinh và thành phố kết nghĩa</h3></div> Từ ngày 9 tháng 4 năm 1956, Roma độc quyền tương hỗ và <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_k%E1%BA%BFt_ngh%C4%A9a" title="Thành phố kết nghĩa">kết đôi</a> với thành phố song sinh của mình: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r63857330/mw-parser-output/.tmulti" /><div class="thumb tmulti tright"><div class="thumbinner" style="width:448px;max-width:448px"><div class="trow"><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Park_de_la_Sorbonne.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Park_de_la_Sorbonne.JPG/250px-Park_de_la_Sorbonne.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Park_de_la_Sorbonne.JPG/330px-Park_de_la_Sorbonne.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Park_de_la_Sorbonne.JPG/500px-Park_de_la_Sorbonne.JPG 2x" data-file-width="2304" data-file-height="3072" /></a></div><div class="thumbcaption">Bức tượng đồng sói mẹ cho <a href="/wiki/Romulus_v%C3%A0_Remus" title="Romulus và Remus">Romulus và Remus</a> bú sữa dành tặng cho Paris, hiện đặt tại quảng trường Paul Painlevé, <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_5,_Paris" title="Quận 5, Paris">Quận 5, Paris</a>.</div></div><div class="tsingle" style="width:222px;max-width:222px"><div class="thumbimage"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG/250px-Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG" decoding="async" width="220" height="293" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG/330px-Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dc/Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG/500px-Castro_Pretorio_-_Colonna_di_Parigi_alle_Terme_di_Diocleziano_1010023.JPG 2x" data-file-width="2112" data-file-height="2816" /></a></div><div class="thumbcaption">Cột tưởng niệm với biểu tượng của <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> - chiếc thuyền buồm lênh đênh trên sóng - trước mặt <a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_t%E1%BA%AFm_Diocletianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà tắm Diocletianus (trang không tồn tại)">nhà tắm La Mã cổ đại Diocletianus</a>, <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">trung tâm Roma</a>.</div></div></div></div></div> <ul><li><a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp"><img alt="Pháp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/60px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a></li></ul> <dl><dd>(tiếng Ý) Solo Parigi è degna di Roma; solo Roma è degna di Parigi.</dd> <dd>(tiếng Pháp) Seule Paris est digne de Rome; seule Rome est digne de Paris.</dd> <dd>(tiếng Anh) Only Paris is worthy of Rome; only Rome is worthy of Paris.</dd> <dd>"Chỉ có Paris mới xứng với Roma; chỉ có Roma mới xứng với Paris."<a href="#cite_note-424">[421]</a><a href="#cite_note-425">[422]</a><a href="#cite_note-426">[423]</a><a href="#cite_note-Paris1-427">[424]</a><a href="#cite_note-Paris2-428">[425]</a></dd></dl> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Quan_hệ_hợp_tác">Quan hệ hợp tác</h3></div> Các thành phố có quan hệ cộng sự và đối tác của Roma bao gồm: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144143">.mw-parser-output .div-col{margin-top:0.3em;column-width:30em}.mw-parser-output .div-col-small{font-size:90%}.mw-parser-output .div-col-rules{column-rule:1px solid #aaa}.mw-parser-output .div-col dl,.mw-parser-output .div-col ol,.mw-parser-output .div-col ul{margin-top:0}.mw-parser-output .div-col li,.mw-parser-output .div-col dd{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}</style><div class="div-col" style="column-width: 30em;"> <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Bolivia.svg/40px-Flag_of_Bolivia.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Bolivia.svg/60px-Flag_of_Bolivia.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="750" /> <a href="/w/index.php?title=Achacachi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Achacachi (trang không tồn tại)">Achacachi</a>, Bolivia</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/40px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/60px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Algiers" title="Algiers">Algiers</a>, Algeria</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Kinh" title="Bắc Kinh">Bắc Kinh</a>, Trung Quốc<a href="#cite_note-429">[426]</a><a href="#cite_note-430">[427]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/40px-Flag_of_Serbia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Flag_of_Serbia.svg/60px-Flag_of_Serbia.svg.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /> <a href="/wiki/Belgrade" class="mw-redirect" title="Belgrade">Belgrade</a>, Serbia</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/40px-Flag_of_Brazil.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/60px-Flag_of_Brazil.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /> <a href="/wiki/Bras%C3%ADlia" title="Brasília">Brasília</a>, Brazil</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/23px-Flag_of_Argentina.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/35px-Flag_of_Argentina.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_Argentina.svg/46px-Flag_of_Argentina.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Buenos_Aires" title="Buenos Aires">Buenos Aires</a>, Argentina</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/23px-Flag_of_Egypt.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/35px-Flag_of_Egypt.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/Flag_of_Egypt.svg/45px-Flag_of_Egypt.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Cairo" title="Cairo">Cairo</a>, Ai Cập</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /> <a href="/wiki/Cincinnati" title="Cincinnati">Cincinnati</a>, Hoa Kỳ</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/23px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/35px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/45px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Kiev" class="mw-redirect" title="Kiev">Kiev</a>, Ukraina</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Flag_of_Syria_%282025-%29.svg/40px-Flag_of_Syria_%282025-%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Flag_of_Syria_%282025-%29.svg/60px-Flag_of_Syria_%282025-%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Koban%C3%AE" title="Kobanî">Kobanî</a>, Syria<a href="#cite_note-Rome_declares_Kobane_'sister_city'-431">[428]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/23px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/35px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/46px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /> <a href="/wiki/Krak%C3%B3w" title="Kraków">Kraków</a>, Ba Lan<a href="#cite_note-Kraków_partnerships-432">[429]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/60px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">Luân Đôn</a>, Anh</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/40px-Flag_of_Pakistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Pakistan.svg/60px-Flag_of_Pakistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Multan" title="Multan">Multan</a>, Pakistan</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Mumbai" title="Mumbai">Mumbai</a>, Ấn Độ</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/60px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Madrid" title="Madrid">Madrid</a>, Tây Ban Nha<a href="#cite_note-hermanadas-433">[430]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/60px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Marbella" title="Marbella">Marbella</a>, Tây Ban Nha</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/23px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/35px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/46px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Montreal" class="mw-redirect" title="Montreal">Montreal</a>, Canada</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/New_Delhi" title="New Delhi">New Delhi</a>, Ấn Độ</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /> <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_New_York" title="Thành phố New York">New York</a>, Hoa Kỳ<a href="#cite_note-New_York_sisters-434">[431]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/40px-Flag_of_Bulgaria.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Bulgaria.svg/60px-Flag_of_Bulgaria.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Plovdiv" title="Plovdiv">Plovdiv</a>, Bulgaria</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_South_Korea.svg/40px-Flag_of_South_Korea.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/09/Flag_of_South_Korea.svg/60px-Flag_of_South_Korea.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Seoul" title="Seoul">Seoul</a>, Hàn Quốc<a href="#cite_note-Seoul_twinnings2-435">[432]</a><a href="#cite_note-Seoul_twinnings-436">[433]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/40px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/60px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="640" /> <a href="/wiki/Sydney" title="Sydney">Sydney</a>, Úc</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/40px-Flag_of_Albania.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Flag_of_Albania.svg/60px-Flag_of_Albania.svg.png 2x" data-file-width="700" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Tirana" title="Tirana">Tirana</a>, Albania<a href="#cite_note-International_relations-437">[434]</a><a href="#cite_note-438">[435]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/40px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/60px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /> <a href="/wiki/Tehran" title="Tehran">Tehran</a>, Iran</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/40px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/60px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Tokyo" title="Tokyo">Tokyo</a>, Nhật Bản</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/20px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="17" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/40px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x" data-file-width="900" data-file-height="780" /> <a href="/wiki/Tongeren" title="Tongeren">Tongeren</a>, Bỉ</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/40px-Flag_of_Tunisia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_Tunisia.svg/60px-Flag_of_Tunisia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Tunis" title="Tunis">Tunis</a>, Tunisia<a href="#cite_note-Tunis-439">[436]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /> <a href="/wiki/Washington,_D.C." title="Washington, D.C.">Washington, D.C.</a>, Hoa Kỳ<a href="#cite_note-440">[437]</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ghi_chú">Ghi chú</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> Không bao gồm <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_qu%E1%BB%91c_Vatican" class="mw-redirect" title="Thành quốc Vatican">Thành quốc Vatican</a> </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">^</a> Giả thuyết này được đề xuất bởi nhà ngữ pháp học người La Mã <a href="/w/index.php?title=Maurus_Servius_Honoratus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maurus Servius Honoratus (trang không tồn tại)">Maurus Servius Honoratus</a>. </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">^</a> Giả thuyết này được đề xuất bởi <a href="/wiki/Plutarch" class="mw-redirect" title="Plutarch">Plutarch</a>. </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích">Chú thích</h2></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118" /><div class="reflist references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-Istat-2">^ <a href="#cite_ref-Istat_2-0">a</a> <a href="#cite_ref-Istat_2-1">b</a> <a href="#cite_ref-Istat_2-2">c</a> <a href="#cite_ref-Istat_2-3">d</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72849786">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain;padding:0 1em 0 0}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#085;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911f}}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://demo.istat.it/app/?i=D7B">"Bilancio demografico mensile e popolazione residente per sesso, anno 2024"</a> [Cân bằng nhân khẩu học và dân số mỗi tháng theo giới tính, năm 2024]. <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_Th%E1%BB%91ng_k%C3%AA_Qu%E1%BB%91c_gia_(%C3%9D)" title="Viện Thống kê Quốc gia (Ý)">Viện Thống kê Quốc gia Ý</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230117173414/https://demo.istat.it/app/?i=D7B">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 17 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 30 tháng 7 năm 2024.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Bilancio+demografico+mensile+e+popolazione+residente+per+sesso%2C+anno+2024&rft.pub=Vi%E1%BB%87n+Th%E1%BB%91ng+k%C3%AA+Qu%E1%BB%91c+gia+%C3%9D&rft_id=https%3A%2F%2Fdemo.istat.it%2Fapp%2F%3Fi%3DD7B&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.history.com/news/what-is-the-smallest-country-in-the-world">"What is the smallest country in the world?"</a>. HISTORY (bằng tiếng Anh). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180927125308/https://www.history.com/news/what-is-the-smallest-country-in-the-world">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 27 tháng 9 năm 2018. Truy cập ngày 27 tháng 9 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=HISTORY&rft.atitle=What+is+the+smallest+country+in+the+world%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.history.com%2Fnews%2Fwhat-is-the-smallest-country-in-the-world&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130921053829/http://www.quirinale.it/qrnw/statico/ex-presidenti/Ciampi/dinamico/discorso.asp?id=21495">"Discorsi del Presidente Ciampi"</a>. Presidenza della Repubblica. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.quirinale.it/qrnw/statico/ex-presidenti/Ciampi/dinamico/discorso.asp?id=21495">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Discorsi+del+Presidente+Ciampi&rft.pub=Presidenza+della+Repubblica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.quirinale.it%2Fqrnw%2Fstatico%2Fex-presidenti%2FCiampi%2Fdinamico%2Fdiscorso.asp%3Fid%3D21495&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.repubblica.it/2005/d/sezioni/esteri/nuovopapa/reazitalia/reazitalia.html">"Le istituzioni salutano Benedetto XVI"</a>. La Repubblica. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130302053332/http://www.repubblica.it/2005/d/sezioni/esteri/nuovopapa/reazitalia/reazitalia.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 2 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 17 tháng 5 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Le+istituzioni+salutano+Benedetto+XVI&rft.pub=La+Repubblica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.repubblica.it%2F2005%2Fd%2Fsezioni%2Festeri%2Fnuovopapa%2Freazitalia%2Freazitalia.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Heiken,_G._2005-6">^ <a href="#cite_ref-Heiken,_G._2005_6-0">a</a> <a href="#cite_ref-Heiken,_G._2005_6-1">b</a> Heiken, G., Funiciello, R. and De Rita, D. (2005), The Seven Hills of Rome: A Geological Tour of the Eternal City. Princeton University Press. </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historytoday.com/mary-harlow/old-age-ancient-rome">"Old Age in Ancient Rome – History Today"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180612210546/https://www.historytoday.com/mary-harlow/old-age-ancient-rome">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 12 tháng 6 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Old+Age+in+Ancient+Rome+%E2%80%93+History+Today&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historytoday.com%2Fmary-harlow%2Fold-age-ancient-rome&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">^</a> Stephanie Malia Hom, "Consuming the View: Tourism, Rome, and the Topos of the Eternal City", Annali d'Igtalianistica 28:91–116 <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jstor.org/stable/24016389">24016389</a> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAndres_Perez2010" class="citation web cs1">Andres Perez, Javier (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923235403/http://www.elfuturodelpasado.com/elfuturodelpasado/Ultimo_numero_files/023.pdf">"APROXIMACIÓN A LA ICONOGRAFÍA DE ROMA AETERNA"</a> (PDF). El Futuro del Pasado. tr. 349–363. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.elfuturodelpasado.com/elfuturodelpasado/Ultimo_numero_files/023.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 23 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 28 tháng 5 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=APROXIMACI%C3%93N+A+LA+ICONOGRAF%C3%8DA+DE+ROMA+AETERNA&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E349-%3C%2Fspan%3E363&rft.pub=El+Futuro+del+Pasado&rft.date=2010&rft.aulast=Andres+Perez&rft.aufirst=Javier&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.elfuturodelpasado.com%2Felfuturodelpasado%2FUltimo_numero_files%2F023.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFParigi2012" class="citation book cs1">Parigi, Paolo (ngày 14 tháng 5 năm 2012). The Rationalization of Miracles. Cambridge University Press. tr. 11. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1107013681" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1107013681"><bdi>978-1107013681</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Rationalization+of+Miracles&rft.pages=11&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2012-05-14&rft.isbn=978-1107013681&rft.aulast=Parigi&rft.aufirst=Paolo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWright" class="citation book cs1">Wright, Thomas. The Latin Poems: Commonly Attributed to Walter Mapes. Palala Press. tr. 39. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1347662861" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1347662861"><bdi>978-1347662861</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Latin+Poems%3A+Commonly+Attributed+to+Walter+Mapes&rft.pages=39&rft.pub=Palala+Press&rft.isbn=978-1347662861&rft.aulast=Wright&rft.aufirst=Thomas&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vox.com/2016/2/28/11129238/rome-reborn-video">"This video shows what ancient Rome actually looked like"</a>. Vox. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210202125610/https://www.vox.com/2016/2/28/11129238/rome-reborn-video">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 2 tháng 2 năm 2021. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=This+video+shows+what+ancient+Rome+actually+looked+like&rft.pub=Vox&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vox.com%2F2016%2F2%2F28%2F11129238%2Frome-reborn-video&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGiovannoni1958" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Giovannoni, Gustavo (1958). Topografia e urbanistica di Roma (bằng tiếng Ý). Rome: Istituto di Studi Romani. tr. 346–47.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Topografia+e+urbanistica+di+Roma&rft.place=Rome&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E346-%3C%2Fspan%3E47&rft.pub=Istituto+di+Studi+Romani&rft.date=1958&rft.aulast=Giovannoni&rft.aufirst=Gustavo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation encyclopaedia cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100324095132/http://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=117042793">"Rome, city, Italy"</a>. Columbia Encyclopedia (ấn bản thứ 6). 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.questia.com/PM.qst?a=o&d=117042793">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 3 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Rome%2C+city%2C+Italy&rft.btitle=Columbia+Encyclopedia&rft.edition=6th&rft.date=2009&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.questia.com%2FPM.qst%3Fa%3Do%26d%3D117042793&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lboro.ac.uk-15">^ <a href="#cite_ref-lboro.ac.uk_15-0">a</a> <a href="#cite_ref-lboro.ac.uk_15-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2012t.html">"GaWC – The World According to GaWC 2012"</a>. Lboro.ac.uk. ngày 13 tháng 1 năm 2014. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140320212149/http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2012t.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 20 tháng 3 năm 2014. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=GaWC+%E2%80%93+The+World+According+to+GaWC+2012&rft.pub=Lboro.ac.uk&rft.date=2014-01-13&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lboro.ac.uk%2Fgawc%2Fworld2012t.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.citigroup.com/citi/citiforcities/pdfs/eiu_hotspots_2012.pdf">"The Global City Competitiveness Index"</a> (PDF). The Economist. ngày 12 tháng 3 năm 2012. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170516142055/http://www.citigroup.com/citi/citiforcities/pdfs/eiu_hotspots_2012.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 16 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Global+City+Competitiveness+Index&rft.pub=The+Economist&rft.date=2012-03-12&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.citigroup.com%2Fciti%2Fcitiforcities%2Fpdfs%2Feiu_hotspots_2012.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-atkearney.at-17">^ <a href="#cite_ref-atkearney.at_17-0">a</a> <a href="#cite_ref-atkearney.at_17-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140417135221/http://www.atkearney.com/research-studies/global-cities-index/full-report">"2014 Global Cities Index and Emerging Cities Outlook"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atkearney.com/research-studies/global-cities-index/full-report">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 17 tháng 4 năm 2014. Truy cập ngày 2 tháng 8 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=2014+Global+Cities+Index+and+Emerging+Cities+Outlook&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.atkearney.com%2Fresearch-studies%2Fglobal-cities-index%2Ffull-report&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraph.co.uk/travel/galleries/most-beautiful-cities-in-the-world/beautiful-rome/">"35 beautiful cities you must visit in your life time"</a>. The Telegraph. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210202122406/https://www.telegraph.co.uk/travel/galleries/most-beautiful-cities-in-the-world/beautiful-rome/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 2 tháng 2 năm 2021. Truy cập ngày 18 tháng 11 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=35+beautiful+cities+you+must+visit+in+your+life+time&rft.pub=The+Telegraph&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Ftravel%2Fgalleries%2Fmost-beautiful-cities-in-the-world%2Fbeautiful-rome%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thrillist.com/travel/nation/rome-ranks-as-the-world-s-most-beautiful-city-according-to-rough-guides">"The Most Beautiful City on Earth, According to Rough Guides"</a>. Thrilllist. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210131084843/https://www.thrillist.com/travel/nation/rome-ranks-as-the-world-s-most-beautiful-city-according-to-rough-guides">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 31 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 17 tháng 2 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Most+Beautiful+City+on+Earth%2C+According+to+Rough+Guides&rft.pub=Thrilllist&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thrillist.com%2Ftravel%2Fnation%2Frome-ranks-as-the-world-s-most-beautiful-city-according-to-rough-guides&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-most_visited-20">^ <a href="#cite_ref-most_visited_20-0">a</a> <a href="#cite_ref-most_visited_20-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cnn.com/2015/01/29/travel/gallery/most-visited-cities-euromonitor/index.html">"World's most visited cities"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160307203514/http://www.cnn.com/2015/01/29/travel/gallery/most-visited-cities-euromonitor/index.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 3 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=World%27s+most+visited+cities&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cnn.com%2F2015%2F01%2F29%2Ftravel%2Fgallery%2Fmost-visited-cities-euromonitor%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://go.euromonitor.com/Top_100_City_Destinations_WTM_Form_Download.html">"Top 100 City Destinations Ranking - WTM London 2017 Edition"</a>. Euromonitor International. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190331214442/https://go.euromonitor.com/Top_100_City_Destinations_WTM_Form_Download.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 31 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 8 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Top+100+City+Destinations+Ranking+-+WTM+London+2017+Edition&rft.pub=Euromonitor+International&rft_id=https%3A%2F%2Fgo.euromonitor.com%2FTop_100_City_Destinations_WTM_Form_Download.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-whc.unesco.org-22">^ <a href="#cite_ref-whc.unesco.org_22-0">a</a> <a href="#cite_ref-whc.unesco.org_22-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://whc.unesco.org/en/list/91">"Historic Centre of Rome, the Properties of the Holy See in that City Enjoying Extraterritorial Rights and San Paolo Fuori le Mura"</a>. <a href="/wiki/UNESCO" class="mw-redirect" title="UNESCO">UNESCO</a> World Heritage Centre. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.wikiwix.com/cache/20110224124311/http://whc.unesco.org/en/list/91">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 24 tháng 2 năm 2011. Truy cập ngày 8 tháng 6 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=UNESCO+World+Heritage+Centre&rft.atitle=Historic+Centre+of+Rome%2C+the+Properties+of+the+Holy+See+in+that+City+Enjoying+Extraterritorial+Rights+and+San+Paolo+Fuori+le+Mura&rft_id=http%3A%2F%2Fwhc.unesco.org%2Fen%2Flist%2F91&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/colosseum-visitors-up-to-74-million-in-2018.html">"Colosseum most popular tourist attraction in world says TripAdvisor"</a>. ngày 19 tháng 12 năm 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190328215255/https://www.wantedinrome.com/news/colosseum-visitors-up-to-74-million-in-2018.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 28 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Colosseum+most+popular+tourist+attraction+in+world+says+TripAdvisor&rft.date=2018-12-19&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Fcolosseum-visitors-up-to-74-million-in-2018.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181202155058/http://www.ansamed.info/ansamed/en/news/nations/italy/2018/07/13/rome-chosen-as-seat-of-euro-med-assembly-secretariat_1915c82d-78f2-41e3-9bd7-69b0ba27ee6c.html">"Rome chosen as seat of Euro-Med Assembly secretariat - Italy"</a>. ngày 13 tháng 7 năm 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ansamed.info/ansamed/en/news/nations/italy/2018/07/13/rome-chosen-as-seat-of-euro-med-assembly-secretariat_1915c82d-78f2-41e3-9bd7-69b0ba27ee6c.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+chosen+as+seat+of+Euro-Med+Assembly+secretariat+-+Italy&rft.date=2018-07-13&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ansamed.info%2Fansamed%2Fen%2Fnews%2Fnations%2Fitaly%2F2018%2F07%2F13%2Frome-chosen-as-seat-of-euro-med-assembly-secretariat_1915c82d-78f2-41e3-9bd7-69b0ba27ee6c.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Fashion2017-25">^ <a href="#cite_ref-Fashion2017_25-0">a</a> <a href="#cite_ref-Fashion2017_25-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.languagemonitor.com/fashion-capitals/new-york-bests-paris-for-2017-top-global-fashion-capital-title/">"New York Bests Paris for 2017 Top Global Fashion Capital Title"</a>. Languagemonitor.com. Truy cập ngày 11 tháng 9 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=New+York+Bests+Paris+for+2017+Top+Global+Fashion+Capital+Title&rft.pub=Languagemonitor.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.languagemonitor.com%2Ffashion-capitals%2Fnew-york-bests-paris-for-2017-top-global-fashion-capital-title%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Cinecittà-26">^ <a href="#cite_ref-Cinecittà_26-0">a</a> <a href="#cite_ref-Cinecittà_26-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200728134207/https://sites.google.com/site/enciclopediadelcinemaitaliano/home/13-i-film-girati-a-cinecitta">"Enciclopedia del cinema italiano "i Film girati a Cinecitta' dal 1937 al 1978""</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sites.google.com/site/enciclopediadelcinemaitaliano/home/13-i-film-girati-a-cinecitta">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 22 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Enciclopedia+del+cinema+italiano+%22i+Film+girati+a+Cinecitta%27+dal+1937+al+1978%22&rft_id=https%3A%2F%2Fsites.google.com%2Fsite%2Fenciclopediadelcinemaitaliano%2Fhome%2F13-i-film-girati-a-cinecitta&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-livy1797-27">^ <a href="#cite_ref-livy1797_27-0">a</a> <a href="#cite_ref-livy1797_27-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLivy1797" class="citation book cs1">Livy (1797). The history of Rome. George Baker (trans.). Printed for A.Strahan.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+history+of+Rome&rft.pub=Printed+for+A.Strahan&rft.date=1797&rft.au=Livy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/509038/Romulus-and-Remus">"Romulus and Remus"</a>. Britannica.com. ngày 25 tháng 11 năm 2014. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150317100831/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/509038/Romulus-and-Remus">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 17 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 3 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Romulus+and+Remus&rft.pub=Britannica.com&rft.date=2014-11-25&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F509038%2FRomulus-and-Remus&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">^</a> Cf. Jaan Puhvel: Comparative mythology. The Johns Hopkins University Press, Baltimore and London 1989, tr. 287. </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">^</a> Claudio Rendina: Roma Ieri, Oggi, Domani. Newton Compton, Roma, 2007, tr. 17. </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFTesta1998" class="citation book cs1">Testa, Judith Anne (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romeislovespelle0000test">Rome Is Love Spelled Backward: Enjoying Art and Architecture in the Eternal City</a>. Northern Illinois University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780875805764" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780875805764"><bdi>9780875805764</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome+Is+Love+Spelled+Backward%3A+Enjoying+Art+and+Architecture+in+the+Eternal+City&rft.pub=Northern+Illinois+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=9780875805764&rft.aulast=Testa&rft.aufirst=Judith+Anne&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fromeislovespelle0000test&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.oed.com/view/Entry/167122">"romantic, adj. and n."</a>, OED Online, revised Nov. 2010 for Oxford English Dictionary, 3rd ed.. Oxford University Press. </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ducange.enc.sorbonne.fr/ROMANICE">romanice</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190322165351/http://ducange.enc.sorbonne.fr/ROMANICE">Lưu trữ</a> ngày 22 tháng 3 năm 2019 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> in Charles du Fresne du Cange's Glossarium Mediæ et Infimæ Latinitatis (augmented edition, 1883–1887) </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://latin-phrases.co.uk/dictionary/c/">"Dictionary of Latin Phrases and Proverbs: C"</a>. Latin-phrases.co.uk. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051107022824/http://latin-phrases.co.uk/dictionary/c/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 11 năm 2005. Truy cập ngày 3 tháng 1 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Dictionary+of+Latin+Phrases+and+Proverbs%3A+C&rft.pub=Latin-phrases.co.uk&rft_id=http%3A%2F%2Flatin-phrases.co.uk%2Fdictionary%2Fc%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Heiken_et_al.-37"><a href="#cite_ref-Heiken_et_al._37-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHeikenFuniciellode_Rita2013" class="citation book cs1">Heiken, Grant; Funiciello, Renato; de Rita, Donatella (ngày 24 tháng 10 năm 2013). "Chapter 11: Field Trips in and Around Rome". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=6eADAQAAQBAJ&pg=PA174">The Seven Hills of Rome: A Geological Tour of the Eternal City</a>. Princeton University Press. tr. 174. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780691130385" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780691130385"><bdi>9780691130385</bdi></a>. Truy cập ngày 14 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Chapter+11%3A+Field+Trips+in+and+Around+Rome&rft.btitle=The+Seven+Hills+of+Rome%3A+A+Geological+Tour+of+the+Eternal+City&rft.pages=174&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2013-10-24&rft.isbn=9780691130385&rft.aulast=Heiken&rft.aufirst=Grant&rft.au=Funiciello%2C+Renato&rft.au=de+Rita%2C+Donatella&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D6eADAQAAQBAJ%26pg%3DPA174&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Chú thích sách</a>}}</code>: Đã bỏ qua <code class="cs1-code">|website=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#periodical_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/archive/ITA0276/__P1E.HTM">"Giáo luật năm 1983, [[Giáo hoàng Gioan Phaolô II]], Lưu trữ vatican.va"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190401081307/http://www.vatican.va/archive/ITA0276/__P1E.HTM">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 22 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gi%C3%A1o+lu%E1%BA%ADt+n%C4%83m+1983%2C+%26%2391%3B%26%2391%3BGi%C3%A1o+ho%C3%A0ng+Gioan+Phaol%C3%B4+II%26%2393%3B%26%2393%3B%2C+L%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+vatican.va&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Farchive%2FITA0276%2F__P1E.HTM&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-coa9-39"><a href="#cite_ref-coa9_39-0">^</a> Coarelli (1984) p. 9 </li> <li id="cite_note-foundation-40"><a href="#cite_ref-foundation_40-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWilford2007" class="citation news cs1">Wilford, John Nobel (ngày 12 tháng 6 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2007/06/12/science/12rome.html">"More Clues in the Legend (or Is It Fact?) of Romulus"</a>. New York Times. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090417112437/http://www.nytimes.com/2007/06/12/science/12rome.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 17 tháng 4 năm 2009. Truy cập ngày 11 tháng 8 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+York+Times&rft.atitle=More+Clues+in+the+Legend+%28or+Is+It+Fact%3F%29+of+Romulus&rft.date=2007-06-12&rft.aulast=Wilford&rft.aufirst=John+Nobel&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2007%2F06%2F12%2Fscience%2F12rome.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-awg73-41">^ <a href="#cite_ref-awg73_41-0">a</a> <a href="#cite_ref-awg73_41-1">b</a> Hermann & Hilgemann(1964), p.73 </li> <li id="cite_note-livy2005-42"><a href="#cite_ref-livy2005_42-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLivy2005" class="citation book cs1">Livy (ngày 26 tháng 5 năm 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/earlyhistoryofro00livy">The Early History of Rome</a>. Penguin Books Ltd. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-14-196307-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-14-196307-5"><bdi>978-0-14-196307-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Early+History+of+Rome&rft.pub=Penguin+Books+Ltd&rft.date=2005-05-26&rft.isbn=978-0-14-196307-5&rft.au=Livy&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fearlyhistoryofro00livy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0099.tlg001.perseus-grc1:5.3.3">"Strabo, Geography, 5.3.3 - GR"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200728111814/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn%3Acts%3AgreekLit%3Atlg0099.tlg001.perseus-grc1%3A5.3.3">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 28 tháng 7 năm 2020. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Strabo%2C+Geography%2C+5.3.3+-+GR&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.perseus.tufts.edu%2Fhopper%2Ftext%3Fdoc%3Durn%3Acts%3AgreekLit%3Atlg0099.tlg001.perseus-grc1%3A5.3.3&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5C*.html">"Strabo, Geography, 5.3.3 - EN"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190713122243/http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/Strabo/5C*.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 7 năm 2019. Truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Strabo%2C+Geography%2C+5.3.3+-+EN&rft_id=http%3A%2F%2Fpenelope.uchicago.edu%2FThayer%2FE%2FRoman%2FTexts%2FStrabo%2F5C%2A.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">^</a> [ Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities, 1.60.3-1.61.1] </li> <li id="cite_note-Dionysius-1.45.1-46"><a href="#cite_ref-Dionysius-1.45.1_46-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0081.tlg001.perseus-grc1:1.31.1">"Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities, 1.45.1"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200206145710/http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0081.tlg001.perseus-grc1:1.31.1">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 6 tháng 2 năm 2020. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Dionysius+of+Halicarnassus%2C+Roman+Antiquities%2C+1.45.1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.perseus.tufts.edu%2Fhopper%2Ftext%3Fdoc%3Durn%3Acts%3AgreekLit%3Atlg0081.tlg001.perseus-grc1%3A1.31.1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=urn:cts:greekLit:tlg0081.tlg001.perseus-grc1:2.2">Dionysius of Halicarnassus, Roman Antiquities, 2.2</a> </li> <li id="cite_note-awg77-48"><a href="#cite_ref-awg77_48-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.77 </li> <li id="cite_note-awg79-49"><a href="#cite_ref-awg79_49-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.79 </li> <li id="cite_note-awg8183-50"><a href="#cite_ref-awg8183_50-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.81-83 </li> <li id="cite_note-awg8185-51"><a href="#cite_ref-awg8185_51-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), pp. 81–85 </li> <li id="cite_note-awg89-52"><a href="#cite_ref-awg89_52-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.89 </li> <li id="cite_note-awg91-53"><a href="#cite_ref-awg91_53-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.91 </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">^</a> Parker, Philip, "The Empire Stops Here". p. 2. </li> <li id="cite_note-awg93-55"><a href="#cite_ref-awg93_55-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.93 </li> <li id="cite_note-awg97-56"><a href="#cite_ref-awg97_56-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.97 </li> <li id="cite_note-awg107-57"><a href="#cite_ref-awg107_57-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.107 </li> <li id="cite_note-awg99-58"><a href="#cite_ref-awg99_58-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.99 </li> <li id="cite_note-awg101-59">^ <a href="#cite_ref-awg101_59-0">a</a> <a href="#cite_ref-awg101_59-1">b</a> Hermann & Hilgemann (1964), p. 101 </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMennen2011" class="citation book cs1">Mennen, Inge (ngày 26 tháng 4 năm 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/powerstatusroman00menn">Power and Status in the Roman Empire, AD 193-284 (Impact of Empire)</a>. BRILL. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/powerstatusroman00menn/page/21">21</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-9004203594" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-9004203594"><bdi>978-9004203594</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Power+and+Status+in+the+Roman+Empire%2C+AD+193-284+%28Impact+of+Empire%29&rft.pages=21&rft.pub=BRILL&rft.date=2011-04-26&rft.isbn=978-9004203594&rft.aulast=Mennen&rft.aufirst=Inge&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpowerstatusroman00menn&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSouthern2001" class="citation book cs1">Southern, Pat (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romanempirefroms00sout">The Roman Empire from Severus to Constantine</a>. New York: Routledge. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romanempirefroms00sout/page/160">160</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-415-23944-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-415-23944-3"><bdi>0-415-23944-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Roman+Empire+from+Severus+to+Constantine&rft.place=New+York&rft.pages=160&rft.pub=Routledge&rft.date=2001&rft.isbn=0-415-23944-3&rft.aulast=Southern&rft.aufirst=Pat&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fromanempirefroms00sout&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPatrick_E._Clark2017" class="citation web cs1">Patrick E. Clark (2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190401164531/http://digitalassets.lib.berkeley.edu/etd/ucb/text/Clark_berkeley_0028E_16921.pdf">"Taxation and the Formation of the Late Roman Social Contract"</a> (PDF). University of California Berkeley. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://digitalassets.lib.berkeley.edu/etd/ucb/text/Clark_berkeley_0028E_16921.pdf">Bản gốc</a> (pdf) lưu trữ ngày 1 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Taxation+and+the+Formation+of+the+Late+Roman+Social+Contract&rft.pub=University+of+California+Berkeley&rft.date=2017&rft.au=Patrick+E.+Clark&rft_id=http%3A%2F%2Fdigitalassets.lib.berkeley.edu%2Fetd%2Fucb%2Ftext%2FClark_berkeley_0028E_16921.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJ.A._Sander_Boek2008" class="citation web cs1">J.A. Sander Boek (2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/18524/Taxation_in_the_later_Roman_Emp.pdf?sequence=1">"Taxation in the later Roman Empire"</a> (pdf). Leiden University. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130402211310/https://openaccess.leidenuniv.nl/bitstream/handle/1887/18524/Taxation_in_the_later_Roman_Emp.pdf?sequence=1">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 2 tháng 4 năm 2013. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Taxation+in+the+later+Roman+Empire&rft.pub=Leiden+University&rft.date=2008&rft.au=J.A.+Sander+Boek&rft_id=https%3A%2F%2Fopenaccess.leidenuniv.nl%2Fbitstream%2Fhandle%2F1887%2F18524%2FTaxation_in_the_later_Roman_Emp.pdf%3Fsequence%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLo_Cascio2005" class="citation book cs1">Lo Cascio, Elio (2005). The new state of Diocletian and Constantine: from the tetrarchy to the reunification of the empire. Cambridge University Press. tr. 177–78. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780521301992" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780521301992"><bdi>9780521301992</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+new+state+of+Diocletian+and+Constantine%3A+from+the+tetrarchy+to+the+reunification+of+the+empire&rft.pages=177-78&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2005&rft.isbn=9780521301992&rft.aulast=Lo+Cascio&rft.aufirst=Elio&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPotter2005" class="citation book cs1">Potter, David (2005). The Roman Empire at Bay: AD 180–395. New York: Routledge. tr. 335. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-415-10057-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-415-10057-7"><bdi>0-415-10057-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Roman+Empire+at+Bay%3A+AD+180%E2%80%93395&rft.place=New+York&rft.pages=335&rft.pub=Routledge&rft.date=2005&rft.isbn=0-415-10057-7&rft.aulast=Potter&rft.aufirst=David&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">^</a> Roger S. Bagnall, Egypt in Late Antiquity (Princeton: Princeton University Press, 1993), 66, and A.H.M. Jones, The Later Roman Empire, 284–602: A Social, Economic and Administrative Survey (Oxford: Blackwell, 1964), 594, cited in Cascio, "The New State of Diocletian and Constantine" (CAH), 173. </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">^</a> Rees, Diocletian and the Tetrarchy, 25, citing Simon Corcoran, The Empire of the Tetrarchs: Imperial Pronouncements and Government A.D. 284–324 (Oxford: Clarendon Press, 1996), 234–53. </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCorcoran2006" class="citation book cs1">Corcoran, Simon (2006). "Before Constantine" trong The Cambridge Companion to the Age of Constantine, biên tập bởi Noel Lenski. New York: Cambridge University Press. tr. 35–58. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-81838-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-81838-9"><bdi>0-521-81838-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%22Before+Constantine%22+trong+The+Cambridge+Companion+to+the+Age+of+Constantine%2C+bi%C3%AAn+t%E1%BA%ADp+b%E1%BB%9Fi+Noel+Lenski&rft.place=New+York&rft.pages=35-58&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=0-521-81838-9&rft.aulast=Corcoran&rft.aufirst=Simon&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLançon2000" class="citation book cs1">Lançon, Bertrand (ngày 13 tháng 12 năm 2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=HX6ERoUS6yYC">Rome in Late Antiquity: Everyday Life and Urban Change, AD 312–609</a>. Routledge. tr. 228. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-415-92975-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-415-92975-2"><bdi>978-0-415-92975-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome+in+Late+Antiquity%3A+Everyday+Life+and+Urban+Change%2C+AD+312%E2%80%93609&rft.pages=228&rft.pub=Routledge&rft.date=2000-12-13&rft.isbn=978-0-415-92975-2&rft.aulast=Lan%C3%A7on&rft.aufirst=Bertrand&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DHX6ERoUS6yYC&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFN._S._Gill2019" class="citation web cs1">N. S. Gill (ngày 20 tháng 2 năm 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thoughtco.com/definition-of-tetrarchy-120830">"What Was the Roman Tetrarchy? Splitting the Roman Empire helped reduce political chaos"</a>. ThoughtCo. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171014040323/https://www.thoughtco.com/definition-of-tetrarchy-120830">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 1 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+Was+the+Roman+Tetrarchy%3F+Splitting+the+Roman+Empire+helped+reduce+political+chaos&rft.pub=ThoughtCo.&rft.date=2019-02-20&rft.au=N.+S.+Gill&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thoughtco.com%2Fdefinition-of-tetrarchy-120830&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">^</a> Pohlsander, Hans. The Emperor Constantine. London & New York: Routledge, 2004a. Bìa cứng <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-415-31937-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-415-31937-4">0-415-31937-4</a> bìa mềm <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-415-31938-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-415-31938-2">0-415-31938-2</a> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFChristolNony,_Daniel2014" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Christol, Michel; Nony, Daniel (ngày 16 tháng 7 năm 2014). Rome et son empire (bằng tiếng Pháp). Hachette Éducation. tr. 241. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-2011403209" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-2011403209"><bdi>978-2011403209</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome+et+son+empire&rft.pages=241&rft.pub=Hachette+%C3%89ducation&rft.date=2014-07-16&rft.isbn=978-2011403209&rft.aulast=Christol&rft.aufirst=Michel&rft.au=Nony%2C+Daniel&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">^</a> Carrié, Jean-Michel & Rousselle, Aline. L'Empire Romain en mutation- des Sévères à Constantin, 192–337. Paris: Seuil, 1999. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/2-02-025819-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/2-02-025819-6">2-02-025819-6</a> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">^</a> Pohlsander, Emperor Constantine, po. 41–42. </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">^</a> Carrié & Rousselle, L'Empire Romain, p. 229/230 </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHeatherMoncur,_David2001" class="citation book cs1">Heather, Peter J.; Moncur, David (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/politicsphilosop0000them">Politics, Philosophy, and Empire in the Fourth Century: Select Orations of Themistius</a>. Liverpool University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-85323-106-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-85323-106-6"><bdi>978-0-85323-106-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Politics%2C+Philosophy%2C+and+Empire+in+the+Fourth+Century%3A+Select+Orations+of+Themistius&rft.pub=Liverpool+University+Press&rft.date=2001&rft.isbn=978-0-85323-106-6&rft.aulast=Heather&rft.aufirst=Peter+J.&rft.au=Moncur%2C+David&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fpoliticsphilosop0000them&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFTreadgold1997" class="citation book cs1">Treadgold, Warren (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyofbyzanti0000trea">A History of the Byzantine State and Society</a>. Stanford: Stanford University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8047-2630-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8047-2630-2"><bdi>0-8047-2630-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+History+of+the+Byzantine+State+and+Society&rft.place=Stanford&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=1997&rft.isbn=0-8047-2630-2&rft.aulast=Treadgold&rft.aufirst=Warren&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryofbyzanti0000trea&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-awg103-78">^ <a href="#cite_ref-awg103_78-0">a</a> <a href="#cite_ref-awg103_78-1">b</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.103 </li> <li id="cite_note-awg115-79"><a href="#cite_ref-awg115_79-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.115 </li> <li id="cite_note-awg117-80"><a href="#cite_ref-awg117_80-0">^</a> Hermann & Hilgemann (1964), p.117 </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHeather" class="citation book cs1">Heather, Peter. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=MmXFrafifw0C&pg=PA296&lpg=PA296&dq=loss+of+grain+shipments+from+North+Africa,+from+440&source=bl&ots=bOTC7vgcQr&sig=ACfU3U0M_PY8jyU70nNbv4ChCOmSTj1wig&hl=vi&sa=X&ved=2ahUKEwj0gZ-JyK_hAhXBxoUKHYtXA38Q6AEwAHoECAcQAQ#v=onepage&q=loss%20of%20grain%20shipments%20from%20North%20Africa%2C%20from%20440&f=false">The Fall of the Roman Empire: A New History of Rome and the Barbarians</a>. Oxford University Press. tr. 296. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1522670148" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1522670148"><bdi>978-1522670148</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Fall+of+the+Roman+Empire%3A+A+New+History+of+Rome+and+the+Barbarians&rft.pages=296&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.isbn=978-1522670148&rft.aulast=Heather&rft.aufirst=Peter&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.it%2Fbooks%3Fid%3DMmXFrafifw0C%26pg%3DPA296%26lpg%3DPA296%26dq%3Dloss%2Bof%2Bgrain%2Bshipments%2Bfrom%2BNorth%2BAfrica%2C%2Bfrom%2B440%26source%3Dbl%26ots%3DbOTC7vgcQr%26sig%3DACfU3U0M_PY8jyU70nNbv4ChCOmSTj1wig%26hl%3Dvi%26sa%3DX%26ved%3D2ahUKEwj0gZ-JyK_hAhXBxoUKHYtXA38Q6AEwAHoECAcQAQ%23v%3Donepage%26q%3Dloss%2520of%2520grain%2520shipments%2520from%2520North%2520Africa%252C%2520from%2520440%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRabun_TaylorKatherine_W._RinneSpiro_Kostof2016" class="citation book cs1">Rabun Taylor; Katherine W. Rinne; Spiro Kostof (2016). Rome, An Urban History from Antiquity to the Present. Cambridge University Press. tr. 160–179. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1107601499" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1107601499"><bdi>978-1107601499</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome%2C+An+Urban+History+from+Antiquity+to+the+Present&rft.pages=160-179&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2016&rft.isbn=978-1107601499&rft.au=Rabun+Taylor&rft.au=Katherine+W.+Rinne&rft.au=Spiro+Kostof&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAncient_History_Encyclopedia2012" class="citation cs2">Ancient History Encyclopedia (ngày 18 tháng 1 năm 2012), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190710133427/https://www.ancient.eu/article/26/the-roman-forum/">The Roman Forum</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ancient.eu/article/26/the-roman-forum/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 7 năm 2019, truy cập ngày 28 tháng 2 năm 2019</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Roman+Forum&rft.date=2012-01-18&rft.au=Ancient+History+Encyclopedia&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ancient.eu%2Farticle%2F26%2Fthe-roman-forum%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKrautheimer2000" class="citation book cs1">Krautheimer, Richard (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romeprofileofcit0000krau_k1a5">Rome, profile of a city, 312-1308</a>. Princeton University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romeprofileofcit0000krau_k1a5/page/165">165</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0691049618" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0691049618"><bdi>978-0691049618</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome%2C+profile+of+a+city%2C+312-1308&rft.pages=165&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2000&rft.isbn=978-0691049618&rft.aulast=Krautheimer&rft.aufirst=Richard&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fromeprofileofcit0000krau_k1a5&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">^</a> "Rome, Urban History", pp. 184–185. </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">^</a> Pigs, Plebeians and Potentes: Rome's Economic Hinterland, C. 350-600A.D. S. J. B. Barnish, Papers of the British School at Rome, Vol. 55 (1987), pp. 157-185 </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAnne_Glyn-Jones" class="citation book cs1">Anne Glyn-Jones. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.it/books?id=nPSOkoExaswC&pg=PA147&lpg=PA147&dq=Augustus+set+the+number+at+200,000&source=bl&ots=Ap8LXTHph6&sig=ACfU3U2DrqCN0gO00iGY-NYyJXInXphoiw&hl=vi&sa=X&ved=2ahUKEwjg-_v5zK_hAhUFzhoKHdcOAO4Q6AEwAHoECAkQAQ#v=onepage&q=Augustus%20set%20the%20number%20at%20200%2C000&f=false">Holding Up a Mirror: How Civilizations Decline</a>. tr. 147. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0907845607" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0907845607"><bdi>978-0907845607</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Holding+Up+a+Mirror%3A+How+Civilizations+Decline&rft.pages=147&rft.isbn=978-0907845607&rft.au=Anne+Glyn-Jones&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.it%2Fbooks%3Fid%3DnPSOkoExaswC%26pg%3DPA147%26lpg%3DPA147%26dq%3DAugustus%2Bset%2Bthe%2Bnumber%2Bat%2B200%2C000%26source%3Dbl%26ots%3DAp8LXTHph6%26sig%3DACfU3U2DrqCN0gO00iGY-NYyJXInXphoiw%26hl%3Dvi%26sa%3DX%26ved%3D2ahUKEwjg-_v5zK_hAhUFzhoKHdcOAO4Q6AEwAHoECAkQAQ%23v%3Donepage%26q%3DAugustus%2520set%2520the%2520number%2520at%2520200%252C000%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAbadi2018" class="citation web cs1">Abadi, Mark (ngày 6 tháng 3 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190203023924/https://www.businessinsider.com/largest-cities-in-history-2011-4">"The 16 greatest cities in human history, ROME: The world's largest city in 200 AD"</a>. Business Insider. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.businessinsider.com/largest-cities-in-history-2011-4?IR=T#rome-the-worlds-largest-city-in-200-ad-8">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+16+greatest+cities+in+human+history%2C+ROME%3A+The+world%27s+largest+city+in+200+AD&rft.pub=Business+Insider&rft.date=2018-03-06&rft.aulast=Abadi&rft.aufirst=Mark&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.businessinsider.com%2Flargest-cities-in-history-2011-4%3FIR%3DT%23rome-the-worlds-largest-city-in-200-ad-8&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: dấu thời gian <code class="cs1-code">|ngày lưu trữ=</code> / <code class="cs1-code">|url lưu trữ=</code> không khớp; đề xuất ngày 3 tháng 2 năm 2019 (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#archive_date_url_ts_mismatch" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">^</a> Luc-Normand Tellier (2009). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=cXuCjDbxC1YC&pg=PA185&dq&hl=en#v=onepage&q=&f=false">Urban world history: an economic and geographical perspective</a>". PUQ. p.185. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/2-7605-1588-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/2-7605-1588-5">2-7605-1588-5</a> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">^</a> Norman John Greville Pounds. An Historical Geography of Europe 450 B.C.-A.D. 1330. p. 192. </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">^</a> Rome in Late Antiquity, Bernard Lançon, 2001, pp. 14, pp. 115–119; Rome Profile of a City, Richard Krautheimer, 2000, pp. 4, 65; Ancient Rome, The Archaeology of the Eternal City, Editors Jon Coulston and Hazel Dodge, pp. 142–165 <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-947816-55-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-947816-55-1">978-0-947816-55-1</a> </li> <li id="cite_note-be19-92"><a href="#cite_ref-be19_92-0">^</a> Bertarelli (1925), p.19 </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metmuseum.org/toah/ht/06/eust/ht06eust.htm">Italian Peninsula, 500–1000 A.D.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081205030647/http://www.metmuseum.org/toah/ht/06/eust/ht06eust.htm">Lưu trữ</a> ngày 5 tháng 12 năm 2008 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a href="/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art" class="mw-redirect" title="Metropolitan Museum of Art">The Metropolitan Museum of Art</a> </li> <li id="cite_note-be20-94"><a href="#cite_ref-be20_94-0">^</a> Bertarelli (1925), p.20 </li> <li id="cite_note-be21-95">^ <a href="#cite_ref-be21_95-0">a</a> <a href="#cite_ref-be21_95-1">b</a> Bertarelli (1925), p.21 </li> <li id="cite_note-Faus-96"><a href="#cite_ref-Faus_96-0">^</a> Faus, José Ignacio Gonzáles. "Autoridade da Verdade – Momentos Obscuros do Magistério Eclesiástico". Capítulo VIII: Os papas repartem terras – Pág.: 64–65 e Capítulo VI: O papa tem poder temporal absoluto – Pág.: 49–55. Edições Loyola. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/85-15-01750-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/85-15-01750-4">85-15-01750-4</a>. Embora Faus critique profundamente o poder temporal dos papas ("Mais uma vez isso salienta um dos maiores inconvenientes do status político dos sucessores de Pedro" – pág.: 64), ele também admite um papel secular positivo por parte dos papas ("Não podemos negar que intervenções papais desse gênero evitaram mais de uma guerra na Europa" – pág.: 65). </li> <li id="cite_note-Papal_Arbitration-97"><a href="#cite_ref-Papal_Arbitration_97-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a class="external text" href="https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Papal_Arbitration">"Papal Arbitration, Bede Jarrett"</a>. Catholic Encyclopedia, Volume 11 (1913). New York: Robert Appleton Company.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Papal+Arbitration%2C+Bede+Jarrett&rft.pub=Catholic+Encyclopedia%2C+Volume+11+%281913%29.+New+York%3A+Robert+Appleton+Company.&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikisource.org%2Fwiki%2FCatholic_Encyclopedia_%281913%29%2FPapal_Arbitration&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">^</a> Such as regulating the <a href="/w/index.php?title=Colonization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colonization (trang không tồn tại)">colonization</a> of the <a href="/w/index.php?title=New_World&action=edit&redlink=1" class="new" title="New World (trang không tồn tại)">New World</a>. See <a href="/w/index.php?title=Treaty_of_Tordesillas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Treaty of Tordesillas (trang không tồn tại)">Treaty of Tordesillas</a> và <a href="/wiki/Inter_caetera" title="Inter caetera">Inter caetera</a>. </li> <li id="cite_note-be22-99">^ <a href="#cite_ref-be22_99-0">a</a> <a href="#cite_ref-be22_99-1">b</a> <a href="#cite_ref-be22_99-2">c</a> Bertarelli (1925), p.22 </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nndb.com/people/159/000092880/">"Pope Alexander VI"</a>. Nndb.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100212192700/http://nndb.com/people/159/000092880/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 12 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Pope+Alexander+VI&rft.pub=Nndb.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nndb.com%2Fpeople%2F159%2F000092880%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/08562a.htm">"Catholic Encyclopedia: Pope Julius II"</a>. www.newadvent.org. 1910. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120501205600/http://www.newadvent.org/cathen/08562a.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 22 tháng 12 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.newadvent.org&rft.atitle=Catholic+Encyclopedia%3A+Pope+Julius+II&rft.date=1910&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F08562a.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/09162a.htm">"Catholic Encyclopedia: Pope Leo X"</a>. www.newadvent.org. 1910. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120501164045/http://www.newadvent.org/cathen/09162a.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 12 năm 2006.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.newadvent.org&rft.atitle=Catholic+Encyclopedia%3A+Pope+Leo+X&rft.date=1910&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F09162a.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/13369b.htm">"Basilica of St. Peter, Catholic Encyclopedia"</a>. Newadvent.org. ngày 1 tháng 2 năm 1912. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100110133607/http://www.newadvent.org/cathen/13369b.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 10 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Basilica+of+St.+Peter%2C+Catholic+Encyclopedia&rft.pub=Newadvent.org&rft.date=1912-02-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F13369b.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-DVC197-104"><a href="#cite_ref-DVC197_104-0">^</a> De Vecchi-Cerchiari, pag. 197. </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">^</a> Cristina Acidini, Pintoricchio, trong Painters of the Renaissance (gốc: Pittori del Rinascimento), Scala, Firenze 2004. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-8117-099-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-8117-099-X">88-8117-099-X</a> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">^</a> Pierluigi De Vecchi và Elda Cerchiari, The Times of Art (gốc: I tempi dell'arte), Quyển 2, Bompiani, Milano 1999. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-451-7212-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-451-7212-0">88-451-7212-0</a> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">^</a> Roger Jones và Nicholas Penny, Raphael, Yale, 1983, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-300-03061-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-300-03061-4">0-300-03061-4</a> p.205 </li> <li id="cite_note-Seattle_Catholic-108"><a href="#cite_ref-Seattle_Catholic_108-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSeattle_Catholic2006" class="citation web cs1">Seattle Catholic (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.seattlecatholic.com/article_20040427.html">"Seattle Catholic – The Sack of Rome: 1527, 1776"</a>. seattlecatholic.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181023035748/http://www.seattlecatholic.com/article_20040427.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 23 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 8 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=seattlecatholic.com&rft.atitle=Seattle+Catholic+%E2%80%93+The+Sack+of+Rome%3A+1527%2C+1776&rft.date=2006&rft.au=Seattle+Catholic&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.seattlecatholic.com%2Farticle_20040427.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Britannica-109"><a href="#cite_ref-Britannica_109-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFEncyclopædia_Britannica2011" class="citation web cs1">Encyclopædia Britannica (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/508807/Rome/23927/Evolution-of-the-modern-city#ref387739">"Rome (Italy):: Evolution of the modern city – Britannica Online Encyclopaedia"</a>. britannica.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140810221815/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/508807/Rome/23927/Evolution-of-the-modern-city#ref387739">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 10 tháng 8 năm 2014. Truy cập ngày 8 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=britannica.com&rft.atitle=Rome+%28Italy%29%3A%3A+Evolution+of+the+modern+city+%E2%80%93+Britannica+Online+Encyclopaedia&rft.date=2011&rft.au=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F508807%2FRome%2F23927%2FEvolution-of-the-modern-city%23ref387739&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dailyhistory.org/Did_the_Sack_of_Rome_in_1527_end_the_Renaissance_in_Italy%3F">"Did the Sack of Rome in 1527 end the Renaissance in Italy?"</a>. DailyHistory.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200509023302/https://dailyhistory.org/Did_the_Sack_of_Rome_in_1527_end_the_Renaissance_in_Italy%3F">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 5 năm 2020. Truy cập ngày 31 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Did+the+Sack+of+Rome+in+1527+end+the+Renaissance+in+Italy%3F&rft.pub=DailyHistory.org&rft_id=https%3A%2F%2Fdailyhistory.org%2FDid_the_Sack_of_Rome_in_1527_end_the_Renaissance_in_Italy%253F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFChastel1983" class="citation book cs1">Chastel, André (1983). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sackofrome15270000chas">The Sack of Rome, 1527</a>. Princeton: Princeton University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sackofrome15270000chas/page/73">73</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780691099477" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780691099477"><bdi>9780691099477</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Sack+of+Rome%2C+1527&rft.place=Princeton&rft.pages=73&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=1983&rft.isbn=9780691099477&rft.aulast=Chastel&rft.aufirst=Andr%C3%A9&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsackofrome15270000chas&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRuggiero2017" class="citation book cs1">Ruggiero, Guido (2017). The Renaissance in Italy: a Social and Cultural History of the Rinascimento. Cambridge: Cambridge University Press. tr. 73. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780521719384" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780521719384"><bdi>9780521719384</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Renaissance+in+Italy%3A+a+Social+and+Cultural+History+of+the+Rinascimento&rft.place=Cambridge&rft.pages=73&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2017&rft.isbn=9780521719384&rft.aulast=Ruggiero&rft.aufirst=Guido&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-be23-113">^ <a href="#cite_ref-be23_113-0">a</a> <a href="#cite_ref-be23_113-1">b</a> Bertarelli (1925), p.23 </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFOgg1913" class="citation book cs1">Ogg, Frederick Austin (1913). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=X1YpAAAAYAAJ&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false">The Governments of Europe</a>. New York: Macmillan Company. tr. 354–355. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Governments+of+Europe&rft.place=New+York&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E354-%3C%2Fspan%3E355&rft.pub=Macmillan+Company&rft.date=1913&rft.aulast=Ogg&rft.aufirst=Frederick+Austin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DX1YpAAAAYAAJ%26printsec%3Dfrontcover%26source%3Dgbs_ge_summary_r%26cad%3D0%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Gallica-115"><a href="#cite_ref-Gallica_115-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k204214z/f455.image">Almanach Impérial an bissextil MDCCCXII</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230529080240/https://gallica.bnf.fr/ark:/12148/bpt6k204214z/f455.image">Lưu trữ</a> ngày 29 tháng 5 năm 2023 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, p. 459-460, truy cập ngày 26 tháng 7 năm 2013 </li> <li id="cite_note-Stearns-Langer-116"><a href="#cite_ref-Stearns-Langer_116-0">^</a> Stearns, Peter N. – Langer, William Leonard (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=MziRd4ddZz4C&pg=PA440&dq=Murat+support+of+Napoleon+restoration++Ferdinand+IV+to+the+throne&hl=cs&ei=beaZTL_JDdWRjAeuis0t&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCYQ6AEwADgK#v=onepage&q&f=false">The Encyclopedia of world history: ancient, medieval, and modern</a>[<a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng">liên kết hỏng</a>], Houghton Mifflin Harcourt; 6th ed. p. 440. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-395-65237-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-395-65237-5">0-395-65237-5</a> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.liberliber.it/mediateca/libri/r/repubblica_romana_1849/costituzione_della_repubblica_etc/pdf/costit_p.pdf">"Art. 5. — Le pene di morte e di confisca sono proscritte"</a> [The penalties of death and confiscation are proscribed] (PDF). Costituzione Della Repubblica Romana (bằng tiếng Ý). 1849. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131113125646/http://www.liberliber.it/mediateca/libri/r/repubblica_romana_1849/costituzione_della_repubblica_etc/pdf/costit_p.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 13 tháng 11 năm 2013. Truy cập ngày 18 tháng 1 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Costituzione+Della+Repubblica+Romana&rft.atitle=Art.+5.+%E2%80%94+Le+pene+di+morte+e+di+confisca+sono+proscritte&rft.date=1849&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.liberliber.it%2Fmediateca%2Flibri%2Fr%2Frepubblica_romana_1849%2Fcostituzione_della_repubblica_etc%2Fpdf%2Fcostit_p.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Pia-118">^ <a href="#cite_ref-Pia_118-0">a</a> <a href="#cite_ref-Pia_118-1">b</a> Gilles Pécout, Il lungo Risorgimento: la nascita dell'Italia contemporanea (1770-1922), Pearson Paravia Bruno Mondadori, 1999, p. 5 e sgg. </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/12134b.htm">"Pope Pius IX, Catholic Encyclopedia"</a>. Newadvent.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170308223209/http://www.newadvent.org/cathen/12134b.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 8 tháng 3 năm 2017. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Pope+Pius+IX%2C+Catholic+Encyclopedia&rft.pub=Newadvent.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F12134b.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Italy_at_War-120"><a href="#cite_ref-Italy_at_War_120-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFItaly_at_War2011" class="citation web cs1">Italy at War (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110709053659/http://www.comandosupremo.com/Mussolini.html">"Benito Mussolini | Comando Supremo (lưu trữ ngày 7 tháng 6 năm 2012)"</a>. comandosupremo.com. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 7 năm 2011. Truy cập ngày 11 tháng 7 năm 2011. <q>Mexican revolutionary Benito Juarez, named his son after the patriot and hero. Benito Mussolini was an avid writer and after he finished his schooling, he became an editor for the Milan socialist paper "Avanti". He became well known among the Italian socialists, but soon started promoting his views for</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=comandosupremo.com&rft.atitle=Benito+Mussolini+%26%23124%3B+Comando+Supremo+%28l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+ng%C3%A0y+7+th%C3%A1ng+6+n%C4%83m+2012%29&rft.date=2011&rft.au=Italy+at+War&rft_id=http%3A%2F%2Fcomandosupremo.com%2FMussolini.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCederna1979" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Cederna, Antonio (1979). Mussolini urbanista (bằng tiếng Ý). Bari: Laterza. tr. passim.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mussolini+urbanista&rft.place=Bari&rft.pages=passim&rft.pub=Laterza&rft.date=1979&rft.aulast=Cederna&rft.aufirst=Antonio&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Population_Rome-122"><a href="#cite_ref-Population_Rome_122-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFOates2011" class="citation web cs1">Oates, Whitney J. (2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Roman/Texts/secondary/journals/CP/29/2/Population_of_Rome*.html">"The Population of Rome — CP 29:101‑116 (1934)"</a>. penelope.uchicago.edu. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230220233029/http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/home.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 20 tháng 2 năm 2023. Truy cập ngày 7 tháng 7 năm 2011. <q>popula</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=penelope.uchicago.edu&rft.atitle=The+Population+of+Rome+%E2%80%94+CP+29%3A101%E2%80%91116+%281934%29&rft.date=2011&rft.aulast=Oates&rft.aufirst=Whitney+J.&rft_id=http%3A%2F%2Fpenelope.uchicago.edu%2FThayer%2FE%2FRoman%2FTexts%2Fsecondary%2Fjournals%2FCP%2F29%2F2%2FPopulation_of_Rome%2A.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">^</a> Döge, F.U. (2004) "Die militärische und innenpolitische Entwicklung in Italien 1943-1944", Chapter 11, in: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.diss.fu-berlin.de/diss/receive/FUDISS_thesis_000000001408">Pro- und antifaschistischer Neorealismus</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170701064419/http://www.diss.fu-berlin.de/diss/receive/FUDISS_thesis_000000001408">Lưu trữ</a> ngày 1 tháng 7 năm 2017 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. PhD Thesis, Free University, Berlin. p. 651–678 [tiếng Đức] </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">^</a> Lytton, H.D. (1983) "Bombing Policy in the Rome and Pre-Normandy Invasion Aerial Campaigns of World War II: Bridge-Bombing Strategy Vindicated – and Railyard-Bombing Strategy Invalidated". Military Affairs. 47 (2: April). p. 53–58 </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFNicholas_Crafts,_Gianni_Toniolo1996" class="citation book cs1">Nicholas Crafts, Gianni Toniolo (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/economicgrowtheu1945craf">Economic growth in Europe since 1945</a>. Cambridge University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/economicgrowtheu1945craf/page/n465">441</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-49627-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-49627-6"><bdi>0-521-49627-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Economic+growth+in+Europe+since+1945&rft.pages=441&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1996&rft.isbn=0-521-49627-6&rft.au=Nicholas+Crafts%2C+Gianni+Toniolo&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Feconomicgrowtheu1945craf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFDavid_Forgacs,_Stephen_Gundle2007" class="citation book cs1">David Forgacs, Stephen Gundle (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/masscultureitali0000forg">Mass culture and Italian society from fascism to the Cold War</a>. Bloomington: Indiana University Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-253-21948-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-253-21948-0"><bdi>978-0-253-21948-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Mass+culture+and+Italian+society+from+fascism+to+the+Cold+War&rft.place=Bloomington&rft.pub=Indiana+University+Press&rft.date=2007&rft.isbn=978-0-253-21948-0&rft.au=David+Forgacs%2C+Stephen+Gundle&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmasscultureitali0000forg&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imdb.com/title/tt0053779/">"La Dolce Vita (1960)"</a>. IMDb.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190514030752/https://www.imdb.com/title/tt0053779/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 5 năm 2019. Truy cập ngày 23 tháng 7 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=La+Dolce+Vita+%281960%29&rft.pub=IMDb.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imdb.com%2Ftitle%2Ftt0053779%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW151061&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">"Roma diventa Capitale"</a> (bằng tiếng Ý). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120205130517/http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW151061&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 5 tháng 2 năm 2012. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Roma+diventa+Capitale&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fwps%2Fportal%2Fpcr%3FcontentId%3DNEW151061%26jp_pagecode%3Dnewsview.wp%26ahew%3DcontentId%3Ajp_pagecode&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/was/wps/portal/!ut/p/_s.7_0_A/7_0_21L?menuPage=/Area_di_navigazione/Sezioni_del_portale/Dipartimenti_e_altri_uffici/Dipartimento_XV/www-9-romastatistica-9-it/Territorio/&flagSub=">"Territorio"</a> (bằng tiếng Ý). Comune di Roma. Truy cập ngày 5 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Territorio&rft.pub=Comune+di+Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fwas%2Fwps%2Fportal%2F%21ut%2Fp%2F_s.7_0_A%2F7_0_21L%3FmenuPage%3D%2FArea_di_navigazione%2FSezioni_del_portale%2FDipartimenti_e_altri_uffici%2FDipartimento_XV%2Fwww-9-romastatistica-9-it%2FTerritorio%2F%26flagSub%3D&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988">[<a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng">liên kết hỏng</a>] </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">^</a> Trong năm 1992 sau một cuộc trưng cầu dân ý thì Quận 19 trở thành <a href="/wiki/Comune" title="Comune">comune</a> <a href="/wiki/Fiumicino" title="Fiumicino">Fiumicino</a> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-131">^ <a href="#cite_ref-autogenerated1_131-0">a</a> <a href="#cite_ref-autogenerated1_131-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130316064219/http://www.ilmessaggero.it/roma/campidoglio/roma_municipi_accorpamento_consiglio_s_riduzione/notizie/257651.shtml">"Roma, sì all'accorpamento dei municipi: il Consiglio li riduce da 19 a 15"</a>. Il Messaggero. ngày 11 tháng 3 năm 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilmessaggero.it/roma/campidoglio/roma_municipi_accorpamento_consiglio_s_riduzione/notizie/257651.shtml">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 13 tháng 3 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Il+Messaggero&rft.atitle=Roma%2C+s%C3%AC+all%27accorpamento+dei+municipi%3A+il+Consiglio+li+riduce+da+19+a+15&rft.date=2013-03-11&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilmessaggero.it%2Froma%2Fcampidoglio%2Froma_municipi_accorpamento_consiglio_s_riduzione%2Fnotizie%2F257651.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.romeartlover.it/Rioni.html">"The "Rioni" of Rome"</a>. Romeartlover.it. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090519060423/http://www.romeartlover.it/Rioni.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 19 tháng 5 năm 2009. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+%22Rioni%22+of+Rome&rft.pub=Romeartlover.it&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romeartlover.it%2FRioni.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">^</a> Per la topografia antica del quartiere, in particolare nell'area di piazza Vittorio Emanuele, si veda Barrano, Colli, Martines, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fastionline.org/docs/FOLDER-it-2007-87.pdf">Roma. Piazza Vittorio Emanuele II. Un nuovo settore degli Horti Lamiani'</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181126122807/http://www.fastionline.org/docs/FOLDER-it-2007-87.pdf">Lưu trữ</a> ngày 26 tháng 11 năm 2018 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMcFadden2018" class="citation web cs1">McFadden, Christopher (ngày 3 tháng 6 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190402164151/https://interestingengineering.com/15-of-the-greatest-wall-constructs-ever-built-from-antiquity-to-today">"15 of The Greatest Wall Constructs Ever Built From Antiquity to Today"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://interestingengineering.com/15-of-the-greatest-wall-constructs-ever-built-from-antiquity-to-today">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=15+of+The+Greatest+Wall+Constructs+Ever+Built+From+Antiquity+to+Today&rft.date=2018-06-03&rft.aulast=McFadden&rft.aufirst=Christopher&rft_id=https%3A%2F%2Finterestingengineering.com%2F15-of-the-greatest-wall-constructs-ever-built-from-antiquity-to-today&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.focus.it/mondo-focus/focus-storia-e-speciali/focus-storia/147">"Focus Storia N° 147 - Gennaio 2019"</a>. Truy cập ngày 18 tháng 12 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Focus+Storia+N%C2%B0+147+-+Gennaio+2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.focus.it%2Fmondo-focus%2Ffocus-storia-e-speciali%2Ffocus-storia%2F147&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-aldrete-136"><a href="#cite_ref-aldrete_136-0">^</a> Aldrete, Gregory S (2004). Daily Life In The Roman City: Rome, Pompeii, And Ostia, Greenwood Press, 2004, pp. 41-42. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-313-33174-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-313-33174-X">0-313-33174-X</a> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">^</a> Aurelius Victor, De Caesaribus. 35, 7. </li> <li id="cite_note-superficie-138"><a href="#cite_ref-superficie_138-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW151060&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">"Numeri e primati della 'Quarta Roma'"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923222621/http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW151060&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 23 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Numeri+e+primati+della+%27Quarta+Roma%27&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fwps%2Fportal%2Fpcr%3FcontentId%3DNEW151060%26jp_pagecode%3Dnewsview.wp%26ahew%3DcontentId%3Ajp_pagecode&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://romanatura.roma.it/">"Aree verdi del comune di Roma"</a>. ngày 8 tháng 8 năm 2015. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150714032127/http://romanatura.roma.it/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 29 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Aree+verdi+del+comune+di+Roma&rft.date=2015-08-08&rft_id=http%3A%2F%2Fromanatura.roma.it%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-primato-140"><a href="#cite_ref-primato_140-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW107992&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">"Roma, un caso unico: nella storia, nel presente"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110928002352/http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW107992&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 28 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Roma%2C+un+caso+unico%3A+nella+storia%2C+nel+presente&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fwps%2Fportal%2Fpcr%3FcontentId%3DNEW107992%26jp_pagecode%3Dnewsview.wp%26ahew%3DcontentId%3Ajp_pagecode&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">^</a> Organizing Committee of the Games of the XVII Olympiad, The games of the XVII Olympiad, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://library.olympic.org/Default/doc/SYRACUSE/53271/the-games-of-the-xvii-olympiad-rome-1960-the-official-report-of-the-organizing-committee-ed-by-the-o?_lg=en-GB">The Official Report, vol. 2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190402200047/https://library.olympic.org/Default/doc/SYRACUSE/53271/the-games-of-the-xvii-olympiad-rome-1960-the-official-report-of-the-organizing-committee-ed-by-the-o?_lg=en-GB">Lưu trữ</a> ngày 2 tháng 4 năm 2019 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Carlo Colombo Publisher, 1962. </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBaynesThomas_Spencer1878" class="citation web cs1">Baynes; Thomas Spencer (1878). "<a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica,_Ninth_Edition" class="extiw" title="s:Encyclopædia Britannica, Ninth Edition">Encyclopædia Britannica, 9th ed.</a>, <a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica,_Ninth_Edition/Volume_II" class="extiw" title="s:Encyclopædia Britannica, Ninth Edition/Volume II">Vol. II</a>". <a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica,_Ninth_Edition/Anio" class="extiw" title="s:Encyclopædia Britannica, Ninth Edition/Anio">Anio</a>. New York: Charles Scribner's Sons. tr. 57.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Anio&rft.atitle=Encyclop%C3%A6dia+Britannica%2C+9th+ed.%2C+Vol.+II&rft.pages=57&rft.date=1878&rft.au=Baynes&rft.au=Thomas+Spencer&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: <code class="cs1-code">|url=</code> trống hay bị thiếu (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#cite_web_url" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924092026/http://www.romanotizie.it/porto-di-fiumicino-cutrufo-nuovo-tassello-del-secondo-polo-turistico-della-capitale.html">"Porto di Fiumicino. Cutrufo: "nuovo tassello del secondo polo turistico della capitale""</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.romanotizie.it/porto-di-fiumicino-cutrufo-nuovo-tassello-del-secondo-polo-turistico-della-capitale.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Porto+di+Fiumicino.+Cutrufo%3A+%22nuovo+tassello+del+secondo+polo+turistico+della+capitale%22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romanotizie.it%2Fporto-di-fiumicino-cutrufo-nuovo-tassello-del-secondo-polo-turistico-della-capitale.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.parcobracciano.it/">"Parco naturale regionale del complesso lacuale di Bracciano-Martignano"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100909195537/http://www.parcobracciano.it/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 9 năm 2010. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Parco+naturale+regionale+del+complesso+lacuale+di+Bracciano-Martignano&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.parcobracciano.it%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20150530195216/http://www.protezionecivile.gov.it/jcms/it/classificazione.wp">"Classificazione sismica 2015 per comune aggiornata a marzo 2015"</a> (<a href="/wiki/.xls" class="mw-redirect" title=".xls">xls</a>). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.protezionecivile.gov.it/jcms/it/classificazione.wp">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 5 năm 2015. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Classificazione+sismica+2015+per+comune+aggiornata+a+marzo+2015&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.protezionecivile.gov.it%2Fjcms%2Fit%2Fclassificazione.wp&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRavaglioli1997" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Ravaglioli, Armando (1997). Roma anno 2750 ab Urbe condita (bằng tiếng Ý). Rome: Tascabili Economici Newton. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-8183-670-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-8183-670-X"><bdi>88-8183-670-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roma+anno+2750+ab+Urbe+condita&rft.place=Rome&rft.pub=Tascabili+Economici+Newton&rft.date=1997&rft.isbn=88-8183-670-X&rft.aulast=Ravaglioli&rft.aufirst=Armando&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100906034159/http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/">"World Map of Köppen−Geiger Climate Classification"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://koeppen-geiger.vu-wien.ac.at/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 9 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+Map+of+K%C3%B6ppen%E2%88%92Geiger+Climate+Classification&rft_id=http%3A%2F%2Fkoeppen-geiger.vu-wien.ac.at%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130727130551/http://www.meteo-net.it/articoli/storiconeve.aspx">"Storia della neve a Roma"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.meteo-net.it/articoli/storiconeve.aspx">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Storia+della+neve+a+Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.meteo-net.it%2Farticoli%2Fstoriconeve.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mercurynews.com/2018/02/26/europe-snow-rome-coldest-winter-top-wire/">Snow in surprising places during Europe’s coldest day of the winter</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190328215424/https://www.mercurynews.com/2018/02/26/europe-snow-rome-coldest-winter-top-wire/">Lưu trữ</a> ngày 28 tháng 3 năm 2019 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>". Associated Press. The Mercury News. 26 tháng 2 năm 2018. </li> <li id="cite_note-sea_temp-150"><a href="#cite_ref-sea_temp_150-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.climatestotravel.com/climate/italy/rome">Rome Climate</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170624083053/http://www.climatestotravel.com/climate/italy/rome">Lưu trữ</a> ngày 24 tháng 6 năm 2017 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. Truy cập ngày 9 tháng 6 năm 2017 </li> <li id="cite_note-ServizioMeteorologico1-151"><a href="#cite_ref-ServizioMeteorologico1_151-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120517154447/http://clima.meteoam.it/AtlanteClimatico/pdf/(239)Roma%20Ciampino.pdf">"Tabelle climatiche 1971–2000 della stazione meteorologica di Roma-Ciampino Ponente dall'Atlante Climatico 1971–2000"</a> (PDF). Servizio Meteorologico dell'Aeronautica Militare. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 28 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Servizio+Meteorologico+dell%27Aeronautica+Militare&rft.atitle=Tabelle+climatiche+1971%E2%80%932000+della+stazione+meteorologica+di+Roma-Ciampino+Ponente+dall%27Atlante+Climatico+1971%E2%80%932000&rft_id=http%3A%2F%2Fclima.meteoam.it%2FAtlanteClimatico%2Fpdf%2F%28239%29Roma%2520Ciampino.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181025005340/http://clima.meteoam.it/web_clima_sysman/Clino6190/CLINO239.txt">"Visualizzazione tabella CLINO della stazione / CLINO Averages Listed for the station Roma Ciampino"</a>. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 13 tháng 6 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Visualizzazione+tabella+CLINO+della+stazione+%2F+CLINO+Averages+Listed+for+the+station+Roma+Ciampino&rft_id=http%3A%2F%2Fclima.meteoam.it%2Fweb_clima_sysman%2FClino6190%2FCLINO239.txt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">^</a> Cornell (1995) 204–5 </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGregory_S._Aldrete2007" class="citation book cs1">Gregory S. Aldrete (ngày 30 tháng 1 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vL2ntMk7j-4C&pg=PA78">Floods of the Tiber in Ancient Rome</a>. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Floods+of+the+Tiber+in+Ancient+Rome&rft.date=2007-01-30&rft.au=Gregory+S.+Aldrete&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvL2ntMk7j-4C%26pg%3DPA78&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFP._M._G._Harris" class="citation book cs1">P. M. G. Harris. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=fHtvowE9bt8C&pg=PA168">The History of Human Populations: Forms of growth and decline</a>. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+History+of+Human+Populations%3A+Forms+of+growth+and+decline&rft.au=P.+M.+G.+Harris&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DfHtvowE9bt8C%26pg%3DPA168&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHerreros" class="citation web cs1">Herreros, Francisco. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/1458998/Size_and_Virtue">"Size and Virtue"</a>. Academia. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181225061625/https://www.academia.edu/1458998/Size_and_Virtue">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 25 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Size+and+Virtue&rft.pub=Academia&rft.aulast=Herreros&rft.aufirst=Francisco&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F1458998%2FSize_and_Virtue&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWard1990" class="citation magazine cs1">Ward, Lorne H. (ngày 1 tháng 1 năm 1990). "Roman Population, Territory, Tribe, City, and Army Size from the Republic's Founding to the Veientane War, 509 B.C.-400 B.C.". The American Journal of Philology. Quyển 111 số 1. tr. 5–39. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.2307%2F295257">10.2307/295257</a>. <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/295257">295257</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+American+Journal+of+Philology&rft.atitle=Roman+Population%2C+Territory%2C+Tribe%2C+City%2C+and+Army+Size+from+the+Republic%27s+Founding+to+the+Veientane+War%2C+509+B.C.-400+B.C.&rft.volume=111&rft.issue=1&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E5-%3C%2Fspan%3E39&rft.date=1990-01-01&rft_id=info%3Adoi%2F10.2307%2F295257&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F295257%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Ward&rft.aufirst=Lorne+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/14/14443392/1444339214.pdf">"Bản sao đã lưu trữ"</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160127113433/http://media.johnwiley.com.au/product_data/excerpt/14/14443392/1444339214.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 27 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fmedia.johnwiley.com.au%2Fproduct_data%2Fexcerpt%2F14%2F14443392%2F1444339214.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPaul_Bairoch1991" class="citation book cs1">Paul Bairoch (ngày 18 tháng 6 năm 1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Cg7JYZO_nEMC&pg=PA81">Cities and Economic Development: From the Dawn of History to the Present</a>. Truy cập ngày 13 tháng 7 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Cities+and+Economic+Development%3A+From+the+Dawn+of+History+to+the+Present&rft.date=1991-06-18&rft.au=Paul+Bairoch&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DCg7JYZO_nEMC%26pg%3DPA81&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-160"><a href="#cite_ref-160">^</a> N.Morley, Metropolis and Hinterland (Cambridge, 1996) 33–9 </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">^</a> Duiker, 2001. page 149. </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.highbeam.com/doc/1G1-20586744.html">Abstract of The population of ancient Rome.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110501052229/http://www.highbeam.com/doc/1G1-20586744.html">Lưu trữ</a> ngày 1 tháng 5 năm 2011 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by Glenn R. Storey. HighBeam Research. Written ngày 1 tháng 12 năm 1997. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm 2007. </li> <li id="cite_note-163"><a href="#cite_ref-163">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Journals/CP/29/2/Population_of_Rome*.html">The Population of Rome</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230220233232/http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Journals/CP/29/2/Population_of_Rome%2A.html">Lưu trữ</a> ngày 20 tháng 2 năm 2023 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by Whitney J. Oates. Originally published in Classical Philology. Vol. 29, No. 2 (April 1934), pp 101–116. Truy cập ngày 22 tháng 4 năm 2007. </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">^</a> P. Llewellyn, Rome in the Dark Ages (London 1993), p. 97. </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090426215446/http://demo.istat.it/bil2007/index.html">"Statistiche demografiche ISTAT"</a>. Demo.istat.it. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://demo.istat.it/bil2007/index.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 4 năm 2009. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Statistiche+demografiche+ISTAT&rft.pub=Demo.istat.it&rft_id=http%3A%2F%2Fdemo.istat.it%2Fbil2007%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-World_Urban_Areas-166"><a href="#cite_ref-World_Urban_Areas_166-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.demographia.com/db-worldua.pdf">Demographia: World Urban Areas</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080819201805/http://www.demographia.com/db-worldua.pdf">Lưu trữ</a> ngày 19 tháng 8 năm 2008 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Tháng 1 năm 2015 </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">^</a> European Spatial Planning Observation Network, Study on Urban Functions (Project 1.4.3) <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150924002318/http://www.espon.eu/export/sites/default/Documents/Projects/ESPON2006Projects/StudiesScientificSupportProjects/UrbanFunctions/fr-1.4.3_April2007-final.pdf">"Bản sao đã lưu trữ"</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.espon.eu/export/sites/default/Documents/Projects/ESPON2006Projects/StudiesScientificSupportProjects/UrbanFunctions/fr-1.4.3_April2007-final.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 24 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.espon.eu%2Fexport%2Fsites%2Fdefault%2FDocuments%2FProjects%2FESPON2006Projects%2FStudiesScientificSupportProjects%2FUrbanFunctions%2Ffr-1.4.3_April2007-final.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Đã bỏ qua tham số không rõ <code class="cs1-code">|=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>), Final Report, Chapter 3, (ESPON, 2007) </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">^</a> Eurostat, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tgs00080&plugin=1">Total population in Urban Audit cities, Larger Urban Zone</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120924142951/http://epp.eurostat.ec.europa.eu/tgm/table.do?tab=table&init=1&language=en&pcode=tgs00080&plugin=1">Lưu trữ</a> ngày 24 tháng 9 năm 2012 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, accessed on ngày 23 tháng 6 năm 2009. Data for 2009 unless otherwise noted. </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">^</a> <a href="/wiki/United_Nations" class="mw-redirect" title="United Nations">United Nations</a> Department of Economic and Social Affairs, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100425020103/http://esa.un.org/wup2009/unup/index.asp?panel=2">World Urbanization Prospects (2009 revision)</a>, (United Nations, 2010), Table A.12. Data for 2007. </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">^</a> <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_v%C3%A0_Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế">Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=kBsfY-Pe2Q4C">Competitive Cities in the Global Economy</a>, OECD Territorial Reviews, (OECD Publishing, 2006), Table 1.1 </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">^</a> Thomas Brinkoff, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html">Principal Agglomerations of the World</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090314030212/http://www.citypopulation.de/world/Agglomerations.html">Lưu trữ</a> ngày 14 tháng 3 năm 2009 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, accessed on ngày 12 tháng 3 năm 2009. Data for ngày 1 tháng 4 năm 2011. </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110117015639/http://demo.istat.it/str2009/index.html">"Statistiche demografiche ISTAT"</a>. Demo.istat.it. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://demo.istat.it/str2009/index.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 17 tháng 1 năm 2011. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Statistiche+demografiche+ISTAT&rft.pub=Demo.istat.it&rft_id=http%3A%2F%2Fdemo.istat.it%2Fstr2009%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">^</a> Rome Post – what's happening in Rome <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150402172334/http://www.romepost.it/Rioni_of_Rome_Esquilino.htm">"Bản sao đã lưu trữ"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.romepost.it/Rioni_of_Rome_Esquilino.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 4 năm 2015. Truy cập ngày 24 tháng 9 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romepost.it%2FRioni_of_Rome_Esquilino.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174">^</a> «Nullum maius boni imperii instrumentum quam bonos amicos esse» <a href="/wiki/Tacitus" title="Tacitus">Tacitus</a>, Historiae, IV 7. </li> <li id="cite_note-livius-175"><a href="#cite_ref-livius_175-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120112143929/http://www.livius.org/pn-po/pontifex/maximus.html">Pontifex Maximus</a> Livius.org bởi Jona Lendering, lưu trữ ngày 1 tháng 2 năm 2012 </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">^</a> Karl-J. Hölkeskamp, Reconstructing the Roman Republic: An Ancient Political Culture and Modern Research (Princeton University Press, 2010), p. 17 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=HT4jMgO0BI0C&dq=%22mos+maiorum%22&q=%22ancestral+custom%22#v=snippet&q=%22ancestral%20custom%22&f=false">online.</a> </li> <li id="cite_note-177"><a href="#cite_ref-177">^</a> Mos Maiorum, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=bnp_e810120">Brill Online.</a>[<a href="/wiki/Wikipedia:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Wikipedia:Liên kết hỏng">liên kết hỏng</a>] </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">^</a> Hölkeskamp, Reconstructing the Roman Republic, pp. 17–18. </li> <li id="cite_note-179"><a href="#cite_ref-179">^</a> Jörg Rüpke, "Roman Religion – Religions of Rome" in A Companion to Roman Religion (Blackwell, 2007), p. 4. </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">^</a> Apuleius, Florides 1.1; John Scheid, "Sacrifices for Gods and Ancestors" in A Companion to Roman Religion (Blackwell, 2007), p. 279. </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLutwyche2012" class="citation news cs1">Lutwyche, Jayne (ngày 7 tháng 9 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121001062403/http://www.bbc.co.uk/religion/0/18490233">"Ancient Rome's maidens – who were the Vestal Virgins?"</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/religion/0/18490233">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 1 tháng 10 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 11 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Ancient+Rome%27s+maidens+%E2%80%93+who+were+the+Vestal+Virgins%3F&rft.date=2012-09-07&rft.aulast=Lutwyche&rft.aufirst=Jayne&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Freligion%2F0%2F18490233&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.regioni-italiane.com/festa-san-pietro-e-paolo-roma-0237.htm">"Festa di San Pietro e Paolo a Roma"</a>. www.regioni-italiane.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230422102557/https://www.regioni-italiane.com/festa-san-pietro-e-paolo-roma-0237.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 22 tháng 4 năm 2023. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.regioni-italiane.com&rft.atitle=Festa+di+San+Pietro+e+Paolo+a+Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.regioni-italiane.com%2Ffesta-san-pietro-e-paolo-roma-0237.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">^</a> The Catholic Encyclopedia, Volume XI (Robert Appleton Company, New York, 1911), s.v. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/11567b.htm">"St. Paul"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200608034434/https://www.newadvent.org/cathen/11567b.htm">Lưu trữ</a> ngày 8 tháng 6 năm 2020 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, truy cập 4 tháng 6 năm 2007. </li> <li id="cite_note-Frend-184"><a href="#cite_ref-Frend_184-0">^</a> Frend, W. H. C. The Early Church SPCK 1965, p. 137 </li> <li id="cite_note-Ehler65-185"><a href="#cite_ref-Ehler65_185-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFEhlerMorrall1967" class="citation book cs1">Ehler, Sidney Zdeneck; Morrall, John B (1967). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=2WuMyEzani8C&pg=PA6">Church and State Through the Centuries: A Collection of Historic Documents with Commentaries</a>. tr. 6-7. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780819601896" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780819601896"><bdi>9780819601896</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160515193906/https://books.google.com/books?id=2WuMyEzani8C&pg=PA6">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 15 tháng 5 năm 2016. Truy cập ngày 28 tháng 9 năm 2016. <q>This Edict is the first which definitely introduces Catholic orthodoxy as the established religion of the Roman world. [...] Acknowledgment of the true doctrine of the Trinity is made the test of State recognition.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Church+and+State+Through+the+Centuries%3A+A+Collection+of+Historic+Documents+with+Commentaries&rft.pages=6-7&rft.date=1967&rft.isbn=9780819601896&rft.aulast=Ehler&rft.aufirst=Sidney+Zdeneck&rft.au=Morrall%2C+John+B&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D2WuMyEzani8C%26pg%3DPA6&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Bayliss-186"><a href="#cite_ref-Bayliss_186-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBayliss2004" class="citation book cs1">Bayliss, Richard (2004). Provincial Cilicia and the Archaeology of Temple Conversion. UK: British Archaeological Reports. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1841716343" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1841716343"><bdi>978-1841716343</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Provincial+Cilicia+and+the+Archaeology+of+Temple+Conversion&rft.place=UK&rft.pub=British+Archaeological+Reports&rft.date=2004&rft.isbn=978-1841716343&rft.aulast=Bayliss&rft.aufirst=Richard&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-MacMullen1984-187"><a href="#cite_ref-MacMullen1984_187-0">^</a> MacMullen, R. Christianizing The Roman Empire A.D.100-400, Yale University Press, 1984, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-300-03642-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-300-03642-6">0-300-03642-6</a> </li> <li id="cite_note-hughes-188"><a href="#cite_ref-hughes_188-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHughes1949" class="citation cs2">Hughes, Philip (1949), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181223191523/http://www.ewtn.com/library/CHISTORY/HUGHHIST.TXT">"6"</a>, A History of the Church, quyển I, Sheed & Ward, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ewtn.com/library/CHISTORY/HUGHHIST.TXT">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 23 tháng 12 năm 2018, truy cập ngày 22 tháng 1 năm 2021</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=6&rft.btitle=A+History+of+the+Church&rft.pub=Sheed+%26+Ward&rft.date=1949&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=Philip&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ewtn.com%2Flibrary%2FCHISTORY%2FHUGHHIST.TXT&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-EusebiusSchaff-189"><a href="#cite_ref-EusebiusSchaff_189-0">^</a> Eusebius Pamphilius and Philip Schaff (Editor) and McGiffert, Rev. Arthur Cushman, Ph.D. (Translator) <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.txt">NPNF2-01. Eusebius Pamphilius: Church History, Life of Constantine, Oration in Praise of Constantine</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180417033355/http://www.ccel.org/ccel/schaff/npnf201.txt">Lưu trữ</a> ngày 17 tháng 4 năm 2018 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> quote: "he razed to their foundations those of them which had been the chief objects of superstitious reverence" </li> <li id="cite_note-Brown2013-190"><a href="#cite_ref-Brown2013_190-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBrown2013" class="citation book cs1">Brown, Peter (2013). The Rise of Western Christendom: Triumph and Diversity, A.D. 200-1000 (ấn bản thứ 10). Wiley-Blackwell. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1118301265" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1118301265"><bdi>978-1118301265</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Rise+of+Western+Christendom%3A+Triumph+and+Diversity%2C+A.D.+200-1000&rft.edition=10th&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=2013&rft.isbn=978-1118301265&rft.aulast=Brown&rft.aufirst=Peter&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFClarke" class="citation web cs1">Clarke, Stuardt. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120208035455/http://www.stuardtclarkesrome.com/churchlist.htm">"The Churches of Rome: Major and Minor"</a>. Stuardt Clarkes Rome. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stuardtclarkesrome.com/churchlist.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 2 năm 2012. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Churches+of+Rome%3A+Major+and+Minor&rft.pub=Stuardt+Clarkes+Rome&rft.aulast=Clarke&rft.aufirst=Stuardt&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stuardtclarkesrome.com%2Fchurchlist.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a class="external text" href="https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Basilica">"Basilica, Gietmann, G. and Thurston, Herbert"</a>. Catholic Encyclopedia, Volume 16 (1913). New York: Robert Appleton Company.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Basilica%2C+Gietmann%2C+G.+and+Thurston%2C+Herbert&rft.pub=Catholic+Encyclopedia%2C+Volume+16+%281913%29.+New+York%3A+Robert+Appleton+Company.&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikisource.org%2Fwiki%2FCatholic_Encyclopedia_%281913%29%2FBasilica&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gcatholic.org/churches/bas.htm">"Basilicas in the World"</a>. G Catholic. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130304112821/http://www.gcatholic.org/churches/bas.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 3 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=G+Catholic&rft.atitle=Basilicas+in+the+World&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gcatholic.org%2Fchurches%2Fbas.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194">^</a> Basilica Papale di San Pietro in Vaticano (Annuario Pontificio 2012, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-88-209-8722-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-88-209-8722-0">978-88-209-8722-0</a>, p. 1291). </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195">^</a> Archbasilica Papale di San Giovanni in Laterano – Arcibasilica del SS.mo Salvatore e dei Santi Giovanni Battista ed Evangelista al Laterano - Cattedrale di Roma (Annuario Pontificio 2012, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-88-209-8722-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-88-209-8722-0">978-88-209-8722-0</a>, p. 1293). </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://w2.vatican.va/content/vatican/en/info.html">"Papal basilicas"</a> (bằng tiếng <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">Tiếng Anh</a>). vatican.va. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190314074701/http://w2.vatican.va/content/vatican/en/info.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 14 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 18 tháng 2 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Papal+basilicas&rft.pub=vatican.va&rft_id=http%3A%2F%2Fw2.vatican.va%2Fcontent%2Fvatican%2Fen%2Finfo.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/jubilee_2000/pilgrim/documents/ju_gp_15012000_p-04b_it.html">"San Giovanni in Laterano"</a>. Giubileo 2000. Santa Sede - vatican.va. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201007153804/http://www.vatican.va/jubilee_2000/pilgrim/documents/ju_gp_15012000_p-04b_it.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 10 năm 2020. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Giubileo+2000&rft.atitle=San+Giovanni+in+Laterano&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fjubilee_2000%2Fpilgrim%2Fdocuments%2Fju_gp_15012000_p-04b_it.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">^</a> Basilica Papale di Santa Maria Maggiore (Annuario Pontificio 2012, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-88-209-8722-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-88-209-8722-0">978-88-209-8722-0</a>, p. 1295). </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">^</a> Basilica Papale di San Paolo fuori le mura (Annuario Pontificio 2012, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-88-209-8722-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-88-209-8722-0">978-88-209-8722-0</a>, p. 1294). </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGeggel2019" class="citation web cs1">Geggel, Laura (ngày 3 tháng 1 năm 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190202203716/https://www.livescience.com/64410-vatican-city-walls-explained.html">"Trump Calls Wall 'Moral' Because Vatican Has One. So What's Its History?"</a>. Livescience.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.livescience.com/64410-vatican-city-walls-explained.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 2 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Trump+Calls+Wall+%27Moral%27+Because+Vatican+Has+One.+So+What%27s+Its+History%3F&rft.pub=Livescience.com&rft.date=2019-01-03&rft.aulast=Geggel&rft.aufirst=Laura&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.livescience.com%2F64410-vatican-city-walls-explained.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-201"><a href="#cite_ref-201">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181207065532/https://www.history.com/topics/religion/vatican-city">"Vatican City History"</a>. History.com. ngày 21 tháng 8 năm 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.history.com/topics/religion/vatican-city">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 12 năm 2018. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vatican+City+History&rft.pub=History.com&rft.date=2018-08-21&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.history.com%2Ftopics%2Freligion%2Fvatican-city&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-202"><a href="#cite_ref-202">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBurke2016" class="citation web cs1">Burke, Daniel (ngày 19 tháng 2 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190306110741/https://edition.cnn.com/2016/02/18/world/vatican-walls/index.html">"Is the Vatican really surrounded by walls?"</a>. <a href="/wiki/CNN" title="CNN">CNN</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://edition.cnn.com/2016/02/18/world/vatican-walls/index.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Is+the+Vatican+really+surrounded+by+walls%3F&rft.pub=CNN&rft.date=2016-02-19&rft.aulast=Burke&rft.aufirst=Daniel&rft_id=https%3A%2F%2Fedition.cnn.com%2F2016%2F02%2F18%2Fworld%2Fvatican-walls%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Preamble-203"><a href="#cite_ref-Preamble_203-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010175158/http://www.vaticanstate.va/content/dam/vaticanstate/documenti/leggi-e-decreti/Normative-Penali-e-Amministrative/LateranTreaty.pdf">"Preamble of the Lateran Treaty"</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vaticanstate.va/content/dam/vaticanstate/documenti/leggi-e-decreti/Normative-Penali-e-Amministrative/LateranTreaty.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Preamble+of+the+Lateran+Treaty&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vaticanstate.va%2Fcontent%2Fdam%2Fvaticanstate%2Fdocumenti%2Fleggi-e-decreti%2FNormative-Penali-e-Amministrative%2FLateranTreaty.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lateran-204"><a href="#cite_ref-lateran_204-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180523023017/http://www.aloha.net/~mikesch/treaty.htm">"Text of the Lateran Treaty of 1929"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aloha.net/~mikesch/treaty.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 23 tháng 5 năm 2018. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Text+of+the+Lateran+Treaty+of+1929&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aloha.net%2F~mikesch%2Ftreaty.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html#TRATTATO_FRA_LA_SANTA_SEDE_E_L’ITALIA">"Trattato fra la Santa Sede e l'Italia"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130813092149/http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html#TRATTATO_FRA_LA_SANTA_SEDE_E_L’ITALIA">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Trattato+fra+la+Santa+Sede+e+l%27Italia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fsecretariat_state%2Farchivio%2Fdocuments%2Frc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html%23TRATTATO_FRA_LA_SANTA_SEDE_E_L%E2%80%99ITALIA&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Statute-206"><a href="#cite_ref-Statute_206-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">"Patti lateranensi, 11 febbraio 1929 – Segreteria di Stato, card. Pietro Gasparri"</a>. vatican.va. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130813092149/http://www.vatican.va/roman_curia/secretariat_state/archivio/documents/rc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=vatican.va&rft.atitle=Patti+lateranensi%2C+11+febbraio+1929+%E2%80%93+Segreteria+di+Stato%2C+card.+Pietro+Gasparri&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fsecretariat_state%2Farchivio%2Fdocuments%2Frc_seg-st_19290211_patti-lateranensi_it.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Turning_Point-207"><a href="#cite_ref-Turning_Point_207-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFReardon2006" class="citation magazine cs1">Reardon, Patrick Henry (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330125631/https://christianhistoryinstitute.org/magazine/article/turning-point">"Turning Point: The Crowning of Charlemagne"</a>. Christian History Biography. Số 89. Christian History Institute. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://christianhistoryinstitute.org/magazine/article/turning-point">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 24 tháng 4 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Christian+History+Biography&rft.atitle=Turning+Point%3A+The+Crowning+of+Charlemagne&rft.issue=89&rft.date=2006&rft.aulast=Reardon&rft.aufirst=Patrick+Henry&rft_id=https%3A%2F%2Fchristianhistoryinstitute.org%2Fmagazine%2Farticle%2Fturning-point&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-208"><a href="#cite_ref-208">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/11744a.htm#IV">"St. Peter, Prince of the Apostles"</a>. Catholic Encyclopedia. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190106221943/http://www.newadvent.org/cathen/11744a.htm#IV">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 6 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 12 tháng 8 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=St.+Peter%2C+Prince+of+the+Apostles&rft.pub=Catholic+Encyclopedia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F11744a.htm%23IV&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-209"><a href="#cite_ref-209">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=37b9V9IXDsYC&pg=PA126&dq=Gardner+%22reputed+grave%22&hl=en&sa=X&ei=A3gQUqPdOYWThgeirYCgDg&redir_esc=y#v=onepage&q=Gardner%20%22reputed%20grave%22&f=false">Fred S. Kleiner, Gardner's Art through the Ages (Cengage Learning 2012 ISBN 978-1-13395479-8), p. 126</a> </li> <li id="cite_note-210"><a href="#cite_ref-210">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2007/06/14/wsteps114.xml">Steps Jesus walked to trial restored to glory</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080319025615/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2007%2F06%2F14%2Fwsteps114.xml">Lưu trữ</a> ngày 19 tháng 3 năm 2008 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Daily Telegraph, Malcolm Moore, 14 tháng 6 năm 2007 </li> <li id="cite_note-211"><a href="#cite_ref-211">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFNickell2007" class="citation book cs1">Nickell, Joe (2007). "Other Crucifixion Relics". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=A9sj9XmdmekC&pg=PA96">Relics of the Christ</a>. Lexington: University Press of Kentucky. tr. 96–97. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8131-2425-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8131-2425-5"><bdi>0-8131-2425-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Other+Crucifixion+Relics&rft.btitle=Relics+of+the+Christ&rft.place=Lexington&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E96-%3C%2Fspan%3E97&rft.pub=University+Press+of+Kentucky&rft.date=2007&rft.isbn=0-8131-2425-5&rft.aulast=Nickell&rft.aufirst=Joe&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DA9sj9XmdmekC%26pg%3DPA96&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRutgersvan_StrydonckBoudinvan_der_Linde2009" class="citation magazine cs1">Rutgers, L.V.; van Strydonck, M.; Boudin, M.; van der Linde, C. (tháng 5 năm 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016/j.jas.2008.12.015">"Stable isotope data from the early Christian catacombs of ancient Rome: new insights into the dietary habits of Rome's early Christians"</a>. Journal of Archaeological Science. Quyển 36 số 5. tr. 1127–1134. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016%2Fj.jas.2008.12.015">10.1016/j.jas.2008.12.015</a>. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/0305-4403">0305-4403</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Archaeological+Science&rft.atitle=Stable+isotope+data+from+the+early+Christian+catacombs+of+ancient+Rome%3A+new+insights+into+the+dietary+habits+of+Rome%27s+early+Christians&rft.volume=36&rft.issue=5&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E1127-%3C%2Fspan%3E1134&rft.date=2009-05&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.jas.2008.12.015&rft.issn=0305-4403&rft.aulast=Rutgers&rft.aufirst=L.V.&rft.au=van+Strydonck%2C+M.&rft.au=Boudin%2C+M.&rft.au=van+der+Linde%2C+C.&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1016%2Fj.jas.2008.12.015&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRobertson1933" class="citation magazine cs1">Robertson, R. Reid (tháng 11 năm 1933). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1177/001452463304500208">"The Christian Catacombs of Rome"</a>. The Expository Times. Quyển 45 số 2. tr. 90–94. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1177%2F001452463304500208">10.1177/001452463304500208</a>. <a href="/wiki/ISSN" title="ISSN">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://search.worldcat.org/issn/0014-5246">0014-5246</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Expository+Times&rft.atitle=The+Christian+Catacombs+of+Rome&rft.volume=45&rft.issue=2&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E90-%3C%2Fspan%3E94&rft.date=1933-11&rft_id=info%3Adoi%2F10.1177%2F001452463304500208&rft.issn=0014-5246&rft.aulast=Robertson&rft.aufirst=R.+Reid&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1177%2F001452463304500208&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Smith-214"><a href="#cite_ref-Smith_214-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160408025005/http://www.americancatholic.org/Messenger/aug2000/feature1.asp">Smith, Joan Merkel. "Jubilee in Rome: A Pilgrim's Report", St. Anthony's Messenger</a> </li> <li id="cite_note-215"><a href="#cite_ref-215">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://zenit.org/articles/visiting-the-seven-pilgrim-churches-of-rome/">"Schneible, Ann. "Visiting the Seven Pilgrim Churches of Rome", Zenit, ngày 12 tháng 11 năm 2012"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160216221000/https://zenit.org/articles/visiting-the-seven-pilgrim-churches-of-rome/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 16 tháng 2 năm 2016. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Schneible%2C+Ann.+%22Visiting+the+Seven+Pilgrim+Churches+of+Rome%22%2C+Zenit%2C+ng%C3%A0y+12+th%C3%A1ng+11+n%C4%83m+2012&rft_id=https%3A%2F%2Fzenit.org%2Farticles%2Fvisiting-the-seven-pilgrim-churches-of-rome%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-216"><a href="#cite_ref-216">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160207062408/http://brooklynoratory.org/st-philip-neri/">""St. Philip's 'Picnic'", The Pontifical Congregation of the Oratory"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://brooklynoratory.org/st-philip-neri/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 7 tháng 2 năm 2016. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22St.+Philip%27s+%27Picnic%27%22%2C+The+Pontifical+Congregation+of+the+Oratory&rft_id=http%3A%2F%2Fbrooklynoratory.org%2Fst-philip-neri%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Đã bỏ qua tham số không rõ <code class="cs1-code">|=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-217"><a href="#cite_ref-217">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://civitavecchia.portmobility.it/en/itinerari/two-or-more-days/jubilee-2015-visiting-seven-major-churches-rome">"Jubilee 2015: visiting the Seven Major Churches of Rome"</a>. ngày 5 tháng 7 năm 2015. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230604104321/https://civitavecchia.portmobility.it/en/itinerari/two-or-more-days/jubilee-2015-visiting-seven-major-churches-rome">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 6 năm 2023. Truy cập ngày 15 tháng 9 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Jubilee+2015%3A+visiting+the+Seven+Major+Churches+of+Rome&rft.date=2015-07-05&rft_id=http%3A%2F%2Fcivitavecchia.portmobility.it%2Fen%2Fitinerari%2Ftwo-or-more-days%2Fjubilee-2015-visiting-seven-major-churches-rome&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-218"><a href="#cite_ref-218">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFStefan_Grundmann1996" class="citation book cs1">Stefan Grundmann (1996). The Architecture of Rome. Edition Axel Menges. tr. 384. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-3930698608" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-3930698608"><bdi>978-3930698608</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Architecture+of+Rome&rft.pages=384&rft.pub=Edition+Axel+Menges&rft.date=1996&rft.isbn=978-3930698608&rft.au=Stefan+Grundmann&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-219"><a href="#cite_ref-219">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMaggi2002" class="citation book cs1">Maggi, Marco Casamonti; Alessandra Coppa; photography of Moreno (2002). The Mosque of Rome: Paolo Portoghesi. Milan: F. Motta. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-7179-375-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-7179-375-7"><bdi>88-7179-375-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Mosque+of+Rome%3A+Paolo+Portoghesi&rft.place=Milan&rft.pub=F.+Motta&rft.date=2002&rft.isbn=88-7179-375-7&rft.aulast=Maggi&rft.aufirst=Marco+Casamonti%3B+Alessandra+Coppa%3B+photography+of+Moreno&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Chú thích sách</a>}}</code>: Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-220"><a href="#cite_ref-220">^</a> Coarelli, p. 308. </li> <li id="cite_note-Sacred-221"><a href="#cite_ref-Sacred_221-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190322125100/http://www.sacred-destinations.com/italy/rome-great-synagogue">""Great Synagogue, Rome""</a>. Sacred Destinations. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sacred-destinations.com/italy/rome-great-synagogue.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22Great+Synagogue%2C+Rome%22&rft.pub=Sacred+Destinations&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sacred-destinations.com%2Fitaly%2Frome-great-synagogue.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-222"><a href="#cite_ref-222">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFondazione_per_il_Meglio_(Destro),_lưu_trữ_22_tháng_4_năm_2016" class="citation magazine cs1">Fondazione per il Meglio (Destro), lưu trữ 22 tháng 4 năm 2016. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160422022453/http://fondazioneperilmeglio.org/1032/il-nuovo-tempio-mormone-e-vicino-al-vaticano">"Il Nuovo Tempio Mormone è vicino al Vaticano"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fondazioneperilmeglio.org/1032/il-nuovo-tempio-mormone-e-vicino-al-vaticano">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 4 năm 2016. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Il+Nuovo+Tempio+Mormone+%C3%A8+vicino+al+Vaticano&rft.au=Fondazione+per+il+Meglio+%28Destro%29%2C+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+22+th%C3%A1ng+4+n%C4%83m+2016&rft_id=http%3A%2F%2Ffondazioneperilmeglio.org%2F1032%2Fil-nuovo-tempio-mormone-e-vicino-al-vaticano&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Chú thích magazine cần <code class="cs1-code">|magazine=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#missing_periodical" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)Quản lý CS1: tên số: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_t%C3%AAn_s%E1%BB%91:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: tên số: danh sách tác giả">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-223"><a href="#cite_ref-223">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190122065707/http://www.nationalgeographic.it/wallpaper/2019/01/17/foto/roma_inaugurato_il_primo_tempio_dei_mormoni_italia-4259904/1/">"Roma, l'inaugurazione del tempio dei mormoni"</a>. National Geographic Italia. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nationalgeographic.it/wallpaper/2019/01/17/foto/roma_inaugurato_il_primo_tempio_dei_mormoni_italia-4259904/1/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 22 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 11 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Roma%2C+l%27inaugurazione+del+tempio+dei+mormoni&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nationalgeographic.it%2Fwallpaper%2F2019%2F01%2F17%2Ffoto%2Froma_inaugurato_il_primo_tempio_dei_mormoni_italia-4259904%2F1%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-224"><a href="#cite_ref-224">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSpiritualità_Religioni_e_Settarismi2013" class="citation magazine cs1">Spiritualità Religioni e Settarismi (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304215556/http://www.dimarzio.info/it/articoli/non-cattolici/249-a-roma-il-primo-tempio-mormone.html">"Primo Tempio Mormone a Roma"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dimarzio.info/it/articoli/non-cattolici/249-a-roma-il-primo-tempio-mormone.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Primo+Tempio+Mormone+a+Roma&rft.date=2013&rft.au=Spiritualit%C3%A0+Religioni+e+Settarismi&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dimarzio.info%2Fit%2Farticoli%2Fnon-cattolici%2F249-a-roma-il-primo-tempio-mormone.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Bản mẫu:Chú thích tạp chí">Chú thích tạp chí</a>}}</code>: Chú thích magazine cần <code class="cs1-code">|magazine=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#missing_periodical" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>); Đã bỏ qua tham số không rõ <code class="cs1-code">|lay-date=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>); Đã bỏ qua tham số không rõ <code class="cs1-code">|lay-source=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-225"><a href="#cite_ref-225">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFacciolo2014" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Facciolo, Rulon G. (ngày 28 tháng 9 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thedailybeast.com/articles/2014/09/28/a-mormon-st-peter-s-in-rome.html">"A Mormon St. Peter's in Rome"</a> (bằng tiếng Anh). Daily Beast. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170522115201/http://www.thedailybeast.com/articles/2014/09/28/a-mormon-st-peter-s-in-rome.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 22 tháng 5 năm 2017. Truy cập ngày 19 tháng 1 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Mormon+St.+Peter%27s+in+Rome&rft.date=2014-09-28&rft.aulast=Facciolo&rft.aufirst=Rulon+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.thedailybeast.com%2Farticles%2F2014%2F09%2F28%2Fa-mormon-st-peter-s-in-rome.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_b%C3%A1o" title="Bản mẫu:Chú thích báo">Chú thích báo</a>}}</code>: Đã bỏ qua tham số không rõ <code class="cs1-code">|lay-source=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#parameter_ignored" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>)Quản lý CS1: ngày tháng và năm (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng_v%C3%A0_n%C4%83m" title="Thể loại:Quản lý CS1: ngày tháng và năm">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-226"><a href="#cite_ref-226">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMcKenna2017" class="citation web cs1">McKenna, Josephine (ngày 8 tháng 6 năm 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eu.usatoday.com/story/news/world/2017/06/08/italy-mormon-temple-rome/102628816/">"In the shadow of St. Peter's, a Mormon temple rises"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201111212728/https://eu.usatoday.com/story/news/world/2017/06/08/italy-mormon-temple-rome/102628816/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 11 tháng 11 năm 2020. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=In+the+shadow+of+St.+Peter%27s%2C+a+Mormon+temple+rises&rft.date=2017-06-08&rft.aulast=McKenna&rft.aufirst=Josephine&rft_id=https%3A%2F%2Feu.usatoday.com%2Fstory%2Fnews%2Fworld%2F2017%2F06%2F08%2Fitaly-mormon-temple-rome%2F102628816%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Eyewitness-227"><a href="#cite_ref-Eyewitness_227-0">^</a> Eyewitness Travel (2006), pg.36-37. </li> <li id="cite_note-228"><a href="#cite_ref-228">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-amphitheatre/">"Colosseum: The Largest Amphitheatre"</a>. Guinnesworldrecords.com. ngày 6 tháng 3 năm 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141027170257/http://www.guinnessworldrecords.com/records-3000/largest-amphitheatre/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 27 tháng 10 năm 2014. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Guinnesworldrecords.com&rft.atitle=Colosseum%3A+The+Largest+Amphitheatre&rft.date=2013-03-06&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.guinnessworldrecords.com%2Frecords-3000%2Flargest-amphitheatre%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-229"><a href="#cite_ref-229">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/41145199">"GeoJournal Vol. 24, No. 3, Old Trends and New Impulses in Europe's Urban Affairs (July 1991), pp. 269-276: Urban Planning in Rome from 1870 to the First World War"</a>. Springer. tháng 7 năm 1991.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=GeoJournal+Vol.+24%2C+No.+3%2C+Old+Trends+and+New+Impulses+in+Europe%27s+Urban+Affairs+%28July+1991%29%2C+pp.+269-276%3A+Urban+Planning+in+Rome+from+1870+to+the+First+World+War&rft.pub=Springer&rft.date=1991-07&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F41145199&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-230"><a href="#cite_ref-230">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFranco_Archibugi" class="citation web cs1">Franco Archibugi. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.francoarchibugi.it/pdf/masterplan_rome.pdf">"The New Master Plan of Rome: A Plan Without Strategy"</a> (pdf).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+New+Master+Plan+of+Rome%3A+A+Plan+Without+Strategy&rft.au=Franco+Archibugi&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.francoarchibugi.it%2Fpdf%2Fmasterplan_rome.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-231"><a href="#cite_ref-231">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFederico_Malusardi" class="citation web cs1">Federico Malusardi. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isocarp.net/Data/case_studies/140.pdf">"The role of 'great events' in the urban transformations of Rome"</a> (pdf). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210831024248/http://www.isocarp.net/Data/case_studies/140.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 31 tháng 8 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+role+of+%27great+events%27+in+the+urban+transformations+of+Rome&rft.au=Federico+Malusardi&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isocarp.net%2FData%2Fcase_studies%2F140.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-232"><a href="#cite_ref-232">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://erenow.net/ancient/rome-a-cultural-visual-and-personal-history/10.php">"Eighteenth-Century Rome, Neoclassicism, and the Grand Tour"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210125133652/https://erenow.net/ancient/rome-a-cultural-visual-and-personal-history/10.php">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 25 tháng 1 năm 2021. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Eighteenth-Century+Rome%2C+Neoclassicism%2C+and+the+Grand+Tour&rft_id=https%3A%2F%2Ferenow.net%2Fancient%2Frome-a-cultural-visual-and-personal-history%2F10.php&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-233"><a href="#cite_ref-233">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKaterina_Bulovska2017" class="citation web cs1">Katerina Bulovska (ngày 25 tháng 5 năm 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wallswithstories.com/uncategorized/neoclassical-architecture-a-revival-of-the-ancient-greek-roman-classical-architecture.html">"Neoclassical architecture – a revival of the ancient Greek & Roman Classical architecture"</a>. Walls with Stories. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330144533/http://www.wallswithstories.com/uncategorized/neoclassical-architecture-a-revival-of-the-ancient-greek-roman-classical-architecture.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Neoclassical+architecture+%E2%80%93+a+revival+of+the+ancient+Greek+%26+Roman+Classical+architecture&rft.pub=Walls+with+Stories&rft.date=2017-05-25&rft.au=Katerina+Bulovska&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wallswithstories.com%2Funcategorized%2Fneoclassical-architecture-a-revival-of-the-ancient-greek-roman-classical-architecture.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Hughes-234"><a href="#cite_ref-Hughes_234-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHughes2012" class="citation book cs1">Hughes, Robert (2012). Rome: A Cultural, Visual, and Personal History. Random House. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=alm1h2RfCbIC&pg=PA372#v=onepage&q&f=false">372–4</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0375711686" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0375711686"><bdi>0375711686</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome%3A+A+Cultural%2C+Visual%2C+and+Personal+History&rft.pages=372-4&rft.pub=Random+House&rft.date=2012&rft.isbn=0375711686&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=Robert&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-235"><a href="#cite_ref-235">^</a> Cosmo Barbato, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180104073528/https://caragarbatella.it/a2010/2010/febbraio-2010/quel-18-febbraio-1920-nasceva-il-quartiere-giardino">Quel 18 febbraio 1920 nasceva il quartiere giardino, su Cara Garbatella</a>. Lưu trữ ngày 4 tháng 1 năm 2018 </li> <li id="cite_note-236"><a href="#cite_ref-236">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRome2016" class="citation web cs1">Rome, Jonathan (ngày 13 tháng 1 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://romeonrome.com/2016/01/mussolinis-architectural-legacy-in-rome/">"Mussolini's Architectural Legacy in Rome"</a>. Rome on Rome. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330173457/https://romeonrome.com/2016/01/mussolinis-architectural-legacy-in-rome/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mussolini%27s+Architectural+Legacy+in+Rome&rft.pub=Rome+on+Rome&rft.date=2016-01-13&rft.aulast=Rome&rft.aufirst=Jonathan&rft_id=https%3A%2F%2Fromeonrome.com%2F2016%2F01%2Fmussolinis-architectural-legacy-in-rome%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-237"><a href="#cite_ref-237">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFComte" class="citation web cs1">Comte, Rachel. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://romabyrachel.weebly.com/mussolinis-new-rome.html">"The Evolution of Rome: Mussolini"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330173457/https://romabyrachel.weebly.com/mussolinis-new-rome.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Evolution+of+Rome%3A+Mussolini&rft.aulast=Comte&rft.aufirst=Rachel&rft_id=https%3A%2F%2Fromabyrachel.weebly.com%2Fmussolinis-new-rome.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-238"><a href="#cite_ref-238">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPage2014" class="citation news cs1">Page, Max (ngày 13 tháng 7 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bostonglobe.com/ideas/2014/07/12/the-roman-architecture-mussolini-still-standing/csZ70EN2fTnUUNqX0kRM9K/story.html">"The Roman architecture of Mussolini, still standing"</a>. The Boston Globe. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330173458/https://www.bostonglobe.com/ideas/2014/07/12/the-roman-architecture-mussolini-still-standing/csZ70EN2fTnUUNqX0kRM9K/story.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Roman+architecture+of+Mussolini%2C+still+standing&rft.date=2014-07-13&rft.aulast=Page&rft.aufirst=Max&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bostonglobe.com%2Fideas%2F2014%2F07%2F12%2Fthe-roman-architecture-mussolini-still-standing%2FcsZ70EN2fTnUUNqX0kRM9K%2Fstory.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-239"><a href="#cite_ref-239">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLathrop2018" class="citation web cs1">Lathrop, Alan (ngày 27 tháng 12 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190419174637/http://warfarehistorynetwork.com/daily/wwii/the-eur-mussolinis-new-rome/">"The EUR: Mussolini's New Rome"</a>. Warfare History Network. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://warfarehistorynetwork.com/daily/wwii/the-eur-mussolinis-new-rome/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+EUR%3A+Mussolini%27s+New+Rome&rft.pub=Warfare+History+Network&rft.date=2018-12-27&rft.aulast=Lathrop&rft.aufirst=Alan&rft_id=https%3A%2F%2Fwarfarehistorynetwork.com%2Fdaily%2Fwwii%2Fthe-eur-mussolinis-new-rome%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-240"><a href="#cite_ref-240">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJoll1976" class="citation web cs1">Joll, James (ngày 20 tháng 6 năm 1976). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/1976/06/20/archives/mussolinis-roman-empire-the-trouble-was-trying-to-keep-up-with-the.html">"Mussolini's Roman Empire"</a>. <a href="/wiki/The_New_York_Times" title="The New York Times">The New York Times</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330173458/https://www.nytimes.com/1976/06/20/archives/mussolinis-roman-empire-the-trouble-was-trying-to-keep-up-with-the.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mussolini%27s+Roman+Empire&rft.pub=The+New+York+Times&rft.date=1976-06-20&rft.aulast=Joll&rft.aufirst=James&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F1976%2F06%2F20%2Farchives%2Fmussolinis-roman-empire-the-trouble-was-trying-to-keep-up-with-the.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-241"><a href="#cite_ref-241">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFischetti2011" class="citation web cs1">Fischetti, Erminio (ngày 4 tháng 1 năm 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330151452/https://www.lestradedellinformazione.it/site/home/rubriche/le-strade-della-cultura/articolo6032.html">"Stazione Termini, sessant'anni di storia italiana"</a>. Le Strade dell'Informazione. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.lestradedellinformazione.it/site/home/rubriche/le-strade-della-cultura/articolo6032.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Stazione+Termini%2C+sessant%27anni+di+storia+italiana&rft.pub=Le+Strade+dell%27Informazione&rft.date=2011-01-04&rft.aulast=Fischetti&rft.aufirst=Erminio&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.lestradedellinformazione.it%2Fsite%2Fhome%2Frubriche%2Fle-strade-della-cultura%2Farticolo6032.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rome_First_Metro-242"><a href="#cite_ref-Rome_First_Metro_242-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRedazione2015" class="citation news cs1">Redazione (ngày 9 tháng 2 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.romatoday.it/politica/metro-b-inaugurazione-60-anni.html">"Metro B compie 60 anni "Buon compleanno metro B, la prima metropolitana di Roma compie 60 anni""</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330151449/http://www.romatoday.it/politica/metro-b-inaugurazione-60-anni.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Metro+B+compie+60+anni+%22Buon+compleanno+metro+B%2C+la+prima+metropolitana+di+Roma+compie+60+anni%22&rft.date=2015-02-09&rft.au=Redazione&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romatoday.it%2Fpolitica%2Fmetro-b-inaugurazione-60-anni.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_b%C3%A1o" title="Bản mẫu:Chú thích báo">Chú thích báo</a>}}</code>: line feed character trong <code class="cs1-code">|title=</code> tại ký tự số 23 (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#invisible_char" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-243"><a href="#cite_ref-243">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCostantini2016" class="citation news cs1">Costantini, Valeria (ngày 11 tháng 1 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://roma.corriere.it/notizie/cronaca/16_gennaio_10/roma-olimpiadi-1960-br-cosi-nacque-fiumicino-ritardo-476e7d56-b7cd-11e5-8210-122afbd965bb.shtml">"Roma e le Olimpiadi del 1960 Così nacque Fiumicino, in ritardo"</a>. roma.corriere.it. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330170258/https://roma.corriere.it/notizie/cronaca/16_gennaio_10/roma-olimpiadi-1960-br-cosi-nacque-fiumicino-ritardo-476e7d56-b7cd-11e5-8210-122afbd965bb.shtml">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Roma+e+le+Olimpiadi+del+1960+Cos%C3%AC+nacque+Fiumicino%2C+in+ritardo&rft.date=2016-01-11&rft.aulast=Costantini&rft.aufirst=Valeria&rft_id=https%3A%2F%2Froma.corriere.it%2Fnotizie%2Fcronaca%2F16_gennaio_10%2Froma-olimpiadi-1960-br-cosi-nacque-fiumicino-ritardo-476e7d56-b7cd-11e5-8210-122afbd965bb.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-244"><a href="#cite_ref-244">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCrivelli2017" class="citation web cs1">Crivelli, Stefano (ngày 15 tháng 1 năm 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://abitarearoma.it/15-gennaio-1961-roma-aperto-ufficialmente-laeroporto-fiumicino/">"15 Gennaio 1961... Roma, aperto ufficialmente l'Aeroporto di Fiumicino"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330151446/https://abitarearoma.it/15-gennaio-1961-roma-aperto-ufficialmente-laeroporto-fiumicino/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=15+Gennaio+1961...+Roma%2C+aperto+ufficialmente+l%27Aeroporto+di+Fiumicino&rft.date=2017-01-15&rft.aulast=Crivelli&rft.aufirst=Stefano&rft_id=https%3A%2F%2Fabitarearoma.it%2F15-gennaio-1961-roma-aperto-ufficialmente-laeroporto-fiumicino%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-245"><a href="#cite_ref-245">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRosamie_Moore" class="citation web cs1">Rosamie Moore. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.romeartlover.it/Rometena.html">"Rome Ten Years Ago... was another city!"</a>. romeartlover.it.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+Ten+Years+Ago...+was+another+city%21&rft.pub=romeartlover.it&rft.au=Rosamie+Moore&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.romeartlover.it%2FRometena.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-246"><a href="#cite_ref-246">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://roma.repubblica.it/cronaca/2016/10/29/news/inaugurazione_evento_nuvola_fuksas_live_tweet-150839233/">"Inaugurazione della Nuvola, i fischi alla sindaca Raggi"</a> (bằng tiếng Ý). Repubblica.it. ngày 29 tháng 10 năm 2016. Truy cập ngày 3 tháng 11 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Inaugurazione+della+Nuvola%2C+i+fischi+alla+sindaca+Raggi&rft.date=2016-10-29&rft_id=http%3A%2F%2Froma.repubblica.it%2Fcronaca%2F2016%2F10%2F29%2Fnews%2Finaugurazione_evento_nuvola_fuksas_live_tweet-150839233%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-247"><a href="#cite_ref-247">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080204030918/http://www.romaperkyoto.org/index.php?option=com_content&task=view&id=35&Itemid=52">"Green Areas"</a>. RomaPerKyoto.org (lưu trữ ngày 4 tháng 2 năm 2008). Bản gốc lưu trữ ngày 4 tháng 2 năm 2008. Truy cập ngày 9 tháng 11 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Green+Areas&rft.pub=RomaPerKyoto.org+%28l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+ng%C3%A0y+4+th%C3%A1ng+2+n%C4%83m+2008%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romaperkyoto.org%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D35%26Itemid%3D52&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-248"><a href="#cite_ref-248">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGiovanna_Cavalli2001" class="citation news cs1">Giovanna Cavalli (ngày 11 tháng 12 năm 2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160101000000/http://archiviostorico.corriere.it/2001/dicembre/11/gatti_romani_diventano_patrimonio_bioculturale_co_10_0112119659.shtml">"I gatti romani diventano "patrimonio bioculturale""</a>. Corriere della Sera. tr. 49. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=I+gatti+romani+diventano+%22patrimonio+bioculturale%22&rft.pages=49&rft.date=2001-12-11&rft.au=Giovanna+Cavalli&rft_id=http%3A%2F%2Farchiviostorico.corriere.it%2F2001%2Fdicembre%2F11%2Fgatti_romani_diventano_patrimonio_bioculturale_co_10_0112119659.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_b%C3%A1o" title="Bản mẫu:Chú thích báo">Chú thích báo</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-249"><a href="#cite_ref-249">^</a> Luật số 281 năm 1991 và Luật vùng Số 34 năm 1997 <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.adnkronos.com/Archivio/AdnAgenzia/2003/02/20/Cronaca/ROMA-GIUNTA-COMUNALE-GATTI-PATRIMONIO-BIOCULTURALE_122400.php/">"Roma: giunta comunale, gatti 'patrimonio bioculturale'"</a>. Adnkronos. ngày 20 tháng 2 năm 2003. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150721061806/http://www1.adnkronos.com/Archivio/AdnAgenzia/2003/02/20/Cronaca/ROMA-GIUNTA-COMUNALE-GATTI-PATRIMONIO-BIOCULTURALE_122400.php/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 21 tháng 7 năm 2015. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Roma%3A+giunta+comunale%2C+gatti+%27patrimonio+bioculturale%27&rft.date=2003-02-20&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.adnkronos.com%2FArchivio%2FAdnAgenzia%2F2003%2F02%2F20%2FCronaca%2FROMA-GIUNTA-COMUNALE-GATTI-PATRIMONIO-BIOCULTURALE_122400.php%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-250"><a href="#cite_ref-250">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150908083435/http://www.udacomuneroma.it/colonie_feline/">"Gattare"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.udacomuneroma.it/colonie_feline/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 9 năm 2015. Truy cập ngày 9 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Gattare&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.udacomuneroma.it%2Fcolonie_feline%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-251"><a href="#cite_ref-251">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFElisabetta_Abrami2017" class="citation web cs1">Elisabetta Abrami (ngày 3 tháng 11 năm 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/travel/story/20171102-the-cats-who-rule-rome">"The cats who rule Rome"</a>. BBC Travel.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+cats+who+rule+Rome&rft.pub=BBC+Travel&rft.date=2017-11-03&rft.au=Elisabetta+Abrami&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Ftravel%2Fstory%2F20171102-the-cats-who-rule-rome&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-252"><a href="#cite_ref-252">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFGiovanna_Cavalli_e_Fulco_Pratesi1998" class="citation web cs1">Giovanna Cavalli e Fulco Pratesi (ngày 19 tháng 11 năm 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160101000000/http://archiviostorico.corriere.it/1998/novembre/19/Storni_ritornano_sempre_co_10_9811196434.shtml">"Storni, ritornano sempre"</a>. Corriere della Sera. tr. 49. Bản gốc lưu trữ ngày 1 tháng 1 năm 2016. Truy cập ngày 18 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Storni%2C+ritornano+sempre&rft.pages=49&rft.pub=Corriere+della+Sera&rft.date=1998-11-19&rft.au=Giovanna+Cavalli+e+Fulco+Pratesi&rft_id=http%3A%2F%2Farchiviostorico.corriere.it%2F1998%2Fnovembre%2F19%2FStorni_ritornano_sempre_co_10_9811196434.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-Focus78-253"><a href="#cite_ref-Focus78_253-0">^</a> Focus (periodico 1992) Extra n° 35, autunno 2008, "Roma", p. 78. </li> <li id="cite_note-254"><a href="#cite_ref-254">^</a> On the transfers and the growing problems of urban ecology they create, see the card of <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ecologia-urbana.com/layout/storno.pdf">Ecologia urbana</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111114015837/http://www.ecologia-urbana.com/layout/storno.pdf">Lưu trữ</a> ngày 14 tháng 11 năm 2011 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>. </li> <li id="cite_note-255"><a href="#cite_ref-255">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/rome-issues-starling-hotline.html">"Rome issues starling hotline"</a>. Wanted in Rome. ngày 7 tháng 12 năm 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190407154748/https://www.wantedinrome.com/news/rome-issues-starling-hotline.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Rome+issues+starling+hotline&rft.date=2018-12-07&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Frome-issues-starling-hotline.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-256"><a href="#cite_ref-256">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAndy_Devane2016" class="citation news cs1">Andy Devane (ngày 5 tháng 3 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/seagulls-swoop-on-rome.html">"Seagulls swoop on Rome"</a>. Wanted in Rome. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190407154748/https://www.wantedinrome.com/news/seagulls-swoop-on-rome.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Seagulls+swoop+on+Rome&rft.date=2016-03-05&rft.au=Andy+Devane&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Fseagulls-swoop-on-rome.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-257"><a href="#cite_ref-257">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFAlan_Johnston2014" class="citation news cs1">Alan Johnston (ngày 3 tháng 8 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/news/magazine-28583052">"The birds that plague the Eternal City"</a>. <a href="/wiki/BBC" title="BBC">BBC</a> Magazine.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+birds+that+plague+the+Eternal+City&rft.date=2014-08-03&rft.au=Alan+Johnston&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fnews%2Fmagazine-28583052&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-258"><a href="#cite_ref-258">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJosh_Lew2018" class="citation news cs1">Josh Lew (ngày 15 tháng 9 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mnn.com/earth-matters/animals/stories/why-was-rome-invaded-seagulls">"Why was Rome invaded by seagulls?"</a>. Mother Nature Network. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190407154748/https://www.mnn.com/earth-matters/animals/stories/why-was-rome-invaded-seagulls">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Why+was+Rome+invaded+by+seagulls%3F&rft.date=2018-09-15&rft.au=Josh+Lew&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mnn.com%2Fearth-matters%2Fanimals%2Fstories%2Fwhy-was-rome-invaded-seagulls&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-259"><a href="#cite_ref-259">^</a> Frontin, Les Aqueducs de la ville de Rome, translation and commentary by Pierre Grimal, Société d'édition Les Belles Lettres, Paris, 1944. </li> <li id="cite_note-260"><a href="#cite_ref-260">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPulvers2002" class="citation book cs1">Pulvers, Marvin (2002). Roman Fountains. 2000 Fountains in Rome. A complete collection. Roma: L'Erma di Bretschneider. tr. 926. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9788882651763" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9788882651763"><bdi>9788882651763</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roman+Fountains.+2000+Fountains+in+Rome.+A+complete+collection&rft.place=Roma&rft.pages=926&rft.pub=L%27Erma+di+Bretschneider&rft.date=2002&rft.isbn=9788882651763&rft.aulast=Pulvers&rft.aufirst=Marvin&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-261"><a href="#cite_ref-261">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMagazine_Italian_Culture_and_History2016" class="citation web cs1">Magazine Italian Culture and History (ngày 17 tháng 12 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181023200033/http://www.wetheitalians.com/web-magazine/italian-culture-and-history-fountains-rome">"Italian culture and history: Fountain of Rome"</a>. <a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.wetheitalians.com/web-magazine/italian-culture-and-history-fountains-rome">http://www.wetheitalians.com/web-magazine/italian-culture-and-history-fountains-rome</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wetheitalians.com/web-magazine/italian-culture-and-history-fountains-rome">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 23 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 14 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=http%3A%2F%2Fwww.wetheitalians.com%2Fweb-magazine%2Fitalian-culture-and-history-fountains-rome&rft.atitle=Italian+culture+and+history%3A+Fountain+of+Rome&rft.date=2016-12-17&rft.au=Magazine+Italian+Culture+and+History&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wetheitalians.com%2Fweb-magazine%2Fitalian-culture-and-history-fountains-rome&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Liên kết ngoài trong <code class="cs1-code"><code class="cs1-code">|website=</code></code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#param_has_ext_link" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-262"><a href="#cite_ref-262">^</a> Italian Gardens, a Cultural History, Helen Attlee. Francis Lincoln Limited, London 2006. </li> <li id="cite_note-web-263"><a href="#cite_ref-web_263-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPiperno" class="citation web cs1">Piperno, Roberto. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.romeartlover.it/Talking.html">"The Talking Statues of Rome"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090312073346/http://www.romeartlover.it/Talking.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 12 tháng 3 năm 2009. Truy cập ngày 20 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Talking+Statues+of+Rome&rft.aulast=Piperno&rft.aufirst=Roberto&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romeartlover.it%2FTalking.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-oxford-264"><a href="#cite_ref-oxford_264-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFClaridge,_AmandaToms,_JudithCubberley,_Tony1998" class="citation book cs1">Claridge, Amanda; Toms, Judith & Cubberley, Tony (1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=RX_MPqbjOp0C&pg=PA211&dq=rome+%22talking+statues%22&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=3#v=onepage&q=&f=false">Rome: An Oxford archaeological guide</a>. Oxford University Press. tr. 211. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-288003-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-288003-9"><bdi>0-19-288003-9</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome%3A+An+Oxford+archaeological+guide&rft.pages=211&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=0-19-288003-9&rft.au=Claridge%2C+Amanda&rft.au=Toms%2C+Judith&rft.au=Cubberley%2C+Tony&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DRX_MPqbjOp0C%26pg%3DPA211%26dq%3Drome%2B%2522talking%2Bstatues%2522%26lr%3D%26as_drrb_is%3Dq%26as_minm_is%3D0%26as_miny_is%3D%26as_maxm_is%3D0%26as_maxy_is%3D%26as_brr%3D3%23v%3Donepage%26q%3D%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-notbuilt-265"><a href="#cite_ref-notbuilt_265-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSullivan2006" class="citation book cs1">Sullivan, George H. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=oUmSgSfT4QAC&pg=PA116&dq=talking+statues+of+rome#v=onepage&q=talking%20statues%20of%20rome&f=false">Not built in a day: exploring the architecture of Rome</a>. Carroll & Graf Publishers. tr. 117. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-7867-1749-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-7867-1749-1"><bdi>0-7867-1749-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Not+built+in+a+day%3A+exploring+the+architecture+of+Rome&rft.pages=117&rft.pub=Carroll+%26+Graf+Publishers&rft.date=2006&rft.isbn=0-7867-1749-1&rft.aulast=Sullivan&rft.aufirst=George+H.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DoUmSgSfT4QAC%26pg%3DPA116%26dq%3Dtalking%2Bstatues%2Bof%2Brome%23v%3Donepage%26q%3Dtalking%2520statues%2520of%2520rome%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Varriano-266"><a href="#cite_ref-Varriano_266-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFVarriano1995" class="citation book cs1">Varriano, John L. (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3_P2mBiI4-UC&pg=PA167&dq=talking+statues+of+rome&lr=&as_drrb_is=q&as_minm_is=0&as_miny_is=&as_maxm_is=0&as_maxy_is=&as_brr=3#v=onepage&q=talking%20statues%20of%20rome&f=false">A literary companion to Rome</a>. Macmillan. tr. 167. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-312-13112-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-312-13112-7"><bdi>0-312-13112-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+literary+companion+to+Rome&rft.pages=167&rft.pub=Macmillan&rft.date=1995&rft.isbn=0-312-13112-7&rft.aulast=Varriano&rft.aufirst=John+L.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3_P2mBiI4-UC%26pg%3DPA167%26dq%3Dtalking%2Bstatues%2Bof%2Brome%26lr%3D%26as_drrb_is%3Dq%26as_minm_is%3D0%26as_miny_is%3D%26as_maxm_is%3D0%26as_maxy_is%3D%26as_brr%3D3%23v%3Donepage%26q%3Dtalking%2520statues%2520of%2520rome%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-267"><a href="#cite_ref-267">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100206125357/http://initaly.com/regions/classic/obelisks.htm">"Chasing Obelisks in Rome"</a>. Initaly.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.initaly.com/regions/classic/obelisks.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Chasing+Obelisks+in+Rome&rft.pub=Initaly.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.initaly.com%2Fregions%2Fclassic%2Fobelisks.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-268"><a href="#cite_ref-268">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.roundtheworldmagazine.com/free-things-to-do-in-rome/">"7 Free Things To Do In Rome"</a>. roundtheworldmagazin.com. ngày 12 tháng 1 năm 2017. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170217200236/http://www.roundtheworldmagazine.com/free-things-to-do-in-rome/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 17 tháng 2 năm 2017. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=7+Free+Things+To+Do+In+Rome&rft.pub=roundtheworldmagazin.com&rft.date=2017-01-12&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.roundtheworldmagazine.com%2Ffree-things-to-do-in-rome%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-269"><a href="#cite_ref-269">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100113044759/http://www.citrag.it/archi/page/bridges/e_f_pn_ro.htm">"The Bridges of Ancient Rome"</a>. Citrag.it. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.citrag.it/archi/page/bridges/e_f_pn_ro.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 13 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Bridges+of+Ancient+Rome&rft.pub=Citrag.it&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.citrag.it%2Farchi%2Fpage%2Fbridges%2Fe_f_pn_ro.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-270"><a href="#cite_ref-270">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/523159/SantAngelo-Bridge">"Sant'Angelo Bridge"</a>. Encyclopædia Britannica. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100109154613/http://www.britannica.com/EBchecked/topic/523159/SantAngelo-Bridge">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Sant%27Angelo+Bridge&rft.pub=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F523159%2FSantAngelo-Bridge&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-271"><a href="#cite_ref-271">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHeikenFuniciellode_Rita2005" class="citation book cs1">Heiken, Grant; Funiciello, Renato; de Rita, Donatella (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=6eADAQAAQBAJ">The Seven Hills of Rome: A Geological Tour of the Eternal City</a>. Princeton University Press (xuất bản 2013). tr. 42. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781400849376" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781400849376"><bdi>9781400849376</bdi></a>. Truy cập ngày 31 tháng 1 năm 2016. <q>Underground Roman stone quarries and catacombs were excavated, mostly in tuff deposits, in and around Rome.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Seven+Hills+of+Rome%3A+A+Geological+Tour+of+the+Eternal+City&rft.pages=42&rft.pub=Princeton+University+Press&rft.date=2005&rft.isbn=9781400849376&rft.aulast=Heiken&rft.aufirst=Grant&rft.au=Funiciello%2C+Renato&rft.au=de+Rita%2C+Donatella&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D6eADAQAAQBAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-272"><a href="#cite_ref-272">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_commissions/archeo/index.htm">Pontifical Commission for Sacred Archaeology</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130801235712/http://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_commissions/archeo/index.htm">Lưu trữ</a> ngày 1 tháng 8 năm 2013 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> - Index. vatican.va </li> <li id="cite_note-273"><a href="#cite_ref-273">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cultura.va/content/cultura/en/collegamenti/archeologia-sacra.html">The Pontifical Council for Culture</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330171607/http://www.cultura.va/content/cultura/en/collegamenti/archeologia-sacra.html">Lưu trữ</a> ngày 30 tháng 3 năm 2019 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> - cultura.va </li> <li id="cite_note-rapporto2006-274"><a href="#cite_ref-rapporto2006_274-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080418003612/http://www.censis.it/277/372/5732/5766/5783/5784/content.ASP">"Rapporto Censis 2006"</a>. Censis.it. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.censis.it/277/372/5732/5766/5783/5784/content.ASP">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 18 tháng 4 năm 2008. Truy cập ngày 18 tháng 4 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rapporto+Censis+2006&rft.pub=Censis.it&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.censis.it%2F277%2F372%2F5732%2F5766%2F5783%2F5784%2Fcontent.ASP&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-275"><a href="#cite_ref-275">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190325160304/https://www.eventa.it/eventi/roma/45th-world-congress-on-nursing-care-pgr-">"45th World Congress on Nursing Care (pgr) in Rome, Italy"</a>. Eventa.it. ngày 4 tháng 12 năm 2017. Bản gốc lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 25 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=45th+World+Congress+on+Nursing+Care+%28pgr%29+in+Rome%2C+Italy&rft.pub=Eventa.it&rft.date=2017-12-04&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eventa.it%2Feventi%2Froma%2F45th-world-congress-on-nursing-care-pgr-&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-ilsole24ore.com-276"><a href="#cite_ref-ilsole24ore.com_276-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110512174557/http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/">"La classifica dei redditi nei comuni capoluogo di provincia"</a>. Il Sole 24 ORE. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilsole24ore.com/speciali/redditi_comuni_08/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 6 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=La+classifica+dei+redditi+nei+comuni+capoluogo+di+provincia&rft.pub=Il+Sole+24+ORE&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilsole24ore.com%2Fspeciali%2Fredditi_comuni_08%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-277"><a href="#cite_ref-ReferenceA_277-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.citymayors.com/economics/richest_cities.html">"World's richest cities in 2009"</a>. City Mayors. ngày 22 tháng 8 năm 2009. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110903002415/http://www.citymayors.com/economics/richest_cities.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 3 tháng 9 năm 2011. Truy cập ngày 14 tháng 6 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World%27s+richest+cities+in+2009&rft.pub=City+Mayors&rft.date=2009-08-22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.citymayors.com%2Feconomics%2Frichest_cities.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Brookings-278"><a href="#cite_ref-Brookings_278-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6H7Jql2A9?url=http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3">"Global city GDP 2011"</a>. Brookings Institution. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.brookings.edu/research/interactives/global-metro-monitor-3">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 4 tháng 6 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Global+city+GDP+2011&rft.pub=Brookings+Institution&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.brookings.edu%2Fresearch%2Finteractives%2Fglobal-metro-monitor-3&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-279"><a href="#cite_ref-279">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://content.knightfrank.com/research/83/documents/en/2009-2.pdf">The Wealth Report 2009, Knight Frank</a>. </li> <li id="cite_note-280"><a href="#cite_ref-280">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBailey2009" class="citation web cs1">Bailey, Liam (ngày 23 tháng 3 năm 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140528023818/https://www.knightfrank.com/news/prime-international-residential-index---wealth-report-2009-010.aspx">"Prime International Residential Index - Wealth Report 2009"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.knightfrank.com/news/prime-international-residential-index---wealth-report-2009-010.aspx">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 5 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Prime+International+Residential+Index+-+Wealth+Report+2009&rft.date=2009-03-23&rft.aulast=Bailey&rft.aufirst=Liam&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.knightfrank.com%2Fnews%2Fprime-international-residential-index---wealth-report-2009-010.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-281"><a href="#cite_ref-281">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.travelquotidiano.com/mercato_e_tecnologie/hotels-com/tqid-203840">"Hotels.com: in Italia è Roma la città più visitata nel 2014"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210701151409/https://www.travelquotidiano.com/mercato_e_tecnologie/hotels-com/tqid-203840">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 1 tháng 7 năm 2021. Truy cập ngày 2 tháng 2 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hotels.com%3A+in+Italia+%C3%A8+Roma+la+citt%C3%A0+pi%C3%B9+visitata+nel+2014&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.travelquotidiano.com%2Fmercato_e_tecnologie%2Fhotels-com%2Ftqid-203840&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-282"><a href="#cite_ref-282">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRoma_Capitale_-_Ufficio_Statistico2016" class="citation web cs1">Roma Capitale - Ufficio Statistico (ngày 5 tháng 2 năm 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160205202712/http://www.comune.roma.it/pcr/it/rag_gen_turismo_approf.page">"Il turismo a Roma. Offerta, domanda e occupazione nelle strutture ricettive di Roma"</a>. Bản gốc lưu trữ ngày 5 tháng 2 năm 2016. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Il+turismo+a+Roma.+Offerta%2C+domanda+e+occupazione+nelle+strutture+ricettive+di+Roma&rft.date=2016-02-05&rft.au=Roma+Capitale+-+Ufficio+Statistico&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fpcr%2Fit%2Frag_gen_turismo_approf.page&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-283"><a href="#cite_ref-283">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCutrufo2010" class="citation book cs1">Cutrufo, Mauro (2010). La Quarta Capitale. Roma: Gangemi Editore. tr. 55. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-88-492-1950-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-88-492-1950-0"><bdi>978-88-492-1950-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+Quarta+Capitale&rft.place=Roma&rft.pages=55&rft.pub=Gangemi+Editore&rft.date=2010&rft.isbn=978-88-492-1950-0&rft.aulast=Cutrufo&rft.aufirst=Mauro&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Forbes-284"><a href="#cite_ref-Forbes_284-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFDeCarlo2006" class="citation news cs1">DeCarlo, Scott (ngày 30 tháng 3 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.forbes.com/2006/03/29/06f2k_worlds-largest-public-companies_land.html">"The World's 2000 Largest Public Companies"</a>. <a href="/wiki/Forbes" title="Forbes">Forbes</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070113092755/http://www.forbes.com/2006/03/29/06f2k_worlds-largest-public-companies_land.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 13 tháng 1 năm 2007. Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+World%27s+2000+Largest+Public+Companies&rft.date=2006-03-30&rft.aulast=DeCarlo&rft.aufirst=Scott&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.forbes.com%2F2006%2F03%2F29%2F06f2k_worlds-largest-public-companies_land.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-285"><a href="#cite_ref-285">^</a> Mauro Cutrufo, La Quarta Capitale, tr. 87 </li> <li id="cite_note-romefile1-286">^ <a href="#cite_ref-romefile1_286-0">a</a> <a href="#cite_ref-romefile1_286-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090501020709/http://www.romefile.com/culture/cinecitta.php">"history of Cinecittà Studios in Rome"</a>. Romefile.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.romefile.com/culture/cinecitta.php">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 1 tháng 5 năm 2009. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=history+of+Cinecitt%C3%A0+Studios+in+Rome&rft.pub=Romefile.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romefile.com%2Fculture%2Fcinecitta.php&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-287"><a href="#cite_ref-287">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiocolonna.it/osservatorio-sulla-capitale/2017/07/06/tiburtina-valley-tramonta-il-sogno-della-roma-industriale/">"Tiburtina Valley: tramonta il sogno della Roma industriale"</a>. Radio Colonna. ngày 6 tháng 7 năm 2017. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330133832/https://www.radiocolonna.it/osservatorio-sulla-capitale/2017/07/06/tiburtina-valley-tramonta-il-sogno-della-roma-industriale/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Tiburtina+Valley%3A+tramonta+il+sogno+della+Roma+industriale&rft.pub=Radio+Colonna&rft.date=2017-07-06&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiocolonna.it%2Fosservatorio-sulla-capitale%2F2017%2F07%2F06%2Ftiburtina-valley-tramonta-il-sogno-della-roma-industriale%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-288"><a href="#cite_ref-288">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCarillo2017" class="citation web cs1">Carillo, Domenico (ngày 21 tháng 11 năm 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.radiocolonna.it/economia/2017/11/21/tiburtina-valley-una-speranza-di-rilancio-industriale/">"Tiburtina Valley, una speranza di rilancio industriale"</a>. Radio Colonna. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330133559/https://www.radiocolonna.it/economia/2017/11/21/tiburtina-valley-una-speranza-di-rilancio-industriale/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Tiburtina+Valley%2C+una+speranza+di+rilancio+industriale&rft.pub=Radio+Colonna&rft.date=2017-11-21&rft.aulast=Carillo&rft.aufirst=Domenico&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.radiocolonna.it%2Feconomia%2F2017%2F11%2F21%2Ftiburtina-valley-una-speranza-di-rilancio-industriale%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-289"><a href="#cite_ref-289">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newadvent.org/cathen/01083b.htm">"Roman Academies, Catholic Encyclopedia"</a>. Newadvent.org. ngày 1 tháng 3 năm 1907. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100112132437/http://www.newadvent.org/cathen/01083b.htm">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 12 tháng 1 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Roman+Academies%2C+Catholic+Encyclopedia&rft.pub=Newadvent.org&rft.date=1907-03-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newadvent.org%2Fcathen%2F01083b.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-290"><a href="#cite_ref-290">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scribd.com/document/44409962/Anholt-City-Brands-Index-How-the-World-Sees-the-World-s-Cities">The Anholt-GMI City Brands Index How the world sees the world's cities 2006</a> </li> <li id="cite_note-291"><a href="#cite_ref-291">^</a> Arwu.org <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090129082351/http://www.arwu.org/rank/2005/ARWU2005_TopEuro.htm">"Bản sao đã lưu trữ"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arwu.org/rank/2005/ARWU2005_TopEuro.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 29 tháng 1 năm 2009. Truy cập ngày 25 tháng 9 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.arwu.org%2Frank%2F2005%2FARWU2005_TopEuro.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-292"><a href="#cite_ref-292">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130717114037/http://cwur.org/top100.html">"World University Rankings 2013"</a>. Center for World University Rankings. 2013. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cwur.org/top100.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 17 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 17 tháng 7 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+University+Rankings+2013&rft.pub=Center+for+World+University+Rankings&rft.date=2013&rft_id=http%3A%2F%2Fcwur.org%2Ftop100.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-293"><a href="#cite_ref-293">^</a> Arwu.org <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090521224840/http://www.arwu.org/rank2008/ARWU2008_TopEuro%28EN%29.htm">"Bản sao đã lưu trữ"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.arwu.org/rank2008/ARWU2008_TopEuro%28EN%29.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 5 năm 2009. Truy cập ngày 3 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.arwu.org%2Frank2008%2FARWU2008_TopEuro%2528EN%2529.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-:0-294"><a href="#cite_ref-:0_294-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190328230833/http://www.uniroma4.it/?q=taxonomy/term/51">"Chi siamo"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.uniroma4.it/?q=taxonomy/term/51">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 22 tháng 5 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Chi+siamo&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.uniroma4.it%2F%3Fq%3Dtaxonomy%2Fterm%2F51&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Chú thích có tham số trống không rõ: <code class="cs1-code">|data=</code> (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#param_unknown_empty" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-295"><a href="#cite_ref-295">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171014021403/https://aur.edu/aur-difference">"The American University of Rome"</a>. The American University of Rome. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aur.edu/aur-difference">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 14 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+American+University+of+Rome&rft.pub=The+American+University+of+Rome&rft_id=https%3A%2F%2Faur.edu%2Faur-difference&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-296"><a href="#cite_ref-296">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181015192601/https://rome.temple.edu/history/">"Temple Rome Study Abroad"</a>. Temple University in Rome. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rome.temple.edu/history/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 15 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Temple+Rome+Study+Abroad&rft.pub=Temple+University+in+Rome&rft_id=https%3A%2F%2Frome.temple.edu%2Fhistory%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-NAC-297"><a href="#cite_ref-NAC_297-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pnac.org/about-us/about-the-nac/">"About the NAC"</a>. Pontifical North American College. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100825005857/http://www.pnac.org/about-us/about-the-nac/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 25 tháng 8 năm 2010. Truy cập ngày 1 tháng 10 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=About+the+NAC&rft.pub=Pontifical+North+American+College&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pnac.org%2Fabout-us%2Fabout-the-nac%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-298"><a href="#cite_ref-298">^</a> Amedeo Benedetti, La Biblioteca della Società Geografica Italiana, "Biblioteche oggi", n. 3, aprile 2009, p. 41. </li> <li id="cite_note-299"><a href="#cite_ref-299">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMax_Planck_Gesellschaft_e.V2006" class="citation web cs1">Max Planck Gesellschaft e.V (ngày 17 tháng 5 năm 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080613192334/http://www.mpg.de/english/aboutTheSociety/aboutUs/scientificAwards/awardsOfMPS/hannoIlseHahnPrize/index.html">"Max Planck Society – Hanno and Ilse Hahn Prize"</a>. Mpg.de. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mpg.de/english/aboutTheSociety/aboutUs/scientificAwards/awardsOfMPS/hannoIlseHahnPrize/index.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 13 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 25 tháng 1 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Max+Planck+Society+%E2%80%93+Hanno+and+Ilse+Hahn+Prize&rft.pub=Mpg.de&rft.date=2006-05-17&rft.au=Max+Planck+Gesellschaft+e.V&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mpg.de%2Fenglish%2FaboutTheSociety%2FaboutUs%2FscientificAwards%2FawardsOfMPS%2FhannoIlseHahnPrize%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-300"><a href="#cite_ref-300">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/yellowpage/capitoline-museums-in-rome-worlds-oldest-museum.html">"Capitoline Museums in Rome: world's oldest museum"</a>. Wanted in Rome. ngày 7 tháng 4 năm 2019. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190407172423/https://www.wantedinrome.com/yellowpage/capitoline-museums-in-rome-worlds-oldest-museum.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 4 năm 2019. Truy cập ngày 7 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Capitoline+Museums+in+Rome%3A+world%27s+oldest+museum&rft.pub=Wanted+in+Rome&rft.date=2019-04-07&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fyellowpage%2Fcapitoline-museums-in-rome-worlds-oldest-museum.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-itvnews.tv-301"><a href="#cite_ref-itvnews.tv_301-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091002073926/http://www.itvnews.tv/Blog/Blog/the-50-most-visited-places.html">"The 50 Most Visited Places in The World"</a>. ITVnews.tv. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.itvnews.tv/Blog/Blog/the-50-most-visited-places.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 10 năm 2009. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+50+Most+Visited+Places+in+The+World&rft.pub=ITVnews.tv&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.itvnews.tv%2FBlog%2FBlog%2Fthe-50-most-visited-places.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-302"><a href="#cite_ref-302">^</a> Mauro Cutrufo, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130924232507/http://www.roma-capitale.it/documenti/laquartacapitale.pdf">La Quarta Capitale</a> (PDF), p.48, Roma, Gangemi Editore, 2010, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9788849219500" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-88-492-1950-0</a> (archiviato dall'url originale il 24 settembre 2013). </li> <li id="cite_note-303"><a href="#cite_ref-303">^</a> Điều khoản 13 của <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Hiệp ước Latêranô">Hiệp ước Latêranô</a> được ký kết năm <a href="/wiki/1929" title="1929">1929</a> giữa <a href="/wiki/Gi%C3%A1o_ho%C3%A0ng_Pi%C3%B4_XI" title="Giáo hoàng Piô XI">Giáo hoàng Piô XI</a> và <a href="/wiki/Benito_Mussolini" title="Benito Mussolini">Benito Mussolini</a> quy định một vài tài sản nhất định nằm ngoài lãnh thổ <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Vatican</a> và nằm trong lãnh thổ <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a>, vẫn thuộc chủ quyền của <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a>. </li> <li id="cite_note-304"><a href="#cite_ref-304">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100408141531/http://www.romanculture.org/index.php?page=airc-hc-rome-program-in-archaeology-and-classical-studies">"AIRC-HC Program in Archaeology, Classics, and Mediterranean Culture (lưu trữ 8 tháng 4 năm 2010)"</a>. Romanculture.org. Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 4 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=AIRC-HC+Program+in+Archaeology%2C+Classics%2C+and+Mediterranean+Culture+%28l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+8+th%C3%A1ng+4+n%C4%83m+2010%29&rft.pub=Romanculture.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romanculture.org%2Findex.php%3Fpage%3Dairc-hc-rome-program-in-archaeology-and-classical-studies&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-305"><a href="#cite_ref-305">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080708234610/http://www.isvroma.it/public/EN/index.php?option=com_content&task=view&id=13&Itemid=+">"Isvroma.it"</a>. Isvroma.it (Lưu trữ ngày 8 tháng 7 năm 2008). Bản gốc lưu trữ ngày 8 tháng 7 năm 2008. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Isvroma.it&rft.pub=Isvroma.it+%28L%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+ng%C3%A0y+8+th%C3%A1ng+7+n%C4%83m+2008%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isvroma.it%2Fpublic%2FEN%2Findex.php%3Foption%3Dcom_content%26task%3Dview%26id%3D13%26Itemid%3D%2B&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-306"><a href="#cite_ref-306">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJames_E._Packer1998" class="citation magazine cs1">James E. Packer (tháng 2 năm 1998). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100216035602/http://www.archaeology.org/9801/abstracts/trajan.html">"Trajan's Glorious Forum"</a>. Archaeology. Quyển 51 số 1. Archaeological Institute of America. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.archaeology.org/9801/abstracts/trajan.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 2 năm 2010. Truy cập ngày 2 tháng 10 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Archaeology&rft.atitle=Trajan%27s+Glorious+Forum&rft.volume=51&rft.issue=1&rft.date=1998-02&rft.au=James+E.+Packer&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.archaeology.org%2F9801%2Fabstracts%2Ftrajan.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-brewers-307"><a href="#cite_ref-brewers_307-0">^</a> I H Evans (reviser), Brewer's Dictionary of Phrase and Fable (Centenary edition Fourth impression (corrected); London: Cassell, 1975), page 1163 </li> <li id="cite_note-miller-308"><a href="#cite_ref-miller_308-0">^</a> Francis Trevelyan Miller, <a href="/wiki/Woodrow_Wilson" title="Woodrow Wilson">Woodrow Wilson</a>, <a href="/wiki/William_Howard_Taft" title="William Howard Taft">William Howard Taft</a>, <a href="/wiki/Theodore_Roosevelt" title="Theodore Roosevelt">Theodore Roosevelt</a>. America, the Land We Love (1915), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?vid=OCLC00334597&id=UAMqLz88aXAC&pg=PA201&lpg=PA201&dq=%22seven+wonders+of+the+middle+ages%22">page 201 Google Books Search</a> </li> <li id="cite_note-309"><a href="#cite_ref-309">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFToynbee1971" class="citation magazine cs1">Toynbee, J. M. C. (1971). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_classical-review_1971-12_21_3/page/439">"Roman Art"</a>. The Classical Review. Quyển 21 số 3. tr. 439–442. <a href="/wiki/Doi" class="mw-redirect" title="Doi">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2FS0009840X00221331">10.1017/S0009840X00221331</a>. <a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/708631">708631</a>. Truy cập ngày 11 tháng 12 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Classical+Review&rft.atitle=Roman+Art&rft.volume=21&rft.issue=3&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E439-%3C%2Fspan%3E442&rft.date=1971&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0009840X00221331&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F708631%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Toynbee&rft.aufirst=J.+M.+C.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_classical-review_1971-12_21_3%2Fpage%2F439&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-310"><a href="#cite_ref-310">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110512174110/https://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome211.html">"Baroque Art of Rome (ROME 211)"</a>. Trincoll.edu (lưu trữ 12 tháng 5 năm 2011). Bản gốc lưu trữ ngày 12 tháng 5 năm 2011. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Baroque+Art+of+Rome+%28ROME+211%29&rft.pub=Trincoll.edu+%28l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+12+th%C3%A1ng+5+n%C4%83m+2011%29&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.trincoll.edu%2Fdepts%2Frome%2Fcurriculum%2Frome211.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-311"><a href="#cite_ref-311">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMatt_Rosenberg" class="citation web cs1">Matt Rosenberg. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101205235817/http://geography.about.com/od/historyofgeography/a/grandtour.htm">"Grand Tour of Europe: The Travels of 17th & 18th Century Twenty-Somethings"</a>. About.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://geography.about.com/od/historyofgeography/a/grandtour.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 5 tháng 12 năm 2010. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Grand+Tour+of+Europe%3A+The+Travels+of+17th+%26+18th+Century+Twenty-Somethings&rft.pub=About.com&rft.au=Matt+Rosenberg&rft_id=http%3A%2F%2Fgeography.about.com%2Fod%2Fhistoryofgeography%2Fa%2Fgrandtour.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-312"><a href="#cite_ref-312">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080530094628/http://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome350.html">"The Franca Camiz Memorial Field Seminar in Art History"</a>. Trinity College, Hartford Connecticut (lưu trữ ngày 30 tháng 5 năm 2008). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.trincoll.edu/depts/rome/curriculum/rome350.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 3 tháng 2 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Franca+Camiz+Memorial+Field+Seminar+in+Art+History&rft.pub=Trinity+College%2C+Hartford+Connecticut+%28l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+ng%C3%A0y+30+th%C3%A1ng+5+n%C4%83m+2008%29&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.trincoll.edu%2Fdepts%2Frome%2Fcurriculum%2Frome350.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-313"><a href="#cite_ref-313">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.maxxi.art/en/chi-siamo/">"Maxxi_Museo Nazionale Delle Arti Del Xxi Secolo - About Us"</a>. Maxxi.art. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Maxxi_Museo+Nazionale+Delle+Arti+Del+Xxi+Secolo+-+About+Us&rft.pub=Maxxi.art&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.maxxi.art%2Fen%2Fchi-siamo%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-314"><a href="#cite_ref-314">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.auditorium.com/">"Auditorium Parco della Musica"</a>. Auditorium.com. Truy cập ngày 25 tháng 3 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Auditorium+Parco+della+Musica&rft.pub=Auditorium.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.auditorium.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-315"><a href="#cite_ref-315">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPelati2015" class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Pelati, Manuela (ngày 30 tháng 9 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://roma.corriere.it/notizie/cronaca/15_settembre_30/eur-spa-diacetti-la-nuvola-fuksas-sara-completata-entro-2016-c4b647de-678d-11e5-9bc4-2d55534839fc.shtml">"Eur spa, Diacetti: «La nuvola di Fuksas sarà completata entro il 2016"</a>. Corriere della Sera (bằng tiếng Ý). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151208165359/http://roma.corriere.it/notizie/cronaca/15_settembre_30/eur-spa-diacetti-la-nuvola-fuksas-sara-completata-entro-2016-c4b647de-678d-11e5-9bc4-2d55534839fc.shtml">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 8 tháng 12 năm 2015. Truy cập ngày 5 tháng 12 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Corriere+della+Sera&rft.atitle=Eur+spa%2C+Diacetti%3A+%C2%ABLa+nuvola+di+Fuksas+sar%C3%A0+completata+entro+il+2016&rft.date=2015-09-30&rft.aulast=Pelati&rft.aufirst=Manuela&rft_id=http%3A%2F%2Froma.corriere.it%2Fnotizie%2Fcronaca%2F15_settembre_30%2Feur-spa-diacetti-la-nuvola-fuksas-sara-completata-entro-2016-c4b647de-678d-11e5-9bc4-2d55534839fc.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-316"><a href="#cite_ref-316">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFClaudio_Rendina2005" class="citation book cs1">Claudio Rendina (2005). Newton Compton Editori (biên tập). Enciclopedia di Roma. Roma. tr. 247-248. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-541-0304-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-541-0304-7"><bdi>88-541-0304-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Enciclopedia+di+Roma&rft.place=Roma&rft.pages=247-248&rft.date=2005&rft.isbn=88-541-0304-7&rft.au=Claudio+Rendina&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_s%C3%A1ch" title="Bản mẫu:Chú thích sách">Chú thích sách</a>}}</code>: Quản lý CS1: địa điểm thiếu nhà xuất bản (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_thi%E1%BA%BFu_nh%C3%A0_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Quản lý CS1: địa điểm thiếu nhà xuất bản">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-317"><a href="#cite_ref-317">^</a> Rendina. Enciclopedia di Roma p. 1254 </li> <li id="cite_note-318"><a href="#cite_ref-318">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.museodiromaintrastevere.it/servizi/sala_stampa/la_roma_di_ettore_roesler_franz">"La Roma di Ettore Roesler Franz"</a>. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=La+Roma+di+Ettore+Roesler+Franz&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.museodiromaintrastevere.it%2Fservizi%2Fsala_stampa%2Fla_roma_di_ettore_roesler_franz&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-319"><a href="#cite_ref-319">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/rome-celebrates-2771st-birthday-on-21-april-2018.html">"Rome celebrates 2,771st birthday on ngày 21 tháng 4 năm 2018"</a>. Wanted in Rome. ngày 17 tháng 4 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+celebrates+2%2C771st+birthday+on+ng%C3%A0y+21+th%C3%A1ng+4+n%C4%83m+2018&rft.pub=Wanted+in+Rome&rft.date=2018-04-17&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Frome-celebrates-2771st-birthday-on-21-april-2018.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-320"><a href="#cite_ref-320">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/labour-day-in-rome-6.html">"Labour Day in Rome"</a>. Wanted in Rome. ngày 29 tháng 4 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Labour+Day+in+Rome&rft.pub=Wanted+in+Rome&rft.date=2015-04-29&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Flabour-day-in-rome-6.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-321"><a href="#cite_ref-321">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.it/books?id=Es0OAAAAQAAJ&printsec=frontcover&dq=luigi+giampallari+ecclesiastico&hl=it&ei=uuG_TdOqKY_qOY_XnIsF&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CCsQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false">Luigi Giampallari, Diritto Ecclesiastico Volume III, ed. Lorenzo Dato, Palermo, 1828 - pagina 190</a> </li> <li id="cite_note-322"><a href="#cite_ref-322">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/festa-de-noantri-ancient-roman-festival-in-trastevere.html">"Festa de' Noantri: ancient Roman festival in Trastevere"</a>. Wanted in Rome. ngày 21 tháng 7 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Festa+de%27+Noantri%3A+ancient+Roman+festival+in+Trastevere&rft.pub=Wanted+in+Rome&rft.date=2018-07-21&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Ffesta-de-noantri-ancient-roman-festival-in-trastevere.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-323"><a href="#cite_ref-323">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190330132520/http://www.santacecilia.it/chi_siamo/accademia/storia.html">"Chi siamo"</a>. Accademia Nazionale di Santa Cecilia. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.santacecilia.it/chi_siamo/accademia/storia.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 30 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 17 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Chi+siamo&rft.pub=Accademia+Nazionale+di+Santa+Cecilia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.santacecilia.it%2Fchi_siamo%2Faccademia%2Fstoria.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-324"><a href="#cite_ref-324">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171119082051/http://www.santacecilia.it/chi_siamo/accademia/accademici.html">"Accademici"</a>. Accademia Nazionale di Santa Cecilia. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.santacecilia.it/chi_siamo/accademia/accademici.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 11 năm 2017. Truy cập ngày 17 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Accademici&rft.pub=Accademia+Nazionale+di+Santa+Cecilia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.santacecilia.it%2Fchi_siamo%2Faccademia%2Faccademici.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-325"><a href="#cite_ref-325">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.diggiloo.net/?1991">"Eurovision Song Contest 1991"</a>. The Diggiloo Thrush. Truy cập ngày 5 tháng 3 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Eurovision+Song+Contest+1991&rft.pub=The+Diggiloo+Thrush&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.diggiloo.net%2F%3F1991&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-326"><a href="#cite_ref-326">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mtv.co.uk/ema/news/rome-plays-host-to-2004-mtv-europe-music-awards">"Rome Plays Host To 2004 MTV Europe Music Awards"</a>. <a href="/wiki/MTV" title="MTV">MTV</a> News UK. ngày 8 tháng 1 năm 2006. Truy cập ngày 30 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+Plays+Host+To+2004+MTV+Europe+Music+Awards&rft.pub=MTV+News+UK&rft.date=2006-01-08&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mtv.co.uk%2Fema%2Fnews%2Frome-plays-host-to-2004-mtv-europe-music-awards&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-327"><a href="#cite_ref-327">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFReese1954" class="citation book cs1">Reese, Gustave (1954). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/musicinrenaissan0000rees">Music in the Renaissance</a>. New York, W.W. Norton & Co. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0393095304" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0393095304"><bdi>0393095304</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Music+in+the+Renaissance&rft.pub=New+York%2C+W.W.+Norton+%26+Co.&rft.date=1954&rft.isbn=0393095304&rft.aulast=Reese&rft.aufirst=Gustave&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmusicinrenaissan0000rees&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-328"><a href="#cite_ref-328">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBukofzer1947" class="citation book cs1">Bukofzer, Manfred (1947). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/musicinbaroqueer0000buko">Music in the Baroque Era</a>. New York, W.W. Norton & Co. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0393097455" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0393097455"><bdi>0393097455</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Music+in+the+Baroque+Era&rft.pub=New+York%2C+W.W.+Norton+%26+Co.&rft.date=1947&rft.isbn=0393097455&rft.aulast=Bukofzer&rft.aufirst=Manfred&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fmusicinbaroqueer0000buko&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-329"><a href="#cite_ref-329">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHarold_Gleason_và_Warren_Becker1986" class="citation book cs1">Harold Gleason và Warren Becker (1986). Music in the Middle Ages and Renaissance (Music Literature Outlines Series I). Bloomington, Indiana. Frangipani Press. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/089917034X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/089917034X"><bdi>089917034X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Music+in+the+Middle+Ages+and+Renaissance+%28Music+Literature+Outlines+Series+I%29&rft.pub=Bloomington%2C+Indiana.+Frangipani+Press&rft.date=1986&rft.isbn=089917034X&rft.au=Harold+Gleason+v%C3%A0+Warren+Becker&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-330"><a href="#cite_ref-330">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLamla2003" class="citation book cs1">Lamla, Michael (2003). Kanonkünste im barocken Italien, insbesondere in Rom. Berlin. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/3898255565" title="Đặc biệt:Nguồn sách/3898255565"><bdi>3898255565</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kanonk%C3%BCnste+im+barocken+Italien%2C+insbesondere+in+Rom&rft.pub=Berlin&rft.date=2003&rft.isbn=3898255565&rft.aulast=Lamla&rft.aufirst=Michael&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-331"><a href="#cite_ref-331">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090921023113/http://www.languagemonitor.com/popular-culture/fashion">"The Global Language Monitor » Fashion"</a>. Languagemonitor.com (lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2009). ngày 20 tháng 7 năm 2009. Bản gốc lưu trữ ngày 21 tháng 9 năm 2009. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Global+Language+Monitor+%C2%BB+Fashion&rft.pub=Languagemonitor.com+%28l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF+ng%C3%A0y+21+th%C3%A1ng+9+n%C4%83m+2009%29&rft.date=2009-07-20&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.languagemonitor.com%2Fpopular-culture%2Ffashion&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-332"><a href="#cite_ref-332">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fendi.com/">"Fendi"</a>. fendi.com. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fendi&rft.pub=fendi.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.fendi.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rolland_1-333"><a href="#cite_ref-Rolland_1_333-0">^</a> (<a href="#CITEREFRolland2006">Rolland 2006</a>, tr. 273)Lỗi harv: không có mục tiêu: CITEREFRolland2006 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>). </li> <li id="cite_note-334"><a href="#cite_ref-334">^</a> Piras, 291. </li> <li id="cite_note-335"><a href="#cite_ref-335">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCarnacinaBuonassisi,_Vincenzo1975" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Carnacina, Luigi; Buonassisi, Vincenzo (1975). Roma in Cucina (bằng tiếng Ý). Milano: Giunti Martello.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roma+in+Cucina&rft.place=Milano&rft.pub=Giunti+Martello&rft.date=1975&rft.aulast=Carnacina&rft.aufirst=Luigi&rft.au=Buonassisi%2C+Vincenzo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-336"><a href="#cite_ref-336">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cinecittaworld.it/Parco/Attrazioni/Pezzi-da-oscar">Pezzi da Oscar - Cinecittà World</a> </li> <li id="cite_note-337"><a href="#cite_ref-337">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFConway1897" class="citation book cs1">Conway, Robert Seymour (1897). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/italicdialectsed02conw">The Italic Dialects Edited with a Grammar and Glossary</a>. Cambridge: University Press. tr. 351–369.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Italic+Dialects+Edited+with+a+Grammar+and+Glossary&rft.place=Cambridge&rft.pages=%3Cspan+class%3D%22nowrap%22%3E351-%3C%2Fspan%3E369&rft.pub=University+Press&rft.date=1897&rft.aulast=Conway&rft.aufirst=Robert+Seymour&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fitalicdialectsed02conw&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-338"><a href="#cite_ref-338">^</a> For Urgulanilla, see <a href="/wiki/Suetonius" title="Suetonius">Suetonius</a>, Life of Claudius, section 26.1; for the 20 books, same work, section 42.2. </li> <li id="cite_note-339"><a href="#cite_ref-339">^</a> Edith Hall, introduction to New Directions in Ancient Pantomime (Oxford University Press, 2008), pp. 6–7. </li> <li id="cite_note-340"><a href="#cite_ref-340">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPosner1996" class="citation book cs1">Posner, Rebecca (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romancelanguages0000posn">The Romance Languages</a>. Cambridge, New York: Cambridge University Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/romancelanguages0000posn/page/98">98</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Romance+Languages&rft.place=Cambridge%2C+New+York&rft.pages=98&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1996&rft.aulast=Posner&rft.aufirst=Rebecca&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fromancelanguages0000posn&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-sie-341"><a href="#cite_ref-sie_341-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150206110011/http://online.unistrasi.it/Avvisi/Laparlataromana.pdf">"La Parlata romana"</a> (PDF). ngày 6 tháng 2 năm 2015. Bản gốc lưu trữ ngày 6 tháng 2 năm 2015. Truy cập ngày 2 tháng 4 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=La+Parlata+romana&rft.date=2015-02-06&rft_id=http%3A%2F%2Fonline.unistrasi.it%2FAvvisi%2FLaparlataromana.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-342"><a href="#cite_ref-342">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/vocabolario/romanesco/">"Romanesco"</a>. www.treccani.it. Treccani. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.treccani.it&rft.atitle=Romanesco&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.treccani.it%2Fvocabolario%2Fromanesco%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-343"><a href="#cite_ref-343">^</a> Lucio Felici, Le vicende del dialetto romanesco, in "Capitolium", anno 1972 (XLVII), n° 4, pp. 26–33 (è un riassunto della storia storia linguistica del romanesco dalle origini a oggi). </li> <li id="cite_note-344"><a href="#cite_ref-344">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMichele_Loporcaro,_Vincenzo_Faraoni_e_Piero_Adolfo_Di_Pretoro" class="citation web cs1">Michele Loporcaro, Vincenzo Faraoni e Piero Adolfo Di Pretoro. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190326212915/http://didattica.uniroma2.it/assets/uploads/corsi/144140/VSLR-02-Formentin.pdf">"Vicende storiche della lingua di Roma, Università di Roma Tor Vergata"</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://didattica.uniroma2.it/assets/uploads/corsi/144140/VSLR-02-Formentin.pdf">Bản gốc</a> (pdf) lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Vicende+storiche+della+lingua+di+Roma%2C+Universit%C3%A0+di+Roma+Tor+Vergata&rft.au=Michele+Loporcaro%2C+Vincenzo+Faraoni+e+Piero+Adolfo+Di+Pretoro&rft_id=http%3A%2F%2Fdidattica.uniroma2.it%2Fassets%2Fuploads%2Fcorsi%2F144140%2FVSLR-02-Formentin.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: line feed character trong <code class="cs1-code">|title=</code> tại ký tự số 19 (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#invisible_char" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-345"><a href="#cite_ref-345">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFPaolo_D'Achille" class="citation web cs1">Paolo D'Achille. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/magazine/lingua_italiana/speciali/italiano_dialetti/D_Achille.html">"Italiano e dialetto a Roma"</a>. Magazine Enciclopedia Treccani. Truy cập ngày 28 tháng 1 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Italiano+e+dialetto+a+Roma&rft.pub=Magazine+Enciclopedia+Treccani&rft.au=Paolo+D%27Achille&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.treccani.it%2Fmagazine%2Flingua_italiana%2Fspeciali%2Fitaliano_dialetti%2FD_Achille.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-dia-346"><a href="#cite_ref-dia_346-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.treccani.it/enciclopedia/dialetti_(Enciclopedia_dell'Italiano)/">"Dialetti"</a>. www.treccani.it. Treccani. Truy cập ngày 6 tháng 2 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.treccani.it&rft.atitle=Dialetti&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.treccani.it%2Fenciclopedia%2Fdialetti_%28Enciclopedia_dell%27Italiano%29%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-347"><a href="#cite_ref-347">^</a> Ostler, N. (2007), Ad Infinitum: A Biography of Latin. London: HarperCollins </li> <li id="cite_note-Rai_-_Radiotelevisione_Italiana-348"><a href="#cite_ref-Rai_-_Radiotelevisione_Italiana_348-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rainews.it/dl/rainews/articoli/pignatone-conferenza-roma-mafia-alemanno-6fbb024c-694f-4255-b2e1-c95919afdb60.html">"La Procura spiega il sistema-Roma: "È la 'Mafia Capitale', romana e originale""</a>. Rainews.it. Rai - Radiotelevisione Italiana. Truy cập ngày 17 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Rainews.it&rft.atitle=La+Procura+spiega+il+sistema-Roma%3A+%22%C3%88+la+%27Mafia+Capitale%27%2C+romana+e+originale%22&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.rainews.it%2Fdl%2Frainews%2Farticoli%2Fpignatone-conferenza-roma-mafia-alemanno-6fbb024c-694f-4255-b2e1-c95919afdb60.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-349"><a href="#cite_ref-349">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://italicsmag.com/2018/11/28/rome-villas-casamonica-criminal-clan/">"Rome Tears Down Villas Of Casamonica Criminal Clan"</a>. ngày 28 tháng 11 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+Tears+Down+Villas+Of+Casamonica+Criminal+Clan&rft.date=2018-11-28&rft_id=https%3A%2F%2Fitalicsmag.com%2F2018%2F11%2F28%2Frome-villas-casamonica-criminal-clan%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-350"><a href="#cite_ref-350">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thelocal.it/20180717/police-raids-target-powerful-casamonica-clan-in-rome-and-southern-italy">"Police raids target powerful Casamonica clan in Rome and southern Italy"</a>. www.thelocal.it. ngày 17 tháng 7 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.thelocal.it&rft.atitle=Police+raids+target+powerful+Casamonica+clan+in+Rome+and+southern+Italy&rft.date=2018-07-17&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thelocal.it%2F20180717%2Fpolice-raids-target-powerful-casamonica-clan-in-rome-and-southern-italy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-351"><a href="#cite_ref-351">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ansa.it/sito/notizie/politica/2017/07/19/mafia-capitale-oggi-la-sentenza-chiesti-5-secoli-di-carcere_dd8d7686-8eff-4d62-b6eb-bc535ae8c6e1.html">"LA SENTENZA DI PRIMO GRADO- Carminati e Buzzi condannati, ma cade l'accusa di mafia"</a> (bằng tiếng Ý). ansa.it. ngày 11 tháng 9 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=LA+SENTENZA+DI+PRIMO+GRADO-+Carminati+e+Buzzi+condannati%2C+ma+cade+l%27accusa+di+mafia&rft.pub=ansa.it&rft.date=2018-09-11&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ansa.it%2Fsito%2Fnotizie%2Fpolitica%2F2017%2F07%2F19%2Fmafia-capitale-oggi-la-sentenza-chiesti-5-secoli-di-carcere_dd8d7686-8eff-4d62-b6eb-bc535ae8c6e1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rome_Milan-352">^ <a href="#cite_ref-Rome_Milan_352-0">a</a> <a href="#cite_ref-Rome_Milan_352-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://roma.corriere.it/roma/notizie/cronaca/11_ottobre_31/reati-milano-e-roma-maglia-nera-polemiche-1902001216802.shtml">"Roma e Milano maglie nere dei reati"</a>. Truy cập ngày 31 tháng 10 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Roma+e+Milano+maglie+nere+dei+reati&rft_id=http%3A%2F%2Froma.corriere.it%2Froma%2Fnotizie%2Fcronaca%2F11_ottobre_31%2Freati-milano-e-roma-maglia-nera-polemiche-1902001216802.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-353"><a href="#cite_ref-353">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dati.istat.it/index.aspx?lang=en&SubSessionId=e21ee18d-f60b-4226-b472-90a302352d39&themetreeid=71">Istat Statistics</a> </li> <li id="cite_note-354"><a href="#cite_ref-354">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHarris2019" class="citation web cs1">Harris, Judith (ngày 30 tháng 1 năm 2019). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iitaly.org/magazine/focus/facts-stories/article/rome-among-worlds-cities-safest-violent-crime">"Rome, Among World's Cities Safest From Violent Crime"</a>. iItaly.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome%2C+Among+World%27s+Cities+Safest+From+Violent+Crime&rft.pub=iItaly&rft.date=2019-01-30&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Judith&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iitaly.org%2Fmagazine%2Ffocus%2Ffacts-stories%2Farticle%2Frome-among-worlds-cities-safest-violent-crime&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-355"><a href="#cite_ref-355">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMcElroy2014" class="citation web cs1">McElroy, Damien (ngày 1 tháng 7 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/10939235/Rome-will-be-conquered-next-says-leader-of-Islamic-State.html">"Rome will be conquered next, says leader of 'Islamic State'"</a>. <a href="/wiki/The_Telegraph" class="mw-redirect" title="The Telegraph">The Telegraph</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+will+be+conquered+next%2C+says+leader+of+%27Islamic+State%27&rft.pub=The+Telegraph&rft.date=2014-07-01&rft.aulast=McElroy&rft.aufirst=Damien&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Fnews%2Fworldnews%2Fmiddleeast%2Fsyria%2F10939235%2FRome-will-be-conquered-next-says-leader-of-Islamic-State.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-356"><a href="#cite_ref-356">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFrancesco_MaroneMarco_Olimpio2018" class="citation web cs1">Francesco Marone; Marco Olimpio (ngày 27 tháng 2 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ispionline.it/en/pubblicazione/we-will-conquer-your-rome-italy-and-vatican-islamic-states-propaganda-19748">""We will Conquer your Rome". Italy and the Vatican in the Islamic State's Propaganda"</a>. ISPI ispionline.it.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22We+will+Conquer+your+Rome%22.+Italy+and+the+Vatican+in+the+Islamic+State%27s+Propaganda&rft.pub=ISPI+ispionline.it&rft.date=2018-02-27&rft.au=Francesco+Marone&rft.au=Marco+Olimpio&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ispionline.it%2Fen%2Fpubblicazione%2Fwe-will-conquer-your-rome-italy-and-vatican-islamic-states-propaganda-19748&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-357"><a href="#cite_ref-357">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.osac.gov/Pages/ContentReportDetails.aspx?cid=23567">"Italy 2018 Crime & Safety Report: Rome"</a>. Bureau of Diplomatic Security - U.S. Department of State.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Italy+2018+Crime+%26+Safety+Report%3A+Rome&rft.pub=Bureau+of+Diplomatic+Security+-+U.S.+Department+of+State&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.osac.gov%2FPages%2FContentReportDetails.aspx%3Fcid%3D23567&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-358"><a href="#cite_ref-358">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.economist.com/europe/2017/09/30/why-italy-has-not-yet-suffered-islamist-terrorism">"The Mafia Effect: Why Italy has not yet suffered Islamist terrorism"</a>. <a href="/wiki/The_Economist" title="The Economist">The Economist</a>. ngày 30 tháng 9 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+Mafia+Effect%3A+Why+Italy+has+not+yet+suffered+Islamist+terrorism&rft.date=2017-09-30&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.economist.com%2Feurope%2F2017%2F09%2F30%2Fwhy-italy-has-not-yet-suffered-islamist-terrorism&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-359"><a href="#cite_ref-359">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFStephanie_KirchgaessnerLorenzo_Tondo2017" class="citation news cs1">Stephanie Kirchgaessner; Lorenzo Tondo (ngày 23 tháng 6 năm 2017). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2017/jun/23/why-has-italy-been-spared-mass-terror-attacks-in-recent-years">"Why has Italy been spared mass terror attacks in recent years?"</a>. <a href="/wiki/The_Guardian" title="The Guardian">The Guardian</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Why+has+Italy+been+spared+mass+terror+attacks+in+recent+years%3F&rft.date=2017-06-23&rft.au=Stephanie+Kirchgaessner&rft.au=Lorenzo+Tondo&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2017%2Fjun%2F23%2Fwhy-has-italy-been-spared-mass-terror-attacks-in-recent-years&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-360"><a href="#cite_ref-360">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFDaniel_Di_Santo2018" class="citation news cs1">Daniel Di Santo (ngày 16 tháng 11 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thetrumpet.com/17903-as-christmas-approaches-islamic-state-threatens-christians">"As Christmas Approaches, Islamic State Threatens Christians"</a>. The Trumpet.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=As+Christmas+Approaches%2C+Islamic+State+Threatens+Christians&rft.date=2018-11-16&rft.au=Daniel+Di+Santo&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thetrumpet.com%2F17903-as-christmas-approaches-islamic-state-threatens-christians&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-361"><a href="#cite_ref-361">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSquires2018" class="citation web cs1">Squires, Nick (ngày 29 tháng 3 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telegraph.co.uk/news/2018/03/29/rome-high-alert-easter-series-terrorism-raids-arrests-italian/">"Rome on high alert for Easter after series of terrorism raids and arrests by Italian police"</a>. <a href="/wiki/The_Telegraph" class="mw-redirect" title="The Telegraph">The Telegraph</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+on+high+alert+for+Easter+after+series+of+terrorism+raids+and+arrests+by+Italian+police&rft.pub=The+Telegraph&rft.date=2018-03-29&rft.aulast=Squires&rft.aufirst=Nick&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.telegraph.co.uk%2Fnews%2F2018%2F03%2F29%2Frome-high-alert-easter-series-terrorism-raids-arrests-italian%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-qualit-362"><a href="#cite_ref-qualit_362-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/PCR/resources/cms/documents/VivereRoma.pdf">"Qualità della vita"</a> (PDF). Truy cập ngày 12 tháng 1 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Qualit%C3%A0+della+vita&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2FPCR%2Fresources%2Fcms%2Fdocuments%2FVivereRoma.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-363"><a href="#cite_ref-363">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3536308.stm">"Rome suffers attacks by new vandals"</a>. Truy cập ngày 13 tháng 8 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Rome+suffers+attacks+by+new+vandals&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Feurope%2F3536308.stm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-364"><a href="#cite_ref-364">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wsj.com/articles/SB10001424052748704682604575368783057822038">"Urban Scrawl: Rome's Graffiti Pits Artists Against Clean-Up Crews"</a>. Truy cập ngày 7 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Urban+Scrawl%3A+Rome%27s+Graffiti+Pits+Artists+Against+Clean-Up+Crews&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.wsj.com%2Farticles%2FSB10001424052748704682604575368783057822038&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-365"><a href="#cite_ref-365">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://roma.corriere.it/roma/notizie/cronaca/09_dicembre_11/sicurezza_ronde_si_periferie-1602138741344.shtml">"Indagine della Sapienza"</a>. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Indagine+della+Sapienza&rft_id=http%3A%2F%2Froma.corriere.it%2Froma%2Fnotizie%2Fcronaca%2F09_dicembre_11%2Fsicurezza_ronde_si_periferie-1602138741344.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-366"><a href="#cite_ref-366">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilsole24ore.com/art/notizie/2015-03-03/qualita-vita-vienna-scettro-mondiale-e-italia-milano-batte-roma-175759.shtml?uuid=ABMwgY3C">"Qualità della vita, a Vienna lo scettro mondiale. E in Italia Milano batte Roma"</a>. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Qualit%C3%A0+della+vita%2C+a+Vienna+lo+scettro+mondiale.+E+in+Italia+Milano+batte+Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilsole24ore.com%2Fart%2Fnotizie%2F2015-03-03%2Fqualita-vita-vienna-scettro-mondiale-e-italia-milano-batte-roma-175759.shtml%3Fuuid%3DABMwgY3C&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-367"><a href="#cite_ref-367">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFJessica_Phelan2018" class="citation news cs1">Jessica Phelan (ngày 22 tháng 5 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thelocal.it/20180522/italy-rome-road-safety-traffic-air-quality-greenpeace">"Rome among worst cities in Europe for road safety, traffic and pollution: Greenpeace"</a>. The Local Italy.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Rome+among+worst+cities+in+Europe+for+road+safety%2C+traffic+and+pollution%3A+Greenpeace&rft.date=2018-05-22&rft.au=Jessica+Phelan&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thelocal.it%2F20180522%2Fitaly-rome-road-safety-traffic-air-quality-greenpeace&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-368"><a href="#cite_ref-368">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMattha_BusbyCarlotta_Dotto2018" class="citation news cs1">Mattha Busby; Carlotta Dotto (ngày 19 tháng 2 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/cities/2018/feb/19/rome-italy-migrant-crisis-squatting-emergency-shelters-asylum-seekers">"'I love Rome, but Rome doesn't love us': the city's new migrant crisis"</a>. The Guardian.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%27I+love+Rome%2C+but+Rome+doesn%27t+love+us%27%3A+the+city%27s+new+migrant+crisis&rft.date=2018-02-19&rft.au=Mattha+Busby&rft.au=Carlotta+Dotto&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcities%2F2018%2Ffeb%2F19%2Frome-italy-migrant-crisis-squatting-emergency-shelters-asylum-seekers&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-369"><a href="#cite_ref-369">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.euronews.com/2017/08/28/how-rome-is-failing-to-face-the-refugee-crisis-in-italy">"How Rome is failing to face the refugee crisis in Italy"</a>. Euronews. ngày 28 tháng 8 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=How+Rome+is+failing+to+face+the+refugee+crisis+in+Italy&rft.date=2017-08-28&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.euronews.com%2F2017%2F08%2F28%2Fhow-rome-is-failing-to-face-the-refugee-crisis-in-italy&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-370"><a href="#cite_ref-370">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFReuters2018" class="citation news cs1"><a href="/wiki/Reuters" title="Reuters">Reuters</a> (ngày 14 tháng 11 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.voanews.com/a/hundreds-of-refugees-and-roma-homeless-in-italian-eviction-drive/4658830.html">"Hundreds of Refugees, Roma Homeless in Italian Eviction Drive"</a>. <a href="/wiki/VOA" class="mw-redirect" title="VOA">VOA</a> News.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Hundreds+of+Refugees%2C+Roma+Homeless+in+Italian+Eviction+Drive&rft.date=2018-11-14&rft.au=Reuters&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.voanews.com%2Fa%2Fhundreds-of-refugees-and-roma-homeless-in-italian-eviction-drive%2F4658830.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> <code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_b%C3%A1o" title="Bản mẫu:Chú thích báo">Chú thích báo</a>}}</code>: <code class="cs1-code">|author=</code> có tên chung (<a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:L%E1%BB%97i_CS1#generic_name" title="Trợ giúp:Lỗi CS1">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-371"><a href="#cite_ref-371">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.maspostatevilaregina.com/2009/05/05/brief-guide-to-olympic-stadium-of-rome/">"Brief Guide to Olympic Stadium of Rome | SPOSTARE LA FINALE DA ROMA? NO! GRAZIE"</a>. Maspostatevilaregina.com. ngày 23 tháng 4 năm 2009. Truy cập ngày 30 tháng 1 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Brief+Guide+to+Olympic+Stadium+of+Rome+%26%23124%3B+SPOSTARE+LA+FINALE+DA+ROMA%3F+NO%21+GRAZIE&rft.pub=Maspostatevilaregina.com&rft.date=2009-04-23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.maspostatevilaregina.com%2F2009%2F05%2F05%2Fbrief-guide-to-olympic-stadium-of-rome%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-372"><a href="#cite_ref-372">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171029032920/http://edition.cnn.com/2008/SPORT/football/10/22/first11.derbies/index.html">"Football First 11: Do or die derbies"</a>. CNN. ngày 22 tháng 10 năm 2008. Bản gốc lưu trữ ngày 29 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 29 tháng 10 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Football+First+11%3A+Do+or+die+derbies&rft.pub=CNN&rft.date=2008-10-22&rft_id=http%3A%2F%2Fedition.cnn.com%2F2008%2FSPORT%2Ffootball%2F10%2F22%2Ffirst11.derbies%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-olympic.org-373"><a href="#cite_ref-olympic.org_373-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.olympic.org/media?articleid=138217">"Media"</a>. Olympic.org. Truy cập ngày 15 tháng 9 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Media&rft.pub=Olympic.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.olympic.org%2Fmedia%3Farticleid%3D138217&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Bladesplace.id.au-374"><a href="#cite_ref-Bladesplace.id.au_374-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bladesplace.id.au/olympic-games-candidates.html">"Candidate Cities for Future Olympic Games"</a>. Bladesplace.id.au. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Candidate+Cities+for+Future+Olympic+Games&rft.pub=Bladesplace.id.au&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bladesplace.id.au%2Folympic-games-candidates.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-375"><a href="#cite_ref-375">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFFuochi1991" class="citation web cs1">Fuochi, Walter (ngày 30 tháng 6 năm 1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ricerca.repubblica.it/repubblica/archivio/repubblica/1991/06/30/le-pagelle-gentile-il-migliore-riva-meta.html">"Le pagelle: Gentile il migliore, Riva a metà"</a>. la Repubblica. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Le+pagelle%3A+Gentile+il+migliore%2C+Riva+a+met%C3%A0&rft.pub=la+Repubblica&rft.date=1991-06-30&rft.aulast=Fuochi&rft.aufirst=Walter&rft_id=http%3A%2F%2Fricerca.repubblica.it%2Frepubblica%2Farchivio%2Frepubblica%2F1991%2F06%2F30%2Fle-pagelle-gentile-il-migliore-riva-meta.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-376"><a href="#cite_ref-376">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.atptour.com/en/tournaments/rome/416/overview">ATP World Tour Masters - Rome overview</a> </li> <li id="cite_note-377"><a href="#cite_ref-377">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gazzetta.it/Speciali/Giroditalia/2009/tappe_en_09.shtml">"Stages"</a>. La Gazzetta dello Sport (bằng tiếng Ý). RCS MediaGroup. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090218221641/http://www.gazzetta.it/Speciali/Giroditalia/2009/tappe_en_09.shtml">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 18 tháng 2 năm 2009. Truy cập ngày 20 tháng 6 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=La+Gazzetta+dello+Sport&rft.atitle=Stages&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.gazzetta.it%2FSpeciali%2FGiroditalia%2F2009%2Ftappe_en_09.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-378"><a href="#cite_ref-378">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://autobus.cyclingnews.com/road/2009//giro09/?id=stages/giro0921">"Stage 21 – Sunday, May 31: Roma (ITT), 14.4km"</a>. Cycling News. Future Publishing Limited. ngày 9 tháng 5 năm 2009. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Cycling+News&rft.atitle=Stage+21+%E2%80%93+Sunday%2C+May+31%3A+Roma+%28ITT%29%2C+14.4km&rft.date=2009-05-09&rft_id=http%3A%2F%2Fautobus.cyclingnews.com%2Froad%2F2009%2F%2Fgiro09%2F%3Fid%3Dstages%2Fgiro0921&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-bikeraceinfo2-379"><a href="#cite_ref-bikeraceinfo2_379-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMcGannMcGann" class="citation web cs1">McGann, Bill; McGann, Carol. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bikeraceinfo.com/giro/giro1911.html">"1911 Giro d'Italia"</a>. Bike Race Info. Dog Ear Publishing. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Bike+Race+Info&rft.atitle=1911+Giro+d%27Italia&rft.aulast=McGann&rft.aufirst=Bill&rft.au=McGann%2C+Carol&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bikeraceinfo.com%2Fgiro%2Fgiro1911.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-BRI_1951_Giro-380"><a href="#cite_ref-BRI_1951_Giro_380-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMcGannMcGann" class="citation web cs1">McGann, Bill; McGann, Carol. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://bikeraceinfo.com/giro/giro1951.html">"1951 Giro d'Italia"</a>. Bike Race Info. Dog Ear Publishing. Truy cập ngày 6 tháng 8 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Bike+Race+Info&rft.atitle=1951+Giro+d%27Italia&rft.aulast=McGann&rft.aufirst=Bill&rft.au=McGann%2C+Carol&rft_id=http%3A%2F%2Fbikeraceinfo.com%2Fgiro%2Fgiro1951.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-anas-com1248-381"><a href="#cite_ref-anas-com1248_381-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFANAS" class="citation web cs1">ANAS. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927174050/http://www.stradeanas.it/Documenti/comunicati_stampa/comunicati/1248.pdf">"ANAS, il Grande Raccordo Anulare 2007"</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.stradeanas.it/Documenti/comunicati_stampa/comunicati/1248.pdf">Bản gốc</a> (pdf) lưu trữ ngày 27 tháng 9 năm 2007. Truy cập ngày 8 tháng 4 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ANAS%2C+il+Grande+Raccordo+Anulare+2007&rft.au=ANAS&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.stradeanas.it%2FDocumenti%2Fcomunicati_stampa%2Fcomunicati%2F1248.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-382"><a href="#cite_ref-382">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080523201048/http://eurostar-av.trenitalia.com/it/progetto/stazioni_rinnovate/roma_tiburtina.html">— Entry on Roma Tiburtina station on the official website of the Italian high-speed rail service</a> (tiếng Ý) </li> <li id="cite_note-383"><a href="#cite_ref-383">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130210050352/http://www.lifeinitaly.com/travel/da-vinci-airport.asp">"Fiumicino: Italy's Fast Growing Airport | Italy"</a>. Lifeinitaly.com. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lifeinitaly.com/travel/da-vinci-airport.asp">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 25 tháng 4 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Fiumicino%3A+Italy%27s+Fast+Growing+Airport+%26%23124%3B+Italy&rft.pub=Lifeinitaly.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lifeinitaly.com%2Ftravel%2Fda-vinci-airport.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-384"><a href="#cite_ref-384">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/romes-fiumicino-rated-best-airport-in-europe.html">"Rome's Fiumicino rated best airport in Europe"</a>. Wanted in Rome. Truy cập ngày 28 tháng 6 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome%27s+Fiumicino+rated+best+airport+in+Europe&rft.pub=Wanted+in+Rome&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Fromes-fiumicino-rated-best-airport-in-europe.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-385"><a href="#cite_ref-385">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thelocal.it/20190701/romes-fiumicino-rated-the-best-airport-in-europe">"Rome's Fiumicino rated the 'best airport in Europe'"</a>. The Local Italy. Truy cập ngày 1 tháng 7 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome%27s+Fiumicino+rated+the+%27best+airport+in+Europe%27&rft.pub=The+Local+Italy&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.thelocal.it%2F20190701%2Fromes-fiumicino-rated-the-best-airport-in-europe&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-besteuropeairport-386"><a href="#cite_ref-besteuropeairport_386-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFWanted_in_Rome2021" class="citation web cs1">Wanted in Rome (ngày 2 tháng 3 năm 2021). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wantedinrome.com/news/romes-fiumicino-rated-best-airport-in-europe-for-fourth-year-in-a-row.html">"Rome's Fiumicino rated Best Airport in Europe for fourth year in a row"</a>. Truy cập ngày 2 tháng 3 năm 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome%27s+Fiumicino+rated+Best+Airport+in+Europe+for+fourth+year+in+a+row&rft.date=2021-03-02&rft.au=Wanted+in+Rome&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wantedinrome.com%2Fnews%2Fromes-fiumicino-rated-best-airport-in-europe-for-fourth-year-in-a-row.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-387"><a href="#cite_ref-387">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.adr.it/bsn-dati-di-traffico?p_p_id=1_WAR_trafficdataportlet&p_p_lifecycle=0&p_p_state=normal&p_p_mode=view&p_p_col_id=column-2&p_p_col_pos=1&p_p_col_count=2&_1_WAR_trafficdataportlet_tabs1=CIA">"Dati di traffico - Ciampino - Aeroporti di Roma"</a>. Truy cập ngày 17 tháng 1 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Dati+di+traffico+-+Ciampino+-+Aeroporti+di+Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.adr.it%2Fbsn-dati-di-traffico%3Fp_p_id%3D1_WAR_trafficdataportlet%26p_p_lifecycle%3D0%26p_p_state%3Dnormal%26p_p_mode%3Dview%26p_p_col_id%3Dcolumn-2%26p_p_col_pos%3D1%26p_p_col_count%3D2%26_1_WAR_trafficdataportlet_tabs1%3DCIA&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Urbe_Airport_unofficial_website-388"><a href="#cite_ref-Urbe_Airport_unofficial_website_388-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.urbeairport.com">"Urbe Airport unofficial website"</a>. Urbe Airport. Truy cập ngày 29 tháng 9 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Urbe+Airport+unofficial+website&rft.pub=Urbe+Airport&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.urbeairport.com&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-scribd1-389"><a href="#cite_ref-scribd1_389-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.scribd.com/doc/4349511/Apertura-di-un-nuovo-aeroporto-in-Roma-per-aeroplani-e-idrovolanti">"Apertura di un nuovo aeroporto in Roma per aeroplani e idrovolanti"</a>. Scribd.com. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Apertura+di+un+nuovo+aeroporto+in+Roma+per+aeroplani+e+idrovolanti&rft.pub=Scribd.com&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.scribd.com%2Fdoc%2F4349511%2FApertura-di-un-nuovo-aeroporto-in-Roma-per-aeroplani-e-idrovolanti&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-390"><a href="#cite_ref-390">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.port-of-rome.org/">"Porti di Roma"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150307140526/http://www.port-of-rome.org/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 7 tháng 3 năm 2015. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Porti+di+Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.port-of-rome.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-391"><a href="#cite_ref-391">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKiefer2007" class="citation news cs1">Kiefer, Peter (ngày 30 tháng 11 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2007/11/30/world/europe/30rome.html?scp=93&sq=Rome&st=nyt">"Central Rome Streets Blocked by Taxi Drivers"</a>. New York Times. Truy cập ngày 10 tháng 2 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Central+Rome+Streets+Blocked+by+Taxi+Drivers&rft.date=2007-11-30&rft.aulast=Kiefer&rft.aufirst=Peter&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2007%2F11%2F30%2Fworld%2Feurope%2F30rome.html%3Fscp%3D93%26sq%3DRome%26st%3Dnyt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-392"><a href="#cite_ref-392">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://romamobilita.it/it/servizi/ztl">"Roma Servizi per la Mobilità Zone a Traffico Limitato di Roma"</a>. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Roma+Servizi+per+la+Mobilit%C3%A0+Zone+a+Traffico+Limitato+di+Roma&rft_id=https%3A%2F%2Fromamobilita.it%2Fit%2Fservizi%2Fztl&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-lineaBstoria-393"><a href="#cite_ref-lineaBstoria_393-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://digilander.libero.it/stefer77/MetroRoma.html">"Linea B - La prima metropolitana d'Italia"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Linea+B+-+La+prima+metropolitana+d%27Italia&rft_id=http%3A%2F%2Fdigilander.libero.it%2Fstefer77%2FMetroRoma.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ATAP-trasporto-394"><a href="#cite_ref-ATAP-trasporto_394-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atac.roma.it/page.asp?p=52">"Home > Azienda - I numeri di atac - Trasporto pubblico"</a> [Home > Company - The numbers of ATAC - Public transportation] (bằng tiếng Ý). ATAC Roma. ngày 8 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 6 tháng 4 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Home+%3E+Azienda+-+I+numeri+di+atac+-+Trasporto+pubblico&rft.pub=ATAC+Roma&rft.date=2014-11-08&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.atac.roma.it%2Fpage.asp%3Fp%3D52&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-395"><a href="#cite_ref-395">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKington2007" class="citation news cs1">Kington, Tom (ngày 14 tháng 5 năm 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181116083104/https://www.theguardian.com/world/2007/may/14/italy.artnews">"Roman remains threaten metro"</a>. <a href="/wiki/The_Guardian" title="The Guardian">Guardian</a>. London. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.guardian.co.uk/world/2007/may/14/italy.artnews">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 11 năm 2018. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Guardian&rft.atitle=Roman+remains+threaten+metro&rft.date=2007-05-14&rft.aulast=Kington&rft.aufirst=Tom&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.guardian.co.uk%2Fworld%2F2007%2Fmay%2F14%2Fitaly.artnews&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-396"><a href="#cite_ref-396">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ilmessaggero.it/ROMA/CRONACA/metro_c_atac_sindaco_apertura_pantano_centocelle/notizie/1002186.shtml">"Metro C, apre la Pantano-Centocelle: folla di romani all'inaugurazione"</a>. Il Messaggero (bằng tiếng Ý). ngày 9 tháng 11 năm 2014. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141111014416/http://ilmessaggero.it/ROMA/CRONACA/metro_c_atac_sindaco_apertura_pantano_centocelle/notizie/1002186.shtml">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 11 tháng 11 năm 2014. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Il+Messaggero&rft.atitle=Metro+C%2C+apre+la+Pantano-Centocelle%3A+folla+di+romani+all%27inaugurazione&rft.date=2014-11-09&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ilmessaggero.it%2FROMA%2FCRONACA%2Fmetro_c_atac_sindaco_apertura_pantano_centocelle%2Fnotizie%2F1002186.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-LineC-Jun2015-397"><a href="#cite_ref-LineC-Jun2015_397-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFMarco_Chiandoni2015" class="citation magazine cs1">Marco Chiandoni (ngày 30 tháng 6 năm 2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.railjournal.com/index.php/metros/rome-metro-line-c-reaches-lodi.html">"Rome metro Line C reaches Lodi"</a>. International Railway Journal. Truy cập ngày 30 tháng 6 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=International+Railway+Journal&rft.atitle=Rome+metro+Line+C+reaches+Lodi&rft.date=2015-06-30&rft.au=Marco+Chiandoni&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.railjournal.com%2Findex.php%2Fmetros%2Frome-metro-line-c-reaches-lodi.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-398"><a href="#cite_ref-398">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.metroxroma.it/2013/09/linea-c-riaprono-i-cantieri-a-san-giovanni-nellinverno-2015/">"Linea C, riaprono i cantieri, a San Giovanni nell'inverno 2015"</a>. Metroxroma.it. ngày 10 tháng 9 năm 2013. Truy cập ngày 9 tháng 2 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Metroxroma.it&rft.atitle=Linea+C%2C+riaprono+i+cantieri%2C+a+San+Giovanni+nell%27inverno+2015&rft.date=2013-09-10&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.metroxroma.it%2F2013%2F09%2Flinea-c-riaprono-i-cantieri-a-san-giovanni-nellinverno-2015%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-399"><a href="#cite_ref-399">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://roma.repubblica.it/cronaca/2019/12/20/news/metro_c_l_apertura_della_tratta_san_giovanni-colosseo_slitta_a_giugno_2024-243941802/">"Metro C, l'apertura della tratta San Giovanni-Colosseo slitta a metà 2024"</a>. La Repubblica. ngày 20 tháng 12 năm 2019. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Metro+C%2C+l%27apertura+della+tratta+San+Giovanni-Colosseo+slitta+a+met%C3%A0+2024&rft.date=2019-12-20&rft_id=https%3A%2F%2Froma.repubblica.it%2Fcronaca%2F2019%2F12%2F20%2Fnews%2Fmetro_c_l_apertura_della_tratta_san_giovanni-colosseo_slitta_a_giugno_2024-243941802%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-400"><a href="#cite_ref-400">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.romametropolitane.it/gare/Documenti%20bandi%20e%20gare/Avviso%20di%20revoca%20su%20GURI%20DEFINITIVO.pdf">"Avviso di revoca del bando di gara (Italian)"</a> (PDF). Roma. Truy cập ngày 6 tháng 3 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Avviso+di+revoca+del+bando+di+gara+%28Italian%29&rft.pub=Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.romametropolitane.it%2Fgare%2FDocumenti%2520bandi%2520e%2520gare%2FAvviso%2520di%2520revoca%2520su%2520GURI%2520DEFINITIVO.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-401"><a href="#cite_ref-401">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dire.it/11-07-2018/219470-roma-progetto-metro-d-campidoglio-ripensa-costi-tracciato/">"Campidoglio ripensa ai costi del tracciato della Metro D."</a> Roma. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Campidoglio+ripensa+ai+costi+del+tracciato+della+Metro+D.&rft.pub=Roma&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dire.it%2F11-07-2018%2F219470-roma-progetto-metro-d-campidoglio-ripensa-costi-tracciato%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-402"><a href="#cite_ref-402">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.romatoday.it/politica/progetti-vincenti-pums-metro.html">Trasporti, dalla C fino a Prati alla rinascita della D: i romani vogliono le metro</a> </li> <li id="cite_note-403"><a href="#cite_ref-403">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190328232311/https://www.iltempo.it/cronache/2016/05/23/gallery/dopo-la-metro-c-arriveranno-anche-le-linee-d-ed-e-1010820/">""Dopo la metro C arriveranno anche le linee D ed E" - Foto 1 di 3 - Il Tempo"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iltempo.it/cronache/2016/05/23/gallery/dopo-la-metro-c-arriveranno-anche-le-linee-d-ed-e-1010820/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 28 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 10 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22Dopo+la+metro+C+arriveranno+anche+le+linee+D+ed+E%22+-+Foto+1+di+3+-+Il+Tempo&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iltempo.it%2Fcronache%2F2016%2F05%2F23%2Fgallery%2Fdopo-la-metro-c-arriveranno-anche-le-linee-d-ed-e-1010820%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-404"><a href="#cite_ref-404">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.romatoday.it/politica/roma-lido-linea-e-ostia-jonio.html">"Linea E, da Ostia a Jonio: la Roma Lido si trasforma in metropolitana"</a>. RomaToday. Truy cập ngày 14 tháng 7 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Linea+E%2C+da+Ostia+a+Jonio%3A+la+Roma+Lido+si+trasforma+in+metropolitana&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.romatoday.it%2Fpolitica%2Froma-lido-linea-e-ostia-jonio.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-405"><a href="#cite_ref-405">^</a> The figures are from the ATAC <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.atac.roma.it/index.asp?p=2&i=616&o=3&m=1&a=7&ci=45&tpg=2&lingua=ITA">website</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120106212503/http://www.atac.roma.it/index.asp?p=2&i=616&o=3&m=1&a=7&ci=45&tpg=2&lingua=ITA">Lưu trữ</a> ngày 6 tháng 1 năm 2012 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (tiếng Ý). </li> <li id="cite_note-406"><a href="#cite_ref-406">^</a> and from the information page of the <a href="/wiki/IOS" title="IOS">iOS</a> app <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120928000305/http://www.inarrivo.net/atac/">In Arrivo!</a> (tiếng Ý). </li> <li id="cite_note-juts2009-407"><a href="#cite_ref-juts2009_407-0">^</a> Webb, Mary (ed.) (2009). Jane's Urban Transport Systems 2009–2010, p. 195. Coulsdon (UK): Jane's Information Group. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7106-2903-6" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7106-2903-6">978-0-7106-2903-6</a>. </li> <li id="cite_note-408"><a href="#cite_ref-408">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esteri.it/mae/doc/lda.pdf">"Ambasciate estere in Italia"</a> (pdf). Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ambasciate+estere+in+Italia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esteri.it%2Fmae%2Fdoc%2Flda.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-409"><a href="#cite_ref-409">^</a> Không tính các phòng ban lãnh sự của các đại sứ quán (dữ liệu cập nhật 4 tháng 8 năm 2015) <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150626094319/http://www.esteri.it/mae/doc/ldc.pdf">"Consolati di carriera ed onorari esteri in Italia"</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.esteri.it/mae/doc/ldc.pdf">Bản gốc</a> (pdf) lưu trữ ngày 26 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 8 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Consolati+di+carriera+ed+onorari+esteri+in+Italia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.esteri.it%2Fmae%2Fdoc%2Fldc.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-410"><a href="#cite_ref-410">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190326184934/https://ambsantasedevaticano.esteri.it/ambasciata_santasedevaticano/en/ambasciata">"Ambasciata d'Italia Santa Sede - Citta' Del Vaticano"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ambsantasedevaticano.esteri.it/ambasciata_santasedevaticano/en/ambasciata">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ambasciata+d%27Italia+Santa+Sede+-+Citta%27+Del+Vaticano&rft_id=https%3A%2F%2Fambsantasedevaticano.esteri.it%2Fambasciata_santasedevaticano%2Fen%2Fambasciata&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-411"><a href="#cite_ref-411">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304132403/http://www.mondomostre.it/public/mostre/101/09-ambasciata-italia-presso-santa-sede.pdf">"Embassy of Italy at the Holy See"</a> (PDF). Mondo Mostre. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mondomostre.it/public/mostre/101/09-ambasciata-italia-presso-santa-sede.pdf">Bản gốc</a> (pdf) lưu trữ ngày 4 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 5 tháng 8 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Embassy+of+Italy+at+the+Holy+See&rft.pub=Mondo+Mostre&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mondomostre.it%2Fpublic%2Fmostre%2F101%2F09-ambasciata-italia-presso-santa-sede.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Taipei_Times-412"><a href="#cite_ref-Taipei_Times_412-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.taipeitimes.com/News/taiwan/archives/2015/09/12/2003627538">"Taiwan's European ally, the Vatican, says remains loyal"</a>. Taipei Times. Truy cập ngày 12 tháng 9 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Taiwan%27s+European+ally%2C+the+Vatican%2C+says+remains+loyal&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.taipeitimes.com%2FNews%2Ftaiwan%2Farchives%2F2015%2F09%2F12%2F2003627538&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-413"><a href="#cite_ref-413">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mofa.gov.tw/en/CountryInfoEn.aspx?CASN=FB01D469347C76A7&n=5AFC4D64B1494D67&sms=A76B7230ADF29736&s=4ACFA38B877F185F">Ufficio di Rappresentanza di Taipei in Italia</a>, Bộ Ngoại giao Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) </li> <li id="cite_note-414"><a href="#cite_ref-414">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFDubosc2018" class="citation web cs1">Dubosc, Florence (ngày 26 tháng 6 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://riviera-buzz.com/features/news/item/french-president-honorary-canon-of-archbasilica-of-st-john-lateran.html">"French President becomes "First and Only Honorary Canon of the Archbasilica of St. John Lateran""</a>. RivieraBuzz. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=French+President+becomes+%22First+and+Only+Honorary+Canon+of+the+Archbasilica+of+St.+John+Lateran%22&rft.pub=RivieraBuzz&rft.date=2018-06-26&rft.aulast=Dubosc&rft.aufirst=Florence&rft_id=https%3A%2F%2Friviera-buzz.com%2Ffeatures%2Fnews%2Fitem%2Ffrench-president-honorary-canon-of-archbasilica-of-st-john-lateran.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-415"><a href="#cite_ref-415">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSenèze2018" class="citation web cs1">Senèze, Nicholas (ngày 23 tháng 6 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180711213827/https://international.la-croix.com/news/france-s-unique-link-with-st-john-lateran-the-cathedral-of-rome/7886">"France's unique link with St. John Lateran, the Cathedral of Rome"</a>. La Croix International. Bản gốc lưu trữ ngày 11 tháng 7 năm 2018. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=France%27s+unique+link+with+St.+John+Lateran%2C+the+Cathedral+of+Rome&rft.pub=La+Croix+International&rft.date=2018-06-23&rft.aulast=Sen%C3%A8ze&rft.aufirst=Nicholas&rft_id=https%3A%2F%2Finternational.la-croix.com%2Fnews%2Ffrance-s-unique-link-with-st-john-lateran-the-cathedral-of-rome%2F7886&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_web" title="Bản mẫu:Chú thích web">Chú thích web</a>}}</code>: Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-416"><a href="#cite_ref-416">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190326184946/https://fsspx.news/en/news-events/news/french-president-will-soon-become-honorary-canon-lateran-basilica-38996">"The French President Will Soon Become Honorary Canon of the Lateran Basilica"</a>. FSSPX.NEWS. ngày 26 tháng 6 năm 2018. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://fsspx.news/en/news-events/news/french-president-will-soon-become-honorary-canon-lateran-basilica-38996">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 3 năm 2019. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+French+President+Will+Soon+Become+Honorary+Canon+of+the+Lateran+Basilica&rft.pub=FSSPX.NEWS&rft.date=2018-06-26&rft_id=https%3A%2F%2Ffsspx.news%2Fen%2Fnews-events%2Fnews%2Ffrench-president-will-soon-become-honorary-canon-lateran-basilica-38996&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-417"><a href="#cite_ref-417">^</a> Bo J. Theutenberg, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theutenberg.se/pdf/the_holy_see_the_order_of_malta_and_international_law.pdf">The Holy See, the Order of Malta and International Law</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161228165419/http://www.theutenberg.se/pdf/the_holy_see_the_order_of_malta_and_international_law.pdf">Lưu trữ</a> ngày 28 tháng 12 năm 2016 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (2003), <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/91-974235-6-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/91-974235-6-4">91-974235-6-4</a> </li> <li id="cite_note-418"><a href="#cite_ref-418">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.int/orderofmalta">"Malta Permanent Mission to the United Nations"</a>. Un.int. Truy cập ngày 12 tháng 4 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Un.int&rft.atitle=Malta+Permanent+Mission+to+the+United+Nations&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.un.int%2Forderofmalta&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-419"><a href="#cite_ref-419">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.parlamento.it/application/xmanager/projects/parlamento/file/repository/affariinternazionali/osservatorio/approfondimenti/PI0093.pdf">parlamento.it</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150402143221/http://www.parlamento.it/application/xmanager/projects/parlamento/file/repository/affariinternazionali/osservatorio/approfondimenti/PI0093.pdf">Lưu trữ</a> ngày 2 tháng 4 năm 2015 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-TFEU_consolidated-420"><a href="#cite_ref-TFEU_consolidated_420-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/PDF/?uri=CELEX:12012E/TXT&from=EN">"Treaty on the Functioning of the European Union"</a> (PDF). Eur-lex.europa.eu. Truy cập ngày 17 tháng 3 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Treaty+on+the+Functioning+of+the+European+Union&rft.pub=Eur-lex.europa.eu&rft_id=http%3A%2F%2Feur-lex.europa.eu%2Flegal-content%2FEN%2FTXT%2FPDF%2F%3Furi%3DCELEX%3A12012E%2FTXT%26from%3DEN&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-421"><a href="#cite_ref-421">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120125041723/http://european-convention.eu.int/Static.asp?lang=EN&Content=Composition">"The European Convention"</a>. European-convention.eu.int. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://european-convention.eu.int/Static.asp?lang=EN&Content=Composition">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 1 năm 2012. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+European+Convention&rft.pub=European-convention.eu.int&rft_id=http%3A%2F%2Feuropean-convention.eu.int%2FStatic.asp%3Flang%3DEN%26Content%3DComposition&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-422"><a href="#cite_ref-422">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080819213438/http://www.politicainternazionale.it/file%20PDF/A%26T%201.2003%20-%20en/2.pdf">"Penelope project on constitution"</a> (PDF) (bằng tiếng Ý). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.politicainternazionale.it/file%20PDF/A%26T%201.2003%20-%20en/2.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 19 tháng 8 năm 2008. Truy cập ngày 1 tháng 1 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Penelope+project+on+constitution&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.politicainternazionale.it%2Ffile%2520PDF%2FA%2526T%25201.2003%2520-%2520en%2F2.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-423"><a href="#cite_ref-423">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://rapponuroma.esteri.it/rapp_onu_roma/en/italia_polo_agroalimentare_onu/polo_agroalimentare">"International Organizations in Rome"</a>. Farnesina Ministero degli Affari Esteri e della Cooperazione Internazionale. Truy cập ngày 26 tháng 3 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=International+Organizations+in+Rome&rft.pub=Farnesina+Ministero+degli+Affari+Esteri+e+della+Cooperazione+Internazionale&rft_id=https%3A%2F%2Frapponuroma.esteri.it%2Frapp_onu_roma%2Fen%2Fitalia_polo_agroalimentare_onu%2Fpolo_agroalimentare&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-424"><a href="#cite_ref-424">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/pcr/it/relaz_int_sadi.page">"Gemellaggio Roma – Parigi – (1955)"</a> (PDF). Roma – Relazioni Internazionali Bilaterali (bằng tiếng Pháp). Paris: Commune Roma. ngày 30 tháng 1 năm 1956. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160709150804/http://www.comune.roma.it/pcr/it/relaz_int_sadi.page">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Roma+%E2%80%93+Relazioni+Internazionali+Bilaterali&rft.atitle=Gemellaggio+Roma+%E2%80%93+Parigi+%E2%80%93+%281955%29&rft.date=1956-01-30&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fpcr%2Fit%2Frelaz_int_sadi.page&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-425"><a href="#cite_ref-425">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/pcr/it/relaz_int_sadi.page">"Dichiarazione congiunta Roma – Parigi – (2014)"</a> (PDF). Roma – Relazioni Internazionali Bilaterali (bằng tiếng Pháp). Rome: Commune Roma. ngày 1 tháng 10 năm 2014. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160709150804/http://www.comune.roma.it/pcr/it/relaz_int_sadi.page">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 9 tháng 7 năm 2016. Truy cập ngày 10 tháng 9 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Roma+%E2%80%93+Relazioni+Internazionali+Bilaterali&rft.atitle=Dichiarazione+congiunta+Roma+%E2%80%93+Parigi+%E2%80%93+%282014%29&rft.date=2014-10-01&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fpcr%2Fit%2Frelaz_int_sadi.page&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-426"><a href="#cite_ref-426">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120905235843/http://www.paris.fr/portail/english/Portal.lut?page_id=8139&document_type_id=5&document_id=29903&portlet_id=18784">"Twinning with Rome"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.paris.fr/portail/english/Portal.lut?page_id=8139&document_type_id=5&document_id=29903&portlet_id=18784">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 5 tháng 9 năm 2012. Truy cập ngày 27 tháng 5 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Twinning+with+Rome&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.paris.fr%2Fportail%2Fenglish%2FPortal.lut%3Fpage_id%3D8139%26document_type_id%3D5%26document_id%3D29903%26portlet_id%3D18784&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Paris1-427"><a href="#cite_ref-Paris1_427-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071011162140/http://paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16468&portlet_id=14974">"Les pactes d'amitié et de coopération"</a>. Mairie de Paris. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16468&portlet_id=14974">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 11 tháng 10 năm 2007. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Mairie+de+Paris&rft.atitle=Les+pactes+d%27amiti%C3%A9+et+de+coop%C3%A9ration&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.paris.fr%2Fportail%2Faccueil%2FPortal.lut%3Fpage_id%3D6587%26document_type_id%3D5%26document_id%3D16468%26portlet_id%3D14974&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Paris2-428"><a href="#cite_ref-Paris2_428-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20070806151309/http://www.paris.fr/en/city_government/international/special_partners.asp">"International relations: special partners"</a>. Mairie de Paris. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.paris.fr/en/city_government/international/special_partners.asp">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 6 tháng 8 năm 2007. Truy cập ngày 14 tháng 10 năm 2007.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Mairie+de+Paris&rft.atitle=International+relations%3A+special+partners&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.paris.fr%2Fen%2Fcity_government%2Finternational%2Fspecial_partners.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-429"><a href="#cite_ref-429">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ebeijing.gov.cn/Sister_Cities/Sister_City/">"Sister Cities"</a>. Beijing Municipal Government. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/69f21zR1l?url=http://www.ebeijing.gov.cn/Sister_Cities/Sister_City/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 4 tháng 8 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Sister+Cities&rft.pub=Beijing+Municipal+Government&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ebeijing.gov.cn%2FSister_Cities%2FSister_City%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-430"><a href="#cite_ref-430">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081216141833/http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16467&portlet_id=14974">"Le jumelage avec Rome"</a> (bằng tiếng Pháp). Municipalité de Paris. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.paris.fr/portail/accueil/Portal.lut?page_id=6587&document_type_id=5&document_id=16467&portlet_id=14974">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 16 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 9 tháng 7 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Le+jumelage+avec+Rome&rft.pub=Municipalit%C3%A9+de+Paris&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.paris.fr%2Fportail%2Faccueil%2FPortal.lut%3Fpage_id%3D6587%26document_type_id%3D5%26document_id%3D16467%26portlet_id%3D14974&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Rome_declares_Kobane_'sister_city'-431"><a href="#cite_ref-Rome_declares_Kobane_'sister_city'_431-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.kurdishquestion.com/oldarticle.php?aid=rome-declares-kobane-sister-city">"Rome declares Kobane 'sister city'"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161221110518/https://www.kurdishquestion.com/oldarticle.php?aid=rome-declares-kobane-sister-city">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 21 tháng 12 năm 2016. Truy cập ngày 18 tháng 12 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rome+declares+Kobane+%27sister+city%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.kurdishquestion.com%2Foldarticle.php%3Faid%3Drome-declares-kobane-sister-city&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kraków_partnerships-432"><a href="#cite_ref-Kraków_partnerships_432-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130702010825/http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531%2Ckat%2C0%2C5%2Cmiasta_partnerskie.html">"Kraków – Miasta Partnerskie"</a> [Kraków – Partnership Cities]. Miejska Platforma Internetowa Magiczny Kraków (bằng tiếng Ba Lan). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.krakow.pl/otwarty_na_swiat/2531,kat,0,5,miasta_partnerskie.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 2 tháng 7 năm 2013. Truy cập ngày 10 tháng 8 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Miejska+Platforma+Internetowa+Magiczny+Krak%C3%B3w&rft.atitle=Krak%C3%B3w+%E2%80%93+Miasta+Partnerskie&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.krakow.pl%2Fotwarty_na_swiat%2F2531%2Ckat%2C0%2C5%2Cmiasta_partnerskie.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-hermanadas-433"><a href="#cite_ref-hermanadas_433-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120526204453/http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.dbd5147a4ba1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextfmt=especial1&idContenido=1da69a4192b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD">"Mapa Mundi de las ciudades hermanadas"</a>. Ayuntamiento de Madrid. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.munimadrid.es/portal/site/munimadrid/menuitem.dbd5147a4ba1b0aa7d245f019fc08a0c/?vgnextoid=4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD&vgnextchannel=4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&vgnextfmt=especial1&idContenido=1da69a4192b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 5 năm 2012. Truy cập ngày 17 tháng 10 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Mapa+Mundi+de+las+ciudades+hermanadas&rft.pub=Ayuntamiento+de+Madrid&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.munimadrid.es%2Fportal%2Fsite%2Fmunimadrid%2Fmenuitem.dbd5147a4ba1b0aa7d245f019fc08a0c%2F%3Fvgnextoid%3D4e84399a03003110VgnVCM2000000c205a0aRCRD%26vgnextchannel%3D4e98823d3a37a010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD%26vgnextfmt%3Despecial1%26idContenido%3D1da69a4192b5b010VgnVCM100000d90ca8c0RCRD&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-New_York_sisters-434"><a href="#cite_ref-New_York_sisters_434-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130814165415/http://www.nyc.gov/html/ia/gp/html/partner/partner.shtml">"NYC's Partner Cities"</a>. The City of New York. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nyc.gov/html/ia/gp/html/partner/partner.shtml">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 14 tháng 8 năm 2013. Truy cập ngày 16 tháng 12 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=NYC%27s+Partner+Cities&rft.pub=The+City+of+New+York&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nyc.gov%2Fhtml%2Fia%2Fgp%2Fhtml%2Fpartner%2Fpartner.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Seoul_twinnings2-435"><a href="#cite_ref-Seoul_twinnings2_435-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071210175055/http://english.seoul.go.kr/gover/cooper/coo_02sis.html">"International Cooperation: Sister Cities"</a>. Seoul Metropolitan Government. www.seoul.go.kr. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://english.seoul.go.kr/gover/cooper/coo_02sis.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 10 tháng 12 năm 2007. Truy cập ngày 26 tháng 1 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Seoul+Metropolitan+Government&rft.atitle=International+Cooperation%3A+Sister+Cities&rft_id=http%3A%2F%2Fenglish.seoul.go.kr%2Fgover%2Fcooper%2Fcoo_02sis.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Seoul_twinnings-436"><a href="#cite_ref-Seoul_twinnings_436-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120325052520/http://english.seoul.go.kr/gtk/cg/cityhall.php?pidx=6">"Seoul – Sister Cities [via WayBackMachine]"</a>. Seoul Metropolitan Government (archived 2012-04-25). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://english.seoul.go.kr/gtk/cg/cityhall.php?pidx=6">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 25 tháng 3 năm 2012. Truy cập ngày 23 tháng 8 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Seoul+Metropolitan+Government+%28archived+2012-04-25%29&rft.atitle=Seoul+%E2%80%93+Sister+Cities+%5Bvia+WayBackMachine%5D&rft_id=http%3A%2F%2Fenglish.seoul.go.kr%2Fgtk%2Fcg%2Fcityhall.php%3Fpidx%3D6&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-International_relations-437"><a href="#cite_ref-International_relations_437-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111010042121/http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf">"Twinning Cities: International Relations"</a> (PDF). Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tirana.gov.al/common/images/International%20Relations.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 10 tháng 10 năm 2011. Truy cập ngày 23 tháng 6 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Municipality+of+Tirana&rft.atitle=Twinning+Cities%3A+International+Relations&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.tirana.gov.al%2Fcommon%2Fimages%2FInternational%2520Relations.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-438"><a href="#cite_ref-438">^</a> Twinning Cities: International Relations. Municipality of Tirana. www.tirana.gov.al. Lưu trữ 25 tháng 1 năm 2008. </li> <li id="cite_note-Tunis-439"><a href="#cite_ref-Tunis_439-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080508191341/http://www.commune-tunis.gov.tn/fr/mairie_cooperation1.htm">"Cooperation Internationale"</a> (bằng tiếng Pháp). 2003–2009 City of Tunis Portal. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.commune-tunis.gov.tn/fr/mairie_cooperation1.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 5 năm 2008. Truy cập ngày 31 tháng 7 năm 2009.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Cooperation+Internationale&rft.pub=2003%E2%80%932009+City+of+Tunis+Portal&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.commune-tunis.gov.tn%2Ffr%2Fmairie_cooperation1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-440"><a href="#cite_ref-440">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW183956&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">"Visita a Washington del Sindaco"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111125222237/http://www.comune.roma.it/wps/portal/pcr?contentId=NEW183956&jp_pagecode=newsview.wp&ahew=contentId:jp_pagecode">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 25 tháng 11 năm 2011. Truy cập ngày 3 tháng 10 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Visita+a+Washington+del+Sindaco&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.comune.roma.it%2Fwps%2Fportal%2Fpcr%3FcontentId%3DNEW183956%26jp_pagecode%3Dnewsview.wp%26ahew%3DcontentId%3Ajp_pagecode&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"> </li> </ol></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118" /><div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo">Tham khảo</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r41642734">.mw-parser-output .refbegin{font-size:90%;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul{list-style-type:none;margin-left:0}.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>ul>li,.mw-parser-output .refbegin-hanging-indents>dl>dd{margin-left:0;padding-left:3.2em;text-indent:-3.2em;list-style:none}.mw-parser-output .refbegin-100{font-size:100%}</style><div class="refbegin columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em;"> <ul><li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBertarelli1925" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Bertarelli, Luigi Vittorio (1925). Guida d'Italia (bằng tiếng Ý). Quyển IV. Rome: CTI.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Guida+d%27Italia&rft.place=Rome&rft.pub=CTI&rft.date=1925&rft.aulast=Bertarelli&rft.aufirst=Luigi+Vittorio&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFBrilliant2006" class="citation book cs1">Brilliant, Richard (2006). Roman Art. An American's View. Rome: Di Renzo Editore. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-8323-085-X" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-8323-085-X"><bdi>88-8323-085-X</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roman+Art.+An+American%27s+View&rft.place=Rome&rft.pub=Di+Renzo+Editore&rft.date=2006&rft.isbn=88-8323-085-X&rft.aulast=Brilliant&rft.aufirst=Richard&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFCoarelli1984" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Coarelli, Filippo (1984). Guida archeologica di Roma (bằng tiếng Ý). Milano: Arnoldo Mondadori Editore.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Guida+archeologica+di+Roma&rft.place=Milano&rft.pub=Arnoldo+Mondadori+Editore&rft.date=1984&rft.aulast=Coarelli&rft.aufirst=Filippo&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li>De Muro, P., Monni, S., Tridico, P. (2011), <a rel="nofollow" class="external text" href="https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1468-2427.2010.00993.x">"Knowledge-based economy and social exclusion: shadow and light in the Roman socioeconomic model", in International Journal of Urban and Regional Research Vol. 35 issue 6, pp. 1212–1238, November.</a> <a href="/wiki/DOI" title="DOI">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1468-2427.2010.00993.x">10.1111/j.1468-2427.2010.00993.x</a></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite class="citation book cs1">Rome – Eyewitness Travel. DK. 2006. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-4053-1090-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-4053-1090-1"><bdi>1-4053-1090-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome+%E2%80%93+Eyewitness+Travel&rft.pub=DK&rft.date=2006&rft.isbn=1-4053-1090-1&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFHughes2011" class="citation book cs1">Hughes, Robert (2011). Rome. Weidenfeld & Nicolson.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Rome&rft.pub=Weidenfeld+%26+Nicolson&rft.date=2011&rft.aulast=Hughes&rft.aufirst=Robert&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFKinderHilgemann1964" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Kinder, Hermann; Hilgemann, Werner (1964). Dtv-atlas zur Weltgeschichte (bằng tiếng Đức). Quyển 1. Zürich: Ex Libris.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dtv-atlas+zur+Weltgeschichte&rft.place=Z%C3%BCrich&rft.pub=Ex+Libris&rft.date=1964&rft.aulast=Kinder&rft.aufirst=Hermann&rft.au=Hilgemann%2C+Werner&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFLucentini2002" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Lucentini, Mario (2002). La Grande Guida di Roma (bằng tiếng Ý). Rome: Newton & Compton Editori. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-8289-053-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-8289-053-8"><bdi>88-8289-053-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=La+Grande+Guida+di+Roma&rft.place=Rome&rft.pub=Newton+%26+Compton+Editori&rft.date=2002&rft.isbn=88-8289-053-8&rft.aulast=Lucentini&rft.aufirst=Mario&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFRendina2007" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Rendina, Mario (2007). Roma ieri, oggi, domani (bằng tiếng Ý). Rome: Newton & Compton Editori.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roma+ieri%2C+oggi%2C+domani&rft.place=Rome&rft.pub=Newton+%26+Compton+Editori&rft.date=2007&rft.aulast=Rendina&rft.aufirst=Mario&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li> <li><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72849786" /><cite id="CITEREFSpoto1999" class="citation book cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Spoto, Salvatore (1999). Roma Esoterica (bằng tiếng Ý). Rome: Newton & Compton Editori. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/88-8289-265-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/88-8289-265-4"><bdi>88-8289-265-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Roma+Esoterica&rft.place=Rome&rft.pub=Newton+%26+Compton+Editori&rft.date=1999&rft.isbn=88-8289-265-4&rft.aulast=Spoto&rft.aufirst=Salvatore&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ARoma" class="Z3988"></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài">Liên kết ngoài</h2></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style> <table class="metadata plainlinks side-box side-box-right" style="padding:0.25em 0.5em 0.5em 0.75em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="padding-bottom:0.75em;border-bottom:1px solid #aaa;text-align:center;"><div style="clear:both;">Tìm hiểu thêm về Roma tại <a href="/wiki/Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Wikipedia:Dự án liên quan">các dự án liên quan</a></div> </td></tr> <tr> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" title="Tìm kiếm Wiktionary"><img alt="Tìm kiếm Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/40px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/60px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a> </td> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" class="extiw" title="wikt:Đặc biệt:Tìm kiếm/Roma">Từ điển</a> từ Wiktionary </td></tr> <tr> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Roma" title="Tìm kiếm Commons"><img alt="Tìm kiếm Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png 1.5x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </td> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Roma" class="extiw" title="c:Special:Search/Roma">Tập tin phương tiện</a> từ Commons </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Roma" title="Tìm kiếm Wikinews"><img alt="Tìm kiếm Wikinews" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/40px-Wikinews-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Wikinews-logo.svg/60px-Wikinews-logo.svg.png 2x" data-file-width="759" data-file-height="415" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikinews.org/wiki/Special:Search/Roma" class="extiw" title="n:Special:Search/Roma">Tin tức</a> từ Wikinews </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" title="Tìm kiếm Wikiquote"><img alt="Tìm kiếm Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/40px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/60px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" class="extiw" title="q:Đặc biệt:Tìm kiếm/Roma">Danh ngôn</a> từ Wikiquote </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" title="Tìm kiếm Wikisource"><img alt="Tìm kiếm Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/60px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" class="extiw" title="s:Đặc biệt:Tìm kiếm/Roma">Văn kiện</a> từ Wikisource </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" title="Tìm kiếm Wikibooks"><img alt="Tìm kiếm Wikibooks" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/40px-Wikibooks-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikibooks-logo.svg/60px-Wikibooks-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikibooks.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Roma" class="extiw" title="b:Đặc biệt:Tìm kiếm/Roma">Tủ sách giáo khoa</a> từ Wikibooks </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Roma" title="Tìm kiếm Wikiversity"><img alt="Tìm kiếm Wikiversity" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/25px-Wikiversity-logo-en.svg.png" decoding="async" width="25" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/38px-Wikiversity-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Wikiversity-logo-en.svg/50px-Wikiversity-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="900" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikiversity.org/wiki/Special:Search/Roma" class="extiw" title="v:Special:Search/Roma">Tài nguyên học tập</a> từ Wikiversity </td></tr> <tr> <td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q220" title="Tìm kiếm Wikidata"><img alt="Tìm kiếm Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/25px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="25" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/38px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/50px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a> </td> <td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q220" class="extiw" title="d:Q220">Dữ liệu</a> từ Wikidata </td></tr> </tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71936381" /><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/40px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/60px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/120px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></div> <div class="side-box-text plainlist"><a href="/wiki/Wikivoyage" title="Wikivoyage">Wikivoyage</a> có cẩm nang du lịch về <a href="https://en.wikivoyage.org/wiki/vi:Roma" class="extiw" title="wikivoyage:vi:Roma">Roma</a>.</div></div> </div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71922045">.mw-parser-output .portalbox{padding:0;margin:0.5em 0;display:table;box-sizing:border-box;max-width:175px;list-style:none}.mw-parser-output .portalborder{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.1em;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .portalbox-entry{display:table-row;font-size:85%;line-height:110%;height:1.9em;font-style:italic;font-weight:bold}.mw-parser-output .portalbox-image{display:table-cell;padding:0.2em;vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .portalbox-link{display:table-cell;padding:0.2em 0.2em 0.2em 0.3em;vertical-align:middle}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .portalleft{clear:left;float:left;margin:0.5em 1em 0.5em 0}.mw-parser-output .portalright{clear:right;float:right;margin:0.5em 0 0.5em 1em}}</style><ul role="navigation" aria-label="Cổng thông tin" class="noprint portalbox portalborder portalright"> <li class="portalbox-entry"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/The_British_Empire.png/40px-The_British_Empire.png" decoding="async" width="32" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/The_British_Empire.png/60px-The_British_Empire.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/The_British_Empire.png/120px-The_British_Empire.png 2x" data-file-width="2753" data-file-height="1400" /><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:%C4%90%E1%BA%BF_ch%E1%BA%BF" title="Cổng thông tin:Đế chế">Cổng thông tin Đế chế</a></li></ul> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/508807">Roma</a> tại <a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> (tiếng Anh)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bachkhoatoanthu.vass.gov.vn/noidung/tudien/Lists/GiaiNghia/View_Detail.aspx?ItemID=23850">Roma</a> tại <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_b%C3%A1ch_khoa_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Từ điển bách khoa Việt Nam">Từ điển bách khoa Việt Nam</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.facebook.com/RomaCapitaleOfficialPage">Roma</a> trên <a href="/wiki/Facebook" title="Facebook">Facebook</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q220#P2013" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dmoztools.net/Regional/Europe/Italy/Regions/Lazio/Localities/Rome/Travel_and_Tourism/Travel_Guides">Rome travel guides</a> trên <a href="/wiki/DMOZ" title="DMOZ">DMOZ</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.life.com/image/first/in-gallery/44611/vintage-rome-the-eternal-city">Vintage Rome: The Eternal City</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100711001551/http://www.life.com/image/first/in-gallery/44611/vintage-rome-the-eternal-city">Lưu trữ</a> ngày 11 tháng 7 năm 2010 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> – trình chiếu bởi Life magazine</li></ul> <dl><dt>Chính thức</dt></dl> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.comune.roma.it/web/it/home.page">Roma Capitale | Sito Istituzionale | Home</a> (tiếng Ý)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110406043237/http://www.romaturismo.it/">APT (official Tourist Office) of the City of Rome</a> (tiếng Anh)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.museiincomuneroma.it/">Portale dei Musei in Comune</a> (tiếng Ý)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en.html">Home - Vatican Museums</a> (tiếng Anh)</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://museicapitolini.org/en">Portale dei Musei in Comune</a> (tiếng Anh)</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71915089">.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;justify-content:center;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-bordered{padding:0 2em;background-color:#fdfdfd;border:1px solid #a2a9b1;clear:both;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;justify-content:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-unbordered{padding:0 1.7em;margin-left:0}.mw-parser-output .portal-bar-header{margin:0 1em 0 0.5em;flex:0 0 auto;min-height:24px}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;flex:0 1 auto;padding:0.15em 0;column-gap:1em;align-items:baseline;margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{margin:0;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-item{display:inline-block;margin:0.15em 0.2em;min-height:24px;line-height:24px}@media screen and (max-width:768px){.mw-parser-output .portal-bar{font-size:88%;font-weight:bold;display:flex;flex-flow:column wrap;align-items:baseline}.mw-parser-output .portal-bar-header{text-align:center;flex:0;padding-left:0.5em;margin:0 auto}.mw-parser-output .portal-bar-related{font-size:100%;align-items:flex-start}.mw-parser-output .portal-bar-content{display:flex;flex-flow:row wrap;align-items:center;flex:0;column-gap:1em;border-top:1px solid #a2a9b1;margin:0 auto;list-style:none}.mw-parser-output .portal-bar-content-related{border-top:none;margin:0;list-style:none}}.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar,.mw-parser-output .navbox+link+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .navbox+style+.portal-bar-bordered,.mw-parser-output .sister-bar+link+.portal-bar,.mw-parser-output .sister-bar+style+.portal-bar,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.navbox,.mw-parser-output .portal-bar+.navbox-styles+.sister-bar{margin-top:-1px}</style><div class="portal-bar noprint metadata noviewer portal-bar-bordered" role="navigation" aria-label="Cổng thông tin"><a href="/wiki/Wikipedia:Danh_s%C3%A1ch_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin" title="Wikipedia:Danh sách cổng thông tin">Cổng thông tin</a>:<ul class="portal-bar-content"><li class="portal-bar-item"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Draig.svg/40px-Draig.svg.png" decoding="async" width="21" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Draig.svg/60px-Draig.svg.png 2x" data-file-width="713" data-file-height="475" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Huy%E1%BB%81n_b%C3%AD" title="Cổng thông tin:Huyền bí">Huyền bí</a></li><li class="portal-bar-item"><img alt="map" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/20px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/40px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x" data-file-width="541" data-file-height="541" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cổng thông tin:Châu Âu">Châu Âu</a></li><li class="portal-bar-item"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/COL-city_icon.png/20px-COL-city_icon.png" decoding="async" width="19" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/COL-city_icon.png/40px-COL-city_icon.png 1.5x" data-file-width="500" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91" title="Cổng thông tin:Thành phố">Thành phố</a></li><li class="portal-bar-item"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg" class="mw-file-description"><img alt="icon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg/20px-Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg.png" decoding="async" width="11" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg/40px-Latin-Cross-in-Zapf-Dingbats.svg.png 2x" data-file-width="51" data-file-height="83" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:C%C6%A1_%C4%90%E1%BB%91c_gi%C3%A1o" title="Cổng thông tin:Cơ Đốc giáo">Cơ Đốc giáo</a></li></ul></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r73398829">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q220#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Tiêu_đề_chuẩn_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q220#identifiers&#124;class=noprint&#124;Sửa_dữ_liệu_tại_Wikidata" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Ki%E1%BB%83m_so%C3%A1t_t%C3%ADnh_nh%E1%BA%A5t_qu%C3%A1n" title="Kiểm soát tính nhất quán">Tiêu đề chuẩn</a> <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q220#identifiers" title="Sửa dữ liệu tại Wikidata"><img alt="Sửa dữ liệu tại Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Thư viện Quốc gia Tây Ban Nha">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX450803">XX450803</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Qu%E1%BB%91c_gia_Ph%C3%A1p" title="Thư viện Quốc gia Pháp">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11932804j">cb11932804j</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11932804j">(data)</a></li> <li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4050471-2">4050471-2</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Từ điển lịch sử Thụy Sĩ">HDS</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/006605">006605</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_v%E1%BB%81_Danh_m%E1%BB%A5c_Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_%C3%9D_v%C3%A0_Th%C3%B4ng_tin_th%C6%B0_m%E1%BB%A5c" title="Viện Thư viện Trung ương về Danh mục Thư viện Ý và Thông tin thư mục">ICCU</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.sbn.it/nome/CFIV001723">Italy</a></li> <li><a href="/wiki/LCCN" title="LCCN">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n79018704">n79018704</a></li> <li><a href="/wiki/MusicBrainz" title="MusicBrainz">MBAREA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/dccd77b2-bd3d-49eb-a98f-fd58e87f481e">dccd77b2-bd3d-49eb-a98f-fd58e87f481e</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NARA_(identifier)" class="extiw" title="en:NARA (identifier)">NARA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10044604">10044604</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NDL_(identifier)" class="extiw" title="en:NDL (identifier)">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00660798">00660798</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NKC_(identifier)" class="extiw" title="en:NKC (identifier)">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge131746&CON_LNG=ENG">ge131746</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLA_(identifier)" class="extiw" title="en:NLA (identifier)">NLA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://nla.gov.au/anbd.aut-an35841915">35841915</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLG_(identifier)" class="extiw" title="en:NLG (identifier)">NLG</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.nlg.gr/resource/authority/record10657">10657</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/NLI_(identifier)" class="extiw" title="en:NLI (identifier)">NLI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=direct&doc_number=000974521&local_base=nlx10">000974521</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/PLWABN_(identifier)" class="extiw" title="en:PLWABN (identifier)">PLWABN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mak.bn.org.pl/cgi-bin/KHW/makwww.exe?BM=1&NU=1&IM=4&WI=9810569243005606">9810569243005606</a></li> <li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_universitaire_de_documentation" title="Système universitaire de documentation">SUDOC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/02724301X">02724301X</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Trove_(identifier)" class="extiw" title="en:Trove (identifier)">Trove</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://trove.nla.gov.au/people/1111594">1111594</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C6%B0_vi%E1%BB%87n_Vatican" title="Thư viện Vatican">VcBA</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/494_18130">494/18130</a></li> <li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/251380480">251380480</a></li> <li> <a href="/wiki/WorldCat" title="WorldCat">WorldCat Identities</a> (via VIAF): <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/251380480">251380480</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71926987">.mw-parser-output .largestCities-table-background{background:#f9f9f9;color:#222}.mw-parser-output .largestCities-cell-background{background:#f0f0f0;color:#222}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72022842">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144143" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r73398829" /><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72022842" /></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Rome" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#e8e8ff;"><div id="Rome" style="font-size:114%;margin:0 4em">Rome</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;font-size:114%;"><div style="padding:0px;"> <div> <table style="font-size:88%;margin-left: auto; margin-right: auto; width: 100%; border: 1px solid darkgray;"> <tbody><tr> <th colspan="10" style="padding:0.3em 0.75em;"><div style="float:right; width:6em; height:2.6em"> </div><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini" style="float: left;height:2.6em;"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_l%E1%BB%9Bn_nh%E1%BA%A5t_%C3%9D" title="Bản mẫu:Thành phố lớn nhất Ý"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_l%E1%BB%9Bn_nh%E1%BA%A5t_%C3%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thành phố lớn nhất Ý (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_l%E1%BB%9Bn_nh%E1%BA%A5t_%C3%9D" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Thành phố lớn nhất Ý"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div> <div style="height:2.6em;line-height:1.3em;">20 cities or towns lớn nhất tại Ý <div style="display:inline;font-weight:normal;">Theo Viện Thống kê Quốc gia Ý (ISTAT) vào 31 tháng 12 năm 2014</div></div> </th></tr> <tr> <th></th> <th>Hạng </th> <th><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Danh sách thành phố Ý">Tên</a> </th> <th><a href="/wiki/V%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Vùng của Ý">Vùng</a> </th> <th>Dân số </th> <th>Hạng </th> <th><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Danh sách thành phố Ý">Tên</a> </th> <th><a href="/wiki/V%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Vùng của Ý">Vùng</a> </th> <th>Dân số</th> <th> </th></tr> <tr> <td rowspan="11" style="text-align: center"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Colosseum_Colosseo_Coliseum_(8082864097).jpg" class="mw-file-description" title="Roma"><img alt="Roma" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg/120px-Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg/250px-Colosseum_Colosseo_Coliseum_%288082864097%29.jpg 1.5x" data-file-width="5950" data-file-height="3958" /></a> <a class="mw-selflink selflink">Roma</a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Milan_Cathedral_from_Piazza_del_Duomo.jpg" class="mw-file-description" title="Milano"><img alt="Milano" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Milan_Cathedral_from_Piazza_del_Duomo.jpg/120px-Milan_Cathedral_from_Piazza_del_Duomo.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Milan_Cathedral_from_Piazza_del_Duomo.jpg/250px-Milan_Cathedral_from_Piazza_del_Duomo.jpg 1.5x" data-file-width="4164" data-file-height="3129" /></a> <a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a> </td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">1</td> <td style="text-align:left;"><a class="mw-selflink selflink">Roma</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a></td> <td style="text-align:right;">2.872.021</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">11</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Venezia" title="Venezia">Venezia</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Veneto" title="Veneto">Veneto</a></td> <td style="text-align:right;">264.579 </td> <td rowspan="11" style="text-align: center"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:N%C3%A1poles_desde_San_Martino_01.JPG" class="mw-file-description" title="Napoli"><img alt="Napoli" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/N%C3%A1poles_desde_San_Martino_01.JPG/120px-N%C3%A1poles_desde_San_Martino_01.JPG" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/N%C3%A1poles_desde_San_Martino_01.JPG/250px-N%C3%A1poles_desde_San_Martino_01.JPG 1.5x" data-file-width="5184" data-file-height="3456" /></a> <a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napoli</a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Turin_monte_cappuccini.jpg" class="mw-file-description" title="Torino"><img alt="Torino" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Turin_monte_cappuccini.jpg/120px-Turin_monte_cappuccini.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Turin_monte_cappuccini.jpg/250px-Turin_monte_cappuccini.jpg 1.5x" data-file-width="4141" data-file-height="2755" /></a> <a href="/wiki/Torino" title="Torino">Torino</a> </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">2</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Lombardia" title="Lombardia">Lombardia</a></td> <td style="text-align:right;">1.337.155</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">12</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Verona" title="Verona">Verona</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Veneto" title="Veneto">Veneto</a></td> <td style="text-align:right;">260.125 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">3</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napoli</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Campania" title="Campania">Campania</a></td> <td style="text-align:right;">978.399</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">13</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Messina" title="Messina">Messina</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a></td> <td style="text-align:right;">240.414 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">4</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Torino" title="Torino">Torino</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Piemonte" title="Piemonte">Piemonte</a></td> <td style="text-align:right;">896.773</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">14</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Padova" title="Padova">Padova</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Veneto" title="Veneto">Veneto</a></td> <td style="text-align:right;">211.210 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">5</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Palermo" title="Palermo">Palermo</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a></td> <td style="text-align:right;">678.492</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">15</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Trieste" title="Trieste">Trieste</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Friuli-Venezia_Giulia" title="Friuli-Venezia Giulia">Friuli-Venezia Giulia</a></td> <td style="text-align:right;">205.413 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">6</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Genova" title="Genova">Genova</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Liguria" title="Liguria">Liguria</a></td> <td style="text-align:right;">592.507</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">16</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Taranto" title="Taranto">Taranto</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Puglia" title="Puglia">Puglia</a></td> <td style="text-align:right;">202.016 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">7</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Bologna" title="Bologna">Bologna</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Emilia-Romagna" title="Emilia-Romagna">Emilia-Romagna</a></td> <td style="text-align:right;">386.181</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">17</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Brescia" title="Brescia">Brescia</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Lombardia" title="Lombardia">Lombardia</a></td> <td style="text-align:right;">196.058 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">8</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Toscana" title="Toscana">Toscana</a></td> <td style="text-align:right;">381.037</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">18</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Prato" title="Prato">Prato</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Toscana" title="Toscana">Toscana</a></td> <td style="text-align:right;">191.002 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">9</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Bari_(th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91)" title="Bari (thành phố)">Bari</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Puglia" title="Puglia">Puglia</a></td> <td style="text-align:right;">327.361</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">19</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Parma" title="Parma">Parma</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Emilia-Romagna" title="Emilia-Romagna">Emilia-Romagna</a></td> <td style="text-align:right;">190.284 </td></tr> <tr> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">10</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Catania" title="Catania">Catania</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a></td> <td style="text-align:right;">315.601</td> <td class="largestCities-cell-background" style="text-align:center;">20</td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Modena" title="Modena">Modena</a></td> <td style="text-align:left;"><a href="/wiki/Emilia-Romagna" title="Emilia-Romagna">Emilia-Romagna</a></td> <td style="text-align:right;">185.148 </td></tr> </tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_quận_hành_chính_của_thủ_đô_Roma,_Ý" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Qu%E1%BA%ADn_c%E1%BB%A7a_Roma" title="Bản mẫu:Quận của Roma"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Qu%E1%BA%ADn_c%E1%BB%A7a_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Quận của Roma (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Qu%E1%BA%ADn_c%E1%BB%A7a_Roma" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Quận của Roma"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_quận_hành_chính_của_thủ_đô_Roma,_Ý" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các quận hành chính của thủ đô <a class="mw-selflink selflink">Roma</a>, <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_1,_Roma" title="Quận 1, Roma">Quận 1 (Trung tâm lịch sử)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_2,_Roma" title="Quận 2, Roma">Quận 2 (Parioli - Nomentano)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_3,_Roma" title="Quận 3, Roma">Quận 3 (Núi Thánh)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_4,_Roma" title="Quận 4, Roma">Quận 4 (Tiburtina)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_5,_Roma" title="Quận 5, Roma">Quận 5 (Prenestino - Centocelle)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_6,_Roma" title="Quận 6, Roma">Quận 6 (Roma của những ngọn tháp)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_7,_Roma" title="Quận 7, Roma">Quận 7 (Thánh Gioan - Cinecittà)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_8,_Roma" title="Quận 8, Roma">Quận 8 (Đường cổ Appia)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_9,_Roma" title="Quận 9, Roma">Quận 9 (EUR)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_10,_Roma" title="Quận 10, Roma">Quận 10 (Ostia)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_11,_Roma" title="Quận 11, Roma">Quận 11 (Arvalia - Portuense)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_12,_Roma" title="Quận 12, Roma">Quận 12 (Núi Xanh)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_13,_Roma" title="Quận 13, Roma">Quận 13 (Aurelia)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_14,_Roma" title="Quận 14, Roma">Quận 14 (Núi Mario)</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BA%ADn_15,_Roma" title="Quận 15, Roma">Quận 15 (Cassia - Flaminia)</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a class="mw-selflink selflink">Roma</a> • <a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">Trung tâm lịch sử thành Roma</a> • <a href="/w/index.php?title=14_ph%E1%BB%91_ph%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="14 phố phường La Mã (trang không tồn tại)">14 phố phường La Mã</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="20px_Thủ_phủ_vùng_của_Ý" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_ph%E1%BB%A7_v%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" title="Bản mẫu:Thủ phủ vùng của Ý"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_ph%E1%BB%A7_v%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thủ phủ vùng của Ý (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_ph%E1%BB%A7_v%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Thủ phủ vùng của Ý"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="20px_Thủ_phủ_vùng_của_Ý" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_Italy.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/20px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a>   Thủ phủ <a href="/wiki/V%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_%C3%9D" class="mw-redirect" title="Vùng của Ý">vùng</a> của <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div> <a href="/wiki/L%27Aquila" title="L'Aquila">L'Aquila</a> (<a href="/wiki/Abruzzo" title="Abruzzo">Abruzzo</a>) · <a href="/wiki/Aosta" title="Aosta">Aosta</a> (<a href="/wiki/Thung_l%C5%A9ng_Aosta" title="Thung lũng Aosta">Thung lũng Aosta</a>) · <a href="/wiki/Bari_(th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91)" title="Bari (thành phố)">Bari</a> (<a href="/wiki/Puglia" title="Puglia">Puglia</a>) · <a href="/wiki/Potenza" title="Potenza">Potenza</a> (<a href="/wiki/Basilicata" title="Basilicata">Basilicata</a>) · <a href="/wiki/Catanzaro" title="Catanzaro">Catanzaro</a> (<a href="/wiki/Calabria" title="Calabria">Calabria</a>) · <a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napoli</a> (<a href="/wiki/Campania" title="Campania">Campania</a>) · <a href="/wiki/Bologna" title="Bologna">Bologna</a> (<a href="/wiki/Emilia-Romagna" title="Emilia-Romagna">Emilia-Romagna</a>) <a href="/wiki/Trieste" title="Trieste">Trieste</a> (<a href="/wiki/Friuli-Venezia_Giulia" title="Friuli-Venezia Giulia">Friuli-Venezia Giulia</a>) · <a class="mw-selflink selflink">Roma</a> (<a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a>) · <a href="/wiki/Genova" title="Genova">Genova</a> (<a href="/wiki/Liguria" title="Liguria">Liguria</a>) · <a href="/wiki/Milano" title="Milano">Milano</a> (<a href="/wiki/Lombardia" title="Lombardia">Lombardia</a>) · <a href="/wiki/Ancona" title="Ancona">Ancona</a> (<a href="/wiki/Marche" title="Marche">Marche</a>) · <a href="/wiki/Campobasso" title="Campobasso">Campobasso</a> (<a href="/wiki/Molise" title="Molise">Molise</a>) · <a href="/wiki/Torino" title="Torino">Torino</a> (<a href="/wiki/Piemonte" title="Piemonte">Piemonte</a>) <a href="/wiki/Cagliari" title="Cagliari">Cagliari</a> (<a href="/wiki/Sardegna" title="Sardegna">Sardegna</a>) · <a href="/wiki/Palermo" title="Palermo">Palermo</a> (<a href="/wiki/Sicilia" title="Sicilia">Sicilia</a>) · <a href="/wiki/Trento" title="Trento">Trento</a> (<a href="/wiki/Trentino-Nam_Tirol" title="Trentino-Nam Tirol">Trentino-Nam Tirol</a>) · <a href="/wiki/Firenze" title="Firenze">Firenze</a> (<a href="/wiki/Toscana" title="Toscana">Toscana</a>) · <a href="/wiki/Perugia" title="Perugia">Perugia</a> (<a href="/wiki/Umbria" title="Umbria">Umbria</a>) · <a href="/wiki/Venezia" title="Venezia">Venezia</a> (<a href="/wiki/Veneto" title="Veneto">Veneto</a>) </div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Lazio_·_Các_đô_thị_tại_tỉnh_Roma_17px" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:T%E1%BB%89nh_Roma" title="Bản mẫu:Tỉnh Roma"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:T%E1%BB%89nh_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Tỉnh Roma (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:T%E1%BB%89nh_Roma" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Tỉnh Roma"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Lazio_·_Các_đô_thị_tại_tỉnh_Roma_17px" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Lazio" title="Lazio">Lazio</a> · Các đô thị tại <a href="/wiki/Roma_(t%E1%BB%89nh)" title="Roma (tỉnh)">tỉnh Roma</a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_Italy.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/20px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="17" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png 1.5x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Affile" title="Affile">Affile</a></li> <li><a href="/wiki/Agosta" title="Agosta">Agosta</a></li> <li><a href="/wiki/Albano_Laziale" title="Albano Laziale">Albano Laziale</a></li> <li><a href="/wiki/Allumiere" title="Allumiere">Allumiere</a></li> <li><a href="/wiki/Anguillara_Sabazia" title="Anguillara Sabazia">Anguillara Sabazia</a></li> <li><a href="/wiki/Anticoli_Corrado" title="Anticoli Corrado">Anticoli Corrado</a></li> <li><a href="/wiki/Anzio" title="Anzio">Anzio</a></li> <li><a href="/wiki/Arcinazzo_Romano" title="Arcinazzo Romano">Arcinazzo Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Ardea" title="Ardea">Ardea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ariccia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ariccia (trang không tồn tại)">Ariccia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arsoli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arsoli (trang không tồn tại)">Arsoli</a></li> <li><a href="/wiki/Artena" title="Artena">Artena</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bellegra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bellegra (trang không tồn tại)">Bellegra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bracciano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bracciano (trang không tồn tại)">Bracciano</a></li> <li><a href="/wiki/Camerata_Nuova" title="Camerata Nuova">Camerata Nuova</a></li> <li><a href="/wiki/Campagnano_di_Roma" title="Campagnano di Roma">Campagnano di Roma</a></li> <li><a href="/wiki/Canale_Monterano" title="Canale Monterano">Canale Monterano</a></li> <li><a href="/wiki/Canterano" title="Canterano">Canterano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Capena&action=edit&redlink=1" class="new" title="Capena (trang không tồn tại)">Capena</a></li> <li><a href="/wiki/Capranica_Prenestina" title="Capranica Prenestina">Capranica Prenestina</a></li> <li><a href="/wiki/Carpineto_Romano" title="Carpineto Romano">Carpineto Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Casape" title="Casape">Casape</a></li> <li><a href="/wiki/Castel_Gandolfo" title="Castel Gandolfo">Castel Gandolfo</a></li> <li><a href="/wiki/Castel_Madama" title="Castel Madama">Castel Madama</a></li> <li><a href="/wiki/Castel_San_Pietro_Romano" title="Castel San Pietro Romano">Castel San Pietro Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Castelnuovo_di_Porto" title="Castelnuovo di Porto">Castelnuovo di Porto</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cave,_Lazio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cave, Lazio (trang không tồn tại)">Cave</a></li> <li><a href="/wiki/Cerreto_Laziale" title="Cerreto Laziale">Cerreto Laziale</a></li> <li><a href="/wiki/Cervara_di_Roma" title="Cervara di Roma">Cervara di Roma</a></li> <li><a href="/wiki/Cerveteri" title="Cerveteri">Cerveteri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ciampino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ciampino (trang không tồn tại)">Ciampino</a></li> <li><a href="/wiki/Ciciliano" title="Ciciliano">Ciciliano</a></li> <li><a href="/wiki/Cineto_Romano" title="Cineto Romano">Cineto Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Civitavecchia" title="Civitavecchia">Civitavecchia</a></li> <li><a href="/wiki/Civitella_San_Paolo" title="Civitella San Paolo">Civitella San Paolo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Colleferro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Colleferro (trang không tồn tại)">Colleferro</a></li> <li><a href="/wiki/Colonna,_Roma" title="Colonna, Roma">Colonna</a></li> <li><a href="/wiki/Fiano_Romano" title="Fiano Romano">Fiano Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Filacciano" title="Filacciano">Filacciano</a></li> <li><a href="/wiki/Fiumicino" title="Fiumicino">Fiumicino</a></li> <li><a href="/wiki/Fonte_Nuova" title="Fonte Nuova">Fonte Nuova</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Formello&action=edit&redlink=1" class="new" title="Formello (trang không tồn tại)">Formello</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frascati&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frascati (trang không tồn tại)">Frascati</a></li> <li><a href="/wiki/Gallicano_nel_Lazio" title="Gallicano nel Lazio">Gallicano nel Lazio</a></li> <li><a href="/wiki/Gavignano" title="Gavignano">Gavignano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Genazzano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Genazzano (trang không tồn tại)">Genazzano</a></li> <li><a href="/wiki/Genzano_di_Roma" title="Genzano di Roma">Genzano di Roma</a></li> <li><a href="/wiki/Gerano" title="Gerano">Gerano</a></li> <li><a href="/wiki/Gorga,_%C3%9D" title="Gorga, Ý">Gorga</a></li> <li><a href="/wiki/Grottaferrata" title="Grottaferrata">Grottaferrata</a></li> <li><a href="/wiki/Guidonia_Montecelio" title="Guidonia Montecelio">Guidonia Montecelio</a></li> <li><a href="/wiki/Jenne" title="Jenne">Jenne</a></li> <li><a href="/wiki/Labico" title="Labico">Labico</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ladispoli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ladispoli (trang không tồn tại)">Ladispoli</a></li> <li><a href="/wiki/Lanuvio" title="Lanuvio">Lanuvio</a></li> <li><a href="/wiki/Lariano" title="Lariano">Lariano</a></li> <li><a href="/wiki/Licenza" title="Licenza">Licenza</a></li> <li><a href="/wiki/Magliano_Romano" title="Magliano Romano">Magliano Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Mandela,_Roma" title="Mandela, Roma">Mandela</a></li> <li><a href="/wiki/Manziana" title="Manziana">Manziana</a></li> <li><a href="/wiki/Marano_Equo" title="Marano Equo">Marano Equo</a></li> <li><a href="/wiki/Marcellina" title="Marcellina">Marcellina</a></li> <li><a href="/wiki/Marino,_Roma" title="Marino, Roma">Marino</a></li> <li><a href="/wiki/Mazzano_Romano" title="Mazzano Romano">Mazzano Romano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mentana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mentana (trang không tồn tại)">Mentana</a></li> <li><a href="/wiki/Monte_Compatri" title="Monte Compatri">Monte Compatri</a></li> <li><a href="/wiki/Monte_Porzio_Catone" title="Monte Porzio Catone">Monte Porzio Catone</a></li> <li><a href="/wiki/Monteflavio" title="Monteflavio">Monteflavio</a></li> <li><a href="/wiki/Montelanico" title="Montelanico">Montelanico</a></li> <li><a href="/wiki/Montelibretti" title="Montelibretti">Montelibretti</a></li> <li><a href="/wiki/Monterotondo" title="Monterotondo">Monterotondo</a></li> <li><a href="/wiki/Montorio_Romano" title="Montorio Romano">Montorio Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Moricone" title="Moricone">Moricone</a></li> <li><a href="/wiki/Morlupo" title="Morlupo">Morlupo</a></li> <li><a href="/wiki/Nazzano" title="Nazzano">Nazzano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nemi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nemi (trang không tồn tại)">Nemi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nerola&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nerola (trang không tồn tại)">Nerola</a></li> <li><a href="/wiki/Nettuno" title="Nettuno">Nettuno</a></li> <li><a href="/wiki/Olevano_Romano" title="Olevano Romano">Olevano Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Palestrina" title="Palestrina">Palestrina</a></li> <li><a href="/wiki/Palombara_Sabina" title="Palombara Sabina">Palombara Sabina</a></li> <li><a href="/wiki/Percile" title="Percile">Percile</a></li> <li><a href="/wiki/Pisoniano" title="Pisoniano">Pisoniano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Poli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Poli (trang không tồn tại)">Poli</a></li> <li><a href="/wiki/Pomezia" title="Pomezia">Pomezia</a></li> <li><a href="/wiki/Ponzano_Romano" title="Ponzano Romano">Ponzano Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Riano" title="Riano">Riano</a></li> <li><a href="/wiki/Rignano_Flaminio" title="Rignano Flaminio">Rignano Flaminio</a></li> <li><a href="/wiki/Riofreddo" title="Riofreddo">Riofreddo</a></li> <li><a href="/wiki/Rocca_Canterano" title="Rocca Canterano">Rocca Canterano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rocca_Priora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rocca Priora (trang không tồn tại)">Rocca Priora</a></li> <li><a href="/wiki/Rocca_Santo_Stefano" title="Rocca Santo Stefano">Rocca Santo Stefano</a></li> <li><a href="/wiki/Rocca_di_Cave" title="Rocca di Cave">Rocca di Cave</a></li> <li><a href="/wiki/Rocca_di_Papa" title="Rocca di Papa">Rocca di Papa</a></li> <li><a href="/wiki/Roccagiovine" title="Roccagiovine">Roccagiovine</a></li> <li><a href="/wiki/Roiate" title="Roiate">Roiate</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Roma</a></li> <li><a href="/wiki/Roviano" title="Roviano">Roviano</a></li> <li><a href="/wiki/Sacrofano" title="Sacrofano">Sacrofano</a></li> <li><a href="/wiki/Sambuci" title="Sambuci">Sambuci</a></li> <li><a href="/wiki/San_Cesareo" title="San Cesareo">San Cesareo</a></li> <li><a href="/wiki/San_Gregorio_da_Sassola" title="San Gregorio da Sassola">San Gregorio da Sassola</a></li> <li><a href="/wiki/San_Polo_dei_Cavalieri" title="San Polo dei Cavalieri">San Polo dei Cavalieri</a></li> <li><a href="/wiki/San_Vito_Romano" title="San Vito Romano">San Vito Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Sant%27Angelo_Romano" title="Sant'Angelo Romano">Sant'Angelo Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Sant%27Oreste" title="Sant'Oreste">Sant'Oreste</a></li> <li><a href="/wiki/Santa_Marinella" title="Santa Marinella">Santa Marinella</a></li> <li><a href="/wiki/Saracinesco" title="Saracinesco">Saracinesco</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Segni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Segni (trang không tồn tại)">Segni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subiaco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subiaco (trang không tồn tại)">Subiaco</a></li> <li><a href="/wiki/Tivoli" title="Tivoli">Tivoli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tolfa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tolfa (trang không tồn tại)">Tolfa</a></li> <li><a href="/wiki/Torrita_Tiberina" title="Torrita Tiberina">Torrita Tiberina</a></li> <li><a href="/wiki/Trevignano_Romano" title="Trevignano Romano">Trevignano Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Vallepietra" title="Vallepietra">Vallepietra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vallinfreda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vallinfreda (trang không tồn tại)">Vallinfreda</a></li> <li><a href="/wiki/Valmontone" title="Valmontone">Valmontone</a></li> <li><a href="/wiki/Velletri" title="Velletri">Velletri</a></li> <li><a href="/wiki/Vicovaro" title="Vicovaro">Vicovaro</a></li> <li><a href="/wiki/Vivaro_Romano" title="Vivaro Romano">Vivaro Romano</a></li> <li><a href="/wiki/Zagarolo" title="Zagarolo">Zagarolo</a></li></ul> </div> </td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_địa_điểm_tham_quan_nổi_bật_tại_Roma" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_n%E1%BB%95i_b%E1%BA%ADt_%E1%BB%9F_Roma" title="Bản mẫu:Địa điểm nổi bật ở Roma"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_n%E1%BB%95i_b%E1%BA%ADt_%E1%BB%9F_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Địa điểm nổi bật ở Roma (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:%C4%90%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_n%E1%BB%95i_b%E1%BA%ADt_%E1%BB%9F_Roma" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Địa điểm nổi bật ở Roma"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_địa_điểm_tham_quan_nổi_bật_tại_Roma" style="font-size:114%;margin:0 4em">Các địa điểm tham quan nổi bật tại Roma</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;white-space:normal; line-height:1.1em;">Cầu</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Cestius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Cestius (trang không tồn tại)">Cầu Cestius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Fabricius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Fabricius (trang không tồn tại)">Cầu Fabricius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Milvio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Milvio (trang không tồn tại)">Cầu Milvio</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Cầu Thiên Thần">Cầu Thiên Thần</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7u_Sisto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầu Sisto (trang không tồn tại)">Cầu Sisto</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;white-space:normal; line-height:1.1em;">Thánh đường và nhà thờ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_l%C3%A3nh_v%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Gioan_Lat%C3%AAran%C3%B4" title="Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô">Tổng lãnh vương cung thánh đường Thánh Gioan Latêranô</a></li> <li><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Ph%C3%AAr%C3%B4" title="Vương cung thánh đường Thánh Phêrô">Vương cung thánh đường Thánh Phêrô</a></li> <li><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành</a></li> <li><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%A9c_B%C3%A0_C%E1%BA%A3" title="Vương cung thánh đường Đức Bà Cả">Vương cung thánh đường Đức Bà Cả</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Cl%C3%AAment%C3%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vương cung thánh đường Thánh Clêmentê (trang không tồn tại)">Vương cung thánh đường Thánh Clêmentê</a></li> <li><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_L%C3%B4rens%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Lôrensô Ngoại thành">Vương cung thánh đường Thánh Lôrensô Ngoại thành</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_Ges%C3%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà thờ Gesù (trang không tồn tại)">Nhà thờ Gesù</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_Th%C3%A1nh_Gi%C3%A1_Gerusalemme&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà thờ Thánh Giá Gerusalemme (trang không tồn tại)">Nhà thờ Thánh Giá Gerusalemme</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;white-space:normal; line-height:1.1em;">Kiến trúc Roma</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;font-weight:normal; text-align:center;">Đền</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%81n_Pantheon" title="Đền Pantheon">Pantheon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%81n_Castor_v%C3%A0_Pollux&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đền Castor và Pollux (trang không tồn tại)">Đền Castor và Pollux</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%81n_Portunus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đền Portunus (trang không tồn tại)">Đền Portunus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%81n_Hercules_Victor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đền Hercules Victor (trang không tồn tại)">Đền Hercules Victor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%81n_Saturn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đền Saturn (trang không tồn tại)">Đền Saturn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%81n_Vesta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đền Vesta (trang không tồn tại)">Đền Vesta</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;font-weight:normal; text-align:center;">Kiến trúc</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ara_Pacis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ara Pacis (trang không tồn tại)">Ara Pacis</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Aurelianus" title="Tường thành Aurelianus">Tường thành Aurelianus</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_t%E1%BA%AFm_Caracalla" title="Nhà tắm Caracalla">Nhà tắm Caracalla</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A2u_%C4%91%C3%A0i_Thi%C3%AAn_Th%E1%BA%A7n" title="Lâu đài Thiên Thần">Lâu đài Thiên Thần</a></li> <li><a href="/wiki/Circus_Maximus" title="Circus Maximus">Circus Maximus</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A5u_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Đấu trường La Mã">Đấu trường La Mã</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99t_Marcus_Aurelius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cột Marcus Aurelius (trang không tồn tại)">Cột Marcus Aurelius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Comitium&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comitium (trang không tồn tại)">Comitium</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Ho%C3%A0ng_%C4%91%E1%BA%BF" title="Công trường Hoàng đế">Công trường Hoàng đế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Torre_Argentina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công trường Torre Argentina (trang không tồn tại)">Công trường Torre Argentina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C4%83ng_Augustus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lăng Augustus (trang không tồn tại)">Lăng Augustus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0i_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_ni%E1%BB%87m_qu%E1%BB%91c_gia_Vittoriano&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano (trang không tồn tại)">Đài tưởng niệm quốc gia Vittoriano</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_b%C3%BAt_th%C3%A1p_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách bút tháp tại Roma (trang không tồn tại)">Bút tháp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Barberini&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Barberini (trang không tồn tại)">Điện Barberini</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90i%E1%BB%87n_Farnese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Điện Farnese (trang không tồn tại)">Điện Farnese</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kim_t%E1%BB%B1_th%C3%A1p_Gaius_Cestius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kim tự tháp Gaius Cestius (trang không tồn tại)">Kim tự tháp Gaius Cestius</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_La_M%C3%A3" title="Công trường La Mã">Công trường La Mã</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0%E1%BB%9Dng_th%C3%A0nh_Servius" title="Tường thành Servius">Tường thành Servius</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%ADc_thang_T%C3%A2y_Ban_Nha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bậc thang Tây Ban Nha (trang không tồn tại)">Bậc thang Tây Ban Nha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_h%C3%A1t_Marcellus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà hát Marcellus (trang không tồn tại)">Nhà hát Marcellus</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_h%C3%A1t_Pompey" title="Nhà hát Pompey">Nhà hát Pompey</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tiberina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiberina (trang không tồn tại)">Tiberina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%C3%A1p_Capocci&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tháp Capocci (trang không tồn tại)">Tháp Capocci</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%C3%A1p_Milizie&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tháp Milizie (trang không tồn tại)">Tháp Milizie</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99t_Traianus" title="Cột Traianus">Cột Traianus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A3_Traianus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chợ Traianus (trang không tồn tại)">Chợ Traianus</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_phun_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Trevi" title="Đài phun nước Trevi">Đài phun nước Trevi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;font-weight:normal; text-align:center;"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3y_ng%E1%BB%8Dn_%C4%91%E1%BB%93i_La_M%C3%A3" title="Bảy ngọn đồi La Mã">Bảy ngọn đồi La Mã</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Aventinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Aventinus (trang không tồn tại)">Aventinus</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Caelius" title="Đồi Caelius">Caelius</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Capitolinus" title="Đồi Capitolinus">Capitolinus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Esquilinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Esquilinus (trang không tồn tại)">Esquilinus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Palatinus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Palatinus (trang không tồn tại)">Palatinus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Quirinalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Quirinalis (trang không tồn tại)">Quirinalis</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%93i_Viminalis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đồi Viminalis (trang không tồn tại)">Viminalis</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;white-space:normal; line-height:1.1em;">Công viên và vườn</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Ada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Ada (trang không tồn tại)">Biệt thự Ada</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Borghese&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Borghese (trang không tồn tại)">Biệt thự Borghese</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Doria_Pamphili&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Doria Pamphili (trang không tồn tại)">Biệt thự Doria Pamphili</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Medici&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Medici (trang không tồn tại)">Biệt thự Medici</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_vi%C3%AAn_C%E1%BA%A7u_d%E1%BA%ABn_n%C6%B0%E1%BB%9Bc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công viên Cầu dẫn nước (trang không tồn tại)">Công viên Cầu dẫn nước</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_Torlonia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biệt thự Torlonia (trang không tồn tại)">Biệt thự Torlonia</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;white-space:normal; line-height:1.1em;">Quảng trường công cộng</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Colonna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Colonna (trang không tồn tại)">Quảng trường Colonna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Aracoeli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Aracoeli (trang không tồn tại)">Quảng trường Aracoeli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Campo_de%27_Fiori&action=edit&redlink=1" class="new" title="Campo de' Fiori (trang không tồn tại)">Campo de' Fiori</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Popolo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Popolo (trang không tồn tại)">Quảng trường Popolo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Minerva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Minerva (trang không tồn tại)">Quảng trường Minerva</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Repubblica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Repubblica (trang không tồn tại)">Quảng trường Repubblica</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Navona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Navona (trang không tồn tại)">Quảng trường Navona</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_Spagna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quảng trường Spagna (trang không tồn tại)">Quảng trường Spagna</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:10em;white-space:normal; line-height:1.1em;">Bài viết liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành Vatican</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_thu_h%C3%BAt_du_l%E1%BB%8Bch_t%E1%BA%A1i_Roma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách địa điểm thu hút du lịch tại Roma (trang không tồn tại)">Danh sách địa điểm thu hút du lịch tại Roma</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Di_sản_thế_giới_tại_Ý" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BA%A1i_%C3%9D" title="Bản mẫu:Di sản thế giới tại Ý"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BA%A1i_%C3%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Di sản thế giới tại Ý (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BA%A1i_%C3%9D" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Di sản thế giới tại Ý"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Di_sản_thế_giới_tại_Ý" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BA%A1i_%C3%9D" title="Danh sách di sản thế giới tại Ý">Di sản thế giới tại Ý</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/T%C3%A2y_B%E1%BA%AFc_%C3%9D" title="Tây Bắc Ý">Tây Bắc</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Crespi_d%27Adda" title="Crespi d'Adda">Crespi d'Adda</a></li> <li><a href="/wiki/Genoa" class="mw-redirect" title="Genoa">Genoa</a>: <a href="/wiki/Le_Strade_Nuove" title="Le Strade Nuove">Le Strade Nuove</a> và hệ thống <a href="/wiki/Palazzi_dei_Rolli" title="Palazzi dei Rolli">Palazzi dei Rolli</a></li> <li><a href="/wiki/Mantova" title="Mantova">Mantua</a> và <a href="/wiki/Sabbioneta" title="Sabbioneta">Sabbioneta</a></li> <li><a href="/wiki/Monte_San_Giorgio" title="Monte San Giorgio">Monte San Giorgio</a>1</li> <li><a href="/wiki/Portovenere" title="Portovenere">Porto Venere</a>, <a href="/wiki/Palmaria" title="Palmaria">Palmaria</a>, <a href="/wiki/Tino" title="Tino">Tino</a> và <a href="/wiki/Tinetto" title="Tinetto">Tinetto</a>, <a href="/wiki/Cinque_Terre" title="Cinque Terre">Cinque Terre</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_dinh_th%E1%BB%B1_c%E1%BB%A7a_ho%C3%A0ng_t%E1%BB%99c_Savoia" title="Các dinh thự của hoàng tộc Savoia">Các dinh thự của hoàng tộc Savoia</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_s%E1%BA%AFt_Rhaetian" title="Đường sắt Rhaetian">Đường sắt Rhaetian</a> trên <a href="/w/index.php?title=Tuy%E1%BA%BFn_Albula&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuyến Albula (trang không tồn tại)">Albula</a> / Cảnh quan <a href="/w/index.php?title=Tuy%E1%BA%BFn_Bernina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tuyến Bernina (trang không tồn tại)">Bernina</a>1</li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_h%C3%ACnh_kh%E1%BA%AFc_tr%C3%AAn_%C4%91%C3%A1_%E1%BB%9F_Valcamonica" title="Các hình khắc trên đá ở Valcamonica">Các hình khắc trên đá ở Valcamonica</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C3%BAi_thi%C3%AAng_c%E1%BB%A7a_Piedmont_v%C3%A0_Lombardy" title="Các núi thiêng của Piedmont và Lombardy">Các núi thiêng của Piedmont và Lombardy</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_Santa_Maria_delle_Grazie_(Milano)" title="Nhà thờ Santa Maria delle Grazie (Milano)">Nhà thờ Santa Maria delle Grazie, Milan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3nh_quan_v%C4%83n_h%C3%B3a_c%C3%A1c_v%C6%B0%E1%BB%9Dn_nho_c%E1%BB%A7a_v%C3%B9ng_Piedmont:_Langhe-Roero_v%C3%A0_Monferrato" title="Cảnh quan văn hóa các vườn nho của vùng Piedmont: Langhe-Roero và Monferrato">Cảnh quan văn hóa trồng nho của vùng Piemont</a>: <a href="/wiki/Langhe" title="Langhe">Langhe</a>-<a href="/wiki/Roero" title="Roero">Roero</a> và <a href="/wiki/Monferrato" title="Monferrato">Monferrato</a></li> <li><a href="/wiki/Ivrea" title="Ivrea">Ivrea</a>, thành phố công nghiệp thế kỷ 20</li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="6" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Spagna_Spanische_Treppe_Rom.jpg" class="mw-file-description" title="Spanish Steps, Rome"><img alt="Spanish Steps, Rome" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Spagna_Spanische_Treppe_Rom.jpg/250px-Spagna_Spanische_Treppe_Rom.jpg" decoding="async" width="140" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Spagna_Spanische_Treppe_Rom.jpg/330px-Spagna_Spanische_Treppe_Rom.jpg 2x" data-file-width="436" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Castel_del_Monte_BW_2016-10-14_12-26-11_r.jpg" class="mw-file-description" title="Castel del Monte"><img alt="Castel del Monte" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Castel_del_Monte_BW_2016-10-14_12-26-11_r.jpg/250px-Castel_del_Monte_BW_2016-10-14_12-26-11_r.jpg" decoding="async" width="140" height="102" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Castel_del_Monte_BW_2016-10-14_12-26-11_r.jpg/330px-Castel_del_Monte_BW_2016-10-14_12-26-11_r.jpg 2x" data-file-width="5283" data-file-height="3861" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Leonardo_da_Vinci_-_The_Last_Supper_high_res.jpg" class="mw-file-description" title="The Last Supper by Leonardo da Vinci in the Church of Santa Maria delle Grazie, Milan"><img alt="The Last Supper by Leonardo da Vinci in the Church of Santa Maria delle Grazie, Milan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Leonardo_da_Vinci_-_The_Last_Supper_high_res.jpg/250px-Leonardo_da_Vinci_-_The_Last_Supper_high_res.jpg" decoding="async" width="140" height="76" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Leonardo_da_Vinci_-_The_Last_Supper_high_res.jpg/330px-Leonardo_da_Vinci_-_The_Last_Supper_high_res.jpg 2x" data-file-width="5381" data-file-height="2926" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:CasertaNorthernAspect.jpg" class="mw-file-description" title="Cung điện Hoàng gia Caserta"><img alt="Cung điện Hoàng gia Caserta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/CasertaNorthernAspect.jpg/250px-CasertaNorthernAspect.jpg" decoding="async" width="140" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1f/CasertaNorthernAspect.jpg/330px-CasertaNorthernAspect.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="960" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Venezia-punta_della_dogana.jpg" class="mw-file-description" title="Venice"><img alt="Venice" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Venezia-punta_della_dogana.jpg/250px-Venezia-punta_della_dogana.jpg" decoding="async" width="140" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Venezia-punta_della_dogana.jpg/330px-Venezia-punta_della_dogana.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a> <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chapelle_Palatine2.jpg" class="mw-file-description" title="Palermo Arab-Norman"><img alt="Palermo Arab-Norman" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Chapelle_Palatine2.jpg/250px-Chapelle_Palatine2.jpg" decoding="async" width="140" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Chapelle_Palatine2.jpg/330px-Chapelle_Palatine2.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_B%E1%BA%AFc_%C3%9D" title="Đông Bắc Ý">Đông Bắc</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>Di chỉ khảo cổ và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Santa_Maria_Assunta,_Aquileia" title="Vương cung thánh đường Santa Maria Assunta, Aquileia">Vương cung thánh đường</a> ở <a href="/wiki/Aquileia" title="Aquileia">Aquileia</a></li> <li>Rặng <a href="/wiki/Dolomites" title="Dolomites">Dolomites</a></li> <li><a href="/wiki/Ferrara" title="Ferrara">Ferrara</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_ch%C3%ADnh_t%C3%B2a_Modena" title="Nhà thờ chính tòa Modena">Nhà thờ chính tòa Modena</a>, <a href="/wiki/Torre_C%C3%ADvica" title="Torre Cívica">Torre della Ghirlandina</a> và <a href="/w/index.php?title=Piazza_Grande_(Modena)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Piazza Grande (Modena) (trang không tồn tại)">Piazza Grande</a></li> <li><a href="/wiki/V%C6%B0%E1%BB%9Dn_th%E1%BB%B1c_v%E1%BA%ADt_Padova" class="mw-redirect" title="Vườn thực vật Padova">Vườn thực vật Padova</a></li> <li>Các tượng đài Ki-tô hữu tiên khởi ở <a href="/wiki/Ravenna#Tham_quan_chính" title="Ravenna">Ravenna</a></li> <li><a href="/wiki/Venice" class="mw-redirect" title="Venice">Venice</a></li> <li><a href="/wiki/Verona" title="Verona">Verona</a></li> <li><a href="/wiki/Vicenza" title="Vicenza">Thành phố Vicenza</a> và <a href="/wiki/C%C3%A1c_bi%E1%BB%87t_th%E1%BB%B1_do_Palladio_thi%E1%BA%BFt_k%E1%BA%BF_%E1%BB%9F_Veneto" title="Các biệt thự do Palladio thiết kế ở Veneto">Các biệt thự do Palladio thiết kế ở Veneto</a></li> <li>Những ngọn đồi rượu vang Prosecco của <a href="/wiki/Conegliano" title="Conegliano">Conegliano</a>-<a href="/wiki/Valdobbiadene" title="Valdobbiadene">Valdobbiadene</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_m%C3%A1i_c%E1%BB%95ng_c%E1%BB%A7a_Bologna" title="Các mái cổng của Bologna">Các mái cổng của Bologna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_chu%E1%BB%97i_b%C3%ADch_h%E1%BB%8Da_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_14_%E1%BB%9F_Padova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các chuỗi bích họa thế kỷ 14 ở Padova (trang không tồn tại)">Các chuỗi bích họa thế kỷ 14 ở Padova</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Trung_%C3%9D" title="Trung Ý">Trung</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Assisi" title="Assisi">Assisi</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phanxic%C3%B4_th%C3%A0nh_Assisi" title="Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi">Vương cung thánh đường Thánh Phanxicô thành Assisi</a></li> <li>Các mộ địa của văn minh Etruscan ở <a href="/wiki/Cerveteri" title="Cerveteri">Cerveteri</a> và <a href="/wiki/Ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BB%8Ba_Monterozzi" title="Nghĩa địa Monterozzi">Tarquinia</a></li> <li><a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Firenze" title="Trung tâm lịch sử Firenze">Firenze</a></li> <li><a href="/wiki/Villa_Adriana" title="Villa Adriana">Villa Adriana</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_dinh_th%E1%BB%B1_Medici" title="Các dinh thự Medici">Các dinh thự Medici</a></li> <li><a href="/wiki/Piazza_dei_Miracoli" title="Piazza dei Miracoli">Piazza del Duomo, Pisa</a></li> <li><a href="/wiki/Pienza" title="Pienza">Pienza</a></li> <li><a href="/wiki/Trung_t%C3%A2m_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_th%C3%A0nh_Roma" title="Trung tâm lịch sử thành Roma">Trung tâm lịch sử thành Roma</a>, <a href="/wiki/T%C3%A0i_s%E1%BA%A3n_c%E1%BB%A7a_T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tài sản của Tòa Thánh">các tài sản thuộc Tòa Thánh nằm trong thành phố hưởng đặc quyền lãnh thổ ngoại vi</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_cung_th%C3%A1nh_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Th%C3%A1nh_Phaol%C3%B4_Ngo%E1%BA%A1i_th%C3%A0nh" title="Vương cung thánh đường Thánh Phaolô Ngoại thành">Thánh Phaolô Ngoại thành</a> 2</li> <li><a href="/wiki/San_Gimignano" title="San Gimignano">San Gimignano</a></li> <li><a href="/wiki/Siena" title="Siena">Siena</a></li> <li><a href="/wiki/Urbino" title="Urbino">Urbino</a></li> <li><a href="/wiki/Val_d%27Orcia" title="Val d'Orcia">Val d'Orcia</a></li> <li><a href="/wiki/Villa_d%27Este" title="Villa d'Este">Villa d'Este</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_th%E1%BB%8B_tr%E1%BA%A5n_Spa_l%E1%BB%9Bn_c%E1%BB%A7a_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Các thị trấn Spa lớn của châu Âu">Các thị trấn Spa lớn của châu Âu</a> (<a href="/wiki/Montecatini_Terme" title="Montecatini Terme">Montecatini Terme</a>) 6</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nam_%C3%9D" title="Nam Ý">Nam</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Alberobello" title="Alberobello">Alberobello</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%9D_bi%E1%BB%83n_Amalfi" title="Bờ biển Amalfi">Bờ biển Amalfi</a></li> <li><a href="/wiki/Castel_del_Monte" title="Castel del Monte">Castel del Monte, Apulia</a></li> <li><a href="/wiki/Cilento" title="Cilento">Cilento</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%E1%BB%9Dn_qu%E1%BB%91c_gia_Cilento,_Vallo_di_Diano_v%C3%A0_Alburni" title="Vườn quốc gia Cilento, Vallo di Diano và Alburni">vườn quốc gia</a> <a href="/wiki/Vallo_di_Diano" title="Vallo di Diano">Vallo di Diano</a>, <a href="/wiki/Paestum" title="Paestum">Paestum</a> và <a href="/wiki/Velia" title="Velia">Velia</a>, <a href="/wiki/Certosa_di_Padula" title="Certosa di Padula">Certosa di Padula</a></li> <li><a href="/wiki/Napoli" title="Napoli">Napoli</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_cung_%C4%91i%E1%BB%87n_V%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BA%A5t_Caserta" title="Đại cung điện Vương thất Caserta">Cung điện Caserta</a>, <a href="/wiki/C%E1%BA%A7u_m%C3%A1ng_Vanvitelli" title="Cầu máng Vanvitelli">Cầu máng Vanvitelli</a> và <a href="/w/index.php?title=San_Leucio&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Leucio (trang không tồn tại)">tổ hợp San Leucio</a></li> <li>Khu vực khảo cổ <a href="/wiki/Pompeii" title="Pompeii">Pompeii</a>, <a href="/wiki/Herculaneum" title="Herculaneum">Herculaneum</a> và <a href="/wiki/Torre_Annunziata" title="Torre Annunziata">Torre Annunziata</a> (bao gồm cả <a href="/w/index.php?title=Oplontis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oplontis (trang không tồn tại)">Oplontis</a> và <a href="/wiki/Villa_Poppaea" title="Villa Poppaea">Villa Poppaea</a>)</li> <li><a href="/wiki/Sassi_di_Matera" title="Sassi di Matera">Sassi</a> của <a href="/wiki/Matera" title="Matera">Matera</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_%C3%9D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo Ý (trang không tồn tại)">Các đảo</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Eolie" title="Quần đảo Eolie">Quần đảo Eolie</a></li> <li><a href="/wiki/%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp-Norman_Palermo,_Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_Gi%C3%A1o_h%E1%BB%99i_c%E1%BB%A7a_Cefal%C3%B9_v%C3%A0_Monreale" title="Ả Rập-Norman Palermo, Nhà thờ Giáo hội của Cefalù và Monreale">Ả Rập-Norman Palermo, Nhà thờ Giáo hội của Cefalù và Monreale</a></li> <li><a href="/wiki/Thung_l%C5%A9ng_%C4%90%E1%BB%81n_th%E1%BB%9D" title="Thung lũng Đền thờ">Khu vực khảo cổ Agrigento</a></li> <li><a href="/wiki/Su_Nuraxi_di_Barumini" title="Su Nuraxi di Barumini">Su Nuraxi di Barumini</a></li> <li><a href="/wiki/N%C3%BAi_Etna" title="Núi Etna">Núi Etna</a></li> <li><a href="/wiki/Siracusa" title="Siracusa">Siracusa</a> và <a href="/wiki/Ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BB%8Ba_c%E1%BB%A7a_Pantalica" title="Nghĩa địa của Pantalica">Necropolis của Pantalica</a></li> <li><a href="/wiki/Val_di_Noto" title="Val di Noto">Val di Noto</a></li> <li><a href="/wiki/Villa_Romana_del_Casale" title="Villa Romana del Casale">Villa Romana del Casale</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Toàn quốc</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Longobards&action=edit&redlink=1" class="new" title="Longobards (trang không tồn tại)">Longobards tại Ý, những nơi chốn của quyền lực (568–774 CN)</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_s%C3%A0n_th%E1%BB%9Di_ti%E1%BB%81n_s%E1%BB%AD_xung_quanh_d%C3%A3y_n%C3%BAi_Anp%C6%A1" title="Nhà sàn thời tiền sử xung quanh dãy núi Anpơ">Nhà sàn thời tiền sử xung quanh dãy núi Anpơ</a>3</li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_khu_r%E1%BB%ABng_s%E1%BB%93i_nguy%C3%AAn_sinh_tr%C3%AAn_d%C3%A3y_Carpath_v%C3%A0_c%C3%A1c_khu_v%E1%BB%B1c_kh%C3%A1c_c%E1%BB%A7a_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Các khu rừng sồi nguyên sinh trên dãy Carpath và các khu vực khác của châu Âu">Các khu rừng sồi nguyên sinh trên dãy Carpath và các khu vực khác của châu Âu</a>4</li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_tr%C3%ACnh_ph%C3%B2ng_th%E1%BB%A7_c%E1%BB%A7a_Venezia_gi%E1%BB%AFa_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_16_v%C3%A0_17:_Stato_da_Terra_%E2%80%93_T%C3%A2y_Stato_da_Mar" title="Công trình phòng thủ của Venezia giữa thế kỷ 16 và 17: Stato da Terra – Tây Stato da Mar">Công trình phòng thủ của Venezia giữa thế kỷ 16 và 17: Stato da Terra – Tây Stato da Mar</a>5</li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="font-size:smaller;"><div> <ul><li>1 Chung với Thụy Sĩ</li> <li>2 Chung với <a href="/wiki/T%C3%B2a_Th%C3%A1nh" title="Tòa Thánh">Tòa Thánh</a></li> <li>3 Chung với <a href="/wiki/%C3%81o" title="Áo">Áo</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, <a href="/wiki/Slovenia" title="Slovenia">Slovenia</a>, và <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Thụy Sĩ">Thụy Sĩ</a></li> <li>4 Chung với <a href="/wiki/Slovakia" title="Slovakia">Slovakia</a>, <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> và nhiều quốc gia khác</li> <li>5 Chung với <a href="/wiki/Montenegro" title="Montenegro">Montenegro</a> và <a href="/wiki/Croatia" title="Croatia">Croatia</a></li> <li>6 Chung với <a href="/wiki/%C3%81o" title="Áo">Áo</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%89" title="Bỉ">Bỉ</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_S%C3%A9c" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Séc">Cộng hòa Séc</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Anh" title="Vương quốc Anh">Vương quốc Anh</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=Liên_minh_châu_Âu&#124;link=Liên_minh_châu_Âu_Thành_phố_thủ_đô_của_các_quốc_gia_thành_viên_Liên_minh_châu_Âu" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_EU" title="Bản mẫu:Thủ đô các quốc gia thành viên EU"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_EU&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thủ đô các quốc gia thành viên EU (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_EU" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Thủ đô các quốc gia thành viên EU"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=Liên_minh_châu_Âu&#124;link=Liên_minh_châu_Âu_Thành_phố_thủ_đô_của_các_quốc_gia_thành_viên_Liên_minh_châu_Âu" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu"><img alt="Liên minh châu Âu" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/40px-Flag_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/60px-Flag_of_Europe.svg.png 2x" data-file-width="810" data-file-height="540" /></a> <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">Thành phố thủ đô</a> của các quốc gia thành viên <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu">Liên minh châu Âu</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan">Hà Lan</a>: <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam"><img alt="Amsterdam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Insigne_Amstelodamensis.svg/60px-Insigne_Amstelodamensis.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Insigne_Amstelodamensis.svg/120px-Insigne_Amstelodamensis.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp">Hy Lạp</a>: <a href="/wiki/Athens" title="Athens">Athens</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Athens" title="Athens"><img alt="Athens" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Insigne_Athenarum.svg/60px-Insigne_Athenarum.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Insigne_Athenarum.svg/120px-Insigne_Athenarum.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>: <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Berlin" title="Berlin"><img alt="Berlin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Country_symbol_of_Berlin_color.svg/45px-Country_symbol_of_Berlin_color.svg.png" decoding="async" width="45" height="60" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Country_symbol_of_Berlin_color.svg/68px-Country_symbol_of_Berlin_color.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Country_symbol_of_Berlin_color.svg/90px-Country_symbol_of_Berlin_color.svg.png 2x" data-file-width="376" data-file-height="501" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Slovakia" title="Slovakia">Slovakia</a>: <a href="/wiki/Bratislava" title="Bratislava">Bratislava</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Bratislava" title="Bratislava"><img alt="Bratislava" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Coat_of_Arms_of_Bratislava.svg/60px-Coat_of_Arms_of_Bratislava.svg.png" decoding="async" width="45" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Coat_of_Arms_of_Bratislava.svg/120px-Coat_of_Arms_of_Bratislava.svg.png 1.5x" data-file-width="500" data-file-height="580" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/B%E1%BB%89" title="Bỉ">Bỉ</a>: <a href="/wiki/Brussels" class="mw-redirect" title="Brussels">Brussels</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Brussels" title="Brussels"><img alt="Brussels" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Coat_of_Arms_of_Brussels.svg/45px-Coat_of_Arms_of_Brussels.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Coat_of_Arms_of_Brussels.svg/68px-Coat_of_Arms_of_Brussels.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/Coat_of_Arms_of_Brussels.svg/90px-Coat_of_Arms_of_Brussels.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Romania" class="mw-redirect" title="Romania">Romania</a>: <a href="/wiki/Bucharest" title="Bucharest">Bucharest</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Bucharest" title="Bucharest"><img alt="Bucharest" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/ROU_Bucharest_CoA1.svg/45px-ROU_Bucharest_CoA1.svg.png" decoding="async" width="45" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/ROU_Bucharest_CoA1.svg/68px-ROU_Bucharest_CoA1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/ROU_Bucharest_CoA1.svg/90px-ROU_Bucharest_CoA1.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="332" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a>: <a href="/wiki/Budapest" title="Budapest">Budapest</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Budapest" title="Budapest"><img alt="Budapest" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Insigne_Budapestini.svg/45px-Insigne_Budapestini.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Insigne_Budapestini.svg/68px-Insigne_Budapestini.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Insigne_Budapestini.svg/90px-Insigne_Budapestini.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/%C4%90an_M%E1%BA%A1ch" title="Đan Mạch">Đan Mạch</a>: <a href="/wiki/Copenhagen" title="Copenhagen">Copenhagen</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Copenhagen" title="Copenhagen"><img alt="Copenhagen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Coat_of_arms_of_Copenhagen.svg/60px-Coat_of_arms_of_Copenhagen.svg.png" decoding="async" width="45" height="55" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Coat_of_arms_of_Copenhagen.svg/120px-Coat_of_arms_of_Copenhagen.svg.png 1.5x" data-file-width="217" data-file-height="264" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ireland" title="Cộng hòa Ireland">Ireland</a>: <a href="/wiki/Dublin" title="Dublin">Dublin</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Dublin" title="Dublin"><img alt="Dublin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Insigne_Eblanae.svg/45px-Insigne_Eblanae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Insigne_Eblanae.svg/68px-Insigne_Eblanae.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/Insigne_Eblanae.svg/90px-Insigne_Eblanae.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>: <a href="/wiki/Helsinki" title="Helsinki">Helsinki</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Helsinki" title="Helsinki"><img alt="Helsinki" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Helsinki.vaakuna.svg/60px-Helsinki.vaakuna.svg.png" decoding="async" width="45" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Helsinki.vaakuna.svg/120px-Helsinki.vaakuna.svg.png 1.5x" data-file-width="500" data-file-height="578" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a>: <a href="/wiki/Lisboa" title="Lisboa">Lisboa</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Lisbon" title="Lisbon"><img alt="Lisbon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Insigne_Olipsionis.svg/60px-Insigne_Olipsionis.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Insigne_Olipsionis.svg/120px-Insigne_Olipsionis.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Slovenia" title="Slovenia">Slovenia</a>: <a href="/wiki/Ljubljana" title="Ljubljana">Ljubljana</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Ljubljana" title="Ljubljana"><img alt="Ljubljana" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Insigne_Aemonae.svg/60px-Insigne_Aemonae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Insigne_Aemonae.svg/120px-Insigne_Aemonae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Luxembourg" title="Luxembourg">Luxembourg</a>: <a href="/wiki/Luxembourg_(th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91)" title="Luxembourg (thành phố)">Luxembourg</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Luxembourg_(th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91)" title="Luxembourg (thành phố)"><img alt="Luxembourg (thành phố)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/EU_Member_States%27_CoA_Series-_Luxembourg.svg/60px-EU_Member_States%27_CoA_Series-_Luxembourg.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/EU_Member_States%27_CoA_Series-_Luxembourg.svg/120px-EU_Member_States%27_CoA_Series-_Luxembourg.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="360" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a>: <a href="/wiki/Madrid" title="Madrid">Madrid</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Madrid" title="Madrid"><img alt="Madrid" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Arms_of_Madrid_City.svg/45px-Arms_of_Madrid_City.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Arms_of_Madrid_City.svg/68px-Arms_of_Madrid_City.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Arms_of_Madrid_City.svg/90px-Arms_of_Madrid_City.svg.png 2x" data-file-width="776" data-file-height="926" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/S%C3%ADp" title="Síp">Síp</a>: <a href="/wiki/Nicosia" title="Nicosia">Nicosia</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>: <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Paris" title="Paris"><img alt="Paris" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Insigne_Lutetiae.svg/60px-Insigne_Lutetiae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0a/Insigne_Lutetiae.svg/120px-Insigne_Lutetiae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_S%C3%A9c" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Séc">Cộng hòa Séc</a>: <a href="/wiki/Praha" title="Praha">Praha</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Prague" title="Prague"><img alt="Prague" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Insigne_Pragae.svg/60px-Insigne_Pragae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Insigne_Pragae.svg/120px-Insigne_Pragae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a>: <a href="/wiki/Riga" title="Riga">Riga</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Riga" title="Riga"><img alt="Riga" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Insigne_Rigae.svg/60px-Insigne_Rigae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Insigne_Rigae.svg/120px-Insigne_Rigae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a>: <a class="mw-selflink selflink">Roma</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Rome" title="Rome"><img alt="Rome" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Insigne_Romanum.svg/45px-Insigne_Romanum.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Insigne_Romanum.svg/68px-Insigne_Romanum.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Insigne_Romanum.svg/90px-Insigne_Romanum.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a>: <a href="/wiki/Sofia" title="Sofia">Sofia</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Sofia" title="Sofia"><img alt="Sofia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Insigne_Serdicae.svg/45px-Insigne_Serdicae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Insigne_Serdicae.svg/68px-Insigne_Serdicae.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/Insigne_Serdicae.svg/90px-Insigne_Serdicae.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_%C4%90i%E1%BB%83n" title="Thụy Điển">Thụy Điển</a>: <a href="/wiki/Stockholm" title="Stockholm">Stockholm</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Stockholm" title="Stockholm"><img alt="Stockholm" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Insigne_Holmiae.svg/60px-Insigne_Holmiae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Insigne_Holmiae.svg/120px-Insigne_Holmiae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a>: <a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn">Tallinn</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn"><img alt="Tallinn" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Coat_of_arms_of_Tallinn.svg/45px-Coat_of_arms_of_Tallinn.svg.png" decoding="async" width="45" height="69" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Coat_of_arms_of_Tallinn.svg/68px-Coat_of_arms_of_Tallinn.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Coat_of_arms_of_Tallinn.svg/90px-Coat_of_arms_of_Tallinn.svg.png 2x" data-file-width="232" data-file-height="357" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Malta" title="Malta">Malta</a>: <a href="/wiki/Valletta" title="Valletta">Valletta</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Valletta" title="Valletta"><img alt="Valletta" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Insigne_Valettae.svg/60px-Insigne_Valettae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Insigne_Valettae.svg/120px-Insigne_Valettae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/%C3%81o" title="Áo">Áo</a>: <a href="/wiki/Vi%C3%AAn" title="Viên">Viên</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Vienna" title="Vienna"><img alt="Vienna" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Insigne_Vindobonae.svg/60px-Insigne_Vindobonae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Insigne_Vindobonae.svg/120px-Insigne_Vindobonae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Lithuania" class="mw-redirect" title="Lithuania">Lithuania</a>: <a href="/wiki/Vilnius" title="Vilnius">Vilnius</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Vilnius" title="Vilnius"><img alt="Vilnius" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Coat_of_arms_of_Vilnius_Gold.png/60px-Coat_of_arms_of_Vilnius_Gold.png" decoding="async" width="45" height="53" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Coat_of_arms_of_Vilnius_Gold.png/120px-Coat_of_arms_of_Vilnius_Gold.png 1.5x" data-file-width="475" data-file-height="561" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>: <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Warsaw" title="Warsaw"><img alt="Warsaw" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Insigne_Varsoviae.svg/60px-Insigne_Varsoviae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Insigne_Varsoviae.svg/120px-Insigne_Varsoviae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> <table style="text-align:center; float:left; line-height:90%; width:95px;"> <tbody><tr style="vertical-align:top"> <td><a href="/wiki/Croatia" title="Croatia">Croatia</a>: <a href="/wiki/Zagreb" title="Zagreb">Zagreb</a> </td></tr> <tr style="vertical-align:top; height:80px;"> <td><a href="/wiki/Zagreb" title="Zagreb"><img alt="Zagreb" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Insigne_Zagrabiae.svg/60px-Insigne_Zagrabiae.svg.png" decoding="async" width="45" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Insigne_Zagrabiae.svg/120px-Insigne_Zagrabiae.svg.png 1.5x" data-file-width="300" data-file-height="363" /></a> </td></tr></tbody></table> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Thủ_đô_quốc_gia_và_thủ_phủ_các_vùng_ở_châu_Âu" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Bản mẫu:Thủ đô châu Âu"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thủ đô châu Âu (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Thủ đô châu Âu"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Thủ_đô_quốc_gia_và_thủ_phủ_các_vùng_ở_châu_Âu" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">Thủ đô</a> quốc gia và <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_ph%E1%BB%A7" title="Thủ phủ">thủ phủ</a> các vùng ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_%C3%82u" title="Bắc Âu">Bắc Âu</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Copenhagen" title="Copenhagen">Copenhagen</a>, <a href="/wiki/%C4%90an_M%E1%BA%A1ch" title="Đan Mạch">Đan Mạch</a> · <a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn">Tallinn</a>, <a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a> · <a href="/wiki/Helsinki" title="Helsinki">Helsinki</a>, <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a> · <a href="/wiki/Reykjav%C3%ADk" title="Reykjavík">Reykjavík</a>, <a href="/wiki/Iceland" title="Iceland">Iceland</a> · <a href="/wiki/Dublin" title="Dublin">Dublin</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ireland" title="Cộng hòa Ireland">Ireland</a> · <a href="/wiki/Riga" title="Riga">Riga</a>, <a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a> · ,<a href="/wiki/Vilnius" title="Vilnius">Vilnius</a>, <a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a> · , <a href="/wiki/Oslo" title="Oslo">Oslo</a>, <a href="/wiki/Na_Uy" title="Na Uy">Na Uy</a> · <a href="/wiki/Stockholm" title="Stockholm">Stockholm</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_%C4%90i%E1%BB%83n" title="Thụy Điển">Thụy Điển</a> · <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">Luân Đôn</a>, <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh Quốc</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Yerevan" title="Yerevan">Yerevan</a>, <a href="/wiki/Armenia" title="Armenia">Armenia</a> · <a href="/wiki/Baku" title="Baku">Baku</a>, <a href="/wiki/Azerbaijan" title="Azerbaijan">Azerbaijan</a> · <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a>, <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a> · <a href="/wiki/Minsk" title="Minsk">Minsk</a>, <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a> · <a href="/wiki/Tbilisi" title="Tbilisi">Tbilisi</a>, <a href="/wiki/Gruzia" title="Gruzia">Gruzia</a> · <a href="/wiki/Astana" title="Astana">Astana</a>, <a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a> · <a href="/wiki/Sofia" title="Sofia">Sofia</a>, <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a> · <a href="/wiki/Praha" title="Praha">Praha</a>, <a href="/wiki/S%C3%A9c" title="Séc">Séc</a> · <a href="/wiki/Budapest" title="Budapest">Budapest</a>, <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a> · <a href="/wiki/Chi%C5%9Fin%C4%83u" class="mw-redirect" title="Chişinău">Chişinău</a>, <a href="/wiki/Moldova" title="Moldova">Moldova</a> · <a href="/wiki/Bucharest" title="Bucharest">Bucharest</a>, <a href="/wiki/Romania" class="mw-redirect" title="Romania">Romania</a> · <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a>, <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a> · <a href="/wiki/Bratislava" title="Bratislava">Bratislava</a>, <a href="/wiki/Slovakia" title="Slovakia">Slovakia</a> · <a href="/wiki/Kyiv" title="Kyiv">Kyiv</a>, <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Nam_%C3%82u" title="Nam Âu">Nam Âu</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Tirana" title="Tirana">Tirana</a>, <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> · <a href="/wiki/Andorra_la_Vella" title="Andorra la Vella">Andorra la Vella</a>, <a href="/wiki/Andorra" title="Andorra">Andorra</a> · <a href="/wiki/Sarajevo" title="Sarajevo">Sarajevo</a>, <a href="/wiki/Bosna_v%C3%A0_Hercegovina" title="Bosna và Hercegovina">Bosna và Hercegovina</a> · <a href="/wiki/Zagreb" title="Zagreb">Zagreb</a>, <a href="/wiki/Croatia" title="Croatia">Croatia</a> · <a href="/wiki/Athens" title="Athens">Athens</a>, <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp">Hy Lạp</a> · <a class="mw-selflink selflink">Roma</a>, <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a> · <a href="/wiki/Skopje" title="Skopje">Skopje</a>, <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Macedonia" title="Bắc Macedonia">Bắc Macedonia</a> · <a href="/wiki/Valletta" title="Valletta">Valletta</a>, <a href="/wiki/Malta" title="Malta">Malta</a> · <a href="/wiki/Podgorica" title="Podgorica">Podgorica</a>, <a href="/wiki/Montenegro" title="Montenegro">Montenegro</a> · <a href="/wiki/Lisboa" title="Lisboa">Lisboa</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Bồ Đào Nha">Bồ Đào Nha</a> · <a href="/wiki/Madrid" title="Madrid">Madrid</a>, <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Tây Ban Nha">Tây Ban Nha</a> · <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_San_Marino" title="Thành phố San Marino">Thành phố San Marino</a>, <a href="/wiki/San_Marino" title="San Marino">San Marino</a> · <a href="/wiki/Beograd" title="Beograd">Beograd</a>, <a href="/wiki/Serbia" title="Serbia">Serbia</a> · <a href="/wiki/Ljubljana" title="Ljubljana">Ljubljana</a>, <a href="/wiki/Slovenia" title="Slovenia">Slovenia</a> · <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành Vatican</a>, <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_Vatican" title="Thành Vatican">Thành Vatican</a> · <a href="/wiki/Nicosia" title="Nicosia">Nicosia</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_S%C3%ADp" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Síp">Síp</a> · </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/T%C3%A2y_%C3%82u" title="Tây Âu">Tây Âu</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Vi%C3%AAn" title="Viên">Viên</a>, <a href="/wiki/%C3%81o" title="Áo">Áo</a> · <a href="/wiki/Brussel" class="mw-redirect" title="Brussel">Brussel</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%89" title="Bỉ">Bỉ</a> · <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> · <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> · <a href="/wiki/Vaduz" title="Vaduz">Vaduz</a>, <a href="/wiki/Liechtenstein" title="Liechtenstein">Liechtenstein</a> · <a href="/wiki/Luxembourg_(th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91)" title="Luxembourg (thành phố)">Thành phố Luxembourg</a>, <a href="/wiki/Luxembourg" title="Luxembourg">Luxembourg</a> · <a href="/wiki/Monaco" title="Monaco">Monaco</a>, <a href="/wiki/Monaco" title="Monaco">Monaco</a> · <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a>, <a href="/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan">Hà Lan</a> · <a href="/wiki/Bern" title="Bern">Bern</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_S%C4%A9" title="Thụy Sĩ">Thụy Sĩ</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="30px_Thành_phố_chủ_nhà_Thế_vận_hội_Mùa_hè" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C4%83ng_cai_Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8" title="Bản mẫu:Thành phố đăng cai Thế vận hội Mùa hè"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-talk"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C4%83ng_cai_Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thành phố đăng cai Thế vận hội Mùa hè (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-edit"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:EditPage/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C4%83ng_cai_Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8" title="Đặc biệt:EditPage/Bản mẫu:Thành phố đăng cai Thế vận hội Mùa hè"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="30px_Thành_phố_chủ_nhà_Thế_vận_hội_Mùa_hè" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Olympic_rings_without_rims.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Olympic_rings_without_rims.svg/40px-Olympic_rings_without_rims.svg.png" decoding="async" width="30" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Olympic_rings_without_rims.svg/60px-Olympic_rings_without_rims.svg.png 1.5x" data-file-width="342" data-file-height="158" /></a> <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_ch%E1%BB%A7_nh%C3%A0_Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i" title="Danh sách thành phố chủ nhà Thế vận hội">Thành phố chủ nhà</a> <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8" title="Thế vận hội Mùa hè">Thế vận hội Mùa hè</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;text-align:left;;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:left;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"></table></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even plainlist" style="width:100%;padding:0;text-align:left;"><div style="padding:0 0.25em"><div class="div-col" style="column-width: 14em;"> <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1896" title="Thế vận hội Mùa hè 1896">1896</a>: <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp"><img alt="Hy Lạp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg/40px-Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg/60px-Flag_of_Greece_%281822-1978%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Athens" title="Athens">Athens</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1900" title="Thế vận hội Mùa hè 1900">1900</a>: <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp"><img alt="Pháp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/60px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1904" title="Thế vận hội Mùa hè 1904">1904</a>: <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ"><img alt="Hoa Kỳ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_United_States_%281896%E2%80%931908%29.svg/40px-Flag_of_the_United_States_%281896%E2%80%931908%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_United_States_%281896%E2%80%931908%29.svg/60px-Flag_of_the_United_States_%281896%E2%80%931908%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/St._Louis" title="St. Louis">St. Louis</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1908" title="Thế vận hội Mùa hè 1908">1908</a>: <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland"><img alt="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/60px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">Luân Đôn</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1912" title="Thế vận hội Mùa hè 1912">1912</a>: <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_%C4%90i%E1%BB%83n" title="Thụy Điển"><img alt="Thụy Điển" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/40px-Flag_of_Sweden.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Sweden.svg/60px-Flag_of_Sweden.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1000" /></a> <a href="/wiki/Stockholm" title="Stockholm">Stockholm</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1916" title="Thế vận hội Mùa hè 1916">1916</a>: Không có[1]</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1920" title="Thế vận hội Mùa hè 1920">1920</a>: <a href="/wiki/B%E1%BB%89" title="Bỉ"><img alt="Bỉ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/20px-Flag_of_Belgium.svg.png" decoding="async" width="17" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Flag_of_Belgium.svg/40px-Flag_of_Belgium.svg.png 1.5x" data-file-width="900" data-file-height="780" /></a> <a href="/wiki/Antwerpen" title="Antwerpen">Antwerpen</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1924" title="Thế vận hội Mùa hè 1924">1924</a>: <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp"><img alt="Pháp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/60px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1928" title="Thế vận hội Mùa hè 1928">1928</a>: <a href="/wiki/H%C3%A0_Lan" title="Hà Lan"><img alt="Hà Lan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/40px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Flag_of_the_Netherlands.svg/60px-Flag_of_the_Netherlands.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1932" title="Thế vận hội Mùa hè 1932">1932</a>: <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ"><img alt="Hoa Kỳ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg/23px-Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg/35px-Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg/46px-Flag_of_the_United_States_%281912-1959%29.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1936" title="Thế vận hội Mùa hè 1936">1936</a>: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức"><img alt="Đức" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/60px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1940" title="Thế vận hội Mùa hè 1940">1940</a>: Không có[2]</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1944" title="Thế vận hội Mùa hè 1944">1944</a>: Không có[2]</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1948" title="Thế vận hội Mùa hè 1948">1948</a>: <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland"><img alt="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/60px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">Luân Đôn</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1952" title="Thế vận hội Mùa hè 1952">1952</a>: <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan"><img alt="Phần Lan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/40px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/60px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /></a> <a href="/wiki/Helsinki" title="Helsinki">Helsinki</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1956" title="Thế vận hội Mùa hè 1956">1956</a>: <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc"><img alt="Úc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/40px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/60px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="640" /></a> <a href="/wiki/Melbourne" title="Melbourne">Melbourne</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1960" title="Thế vận hội Mùa hè 1960">1960</a>: <a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý"><img alt="Ý" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/40px-Flag_of_Italy.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Flag_of_Italy.svg/60px-Flag_of_Italy.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a> <a class="mw-selflink selflink">Roma</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1964" title="Thế vận hội Mùa hè 1964">1964</a>: <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản"><img alt="Nhật Bản" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/40px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/60px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a> <a href="/wiki/Tokyo" title="Tokyo">Tokyo</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1968" title="Thế vận hội Mùa hè 1968">1968</a>: <a href="/wiki/M%C3%A9xico" title="México"><img alt="México" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/40px-Flag_of_Mexico.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/60px-Flag_of_Mexico.svg.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="560" /></a> <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_M%C3%A9xico" title="Thành phố México">Thành phố México</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1972" title="Thế vận hội Mùa hè 1972">1972</a>: <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tây Đức"><img alt="Tây Đức" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/23px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/35px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/46px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/M%C3%BCnchen" title="München">München</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1976" title="Thế vận hội Mùa hè 1976">1976</a>: <a href="/wiki/Canada" title="Canada"><img alt="Canada" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/23px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/35px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg/46px-Flag_of_Canada_%28Pantone%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Montr%C3%A9al" title="Montréal">Montréal</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1980" title="Thế vận hội Mùa hè 1980">1980</a>: <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Liên Xô"><img alt="Liên Xô" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_the_Soviet_Union_%28dark_version%29.svg/23px-Flag_of_the_Soviet_Union_%28dark_version%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_the_Soviet_Union_%28dark_version%29.svg/35px-Flag_of_the_Soviet_Union_%28dark_version%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Flag_of_the_Soviet_Union_%28dark_version%29.svg/46px-Flag_of_the_Soviet_Union_%28dark_version%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1984" title="Thế vận hội Mùa hè 1984">1984</a>: <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ"><img alt="Hoa Kỳ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1988" title="Thế vận hội Mùa hè 1988">1988</a>: <a href="/wiki/H%C3%A0n_Qu%E1%BB%91c" title="Hàn Quốc"><img alt="Hàn Quốc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_South_Korea_%281984%E2%80%931997%29.svg/40px-Flag_of_South_Korea_%281984%E2%80%931997%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_South_Korea_%281984%E2%80%931997%29.svg/60px-Flag_of_South_Korea_%281984%E2%80%931997%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Seoul" title="Seoul">Seoul</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1992" title="Thế vận hội Mùa hè 1992">1992</a>: <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Tây Ban Nha"><img alt="Tây Ban Nha" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/40px-Flag_of_Spain.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Flag_of_Spain.svg/60px-Flag_of_Spain.svg.png 2x" data-file-width="750" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/Barcelona" title="Barcelona">Barcelona</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1996" title="Thế vận hội Mùa hè 1996">1996</a>: <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ"><img alt="Hoa Kỳ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/Atlanta" title="Atlanta">Atlanta</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2000" title="Thế vận hội Mùa hè 2000">2000</a>: <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc"><img alt="Úc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/40px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/60px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="640" /></a> <a href="/wiki/Sydney" title="Sydney">Sydney</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2004" title="Thế vận hội Mùa hè 2004">2004</a>: <a href="/wiki/Hy_L%E1%BA%A1p" title="Hy Lạp"><img alt="Hy Lạp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/40px-Flag_of_Greece.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_Greece.svg/60px-Flag_of_Greece.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/Athens" title="Athens">Athens</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2008" title="Thế vận hội Mùa hè 2008">2008</a>: <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc"><img alt="Trung Quốc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_Kinh" title="Bắc Kinh">Bắc Kinh</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2012" title="Thế vận hội Mùa hè 2012">2012</a>: <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland"><img alt="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/40px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg/60px-Flag_of_the_United_Kingdom_%283-5%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Lu%C3%A2n_%C4%90%C3%B4n" title="Luân Đôn">Luân Đôn</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2016" title="Thế vận hội Mùa hè 2016">2016</a>: <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil"><img alt="Brasil" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/40px-Flag_of_Brazil.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Flag_of_Brazil.svg/60px-Flag_of_Brazil.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /></a> <a href="/wiki/Rio_de_Janeiro" title="Rio de Janeiro">Rio de Janeiro</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2020" title="Thế vận hội Mùa hè 2020">2020</a>: <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản"><img alt="Nhật Bản" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/40px-Flag_of_Japan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Flag_of_Japan.svg/60px-Flag_of_Japan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Tokyo" title="Tokyo">Tokyo</a>[3]</li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2024" title="Thế vận hội Mùa hè 2024">2024</a>: <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp"><img alt="Pháp" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/40px-Flag_of_France.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_France.svg/60px-Flag_of_France.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Paris" title="Paris">Paris</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2028" title="Thế vận hội Mùa hè 2028">2028</a>: <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ"><img alt="Hoa Kỳ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/40px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/60px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/Los_Angeles" title="Los Angeles">Los Angeles</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_2032" title="Thế vận hội Mùa hè 2032">2032</a>: <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc"><img alt="Úc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/40px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_Australia_%28converted%29.svg/60px-Flag_of_Australia_%28converted%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="640" /></a> <a href="/wiki/Brisbane" title="Brisbane">Brisbane</a></li></ul> </div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>[1] Hủy do <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Thế chiến thứ nhất">Thế chiến thứ nhất</a>; [2] Hủy do <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_hai" class="mw-redirect" title="Thế chiến thứ hai">Thế chiến thứ hai</a>; [3] Hoãn sang 2021 do <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%E1%BB%8Bch_COVID-19" title="Đại dịch COVID-19">đại dịch COVID-19</a></div></td></tr></tbody></table></div></div></td></tr></tbody></table></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72020044" /><a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Roma&params=41_54_N_12_30_E_region:IT_type:city(3000000)">41°54′B 12°30′Đ / 41,9°B 12,5°Đ / 41.900; 12.500</a>{{#coordinates:}}: một trang không thể chứa nhiều hơn một thẻ chính    </div><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Roma&oldid=73417930">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Roma&oldid=73417930</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_ph%C3%A1t_%C3%A2m_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_ghi_%C3%A2m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Thể loại:Trang có phát âm được ghi âm (trang không tồn tại)">Thể loại:Trang có phát âm được ghi âm</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_largest_cities_with_class&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Pages using largest cities with class (trang không tồn tại)">Pages using largest cities with class</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Roma" title="Thể loại:Roma">Roma</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Thể loại:Thủ đô châu Âu">Thủ đô châu Âu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_c%E1%BB%95" title="Thể loại:Thành phố cổ">Thành phố cổ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:La_M%C3%A3_c%E1%BB%95_%C4%91%E1%BA%A1i" title="Thể loại:La Mã cổ đại">La Mã cổ đại</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_%C4%91%C3%B4_th%E1%BB%8B_Roma_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Thành phố đô thị Roma Thủ đô (trang không tồn tại)">Thành phố đô thị Roma Thủ đô</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_h%C3%A0nh_h%C6%B0%C6%A1ng_C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" title="Thể loại:Địa điểm hành hương Công giáo">Địa điểm hành hương Công giáo</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_th%C3%A1nh_%C4%91%E1%BB%8Ba" title="Thể loại:Thành phố thánh địa">Thành phố thánh địa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%E1%BB%8Ba_danh_trong_s%C3%A1ch_Th%E1%BB%A9_kinh" title="Thể loại:Địa danh trong sách Thứ kinh">Địa danh trong sách Thứ kinh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_T%C3%A2n_%C6%AF%E1%BB%9Bc" title="Thể loại:Thành phố Tân Ước">Thành phố Tân Ước</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Kh%E1%BB%9Fi_%C4%91%E1%BA%A7u_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_8_TCN_%E1%BB%9F_%C3%9D" title="Thể loại:Khởi đầu thế kỷ 8 TCN ở Ý">Khởi đầu thế kỷ 8 TCN ở Ý</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Di_s%E1%BA%A3n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BA%A1i_%C3%9D" title="Thể loại:Di sản thế giới tại Ý">Di sản thế giới tại Ý</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:%C4%90%C3%B4_th%E1%BB%8B_Th%C3%A0nh_ph%E1%BB%91_trung_t%C3%A2m_Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4_Roma" title="Thể loại:Đô thị Thành phố trung tâm Thủ đô Roma">Đô thị Thành phố trung tâm Thủ đô Roma</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_c%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_formatnum_kh%C3%B4ng_ph%E1%BA%A3i_s%E1%BB%91" title="Thể loại:Trang có các đối số formatnum không phải số">Trang có các đối số formatnum không phải số</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_the_Phonos_extension" title="Thể loại:Pages using the Phonos extension">Pages using the Phonos extension</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93" title="Thể loại:Trang có biểu đồ">Trang có biểu đồ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_bi%E1%BB%83u_%C4%91%E1%BB%93_b%E1%BB%8B_v%C3%B4_hi%E1%BB%87u_ho%C3%A1" title="Thể loại:Trang có biểu đồ bị vô hiệu hoá">Trang có biểu đồ bị vô hiệu hoá</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_th%E1%BB%9Di_bi%E1%BB%83u" title="Thể loại:Trang có thời biểu">Trang có thời biểu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_%C4%91%C6%B0a_%C4%91%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_th%E1%BB%ABa_v%C3%A0o_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu" title="Thể loại:Trang đưa đối số thừa vào bản mẫu">Trang đưa đối số thừa vào bản mẫu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_%C3%9D_(it)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Ý (it)">Nguồn CS1 tiếng Ý (it)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_%E1%BA%A5n_ph%E1%BA%A9m_b%E1%BB%8B_b%E1%BB%8F_qua" title="Thể loại:Lỗi CS1: ấn phẩm bị bỏ qua">Lỗi CS1: ấn phẩm bị bỏ qua</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Ph%C3%A1p_(fr)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)">Nguồn CS1 tiếng Pháp (fr)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_URL_l%C6%B0u_tr%E1%BB%AF" title="Thể loại:Lỗi CS1: URL lưu trữ">Lỗi CS1: URL lưu trữ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Bài có liên kết hỏng">Bài có liên kết hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_bot:_tr%E1%BA%A1ng_th%C3%A1i_URL_ban_%C4%91%E1%BA%A7u_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ">Quản lý CS1: bot: trạng thái URL ban đầu không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_c%E1%BA%A7n_URL" title="Thể loại:Lỗi CS1: cần URL">Lỗi CS1: cần URL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_tham_s%E1%BB%91_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Lỗi CS1: tham số không rõ">Lỗi CS1: tham số không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ">Quản lý CS1: ngôn ngữ không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_nhi%E1%BB%81u_t%C3%AAn:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả">Quản lý CS1: nhiều tên: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_thi%E1%BA%BFu_t%E1%BA%A1p_ch%C3%AD" title="Thể loại:Lỗi CS1: thiếu tạp chí">Lỗi CS1: thiếu tạp chí</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_t%C3%AAn_s%E1%BB%91:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: tên số: danh sách tác giả">Quản lý CS1: tên số: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng_v%C3%A0_n%C4%83m" title="Thể loại:Quản lý CS1: ngày tháng và năm">Quản lý CS1: ngày tháng và năm</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_k%C3%BD_t%E1%BB%B1_%E1%BA%A9n" title="Thể loại:Lỗi CS1: ký tự ẩn">Lỗi CS1: ký tự ẩn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_ngo%C3%A0i" title="Thể loại:Lỗi CS1: liên kết ngoài">Lỗi CS1: liên kết ngoài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_tham_s%E1%BB%91_tr%E1%BB%91ng_kh%C3%B4ng_r%C3%B5" title="Thể loại:Lỗi CS1: tham số trống không rõ">Lỗi CS1: tham số trống không rõ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%91i%E1%BB%83m_thi%E1%BA%BFu_nh%C3%A0_xu%E1%BA%A5t_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Quản lý CS1: địa điểm thiếu nhà xuất bản">Quản lý CS1: địa điểm thiếu nhà xuất bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_m%E1%BB%A5c_ti%C3%AAu_Harv_v%C3%A0_Sfn" title="Thể loại:Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn">Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_CS1:_t%C3%AAn_chung" title="Thể loại:Lỗi CS1: tên chung">Lỗi CS1: tên chung</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Ba_Lan_(pl)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Ba Lan (pl)">Nguồn CS1 tiếng Ba Lan (pl)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_th%E1%BA%BB_t%E1%BB%8Da_%C4%91%E1%BB%99_h%E1%BB%8Fng" title="Thể loại:Trang có thẻ tọa độ hỏng">Trang có thẻ tọa độ hỏng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_b%E1%BB%8B_h%E1%BA%A1n_ch%E1%BA%BF_cho_th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_x%C3%A1c_nh%E1%BA%ADn_m%E1%BB%9F_r%E1%BB%99ng" title="Thể loại:Trang bị hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng">Trang bị hạn chế cho thành viên xác nhận mở rộng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài cơ bản">Bài cơ bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:T%E1%BB%8Da_%C4%91%E1%BB%99_tr%C3%AAn_Wikidata" title="Thể loại:Tọa độ trên Wikidata">Tọa độ trên Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_deprecated_image_syntax" title="Thể loại:Pages using deprecated image syntax">Pages using deprecated image syntax</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_%C3%9D" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Ý">Bài viết có văn bản tiếng Ý</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Anh">Bài viết có văn bản tiếng Anh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Settlement_articles_requiring_maintenance" title="Thể loại:Settlement articles requiring maintenance">Settlement articles requiring maintenance</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_IPA_ti%E1%BA%BFng_%C3%9D" title="Thể loại:Trang có IPA tiếng Ý">Trang có IPA tiếng Ý</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Hatnote_tr%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_m%E1%BB%99t_trang_kh%C3%B4ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại">Bài viết có bản mẫu Hatnote trỏ đến một trang không tồn tại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c_(de)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Đức (de)">Nguồn CS1 tiếng Đức (de)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_DMOZ" title="Thể loại:Bài viết chứa liên kết DMOZ">Bài viết chứa liên kết DMOZ</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNE" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNE">Bài viết chứa nhận dạng BNE</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_BNF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng BNF">Bài viết chứa nhận dạng BNF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_GND" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng GND">Bài viết chứa nhận dạng GND</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_HDS" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng HDS">Bài viết chứa nhận dạng HDS</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_ICCU" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng ICCU">Bài viết chứa nhận dạng ICCU</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_LCCN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng LCCN">Bài viết chứa nhận dạng LCCN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_MusicBrainz_area" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz area">Bài viết chứa nhận dạng MusicBrainz area</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NARA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NARA">Bài viết chứa nhận dạng NARA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NDL" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NDL">Bài viết chứa nhận dạng NDL</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NKC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NKC">Bài viết chứa nhận dạng NKC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLA">Bài viết chứa nhận dạng NLA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLG" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLG">Bài viết chứa nhận dạng NLG</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_NLI" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng NLI">Bài viết chứa nhận dạng NLI</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_PLWABN" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng PLWABN">Bài viết chứa nhận dạng PLWABN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_SUDOC" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng SUDOC">Bài viết chứa nhận dạng SUDOC</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_Trove" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng Trove">Bài viết chứa nhận dạng Trove</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_VcBA" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng VcBA">Bài viết chứa nhận dạng VcBA</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_ch%E1%BB%A9a_nh%E1%BA%ADn_d%E1%BA%A1ng_VIAF" title="Thể loại:Bài viết chứa nhận dạng VIAF">Bài viết chứa nhận dạng VIAF</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Wikipedia_articles_with_WorldCat-VIAF_identifiers" title="Thể loại:Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers">Wikipedia articles with WorldCat-VIAF identifiers</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_ph%E1%BA%A7n_m%E1%BB%9F_r%E1%BB%99ng_Kartographer" title="Thể loại:Trang sử dụng phần mở rộng Kartographer">Trang sử dụng phần mở rộng Kartographer</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 9 tháng 4 năm 2025, 12:34.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Roma&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"> Tìm kiếm </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia"> </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" >Roma</div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"> 265 ngôn ngữ </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"> Thêm đề tài </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-66746b6d6c-jh5vf","wgBackendResponseTime":436,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"5.040","walltime":"6.049","ppvisitednodes":{"value":60135,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":1185682,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":202345,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":24,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":57,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":1317569,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":500},"timingprofile":["100.00% 4891.502 1 -total"," 41.26% 2018.364 3 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 22.57% 1104.096 210 Bản_mẫu:Chú_thích_web"," 15.17% 741.858 1 Bản_mẫu:OSM_Location_map"," 14.54% 711.160 1 Bản_mẫu:Bản_đồ_định_vị_OSM/core"," 11.94% 583.981 1 Bản_mẫu:Thông_tin_khu_dân_cư"," 11.18% 546.882 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 10.18% 498.061 1 Bản_mẫu:Graph:Bản_đồ_đường_sá_có_dấu"," 7.47% 365.591 27 Bản_mẫu:Bản_đồ_định_vị_OSM/Labelitem"," 6.01% 293.896 60 Bản_mẫu:Chú_thích_sách"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"2.609","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":24143843,"limit":52428800},"limitreport-logs":"anchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFANAS\"] = 1,\n [\"CITEREFAbadi\"] = 1,\n [\"CITEREFAlan_Johnston2014\"] = 1,\n [\"CITEREFAncient_History_Encyclopedia2012\"] = 1,\n [\"CITEREFAndres_Perez2010\"] = 1,\n [\"CITEREFAndy_Devane2016\"] = 1,\n [\"CITEREFAnne_Glyn-Jones\"] = 1,\n [\"CITEREFBailey2009\"] = 1,\n [\"CITEREFBayliss2004\"] = 1,\n [\"CITEREFBaynesThomas_Spencer1878\"] = 1,\n [\"CITEREFBertarelli1925\"] = 1,\n [\"CITEREFBrilliant2006\"] = 1,\n [\"CITEREFBrown2013\"] = 1,\n [\"CITEREFBukofzer1947\"] = 1,\n [\"CITEREFBurke\"] = 1,\n [\"CITEREFCarillo\"] = 1,\n [\"CITEREFCarnacinaBuonassisi,_Vincenzo1975\"] = 1,\n [\"CITEREFCederna1979\"] = 1,\n [\"CITEREFChastel1983\"] = 1,\n [\"CITEREFChristolNony,_Daniel2014\"] = 1,\n [\"CITEREFClaridge,_AmandaToms,_JudithCubberley,_Tony1998\"] = 1,\n [\"CITEREFClarke\"] = 1,\n [\"CITEREFClaudio_Rendina2005\"] = 1,\n [\"CITEREFCoarelli1984\"] = 1,\n [\"CITEREFComte\"] = 1,\n [\"CITEREFConway1897\"] = 1,\n [\"CITEREFCorcoran2006\"] = 1,\n [\"CITEREFCostantini\"] = 1,\n [\"CITEREFCrivelli\"] = 1,\n [\"CITEREFCutrufo2010\"] = 1,\n [\"CITEREFDaniel_Di_Santo2018\"] = 1,\n [\"CITEREFDavid_Forgacs,_Stephen_Gundle2007\"] = 1,\n [\"CITEREFDeCarlo2006\"] = 1,\n [\"CITEREFDubosc\"] = 1,\n [\"CITEREFEhlerMorrall1967\"] = 1,\n [\"CITEREFElisabetta_Abrami2017\"] = 1,\n [\"CITEREFEncyclopædia_Britannica2011\"] = 1,\n [\"CITEREFFacciolo2014\"] = 1,\n [\"CITEREFFederico_Malusardi\"] = 1,\n [\"CITEREFFischetti\"] = 1,\n [\"CITEREFFondazione_per_il_Meglio_(Destro),_lưu_trữ_22_tháng_4_năm_2016\"] = 1,\n [\"CITEREFFrancesco_MaroneMarco_Olimpio2018\"] = 1,\n [\"CITEREFFranco_Archibugi\"] = 1,\n [\"CITEREFFuochi\"] = 1,\n [\"CITEREFGeggel\"] = 1,\n [\"CITEREFGiovanna_Cavalli2001\"] = 1,\n [\"CITEREFGiovanna_Cavalli_e_Fulco_Pratesi1998\"] = 1,\n [\"CITEREFGiovannoni1958\"] = 1,\n [\"CITEREFGregory_S._Aldrete2007\"] = 1,\n [\"CITEREFHarold_Gleason_và_Warren_Becker1986\"] = 1,\n [\"CITEREFHarris2019\"] = 1,\n [\"CITEREFHeather\"] = 1,\n [\"CITEREFHeatherMoncur,_David2001\"] = 1,\n [\"CITEREFHeikenFuniciellode_Rita2005\"] = 1,\n [\"CITEREFHeikenFuniciellode_Rita2013\"] = 1,\n [\"CITEREFHerreros\"] = 1,\n [\"CITEREFHughes1949\"] = 1,\n [\"CITEREFHughes2011\"] = 1,\n [\"CITEREFHughes2012\"] = 1,\n [\"CITEREFItaly_at_War2011\"] = 1,\n [\"CITEREFJ.A._Sander_Boek2008\"] = 1,\n [\"CITEREFJames_E._Packer1998\"] = 1,\n [\"CITEREFJessica_Phelan2018\"] = 1,\n [\"CITEREFJoll1976\"] = 1,\n [\"CITEREFJosh_Lew2018\"] = 1,\n [\"CITEREFKaterina_Bulovska\"] = 1,\n [\"CITEREFKiefer2007\"] = 1,\n [\"CITEREFKinderHilgemann1964\"] = 1,\n [\"CITEREFKington2007\"] = 1,\n [\"CITEREFKrautheimer2000\"] = 1,\n [\"CITEREFLamla2003\"] = 1,\n [\"CITEREFLançon2000\"] = 1,\n [\"CITEREFLathrop2018\"] = 1,\n [\"CITEREFLivy1797\"] = 1,\n [\"CITEREFLivy2005\"] = 1,\n [\"CITEREFLo_Cascio2005\"] = 1,\n [\"CITEREFLucentini2002\"] = 1,\n [\"CITEREFLutwyche\"] = 1,\n [\"CITEREFMagazine_Italian_Culture_and_History2016\"] = 1,\n [\"CITEREFMaggi2002\"] = 1,\n [\"CITEREFMarco_Chiandoni2015\"] = 1,\n [\"CITEREFMatt_Rosenberg\"] = 1,\n [\"CITEREFMattha_BusbyCarlotta_Dotto2018\"] = 1,\n [\"CITEREFMax_Planck_Gesellschaft_e.V\"] = 1,\n [\"CITEREFMcElroy2014\"] = 1,\n [\"CITEREFMcFadden2018\"] = 1,\n [\"CITEREFMcGannMcGann\"] = 2,\n [\"CITEREFMcKenna\"] = 1,\n [\"CITEREFMennen2011\"] = 1,\n [\"CITEREFMichele_Loporcaro,_Vincenzo_Faraoni_e_Piero_Adolfo_Di_Pretoro\"] = 1,\n [\"CITEREFN._S._Gill2019\"] = 1,\n [\"CITEREFNicholas_Crafts,_Gianni_Toniolo1996\"] = 1,\n [\"CITEREFNickell2007\"] = 1,\n [\"CITEREFOates2011\"] = 1,\n [\"CITEREFOgg1913\"] = 1,\n [\"CITEREFP._M._G._Harris\"] = 1,\n [\"CITEREFPage2014\"] = 1,\n [\"CITEREFPaolo_D\u0026#039;Achille\"] = 1,\n [\"CITEREFParigi2012\"] = 1,\n [\"CITEREFPatrick_E._Clark2017\"] = 1,\n [\"CITEREFPaul_Bairoch1991\"] = 1,\n [\"CITEREFPelati2015\"] = 1,\n [\"CITEREFPiperno\"] = 1,\n [\"CITEREFPosner1996\"] = 1,\n [\"CITEREFPotter2005\"] = 1,\n [\"CITEREFPulvers2002\"] = 1,\n [\"CITEREFRabun_TaylorKatherine_W._RinneSpiro_Kostof2016\"] = 1,\n [\"CITEREFRavaglioli1997\"] = 1,\n [\"CITEREFReardon2006\"] = 1,\n [\"CITEREFRedazione\"] = 1,\n [\"CITEREFReese1954\"] = 1,\n [\"CITEREFRendina2007\"] = 1,\n [\"CITEREFReuters2018\"] = 1,\n [\"CITEREFRobertson\"] = 1,\n [\"CITEREFRoma_Capitale_-_Ufficio_Statistico2016\"] = 1,\n [\"CITEREFRome2016\"] = 1,\n [\"CITEREFRosamie_Moore\"] = 1,\n [\"CITEREFRuggiero2017\"] = 1,\n [\"CITEREFRutgersvan_StrydonckBoudinvan_der_Linde2009\"] = 1,\n [\"CITEREFSeattle_Catholic2006\"] = 1,\n [\"CITEREFSenèze\"] = 1,\n [\"CITEREFSouthern2001\"] = 1,\n [\"CITEREFSpiritualità_Religioni_e_Settarismi2013\"] = 1,\n [\"CITEREFSpoto1999\"] = 1,\n [\"CITEREFSquires2018\"] = 1,\n [\"CITEREFStefan_Grundmann1996\"] = 1,\n [\"CITEREFStephanie_KirchgaessnerLorenzo_Tondo2017\"] = 1,\n [\"CITEREFSullivan2006\"] = 1,\n [\"CITEREFTesta1998\"] = 1,\n [\"CITEREFToynbee1971\"] = 1,\n [\"CITEREFTreadgold1997\"] = 1,\n [\"CITEREFVarriano1995\"] = 1,\n [\"CITEREFWanted_in_Rome2021\"] = 1,\n [\"CITEREFWard1990\"] = 1,\n [\"CITEREFWilford2007\"] = 1,\n [\"CITEREFWright\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"1000 bài cơ bản\"] = 1,\n [\"Britannica\"] = 1,\n [\"Cbignore\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 10,\n [\"Chú thích báo\"] = 37,\n [\"Chú thích sách\"] = 60,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 9,\n [\"Chú thích web\"] = 210,\n [\"Chủ đề\"] = 1,\n [\"Citation\"] = 1,\n [\"Cite\"] = 1,\n [\"Cite encyclopedia\"] = 1,\n [\"Clear\"] = 2,\n [\"Convert\"] = 2,\n [\"Coor uppermost\"] = 1,\n [\"Coord\"] = 32,\n [\"Các chủ đề\"] = 1,\n [\"DOI\"] = 1,\n [\"Danh sách ghi chú\"] = 1,\n [\"Dead link\"] = 1,\n [\"Di sản thế giới tại Ý\"] = 1,\n [\"Div col\"] = 1,\n [\"Div col end\"] = 1,\n [\"Dmoz\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 3,\n [\"En icon\"] = 4,\n [\"Facebook\"] = 1,\n [\"Flag\"] = 1,\n [\"Flagcountry\"] = 1,\n [\"Flagdeco\"] = 28,\n [\"Flagicon\"] = 2,\n [\"Flagicon image\"] = 11,\n [\"Fr icon\"] = 1,\n [\"Harv\"] = 1,\n [\"IPA\"] = 1,\n [\"ISBN\"] = 18,\n [\"ITA\"] = 1,\n [\"Infobox UNESCO World Heritage Site\"] = 1,\n [\"Infobox World Heritage Site\"] = 1,\n [\"It icon\"] = 6,\n [\"Jstor\"] = 1,\n [\"Kiểm soát tính nhất quán\"] = 1,\n [\"Lang\"] = 4,\n [\"Langx\"] = 2,\n [\"Legend\"] = 2,\n [\"Liên kết hỏng\"] = 2,\n [\"Liên kết tới các dự án khác\"] = 1,\n [\"Main\"] = 2,\n [\"Main article\"] = 1,\n [\"Multiple image\"] = 13,\n [\"Navboxes\"] = 1,\n [\"Nhiều hình\"] = 1,\n [\"Notelist\"] = 1,\n [\"OSM Location map\"] = 1,\n [\"Pp-30-500\"] = 1,\n [\"Quote box\"] = 1,\n [\"Quận của Roma\"] = 1,\n [\"Refbegin\"] = 1,\n [\"Refend\"] = 1,\n [\"Small\"] = 3,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thành phố lớn nhất Ý\"] = 1,\n [\"Thành phố đăng cai Thế vận hội Mùa hè\"] = 1,\n [\"Thông tin khu dân cư\"] = 1,\n [\"Thủ phủ vùng của Ý\"] = 1,\n [\"Thủ đô châu Âu\"] = 1,\n [\"Thủ đô các quốc gia thành viên EU\"] = 1,\n [\"TĐBKVN\"] = 1,\n [\"Tỉnh Roma\"] = 1,\n [\"Vertical bar chart\"] = 1,\n [\"Weather box\"] = 1,\n [\"Web cite\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 23,\n [\"Wikivoyage\"] = 1,\n [\"Địa điểm nổi bật ở Roma\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-58799fd575-vgfbk","timestamp":"20250409123433","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Roma","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Roma","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q220","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q220","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-12-10T00:20:20Z","dateModified":"2025-04-09T12:34:13Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/c\/c0\/Rome_Montage_2017.png","headline":"th\u1ee7 \u0111\u00f4 c\u1ee7a \u00dd"}</script> </body> </html>