CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs" lang="te" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>జనాభా - వికీపీడియా</title> <script>(function(){var className="client-js";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )tewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","జనవరి","ఫిబ్రవరి","మార్చి","ఏప్రిల్","మే","జూన్","జూలై","ఆగస్టు","సెప్టెంబరు","అక్టోబరు","నవంబరు","డిసెంబరు"],"wgRequestId":"7913492f-6d8f-45af-8823-b7ecdd6a32e4","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"జనాభా","wgTitle":"జనాభా","wgCurRevisionId":4359098,"wgRevisionId": 4359098,"wgArticleId":66120,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","Webarchive template wayback links","Articles with permanently dead external links","తెగిపోయిన ఫైలులింకులు గల పేజీలు","July 2007 నుండి మూలాలు చేర్చవలసిన పాఠ్యమున్న వ్యాసాలు","All articles with dead external links","సామాజిక శాస్త్రాలు","జనాభా","జనాభా గణాంకాలు","గణాంక శాస్త్రము"],"wgPageViewLanguage":"te","wgPageContentLanguage":"te","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"జనాభా","wgRelevantArticleId":66120,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"te","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"te"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":40000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":true,"wgVector2022LanguageInHeader":false,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2625603","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.6"};RLSTATE={ "ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.styles.legacy":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","codex-search-styles":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.legacy.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.compactlinks", "ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=codex-search-styles%7Cext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cskins.vector.styles.legacy%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector"> <script async="" src="/w/load.php?lang=te&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=site.styles&only=styles&skin=vector"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.3"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/India-demography.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="705"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/30/India-demography.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="470"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/India-demography.png/640px-India-demography.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="376"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="జనాభా - వికీపీడియా"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//te.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edit this page" href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="వికీపీడియా (te)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//te.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.te"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="వికీపీడియా ఆటమ్ ఫీడు" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin-vector-legacy mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-జనాభా rootpage-జనాభా skin-vector action-view"><div id="mw-page-base" class="noprint"></div> <div id="mw-head-base" class="noprint"></div> <div id="content" class="mw-body" role="main"> <a id="top"></a> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eఈ నోటీసును తొలగించు\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"te\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable class=\"wikitable\"\u003E\n\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #f1ff81; text-align: center;\"\u003E\n\u003Ctd\u003E\u003Cbig\u003Eవికీ పాఠకులే వికీ రచయితలు!\n\u003C/big\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\n\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #fff1ff; text-align: left;\"\u003E\n\u003Ctd\u003Eవికీలో వ్యాసాలు రాస్తున్నది ఎక్స్పర్టులూ, సబ్జెక్టు నిపుణులూ కాదు. ఇక్కడ సాధారణ పాఠకులే వ్యాసాలు రాస్తారు. అందరూ కలిసి పరస్పర సహకారంతో, సమన్వయంతో పనిచేస్తూ వ్యాసాలను రాస్తారు. వివిధ వనరుల్లోంచి సమాచారాన్ని సేకరించి, ఆ మూలాలను ఉదహరిస్తూ ఆ సమాచారాన్ని వికీలో చేరుస్తారు. మరింత సమాచారం కోసం \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%9A%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B1%81\" title=\"వికీపీడియా:పరిచయము\"\u003Eవికీపీడియా:పరిచయము\u003C/a\u003E చూడండి. ఈ పనిలో మీరూ భాగం పంచుకోవచ్చు. వికీలో \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8C%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%81_%E0%B0%8E%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%81_%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%3F\" title=\"వికీపీడియా:అకౌంటు ఎందుకు సృష్టించుకోవాలి?\"\u003Eఖాతా సృష్టించుకోండి\u003C/a\u003E. మీకు ఆసక్తి ఉన్న విషయం గురించిన సమాచారాన్ని రాసి, వికీ అభివృద్ధిలో మీరూ తోడ్పడండి. ఈ విషయంలో సందేహమేమైనా ఉంటే \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82\" title=\"వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం\"\u003Eవికీపీడియా సహాయకేంద్రంలో\u003C/a\u003E అడగండి.\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> <div class="mw-indicators"> </div> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">జనాభా</span></h1> <div id="bodyContent" class="vector-body"> <div id="siteSub" class="noprint">వికీపీడియా నుండి</div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="contentSub2"></div> <div id="jump-to-nav"></div> <a class="mw-jump-link" href="#mw-head">Jump to navigation</a> <a class="mw-jump-link" href="#searchInput">Jump to search</a> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="te" dir="ltr"><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:World_population.PNG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/World_population.PNG/300px-World_population.PNG" decoding="async" width="300" height="137" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/World_population.PNG/450px-World_population.PNG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/World_population.PNG/600px-World_population.PNG 2x" data-file-width="1800" data-file-height="820" /></a><figcaption>వివిధ దేశాల జనాభాను సూచించే చిత్రపటం</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:India-demography.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/India-demography.png/300px-India-demography.png" decoding="async" width="300" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/India-demography.png/450px-India-demography.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/India-demography.png/600px-India-demography.png 2x" data-file-width="725" data-file-height="426" /></a><figcaption>భారతదేశ జనాభా 1960లో 44.3 కోట్లు ఉండగా 2000నాటికి 100కోట్లు దాటింది.</figcaption></figure> <figure typeof="mw:Error mw:File/Thumb"><a href="/wiki/వికీపీడియా:ఫైల్_ఎక్కింపు_విజర్డు?wpDestFile=Mahakumbh.jpg" class="new" title="దస్త్రం:Mahakumbh.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="300" data-height="300">దస్త్రం:Mahakumbh.jpg</span></a><figcaption>భూమి మీద ఒక మతోత్సవానికి జమకూడిన అతిపెద్ద జన సమూహం. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn360">[2]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081004062709/http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn360">Archived</a> 2008-10-04 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/1137833.stm">[3]</a> <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.hinduonnet.com/2001/02/22/stories/0222000p.htm">[4]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101019035417/http://www.hinduonnet.com/2001/02/22/stories/0222000p.htm">Archived</a> 2010-10-19 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> 2001 లో <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%97" class="mw-redirect mw-disambig" title="ప్రయాగ">ప్రయాగలో</a> జరిగిన <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AD%E0%B0%AE%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B0%BE" title="కుంభమేళా">కుంభమేళాకు</a> సుమారు 7కోట్ల మంది జనులు వచ్చారు.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%95_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="సామాజిక శాస్త్రం">సామాజిక శాస్త్రంలోనూ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B5_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="జీవ శాస్త్రం">జీవ శాస్త్రంలోనూ</a> <b>జనాభా</b> (<i>population</i>) అన్న పదాన్ని ఒక <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BF" title="జాతి">జాతికి</a> (species) చెందిన జీవుల సంఖ్యను చెప్పడానికి వాడుతారు. పాపులేషన్ అన్న పదాన్ని <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%95_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="గణాంక శాస్త్రం (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">గణాంక శాస్త్రంలోనూ</a>, ఇతర విజ్ఞానశాస్త్రాలలోనూ 'సముదాయం' అన్న అర్థంలో కూడా వాడుతారు. ఈ వ్యాసంలో మానవజాతి జనసంఖ్య అన్న అర్థంలో <b>జనాభా</b> అన్న పదం వాడబడింది. </p><p>నిర్ణీత ప్రాంతంలో నివసించే ఒకే జాతికి చెందిన జీవుల సమూహమే జనాభా. ఈ జనాభాను గురించి చేసే అధ్యయనాన్ని <b>వైయక్తిక ఆవరణ శాస్త్రం</b> (Atecology) లేదా <b>జనాభా జీవావరణ శాస్త్రం</b> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Population_biology" class="extiw" title="en:Population biology">Population Biology</a>) <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" title="అంటార్కిటికా">అంటారు</a>. జనాభా నిరంతరం పరిమాణంలో మార్పులకు గురి అవుతూ ఉంటుంది. దీనిని గురించి తెలిపేది <b>జీవ గతిజ శీలం</b> (<a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Population_dynamics" class="extiw" title="en:Population dynamics">Population Dynamics</a>) </p><p>జనాభాను వర్ణించేందుకు అనేక ప్రమాణాలు వాడబడతాయి. జననాలు, మరణాలు, వలసలు, కుటుంబ జీవనవిధానాలు, వివాహాలు, విడాకులు, సామాజిక వైద్య సదుపాయాలు, పని అవకాశాలు, కుటుంబనియంత్రణ, యుద్ధాలు, ఉత్పాతాలు వంటి ఎన్నో అంశాలు జనాభాను ప్రభావితం చేస్తాయి. జనాభాలో ప్రజల నడవడికను వివిధ దృక్కోణాలనుండి సామాజిక శాస్త్రం, <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B0%BF%E0%B0%95_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="ఆర్థిక శాస్త్రం">ఆర్థిక శాస్త్రం</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B1%8C%E0%B0%97%E0%B1%8B%E0%B0%B3%E0%B0%BF%E0%B0%95_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="భౌగోళిక శాస్త్రం (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">భౌగోళిక శాస్త్రం</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B1%80%E0%B0%A4%E0%B0%BF_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="రాజనీతి శాస్త్రం">రాజనీతి శాస్త్రం</a> వంటివి అధ్యయనం చేస్తాయి. </p> <div id="toc" class="toc" role="navigation" aria-labelledby="mw-toc-heading"><input type="checkbox" role="button" id="toctogglecheckbox" class="toctogglecheckbox" style="display:none" /><div class="toctitle" lang="te" dir="ltr"><h2 id="mw-toc-heading">విషయాలు</h2><span class="toctogglespan"><label class="toctogglelabel" for="toctogglecheckbox"></label></span></div> <ul> <li class="toclevel-1 tocsection-1"><a href="#జనాభా_గురించి_కొన్ని_సాంకేతిక_విషయాలు"><span class="tocnumber">1</span> <span class="toctext">జనాభా గురించి కొన్ని సాంకేతిక విషయాలు</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-2"><a href="#ప్రపంచ_జనాభా"><span class="tocnumber">2</span> <span class="toctext">ప్రపంచ జనాభా</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-3"><a href="#జనాభా_తరుగుదల"><span class="tocnumber">3</span> <span class="toctext">జనాభా తరుగుదల</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-4"><a href="#జనాభా_నియంత్రణ"><span class="tocnumber">4</span> <span class="toctext">జనాభా నియంత్రణ</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-5"><a href="#జనాభా_నియంత్రణకు_మార్గం"><span class="tocnumber">5</span> <span class="toctext">జనాభా నియంత్రణకు మార్గం</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-6"><a href="#అధిక_జనాభా"><span class="tocnumber">6</span> <span class="toctext">అధిక జనాభా</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-7"><a href="#భారతదేశ_జనాభా"><span class="tocnumber">7</span> <span class="toctext">భారతదేశ జనాభా</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-8"><a href="#భారతదేశంలో_జనాభా_ప్రకారం_10_పెద్ద_నగరాలు"><span class="tocnumber">8</span> <span class="toctext">భారతదేశంలో జనాభా ప్రకారం 10 పెద్ద నగరాలు</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-9"><a href="#ఆంధ్రప్రదేశ్_జనాభా_-_2001"><span class="tocnumber">9</span> <span class="toctext">ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా - 2001</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-10"><a href="#ఆంధ్రప్రదేశ్_జనాభా_-_2011"><span class="tocnumber">10</span> <span class="toctext">ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా - 2011</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-11"><a href="#ఇవి_కూడా_చూడండి"><span class="tocnumber">11</span> <span class="toctext">ఇవి కూడా చూడండి</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-12"><a href="#మూలాలు"><span class="tocnumber">12</span> <span class="toctext">మూలాలు</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-13"><a href="#ఇతర_వనరులు"><span class="tocnumber">13</span> <span class="toctext">ఇతర వనరులు</span></a></li> <li class="toclevel-1 tocsection-14"><a href="#బయటి_లింకులు"><span class="tocnumber">14</span> <span class="toctext">బయటి లింకులు</span></a></li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="జనాభా_గురించి_కొన్ని_సాంకేతిక_విషయాలు"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_.E0.B0.97.E0.B1.81.E0.B0.B0.E0.B0.BF.E0.B0.82.E0.B0.9A.E0.B0.BF_.E0.B0.95.E0.B1.8A.E0.B0.A8.E0.B1.8D.E0.B0.A8.E0.B0.BF_.E0.B0.B8.E0.B0.BE.E0.B0.82.E0.B0.95.E0.B1.87.E0.B0.A4.E0.B0.BF.E0.B0.95_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.B7.E0.B0.AF.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>జనాభా గురించి కొన్ని సాంకేతిక విషయాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=1" title="విభాగాన్ని మార్చు: జనాభా గురించి కొన్ని సాంకేతిక విషయాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>జనాభాకు ప్రత్యేకమైన లక్షణాలు ఉంటాయి. అవి జనన, మరణ రేట్లు, వ్యాప్తి, సాంద్రత, వయోవ్యాప్తి, జనాభా నియంత్రణ<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><b>జనన, మరణ రేటు</b> - ఒక నిర్ణీత కాల వ్యవధిలో జనాభాలో వచ్చే జననాల సంఖ్యను జనన రేటు అంటారు. ఇందులో సమగ్ర జనన రేటు, విశిష్ట జనన రేటు, శక్త్యర్ధ జనన రేటు, జీవావరణ జనన రేటు అనే వివిధ లెక్కింపు విధానాలున్నాయి. అలాగే మరణాల రేటులో సమగ్ర, విశిష్ట, శక్త్యర్ధ, జీవావరణ మరణ రేట్లు ఉంటాయి. మరణాల రేటుకంటే జననాల రేటు ఎక్కువ ఉన్నపుడే ఆ జనాభా పరిమాణం పెరుగుతుంది.</li> <li><b><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%B8" title="వలస">వలసలు</a></b> - జనాభాలోని జీన్ పూల్‌ను ప్రభావితం చేసే విషయాలలో వలసలు (రావడం, పోవడం) అనేవి ముఖ్యమైన అంశాలు. వీటి ఫలితంగా జనాభా పరిమాణంలో వృద్ధి లేదా క్షీణత సంభవిస్తాయి.</li> <li><b><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8_%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4" title="జన సాంద్రత">జన సాంద్రత</a></b> - ఒక ఆవాసంలో నిర్దిష్టమైన వైశాల్యం లేదా ఘన సాంద్రతలో నివసించే జీవుల సంఖ్యను జన సాంద్రత అంటారు. నేలపై తిరిగే జీవులకు వైశాల్యాన్ని, నీటిలో ఉండే జీవులకు ఘన పరిమాణాన్ని ప్రమాణంగా తీసుకొంటారు.</li> <li><b>జీవ సామర్థ్యం</b> (బయోటిక్ పొటెన్షియల్) - అనుకూలమైన పరిస్థితులలో నివసించే జనాభా జీవ సామర్థ్యాన్ని ప్రదర్శిస్తుంది. అంటే ఆహారం పుష్కలంగా లభించడం, అనువైన నివాస స్థానం ఉండడం, కాలుష్యం లేకపోవడం, రోగాలు పెచ్చుగా ఉండకుండడం, పర భక్షక జీవుల ప్రమాదం లేకపోవడం - ఇలాంటి పరిస్థితులలో ప్రతి జీవీ చూపే అత్యధిక ప్రత్యుత్పత్తి రేటునే దాని జీవ సామర్థ్యం అంటారు.</li> <li><b>వయో వ్యాప్తి</b> - జనాభా ప్రధాన లక్షణాలలో ఇది ఒకటి. జనాభాలో మూడు గ్రూపులు ఉంటాయనవచ్చును (1) ప్రత్యుత్పత్తి పూర్వ వయో సమూహం (పిల్లలు) (2) ప్రత్యుత్పత్తి వయో సమూహం (పెద్దలు) (3) ప్రత్యుత్పత్తి పర వయో సమూహం (వృద్ధులు) - ఈ మూడు సమూహాల మధ్య వయోవ్యాప్తి జనన మరణ రేట్లను ప్రభావితం చేస్తుంది. సుస్థిరమైన జనాభాలో ఈ మూడు సమూహాలు సమానంగా ఉంటాయి.</li> <li><b>భార శక్తి</b> - ఒక ఆవాసం భరించగల గరిష్ఠ స్థాయి జనాభాను ఆ ప్రదేశం యొక్క భార శక్తి అంటారు.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ప్రపంచ_జనాభా"><span id=".E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AA.E0.B0.82.E0.B0.9A_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE"></span>ప్రపంచ జనాభా</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=2" title="విభాగాన్ని మార్చు: ప్రపంచ జనాభా"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg/300px-World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg.png" decoding="async" width="300" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg/450px-World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg/600px-World_population_growth_-_time_between_each_billion-person_growth.svg.png 2x" data-file-width="440" data-file-height="255" /></a><figcaption>ప్రపంచ జనాభా ఒకో బిలియన్ (100కోట్లు) మంది పెరగడానికి పట్టిన సమయం చూపే గ్రాఫ్.</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/2006" title="2006">2006</a> <a href="/wiki/%E0%B0%AB%E0%B0%BF%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF_25" title="ఫిబ్రవరి 25">ఫిబ్రవరి 25</a> నాటికి <sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%82" title="ప్రపంచం">ప్రపంచ</a> జనాభా 6.5 బిలియన్లకు (6,500,000,000 లేదా 650 కోట్లు) చేరుకుంది. <a href="/wiki/2012" title="2012">2012</a> నాటికి భూమిమీద 7 బిలియన్ల జనాభా ఉంటుందని అంచనా.<sup class="noprint">[<a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వికీపీడియా:మూలాలు"><i><span title="ఈ వాదనకు మూలం కావాలి" style="white-space: nowrap;color:red">ఆధారం చూపాలి</span></i></a>]</sup>. <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Population_Fund" class="extiw" title="en:United Nations Population Fund">ఐక్యరాజ సమితి జనాభా నిధి</a> వారు <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8B%E0%B0%AC%E0%B0%B0%E0%B1%81_12" class="mw-redirect" title="అక్టోబరు 12">అక్టోబరు 12</a> <a href="/wiki/1999" title="1999">1999</a> నాటికి ప్రపంచ జనాభా 6 బిలియన్లు (600 కోట్లు) అయ్యిందని ప్రకటించారు. 1987లో 5 బిలియన్లు అయిన జనాభా 12 సంవత్సరాలలో 6 బిలియన్లు అయ్యింది. అయితే ఈ అంచనాలలో చాలా ఉజ్జాయింపులు ఉన్నాయి. 2050 నాటికి ప్రపంచ జనాభా 9 బిలియన్లు (900 కోట్లు) అవుతుందని ఐ.రా.స. జనాభా విభాగం వారి అంచనా.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> గడచిన 50 సంవత్సరాలలోనూ, ముఖ్యంగా 1960 - 1995 మధ్యకాలంలో మెరుగైన వైద్య సౌకర్యాలు లభించినందువలనా, ఆహారోత్పత్తి పెరిగినందువలనా ప్రపంచ జనాభా వేగంగా పెరిగింది<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ప్రపంచ జనాభాలో ఒక్క ఆసియా ఖండంలోనే 40 శాతం, ఆఫ్రికాలో 12 శాతం, యూరోప్‌ దేశాల్లో 11 శాతం, ఉత్తర అమెరికాలో 8 శాతం, దక్షిణమెరికా 5.3 శాతం, ఆస్ట్రేలియాలో 0.3 శాతం ప్రజలు జీవిస్తున్నారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="జనాభా_తరుగుదల"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_.E0.B0.A4.E0.B0.B0.E0.B1.81.E0.B0.97.E0.B1.81.E0.B0.A6.E0.B0.B2"></span>జనాభా తరుగుదల</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=3" title="విభాగాన్ని మార్చు: జనాభా తరుగుదల"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ఒక ప్రాంతంలో <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/fertility" class="extiw" title="en:fertility">సంతానోత్పత్తి రేటులో</a> వచ్చే తేడాలు, పెద్దయెత్తున జరిగే వలసలు, రోగాలు, కరవు, యుద్ధాలు, ప్రకృతి వైపరీత్యాలు వంటి అంశాల వలన జనాభా తరగవచ్చును. గతకాలంలో (<a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%87%E0%B0%97%E0%B1%81" title="ప్లేగు">ప్లేగు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B0%B0%E0%B0%BE" title="కలరా">కలరా</a> వంటి) వ్యాధుల వలన ఒకో ప్రాంతంలో జనాభా బాగా తగ్గడం జరిగింది. అలాగే గ్రామీణ ప్రాంతాల నుండి పట్టణాలకు వలసలు వెళ్ళడం వలన గ్రామాల జనాభా తగ్గుతున్నది. అయితే 'అధిక జనాభా' లేదా 'అల్ప జనాభా' అన్న విషయం అక్కడి జనుల సంఖ్యపైన మాత్రమే నిర్ధారణ కాదు. అక్కడ ఉన్న వనరులు ఎందరు జనుల ఉపాధికి అనుకూలం అనేది ముఖ్యాంశం. కనుక క్రొత్త జీవనోపాధి కలిగించడం జనాభా సమతుల్యతను పరిరక్షించడానికి సరైన మార్గం. జపాన్‌, కజక్‌స్థాన్, ఉక్రెయిన్, బెలారస్, మాల్డోవా, ఇస్తోనియా, లాట్వియా, లిత్వేనియా, బల్గేరియా, జార్జియా, అర్మేనియా, బోస్నియా, క్రొయేషియా, స్లొవేనియా, హంగేరీ, ఇటలీ జర్మనీ, గ్రీస్, స్పెయిన్, క్యూబా, ఉరుగ్వే, డెన్మార్క్, ఫిన్లాండ్, ఆస్ట్రియా, సింగపూర్‌, బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్, జింబాబ్వే, శ్వాజిలాండ్ మొదలైన దేశాలు బిడ్డలను కంటే ప్రోత్సాహకాలు అందిస్తున్నాయి: జపాన్: నెలకి ఐదు వేల రూపాయిలు చొప్పున పన్నెండేళ్ల వయసొచ్చేదాకా సింగపూర్ : బేబీబోనస్ మొదటి బిడ్డకైనా, రెండో బిడ్డకైనా 4000 మూడు లేదా నాలుగో సంతానమైతే 6000 డాలర్లు . బిడ్డ పేర బ్యాంకులో 18000 డాలర్లు రష్యా : రెండో బిడ్డకి రెండున్నర లక్షల రూబుళ్లు (మూడు లక్షల డెబ్భై వేల రూపాయలు). బిడ్డకి మూడో ఏడు వచ్చిన తర్వాతే ఇస్తారు. జర్మనీ : తండ్రికి కూడా ఏడాది సెలవులు, 75 శాతం జీతం. ఫ్రాన్స్: బిడ్డ పుట్టినపుడు 1000 డాలర్లు. బిడ్డకి మూడేళ్లొచ్చేదాకా నెల నెలా ఆర్థిక సహాయం స్పెయిన్‌:పన్నుల నుండి నెలకి 400 డాలర్లు సంవత్సరం పాటు మినహాయింపు. ప్రజా రవాణాలో రాయితీ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="జనాభా_నియంత్రణ"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_.E0.B0.A8.E0.B0.BF.E0.B0.AF.E0.B0.82.E0.B0.A4.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.A3"></span>జనాభా నియంత్రణ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=4" title="విభాగాన్ని మార్చు: జనాభా నియంత్రణ"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:BPL_Data_GOI.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/BPL_Data_GOI.png/300px-BPL_Data_GOI.png" decoding="async" width="300" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/BPL_Data_GOI.png/450px-BPL_Data_GOI.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/BPL_Data_GOI.png/600px-BPL_Data_GOI.png 2x" data-file-width="1058" data-file-height="789" /></a><figcaption>భారతదేశంలో దారిద్ర్య రేఖకు దిగువన ఉన్న జనాభా శాతం.</figcaption></figure> <p>జనాభా పెరుగుదలను నియంత్రించే విధానాన్ని <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%BE_%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="జనాభాా నియంత్రణ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జనాభా నియంత్రణ</a> అంటారు. పురాతన <a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="గ్రీస్">గ్రీస్</a> దేశంలో తమ అధిక జనాభా ఆవాసాలకోసం వారు సుదూర ప్రాంతాలలో వలస కేంద్రాలను స్థాపించారు. ఆధునిక కాలంలో <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" title="భారతదేశం">భారతదేశంలో</a> <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%9F%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AC_%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A3" title="కుటుంబ నియంత్రణ">కుటుంబ నియంత్రణ</a> విధానాన్ని చాలా విధాలుగా ప్రోత్సహిస్తున్నారు. <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనాలో</a> <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/one-child_policy" class="extiw" title="en:one-child policy">ఒకే బిడ్డ విధానాన్ని</a> అధికారికంగా అమలు చేశారు. జనాభా పెరుగుదలను నియంత్రించే కారకాలను రెండు విధాలుగా విభజింపవచ్చును - (1) సాంద్రతా పరతంత్ర కారకాలు జనాభా సాంద్రతపై ఆధారపడి ఉంటాయి - ఉదాహరణకు జీవుల మధ్య పోటీ, వలసలు, వ్యాధులు, అధిక జనాభా, జీవుల ప్రవర్తన వంటివి (2) సాంద్రతా స్వతంత్ర కారకాలు - వీటికి జనాభా సాంద్రతతో సంబంధం లేదు. ఉదాహరణకు ఆహారం కొరత, సూర్యరశ్మి, ఉష్ణోగ్రత, ప్రకృతి విపత్తులు వంటివి. ప్రభుత్వాల ద్వారా ప్రోత్సహింపబడే (లేదా వత్తిడి చేయబడే) జనాభా నియంత్రణకూ, వ్యక్తులు తమ ఇష్టానుసారం అమలు చేసుకొనే నియంత్రణకూ భేదాన్ని గమనించవలసి ఉంది. వ్యక్తులు తమకు బిడ్డలు కావాలనుకొనే సమయాన్ని తాము నిర్ణయించుకోవడం స్వచ్ఛంద నియంత్రణలో ముఖ్యమైన అంశం. ఈ విషయంలో అధికంగా ప్రస్తావించబడే <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ansley_J._Coale" class="extiw" title="en:Ansley J. Coale">ఆన్స్‌లీ కోలే (Ansley Coale) </a> విశ్లేషణ ప్రకారం జనాభా పెరుగుదల తరగడానికి మూడు మౌలికమైన కారణాలున్నాయి. (1) సంతానోత్పత్తి కేవలం 'యాదృచ్ఛికం' లేదా 'భగవదనుగ్రహం' కారణంగా మాత్రమే కాక వ్యక్తుల ఇష్టాయిష్టాల ప్రకారం కూడా మారే అవకాశం ఉన్నదని గ్రహించడం. (2) పరిమిత సంతానం వల్ల ప్రయోజనాలున్నాయని అభిప్రాయపడడం. (3) నియంత్రణకు అవసరమైన విధానాల గురించి మరింత అవగాహన.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> కేవలం ప్రకృతి సహజమైన సంతానోత్పత్తి రేటుకు అనుగుణంగా ఉన్న సమాజంలో కంటే నియంత్రణ పాటించే సమాజంలో పాటించే ముఖ్య విధానాలు: (1) పిల్లలను కనడం ఆలస్యం చేయవచ్చును. (2) బిడ్డకూ బిడ్డకూ మధ్య ఎక్కువకాలం ఆగవచ్చును. (3) అసలు బిడ్డలను కనకపోవచ్చును. స్త్రీల విద్య, ఆర్థిక స్వావలంబన పెరిగిన సమాజాలలో ఈ లక్షణాలు ప్రస్ఫుటంగా కనిపిస్తాయి. అయితే కొంత నియంత్రణ పాటించినంతలో సంతానోత్పత్తి రేటులు తగ్గుతాయన్న మాట వాస్తవం కాదు.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> వ్యక్తులు స్వచ్ఛందంగా పాటించే నియంత్రణ కంటే ప్రభుత్వాలు అమలు చేసే లేదా ప్రోత్సహించే నియంత్రణ భిన్నమైంది.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ఇది కేవలం సంతానోత్పత్తి నిరోధించడానికే పరిమితం కానక్కరలేదు. వలసల ప్రోత్సాహం, పన్ను రాయితీలు, సెలవు దినాలు వంటి ప్రోత్సాహక అవకాశాల ద్వారా ప్రభుత్వాలు జనాభాను పెంచేందుకు కూడా ప్రయత్నిస్తాయి. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="జనాభా_నియంత్రణకు_మార్గం"><span id=".E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_.E0.B0.A8.E0.B0.BF.E0.B0.AF.E0.B0.82.E0.B0.A4.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.A3.E0.B0.95.E0.B1.81_.E0.B0.AE.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.97.E0.B0.82"></span>జనాభా నియంత్రణకు మార్గం</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=5" title="విభాగాన్ని మార్చు: జనాభా నియంత్రణకు మార్గం"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>"జనాభా నియంత్రణకు అధిక వయసు పెళ్లిళ్లే సమర్థనీయం. 30-31 ఏళ్లకు వివాహాం చేసుకునే వారికే ప్రోత్సాహకాలు ఇవ్వాలి. అధిక జనాభాతో వనరులు నానాటికీ తగ్గిపోతున్నాయి. అస్ట్రేలియా, అమెరికా వంటి దేశాలే వారి ప్రజల ఉద్యోగాల రక్షణకు భారతీయుల్ని తిప్పి పంపిస్తున్నాయి. దేశంలో జనాభా పెరుగుదల, వనరుల అభివృద్ధి మధ్య భారీ వ్యత్యాసం నెలకొంది. భవిష్యత్తులో యుద్ధాలు ఉన్నవారికీ లేనివారికీ మధ్యే జరుగుతాయి. నక్సలిజం ఇందుకు ఓ ఉదాహరణ"—గులాంనబీ అజాద్ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అధిక_జనాభా"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.A7.E0.B0.BF.E0.B0.95_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE"></span>అధిక జనాభా</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=6" title="విభాగాన్ని మార్చు: అధిక జనాభా"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ప్రపంచ జనాభా 1987 జూలై 11 నాటికి 500 కోట్లకు చేరుకుంది. ఏటా జూలై 11న ప్రపంచ జనాభా దినోత్సవాన్ని నిర్వహిస్తున్నారు. ఈ భూమ్మీద సుమారు వందకోట్ల మందికి ఆహారం దొరకడం లేదు. 40 కోట్ల మందికి పౌష్టికాహారం లేదు. ఏటా కోటి మందికి పైగా పిల్లలు ఆకలితో చనిపోతున్నారు. జనాభా పెరుగుతోంది కాని ఆహార ఉత్పత్తి పెరగడం లేదు. ప్రస్తుతం మన ప్రపంచ జనాభా 683 కోట్లు. ప్రపంచంలో ప్రతి సెకనుకు అయిదుగురు పుడుతుంటే, ఇద్దరు చనిపోతున్నారు. అంటే సెకనుకి ముగ్గురు చొప్పున జనాభా పెరుగుతోంది. ప్రతి 40 ఏళ్లకీ జనాభా రెట్టింపు అవుతోంది. 2015 ముగిసేసరికి మన దేశ జనాభా 139 కోట్లకు చేరుతుందట. వీరిలో 60 ఏళ్లకు మించి వయసున్న వారి సంఖ్య 20 కోట్లకుపైగా ఉంటుందట. 2008లో ఆ దేశ జనాభా 132 కోట్లు. జనాభాకు అడ్డుకట్ట వేయడానికి చైనా 1970ల్లో 'ఒక్కరు చాలు' విధానాన్ని ప్రవేశపెట్టింది. దీన్ని కఠినంగా అమలుచేయడం ద్వారా 1949-1978తో పోలిస్తే 1978-2008 మధ్య చైనాలో 40% తక్కువ పెరుగుదల నమోదైంది. అత్యధిక జనాభా గల దేశాల్లో 2050 నాటికి భారత్‌, చైనాల తర్వాత అమెరికా మూడో స్థానంలో నిలవనుందని అమెరికా గణన సంస్థ వెల్లడించింది. 2050 నాటికి భారత్‌లో 165 కోట్ల మంది జనాభా ఉంటారని, చైనాలో 130 కోట్ల మంది ఉంటారని అంచనా వేసింది. 2025 నాటికల్లా భారత్‌ చైనాను అధిగమించి ప్రపంచంలోనే అత్యధిక జనాభా గల దేశంగా ఆవిర్భవించనుందని వెల్లడించింది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="భారతదేశ_జనాభా"><span id=".E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B0.A4.E0.B0.A6.E0.B1.87.E0.B0.B6_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE"></span>భారతదేశ జనాభా</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=7" title="విభాగాన్ని మార్చు: భారతదేశ జనాభా"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:India_population_density_map_en.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/India_population_density_map_en.svg/300px-India_population_density_map_en.svg.png" decoding="async" width="300" height="339" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/India_population_density_map_en.svg/450px-India_population_density_map_en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/India_population_density_map_en.svg/600px-India_population_density_map_en.svg.png 2x" data-file-width="1639" data-file-height="1852" /></a><figcaption>భారతదేశంలో వివిధ జిల్లాలలో జనాభాను సూచించే చిత్రపటం.</figcaption></figure> <p>భారతదేశము, <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనా</a> తరువాత ప్రపంచంలోని రెండో అత్యధిక జనాభా గల దేశం. ఎన్నో భిన్నత్వాలు గల జనాభా యొక్క సామాజిక, రాజకీయ వర్గీకరణలో భాష, మతం, కులం అనే మూడూ ప్రముఖ పాత్ర వహిస్తాయి. దేశంలోని అతిపెద్ద నగరాలు - <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B1%88" title="ముంబై">ముంబై</a> (వెనుకటి <i>బాంబే</i>), <a href="/wiki/%E0%B0%A2%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%80" title="ఢిల్లీ">ఢిల్లీ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A4%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="కోల్కతా">కోల్కతా</a> (వెనుకటి <i>కలకత్తా</i>), <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%86%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B1%88" title="చెన్నై">చెన్నై</a> (వెనుకటి <i>మద్రాసు </i>). భారతదేశం యొక్క ఆక్షరాస్యత 64.8%, ఇందులో మహిళల అక్షరాస్యత 53.7%. ప్రతి 1000 మంది పురుషులకు 933 మంది స్త్రీలు ఉన్నారు. దేశంలోని 80.5% ప్రజలు <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%82_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="హిందూ మతం">హిందువులైనప్పటికీ</a>, ప్రపంచంలోని రెండో అత్యధిక <a href="/wiki/%E0%B0%87%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="ఇస్లాం">ముస్లిము</a> జనాభా ఇక్కడ ఉన్నారు. (13.4%). ఇతర మతాలు: <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%88%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%B5_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="క్రైస్తవ మతము">క్రైస్తవులు</a> (2.33%), <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%81_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="సిక్కు మతము">సిక్కులు</a> (1.84%), <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%8C%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="బౌద్ధ మతము">బౌద్ధులు</a> (0.76%), <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%88%E0%B0%A8_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="జైన మతము">జైనులు</a> (0.40%), <a href="/wiki/%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%A6_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="యూద మతము">యూదులు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%8A%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%AE%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="జొరాస్ట్రియన్ మతము">పార్సీలు</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B9%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%A6%E0%B1%80%E0%B0%AF_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="అహ్మదీయ విశ్వాసం (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">అహ్మదీయులు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="బహాయి విశ్వాసము">బహాయీలు</a>. దేశంలో ఎన్నో మత సంబంధ కార్యక్రమాలు భక్తిశ్రద్ధలతో, ఉత్సాహంగా, బహిరంగంగా జరుపుకుంటారు. అనేక మతాల కలగలుపు అయిన భారతదేశంలో <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="పండుగలు">పండుగలు</a> అందరూ కలిసి జరుపుకుంటారు. ప్రపంచ జనాభాలో 17 శాతం భారత్‌లోనే ఉన్నారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="భారతదేశంలో_జనాభా_ప్రకారం_10_పెద్ద_నగరాలు"><span id=".E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B0.A4.E0.B0.A6.E0.B1.87.E0.B0.B6.E0.B0.82.E0.B0.B2.E0.B1.8B_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.95.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B0.82_10_.E0.B0.AA.E0.B1.86.E0.B0.A6.E0.B1.8D.E0.B0.A6_.E0.B0.A8.E0.B0.97.E0.B0.B0.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>భారతదేశంలో జనాభా ప్రకారం 10 పెద్ద నగరాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=8" title="విభాగాన్ని మార్చు: భారతదేశంలో జనాభా ప్రకారం 10 పెద్ద నగరాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF" class="mw-redirect" title="ముంబాయి">ముంబాయి</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%A2%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%80" title="ఢిల్లీ">ఢిల్లీ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A4%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="కోల్కతా">కోల్కతా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B3%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="బెంగుళూరు">బెంగుళూరు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%86%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B1%88" title="చెన్నై">చెన్నై</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B1%88%E0%B0%A6%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%81" title="హైదరాబాదు">హైదరాబాదు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B9%E0%B0%AE%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="అహమ్మదాబాదు">అహమ్మదాబాదు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%A3%E0%B1%87" title="పూణే">పూణే</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="కాన్పూర్">కాన్పూర్</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D" title="సూరత్">సూరత్</a> గత వందేళ్లలో దేశ జనాభా అయిదు రెట్లు పెరిగింది. 2050కల్లా ఇది చైనా జనాభాను దాటిపోతుందని అంచనా. 13 నుంచి 19 సంవత్సరాల మధ్య యువతులు ఎక్కువగా పిల్లల్ని కనడం, 18 ఏళ్ల లోపే వివాహాలు చేసుకోవడం వంటి కారణాలు జనాభా పెరుగుదలకు కారణమవుతున్నాయి. పట్టణాలు అధిక జనాభాతో నిండిపోతున్నాయి. గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో జనాభా పెరుగుదల 17.9 శాతం ఉండగా, పట్టణాల్లో 31.2 శాతంగా ఉంది. ఉత్తరాది రాష్ట్రాలకంటే దక్షిణాదిలో జనాభా పెరుగుదల తక్కువ. దక్షిణాదిలో కూలీల కొరత వలనవలస పెరుగుతోంది.ఆలస్యంగా పెళ్ళి చేసుకోవడం, <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%A1%E0%B0%BE%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="విడాకులు">విడాకులు</a>, పెళ్ళికి ముందు కలిసి ఉండటం పెరిగాయి. <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%9F%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AC_%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A3" title="కుటుంబ నియంత్రణ">కుటుంబ నియంత్రణకు</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97_%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7&action=edit&redlink=1" class="new" title="లింగ వివక్ష (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">లింగ వివక్ష</a> కూడా తోడవడంతో లింగ నిష్పత్తి పడిపోతోంది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఆంధ్రప్రదేశ్_జనాభా_-_2001"><span id=".E0.B0.86.E0.B0.82.E0.B0.A7.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.A6.E0.B1.87.E0.B0.B6.E0.B1.8D_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_-_2001"></span>ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా - 2001</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=9" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా - 2001"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>భారతదేశంలో ఆంధ్ర ప్రదేశ్ విస్తీర్ణ పరంగా నాలుగవ పెద్ద రాష్ట్రం (దేశం విస్తీర్ణంలో 8.37 శాతం). జనాభా పరంగా ఐదవ స్థానంలో ఉంది. 2009 మార్చి 1 నాటికి రాష్ట్ర జనాభా 8.32 కోట్లు ఉంటుందని అంచనా. అంటే దేశ జనాభాలో ఇది 7.41 శాతం. 1991-2001 మధ్య కాలంలో రాష్ట్ర జనాభా 14.59% పెరిగింది. ఈ కాలంలో దేశ జనాభా 21.53% పెరిగింది. అంటే దేశ జనాభా పెరుగుదల కంటే ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర జనాభా పెరుగుదల బాగా తక్కువ. దేశం జన సాంద్రత 313 కాగా రాష్ట్రం జనసాంద్రత చదరపు కిలోమీటరుకు 277 మాత్రమే ఉంది. దేశంలో ప్రతి వెయ్యి మంది పురుషులకు 933 స్త్రీలు మాత్రమే ఉండగా ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లో ప్రతి వెయ్యిమంది పురుషులకు 978 మంది స్త్రీలు ఉన్నారు. రాష్ట్రం మొత్తం జనాభాలో షెడ్యూల్డ్ కులాలకు చెందినవారు 16.19%, షెడ్యూల్డ్ జాతులవారు 6.59%. భారతదేశం అక్షరాస్యత 64.84%తో పోలిస్తే ఆంధ్ర ప్రదేశ్‌లో అక్షరాస్యత 60.47% మాత్రమే ఉంది.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> జనాభా వల్ల నష్టాలు‍‍ భారతదేశంలో జనాభా వల్ల ప్రయోజనాలున్నా, నష్టాలు బాగా ఎక్కువగా ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం చైనా, మనదేశం కంటే జనాభా ఎక్కువ. కాని భవిష్యత్తులో చైనా కంటే మనదేశం, అంటే ప్రపన్ఛ్ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఆంధ్రప్రదేశ్_జనాభా_-_2011"><span id=".E0.B0.86.E0.B0.82.E0.B0.A7.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.A6.E0.B1.87.E0.B0.B6.E0.B1.8D_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.AD.E0.B0.BE_-_2011"></span>ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా - 2011</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=10" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా - 2011"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>గత దశాబ్దంతో పోల్చుకుంటే ఈ దశాబ్దంలో (2001-2011) దేశంలో జనాభా పెరుగుదల 2.5 శాతం తగ్గింది. తాజా జనగణన ప్రకారం 121.02 కోట్లతో చైనా తర్వాతి స్థానంలో భారత్‌ కొనసాగుతోంది. సంఖ్యపరంగా దేశంలో ఉత్తరప్రదేశ్‌ తొలిస్థానంలో ఉంటే, లక్షద్వీప్‌ చివరి స్థానంలో నిలిచింది. జనసాంద్రతలో (చదరపు కిలో మీటర్‌కు) 37,346 మందితో ఢిల్లీ ఈశాన్య జిల్లా అగ్రస్థానంలో నిలిచింది. ఈ దశాబ్ద కాలంలో అక్షరాస్యత శాతం కొంతమేరకు పెరిగింది. పురుషుల్లో ఇది 75.26 నుండి 82.14 శాతానికి, మహిళల్లో 53.67 శాతం నుండి 65.46 శాతానికి ఎగబాకింది. 2001తో పోల్చుకుంటే అక్షరాస్యతలో స్త్రీ, పురుషుల మధ్య భేదం 21.59 నుండి 16.58 శాతానికి తగ్గింది. అక్షరాస్యత విషయంలో కేరళ దేశంలోనే అగ్రస్థానంలో కొనసాగుతోంది. 93.91 శాతంతో ఇది మొదటి స్థానంలో ఉంది. జనాభాలో పురుష-స్త్రీ నిష్పత్తి మాత్రం 1000 : 940గా ఉంది. ఇక ఆంధ్రప్రదేశ్‌ రాష్ట్ర జనాభా 8.46 కోట్లకు చేరింది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఇవి_కూడా_చూడండి"><span id=".E0.B0.87.E0.B0.B5.E0.B0.BF_.E0.B0.95.E0.B1.82.E0.B0.A1.E0.B0.BE_.E0.B0.9A.E0.B1.82.E0.B0.A1.E0.B0.82.E0.B0.A1.E0.B0.BF"></span>ఇవి కూడా చూడండి</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=11" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఇవి కూడా చూడండి"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>ప్రపంచ జనాభాకు సంబంధించిన కొన్ని జాబితాలు <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – జనసంఖ్య క్రమంలో">దేశాల జాబితా – జనసంఖ్య క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_2005_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – 2005 జనసంఖ్య క్రమంలో">దేశాల జాబితా – 2005 జనసంఖ్య క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_1907_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – 1907 జనసంఖ్య క్రమంలో">దేశాల జాబితా – 1907 జనసంఖ్య క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – జనసాంద్రత క్రమంలో">దేశాల జాబితా – జనసాంద్రత క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B0%E0%B1%87%E0%B0%9F%E0%B1%81_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – జననాల రేటు క్రమంలో">దేశాల జాబితా – జననాల రేటు క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B7_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%87%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BF_%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – ఆంగ్లభాష మాట్లాడేవారి సంఖ్య క్రమంలో">దేశాల జాబితా – ఆంగ్లభాష మాట్లాడేవారి సంఖ్య క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%A4_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – అక్షరాస్యత క్రమంలో">దేశాల జాబితా – అక్షరాస్యత క్రమంలో</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%A6%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B_%E0%B0%89%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%96%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%82_%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%B2%E0%B1%8B" title="దేశాల జాబితా – పేదరికంలో ఉన్న జనసంఖ్య శాతం క్రమంలో">దేశాల జాబితా – పేదరికంలో ఉన్న జనసంఖ్య శాతం క్రమంలో</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E2%80%93_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%B5_%E0%B0%85%E0%B0%AD%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B1%83%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%BF_%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="దేశాల జాబితా – మానవ అభివృద్ధి సూచికలు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">దేశాల జాబితా – మానవ అభివృద్ధి సూచికలు</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%A8" title="జనాభా గణన">జనాభా గణన</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%B2%E0%B1%86%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="భారత జనాభా లెక్కలు">భారత జనాభా లెక్కలు</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా గణాంకాలు">ఆంధ్రప్రదేశ్ జనాభా గణాంకాలు</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="తెలంగాణ జనాభా గణాంకాలు">తెలంగాణ జనాభా గణాంకాలు</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%A3_%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="తెలంగాణ నగరాల జాబితా జనాభా ప్రకారం">తెలంగాణ నగరాల జాబితా జనాభా ప్రకారం</a></li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D_%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B0%BE_%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాల జాబితా జనాభా ప్రకారం">ఆంధ్రప్రదేశ్ నగరాల జాబితా జనాభా ప్రకారం</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="మూలాలు"><span id=".E0.B0.AE.E0.B1.82.E0.B0.B2.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>మూలాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=12" title="విభాగాన్ని మార్చు: మూలాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4300226">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="ఈనాడు">ఈనాడు</a> ప్రతిభ ప్లస్ శీర్షిక - 20 ఫిబ్రవరి 2009 - ఎం.బి.తిలక్ వ్యాసం</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">papers published by the <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_Census_Bureau" class="extiw" title="en:United States Census Bureau">United States Census Bureau</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4342780">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#2C882D;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}}</style><cite class="citation pressrelease cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.org/News/Press/docs//2007/pop952.doc.htm">"World population will increase by 2.5 billion by 2050; people over 60 to increase by more than 1 billion"</a> (Press release). United Nations Population Division. March 13, 2007<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-03-14</span></span>. <q>The world population continues its path towards population ageing and is on track to surpass 9 billion persons by 2050.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+population+will+increase+by+2.5+billion+by+2050%3B+people+over+60+to+increase+by+more+than+1+billion&rft.pub=United+Nations+Population+Division&rft.date=2007-03-13&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.un.org%2FNews%2FPress%2Fdocs%2F%2F2007%2Fpop952.doc.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/south_asia/4994590.stm">BBC NEWS | The end of India's green revolution?</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090714215036/http://www.foodfirst.org/media/opeds/2000/4-greenrev.html">"Food First/Institute for Food and Development Policy"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.foodfirst.org/media/opeds/2000/4-greenrev.html">the original</a> on 2009-07-14<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-12-01</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Food+First%2FInstitute+for+Food+and+Development+Policy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.foodfirst.org%2Fmedia%2Fopeds%2F2000%2F4-greenrev.html&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Ansley_J._Coale&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ansley J. Coale (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">Ansley J. Coale</a>, "The Demographic Transition," Proceedings of the International Population Conference, Liège, 1973, Volume 1, pp. 53-72.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">For illustrations of the distinction between fertility control and fertility levels, see Barbara A. Anderson and Brian D. Silver, "A Simple Measure of Fertility Control," <i>Demography</i> 29, No. 3 (1992): 343-356, and B. A. Anderson and B. D. Silver, "Ethnic Differences in Fertility and Sex Ratios at Birth: Evidence from Xinjiang," <i>Population Studies</i> 49 (1995): 211-226. The fundamental work on models of fertility control was that by Coale and his colleagues. See, e.g., Ansley J. Coale and James T. Trussell, “Model Fertility Schedules: Variations in the Age Structure of Childbearing in Human Populations.” <i>Population Index</i> 40 (1974): 185 – 258.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">For a discussion of the range of "population policy" options available to governments, see Paul Demeny, "Population Policy: A Concise Summary," <i>Population Council, Policy Research Division, Working Paper No. 173</i> (2003)<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.popcouncil.org/pdfs/wp/173.pdf">[1]</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091001022908/http://www.popcouncil.org/pdfs/wp/173.pdf">Archived</a> 2009-10-01 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Charlotte Höhn, "Population policies in advanced societies: Pronatalist and migration strategies," <i>European Journal of Population/Revue européenne de Démographie</i> 3, Nos. 3-4 (July, 1988): 459-481.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="ఈనాడు">ఈనాడు</a> ప్రతిభ ప్లస్ - 20 ఫిబ్రవరి 2009లో డాక్టర్ కె. నాగేశ్వరరావు వ్యాసం</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఇతర_వనరులు"><span id=".E0.B0.87.E0.B0.A4.E0.B0.B0_.E0.B0.B5.E0.B0.A8.E0.B0.B0.E0.B1.81.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>ఇతర వనరులు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=13" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఇతర వనరులు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="ఈనాడు">ఈనాడు</a> ప్రతిభ ప్లస్ శీర్షిక - 2009 ఫిబ్రవరి 20 - ఎం.బి.తిలక్ వ్యాసం</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="బయటి_లింకులు"><span id=".E0.B0.AC.E0.B0.AF.E0.B0.9F.E0.B0.BF_.E0.B0.B2.E0.B0.BF.E0.B0.82.E0.B0.95.E0.B1.81.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>బయటి లింకులు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&section=14" title="విభాగాన్ని మార్చు: బయటి లింకులు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.org/esa/population/publications/longrange2/WorldPop2300final.pdf">Proceedings of the United Nations Expert Meeting on World Population to 2300 </a></li> <li>Population Activities Unit of the United Nations Economic Commission for Europe. <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unece.org/pau">Promoting policy dialogues among the UNECE Member States on various facets of demographic change in Europe and North America.</a></i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mercatornet.com/index.php?option=com_content&task=view&id=69">Underpopulation? MercatorNet</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.counttheworld.com/?counter=pop_world">World Population Counter, and separate regions.</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100103204136/http://www.census.gov/ipc/www/popclockworld.html">Current World Population</a> from the US Census Bureau</li> <li>The Optimum Population Trust. <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190402141345/http://www.optimumpopulation.org/">A reliable and intelligent source of population information.</a></i></li> <li>Phishare.org (2005). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.phishare.org">Population and Health InfoShare</a>.</i> Retrieved February 13 2005.</li> <li><i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.prb.org">Population Reference Bureau</a></i> (2005). Retrieved February 13 2005.</li> <li>Populationworld.com (2005). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100929072740/http://www.populationworld.com/">Population World: Population of World</a>.</i> Retrieved February 13 2004.</li> <li>United Nations (2004). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.un.org/esa/population/">Population Division</a>, Department of Economic and Social Affairs.</i> Retrieved February 13 2004.</li> <li>United States Census Bureau (2005). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131013230812/http://www.census.gov/cgi-bin/ipc/idbrank.pl">Census Bureau - Countries Ranked by Population</a>.</i> Retrieved February 13 [2005.</li> <li>PopulationData.net (2005). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.populationdata.net">PopulationData.net - Informations and maps about populations around the world</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080910222803/http://www.populationdata.net/">Archived</a> 2008-09-10 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</i> Retrieved March 4 2005.</li> <li>World Population Clock (French) <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.worldpopclock.com">WorldPopClock.com - World population clock</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:Link_rot" title="వికీపీడియా:Link rot"><span title=" Dead link since నవంబర్ 2024">permanent dead link</span></a></i>]</span></sup>.</i></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cicred.org/Eng/Publications/IndexPublications.htm">Committee for International Cooperation in National Research in Demography</a> Digital library: Complete collection of books and countries monographs published by CICRED from 1973 until today.</li> <li>New England Coalition for Sustainable Population <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070301130913/http://www.necsp.org/">NECSP HomePage</a></li> <li>Population in the News <a rel="nofollow" class="external text" href="http://populationinthenews.com/">Daily news round-up</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100203224001/http://populationinthenews.com/">Archived</a> 2010-02-03 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070927092719/http://www.sieds.it/index_en.htm">SIEDS, Italian Society of Economics Demography and Statistics</a></li></ul>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జనాభా&oldid=4359098">https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=జనాభా&oldid=4359098</a>" నుండి వెలికితీశారు</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక:వర్గాలు">వర్గాలు</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8B%E0%B0%AF%E0%B0%BF%E0%B0%A8_%E0%B0%AB%E0%B1%88%E0%B0%B2%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81_%E0%B0%97%E0%B0%B2_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:తెగిపోయిన ఫైలులింకులు గల పేజీలు">తెగిపోయిన ఫైలులింకులు గల పేజీలు</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:July_2007_%E0%B0%A8%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%BF_%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81_%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%A8_%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%A0%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8_%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="వర్గం:July 2007 నుండి మూలాలు చేర్చవలసిన పాఠ్యమున్న వ్యాసాలు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">July 2007 నుండి మూలాలు చేర్చవలసిన పాఠ్యమున్న వ్యాసాలు</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:All_articles_with_dead_external_links" title="వర్గం:All articles with dead external links">All articles with dead external links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%95_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:సామాజిక శాస్త్రాలు">సామాజిక శాస్త్రాలు</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="వర్గం:జనాభా">జనాభా</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:జనాభా గణాంకాలు">జనాభా గణాంకాలు</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%97%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%95_%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81" title="వర్గం:గణాంక శాస్త్రము">గణాంక శాస్త్రము</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">దాచిన వర్గాలు: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="వర్గం:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Webarchive_template_wayback_links" title="వర్గం:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Articles_with_permanently_dead_external_links" title="వర్గం:Articles with permanently dead external links">Articles with permanently dead external links</a></li></ul></div></div> </div> </div> <div id="mw-navigation"> <h2>మార్గదర్శకపు మెనూ</h2> <div id="mw-head"> <nav id="p-personal" class="mw-portlet mw-portlet-personal vector-user-menu-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-personal-label" > <h3 id="p-personal-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">వ్యక్తిగత పరికరాలు</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anonuserpage" class="mw-list-item"><span title="మీ ఐపీ చిరునామాకి సంబంధించిన వాడుకరి పేజీ">లాగిన్ అయిలేరు</span></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A" title="ఈ ఐపీ చిరునామా నుండి చేసిన మార్పుల గురించి చర్చ [n]" accesskey="n"><span>ఈ IP కి సంబంధించిన చర్చ</span></a></li><li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81-%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ఈ IP అడ్రసు నుండి చేసిన దిద్దుబాట్ల జాబితా [y]" accesskey="y"><span>మార్పుచేర్పులు</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు"><span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a></li><li id="pt-login" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o"><span>లాగినవండి</span></a></li> </ul> </div> </nav> <div id="left-navigation"> <nav id="p-namespaces" class="mw-portlet mw-portlet-namespaces vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-namespaces-label" > <h3 id="p-namespaces-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">పేరుబరులు</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="విషయపు పేజీని చూడండి [c]" accesskey="c"><span>వ్యాసం</span></a></li><li id="ca-talk" class="new mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A:%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="విషయపు పేజీ గురించి చర్చ (పేజీ ఉనికిలో లేదు) [t]" accesskey="t"><span>చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-variants" class="mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-variants-label" > <input type="checkbox" id="p-variants-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-variants" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-variants-label" > <label id="p-variants-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">తెలుగు</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation"> <nav id="p-views" class="mw-portlet mw-portlet-views vector-menu-tabs vector-menu-tabs-legacy vector-menu" aria-labelledby="p-views-label" > <h3 id="p-views-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">చూపులు</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-edit" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>మార్చు</span></a></li><li id="ca-history" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=history" title="ఈ పేజీ మునుపటి కూర్పులు [h]" accesskey="h"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-cactions" class="mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-menu-dropdown vector-menu" aria-labelledby="p-cactions-label" title="మరిన్ని ఎంపికలు" > <input type="checkbox" id="p-cactions-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-cactions" class="vector-menu-checkbox" aria-labelledby="p-cactions-label" > <label id="p-cactions-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">మరిన్ని</span> </label> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </nav> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <h3 >వెతుకు</h3> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="vector-search-box-form"> <div id="simpleSearch" class="vector-search-box-inner" data-search-loc="header-navigation"> <input class="vector-search-box-input" type="search" name="search" placeholder="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" aria-label="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" autocapitalize="sentences" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <input type="hidden" name="title" value="ప్రత్యేక:అన్వేషణ"> <input id="mw-searchButton" class="searchButton mw-fallbackSearchButton" type="submit" name="fulltext" title="పేజీలలో ఈ పాఠ్యం కొరకు వెతుకు" value="వెతుకు"> <input id="searchButton" class="searchButton" type="submit" name="go" title="కచ్చితంగా ఇదే పేరుతో పేజీ ఉంటే అక్కడికి తీసుకెళ్ళు" value="వెళ్లు"> </div> </form> </div> </div> </div> <div id="mw-panel" class="vector-legacy-sidebar"> <div id="p-logo" role="banner"> <a class="mw-wiki-logo" href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="మొదటి పేజీ చూడండి"></a> </div> <nav id="p-navigation" class="mw-portlet mw-portlet-navigation vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-navigation-label" > <h3 id="p-navigation-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">మార్గదర్శకము</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="మొదటి పేజీ చూడండి [z]" accesskey="z"><span>మొదటి పేజీ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%83%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="ఓ యాదృచ్చిక పేజీని చూడండి [x]" accesskey="x"><span>యాదృచ్ఛిక పేజీ</span></a></li><li id="n-రచ్చబండ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B0%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%A1"><span>రచ్చబండ</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF"><span>వికీపీడియా గురించి</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:Contact_us"><span>సంప్రదింపు పేజీ</span></a></li><li id="n-sitesupport" class="mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_te.wikipedia.org&uselang=te" title="మాకు తోడ్పడండి"><span>విరాళాలు</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-పరస్పరక్రియ" class="mw-portlet mw-portlet-పరస్పరక్రియ vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-పరస్పరక్రియ-label" > <h3 id="p-పరస్పరక్రియ-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">పరస్పరక్రియ</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-సహాయసూచిక" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95"><span>సహాయసూచిక</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%BF" title="ప్రాజెక్టు గురించి, మీరేం చేయవచ్చు, సమాచారం ఎక్కడ దొరుకుతుంది"><span>సముదాయ పందిరి</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వికీలో ఇటీవల జరిగిన మార్పుల జాబితా. [r]" accesskey="r"><span>ఇటీవలి మార్పులు</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81"><span>కొత్త పేజీలు</span></a></li><li id="n-దస్త్రం-ఎక్కింపు" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:File_Upload_Wizard"><span>దస్త్రం ఎక్కింపు</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-tb" class="mw-portlet mw-portlet-tb vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-tb-label" > <h3 id="p-tb-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">పరికరాల పెట్టె</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" title="ఇక్కడికి లింకై ఉన్న అన్ని వికీ పేజీల జాబితా [j]" accesskey="j"><span>ఇక్కడికి లింకున్న పేజీలు</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE" rel="nofollow" title="ఈ పేజీకి లింకై ఉన్న పేజీల్లో జరిగిన ఇటీవలి మార్పులు [k]" accesskey="k"><span>సంబంధిత మార్పులు</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/వికీపీడియా:ఫైల్_ఎక్కింపు_విజర్డు" title="దస్త్రాలను ఎక్కించండి [u]" accesskey="u"><span>దస్త్రపు ఎక్కింపు</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక పేజీలన్నిటి జాబితా [q]" accesskey="q"><span>ప్రత్యేక పేజీలు</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&oldid=4359098" title="ఈ పేజీకి చెందిన ఈ కూర్పుకు శాశ్వత లింకు"><span>శాశ్వత లింకు</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=info" title="ఈ పేజీ గురించి మరింత సమాచారం"><span>పేజీ సమాచారం</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:CiteThisPage&page=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&id=4359098&wpFormIdentifier=titleform" title="ఈ పేజీని ఎలా ఉల్లేఖించాలనే దానిపై సమాచారం"><span>ఈ పేజీని ఉల్లేఖించండి</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%259C%25E0%25B0%25A8%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25AD%25E0%25B0%25BE"><span>పొట్టి URL ని పొందండి</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:QrCode&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%259C%25E0%25B0%25A8%25E0%25B0%25BE%25E0%25B0%25AD%25E0%25B0%25BE"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-coll-print_export" class="mw-portlet mw-portlet-coll-print_export vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-coll-print_export-label" > <h3 id="p-coll-print_export-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">ముద్రణ/ఎగుమతి</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%A3&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE"><span>ఓ పుస్తకాన్ని సృష్టించండి</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:DownloadAsPdf&page=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&action=show-download-screen"><span>PDF రూపంలో దించుకోండి</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&printable=yes" title="ఈ పేజీకి ముద్రించుకోదగ్గ కూర్పు [p]" accesskey="p"><span>అచ్చుతీయదగ్గ కూర్పు</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-wikibase-otherprojects" class="mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-wikibase-otherprojects-label" > <h3 id="p-wikibase-otherprojects-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">ఇతర ప్రాజెక్టులలో</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2625603" title="ఈ పేజీకి జత చేసి ఉన్న వికీడేటా పేజీకి లంకె [g]" accesskey="g"><span>వికీడేటా అంశం</span></a></li> </ul> </div> </nav> <nav id="p-lang" class="mw-portlet mw-portlet-lang vector-menu-portal portal vector-menu" aria-labelledby="p-lang-label" > <h3 id="p-lang-label" class="vector-menu-heading " > <span class="vector-menu-heading-label">ఇతర భాషలు</span> </h3> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Population" title="Population – ఇంగ్లీష్" lang="en" hreflang="en" data-title="Population" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ఇంగ్లీష్" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%A9%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AF%8A%E0%AE%95%E0%AF%88" title="இனத்தொகை – తమిళము" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இனத்தொகை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="తమిళము" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%83%D8%A7%D9%86" title="تعداد السكان – అరబిక్" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تعداد السكان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="అరబిక్" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Populyasiya" title="Populyasiya – అజర్బైజాని" lang="az" hreflang="az" data-title="Populyasiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="అజర్బైజాని" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция – బాష్కిర్" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Популяция" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="బాష్కిర్" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Populasyon" title="Populasyon – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Populasyon" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Папуляцыя – బెలారుషియన్" lang="be" hreflang="be" data-title="Папуляцыя" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="బెలారుషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Папуляцыя – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Папуляцыя" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популация – బల్గేరియన్" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Популация" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="బల్గేరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A0%E0%A7%80" title="জীবগোষ্ঠী – బంగ్లా" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জীবগোষ্ঠী" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="బంగ్లా" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Populacija" title="Populacija – బోస్నియన్" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Populacija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="బోస్నియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Poblaci%C3%B3" title="Població – కాటలాన్" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Població" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="కాటలాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%86" title="دانیشتووان – సెంట్రల్ కర్డిష్" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دانیشتووان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="సెంట్రల్ కర్డిష్" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Populace" title="Populace – చెక్" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Populace" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="చెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Population" title="Population – డానిష్" lang="da" hreflang="da" data-title="Population" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="డానిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Population_(Biologie)" title="Population (Biologie) – జర్మన్" lang="de" hreflang="de" data-title="Population (Biologie)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="జర్మన్" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Populacio" title="Populacio – ఎస్పెరాంటో" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Populacio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ఎస్పెరాంటో" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Poblaci%C3%B3n" title="Población – స్పానిష్" lang="es" hreflang="es" data-title="Población" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="స్పానిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Populatsioon" title="Populatsioon – ఎస్టోనియన్" lang="et" hreflang="et" data-title="Populatsioon" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ఎస్టోనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Populazio_(biologia)" title="Populazio (biologia) – బాస్క్యూ" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Populazio (biologia)" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="బాస్క్యూ" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA_(%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="جمعیت (زیست‌شناسی) – పర్షియన్" lang="fa" hreflang="fa" data-title="جمعیت (زیست‌شناسی)" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="పర్షియన్" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Populaatio" title="Populaatio – ఫిన్నిష్" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Populaatio" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ఫిన్నిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Population" title="Population – ఫ్రెంచ్" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Population" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ఫ్రెంచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Populacion" title="Populacion – Arpitan" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Populacion" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="Arpitan" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Populaasje_(biology)" title="Populaasje (biology) – పశ్చిమ ఫ్రిసియన్" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Populaasje (biology)" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="పశ్చిమ ఫ్రిసియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Pobal_(Bitheola%C3%ADocht)" title="Pobal (Bitheolaíocht) – ఐరిష్" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Pobal (Bitheolaíocht)" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ఐరిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Poboaci%C3%B3n_(biolox%C3%ADa)" title="Poboación (bioloxía) – గాలిషియన్" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Poboación (bioloxía)" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="గాలిషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%95%D7%9B%D7%9C%D7%95%D7%A1%D7%99%D7%99%D7%94" title="אוכלוסייה – హిబ్రూ" lang="he" hreflang="he" data-title="אוכלוסייה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="హిబ్రూ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Populacija_(biologija)" title="Populacija (biologija) – క్రొయేషియన్" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Populacija (biologija)" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="క్రొయేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Popul%C3%A1ci%C3%B3" title="Populáció – హంగేరియన్" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Populáció" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="హంగేరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1" title="Պոպուլյացիա – ఆర్మేనియన్" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Պոպուլյացիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ఆర్మేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Penduduk#Penduduk_dunia" title="Penduduk – ఇండోనేషియన్" lang="id" hreflang="id" data-title="Penduduk" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ఇండోనేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Stofn_(l%C3%ADffr%C3%A6%C3%B0i)" title="Stofn (líffræði) – ఐస్లాండిక్" lang="is" hreflang="is" data-title="Stofn (líffræði)" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ఐస్లాండిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%80%8B%E4%BD%93%E7%BE%A4" title="個体群 – జపనీస్" lang="ja" hreflang="ja" data-title="個体群" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="జపనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Cacah_jiwa" title="Cacah jiwa – జావనీస్" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Cacah jiwa" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="జావనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90" title="პოპულაცია – జార్జియన్" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პოპულაცია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="జార్జియన్" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция – కజఖ్" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Популяция" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="కజఖ్" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B0%9C%EC%B2%B4%EA%B5%B0" title="개체군 – కొరియన్" lang="ko" hreflang="ko" data-title="개체군" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="కొరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция – కిర్గిజ్" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Популяция" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="కిర్గిజ్" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Populatie_(biologie)" title="Populatie (biologie) – లిమ్బర్గిష్" lang="li" hreflang="li" data-title="Populatie (biologie)" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="లిమ్బర్గిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Populasi_(biologi)" title="Populasi (biologi) – మలయ్" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Populasi (biologi)" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="మలయ్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%BF%E0%A4%B2%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%83" title="मिल्याः – నెవారి" lang="new" hreflang="new" data-title="मिल्याः" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="నెవారి" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Populatie_(biologie)" title="Populatie (biologie) – డచ్" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Populatie (biologie)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="డచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Bestand" title="Bestand – నార్వేజియాన్ న్యోర్స్క్" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Bestand" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="నార్వేజియాన్ న్యోర్స్క్" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Populasjon" title="Populasjon – నార్వేజియన్ బొక్మాల్" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Populasjon" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="నార్వేజియన్ బొక్మాల్" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Poblashon" title="Poblashon – పపియమేంటో" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Poblashon" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="పపియమేంటో" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Populacja_(biologia)" title="Populacja (biologia) – పోలిష్" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Populacja (biologia)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="పోలిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Popula%C3%A7%C3%A3o_(biologia)" title="População (biologia) – పోర్చుగీస్" lang="pt" hreflang="pt" data-title="População (biologia)" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="పోర్చుగీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Populatsia" title="Populatsia – ఆరోమేనియన్" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Populatsia" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="ఆరోమేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B8%D1%8F" title="Популяция – రష్యన్" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Популяция" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="రష్యన్" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Populacija_(biologija)" title="Populacija (biologija) – సేర్బో-క్రొయేషియన్" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Populacija (biologija)" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="సేర్బో-క్రొయేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Popul%C3%A1cia_(biol%C3%B3gia)" title="Populácia (biológia) – స్లోవక్" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Populácia (biológia)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="స్లోవక్" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Populacija_(biologija)" title="Populacija (biologija) – స్లోవేనియన్" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Populacija (biologija)" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="స్లోవేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Popullata" title="Popullata – అల్బేనియన్" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Popullata" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="అల్బేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%98%D0%B0_(%D0%B1%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%98%D0%B0)" title="Популација (биологија) – సెర్బియన్" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Популација (биологија)" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="సెర్బియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Population" title="Population – స్వీడిష్" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Population" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="స్వీడిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Pop%C3%BClasyon_(biyoloji)" title="Popülasyon (biyoloji) – టర్కిష్" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Popülasyon (biyoloji)" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="టర్కిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tw mw-list-item"><a href="https://tw.wikipedia.org/wiki/Nnipa_dodo%C9%94" title="Nnipa dodoɔ – ట్వి" lang="tw" hreflang="tw" data-title="Nnipa dodoɔ" data-language-autonym="Twi" data-language-local-name="ట్వి" class="interlanguage-link-target"><span>Twi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%86%D1%96%D1%8F" title="Популяція – ఉక్రెయినియన్" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Популяція" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ఉక్రెయినియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Populyatsiya" title="Populyatsiya – ఉజ్బెక్" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Populyatsiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ఉజ్బెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Qu%E1%BA%A7n_th%E1%BB%83_(sinh_h%E1%BB%8Dc)" title="Quần thể (sinh học) – వియత్నామీస్" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Quần thể (sinh học)" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="వియత్నామీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Peupl%C3%A5cion" title="Peuplåcion – వాలూన్" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Peuplåcion" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="వాలూన్" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%8D%E7%BE%A4" title="种群 – వు చైనీస్" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="种群" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="వు చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%A7%8D%E7%BE%A4" title="种群 – చైనీస్" lang="zh" hreflang="zh" data-title="种群" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C3%BBn-th%C3%A9" title="Kûn-thé – మిన్ నాన్ చైనీస్" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kûn-thé" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="మిన్ నాన్ చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%A8%AE%E7%BE%A4" title="種群 – కాంటనీస్" lang="yue" hreflang="yue" data-title="種群" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="కాంటనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2625603#sitelinks-wikipedia" title="భాషాలింకులను మార్చు" class="wbc-editpage">లంకెలను మార్చు</a></span></div> </div> </nav> </div> </div> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ఈ పేజీలో చివరి మార్పు 13 నవంబరు 2024న 19:16కు జరిగింది.</li> <li id="footer-info-copyright">పాఠ్యం <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">క్రియేటివ్ కామన్స్ అట్రిబ్యూషన్/షేర్-ఎలైక్ లైసెన్సు</a>; క్రింద లభ్యం అదనపు షరతులు వర్తించవచ్చు. మరిన్ని వివరాలకు <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">వాడుక నియమాలను</a> చూడండి.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">గోప్యతా విధానం</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF">వికీపీడియా గురించి</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%A7%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%85%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81">అస్వీకారములు</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">వృద్ధికారులు</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/te.wikipedia.org">గణాంకాలు</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">కుకీ ప్రకటన</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//te.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">మొబైల్ వీక్షణ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.log.warn("This page is using the deprecated ResourceLoader module \"codex-search-styles\".\n[1.43] Use a CodexModule with codexComponents to set your specific components used: https://www.mediawiki.org/wiki/Codex#Using_a_limited_subset_of_components");mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.canary-97fbc6d6b-6cvvz","wgBackendResponseTime":105,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.212","walltime":"0.280","ppvisitednodes":{"value":553,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":8415,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":742,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":15,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":13015,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 213.244 1 -total"," 64.38% 137.290 1 మూస:మూలాలజాబితా"," 46.57% 99.300 1 మూస:Cite_press_release"," 16.87% 35.975 1 మూస:Dead_link"," 14.52% 30.965 5 మూస:Webarchive"," 14.34% 30.589 1 మూస:Fix"," 13.10% 27.928 2 మూస:Category_handler"," 3.43% 7.307 1 మూస:Cite_web"," 1.68% 3.576 3 మూస:Main_other"," 1.57% 3.347 1 మూస:Fix/category"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.105","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":3115803,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-77bc9d5b54-bglmm","timestamp":"20241118120615","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0c1c\u0c28\u0c3e\u0c2d\u0c3e","url":"https:\/\/te.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B0%9C%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2625603","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2625603","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-12-01T01:49:53Z","dateModified":"2024-11-13T19:16:14Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/30\/India-demography.png","headline":"\u0c12\u0c15 \u0c1c\u0c3e\u0c24\u0c3f\u0c15\u0c3f \u0c1a\u0c46\u0c02\u0c26\u0c3f\u0c28 \u0c38\u0c02\u0c16\u0c4d\u0c2f\u0c28\u0c41 \u0c1a\u0c46\u0c2a\u0c4d\u0c2a\u0c21\u0c3e\u0c28\u0c3f\u0c15\u0c3f \u0c35\u0c3e\u0c21\u0c41\u0c24\u0c3e\u0c30\u0c41."}</script> </body> </html>