CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="vi" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Liên Xô – Wikipedia tiếng Việt</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )viwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"vi normal","wgMonthNames":["","tháng 1","tháng 2","tháng 3","tháng 4","tháng 5","tháng 6","tháng 7","tháng 8","tháng 9","tháng 10","tháng 11","tháng 12"],"wgRequestId":"359ea84a-b264-4eb1-b0dc-6ad4b207ff5b","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Liên_Xô","wgTitle":"Liên Xô","wgCurRevisionId":71950379,"wgRevisionId":71950379,"wgArticleId":4353,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Trang có các đối số formatnum không phải số","Pages using the Phonos extension","Bài viết có văn bản tiếng Nga","Bài viết có văn bản tiếng Anh","Nguồn CS1 tiếng Anh (en)","Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback","Nguồn CS1 tiếng Nga (ru)","Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả","Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn","Trang sử dụng liên kết tự động ISBN", "Trang có tham số bản mẫu khóa trang không đúng","Bài có mô tả ngắn","Mô tả ngắn khác với Wikidata","Bài viết có thể quá dài","Trang cần được biên tập lại","Trang thiếu chú thích trong bài","Bài viết thiếu trích dẫn trong văn bản","Bài có nhiều vấn đề","Pages using deprecated image syntax","Bài viết có nguồn tham khảo tiếng Nga (ru)","Bài viết có văn bản tiếng Ukraina","Bài viết có văn bản tiếng Belarus","Bài viết có văn bản tiếng Uzbek","Bài viết có văn bản tiếng Kazakh","Bài viết có văn bản tiếng Gruzia","Bài viết có văn bản tiếng Azerbaijan","Bài viết có văn bản tiếng Litva","Bài viết có văn bản tiếng Moldova","Bài viết có văn bản tiếng Romania","Bài viết có văn bản tiếng Latvia","Bài viết có văn bản tiếng Kyrgyz","Bài viết có văn bản tiếng Tajik","Bài viết có văn bản tiếng Armenia", "Bài viết có văn bản tiếng Turkmen","Bài viết có văn bản tiếng Estonia","Trang có bản mẫu cổng thông tin trống","Bài viết dùng ngôn ngữ mập mờ","Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin","Liên Xô","Hệ thống xã hội chủ nghĩa","Lịch sử Nga","Cựu quốc gia","Cựu quốc gia châu Á","Cựu quốc gia châu Âu","Quốc gia cộng sản","Cựu Cộng hòa Xô viết","Siêu cường","Nga thế kỷ 20","Cựu cộng hòa xã hội chủ nghĩa","Lịch sử Liên Xô","Nhà nước vô thần","Cộng sản ở Nga","Cựu quốc gia Slav","Cựu quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc","Cựu chính thể trong Chiến tranh Lạnh","Quốc gia và vùng lãnh thổ nói tiếng Nga","Nhà nước Xô viết","Cựu quốc gia ở Trung Á","Cựu quốc gia Tây Á","Cựu đế quốc","Nước Cộng hòa Xô viết","Quốc gia và vùng lãnh thổ chấm dứt năm 1991", "Nhà nước toàn trị","Quốc gia và vùng lãnh thổ khởi đầu năm 1922"],"wgPageViewLanguage":"vi","wgPageContentLanguage":"vi","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Liên_Xô","wgRelevantArticleId":4353,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"vi","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"vi"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":300000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false ,"wgWikibaseItemId":"Q15180","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.phonos.styles":"ready","ext.phonos.icons":"ready","ext.math.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.tablesorter.styles":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.phonos.init","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.tablesorter","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.did_you_mean","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.AVIM","ext.gadget.AVIM_portlet","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.purgetab","ext.gadget.switcher","ext.gadget.AdvancedSiteNotices","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.cite.styles%7Cext.math.styles%7Cext.phonos.icons%2Cstyles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cjquery.tablesorter.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=vi&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=vi&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg/1200px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="600"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg/800px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="400"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg/640px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="320"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Liên Xô – Wikipedia tiếng Việt"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//vi.m.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Sửa đổi" href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (vi)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//vi.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.vi"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Nguồn cấp Atom của Wikipedia" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Liên_Xô rootpage-Liên_Xô skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Bước tới nội dung</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Trình đơn chính" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Trình đơn chính </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Trình đơn chính</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Điều hướng </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" title="Xem trang chính [z]" accesskey="z">Trang Chính</a></li><li id="n-wikipedia-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:N%E1%BB%99i_dung_ch%E1%BB%8Dn_l%E1%BB%8Dc">Nội dung chọn lọc</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ng%E1%BA%ABu_nhi%C3%AAn" title="Xem trang ngẫu nhiên [x]" accesskey="x">Bài viết ngẫu nhiên</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_g%E1%BA%A7n_%C4%91%C3%A2y" title="Danh sách thay đổi gần đây trong wiki [r]" accesskey="r">Thay đổi gần đây</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:B%C3%A1o_l%E1%BB%97i_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt">Báo lỗi nội dung</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikipedia-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikipedia-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Tương tác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-wikipedia-helppage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:S%C3%A1ch_h%C6%B0%E1%BB%9Bng_d%E1%BA%ABn">Hướng dẫn</a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng" title="Giới thiệu dự án, cách sử dụng và tìm kiếm thông tin ở đây">Cộng đồng</a></li><li id="n-wikipedia-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn">Thảo luận chung</a></li><li id="n-wikipedia-helpdesk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%C3%BAp_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_Wikipedia">Giúp sử dụng</a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="//vi.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Liên_lạc">Liên lạc</a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%ACnh_t%E1%BA%A3i_l%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_tin">Tải lên tập tin</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Trang_Ch%C3%ADnh" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Bách khoa toàn thư mở" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-vi.svg" width="120" height="10" style="width: 7.5em; height: 0.625em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f"> Tìm kiếm </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Tìm kiếm trên Wikipedia" aria-label="Tìm kiếm trên Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Tìm kiếm Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Đặc_biệt:Tìm_kiếm"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Tìm kiếm</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Công cụ cá nhân"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Giao diện" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Giao diện </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi" class="">Quyên góp</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Li%C3%AAn+X%C3%B4" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản" class="">Tạo tài khoản</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Li%C3%AAn+X%C3%B4" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o" class="">Đăng nhập</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Thêm tùy chọn" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ cá nhân" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Công cụ cá nhân </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Bảng chọn thành viên" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_vi.wikipedia.org&uselang=vi">Quyên góp</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:M%E1%BB%9F_t%C3%A0i_kho%E1%BA%A3n&returnto=Li%C3%AAn+X%C3%B4" title="Bạn được khuyến khích mở tài khoản và đăng nhập; tuy nhiên, không bắt buộc phải có tài khoản"> Tạo tài khoản</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C4%83ng_nh%E1%BA%ADp&returnto=Li%C3%AAn+X%C3%B4" title="Đăng nhập sẽ có lợi hơn, tuy nhiên không bắt buộc. [o]" accesskey="o"> Đăng nhập</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Trang dành cho người dùng chưa đăng nhập <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u" aria-label="Tìm hiểu thêm về sửa đổi">tìm hiểu thêm</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:%C4%90%C3%B3ng_g%C3%B3p_c%E1%BB%A7a_t%C3%B4i" title="Danh sách các sửa đổi được thực hiện qua địa chỉ IP này [y]" accesskey="y">Đóng góp</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_t%C3%B4i" title="Thảo luận với địa chỉ IP này [n]" accesskey="n">Thảo luận cho địa chỉ IP này</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Trang Web"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Nội dung" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Nội dung</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ẩn</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Đầu</div> </a> </li> <li id="toc-Quốc_hiệu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Quốc_hiệu"> <div class="vector-toc-text"> 1 Quốc hiệu </div> </a> <ul id="toc-Quốc_hiệu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Địa_lý" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Địa_lý"> <div class="vector-toc-text"> 2 Địa lý </div> </a> <ul id="toc-Địa_lý-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lãnh_thổ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lãnh_thổ"> <div class="vector-toc-text"> 3 Lãnh thổ </div> </a> <ul id="toc-Lãnh_thổ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Lịch_sử" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Lịch_sử"> <div class="vector-toc-text"> 4 Lịch sử </div> </a> <button aria-controls="toc-Lịch_sử-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Lịch sử </button> <ul id="toc-Lịch_sử-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cách_mạng_và_sự_hình_thành" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cách_mạng_và_sự_hình_thành"> <div class="vector-toc-text"> 4.1 Cách mạng và sự hình thành </div> </a> <ul id="toc-Cách_mạng_và_sự_hình_thành-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trước_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trước_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai"> <div class="vector-toc-text"> 4.2 Trước Chiến tranh thế giới thứ hai </div> </a> <ul id="toc-Trước_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trong_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Trong_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai"> <div class="vector-toc-text"> 4.3 Trong Chiến tranh thế giới thứ hai </div> </a> <ul id="toc-Trong_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sau_chiến_tranh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sau_chiến_tranh"> <div class="vector-toc-text"> 4.4 Sau chiến tranh </div> </a> <ul id="toc-Sau_chiến_tranh-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Phục_hồi_(1945_–_1955)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Phục_hồi_(1945_–_1955)"> <div class="vector-toc-text"> 4.4.1 Phục hồi (1945 – 1955) </div> </a> <ul id="toc-Phục_hồi_(1945_–_1955)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Siêu_cường_thế_giới_(1955_–_1975)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Siêu_cường_thế_giới_(1955_–_1975)"> <div class="vector-toc-text"> 4.4.2 Siêu cường thế giới (1955 – 1975) </div> </a> <ul id="toc-Siêu_cường_thế_giới_(1955_–_1975)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Trì_trệ_(1980_–_1985)" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Trì_trệ_(1980_–_1985)"> <div class="vector-toc-text"> 4.4.3 Trì trệ (1980 – 1985) </div> </a> <ul id="toc-Trì_trệ_(1980_–_1985)-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Cải_tổ_và_tan_rã" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cải_tổ_và_tan_rã"> <div class="vector-toc-text"> 4.5 Cải tổ và tan rã </div> </a> <ul id="toc-Cải_tổ_và_tan_rã-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nguyên_nhân" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Nguyên_nhân"> <div class="vector-toc-text"> 4.5.1 Nguyên nhân </div> </a> <ul id="toc-Nguyên_nhân-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Hậu_quả_sau_khi_tan_rã" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Hậu_quả_sau_khi_tan_rã"> <div class="vector-toc-text"> 4.5.2 Hậu quả sau khi tan rã </div> </a> <ul id="toc-Hậu_quả_sau_khi_tan_rã-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chính_trị" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chính_trị"> <div class="vector-toc-text"> 5 Chính trị </div> </a> <button aria-controls="toc-Chính_trị-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Chính trị </button> <ul id="toc-Chính_trị-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Lập_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Lập_pháp"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Lập pháp </div> </a> <ul id="toc-Lập_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tư_pháp" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tư_pháp"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Tư pháp </div> </a> <ul id="toc-Tư_pháp-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Danh_sách_lãnh_đạo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Danh_sách_lãnh_đạo"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Danh sách lãnh đạo </div> </a> <ul id="toc-Danh_sách_lãnh_đạo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kinh_tế" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Kinh_tế"> <div class="vector-toc-text"> 6 Kinh tế </div> </a> <ul id="toc-Kinh_tế-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nhân_khẩu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Nhân_khẩu"> <div class="vector-toc-text"> 7 Nhân khẩu </div> </a> <button aria-controls="toc-Nhân_khẩu-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Nhân khẩu </button> <ul id="toc-Nhân_khẩu-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Dân_số" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dân_số"> <div class="vector-toc-text"> 7.1 Dân số </div> </a> <ul id="toc-Dân_số-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sắc_tộc" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sắc_tộc"> <div class="vector-toc-text"> 7.2 Sắc tộc </div> </a> <ul id="toc-Sắc_tộc-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ngôn_ngữ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ngôn_ngữ"> <div class="vector-toc-text"> 7.3 Ngôn ngữ </div> </a> <ul id="toc-Ngôn_ngữ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tôn_giáo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tôn_giáo"> <div class="vector-toc-text"> 7.4 Tôn giáo </div> </a> <ul id="toc-Tôn_giáo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Chương_trình_vũ_trụ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chương_trình_vũ_trụ"> <div class="vector-toc-text"> 8 Chương trình vũ trụ </div> </a> <button aria-controls="toc-Chương_trình_vũ_trụ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Chương trình vũ trụ </button> <ul id="toc-Chương_trình_vũ_trụ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Mở_đầu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Mở_đầu"> <div class="vector-toc-text"> 8.1 Mở đầu </div> </a> <ul id="toc-Mở_đầu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tiến_xa_hơn,_đưa_con_người_ra_ngoài_vũ_trụ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Tiến_xa_hơn,_đưa_con_người_ra_ngoài_vũ_trụ"> <div class="vector-toc-text"> 8.2 Tiến xa hơn, đưa con người ra ngoài vũ trụ </div> </a> <ul id="toc-Tiến_xa_hơn,_đưa_con_người_ra_ngoài_vũ_trụ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chạy_đua_với_Hoa_Kỳ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chạy_đua_với_Hoa_Kỳ"> <div class="vector-toc-text"> 8.3 Chạy đua với Hoa Kỳ </div> </a> <ul id="toc-Chạy_đua_với_Hoa_Kỳ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xây_dựng_trạm_vũ_trụ_Hòa_Bình" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Xây_dựng_trạm_vũ_trụ_Hòa_Bình"> <div class="vector-toc-text"> 8.4 Xây dựng trạm vũ trụ Hòa Bình </div> </a> <ul id="toc-Xây_dựng_trạm_vũ_trụ_Hòa_Bình-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sau_cuộc_đua_không_gian" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sau_cuộc_đua_không_gian"> <div class="vector-toc-text"> 8.5 Sau cuộc đua không gian </div> </a> <ul id="toc-Sau_cuộc_đua_không_gian-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kế_tục_chương_trình_vũ_trụ_của_Liên_Xô" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kế_tục_chương_trình_vũ_trụ_của_Liên_Xô"> <div class="vector-toc-text"> 8.6 Kế tục chương trình vũ trụ của Liên Xô </div> </a> <ul id="toc-Kế_tục_chương_trình_vũ_trụ_của_Liên_Xô-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Khoa_học_và_công_nghệ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Khoa_học_và_công_nghệ"> <div class="vector-toc-text"> 9 Khoa học và công nghệ </div> </a> <ul id="toc-Khoa_học_và_công_nghệ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Di_sản" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Di_sản"> <div class="vector-toc-text"> 10 Di sản </div> </a> <ul id="toc-Di_sản-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ảnh_hưởng" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ảnh_hưởng"> <div class="vector-toc-text"> 11 Ảnh hưởng </div> </a> <button aria-controls="toc-Ảnh_hưởng-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Hiện/ẩn mục Ảnh hưởng </button> <ul id="toc-Ảnh_hưởng-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Các_nước_đồng_minh/vệ_tinh" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_nước_đồng_minh/vệ_tinh"> <div class="vector-toc-text"> 11.1 Các nước đồng minh/vệ tinh </div> </a> <ul id="toc-Các_nước_đồng_minh/vệ_tinh-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_quốc_gia_thân_thiết" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_quốc_gia_thân_thiết"> <div class="vector-toc-text"> 11.2 Các quốc gia thân thiết </div> </a> <ul id="toc-Các_quốc_gia_thân_thiết-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_nước_cộng_sản_đối_lập" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_nước_cộng_sản_đối_lập"> <div class="vector-toc-text"> 11.3 Các nước cộng sản đối lập </div> </a> <ul id="toc-Các_nước_cộng_sản_đối_lập-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Các_nước_trung_lập" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Các_nước_trung_lập"> <div class="vector-toc-text"> 11.4 Các nước trung lập </div> </a> <ul id="toc-Các_nước_trung_lập-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Phân_cấp_hành_chính" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Phân_cấp_hành_chính"> <div class="vector-toc-text"> 12 Phân cấp hành chính </div> </a> <ul id="toc-Phân_cấp_hành_chính-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Văn_hóa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Văn_hóa"> <div class="vector-toc-text"> 13 Văn hóa </div> </a> <ul id="toc-Văn_hóa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Thể_thao" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Thể_thao"> <div class="vector-toc-text"> 14 Thể thao </div> </a> <ul id="toc-Thể_thao-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ngày_lễ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ngày_lễ"> <div class="vector-toc-text"> 15 Ngày lễ </div> </a> <ul id="toc-Ngày_lễ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Xem_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Xem_thêm"> <div class="vector-toc-text"> 16 Xem thêm </div> </a> <ul id="toc-Xem_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ghi_chú" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ghi_chú"> <div class="vector-toc-text"> 17 Ghi chú </div> </a> <ul id="toc-Ghi_chú-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Chú_thích" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Chú_thích"> <div class="vector-toc-text"> 18 Chú thích </div> </a> <ul id="toc-Chú_thích-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Tham_khảo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Tham_khảo"> <div class="vector-toc-text"> 19 Tham khảo </div> </a> <ul id="toc-Tham_khảo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Đọc_thêm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Đọc_thêm"> <div class="vector-toc-text"> 20 Đọc thêm </div> </a> <ul id="toc-Đọc_thêm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Liên_kết_ngoài" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Liên_kết_ngoài"> <div class="vector-toc-text"> 21 Liên kết ngoài </div> </a> <ul id="toc-Liên_kết_ngoài-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Nội dung" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Đóng mở mục lục" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Đóng mở mục lục </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Liên Xô</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Xem bài viết trong ngôn ngữ khác. Bài có sẵn trong 214 ngôn ngữ" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-214" aria-hidden="true" > 214 ngôn ngữ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – Tiếng Achinese" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="Tiếng Achinese" class="interlanguage-link-target">Acèh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%8D_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB_%D0%97%D1%8D%D0%B3%D1%83%D1%8D%D1%82%D1%85%D1%8D%D1%80" title="Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр – Tiếng Kabardian" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Республикэ Совет Социал Зэгуэтхэр" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="Tiếng Kabardian" class="interlanguage-link-target">Адыгэбзэ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sowjetunie" title="Sowjetunie – Tiếng Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Sowjetunie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Tiếng Afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="Tiếng Đức (Thụy Sĩ)" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%B6%E1%89%AA%E1%8B%AC%E1%89%B5_%E1%88%95%E1%89%A5%E1%88%A8%E1%89%B5" title="ሶቪዬት ሕብረት – Tiếng Amharic" lang="am" hreflang="am" data-title="ሶቪዬት ሕብረት" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="Tiếng Amharic" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Sovjetlitto" title="Sovjetlitto – Tiếng Inari Sami" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Sovjetlitto" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="Tiếng Inari Sami" class="interlanguage-link-target">Anarâškielâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Sofiet_Gesamnung" title="Sofiet Gesamnung – Tiếng Anh cổ" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Sofiet Gesamnung" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="Tiếng Anh cổ" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%82%D3%99_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%82%D3%99_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%9B%D3%99%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D0%B8%D0%B4%D0%B3%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Асоветтә Социалисттә Республикақәа Реидгыла – Tiếng Abkhazia" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Асоветтә Социалисттә Республикақәа Реидгыла" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="Tiếng Abkhazia" class="interlanguage-link-target">Аԥсшәа</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D9%8A%D8%AA%D9%8A" title="الاتحاد السوفيتي – Tiếng Ả Rập" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الاتحاد السوفيتي" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_de_Republicas_Socialistas_Sovieticas" title="Unión de Republicas Socialistas Sovieticas – Tiếng Aragon" lang="an" hreflang="an" data-title="Unión de Republicas Socialistas Sovieticas" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="Tiếng Aragon" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Միութիւն – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Խորհրդային Միութիւն" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9B%27%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%9F_%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%98" title="ছ'ভিয়েট সংঘ – Tiếng Assam" lang="as" hreflang="as" data-title="ছ'ভিয়েট সংঘ" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="Tiếng Assam" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Xuni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Xunión Soviética – Tiếng Asturias" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Xunión Soviética" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Tiếng Asturias" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Joaty_Sovi%C3%A9tiko" title="Joaty Soviétiko – Tiếng Guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Joaty Soviétiko" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="Tiếng Guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F%D0%B1_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D1%8A%D1%83%D0%BB_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0%D1%8F%D0%BB%D1%8A%D1%83%D0%BB_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D0%B8" title="Советияб Союзалъул Социялизмаялъул Республикаби – Tiếng Avaric" lang="av" hreflang="av" data-title="Советияб Союзалъул Социялизмаялъул Республикаби" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="Tiếng Avaric" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/SSR%C4%B0" title="SSRİ – Tiếng Azerbaijan" lang="az" hreflang="az" data-title="SSRİ" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Tiếng Azerbaijan" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="شوروی – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="شوروی" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – Tiếng Indonesia" lang="id" hreflang="id" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Tiếng Indonesia" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kesatuan_Soviet" title="Kesatuan Soviet – Tiếng Mã Lai" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kesatuan Soviet" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Tiếng Mã Lai" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – Tiếng Bali" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="Tiếng Bali" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8B%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A4_%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="সোভিয়েত ইউনিয়ন – Tiếng Bangla" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সোভিয়েত ইউনিয়ন" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Tiếng Bangla" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/So%CD%98-li%C3%A2n" title="So͘-liân – Tiếng Mân Nam" lang="nan" hreflang="nan" data-title="So͘-liân" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Tiếng Mân Nam" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D1%8B" title="Совет Социалистик Республикалар Союзы – Tiếng Bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Совет Социалистик Республикалар Союзы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Tiếng Bashkir" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік – Tiếng Belarus" lang="be" hreflang="be" data-title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Tiếng Belarus" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%A8%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A8" title="सोवियत यूनियन – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सोवियत यूनियन" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Tiếng Bavaria" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Tiếng Bavaria" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A6%E0%BD%B4%E0%BD%A0%E0%BD%B4%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%BA%E0%BD%93%E0%BC%8B" title="སུའུ་ལེན་ – Tiếng Tây Tạng" lang="bo" hreflang="bo" data-title="སུའུ་ལེན་" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="Tiếng Tây Tạng" class="interlanguage-link-target">བོད་ཡིག</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sovjetski_Savez" title="Sovjetski Savez – Tiếng Bosnia" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sovjetski Savez" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Tiếng Bosnia" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Unaniezh_ar_Republiko%C3%B9_Sokialour_Soviedel" title="Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel – Tiếng Breton" lang="br" hreflang="br" data-title="Unaniezh ar Republikoù Sokialour Soviedel" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Tiếng Breton" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D1%8E%D0%B7_%D0%BD%D0%B0_%D1%81%D1%8A%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%82%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%80%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Съюз на съветските социалистически републики – Tiếng Bulgaria" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Съюз на съветските социалистически републики" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Tiếng Bulgaria" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D2%AF%D0%B1%D0%BB%D1%8D%D0%BB%D1%82%D1%8D_%D1%85%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%BE%D1%82%D0%BE_%D1%83%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Зүблэлтэ холбоото улас – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Зүблэлтэ холбоото улас" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3_de_Rep%C3%BAbliques_Socialistes_Sovi%C3%A8tiques" title="Unió de Repúbliques Socialistes Soviètiques – Tiếng Catalan" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Unió de Repúbliques Socialistes Soviètiques" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Tiếng Catalan" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Unyong_Sobyet" title="Unyong Sobyet – Tiếng Cebuano" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Unyong Sobyet" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="Tiếng Cebuano" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D0%B5%D0%BD_%D0%9F%C4%95%D1%80%D0%BB%D0%B5%D1%88%C4%95%D0%B2%C4%95" title="Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ – Tiếng Chuvash" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Совет Социализм Республикисен Пĕрлешĕвĕ" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Tiếng Chuvash" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sov%C4%9Btsk%C3%BD_svaz" title="Sovětský svaz – Tiếng Séc" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Sovětský svaz" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tiếng Séc" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Yr_Undeb_Sofietaidd" title="Yr Undeb Sofietaidd – Tiếng Wales" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Yr Undeb Sofietaidd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Tiếng Wales" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="bài chất lượng cao"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – Tiếng Đan Mạch" lang="da" hreflang="da" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Tiếng Đan Mạch" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%84%D8%A5%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%DA%A4%D9%8A%D8%A7%D8%AA%D9%8A" title="لإتحاد السوڤياتي – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="لإتحاد السوڤياتي" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Sovjetlihttu" title="Sovjetlihttu – Tiếng Sami Miền Bắc" lang="se" hreflang="se" data-title="Sovjetlihttu" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="Tiếng Sami Miền Bắc" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Pennsylvania German" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="Pennsylvania German" class="interlanguage-link-target">Deitsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Tiếng Đức" lang="de" hreflang="de" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Tiếng Đức" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%90%DE%AF%DE%88%DE%A8%DE%87%DE%AC%DE%93%DE%B0_%DE%87%DE%A8%DE%87%DE%B0%DE%8C%DE%A8%DE%80%DE%A7%DE%8B%DE%AA" title="ސޯވިއެޓް އިއްތިހާދު – Tiếng Divehi" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ސޯވިއެޓް އިއްތިހާދު" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="Tiếng Divehi" class="interlanguage-link-target">ދިވެހިބަސް</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Sowjetski_zw%C4%9Bzk" title="Sowjetski zwězk – Tiếng Hạ Sorbia" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Sowjetski zwězk" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="Tiếng Hạ Sorbia" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/N%C3%B5ukogude_Liit" title="Nõukogude Liit – Tiếng Estonia" lang="et" hreflang="et" data-title="Nõukogude Liit" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Tiếng Estonia" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%88%CE%BD%CF%89%CF%83%CE%B7_%CE%A3%CE%BF%CE%B2%CE%B9%CE%B5%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CE%A3%CE%BF%CF%83%CE%B9%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%B9%CE%BA%CF%8E%CE%BD_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%B9%CF%8E%CE%BD" title="Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών – Tiếng Hy Lạp" lang="el" hreflang="el" data-title="Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Tiếng Hy Lạp" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Tiếng Anh" lang="en" hreflang="en" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Tiếng Anh" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética – Tiếng Tây Ban Nha" lang="es" hreflang="es" data-title="Unión Soviética" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Tiếng Tây Ban Nha" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sovetunio" title="Sovetunio – Tiếng Quốc Tế Ngữ" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sovetunio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Tiếng Quốc Tế Ngữ" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética – Tiếng Extremadura" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Unión Soviética" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Tiếng Extremadura" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sobietar_Errepublika_Sozialisten_Batasuna" title="Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna – Tiếng Basque" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Tiếng Basque" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="اتحاد جماهیر شوروی – Tiếng Ba Tư" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اتحاد جماهیر شوروی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Tiếng Ba Tư" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Tiếng Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Tiếng Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Sovjetsamveldi%C3%B0" title="Sovjetsamveldið – Tiếng Faroe" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Sovjetsamveldið" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="Tiếng Faroe" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Union_des_r%C3%A9publiques_socialistes_sovi%C3%A9tiques" title="Union des républiques socialistes soviétiques – Tiếng Pháp" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Union des républiques socialistes soviétiques" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Tiếng Pháp" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Uny" title="Sovjet-Uny – Tiếng Frisia" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sovjet-Uny" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Tiếng Frisia" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietiche" title="Union Sovietiche – Tiếng Friulian" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Union Sovietiche" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="Tiếng Friulian" class="interlanguage-link-target">Furlan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tAontas_S%C3%B3iv%C3%A9adach" title="An tAontas Sóivéadach – Tiếng Ireland" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tAontas Sóivéadach" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Tiếng Ireland" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Unnaneys_ny_Pobblaghtyn_Soveidjagh_Soshiallagh" title="Unnaneys ny Pobblaghtyn Soveidjagh Soshiallagh – Tiếng Manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Unnaneys ny Pobblaghtyn Soveidjagh Soshiallagh" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="Tiếng Manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/An_t-Aonadh_Sobhiatach" title="An t-Aonadh Sobhiatach – Tiếng Gael Scotland" lang="gd" hreflang="gd" data-title="An t-Aonadh Sobhiatach" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="Tiếng Gael Scotland" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%B3n_Sovi%C3%A9tica" title="Unión Soviética – Tiếng Galician" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Unión Soviética" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Tiếng Galician" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Советий Социализма Республикай Союз – Tiếng Ingush" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Советий Социализма Республикай Союз" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="Tiếng Ingush" class="interlanguage-link-target">ГӀалгӀай</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E8%81%AF" title="蘇聯 – Tiếng Cám" lang="gan" hreflang="gan" data-title="蘇聯" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Tiếng Cám" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D8%A4%D8%B1%D9%88%D9%8A" title="شؤروي – Tiếng Gilaki" lang="glk" hreflang="glk" data-title="شؤروي" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="Tiếng Gilaki" class="interlanguage-link-target">گیلکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%B8%E0%AB%8B%E0%AA%B5%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AB%87%E0%AA%A4_%E0%AA%AF%E0%AB%81%E0%AA%A8%E0%AA%BF%E0%AA%AF%E0%AA%A8" title="સોવિયેત યુનિયન – Tiếng Gujarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="સોવિયેત યુનિયન" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="Tiếng Gujarati" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B8" title="𐌲𐌲𐌲𐌸 – Tiếng Gô-tích" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌲𐌲𐌲𐌸" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="Tiếng Gô-tích" class="interlanguage-link-target">𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/S%C3%BB-li%C3%A8n" title="Sû-lièn – Tiếng Khách Gia" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Sû-lièn" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Tiếng Khách Gia" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%86%8C%EB%A0%A8" title="소련 – Tiếng Hàn" lang="ko" hreflang="ko" data-title="소련" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Tiếng Hàn" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Tarayyar_Sobiyet" title="Tarayyar Sobiyet – Tiếng Hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Tarayyar Sobiyet" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="Tiếng Hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%80%D5%A1%D5%B6%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%84%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն – Tiếng Armenia" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Tiếng Armenia" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98" title="सोवियत संघ – Tiếng Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सोवियत संघ" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Tiếng Hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Sowjetski_zwjazk" title="Sowjetski zwjazk – Tiếng Thượng Sorbia" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Sowjetski zwjazk" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="Tiếng Thượng Sorbia" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sovjetski_Savez" title="Sovjetski Savez – Tiếng Croatia" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sovjetski Savez" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Tiếng Croatia" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Soviet-Uniono" title="Soviet-Uniono – Tiếng Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Soviet-Uniono" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Tiếng Ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Kappon_ti_Sobiet" title="Kappon ti Sobiet – Tiếng Iloko" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Kappon ti Sobiet" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="Tiếng Iloko" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8B%E0%A6%AD%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A4_%E0%A6%87%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="সোভিয়েত ইউনিয়ন – Tiếng Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="সোভিয়েত ইউনিয়ন" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Tiếng Bishnupriya" class="interlanguage-link-target">বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietic" title="Union Sovietic – Tiếng Khoa Học Quốc Tế" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Union Sovietic" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="Tiếng Khoa Học Quốc Tế" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Soviet-Union" title="Soviet-Union – Tiếng Interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Soviet-Union" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="Tiếng Interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Suviatam_Nunaa" title="Suviatam Nunaa – Tiếng Inupiaq" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Suviatam Nunaa" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="Tiếng Inupiaq" class="interlanguage-link-target">Iñupiatun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%A6%C3%A6%D0%B4%D0%B8%D1%81" title="Советон Цæдис – Tiếng Ossetic" lang="os" hreflang="os" data-title="Советон Цæдис" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="Tiếng Ossetic" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Isoviet_Union" title="Isoviet Union – Tiếng Xhosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Isoviet Union" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="Tiếng Xhosa" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Sov%C3%A9tr%C3%ADkin" title="Sovétríkin – Tiếng Iceland" lang="is" hreflang="is" data-title="Sovétríkin" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="Tiếng Iceland" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Unione_Sovietica" title="Unione Sovietica – Tiếng Italy" lang="it" hreflang="it" data-title="Unione Sovietica" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Tiếng Italy" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A8%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%9E%D7%95%D7%A2%D7%A6%D7%95%D7%AA" title="ברית המועצות – Tiếng Do Thái" lang="he" hreflang="he" data-title="ברית המועצות" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Tiếng Do Thái" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Uni_Sovy%C3%A8t" title="Uni Sovyèt – Tiếng Java" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Uni Sovyèt" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Tiếng Java" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B3%8A%E0%B2%B5%E0%B2%BF%E0%B2%AF%E0%B3%86%E0%B2%9F%E0%B3%8D_%E0%B2%92%E0%B2%95%E0%B3%8D%E0%B2%95%E0%B3%82%E0%B2%9F" title="ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ – Tiếng Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸೊವಿಯೆಟ್ ಒಕ್ಕೂಟ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Tiếng Kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D1%83" title="Совет Социалист Республикаланы Союзу – Tiếng Karachay-Balkar" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Совет Социалист Республикаланы Союзу" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="Tiếng Karachay-Balkar" class="interlanguage-link-target">Къарачай-малкъар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D%E1%83%97%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98" title="საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი – Tiếng Georgia" lang="ka" hreflang="ka" data-title="საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Tiếng Georgia" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%B5%D8%A4%D9%88%D9%90%D8%AA_%D8%A7%D9%90%D8%AA%D9%90%D9%81%D8%A7%D9%82" title="صؤوِت اِتِفاق – Tiếng Kashmir" lang="ks" hreflang="ks" data-title="صؤوِت اِتِفاق" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="Tiếng Kashmir" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D2%A3%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%9E%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B" title="Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы – Tiếng Kazakh" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Tiếng Kazakh" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/URSS" title="URSS – Tiếng Cornwall" lang="kw" hreflang="kw" data-title="URSS" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="Tiếng Cornwall" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D2%A3%D0%B5%D1%88%D1%82%D0%B5%D1%80_%D0%91%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8" title="Кеңештер Бирлиги – Tiếng Kyrgyz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Кеңештер Бирлиги" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Tiếng Kyrgyz" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Umoja_wa_Kisovyeti" title="Umoja wa Kisovyeti – Tiếng Swahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Umoja wa Kisovyeti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="Tiếng Swahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D3%A7%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D3%A7%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D3%A7%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%8F%D1%81%D0%BB%D3%A7%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз – Tiếng Komi" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Сӧветскӧй Социалистическӧй Республикаяслӧн Союз" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="Tiếng Komi" class="interlanguage-link-target">Коми</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/TSSS" title="TSSS – Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="TSSS" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target">Kotava</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Inyon_repiblik_sosyalis_sovyetik" title="Inyon repiblik sosyalis sovyetik – Tiếng Haiti" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Inyon repiblik sosyalis sovyetik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Tiếng Haiti" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Inyon_di_s%C3%A9_r%C3%A9piblik_sosyalis_sovy%C3%A9tik" title="Inyon di sé répiblik sosyalis sovyétik – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Inyon di sé répiblik sosyalis sovyétik" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Yek%C3%AEtiya_Komar%C3%AAn_Sovyet_%C3%AAn_Sosyal%C3%AEst" title="Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst – Tiếng Kurd" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Tiếng Kurd" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietica" title="Union Sovietica – Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Union Sovietica" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target">Ladin</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Union_Sovyetika" title="Union Sovyetika – Tiếng Ladino" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Union Sovyetika" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="Tiếng Ladino" class="interlanguage-link-target">Ladino</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AA%E0%BA%B0%E0%BA%AB%E0%BA%B0%E0%BA%9E%E0%BA%B2%E0%BA%9A%E0%BB%82%E0%BA%8A%E0%BA%A7%E0%BA%BD%E0%BA%94" title="ສະຫະພາບໂຊວຽດ – Tiếng Lào" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ສະຫະພາບໂຊວຽດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="Tiếng Lào" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Unio_Rerum_Publicarum_Sovieticarum_Socialisticarum" title="Unio Rerum Publicarum Sovieticarum Socialisticarum – Tiếng La-tinh" lang="la" hreflang="la" data-title="Unio Rerum Publicarum Sovieticarum Socialisticarum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Tiếng La-tinh" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Padomju_Savien%C4%ABba" title="Padomju Savienība – Tiếng Latvia" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Padomju Savienība" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Tiếng Latvia" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sowjetunioun" title="Sowjetunioun – Tiếng Luxembourg" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sowjetunioun" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Tiếng Luxembourg" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%B9%D1%80%D0%B8%D0%BD_%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BA%D3%80" title="Советрин Социализмдин Республикайрин ГалкӀ – Tiếng Lezghian" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Советрин Социализмдин Республикайрин ГалкӀ" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="Tiếng Lezghian" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Soviet%C5%B3_S%C4%85junga" title="Sovietų Sąjunga – Tiếng Litva" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Sovietų Sąjunga" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Tiếng Litva" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietica" title="Union Sovietica – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Union Sovietica" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie – Tiếng Limburg" lang="li" hreflang="li" data-title="Sovjet-Unie" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Tiếng Limburg" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Uni_de_Republicas_Sosialiste_Soviet" title="Uni de Republicas Sosialiste Soviet – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Uni de Republicas Sosialiste Soviet" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Nevvostoliitto" title="Nevvostoliitto – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Nevvostoliitto" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/sofygu%27e" title="sofygu'e – Tiếng Lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="sofygu'e" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="Tiếng Lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Union_di_Republegh_Socialista_Sovietegh" title="Union di Republegh Socialista Sovietegh – Tiếng Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Union di Republegh Socialista Sovietegh" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Tiếng Lombard" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Szovjetuni%C3%B3" title="Szovjetunió – Tiếng Hungary" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Szovjetunió" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Tiếng Hungary" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%98" title="सोभियत सङ्घ – Tiếng Maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="सोभियत सङ्घ" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="Tiếng Maithili" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%A1%D0%BE%D1%98%D1%83%D0%B7" title="Советски Сојуз – Tiếng Macedonia" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Советски Сојуз" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Tiếng Macedonia" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Firaisan%27_ny_Repoblika_S%C3%B4sialista_S%C3%B4vietika" title="Firaisan' ny Repoblika Sôsialista Sôvietika – Tiếng Malagasy" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Firaisan' ny Repoblika Sôsialista Sôvietika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Tiếng Malagasy" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B5%8B%E0%B4%B5%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D_%E0%B4%AF%E0%B5%82%E0%B4%A3%E0%B4%BF%E0%B4%AF%E0%B5%BB" title="സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ – Tiếng Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സോവിയറ്റ് യൂണിയൻ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Tiếng Malayalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Unjoni_Sovjetika" title="Unjoni Sovjetika – Tiếng Malta" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Unjoni Sovjetika" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="Tiếng Malta" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Hononga_Howete" title="Hononga Howete – Tiếng Māori" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Hononga Howete" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="Tiếng Māori" class="interlanguage-link-target">Māori</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%B5%E0%A5%8D%E0%A4%B9%E0%A4%BF%E0%A4%8F%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%82%E0%A4%98" title="सोव्हिएत संघ – Tiếng Marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="सोव्हिएत संघ" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="Tiếng Marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%A3%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%A1%E1%83%9D%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%A3%E1%83%A0%E1%83%98_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%A3%E1%83%91%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%99%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%A0%E1%83%A1%E1%83%AE%E1%83%A3" title="სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="სხუნუეფიშ სოციალისტური რესპუბლიკეფიშ რსხუ" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D9%8A%D9%8A%D8%AA%D9%89" title="الاتحاد السوفييتى – Tiếng Ả Rập Ai Cập" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الاتحاد السوفييتى" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Tiếng Ả Rập Ai Cập" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="شوروی – Tiếng Mazanderani" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="شوروی" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="Tiếng Mazanderani" class="interlanguage-link-target">مازِرونی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Uni_Soviet" title="Uni Soviet – Tiếng Minangkabau" lang="min" hreflang="min" data-title="Uni Soviet" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="Tiếng Minangkabau" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/S%C5%AD-li%C3%A8ng" title="Sŭ-lièng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sŭ-lièng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Ounion_Sobi%C3%A9tica" title="Ounion Sobiética – Tiếng Miranda" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ounion Sobiética" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="Tiếng Miranda" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%8C_%D0%A1%D0%BE%D1%82%D0%BA%D1%81" title="Советонь Соткс – Tiếng Moksha" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Советонь Соткс" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="Tiếng Moksha" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D3%A9%D0%B2%D0%BB%D3%A9%D0%BB%D1%82_%D0%A5%D0%BE%D0%BB%D0%B1%D0%BE%D0%BE%D1%82_%D0%A3%D0%BB%D1%81" title="Зөвлөлт Холбоот Улс – Tiếng Mông Cổ" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Зөвлөлт Холбоот Улс" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Tiếng Mông Cổ" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%86%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%97%E1%80%AE%E1%80%9A%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BC%E1%80%8A%E1%80%BA%E1%80%91%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%AF_%E1%80%9E%E1%80%99%E1%80%B9%E1%80%99%E1%80%90%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ – Tiếng Miến Điện" lang="my" hreflang="my" data-title="ဆိုဗီယက်ပြည်ထောင်စု သမ္မတနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Tiếng Miến Điện" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie – Tiếng Hà Lan" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Sovjet-Unie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Tiếng Hà Lan" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Sovjetuny" title="Sovjetuny – Tiếng Hạ Saxon" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Sovjetuny" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="Tiếng Hạ Saxon" class="interlanguage-link-target">Nedersaksies</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A5%8B%E0%A4%AD%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%A4_%E0%A4%B8%E0%A4%99%E0%A5%8D%E0%A4%98" title="सोभियत सङ्घ – Tiếng Nepal" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सोभियत सङ्घ" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Tiếng Nepal" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%BD%E3%83%93%E3%82%A8%E3%83%88%E9%80%A3%E9%82%A6" title="ソビエト連邦 – Tiếng Nhật" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ソビエト連邦" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Tiếng Nhật" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Aunione_Sovieteca" title="Aunione Sovieteca – Tiếng Napoli" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Aunione Sovieteca" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="Tiếng Napoli" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%B9%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7" title="Советийн Социалистийн Республикийн Союз – Tiếng Chechen" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Советийн Социалистийн Республикийн Союз" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="Tiếng Chechen" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Sowjetunioon" title="Sowjetunioon – Tiếng Frisia Miền Bắc" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Sowjetunioon" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="Tiếng Frisia Miền Bắc" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="huy hiệu bài viết chọn lọc"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – Tiếng Na Uy (Bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – Tiếng Na Uy (Nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Tiếng Na Uy (Nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Unnion_Sovi%C3%A9tique" title="Unnion Soviétique – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Unnion Soviétique" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Union_de_las_Republicas_Socialistas_Sovieticas" title="Union de las Republicas Socialistas Sovieticas – Tiếng Occitan" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Union de las Republicas Socialistas Sovieticas" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Tiếng Occitan" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D0%B7%D0%BC_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA-%D0%B2%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D0%A3%D1%88%D0%B5%D0%BC" title="Совет Социализм Республик-влак Ушем – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Совет Социализм Республик-влак Ушем" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Sovet_Sotsialistik_Respublikalari_Ittifoqi" title="Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi – Tiếng Uzbek" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Tiếng Uzbek" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A9%8B%E0%A8%B5%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%A4_%E0%A8%AF%E0%A9%82%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%85%E0%A8%A8" title="ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ – Tiếng Punjab" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸੋਵੀਅਤ ਯੂਨੀਅਨ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Tiếng Punjab" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سویت یونین – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سویت یونین" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Union_Sovietiko" title="Union Sovietiko – Tiếng Papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Union Sovietiko" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="Tiếng Papiamento" class="interlanguage-link-target">Papiamentu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%8A_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="شوروي اتحاد – Tiếng Pashto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="شوروي اتحاد" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Tiếng Pashto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Suoviet_Yuunian" title="Suoviet Yuunian – Tiếng Anh Jamaica Creole" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Suoviet Yuunian" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Tiếng Anh Jamaica Creole" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%9F%E1%9E%A0%E1%9E%97%E1%9E%B6%E1%9E%96%E1%9E%9F%E1%9E%BC%E1%9E%9C%E1%9F%80%E1%9E%8F" title="សហភាពសូវៀត – Tiếng Khmer" lang="km" hreflang="km" data-title="សហភាពសូវៀត" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="Tiếng Khmer" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/URSS" title="URSS – Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="URSS" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target">Picard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Union_Sovi%C3%A9tica" title="Union Soviética – Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Union Soviética" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Tiếng Hạ Giéc-man" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="Tiếng Hạ Giéc-man" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Zwi%C4%85zek_Socjalistycznych_Republik_Radzieckich" title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich – Tiếng Ba Lan" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Tiếng Ba Lan" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Uni%C3%A3o_Sovi%C3%A9tica" title="União Soviética – Tiếng Bồ Đào Nha" lang="pt" hreflang="pt" data-title="União Soviética" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Tiếng Bồ Đào Nha" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C5%9Euralar_Sotsialistik_Cumhuriyetleri_Birligi" title="Şuralar Sotsialistik Cumhuriyetleri Birligi – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Şuralar Sotsialistik Cumhuriyetleri Birligi" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ Crimean" class="interlanguage-link-target">Qırımtatarca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Uniunea_Republicilor_Sovietice_Socialiste" title="Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste – Tiếng Romania" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Tiếng Romania" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Uniun_sovietica" title="Uniun sovietica – Tiếng Romansh" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Uniun sovietica" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="Tiếng Romansh" class="interlanguage-link-target">Rumantsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Susyalista_Suwit_Ripuwlikakunap_Hu%C3%B1un" title="Susyalista Suwit Ripuwlikakunap Huñun – Tiếng Quechua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Susyalista Suwit Ripuwlikakunap Huñun" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="Tiếng Quechua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%82%D1%81%D0%BA%D1%8B%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Союз Совітскых Соціалістічных Републик – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Союз Совітскых Соціалістічных Републик" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" title="Союз Советских Социалистических Республик – Tiếng Nga" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Союз Советских Социалистических Республик" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Tiếng Nga" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8D%D0%B1%D0%B8%D1%8D%D1%81%D0%BA%D1%8D%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%8B_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D0%BE%D0%B9%D1%83%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Сэбиэскэй Социалистыы Республикалар Сойуустара – Tiếng Sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Сэбиэскэй Социалистыы Республикалар Сойуустара" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="Tiếng Sakha" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%9A%E1%B1%B5%E1%B1%B7%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%AE%E1%B1%B4_%E1%B1%A5%E1%B1%9F%E1%B1%B6%E1%B1%9B%E1%B1%9F" title="ᱥᱚᱵᱷᱤᱭᱮᱴ ᱥᱟᱶᱛᱟ – Tiếng Santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱚᱵᱷᱤᱭᱮᱴ ᱥᱟᱶᱛᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="Tiếng Santali" class="interlanguage-link-target">ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سوویت یونین – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="سوویت یونین" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Unione_Sovietica" title="Unione Sovietica – Tiếng Sardinia" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Unione Sovietica" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Tiếng Sardinia" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Tiếng Scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="Tiếng Scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Sowjetunion" title="Sowjetunion – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Sowjetunion" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Bashkimi_Sovjetik" title="Bashkimi Sovjetik – Tiếng Albania" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Bashkimi Sovjetik" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Tiếng Albania" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Unioni_Suvi%C3%A8tica" title="Unioni Suviètica – Tiếng Sicilia" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Unioni Suviètica" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Tiếng Sicilia" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%9D%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B6%A7%E0%B7%8A_%E0%B7%83%E0%B6%82%E0%B6%9C%E0%B6%B8%E0%B6%BA" title="සෝවියට් සංගමය – Tiếng Sinhala" lang="si" hreflang="si" data-title="සෝවියට් සංගමය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="Tiếng Sinhala" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Soviet_Union" title="Soviet Union – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Soviet Union" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%D9%8A%D8%AA_%D9%8A%D9%88%D9%86%D9%8A%D9%86" title="سوويت يونين – Tiếng Sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سوويت يونين" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="Tiếng Sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sovietsky_zv%C3%A4z" title="Sovietsky zväz – Tiếng Slovak" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sovietsky zväz" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Tiếng Slovak" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sovjetska_zveza" title="Sovjetska zveza – Tiếng Slovenia" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sovjetska zveza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Tiếng Slovenia" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%8A%D0%B2%D1%A3%D1%82%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8A_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%8A_%D0%94%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%97%D0%B8_%D0%A1%D1%8A%D0%B2%D1%AB%EA%99%81%D1%8A" title="Съвѣтьскъ Социалистичьскъ Димократїи Съвѫꙁъ – Tiếng Slavơ Nhà thờ" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Съвѣтьскъ Социалистичьскъ Димократїи Съвѫꙁъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="Tiếng Slavơ Nhà thờ" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Sojusz_Socjalistycznych_Sowjeckich_Republik" title="Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Sojusz Socjalistycznych Sowjeckich Republik" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Midowga_Sofiyet" title="Midowga Sofiyet – Tiếng Somali" lang="so" hreflang="so" data-title="Midowga Sofiyet" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="Tiếng Somali" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%DB%95%DA%A9%DB%8E%D8%AA%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DB%86%DA%A4%DB%8C%DB%95%D8%AA" title="یەکێتیی سۆڤیەت – Tiếng Kurd Miền Trung" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="یەکێتیی سۆڤیەت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="Tiếng Kurd Miền Trung" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D1%98%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B7" title="Совјетски Савез – Tiếng Serbia" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Совјетски Савез" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Tiếng Serbia" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sovjetski_Savez" title="Sovjetski Savez – Tiếng Serbo-Croatia" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sovjetski Savez" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Tiếng Serbo-Croatia" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Uni_Sovi%C3%A9t" title="Uni Soviét – Tiếng Sunda" lang="su" hreflang="su" data-title="Uni Soviét" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Tiếng Sunda" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Neuvostoliitto" title="Neuvostoliitto – Tiếng Phần Lan" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Neuvostoliitto" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Tiếng Phần Lan" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sovjetunionen" title="Sovjetunionen – Tiếng Thụy Điển" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sovjetunionen" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Tiếng Thụy Điển" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Unyong_Sobyetiko" title="Unyong Sobyetiko – Tiếng Tagalog" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Unyong Sobyetiko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tiếng Tagalog" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%8B%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%A4%E0%AF%8D_%E0%AE%92%E0%AE%A9%E0%AF%8D%E0%AE%B1%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சோவியத் ஒன்றியம் – Tiếng Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சோவியத் ஒன்றியம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tiếng Tamil" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Tadukli_n_Tegdudiwin_Tinemlayin_Tisuvyitiyin" title="Tadukli n Tegdudiwin Tinemlayin Tisuvyitiyin – Tiếng Kabyle" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Tadukli n Tegdudiwin Tinemlayin Tisuvyitiyin" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="Tiếng Kabyle" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D0%B5" title="Совет Социалистик Республикалар Берлеге – Tiếng Tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Совет Социалистик Республикалар Берлеге" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tiếng Tatar" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%9F%E0%B1%8D_%E0%B0%AF%E0%B1%82%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="సోవియట్ యూనియన్ – Tiếng Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సోవియట్ యూనియన్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Tiếng Telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%AB%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B9%82%E0%B8%8B%E0%B9%80%E0%B8%A7%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%95" title="สหภาพโซเวียต – Tiếng Thái" lang="th" hreflang="th" data-title="สหภาพโซเวียต" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tiếng Thái" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%82%D1%82%D0%B8%D2%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B8_%D0%A8%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D3%A3" title="Иттиҳоди Шуравӣ – Tiếng Tajik" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Иттиҳоди Шуравӣ" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="Tiếng Tajik" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sovyetler_Birli%C4%9Fi" title="Sovyetler Birliği – Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sovyetler Birliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Tiếng Thổ Nhĩ Kỳ" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/Muna%CC%B1pyia%CC%B1_Soviyet" title="Muna̱pyia̱ Soviyet – Tiếng Tyap" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="Muna̱pyia̱ Soviyet" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="Tiếng Tyap" class="interlanguage-link-target">Tyap</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A0%D0%AD" title="ССРЭ – Tiếng Tuvinian" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="ССРЭ" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="Tiếng Tuvinian" class="interlanguage-link-target">Тыва дыл</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D0%BE%D1%81%D0%BB%D1%8D%D0%BD_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7%D0%B7%D1%8B" title="Советской Социалистической Республикаослэн Союззы – Tiếng Udmurt" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Советской Социалистической Республикаослэн Союззы" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="Tiếng Udmurt" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%BD%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Союз Радянських Соціалістичних Республік – Tiếng Ukraina" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Союз Радянських Соціалістичних Республік" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Tiếng Ukraina" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="سوویت اتحاد – Tiếng Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="سوویت اتحاد" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Tiếng Urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%88%DB%8B%DB%90%D8%AA_%D8%B3%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%89%D9%8A%D8%A7%D9%84%D9%89%D8%B3%D8%AA%D9%89%D9%83_%D8%AC%DB%87%D9%85%DA%BE%DB%87%D8%B1%D9%89%D9%8A%DB%95%D8%AA%D9%84%DB%95%D8%B1_%D8%A6%D9%89%D8%AA%D8%AA%D9%89%D9%BE%D8%A7%D9%82%D9%89" title="سوۋېت سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيەتلەر ئىتتىپاقى – Tiếng Uyghur" lang="ug" hreflang="ug" data-title="سوۋېت سوتسىيالىستىك جۇمھۇرىيەتلەر ئىتتىپاقى" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="Tiếng Uyghur" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Suhlienz" title="Suhlienz – Tiếng Choang" lang="za" hreflang="za" data-title="Suhlienz" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="Tiếng Choang" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Union_Sovi%C3%A8tega" title="Union Soviètega – Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Union Soviètega" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Nevondkundali%C5%BEiden_Socialisti%C5%BEiden_Tazovaldkundoiden_%C3%9Chti%C5%A1tuz" title="Nevondkundaližiden Socialistižiden Tazovaldkundoiden Ühtištuz – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Nevondkundaližiden Socialistižiden Tazovaldkundoiden Ühtištuz" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Sovy%C3%A4tabalatam" title="Sovyätabalatam – Tiếng Volapük" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Sovyätabalatam" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="Tiếng Volapük" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/N%C3%B5vvokogoliit" title="Nõvvokogoliit – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Nõvvokogoliit" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/U.R.S.S." title="U.R.S.S. – Tiếng Walloon" lang="wa" hreflang="wa" data-title="U.R.S.S." data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="Tiếng Walloon" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E8%81%AF" title="蘇聯 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="蘇聯" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Sovjet-Unie" title="Sovjet-Unie – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Sovjet-Unie" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Unyon_Sovyetika" title="Unyon Sovyetika – Tiếng Waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Unyon Sovyetika" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Tiếng Waray" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Soviet_Yi_Benno" title="Soviet Yi Benno – Tiếng Wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Soviet Yi Benno" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="Tiếng Wolof" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E8%81%94" title="苏联 – Tiếng Ngô" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="苏联" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Tiếng Ngô" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%A1%D7%90%D7%95%D7%95%D7%A2%D7%98%D7%9F_%D7%A4%D7%90%D7%A8%D7%91%D7%90%D7%A0%D7%93" title="סאוועטן פארבאנד – Tiếng Yiddish" lang="yi" hreflang="yi" data-title="סאוועטן פארבאנד" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="Tiếng Yiddish" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cs%E1%BB%8D%CC%80kan_S%C3%B3f%C3%AC%E1%BA%B9%CC%80t%C3%AC" title="Ìsọ̀kan Sófìẹ̀tì – Tiếng Yoruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ìsọ̀kan Sófìẹ̀tì" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="Tiếng Yoruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%98%87%E8%81%AF" title="蘇聯 – Tiếng Quảng Đông" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蘇聯" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Tiếng Quảng Đông" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Yewiya_Sovyetan" title="Yewiya Sovyetan – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Yewiya Sovyetan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Tar%C4%ABbu_S%C4%81jonga" title="Tarību Sājonga – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Tarību Sājonga" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%8B%8F%E8%81%94" title="苏联 – Tiếng Trung" lang="zh" hreflang="zh" data-title="苏联" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Tiếng Trung" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Koisaan_Soviet" title="Koisaan Soviet – Tiếng Dusun Miền Trung" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Koisaan Soviet" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Tiếng Dusun Miền Trung" class="interlanguage-link-target">Kadazandusun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Sovet_Sosialist_Respublikon_Ibemon" title="Sovet Sosialist Respublikon Ibemon – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Sovet Sosialist Respublikon Ibemon" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target">Tolışi</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15180#sitelinks-wikipedia" title="Sửa liên kết giữa ngôn ngữ" class="wbc-editpage">Sửa liên kết</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Không gian tên"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xem bài viết [c]" accesskey="c">Bài viết</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Li%C3%AAn_X%C3%B4" rel="discussion" title="Thảo luận về trang này [t]" accesskey="t">Thảo luận</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Thay đổi biến thể ngôn ngữ" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Tiếng Việt </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Giao diện"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4">Đọc</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=history" title="Các phiên bản cũ của trang này [h]" accesskey="h">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Công cụ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Công cụ </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Công cụ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ẩn</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Thêm tùy chọn" > <div class="vector-menu-heading"> Tác vụ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4">Đọc</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit" title="Sửa đổi trang này [v]" accesskey="v">Sửa đổi</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit" title="Sửa đổi mã nguồn của trang này [e]" accesskey="e">Sửa mã nguồn</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=history">Xem lịch sử</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Chung </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BA%BFn_%C4%91%C3%A2y/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Các trang liên kết đến đây [j]" accesskey="j">Các liên kết đến đây</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Thay_%C4%91%E1%BB%95i_li%C3%AAn_quan/Li%C3%AAn_X%C3%B4" rel="nofollow" title="Thay đổi gần đây của các trang liên kết đến đây [k]" accesskey="k">Thay đổi liên quan</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Trang_%C4%91%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t" title="Một danh sách chứa tất cả trang đặc biệt [q]" accesskey="q">Trang đặc biệt</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&oldid=71950379" title="Liên kết thường trực đến phiên bản này của trang">Liên kết thường trực</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=info" title="Thêm chi tiết về trang này">Thông tin trang</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn&page=Li%C3%AAn_X%C3%B4&id=71950379&wpFormIdentifier=titleform" title="Hướng dẫn cách trích dẫn trang này">Trích dẫn trang này</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FLi%25C3%25AAn_X%25C3%25B4">Lấy URL ngắn gọn</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:QrCode&url=https%3A%2F%2Fvi.wikipedia.org%2Fwiki%2FLi%25C3%25AAn_X%25C3%25B4">Tải mã QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> In và xuất </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:S%C3%A1ch&bookcmd=book_creator&referer=Li%C3%AAn+X%C3%B4">Tạo một quyển sách</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:DownloadAsPdf&page=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=show-download-screen">Tải dưới dạng PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&printable=yes" title="Bản để in ra của trang [p]" accesskey="p">Bản để in ra</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Tại dự án khác </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A1%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q15180" title="Liên kết đến khoản mục kết nối trong kho dữ liệu [g]" accesskey="g">Khoản mục Wikidata</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Công cụ trang"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Giao diện"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Giao diện</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">chuyển sang thanh bên</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ẩn</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Bách khoa toàn thư mở Wikipedia</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="vi" dir="ltr"> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Đừng nhầm lẫn với <a href="/wiki/Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Nga Xô viết">Nga Xô viết</a>.</div> <div class="shortdescription nomobile noexcerpt noprint searchaux" style="display:none">1917–1991 quốc gia ở châu Á và châu Âu<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:SHORTDESC:1917%E2%80%931991_qu%E1%BB%91c_gia_%E1%BB%9F_ch%C3%A2u_%C3%81_v%C3%A0_ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bản mẫu:SHORTDESC:1917–1991 quốc gia ở châu Á và châu Âu (trang không tồn tại)">Bản mẫu:SHORTDESC:1917–1991 quốc gia ở châu Á và châu Âu</a></div> <table class="box-Nhiều_vấn_đề plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-multiple_issues compact-ambox" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Ambox_important.svg/40px-Ambox_important.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Ambox_important.svg/60px-Ambox_important.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Ambox_important.svg/80px-Ambox_important.svg.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="40" /></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><div class="mw-collapsible" style="width:95%; margin: 0.2em 0;">Bài viết này có nhiều vấn đề. Xin vui lòng giúp đỡ <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit">cải thiện nó</a> hoặc thảo luận về những vấn đề này trên <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thảo luận:Liên Xô">trang thảo luận</a>. <div class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0.3em;"> <table class="box-Quá_dài plainlinks metadata ambox ambox-style ambox-very_long" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/40px-Edit-clear.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/60px-Edit-clear.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Edit-clear.svg/80px-Edit-clear.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bài này có thể <a href="/wiki/Wikipedia:%C4%90%E1%BB%99_l%E1%BB%9Bn_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt" title="Wikipedia:Độ lớn bài viết">quá dài</a> để đọc hay điều hướng. <a href="/wiki/Wikipedia:%C4%90%E1%BB%99_l%E1%BB%9Bn_b%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt#Hướng_dẫn_về_kích_thước" title="Wikipedia:Độ lớn bài viết">Kích thước văn xuôi</a> của bài hiện là 258 KB. Hãy xem xét <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Splitting" class="extiw" title="en:Wikipedia:Splitting">chia nhỏ</a> nội dung thành các đề mục, <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Summary_style" class="extiw" title="en:Wikipedia:Summary style">cô đọng</a> nội dung lại, hoặc thêm bớt <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Help:Section#Subsections" class="extiw" title="en:Help:Section">các đề mục con</a>. (tháng 1/2022)</div></td></tr></tbody></table> <table class="box-Cần_biên_tập plainlinks metadata ambox ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Ambox_important.svg/40px-Ambox_important.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Ambox_important.svg/60px-Ambox_important.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Ambox_important.svg/80px-Ambox_important.svg.png 2x" data-file-width="40" data-file-height="40" /></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bài viết hoặc đoạn này cần người am hiểu về chủ đề này trợ giúp biên tập mở rộng hoặc cải thiện. Bạn có thể giúp <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit">cải thiện trang này</a> nếu có thể. Xem <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn:Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thảo luận:Liên Xô">trang thảo luận</a> để biết thêm chi tiết. (tháng 12/2023)</div></td></tr></tbody></table> <table class="box-Chú_thích_trong_bài plainlinks metadata ambox ambox-content ambox-Refimprove" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Question_book-new.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/50px-Question_book-new.svg.png" decoding="async" width="50" height="39" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/75px-Question_book-new.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Question_book-new.svg/100px-Question_book-new.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="399" /></a></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bài viết này cần thêm <a href="/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc">chú thích nguồn gốc</a> để <a href="/wiki/Wikipedia:Th%C3%B4ng_tin_ki%E1%BB%83m_ch%E1%BB%A9ng_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c" title="Wikipedia:Thông tin kiểm chứng được">kiểm chứng thông tin</a>. Mời bạn giúp <a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit">hoàn thiện bài viết này</a> bằng cách bổ sung chú thích tới <a href="/wiki/Wikipedia:Ngu%E1%BB%93n_%C4%91%C3%A1ng_tin_c%E1%BA%ADy" title="Wikipedia:Nguồn đáng tin cậy">các nguồn đáng tin cậy</a>. Các nội dung không có nguồn có thể bị nghi ngờ và xóa bỏ. (tháng 12/2023)</div></td></tr></tbody></table> <table class="box-Cần_nhiều_trích_dẫn_trong_bài_hơn plainlinks metadata ambox ambox-style ambox-More_footnotes" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><div style="width:52px"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Text_document_with_red_question_mark.svg/40px-Text_document_with_red_question_mark.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Text_document_with_red_question_mark.svg/60px-Text_document_with_red_question_mark.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Text_document_with_red_question_mark.svg/80px-Text_document_with_red_question_mark.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></div></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span">Bài viết này có một danh sách các nguồn tham khảo, nhưng vẫn chưa đáp ứng khả năng kiểm chứng được bởi thân bài vẫn còn thiếu các <a href="/wiki/Wikipedia:Ch%C3%BA_th%C3%ADch_ngu%E1%BB%93n_g%E1%BB%91c" title="Wikipedia:Chú thích nguồn gốc">chú thích trong hàng</a>. Hãy giúp cải thiện bài viết này bằng cách bổ sung các chú thích nguồn cho các nội dung tương ứng. (tháng 12/2023)</div></td></tr></tbody></table> </div> </div></div></td></tr></tbody></table> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Đối với các định nghĩa khác, xem <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_h%C6%B0%E1%BB%9Bng)" class="mw-disambig" title="Liên Xô (định hướng)">Liên Xô (định hướng)</a>.</div> <table class="infobox" style="width:22em;font-size:88%;"><caption></caption> <tbody><tr> <th colspan="2" style="text-align:center;font-weight:bold;position: relative; padding: 12px; line-height: 1.1em; font-size: 135%; background-color:#E5E5E5; color:#000000;"> <div>Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết</div> </th> </tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold; text-align:center; font-weight:bold; background-color:#E5E5E5;"><div style="margin: 0 4em">Tên bản ngữ</div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0; padding-top:0.25em; font-weight:normal; word-break:break-all; text-align:center;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70981351">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style><div class="plainlist" style="font-size:smaller;"><ul><li>Союз Советских Социалистических Республик (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>) Soyuz Sovietskikh Sotsialisticheskikh Respublik</li></ul></div></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center">1922–1991</td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:center;padding:0.5em 0;"><div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding:0 2px 0 5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Soviet_Union_(1922%E2%80%931923).svg" class="mw-file-description" title="Quốc kỳ Trên: 1922–1923 Dưới: 1955–1991 Liên Xô"><img alt="Quốc kỳ Trên: 1922–1923 Dưới: 1955–1991 Liên Xô" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg/125px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg.png" decoding="async" width="125" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg/188px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg/250px-Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></div><div style="padding:1px 0 3px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Soviet_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/125px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="125" height="63" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/188px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/250px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></div> <div><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_k%E1%BB%B3_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Quốc kỳ Liên Xô">Quốc kỳ</a> Trên: 1922–1923 Dưới: 1955–1991</div> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding:0 5px 0 2px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1923%E2%80%931936).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg/59px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg.png" decoding="async" width="59" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg/89px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg/118px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281923%E2%80%931936%29.svg.png 2x" data-file-width="548" data-file-height="545" /></a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/59px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="59" height="61" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/89px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/118px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div> <div><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_huy_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Quốc huy Liên Xô">Quốc huy</a> Trên: 1922–1929 Dưới: 1956–1991</div> </div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><hr style="height:3px; background-color:#E5E5E5" /> <div style="line-height:1.2em;"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_kh%E1%BA%A9u_hi%E1%BB%87u_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia" title="Danh sách khẩu hiệu các quốc gia">Tiêu ngữ</a>:  "<a href="/wiki/V%C3%B4_s%E1%BA%A3n_to%C3%A0n_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi,_%C4%91o%C3%A0n_k%E1%BA%BFt_l%E1%BA%A1i!" title="Vô sản toàn thế giới, đoàn kết lại!">Пролетарии всех стран, соединяйтесь!</a>" Proletarii vsekh stran, soyedinyaytes'! ("Vô sản toàn thế giới, đoàn kết lại!")</div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr><td colspan="2" class="anthem" style="text-align:center"><hr style="height:3px; background-color:#E5E5E5" /> <div style="line-height:1.2em;"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_ca" title="Quốc ca">Quốc ca</a>:  "<a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_ca" title="Quốc tế ca">Интернационал</a>" Internatsional ("Quốc tế ca") (1922–1944) <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"><figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File"><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="239" data-mwtitle="Internationale-ru.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/69/Internationale-ru.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/6/69/Internationale-ru.ogg/Internationale-ru.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=de&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="de" label="Deutsch ‪(de)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=es&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="es" label="español ‪(es)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=fr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fr" label="français ‪(fr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=lzh&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="lzh" label="文言 ‪(lzh)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=nl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="nl" label="Nederlands ‪(nl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=pt-br&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt-BR" label="português do Brasil ‪(pt-br)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=pt&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt" label="português ‪(pt)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=ru&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ru" label="русский ‪(ru)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=sr-ec&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="sr-Cyrl" label="српски (ћирилица) ‪(sr-ec)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=tr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="tr" label="Türkçe ‪(tr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=uk&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="uk" label="українська ‪(uk)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=zh-cn&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hans-CN" label="中文（中国大陆） ‪(zh-cn)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=zh-hans&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hans" label="中文（简体） ‪(zh-hans)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AInternationale-ru.ogg&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文（繁體） ‪(zh-hant)‬" data-dir="ltr" /></audio><figcaption></figcaption></figure></div> "<a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_ca_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Quốc ca Liên bang Xô viết">Государственный гимн СССР</a>" Gosudarstvennyy gimn SSSR ("Quốc ca Liên bang Xô viết") (1944–1955)<a class="external autonumber" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4#endnote_2">[1]</a> <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"><audio id="mwe_player_1" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="193" data-mwtitle="Gimn_Sovetskogo_Soyuza_(1944_Stalinist_lyrics).oga" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/9/9c/Gimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/9/9c/Gimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga/Gimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=fi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fi" label="suomi ‪(fi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=ja&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ja" label="日本語 ‪(ja)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=ko&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ko" label="한국어 ‪(ko)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=pl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pl" label="polski ‪(pl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=ru&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ru" label="русский ‪(ru)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=zh-cn&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hans-CN" label="中文（中国大陆） ‪(zh-cn)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281944_Stalinist_lyrics%29.oga&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文（繁體） ‪(zh-hant)‬" data-dir="ltr" /></audio></div> (1955–1977) <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"><audio id="mwe_player_2" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="82" data-mwtitle="Soviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/55/Soviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/5/55/Soviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg/Soviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=az&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="az" label="azərbaycanca ‪(az)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=es&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="es" label="español ‪(es)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=fi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fi" label="suomi ‪(fi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=gl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="gl" label="galego ‪(gl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=id&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="id" label="Bahasa Indonesia ‪(id)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=ko&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ko" label="한국어 ‪(ko)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=nl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="nl" label="Nederlands ‪(nl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=pt-br&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt-BR" label="português do Brasil ‪(pt-br)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=pt&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt" label="português ‪(pt)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=ru&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ru" label="русский ‪(ru)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3ASoviet_Anthem_Instrumental_1955.ogg&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /></audio></div> (1977–1991) <div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;"><audio id="mwe_player_3" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="208" data-mwtitle="Gimn_Sovetskogo_Soyuza_(1977_Vocal).oga" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/db/Gimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/d/db/Gimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga/Gimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=ar&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ar" label="العربية ‪(ar)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=av&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="av" label="авар ‪(av)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=be&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="be" label="беларуская ‪(be)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=bs&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="bs" label="bosanski ‪(bs)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=ceb&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ceb" label="Cebuano ‪(ceb)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=cs&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="cs" label="čeština ‪(cs)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=cy&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="cy" label="Cymraeg ‪(cy)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=de&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="de" label="Deutsch ‪(de)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=en-ca&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en-CA" label="Canadian English ‪(en-ca)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=es&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="es" label="español ‪(es)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=et&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="et" label="eesti ‪(et)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=eu&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="eu" label="euskara ‪(eu)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=fa&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fa" label="فارسی ‪(fa)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=fr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fr" label="français ‪(fr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=hr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="hr" label="hrvatski ‪(hr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=id&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="id" label="Bahasa Indonesia ‪(id)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=it&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="it" label="italiano ‪(it)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=ja&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ja" label="日本語 ‪(ja)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=ka&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ka" label="ქართული ‪(ka)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=nl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="nl" label="Nederlands ‪(nl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=pl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pl" label="polski ‪(pl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=pt&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt" label="português ‪(pt)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=ru&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ru" label="русский ‪(ru)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=sl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="sl" label="slovenščina ‪(sl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=sr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="sr" label="српски / srpski ‪(sr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=tl&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="tl" label="Tagalog ‪(tl)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=tr&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="tr" label="Türkçe ‪(tr)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=uk&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="uk" label="українська ‪(uk)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=zh-cn&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hans-CN" label="中文（中国大陆） ‪(zh-cn)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=zh-hans&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hans" label="中文（简体） ‪(zh-hans)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=zh-hant&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant" label="中文（繁體） ‪(zh-hant)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGimn_Sovetskogo_Soyuza_%281977_Vocal%29.oga&lang=zh&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh" label="中文 ‪(zh)‬" data-dir="ltr" /></audio></div></div></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Union_of_Soviet_Socialist_Republics_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description" title="Lãnh thổ Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991."><img alt="Lãnh thổ Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Union_of_Soviet_Socialist_Republics_%28orthographic_projection%29.svg/220px-Union_of_Soviet_Socialist_Republics_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Union_of_Soviet_Socialist_Republics_%28orthographic_projection%29.svg/330px-Union_of_Soviet_Socialist_Republics_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Union_of_Soviet_Socialist_Republics_%28orthographic_projection%29.svg/440px-Union_of_Soviet_Socialist_Republics_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="541" data-file-height="541" /></a><div style="position:relative;top:0.3em;">Lãnh thổ Liên Xô từ năm 1945 đến năm 1991.</div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Tổng quan</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">Thủ đô</a> <div style="font-weight:normal">và thành phố lớn nhất</div></th><td><a href="/wiki/Moskva" title="Moskva"><img alt="Moskva" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Coat_of_Arms_of_Moscow_%28Soviet%29.svg/23px-Coat_of_Arms_of_Moscow_%28Soviet%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Coat_of_Arms_of_Moscow_%28Soviet%29.svg/35px-Coat_of_Arms_of_Moscow_%28Soviet%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Coat_of_Arms_of_Moscow_%28Soviet%29.svg/46px-Coat_of_Arms_of_Moscow_%28Soviet%29.svg.png 2x" data-file-width="1545" data-file-height="1710" /></a> <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> <a class="external text" href="//tools.wmflabs.org/geohack/geohack.php?language=vi&pagename=Li%C3%AAn_X%C3%B4&params=55_45_N_37_37_E_type:city">55°45′B 37°37′Đ / 55,75°B 37,617°Đ / 55.750; 37.617</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ chính thức">Ngôn ngữ chính thức</a></th><td><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">Tiếng Nga</a><a href="#cite_note-1">[a]</a><a class="external autonumber" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4#endnote_3">[2]</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row">• Ngôn ngữ địa phương </th><td><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r70958518">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ukraina" title="Tiếng Ukraina">Tiếng Ukraina</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Belarus" title="Tiếng Belarus">Tiếng Belarus</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Uzbek" title="Tiếng Uzbek">Tiếng Uzbek</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kazakh" title="Tiếng Kazakh">Tiếng Kazakh</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Georgia" class="mw-redirect" title="Tiếng Georgia">Tiếng Georgia</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Azerbaijan" title="Tiếng Azerbaijan">Tiếng Azerbaijan</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Litva" title="Tiếng Litva">Tiếng Litva</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Moldova" title="Tiếng Moldova">Tiếng Moldova</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latvia" title="Tiếng Latvia">Tiếng Latvia</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kyrgyz" title="Tiếng Kyrgyz">Tiếng Kyrgyz</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tajik" title="Tiếng Tajik">Tiếng Tajik</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Armenia" title="Tiếng Armenia">Tiếng Armenia</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Turkmen" title="Tiếng Turkmen">Tiếng Turkmen</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Estonia" title="Tiếng Estonia">Tiếng Estonia</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_thi%E1%BB%83u_s%E1%BB%91" title="Ngôn ngữ thiểu số">Ngôn ngữ thiểu số</a></th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Abkhaz" title="Tiếng Abkhaz">Tiếng Abkhaz</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Bashkir" title="Tiếng Bashkir">Tiếng Bashkir</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Buryat" title="Tiếng Buryat">Tiếng Buryat</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Chechen" title="Tiếng Chechen">Tiếng Chechen</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Tiếng Phần Lan">Tiếng Phần Lan</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tiếng Đức">Tiếng Đức</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Tiếng Triều Tiên">Tiếng Triều Tiên</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ossetia" title="Tiếng Ossetia">Tiếng Ossetia</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ba_Lan" title="Tiếng Ba Lan">Tiếng Ba Lan</a></li><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tatar" title="Tiếng Tatar">Tiếng Tatar</a></li><li><a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ngôn ngữ tại Liên Xô">nhiều ngôn ngữ khác</a></li></ul></div></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/S%E1%BA%AFc_t%E1%BB%99c" title="Sắc tộc">Sắc tộc</a><div style="font-weight:normal;display:inline;"> (1989)</div></th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li>70% <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Slav_%C4%90%C3%B4ng" title="Người Slav Đông">người Slav Đông</a></li> <li>12% <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Turk" class="mw-redirect" title="Người Turk">người Turk</a></li> <li>18% <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_kh%E1%BA%A9u_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Nhân khẩu Liên Xô">khác</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/T%C3%B4n_gi%C3%A1o" title="Tôn giáo">Tôn giáo chính</a><div style="font-weight:normal;display:inline;"></div></th><td><a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_th%E1%BA%BF_t%E1%BB%A5c" title="Nhà nước thế tục">Nhà nước thế tục</a> (<a href="/wiki/De_jure" title="De jure">de jure</a>)<a href="#cite_note-2">[1]</a><a href="#cite_note-3">[2]</a> <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_v%C3%B4_th%E1%BA%A7n_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Chủ nghĩa vô thần nhà nước">Nhà nước vô thần</a> (<a href="/wiki/De_facto" title="De facto">de facto</a>)</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/T%C3%AAn_g%E1%BB%8Di_d%C3%A2n_c%C6%B0" title="Tên gọi dân cư">Tên dân cư</a></th><td><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Người Liên Xô">Người Liên Xô</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Chính trị</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chính trị Liên Xô">Chính phủ</a></th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li>1922–1927: <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Cộng hòa">Cộng hòa</a> <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang" title="Liên bang">liên bang</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91%C6%A1n_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đơn đảng">đơn đảng</a> theo <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Lenin" title="Chủ nghĩa Lenin">chủ nghĩa Lenin</a></li> <li>1927–1953: <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Nhà nước xã hội chủ nghĩa">Nhà nước xã hội chủ nghĩa</a> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang" title="Liên bang">liên bang</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91%C6%A1n_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đơn đảng">đơn đảng</a> theo <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx%E2%80%93Lenin" title="Chủ nghĩa Marx–Lenin">Chủ nghĩa Marx–Lenin</a> và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin" title="Chủ nghĩa Stalin">Chủ nghĩa Stalin</a><a href="#cite_note-4">[3]</a></li> <li>1953–1990: <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Cộng hòa">Cộng hòa</a> <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang" title="Liên bang">liên bang</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91%C6%A1n_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đơn đảng">đơn đảng</a> theo <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx%E2%80%93Lenin" title="Chủ nghĩa Marx–Lenin">Chủ nghĩa Marx–Lenin</a></li> <li>1990–1991: <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Cộng hòa">Cộng hòa</a> <a href="/wiki/B%C3%A1n_t%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_ch%E1%BA%BF" title="Bán tổng thống chế">bán tổng thống</a> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang" title="Liên bang">liên bang</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91a_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đa đảng">đa đảng</a><a href="#cite_note-5">[4]</a></li></ul> </div></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách lãnh tụ Liên Xô">Lãnh tụ</a></th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1922–1924 </div></th><td><a href="/wiki/Vladimir_Lenin" class="mw-redirect" title="Vladimir Lenin">Vladimir Lenin</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1924–1953 </div></th><td><a href="/wiki/Joseph_Stalin" class="mw-redirect" title="Joseph Stalin">Joseph Stalin</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1953<a href="#cite_note-7">[c]</a> </div></th><td><a href="/wiki/Georgy_Malenkov" class="mw-redirect" title="Georgy Malenkov">Georgy Malenkov</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1953–1964 </div></th><td><a href="/wiki/Nikita_Khrushchev" class="mw-redirect" title="Nikita Khrushchev">Nikita Khrushchev</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1964–1982 </div></th><td><a href="/wiki/Leonid_Brezhnev" class="mw-redirect" title="Leonid Brezhnev">Leonid Brezhnev</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1982–1984 </div></th><td><a href="/wiki/Yuri_Andropov" class="mw-redirect" title="Yuri Andropov">Yuri Andropov</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1984–1985 </div></th><td><a href="/wiki/Konstantin_Chernenko" class="mw-redirect" title="Konstantin Chernenko">Konstantin Chernenko</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1985–1991 </div></th><td><a href="/wiki/Mikhail_Gorbachev" class="mw-redirect" title="Mikhail Gorbachev">Mikhail Gorbachev</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_nguy%C3%AAn_th%E1%BB%A7_qu%E1%BB%91c_gia_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách nguyên thủ quốc gia Liên Xô">Nguyên thủ quốc gia</a></th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1922–1946 (đầu tiên) </div></th><td><a href="/wiki/Mikhail_Kalinin" class="mw-redirect" title="Mikhail Kalinin">Mikhail Kalinin</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1988–1991 (cuối cùng) </div></th><td><a href="/wiki/Mikhail_Gorbachev" class="mw-redirect" title="Mikhail Gorbachev">Mikhail Gorbachev</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BB%A9ng_%C4%91%E1%BA%A7u_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Người đứng đầu chính phủ Liên Xô">Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng</a></th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1922–1924 (đầu tiên) </div></th><td><a href="/wiki/Vladimir_Lenin" class="mw-redirect" title="Vladimir Lenin">Vladimir Lenin</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• 1991 (cuối cùng) </div></th><td><a href="/wiki/Ivan_Silayev" class="mw-redirect" title="Ivan Silayev">Ivan Silayev</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/L%E1%BA%ADp_ph%C3%A1p" class="mw-redirect" title="Lập pháp">Lập pháp</a></th><td><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đại hội Xô viết Liên Xô">Đại hội Xô viết</a> (1922–1936)<a href="#cite_note-6">[b]</a> <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xô viết Tối cao Liên Xô">Xô viết Tối cao</a> (1936–1991)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Th%C6%B0%E1%BB%A3ng_vi%E1%BB%87n" title="Thượng viện">Thượng viện</a></div></th><td><a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Qu%E1%BB%91c_gia" title="Xô viết Quốc gia">Xô viết Quốc gia</a></td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/H%E1%BA%A1_vi%E1%BB%87n" title="Hạ viện">Hạ viện</a></div></th><td><a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang" title="Xô viết Liên bang">Xô viết Liên bang</a></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Lịch sử</th></tr><tr><th scope="row">Thời kỳ</th><td><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" title="Thế kỷ 20">Thế kỷ 20</a></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> </div></th><td>7 tháng 11 năm 1917</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%E1%BB%81_vi%E1%BB%87c_th%C3%A0nh_l%E1%BA%ADp_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hiệp ước về việc thành lập Liên Xô">Thành lập</a> </div></th><td>30 tháng 12 năm 1922</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga" title="Nội chiến Nga">Nội chiến</a> <a href="/wiki/Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_Yakut" title="Khởi nghĩa Yakut">kết thúc</a> </div></th><td>16 tháng 6 năm 1923</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_1924" title="Hiến pháp Xô viết 1924">Hiến pháp đầu tiên</a> </div></th><td>31 tháng 1 năm 1924</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_1936" title="Hiến pháp Xô viết 1936">Hiến pháp thứ hai</a> </div></th><td>5 tháng 12 năm 1936</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Barbarossa" title="Chiến dịch Barbarossa">Chiến dịch Barbarossa</a> </div></th><td>22 tháng 6 năm 1941</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Ng%C3%A0y_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BA%AFng_(9_th%C3%A1ng_5)" class="mw-redirect" title="Ngày chiến thắng (9 tháng 5)">Giành chiến thắng</a> trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô-Đức">Chiến tranh thế giới thứ hai</a> </div></th><td>9 tháng 5 năm 1945</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Phi_Stalin_h%C3%B3a" title="Phi Stalin hóa">Phi Stalin hóa</a> </div></th><td>25 tháng 2 năm 1956</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_1977" title="Hiến pháp Xô viết 1977">Hiến pháp cuối cùng</a> </div></th><td>9 tháng 10 năm 1977</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Litva" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva">Nước cộng hòa đầu tiên</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADt_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt_l%E1%BA%ADp_Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Litva" title="Đạo luật Tái thiết lập Nhà nước Litva">tuyên bố ly khai</a> </div></th><td>11 tháng 3 năm 1990</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%81u_6_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Điều 6 Hiến pháp Liên Xô">Hệ thống đa đảng</a> </div></th><td>14 tháng 3 năm 1990</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Đảo chính</a> </div></th><td>19–22 tháng 8 năm 1991</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Belovezha" title="Hiệp định Belovezha">Hiệp định Belovezha</a> </div></th><td>8 tháng 12 năm 1991</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Tuyên bố giải thể</a> </div></th><td>26 tháng 12 năm 1991<a class="external autonumber" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4#endnote_1">[3]</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row">Thành viên</th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Armenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia">Armenia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/46px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Azerbaijan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan">Azerbaijan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/46px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Byelorussia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Estonia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia">Estonia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Gruzia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia">Gruzia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/23px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/35px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/46px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan">Kazakhstan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/23px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/35px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/46px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kirghizia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kirghizia">Kirghizia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Latvia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia">Latvia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/23px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/35px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/46px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Litva" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva">Litva</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia">Moldavia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/46px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/23px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/35px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/46px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Tajikistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan">Tajikistan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/23px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/35px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/46px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Turkmenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia">Turkmenia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/46px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/46px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Uzbekistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan">Uzbekistan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Địa lý</th></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Địa lý Liên Xô">Diện tích </a></th><td> </td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• Tổng cộng</div></th><td>22.402.200 <a href="/wiki/Kil%C3%B4m%C3%A9t_vu%C3%B4ng" title="Kilômét vuông">km2</a> 8.649.500 <a href="/wiki/D%E1%BA%B7m_vu%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Dặm vuông">mi2</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/Nh%C3%A2n_kh%E1%BA%A9u_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Nhân khẩu Liên Xô">Dân số</a></th><td> </td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• Điều tra 1991</div></th><td><img alt="Tăng" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /> 293.047.571 <a href="#cite_note-8">[5]</a> (<a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_theo_s%E1%BB%91_d%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Danh sách quốc gia theo số dân">hạng 3</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/M%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_s%E1%BB%91" title="Mật độ dân số">Mật độ</a></div></th><td>8,4/km2 21,8/mi2</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Kinh tế</th></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_qu%E1%BB%91c_n%E1%BB%99i" class="mw-redirect" title="Tổng sản phẩm quốc nội">GDP</a>  (<a href="/wiki/S%E1%BB%A9c_mua_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%C6%B0%C6%A1ng" title="Sức mua tương đương">PPP</a>)</th><td>Ước lượng 1990</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• Tổng số</div></th><td>2,7 nghìn tỷ USD<a href="#cite_note-theodora.com-9">[6]</a> (<a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_theo_GDP_(PPP)" title="Danh sách quốc gia theo GDP (PPP)">hạng 2</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba#GDP_bình_quân_đầu_người" title="Tổng sản phẩm nội địa">Bình quân đầu người</a></div></th><td>9.000 USD</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row"><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_s%E1%BA%A3n_ph%E1%BA%A9m_qu%E1%BB%91c_n%E1%BB%99i" class="mw-redirect" title="Tổng sản phẩm quốc nội">GDP</a>  (danh nghĩa)</th><td>Ước lượng 1990</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• Tổng số</div></th><td>2,7 nghìn tỷ USD<a href="#cite_note-theodora.com-9">[6]</a> (<a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_theo_GDP_(danh_ngh%C4%A9a)" title="Danh sách quốc gia theo GDP (danh nghĩa)">hạng 2</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• Bình quân đầu người</div></th><td>9.000 USD (<a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_theo_GDP_(danh_ngh%C4%A9a)_b%C3%ACnh_qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BA%A7u_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Danh sách quốc gia theo GDP (danh nghĩa) bình quân đầu người">hạng 28</a>)</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_v%E1%BB%8B_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87" class="mw-redirect" title="Đơn vị tiền tệ">Đơn vị tiền tệ</a></th><td><a href="/wiki/R%C3%BAp_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Rúp Xô viết">Rúp Xô viết</a> (руб) (<a href="/wiki/ISO_4217" title="ISO 4217">SUR</a>)</td></tr><tr><th colspan="2" style="text-align:center;padding:5px;text-align:center;background-color:#E5E5E5;">Thông tin khác</th></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/H%E1%BB%87_s%E1%BB%91_Gini" title="Hệ số Gini">Gini</a><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68144546">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style>? (1989)</th><td>0,275 thấp</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Ch%E1%BB%89_s%E1%BB%91_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_con_ng%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Chỉ số phát triển con người">HDI</a><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144546">? (1990)</th><td>0.920<a href="#cite_note-HDI-10">[7]</a> rất cao</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">Múi giờ</a></th><td>(<a href="/wiki/Gi%E1%BB%9D_Ph%E1%BB%91i_h%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Giờ Phối hợp Quốc tế">UTC</a>+2 đến +12)</td></tr><tr><th scope="row">Cách ghi ngày tháng</th><td>nn-tt-nnnn</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/Giao_th%C3%B4ng_b%C3%AAn_ph%E1%BA%A3i_v%C3%A0_b%C3%AAn_tr%C3%A1i" title="Giao thông bên phải và bên trái">Giao thông bên</a></th><td>phải</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/M%C3%A3_s%E1%BB%91_%C4%91i%E1%BB%87n_tho%E1%BA%A1i_qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Mã số điện thoại quốc tế">Mã điện thoại</a></th><td>+7</td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/ISO_3166" title="ISO 3166">Mã ISO 3166</a></th><td><a href="/w/index.php?title=ISO_3166-2:SU&action=edit&redlink=1" class="new" title="ISO 3166-2:SU (trang không tồn tại)">SU</a></td></tr><tr><th scope="row"><a href="/wiki/T%C3%AAn_mi%E1%BB%81n_qu%E1%BB%91c_gia_c%E1%BA%A5p_cao_nh%E1%BA%A5t" title="Tên miền quốc gia cấp cao nhất">Tên miền Internet</a></th><td><a href="/wiki/.su" title=".su">.su</a><a class="external autonumber" href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4#endnote_4">[4]</a></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;background-color:#E5E5E5;"> <table style="width:95%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; display:inline-table;"> <tbody><tr> <td style="text-align:center; border:0; padding-bottom:0"><div id="before-after"></div> Tiền thân</td> <td style="text-align:center;border:0; padding-bottom:0;">Kế tục </td></tr> <tr> <td style="vertical-align:top; text-align:center; border:0;"> <table style="width:100%; background: transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281918%E2%80%931925%29.svg/20px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281918%E2%80%931925%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281918%E2%80%931925%29.svg/30px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281918%E2%80%931925%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281918%E2%80%931925%29.svg/40px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281918%E2%80%931925%29.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Nga Xô viết">1922: Liên bang CHXHCN Xô viết Nga</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281919-1929%29.svg/20px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281919-1929%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281919-1929%29.svg/30px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281919-1929%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281919-1929%29.svg/40px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281919-1929%29.svg.png 2x" data-file-width="1920" data-file-height="960" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">CHXVXHCN Ukraina</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281919%E2%80%931927%29.svg/20px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281919%E2%80%931927%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281919%E2%80%931927%29.svg/30px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281919%E2%80%931927%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281919%E2%80%931927%29.svg/40px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281919%E2%80%931927%29.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="150" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">CHXVXHCN Byelorussia</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR_%28variant%29.svg/20px-Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR_%28variant%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR_%28variant%29.svg/30px-Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR_%28variant%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR_%28variant%29.svg/40px-Flag_of_the_Transcaucasian_SFSR_%28variant%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Ngo%E1%BA%A1i_Kavkaz" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz">CHXHCN Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flag_of_the_Bukharan_People%27s_Soviet_Republic.svg/20px-Flag_of_the_Bukharan_People%27s_Soviet_Republic.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flag_of_the_Bukharan_People%27s_Soviet_Republic.svg/30px-Flag_of_the_Bukharan_People%27s_Soviet_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Flag_of_the_Bukharan_People%27s_Soviet_Republic.svg/40px-Flag_of_the_Bukharan_People%27s_Soviet_Republic.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bukhara" title="Cộng hòa Xô viết Nhân dân Bukhara">1924: CHXVND Bukhara</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Flag_of_Khiva_1920-1923.svg/20px-Flag_of_Khiva_1920-1923.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Flag_of_Khiva_1920-1923.svg/30px-Flag_of_Khiva_1920-1923.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Flag_of_Khiva_1920-1923.svg/40px-Flag_of_Khiva_1920-1923.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Khorezm" title="Cộng hòa Xô viết Nhân dân Khorezm">CHXVND Khorezm</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg/20px-Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg/30px-Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg/40px-Flag_of_Poland_%281928%E2%80%931980%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="800" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_nh%E1%BB%8B_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ba_Lan" class="mw-redirect" title="Đệ nhị Cộng hòa Ba Lan">1939: Ba Lan</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/20px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/30px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/40px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">1940: Phần Lan</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/20px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/30px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/40px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Rom%C3%A2nia" title="Vương quốc România">România</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/20px-Flag_of_Estonia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/30px-Flag_of_Estonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/40px-Flag_of_Estonia.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="630" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/20px-Flag_of_Latvia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/30px-Flag_of_Latvia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/40px-Flag_of_Latvia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Lithuania_%281918%E2%80%931940%29.svg/20px-Flag_of_Lithuania_%281918%E2%80%931940%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Lithuania_%281918%E2%80%931940%29.svg/30px-Flag_of_Lithuania_%281918%E2%80%931940%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Lithuania_%281918%E2%80%931940%29.svg/40px-Flag_of_Lithuania_%281918%E2%80%931940%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Flag_of_the_Tuvan_People%27s_Republic_%281943-1944%29.svg/20px-Flag_of_the_Tuvan_People%27s_Republic_%281943-1944%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Flag_of_the_Tuvan_People%27s_Republic_%281943-1944%29.svg/30px-Flag_of_the_Tuvan_People%27s_Republic_%281943-1944%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Flag_of_the_Tuvan_People%27s_Republic_%281943-1944%29.svg/40px-Flag_of_the_Tuvan_People%27s_Republic_%281943-1944%29.svg.png 2x" data-file-width="780" data-file-height="390" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tuva" title="Cộng hòa Nhân dân Tuva">1944: Tuva</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/20px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/30px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg/40px-Flag_of_Germany_%281935%E2%80%931945%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_X%C3%A3" title="Đức Quốc Xã">1945: Đức</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/20px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/30px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg/40px-Flag_of_Japan_%281870%E2%80%931999%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="700" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Đế quốc Nhật Bản">Nhật Bản</a> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/20px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/30px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/40px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:left;"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Tam_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Đệ Tam Cộng hòa Tiệp Khắc">1946: Tiệp Khắc</a> </td></tr> </tbody></table> </td> <td style="vertical-align:top; text-align:center;border:0;"> <table style="width:92%; background:transparent; text-align:center; margin:0 auto; border:0;"> <tbody><tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Litva" title="Litva">1990: Litva</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_Lithuania_%281988%E2%80%932004%29.svg/20px-Flag_of_Lithuania_%281988%E2%80%932004%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_Lithuania_%281988%E2%80%932004%29.svg/30px-Flag_of_Lithuania_%281988%E2%80%932004%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Flag_of_Lithuania_%281988%E2%80%932004%29.svg/40px-Flag_of_Lithuania_%281988%E2%80%932004%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Gruzia" title="Gruzia">1991: Gruzia</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Georgia_%281990%E2%80%932004%29.svg/20px-Flag_of_Georgia_%281990%E2%80%932004%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Georgia_%281990%E2%80%932004%29.svg/30px-Flag_of_Georgia_%281990%E2%80%932004%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Flag_of_Georgia_%281990%E2%80%932004%29.svg/40px-Flag_of_Georgia_%281990%E2%80%932004%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/20px-Flag_of_Estonia.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/30px-Flag_of_Estonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/40px-Flag_of_Estonia.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="630" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/20px-Flag_of_Latvia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/30px-Flag_of_Latvia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/40px-Flag_of_Latvia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Ukraine_%281991%E2%80%931992%29.svg/20px-Flag_of_Ukraine_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Ukraine_%281991%E2%80%931992%29.svg/30px-Flag_of_Ukraine_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Ukraine_%281991%E2%80%931992%29.svg/40px-Flag_of_Ukraine_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="800" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg/20px-Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg/30px-Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg/40px-Flag_of_Belarus_%281918%2C_1991%E2%80%931995%29.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="256" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Transnistria" title="Transnistria">Transnistria</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Transnistria_%28state%29.svg/20px-Flag_of_Transnistria_%28state%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Transnistria_%28state%29.svg/30px-Flag_of_Transnistria_%28state%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Transnistria_%28state%29.svg/40px-Flag_of_Transnistria_%28state%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Moldova" title="Moldova">Moldova</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/20px-Flag_of_Moldova.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/30px-Flag_of_Moldova.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/40px-Flag_of_Moldova.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="900" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Kyrgyzstan" title="Kyrgyzstan">Kyrgyzstan</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/20px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/30px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/40px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Uzbekistan" title="Uzbekistan">Uzbekistan</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/20px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/30px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/40px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Tajikistan" title="Tajikistan">Tajikistan</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/20px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/30px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/40px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Armenia" title="Armenia">Armenia</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/20px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/30px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/40px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Azerbaijan" title="Azerbaijan">Azerbaijan</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/20px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/30px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/40px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Turkmenistan" title="Turkmenistan">Turkmenistan</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/20px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/30px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/40px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Chechnya_Ichkeria" title="Cộng hòa Chechnya Ichkeria">Chechnya</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/20px-Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png" decoding="async" width="20" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/30px-Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg/40px-Flag_of_Chechen_Republic_of_Ichkeria.svg.png 2x" data-file-width="1100" data-file-height="700" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Russia_%281991%E2%80%931993%29.svg/20px-Flag_of_Russia_%281991%E2%80%931993%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Russia_%281991%E2%80%931993%29.svg/30px-Flag_of_Russia_%281991%E2%80%931993%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Flag_of_Russia_%281991%E2%80%931993%29.svg/40px-Flag_of_Russia_%281991%E2%80%931993%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> <tr> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle; text-align:right;"><a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a> </td> <td style="border:0; padding:0; vertical-align:middle;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/20px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/30px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/40px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> </td></tr> </tbody></table> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row">Hiện nay là một phần của</th><td><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"><div class="plainlist"> <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/23px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/35px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/46px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Armenia" title="Armenia">Armenia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/23px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/35px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/46px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Azerbaijan" title="Azerbaijan">Azerbaijan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/23px-Flag_of_Belarus.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/35px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/46px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/23px-Flag_of_Estonia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/35px-Flag_of_Estonia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/Flag_of_Estonia.svg/46px-Flag_of_Estonia.svg.png 2x" data-file-width="990" data-file-height="630" /> <a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/23px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/35px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/45px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Gruzia" title="Gruzia">Gruzia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/23px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/35px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/46px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/23px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/35px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Flag_of_Kyrgyzstan.svg/46px-Flag_of_Kyrgyzstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Kyrgyzstan" title="Kyrgyzstan">Kyrgyzstan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/23px-Flag_of_Latvia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/35px-Flag_of_Latvia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/46px-Flag_of_Latvia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/23px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/35px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/46px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/23px-Flag_of_Moldova.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/35px-Flag_of_Moldova.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_Moldova.svg/46px-Flag_of_Moldova.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="900" /> <a href="/wiki/Moldova" title="Moldova">Moldova</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/23px-Flag_of_Tajikistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/35px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Tajikistan.svg/46px-Flag_of_Tajikistan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Tajikistan" title="Tajikistan">Tajikistan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/23px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/35px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Flag_of_Turkmenistan.svg/45px-Flag_of_Turkmenistan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Turkmenistan" title="Turkmenistan">Turkmenistan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/23px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/35px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/45px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/23px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/35px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/46px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Uzbekistan" title="Uzbekistan">Uzbekistan</a></li> <li>Xem <a href="/wiki/C%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_h%E1%BA%ADu_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các quốc gia hậu Xô viết">Các quốc gia hậu Xô viết</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><div style="text-align:left;margin-left:auto; margin-right:auto;">Ghi chú <ol><li><a href="#ref_1">^</a> <a href="https://vi.wikisource.org/wiki/ru:%D0%94%D0%B5%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA_%D0%92%D0%A1_%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0_%D0%BE%D1%82_26.12.1991_%E2%84%96_142-%D0%9D" class="extiw" title="s:ru:Декларация Совета Республик ВС СССР от 26.12.1991 № 142-Н">Tuyên bố № 142-Н</a> của <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xô viết Tối cao Liên Xô">Xô viết Quốc gia</a>, chính thức thiết lập việc giải thể Liên bang Xô viết với tư cách là một nhà nước và chủ thể của luật pháp quốc tế (tiếng Nga).</li> <li><a href="#ref_2">^</a> Lời bài hát gốc được sử dụng từ năm 1944 đến năm 1956 nhằm <a href="/wiki/S%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n_Stalin" title="Sùng bái cá nhân Stalin">ca ngợi Stalin</a>. Không có lời bài hát chính thức từ năm 1956 đến năm 1977. Duyệt lại lời bài hát sửa đổi từ năm 1977 và sử dụng đến năm 1991.</li> <li><a href="#ref_3">^</a> Sử dụng ở toàn liên bang từ năm 1990, các nước cộng hòa lập hiến có quyền tuyên bố ngôn ngữ chính thức của riêng mình.</li> <li><a href="#ref_4">^</a> Được chuyển nhượng vào ngày 19 tháng 9 năm 1990 từ đó trở đi.</li></ol></div> </td></tr></tbody></table> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">^</a> De facto trước năm 1990. </li> <li id="cite_note-6"><a href="#cite_ref-6">^</a> Chỉ có một viện lập pháp </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">^</a> tháng 3–tháng 9. </li> </ol> Liên Xô hay Liên bang Xô viết,<a href="#cite_note-11">[a]</a> tên chính thức là Liên bang Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết,<a href="#cite_note-12">[b]</a> là một <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_qu%E1%BB%91c_gia_kh%C3%B4ng_c%C3%B2n_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i#Các_nước_giải_thể" title="Danh sách quốc gia không còn tồn tại">cựu quốc gia</a> nằm ở phía bắc <a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C3%81-%C3%82u" title="Lục địa Á-Âu">lục địa Á-Âu</a>, tồn tại từ năm <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a> đến cuối năm <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a>. Đây là một quốc gia <a href="/wiki/%C4%90%C6%A1n_%C4%91%E1%BA%A3ng" class="mw-redirect" title="Đơn đảng">đơn đảng</a>, do <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a> lãnh đạo, với <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> là thủ đô của nước cộng hòa lớn và đông dân nhất Liên Xô, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga Xô viết</a>. Các trung tâm đô thị lớn khác gồm <a href="/wiki/Leningrad" class="mw-redirect" title="Leningrad">Leningrad</a> (Nga Xô viết), <a href="/wiki/Kiev" class="mw-redirect" title="Kiev">Kiev</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina Xô viết</a>), <a href="/wiki/Minsk" title="Minsk">Minsk</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Byelorussia Xô viết</a>), <a href="/wiki/Tashkent" title="Tashkent">Tashkent</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Uzbekistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan">Uzbekistan Xô viết</a>), <a href="/wiki/Alma-Ata" class="mw-redirect" title="Alma-Ata">Alma-Ata</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan">Kazakhstan Xô viết</a>) và <a href="/wiki/Novosibirsk" title="Novosibirsk">Novosibirsk</a> (Nga Xô viết). Đây từng là quốc gia có diện tích lớn nhất trên thế giới với khoảng hơn 22.402.200 kilômét vuông (8.649.500 dặm vuông Anh) và trải dài qua 11 <a href="/wiki/M%C3%BAi_gi%E1%BB%9D" title="Múi giờ">múi giờ</a>. Năm cảnh quan chính của Liên Xô là <a href="/wiki/L%C3%A3nh_nguy%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Lãnh nguyên">lãnh nguyên</a>, <a href="/wiki/R%E1%BB%ABng_taiga" class="mw-redirect" title="Rừng taiga">rừng taiga</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_nguy%C3%AAn" class="mw-redirect" title="Thảo nguyên">thảo nguyên</a>, <a href="/wiki/Sa_m%E1%BA%A1c" title="Sa mạc">sa mạc</a> và <a href="/wiki/N%C3%BAi" title="Núi">núi</a>. Các sắc tộc đa dạng của quốc gia này được gọi tên chính thức là <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Người Liên Xô">người Liên Xô</a>. Liên Xô được thành lập từ cuộc <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> năm 1917 với tên gọi là <a href="/wiki/Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Nga Xô viết">Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Nga</a> (Nga Xô viết, Р.С.Ф.С.Р), khi Đảng <a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a> do <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Vladimir Ilyich Lenin</a> lãnh đạo lật đổ <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_l%C3%A2m_th%E1%BB%9Di_Nga" class="mw-redirect" title="Chính phủ lâm thời Nga">Chính phủ lâm thời Nga</a>, chính phủ đã thay thế <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_chuy%C3%AAn_ch%E1%BA%BF" title="Quân chủ chuyên chế">chế độ quân chủ chuyên chế</a> của <a href="/wiki/Sa_ho%C3%A0ng" title="Sa hoàng">Sa hoàng</a> <a href="/wiki/Nikolai_II" class="mw-redirect" title="Nikolai II">Nikolai II</a> trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a>. Năm 1922, sau cuộc <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga" title="Nội chiến Nga">nội chiến</a> kết thúc với chiến thắng của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_Bolshevik" class="mw-redirect" title="Đảng Bolshevik">Đảng Bolshevik</a>, Liên Xô được thành lập, thống nhất những quốc gia cộng hòa bao gồm <a href="/wiki/Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Nga Xô viết">Nga</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Ngo%E1%BA%A1i_Kavkaz" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz">Ngoại Kavkaz</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina</a> và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Belarus</a>. <a href="/wiki/Lenin" class="mw-redirect" title="Lenin">Lenin</a> qua đời vào năm 1924, kế nhiệm là <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Iosif Vissarionovich Stalin</a> lên nắm quyền trong giữa những năm thập niên <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a>. Stalin đã chính thức hóa hệ tư tưởng của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a> là <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx%E2%80%93Lenin" title="Chủ nghĩa Marx–Lenin">chủ nghĩa Marx–Lenin</a> và thay thế nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kinh tế thị trường">kinh tế thị trường</a> bằng nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_k%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch" title="Kinh tế kế hoạch">kinh tế kế hoạch</a>, từ đó mở ra một thời kỳ <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a" title="Công nghiệp hóa">công nghiệp hóa</a> nhảy vọt và <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_trung_h%C3%B3a" title="Tập trung hóa">tập trung hóa</a>. Trong suốt thời kỳ này, tăng trưởng kinh tế nhanh chóng tạo nên những tiến bộ ấn tượng về mức sống, y tế và giáo dục, đặc biệt trong những khu vực đô thị; Liên Xô đã vươn lên trở thành <a href="/wiki/C%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c" title="Cường quốc">cường quốc</a> đứng thứ 2 thế giới. Bên cạnh những tiến bộ này, một số thất bại đã xảy ra. Nạn hạn hán, thiên tai liên tục ập đến trong khu vực, chính sách tập trung nông nghiệp, tất cả đã dẫn tới một <a href="/w/index.php?title=N%E1%BA%A1n_%C4%91%C3%B3i_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_x%C3%B4_1932%E2%80%931933&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nạn đói ở Liên xô 1932–1933 (trang không tồn tại)">nạn đói lớn trong năm 1932-1933</a>. Những hoài nghi chính trị sôi sục, đặc biệt sau sự nổi lên của <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%C3%A1t_x%C3%ADt" title="Chủ nghĩa phát xít">chủ nghĩa phát xít</a> tại nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> năm <a href="/wiki/1933" title="1933">1933</a> và nguy cơ <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Chiến tranh thế giới">chiến tranh thế giới</a>, đã tạo ra <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_thanh_tr%E1%BB%ABng" title="Đại thanh trừng">cuộc thanh lọc lớn</a>, hàng trăm nghìn người bị buộc tội <a href="/wiki/Gi%C3%A1n_%C4%91i%E1%BB%87p" title="Gián điệp">gián điệp</a> hoặc chống chính phủ đã bị <a href="/wiki/B%E1%BA%AFt_gi%E1%BB%AF" title="Bắt giữ">bắt giữ</a> hoặc <a href="/wiki/X%E1%BB%AD_b%E1%BA%AFn" title="Xử bắn">xử bắn</a>.<a href="#cite_note-Thurston-13">[8]</a> Ngày 23 tháng 8 năm 1939, sau những nỗ lực không thành công để thành lập một liên minh chống phát xít với các cường quốc phương Tây,<a href="#cite_note-14">[9]</a> Liên Xô đã ký <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" title="Hiệp ước Xô-Đức">thỏa thuận không xâm lược lẫn nhau</a> với Đức Quốc xã.<a href="#cite_note-15">[10]</a> Sau khi <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ba_Lan_(1939)" class="mw-redirect" title="Cuộc tấn công Ba Lan (1939)">thế chiến thứ hai xảy ra</a>, Liên Xô đã <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ba_Lan" class="mw-redirect" title="Liên Xô tấn công Ba Lan">tấn công Ba Lan</a> nhằm giành lại những lãnh thổ đã bị Ba Lan chiếm mất năm 1921, và sáp nhập 3 nước vùng <a href="/wiki/Baltic" class="mw-disambig" title="Baltic">Baltic</a> sau những cuộc trưng cầu dân ý địa phương. Tháng 6 năm 1941, Đức <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Barbarossa" title="Chiến dịch Barbarossa">xâm chiếm Liên Xô</a>, mở màn <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô-Đức">Chiến tranh Xô-Đức</a>. Đây là mặt trận có quy mô lớn nhất trong chiến tranh thế giới thứ hai, <a href="/wiki/Th%C6%B0%C6%A1ng_vong_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_Th%E1%BB%A9_Hai" title="Thương vong trong Chiến tranh Thế giới Thứ Hai">thương vong của Liên Xô</a> chiếm số lượng cao nhất trong cuộc chiến, và cuối cùng họ đã giành thế thượng phong trước lực lượng <a href="/wiki/Phe_Tr%E1%BB%A5c" title="Phe Trục">phe Trục</a> sau những trận đánh khốc liệt như ở <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stalingrad" title="Trận Stalingrad">Stalingrad</a> và <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_V%C3%B2ng_cung_Kursk" title="Trận Vòng cung Kursk">Kursk</a>. Trong hầu hết các vùng lãnh thổ mà <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n" title="Hồng quân">Hồng quân</a> đánh chiếm khi tiến về nước Đức, những người <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" class="mw-redirect" title="Cộng sản">cộng sản</a> địa phương đã lên nắm quyền lực và thành lập các chính phủ liên minh với Liên Xô. Sau <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_2" class="mw-redirect" title="Thế chiến 2">Thế chiến 2</a>, châu Âu bị phân chia thành hai vùng có hệ tư tưởng khác nhau: <a href="/wiki/T%C6%B0_b%E1%BA%A3n_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Tư bản chủ nghĩa">tư bản chủ nghĩa</a> ở <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C3%82u" title="Tây Âu">Tây Âu</a> và <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a> đã dẫn đến căng thẳng gia tăng với <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C3%82u" title="Tây Âu">Khối phương Tây</a> do <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> lãnh đạo, được gọi là <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a>. Stalin qua đời năm 1953 và <a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Nikita Sergeyevich Khrushchyov</a> kế nhiệm. Đến năm 1956, <a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Khruschev</a> lên tiếng tố cáo <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> và bắt đầu một thời kỳ cải cách được gọi là <a href="/wiki/Phi_Stalin_h%C3%B3a" title="Phi Stalin hóa">phi Stalin hóa</a>. <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_Cuba" title="Khủng hoảng tên lửa Cuba">Khủng hoảng tên lửa Cuba</a> xảy ra trong thời kỳ lãnh đạo của <a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Khrushchev</a>, một trong nhiều yếu tố dẫn đến việc ông bị miễn nhiệm vào năm 1964. Trong những năm 1970, có một giai đoạn ngắn gọn <a href="/wiki/D%C3%A9tente" title="Détente">hòa dịu</a> trong quan hệ với <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, nhưng những căng thẳng tiếp tục diễn ra với <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_X%C3%B4%E2%80%93Afghanistan_(1978_%E2%80%93_1992)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan (1978 – 1992)">Chiến tranh Xô-Afghanistan</a> vào năm 1979. Sau năm 1985, <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_b%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Tổng bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">tổng bí thư cuối cùng của Đảng Cộng sản Liên Xô</a> <a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Mikhail Gorbachev</a> đã cố gắng cải tổ đời sống chính trị và nền kinh tế của đất nước thông qua các chính sách mới mang tính cực hữu của <a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">glasnost</a> (cởi mở) và <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">perestroika</a> (tái cấu trúc). Những chính sách này thất bại, gây ra sự bất ổn chính trị phát sinh từ các phong trào dân tộc và ly khai. Năm 1989, chính phủ tại những <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_v%E1%BB%87_tinh" title="Quốc gia vệ tinh">quốc gia vệ tinh</a> của Liên Xô ở <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a> cũng <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4_v%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" class="mw-redirect" title="Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu">liên tục sụp đổ</a>, chấm dứt sự lãnh đạo của các <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Đảng cộng sản">Đảng cộng sản</a>. Là một phần trong nỗ lực ngăn chặn sự tan rã của đất nước, một <a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc trưng cầu dân ý Liên Xô 1991 (trang không tồn tại)">cuộc trưng cầu dân ý</a> đã được tổ chức vào tháng 3 năm 1991, phần lớn cử tri đã ủng hộ việc duy trì nhà nước Liên Xô. Nhưng trong giới lãnh đạo lại phát sinh mâu thuẫn khi <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Nga" title="Tổng thống Nga">Tổng thống đầu tiên của Nga</a>, <a href="/wiki/Boris_Nikolayevich_Yeltsin" title="Boris Nikolayevich Yeltsin">Boris Nikolayevich Yeltsin</a> đã chống lại một <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">cuộc đảo chính</a> của những người cứng rắn trong đảng. Cuối năm 1991, <a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Gorbachev</a> từ chức, <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xô viết Tối cao Liên Xô">Xô viết Tối cao Liên Xô</a> đã chính thức tuyên bố <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a>. <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">Mười hai nước cộng hòa Xô Viết</a> còn lại tuyên bố độc lập. <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_Nga" class="mw-redirect" title="Liên bang Nga">Liên bang Nga</a> (trước đây là <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Cộng hòa Nga Xô viết</a>) đã tiếp nhận quyền và nghĩa vụ của Liên Xô và được công nhận là <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc_th%E1%BB%ABa_k%E1%BA%BF" title="Nước thừa kế">quốc gia kế thừa</a> trên thực tế của Liên bang Xô viết. Đồng thời, <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a> theo luật pháp tuyên bố rằng họ cũng là một nước kế thừa nhà nước của cả <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Cộng hòa Ukraina Xô viết</a> và Liên Xô.<a href="#cite_note-16">[11]</a> Ngày nay, <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a> và <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a> vẫn đang có tranh chấp đối với những lãnh thổ và di sản để lại của Liên Xô trước đây<a href="#cite_note-17">[12]</a>. Liên Xô đã tạo ra <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_ph%C3%A1t_minh_v%C3%A0_kh%C3%A1m_ph%C3%A1_c%E1%BB%A7a_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Nga" title="Danh sách phát minh và khám phá của người Nga">nhiều thành tựu công nghệ và đổi mới</a> quan trọng của thế kỷ 20, bao gồm cả <a href="/wiki/Nh%C3%A0_m%C3%A1y_%C4%91i%E1%BB%87n_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Nhà máy điện hạt nhân">nhà máy điện hạt nhân</a> đầu tiên, <a href="/wiki/Sputnik_1" title="Sputnik 1">vệ tinh nhân tạo đầu tiên</a> của loài người, <a href="/wiki/Yuri_Alekseyevich_Gagarin" title="Yuri Alekseyevich Gagarin">người đầu tiên bay vào vũ trụ</a> và <a href="/wiki/Venera_7" title="Venera 7">tàu thăm dò đầu tiên đáp xuống hành tinh khác</a> (<a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">Sao Kim</a>). Trước khi <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">giải thể</a>, đất nước này từng là một <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a>, có nền kinh tế lớn thứ hai thế giới và quân đội thường trực lớn nhất thế giới.<a href="#cite_note-GDPinfobox1990-18">[13]</a><a href="#cite_note-19">[14]</a><a href="#cite_note-20">[15]</a> Liên Xô được <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_kh%C3%B4ng_ph%E1%BB%95_bi%E1%BA%BFn_v%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân">công nhận</a> là một trong năm <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%C3%B3_v%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Các nước có vũ khí hạt nhân">quốc gia có vũ khí hạt nhân</a>. Quốc gia này từng là <a href="/wiki/Th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_th%C6%B0%E1%BB%9Dng_tr%E1%BB%B1c_H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Thành viên thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc">thành viên thường trực</a> của <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc">Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc</a>, đồng thời là thành viên của <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_An_ninh_v%C3%A0_H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_Ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu (trang không tồn tại)">Tổ chức An ninh và Hợp tác Châu Âu</a> (OSCE), <a href="/wiki/Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_C%C3%B4ng_%C4%91o%C3%A0n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Liên hiệp Công đoàn Thế giới">Liên hiệp Công đoàn Thế giới</a> (WTFU) và là thành viên hàng đầu của <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a> (CMEA) và <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Hiệp ước Warszawa</a> (WP). Liên Xô thực hiện <a href="/wiki/B%C3%A1_quy%E1%BB%81n" title="Bá quyền">mở rộng tầm ảnh hưởng</a> của mình ở Đông-Trung Âu và trên toàn thế giới với sức mạnh quân sự và kinh tế, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%E1%BB%A7y_nhi%E1%BB%87m" title="Chiến tranh ủy nhiệm">chiến tranh ủy nhiệm</a>, tài trợ cho các <a href="/wiki/N%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%91ang_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n" title="Nước đang phát triển">nước đang phát triển</a> và phát triển nghiên cứu khoa học, đặc biệt là trong công nghệ vũ trụ và vũ khí.<a href="#cite_note-auto-21">[16]</a><a href="#cite_note-auto2-22">[17]</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r68224159">.mw-parser-output .toclimit-2 .toclevel-1 ul,.mw-parser-output .toclimit-3 .toclevel-2 ul,.mw-parser-output .toclimit-4 .toclevel-3 ul,.mw-parser-output .toclimit-5 .toclevel-4 ul,.mw-parser-output .toclimit-6 .toclevel-5 ul,.mw-parser-output .toclimit-7 .toclevel-6 ul{display:none}</style><div class="toclimit-3"><meta property="mw:PageProp/toc" /></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Quốc_hiệu">Quốc hiệu</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=1" title="Sửa đổi phần “Quốc hiệu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=1" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Quốc hiệu">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%C3%A1c_t%C3%AAn_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Các tên chính thức của Liên Xô">Các tên chính thức của Liên Xô</a></div> Từ "Liên Xô" là gọi tắt của "Liên bang Xô viết" (Nga: Советских Союз, <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_t%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFng_Nga_sang_k%C3%BD_t%E1%BB%B1_Latinh" class="mw-redirect" title="Chuyển tự tiếng Nga sang ký tự Latinh">chuyển tự.</a> Sovietskikh Soyuz). Trong tiếng Việt, "Xô viết" là từ được viết theo kiểu đọc phiên âm tiếng Việt cho từ <a href="/wiki/Soviet" class="mw-redirect" title="Soviet">Soviet</a>. Từ "Soviet" (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>: Совет, chuyển tự Soviet) trong tiếng Nga có nghĩa là "hội chúng", "đại hội", "hội đồng" hay "nghị viện". <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_(h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7)" title="Nhà nước Xô viết (hệ thống chính phủ)">Nhà nước Xô viết</a> trong tiếng Nga có nghĩa là một nước cộng hòa được thành lập theo "cấu trúc nghị viện". Tên chính thức của 15 quốc gia thành viên Liên Xô là: <ul><li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>: Союз Советских Социалистических Республик, chuyển tự Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ukraina" title="Tiếng Ukraina">tiếng Ukraina</a>: Союз Радянських Соціалістичних Республік, chuyển tự Soyuz Radyansʹkykh Sotsialistychnykh Respublik</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Belarus" title="Tiếng Belarus">tiếng Belarus</a>: Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік, chuyển tự Sayuz Savyetskikh Satsyyalistychnykh Respublik</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Uzbek" title="Tiếng Uzbek">tiếng Uzbek</a>: Совет Социалистик Республикалари Иттифоқи, chuyển tự Sovet Sotsialistik Respublikalari Ittifoqi</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kazakh" title="Tiếng Kazakh">tiếng Kazakh</a>: Советтік Социалистік Республикалар Одағы, chuyển tự Sovettik Sotsıalıstik Respýblıkalar Odaǵy</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Gruzia" title="Tiếng Gruzia">tiếng Gruzia</a>: საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკების კავშირი, chuyển tự Sabch'ota Sotsialist'uri Resp'ublik'ebis K'avshiri</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Azerbaijan" title="Tiếng Azerbaijan">tiếng Azerbaijan</a>: Совет Сосиалист Республикалары Иттифагы, chuyển tự Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Litva" title="Tiếng Litva">tiếng Litva</a>: Tarybų Socialistinių Respublikų Sąjunga</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Moldova" title="Tiếng Moldova">tiếng Moldova</a>: Униуня Републичилор Советиче Сочиалисте</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Romania" class="mw-redirect" title="Tiếng Romania">tiếng Romania</a>: Uniunea Republicilor Sovietice Socialiste</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latvia" title="Tiếng Latvia">tiếng Latvia</a>: Padomju Sociālistisko Republiku Savienība</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kyrgyz" title="Tiếng Kyrgyz">tiếng Kyrgyz</a>: Советтик Социалисттик Республикалар Союзу, chuyển tự Sovettik Sotsialisttik Respublikalar Soyuzu</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tajik" title="Tiếng Tajik">tiếng Tajik</a>: Иттиҳоди Ҷумҳуриҳои Шӯравии Сосиалистӣ, chuyển tự Ittihodi Çumhurihoji Şūraviji Sosialistī</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Armenia" title="Tiếng Armenia">tiếng Armenia</a>: Խորհրդային Սոցիալիստական Հանրապետությունների Միություն, chuyển tự Khor'hr'dayin Soc'ialistakan Hanrapetut'yunner'i Miut'yun</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Turkmen" title="Tiếng Turkmen">tiếng Turkmen</a>: Совет Социалистик Республикалары Союзы, chuyển tự Sowet Sosialistik Respublikalary Soýuzy</li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Estonia" title="Tiếng Estonia">tiếng Estonia</a>: Nõukogude Sotsialistlike Vabariikide Liit</li></ul> Trong số 14 ngôn ngữ nói trên, ngoài <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Uzbek" title="Tiếng Uzbek">tiếng Uzbek</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kazakh" title="Tiếng Kazakh">tiếng Kazakh</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Azerbaijan" title="Tiếng Azerbaijan">tiếng Azerbaijan</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Moldova" title="Tiếng Moldova">tiếng Moldova</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Kyrgyz" title="Tiếng Kyrgyz">tiếng Kyrgyz</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Turkmen" title="Tiếng Turkmen">tiếng Turkmen</a> sử dụng các từ gốc "Xô viết" hoặc từ nhận thức, từ vựng như dịch thuật. Vì lý do lịch sử và địa lý (Liên Xô có phần lãnh thổ kế thừa từ Đế quốc Nga, gồm chủ yếu là Nga và <a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a> và các quốc gia cấu thành <a href="/wiki/Trung_%C3%81" title="Trung Á">Trung Á</a> khác, phần lớn dân số Liên Xô nói tiếng Nga), nên Liên Xô đôi khi bị gọi nhầm là "Nga" hoặc "<a href="/wiki/Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Nga Xô viết">Nga Xô viết</a>". Điều tương tự cũng đúng trong <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>. Ví dụ, cách giải thích <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_%C4%91i%E1%BB%83n_ti%E1%BA%BFng_Anh_Oxford" title="Từ điển tiếng Anh Oxford">Từ điển tiếng Anh Oxford</a> của từ Russian là "Nga", nghĩa là "thường đề cập đến các quốc gia Liên Xô cũ trong lịch sử".<a href="#cite_note-OXRussian-23">[18]</a> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Địa_lý">Địa lý</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=2" title="Sửa đổi phần “Địa lý”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=2" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Địa lý">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Địa lý Liên Xô">Địa lý Liên Xô</a></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:SovietUnionPhysical.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Copyright map by Wikipedia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/SovietUnionPhysical.jpg/300px-SovietUnionPhysical.jpg" decoding="async" width="300" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/SovietUnionPhysical.jpg/450px-SovietUnionPhysical.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/SovietUnionPhysical.jpg/600px-SovietUnionPhysical.jpg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="471" /></a><figcaption>Bản đồ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Ba_h%C3%ACnh" title="Địa hình">địa hình</a> Liên Xô</figcaption></figure> Với diện tích là 22.402.200 km² (8.649.538 sq mi), Liên Xô là quốc gia rộng lớn nhất <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Thế giới">thế giới</a> và vị thế này vẫn được <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_Nga" class="mw-redirect" title="Liên bang Nga">Liên bang Nga</a> (kế thừa hơn 17 triệu km² lãnh thổ của nó) giữ lại. Liên Xô bao phủ <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle 1/6}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mn>1</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mo>/</mo> </mrow> <mn>6</mn> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle 1/6}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/365dd517702686649e6644a66665efd1a32be3ae" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:3.487ex; height:2.843ex;" alt="{\displaystyle 1/6}"> bề mặt <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>, kích thước gần tương đương với <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_M%E1%BB%B9" title="Bắc Mỹ">Bắc Mỹ</a>, với diện tích là 24.709.000 km² (9.540.000 sq mi). Lãnh thổ phía <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">Châu Âu</a> chiếm một phần tư diện tích, là 3.960.000 km² (1.528.560 sq mi) đất nước và là trung tâm văn hóa và kinh tế. Phần phía đông ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81" title="Châu Á">châu Á</a> diện tích là 13.100.000 km² (5.057.938 sq mi) mở rộng ra đến <a href="/wiki/Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Thái Bình Dương">Thái Bình Dương</a> ở phía đông và <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a> ở phía nam, ngoại trừ một số khu vực ở <a href="/wiki/Trung_%C3%81" title="Trung Á">Trung Á</a>, ít đông dân hơn nhiều. Liên Xô trải rộng trên 10.000 km (6,200 mi) theo hướng đông sang tây qua 10 múi giờ từ <a href="/wiki/Gi%E1%BB%9D_Ph%E1%BB%91i_h%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Giờ Phối hợp Quốc tế">UTC</a>+2 đến <a href="/wiki/Gi%E1%BB%9D_Ph%E1%BB%91i_h%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Giờ Phối hợp Quốc tế">UTC</a>+12 và hơn 7.200 km (4.500 mi) từ <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc" class="mw-disambig" title="Bắc">bắc</a> xuống <a href="/wiki/Nam" class="mw-disambig" title="Nam">nam</a>. lãnh thổ có đến năm vùng khí hậu: <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_nguy%C3%AAn" title="Đài nguyên">lãnh nguyên</a>, <a href="/wiki/Taiga" title="Taiga">taiga</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_c%E1%BB%8F" title="Đồng cỏ">thảo nguyên</a>, <a href="/wiki/Hoang_m%E1%BA%A1c" title="Hoang mạc">sa mạc</a> và <a href="/wiki/N%C3%BAi" title="Núi">núi</a>. Do lãnh thổ trải dài từ Âu sang Á nên Liên Xô được xem là một đất nước nửa Châu Âu, nửa Châu Á, nửa phương Đông, nửa phương Tây. Vị trí địa lý như vậy ảnh hưởng lớn đến văn hóa, phong tục tập quán, tư duy của Liên Xô cũng như thái độ của phương Tây đối với Liên Xô cũng như nước Nga sau này. Liên bang Xô viết có đường biên giới dài nhất trên thế giới, ước tính hơn 60.000 km (37.000 mi), hay 1 1⁄2 <a href="/wiki/Chu_vi" title="Chu vi">chu vi</a> của <a href="/wiki/Tr%C3%A1i_%C4%90%E1%BA%A5t" title="Trái Đất">Trái Đất</a>. Hai phần ba số đó là đường biên giới trên biển. Liên Xô giáp với <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a>, <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a>, <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>, <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a>, <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iran</a>, <a href="/wiki/M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Mông Cổ">Mông Cổ</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Bắc Triều Tiên</a>, <a href="/wiki/Na_Uy" title="Na Uy">Na Uy</a>, <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> và <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Thổ Nhĩ Kỳ">Thổ Nhĩ Kỳ</a> từ 1945 đến 1991. Băng qua eo <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_Bering" title="Biển Bering">Biển Bering</a> là <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>. Ngọn núi cao nhất của Liên Xô là đỉnh Cộng sản (nay là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%89nh_Ismail_Samani" class="mw-redirect" title="Đỉnh Ismail Samani">đỉnh Ismail Samani</a>) ở <a href="/wiki/Tajikistan" title="Tajikistan">Tajikistan</a>, ở độ cao 7.495 mét (24.590 ft). Liên Xô cũng sở hữu nhiều hồ lớn trên thế giới; <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_Caspi" title="Biển Caspi">biển Caspi</a> (cùng với <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iran</a>) và <a href="/wiki/H%E1%BB%93_Baikal" title="Hồ Baikal">hồ Baikal</a>, đây là hồ nước ngọt lớn nhất và sâu nhất thế giới nằm hoàn toàn trong Liên Xô. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lãnh_thổ">Lãnh thổ</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=3" title="Sửa đổi phần “Lãnh thổ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=3" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lãnh thổ">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết</a></div> Thành phần <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Liên bang Xô viết">Liên bang Xô viết</a> như sau: <ul><li>Theo Hiệp ước về thành lập Liên Xô (<a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_12" title="30 tháng 12">30 tháng 12</a> năm <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a>), 4 nước đầu tiên kí vào hiệp ước thành lập Liên Xô bao gồm: <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga</a> (sau tách ra thành <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Uzbekistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Turkmenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Tajikistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kirghizia" class="mw-redirect" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kirghizia">Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kirghizia</a>),</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina</a>,</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Belorussia</a>,</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Ngo%E1%BA%A1i_Kavkaz" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz">Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz</a> (từ năm <a href="/wiki/1936" title="1936">1936</a> tách thành <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Azerbaijan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Armenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia</a> và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Gruzia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia</a>).</li></ul></li> <li>Năm <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a> có thêm <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Latvia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Litva" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva</a> và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Estonia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia</a></li></ul> Trong thời kỳ 1940 – 1954 tồn tại <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Karelia-Ph%E1%BA%A7n_Lan" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Karelia-Phần Lan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Karelia-Phần Lan</a>, về sau là <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karelia" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tự trị Karelia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tự trị Karelia</a> trong <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga</a>. Ở thời điểm 1990, Liên Xô có tổng cộng 15 <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">nước Cộng hòa</a> trực thuộc. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Lịch_sử">Lịch sử</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=4" title="Sửa đổi phần “Lịch sử”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=4" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lịch sử">sửa mã nguồn</a>]</div> <table class="vertical-navbox nowraplinks mw-collapsible" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%"><tbody><tr><td style="padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần trong <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thể loại:Lịch sử Liên Xô">loạt bài</a> về</td></tr><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Lịch sử Liên Xô">Lịch sử Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r68144546">(Liên Xô)</th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em;padding-bottom:1.0em;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Quốc huy Liên Xô"><img alt="Quốc huy Liên Xô" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="150" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/225px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/300px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></td></tr><tr><th style="padding:0.1em;border-top:1px solid #707070;padding-top:0.2em;background:white;"> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1917-1927)" class="mw-redirect" title="Lịch sử Liên Xô (1917-1927)">1917–1927 Bắt đầu cách mạng</a></div></th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga" title="Nội chiến Nga">Nội chiến</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF_m%E1%BB%9Bi_(Nga)" class="mw-redirect" title="Chính sách kinh tế mới (Nga)">Chính sách kinh tế mới</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%E1%BB%81_vi%E1%BB%87c_th%C3%A0nh_l%E1%BA%ADp_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hiệp ước về việc thành lập Liên Xô">Hiệp ước thành lập năm 1922</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%8Bnh_qu%E1%BB%91c_gia_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phân định quốc gia ở Liên Xô (trang không tồn tại)">Phân định quốc gia</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n" title="Hồng quân">Hồng quân</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th style="padding:0.1em;border-top:1px solid #707070;padding-top:0.2em;background:white;"> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1927-1953)" class="mw-redirect" title="Lịch sử Liên Xô (1927-1953)">1927–1953 Thời kì Stalin</a></div></th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_trong_m%E1%BB%99t_qu%E1%BB%91c_gia" title="Chủ nghĩa xã hội trong một quốc gia">Chủ nghĩa xã hội trong một quốc gia</a></li></ul> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công nghiệp hóa Liên Xô (trang không tồn tại)">Công nghiệp hóa Liên Xô</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_5_n%C4%83m_l%E1%BA%A7n_1_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch 5 năm lần 1 (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Kế hoạch 5 năm lần 1</a></li><li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_5_n%C4%83m_l%E1%BA%A7n_1_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch 5 năm lần 1 (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Kế hoạch 5 năm lần 2</a></li><li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_5_n%C4%83m_l%E1%BA%A7n_3_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch 5 năm lần 3 (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Kế hoạch 5 năm lần 3</a>)</li></ul></div></div> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cải cách xã hội (Liên Xô) (trang không tồn tại)">Cải cách xã hội</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/w/index.php?title=Y_t%E1%BA%BF_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Y tế Liên Xô (trang không tồn tại)">Y tế</a></li><li><a href="/wiki/Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Giáo dục Liên Xô">Giáo dục</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_thao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Thể thao Liên Xô">Thể thao</a></li><li><a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_%E1%BA%A3nh_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Điện ảnh Liên Xô">Điện ảnh</a></li><li><a href="/wiki/V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Văn học Liên Xô">Văn học</a>)</li></ul></div></div> <ul><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_thanh_tr%E1%BB%ABng" title="Đại thanh trừng">Thanh lọc chính trị</a></li></ul> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/w/index.php?title=N%E1%BA%A1n_%C4%91%C3%B3i_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1932-33&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nạn đói ở Liên Xô 1932-33 (trang không tồn tại)">Nạn đói 1932-33</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/wiki/Holodomor" title="Holodomor">Ukraina</a></li><li><a href="/wiki/N%E1%BA%A1n_%C4%91%C3%B3i_%E1%BB%9F_Kazakhstan_1932%E2%80%9333" title="Nạn đói ở Kazakhstan 1932–33">Kazakhstan</a>)</li></ul></div></div> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Liên Xô trong Chiến tranh thế giới thứ hai">Thế chiến II</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" title="Hiệp ước Xô-Đức">Hiệp ước Xô-Đức</a></li><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô-Đức">Chiến tranh vệ quốc vĩ đại</a></li><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Barbarossa" title="Chiến dịch Barbarossa">Chiến dịch Barbarossa</a></li><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Moskva_(1941)" title="Trận Moskva (1941)">Trận Moskva</a></li><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stalingrad" title="Trận Stalingrad">Trận Stalingrad</a></li><li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_chi%E1%BA%BFm_Bessarabia_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Bukovina" class="mw-redirect" title="Liên Xô chiếm Bessarabia và Bắc Bukovina">Liên Xô chiếm Bessarabia và Bắc Bukovina</a></li><li><a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Kursk" class="mw-redirect" title="Trận Kursk">Trận Kursk</a></li><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Berlin_(1945)" title="Chiến dịch Berlin (1945)">Chiến dịch Berlin</a></li><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_M%C3%A3n_Ch%C3%A2u" class="mw-redirect" title="Chiến dịch Mãn Châu">Chiến dịch Mãn Châu</a>)</li></ul></div></div> <ul><li><a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_giao_d%C3%A2n_s%E1%BB%91_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Chuyển giao dân số ở Liên bang Xô viết">Chuyển giao dân số</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BA%A1n_%C4%91%C3%B3i_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4_1946%E2%80%9347" title="Nạn đói ở Liên Xô 1946–47">Nạn đói 1946–47</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">Chiến tranh Triều Tiên</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th style="padding:0.1em;border-top:1px solid #707070;padding-top:0.2em;background:white;"> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1953-1985)" class="mw-redirect" title="Lịch sử Liên Xô (1953-1985)">1953–1985 Thời kì hậu Stalin</a></div></th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_t%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c_1953" title="Nổi dậy tại Đông Đức 1953">Phong tỏa Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_giao_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Krym_cho_Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1954" class="mw-redirect" title="Chuyển giao Bán đảo Krym cho Nga Xô viết năm 1954">Chuyển giao Krym</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_tan_b%C4%83ng_Khrushchyov" title="Thời kỳ tan băng Khrushchyov">Thời kỳ tan băng Khrushchyov</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%81_s%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n_v%C3%A0_nh%E1%BB%AFng_h%E1%BA%ADu_qu%E1%BA%A3_c%E1%BB%A7a_n%C3%B3" title="Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó">Phát biểu của Khrushchyov</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%BAng_t%C3%B4i_s%E1%BA%BD_ch%C3%B4n_v%C3%B9i_c%C3%A1c_%C3%B4ng" title="Chúng tôi sẽ chôn vùi các ông">Chúng tôi sẽ chôn vùi các ông</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Tbilisi_1956" class="mw-redirect" title="Thảm sát Tbilisi 1956">Bạo loạn tháng 3</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_ti%E1%BB%81n_l%C6%B0%C6%A1ng_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4,_1956%E2%80%9362" class="mw-redirect" title="Cải cách tiền lương ở Liên Xô, 1956–62">Cái cách tiền lương</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba" title="Cách mạng Cuba">Cách mạng Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chương trình vũ trụ Liên Xô">Chương trình vũ trụ</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_Cuba" title="Khủng hoảng tên lửa Cuba">Khủng hoảng tên lửa Cuba</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th style="padding:0.1em;border-top:1px solid #707070;padding-top:0.2em;background:white;"> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1985-1991)" class="mw-redirect" title="Lịch sử Liên Xô (1985-1991)">1985–1991 Thay đổi lãnh đạo và thu hẹp</a></div></th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/M%E1%BB%B9_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Grenada" class="mw-redirect" title="Mỹ xâm lược Grenada">Mỹ xâm lược Grenada</a></li> <li><a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">Glasnost</a></li> <li><a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">Perestroika</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_r%C3%BAt_kh%E1%BB%8Fi_Afghanistan" title="Liên Xô rút khỏi Afghanistan">Liên Xô rút khỏi Afghanistan</a></li></ul> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ca_h%C3%A1t" title="Cách mạng Ca hát">Cách mạng Ca hát</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_b%E1%BB%91_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n_Estonia" title="Tuyên bố chủ quyền Estonia">Tuyên bố chủ quyền Estonia</a></li><li><a href="/wiki/Con_%C4%91%C6%B0%E1%BB%9Dng_Baltic" title="Con đường Baltic">Con đường Baltic</a></li><li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_lu%E1%BA%ADt_T%C3%A1i_thi%E1%BA%BFt_l%E1%BA%ADp_Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Litva" title="Đạo luật Tái thiết lập Nhà nước Litva">Đạo luật Tái thiết lập Nhà nước Litva</a></li><li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%81_s%E1%BB%B1_ph%E1%BB%A5c_h%E1%BB%93i_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_c%E1%BB%A7a_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Latvia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Về sự phục hồi độc lập của nước Cộng hòa Latvia (trang không tồn tại)">Về sự phục hồi độc lập của nước Cộng hòa Latvia</a>)</li></ul></div></div> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4_v%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" class="mw-redirect" title="Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu">Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/w/index.php?title=D%C3%A3_ngo%E1%BA%A1i_Ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dã ngoại Châu Âu (trang không tồn tại)">Dã ngoại Châu Âu</a></li><li><a href="/wiki/Die_Wende" title="Die Wende">Die Wende</a></li><li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_h%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng hòa bình (trang không tồn tại)">Cách mạng hòa bình</a></li><li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Bức tường Berlin">Bức tường Berlin sụp đổ</a></li><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nhung" title="Cách mạng Nhung">Cách mạng Nhung</a></li><li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BFt_th%C3%BAc_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_%E1%BB%9F_Hungary_(1989)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kết thúc chủ nghĩa Cộng sản ở Hungary (1989) (trang không tồn tại)">Kết thúc chủ nghĩa Cộng sản Hungary</a></li><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Rom%C3%A2nia" title="Cách mạng România">Cách mạng România</a></li><li><a href="/wiki/T%C3%A1i_th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tái thống nhất nước Đức">Tái thống nhất nước Đức</a>)</li></ul></div></div> <div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Tan rã</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><div class="hlist"><ul><li>(<a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_b%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Jeltoqsan" title="Cuộc bạo loạn Jeltoqsan">Cuộc bạo loạn Jeltoqsan</a></li><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nagorno-Karabakh" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Nagorno-Karabakh">Chiến tranh Nagorno-Karabakh</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3m_k%E1%BB%8Bch_ng%C3%A0y_9_th%C3%A1ng_4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảm kịch ngày 9 tháng 4 (trang không tồn tại)">Thảm kịch ngày 9 tháng 4</a></li><li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_Gi%C3%AAng_%C4%91en" title="Tháng Giêng đen">Tháng Giêng đen</a></li><li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_b%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Osh_(1990)" title="Cuộc bạo loạn Osh (1990)">Bạo loạn Osh</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ph%C3%A1p_lu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Pháp luật (trang không tồn tại)">Chiến tranh Pháp luật</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_b%E1%BA%A3o_lo%E1%BA%A1n_Dushanbe_(1990)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc bảo loạn Dushanbe (1990) (trang không tồn tại)">Bạo loạn Dushanbe</a></li><li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_th%C3%A1ng_1_(Litva)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tháng 1 (Litva) (trang không tồn tại)">Sự kiện tháng 1</a></li><li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_ch%C6%B0%E1%BB%9Bng_ng%E1%BA%A1i_v%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các chướng ngại vật (trang không tồn tại)">Các chướng ngại vật</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_Li%C3%AAn_X%C3%B4,_1991&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc trưng cầu dân ý Liên Xô, 1991 (trang không tồn tại)">Trưng cầu dân ý</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_minh_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_c%C3%B3_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên minh các quốc gia có chủ quyền (trang không tồn tại)">Liên minh các quốc gia có chủ quyền</a></li><li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Cuộc đảo chính tháng 8</a></li><li><a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_ng%C3%B4n_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Ukraina" title="Tuyên ngôn độc lập Ukraina">Độc lập Ukraina</a> (<a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Ukraina,_1991" title="Trưng cầu dân ý độc lập Ukraina, 1991">Trưng cầu dân ý</a>)</li><li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Belovezh" class="mw-redirect" title="Hiệp ước Belovezh">Hiệp ước Belovezh</a></li><li><a href="/w/index.php?title=Giao_th%E1%BB%A9c_Alma-Ata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giao thức Alma-Ata (trang không tồn tại)">Giao thức Alma-Ata</a>)</li></ul></div></div> </div></td> </tr><tr><td style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;padding:0.3em 0.3em 0.5em;border-bottom:1px solid #707070;"> <img alt="flag" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/16px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="16" height="8" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/24px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/32px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Cổng thông tin:Liên Xô">Cổng thông tin Liên Xô</a></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Bản mẫu:Lịch sử Liên Xô"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Lịch sử Liên Xô (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Lịch sử Liên Xô">Lịch sử Liên Xô</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cách_mạng_và_sự_hình_thành">Cách mạng và sự hình thành</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=5" title="Sửa đổi phần “Cách mạng và sự hình thành”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=5" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cách mạng và sự hình thành">sửa mã nguồn</a>]</div> Sự hình thành Liên Xô gắn liền với sự sụp đổ của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a> và hoạt động của <a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Đảng Cộng sản Nga</a> (<a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a>) do <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Vladimir Ilyich Lenin</a> lãnh đạo. Vào đầu <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_XX" class="mw-redirect" title="Thế kỷ XX">thế kỷ XX</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> là một nước lớn ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> có tiềm lực đất đai và dân số to lớn, nhưng trình độ phát triển kinh tế – xã hội còn rất lạc hậu so với các cường quốc <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> khác như <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>... Xã hội ẩn chứa nhiều mâu thuẫn gay gắt không được giải tỏa: xã hội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Nga</a> là xã hội chuyên chế độc tài của quý tộc và tư sản lớn, tự do tư tưởng bị bóp nghẹt không làm hài lòng giới trí thức (интеллигенция – intelligentsia), trung lưu thành thị và giới tư sản quý tộc nhỏ. Nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Nga</a> lại là nơi có phong trào Marxist cấp tiến mạnh nhất, do <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> lãnh đạo với đảng <a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a> chủ trương làm <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng xã hội chủ nghĩa (trang không tồn tại)">cách mạng xã hội chủ nghĩa</a> để xây dựng <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">chủ nghĩa cộng sản</a>. Những mâu thuẫn trên trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a> không những không được cởi bỏ mà còn trầm trọng thêm với những thất bại to lớn của quân Nga trong chiến tranh, xã hội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Nga</a> đi vào bất ổn. <a href="/w/index.php?title=Qu%E1%BB%91c_kh%E1%BB%91&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quốc khố (trang không tồn tại)">Quốc khố</a> cạn kiệt, nợ nước ngoài tăng cao, <a href="/wiki/L%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t" title="Lạm phát">lạm phát</a> không kiểm soát được, dân chúng cực khổ, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh" title="Chiến tranh">chiến tranh</a> làm <a href="/wiki/Ph%C3%A1_s%E1%BA%A3n" title="Phá sản">phá sản</a> hàng loạt doanh nghiệp gây <a href="/wiki/Th%E1%BA%A5t_nghi%E1%BB%87p" title="Thất nghiệp">thất nghiệp</a> <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4_th%E1%BB%8B" title="Đô thị">đô thị</a> trầm trọng, <a href="/wiki/N%E1%BA%A1n_%C4%91%C3%B3i" title="Nạn đói">nạn đói</a> lan tràn tại <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93ng_qu%C3%AA" title="Đồng quê">nông thôn</a>, các <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A7ng_l%E1%BB%9Bp_nh%C3%A2n_d%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tầng lớp nhân dân (trang không tồn tại)">tầng lớp nhân dân</a>, <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_l%C3%ADnh" title="Người lính">binh lính</a> oán ghét <a href="/wiki/Nh%C3%A0_c%E1%BA%A7m_quy%E1%BB%81n" class="mw-redirect" title="Nhà cầm quyền">nhà cầm quyền</a> và <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh" title="Chiến tranh">chiến tranh</a>, trong <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i" title="Quân đội">quân đội</a> mâu thuẫn giữa <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_l%C3%ADnh" title="Người lính">binh lính</a> và <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A7ng_l%E1%BB%9Bp_s%C4%A9_quan_qu%C3%BD_t%E1%BB%99c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tầng lớp sĩ quan quý tộc (trang không tồn tại)">tầng lớp sĩ quan quý tộc</a> phát triển thành chống đối. Tháng 2 năm <a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a> đã nổ ra <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_th%C3%A1ng_Hai" class="mw-redirect" title="Cách mạng tháng Hai">Cách mạng tháng Hai</a>: <a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_v%C5%A9_trang&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khởi nghĩa vũ trang (trang không tồn tại)">khởi nghĩa vũ trang</a> tại <a href="/wiki/Sankt-Peterburg" title="Sankt-Peterburg">Petrograd</a> đã lật đổ chính phủ <a href="/wiki/Sa_ho%C3%A0ng" title="Sa hoàng">Nga hoàng</a> và thành lập <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_L%C3%A2m_th%E1%BB%9Di_Nga" title="Chính phủ Lâm thời Nga">Chính phủ Lâm thời</a> do <a href="/wiki/Aleksandr_Fyodorovich_Kerenskii" title="Aleksandr Fyodorovich Kerenskii">Aleksandr Fyodorovich Kerensky</a> – một đảng viên của <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_X%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cách mạng Xã hội (trang không tồn tại)">Đảng Cách mạng Xã hội</a> đứng đầu. Chính phủ Lâm thời chủ trương phá bỏ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_t%C3%A0i" class="mw-redirect" title="Độc tài">chế độ độc tài chuyên chế</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_do_h%C3%B3a" title="Tự do hóa">tự do hóa</a> xã hội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Nga</a> theo các <a href="/wiki/Ti%C3%AAu_chu%E1%BA%A9n" title="Tiêu chuẩn">tiêu chuẩn</a> như các quốc gia <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> đương thời, đồng thời hứa đảm bảo quyền lợi của <a href="/wiki/Giai_c%E1%BA%A5p_c%C3%B4ng_nh%C3%A2n" title="Giai cấp công nhân">giai cấp công nhân</a>, <a href="/wiki/N%C3%B4ng_d%C3%A2n" title="Nông dân">nông dân</a> và các tầng lớp xã hội khác. Nhưng Chính phủ Lâm thời vẫn chủ trương theo đuổi <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Thế chiến thứ nhất">thế chiến thứ nhất</a> bên phía <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc" class="mw-redirect" title="Khối Hiệp ước">khối Hiệp ước</a> với <a href="/wiki/Anh" title="Anh">Anh</a> – <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>, bất chấp việc đất nước đã kiệt quệ vì chiến tranh. Việc không có được hòa bình như mong đợi khiến nhân dân và binh sỹ Nga trở nên bất bình. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lenin.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/Lenin.gif" decoding="async" width="160" height="120" class="mw-file-element" data-file-width="160" data-file-height="120" /></a><figcaption><a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> phát biểu kêu gọi nhân dân ủng hộ</figcaption></figure> Sau <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_th%C3%A1ng_Hai" class="mw-redirect" title="Cách mạng tháng Hai">Cách mạng tháng Hai</a>, tại các địa phương ở Nga đồng loạt xuất hiện các tổ chức "hội đồng" (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>: совет) hay <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> của <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nh%C3%A2n" title="Công nhân">công nhân</a>, <a href="/wiki/N%C3%B4ng_d%C3%A2n" title="Nông dân">nông dân</a> và <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_l%C3%ADnh" title="Người lính">binh lính</a> để bảo vệ quyền lợi của chính họ. Thời gian giữa hai cuộc cách mạng là khi hai chính quyền song song tồn tại: chính quyền trung ương là của Chính phủ Lâm thời, nhưng các sắc lệnh muốn được thi hành phải có sự chấp thuận của các <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> gồm công – nông – binh địa phương, mà các <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> này lại ủng hộ sự lãnh đạo của đảng <a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a>. Đảng Bolshevik rầm rộ tung khuếch trương cho <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_v%C3%B4_s%E1%BA%A3n" title="Cách mạng vô sản">cách mạng vô sản</a> với khẩu hiệu "tất cả chính quyền về tay các <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a>" và kêu gọi nhân dân, binh lính phản chiến làm cách mạng "Biến chiến tranh đế quốc thành nội chiến cách mạng". Chính phủ Lâm thời trong thời gian tám tháng tồn tại đã tiếp tục tiến hành chiến tranh với Đức-Áo-Hung, song đã bất lực trong cả nỗ lực chiến tranh và ổn định tình hình trong nước. Sau một loạt thất bại do quân Đức gây ra, quân đội trở nên chán nản, binh lính tan rã không còn tuân lệnh cấp trên, bắt giết sĩ quan và tự động đào ngũ. Tướng <a href="/w/index.php?title=Lavr_Georgevich_Kornilov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lavr Georgevich Kornilov (trang không tồn tại)">Kornilov</a> - Корнилов tiến quân về <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">thủ đô</a> để lập lại trật tự theo yêu cầu của Kerensky nhưng có âm mưu thiết lập chế độ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99c_t%C3%A0i_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1" class="mw-redirect" title="Độc tài quân sự">độc tài quân sự</a>. Chính phủ lâm thời không còn có thể kiểm soát được tình hình, buộc phải dựa vào sự trợ giúp của lực lượng công-nông-binh thuộc các <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> do những người <a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a> lãnh đạo. Kornilov bị đánh bại, nhưng sau biến cố này, Chính phủ lâm thời cũng thể hiện rõ sự yếu ớt, bất lực, không đủ khả năng lãnh đạo đất nước. Nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Nga</a> bước vào đêm trước của <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a>. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg/300px-Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg" decoding="async" width="300" height="201" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg/450px-Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg/600px-Lenin_and_soldiers_of_Red_Army_on_the_way_to_Poland_by_Isaak_Brodsky.jpg 2x" data-file-width="706" data-file-height="474" /></a><figcaption><a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> diễn thuyết trước sự ủng hộ của binh sĩ <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n" title="Hồng quân">Hồng quân</a> và nhân dân</figcaption></figure> Ngày <a href="/wiki/25_th%C3%A1ng_10" title="25 tháng 10">25 tháng 10</a> năm <a href="/wiki/1917" title="1917">1917</a> (theo <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_Julius" title="Lịch Julius">lịch Julius</a>, thời đó <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Nga</a> còn dùng <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_Julius" title="Lịch Julius">lịch Julius</a>), tức ngày <a href="/wiki/7_th%C3%A1ng_11" title="7 tháng 11">7 tháng 11</a> theo <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_Gregory" class="mw-redirect" title="Lịch Gregory">lịch Gregory</a>, <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> và các đảng viên <a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a> lãnh đạo các <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> làm <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> lập chính quyền <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> của công - nông - binh. Sau khi cách mạng thành công, chính quyền lập tức ban hành <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_l%E1%BB%87nh_v%E1%BB%81_h%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc lệnh về hòa bình (trang không tồn tại)">sắc lệnh về hòa bình</a>, <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%AFc_l%E1%BB%87nh_v%E1%BB%81_ru%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sắc lệnh về ruộng đất (trang không tồn tại)">sắc lệnh về ruộng đất</a> và thực hiện cam kết rút ra khỏi chiến tranh với các điều kiện rất ngặt nghèo của phía Đức (<a href="/wiki/H%C3%B2a_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Brest-Litovsk" title="Hòa ước Brest-Litovsk">Hòa ước Brest-Litovsk</a>). Sự sụp đổ của chế độ Sa hoàng dẫn đến việc các dân tộc thiểu số trên Đế quốc Nga thành lập các quốc gia độc lập. Tại các quốc gia mới thành lập cũng xảy ra tranh chấp quyền lực giữa những người Bolsevik địa phương và các xu hướng chính trị khác như Melsevik, tự do chủ nghĩa, dân tộc chủ nghĩa, vô chính phủ,... tương tự những gì đang diễn ra ở nước Nga. Ngay sau <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a>, nước Nga rơi vào thời kỳ nội chiến đẫm máu (<a href="/wiki/1918" title="1918">1918</a>-<a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a>). <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Hồng quân Xô viết</a> có thành phần chủ yếu là tầng lớp dưới của xã hội, học vấn thấp nhưng có số lượng đông đảo như công nhân, nông dân, cựu quân nhân và một bộ phận cựu sĩ quan của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> cũ. Phía bên kia là các thành phần thuộc lực lượng bảo hoàng, các đảng phái đối lập, một bộ phận <a href="/wiki/T%E1%BA%A7ng_l%E1%BB%9Bp_trung_l%C6%B0u" title="Tầng lớp trung lưu">trung lưu</a> thành thị, sĩ quan, một bộ phận nông dân, <a href="/wiki/Cossack" title="Cossack">Cossack</a>... gọi chung là <a href="/wiki/B%E1%BA%A1ch_v%E1%BB%87" title="Bạch vệ">Bạch vệ</a>. Lực lượng Bạch vệ nhận được sự giúp đỡ của các quốc gia châu Âu để chống lại chính quyền Xô viết. Đặc trưng của cuộc nội chiến là tính ác liệt không khoan nhượng. Đến cuối năm <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a> về cơ bản Hồng quân đã giành chiến thắng, quân bạch vệ bị thất bại và mất quyền lực hoàn toàn, thay vào đó những người Bolshevik giành được chính quyền trên phần lớn lãnh thổ còn lại của Đế quốc Nga. Tuy nhiên, tại một số vùng lãnh thổ như Ba Lan,<a href="#cite_note-24">[19]</a> Phần Lan, các nước Baltic, các lực lượng dân tộc chủ nghĩa thắng thế. Ngày <a href="/wiki/30_th%C3%A1ng_12" title="30 tháng 12">30 tháng 12</a> năm <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a>, đại biểu Xô viết đến từ những vùng lãnh thổ còn lại của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> cũ (trừ <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a> và <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic" title="Các nước Baltic">các nước Baltic</a>) đã nhóm họp và thành lập liên minh các nhà nước tự trị trên lãnh thổ Đế quốc Nga, thống nhất quốc hiệu là Liên bang Các nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết. Các nhà nước hợp thành Liên Xô đều có điểm chung là do những người Bolsevik địa phương lãnh đạo chính vì thế về cơ bản Liên Xô là một quốc gia được thành lập trên nền tảng ý thức hệ chung là chủ nghĩa cộng sản, ý thức hệ là nhân tố gắn kết các nhà nước này lại với nhau<a href="#cite_note-25">[20]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trước_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai">Trước <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a></h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=6" title="Sửa đổi phần “Trước Chiến tranh thế giới thứ hai”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=6" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trước Chiến tranh thế giới thứ hai">sửa mã nguồn</a>]</div> <table class="vertical-navbox nowraplinks vcard" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%"><tbody><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;font-size:145%;line-height:1.2em"><div style="margin: -0.2em 0; font-size:65%; font-weight:normal;">Bài này nằm trong <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga" title="Thể loại:Lịch sử Nga">loạt bài</a> về</div></th> </tr><tr> <th class="vcard navbox-title" style="background: none; font-size: 145%;padding: 0.15em 0.1em;line-height: 1.2em;"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga" title="Lịch sử Nga">Lịch sử Nga</a></th> </tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg" class="mw-file-description" title="Coat of arms of Russia"><img alt="Coat of arms of Russia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg/70px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg.png" decoding="async" width="70" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg/105px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg/140px-Coat_of_Arms_of_the_Russian_Federation.svg.png 2x" data-file-width="437" data-file-height="517" /></a></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left">Thời kỳ</div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"><a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga#Buổi_đầu_lịch_sử" title="Lịch sử Nga">Buổi đầu lịch sử</a>  • <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga" title="Lịch sử Nga">Cổ đại</a>  • <a href="/wiki/Ti%E1%BB%81n_Slav" class="mw-redirect" title="Tiền Slav">Tiền Slav</a> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Rus%27" title="Người Rus'">Người Rus'</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> Trước thế kỷ 9</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/wiki/H%C3%A3n_qu%E1%BB%91c_Rus%27" title="Hãn quốc Rus'">Hãn quốc Rus'</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=Arthania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arthania (trang không tồn tại)">Arthania</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=Gar%C3%B0ar%C3%ADki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Garðaríki (trang không tồn tại)">Garðaríki</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>879–1240: <a href="/wiki/Kiev_Rus%27" title="Kiev Rus'">Rus cổ đại</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/Ryurik" title="Ryurik">Ryurik</a> • <a href="/w/index.php?title=Kit%C3%B4_gi%C3%A1o_h%C3%B3a_%E1%BB%9F_Kiev_Rus%27&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kitô giáo hóa ở Kiev Rus' (trang không tồn tại)">Kitô giáo hóa ở Kiev Rus'</a> • <a href="/w/index.php?title=Russkaya_Pravda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Russkaya Pravda (trang không tồn tại)">Russkaya Pravda</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></li></ul> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=Novgorod_Land&action=edit&redlink=1" class="new" title="Novgorod Land (trang không tồn tại)">Novgorod Land</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 882–1136</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%C3%B4ng_qu%E1%BB%91c_Polotsk" class="mw-redirect" title="Công quốc Polotsk">Công quốc Polotsk</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 987–1397</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_qu%E1%BB%91c_Chernigov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công quốc Chernigov (trang không tồn tại)">Công quốc Chernigov</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 988–1402</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%C3%B4ng_qu%E1%BB%91c_Vladimir-Suzdal" class="mw-redirect" title="Công quốc Vladimir-Suzdal">Công quốc Vladimir-Suzdal</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1093–1157</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_b%E1%BB%99_l%E1%BA%A1c_v%C3%A0_bang_%E1%BB%9F_Belarus,_Nga_v%C3%A0_Ukraina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách bộ lạc và bang ở Belarus, Nga và Ukraina (trang không tồn tại)">danh sách đầy đủ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1240–1480: <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_b%E1%BB%99_l%E1%BA%A1c_v%C3%A0_bang_%E1%BB%9F_Belarus,_Nga_v%C3%A0_Ukraina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách bộ lạc và bang ở Belarus, Nga và Ukraina (trang không tồn tại)">Phong kiến Rus</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Liubech&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội đồng Liubech (trang không tồn tại)">Hội đồng Liubech</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Uvetichi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội đồng Uvetichi (trang không tồn tại)">Hội đồng Uvetichi</a> • <a href="/wiki/M%C3%B4ng_C%E1%BB%95_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Rus" title="Mông Cổ xâm lược Rus">Mông Cổ chinh phục</a> • <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Kulikovo" title="Trận Kulikovo">Trận Kulikovo</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></li></ul> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_Novgorod" class="mw-redirect" title="Cộng hoà Novgorod">Cộng hoà Novgorod</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1136–1478</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%C3%B4ng_qu%E1%BB%91c_Vladimir-Suzdal" class="mw-redirect" title="Công quốc Vladimir-Suzdal">Công quốc Vladimir-Suzdal</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1157–1331</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_c%C3%B4ng_qu%E1%BB%91c_Moskva" class="mw-redirect" title="Đại công quốc Moskva">Đại công quốc Moskva</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1263–1547</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_b%E1%BB%99_l%E1%BA%A1c_v%C3%A0_bang_%E1%BB%9F_Belarus,_Nga_v%C3%A0_Ukraina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách bộ lạc và bang ở Belarus, Nga và Ukraina (trang không tồn tại)">danh sách đầy đủ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1480–1917: <a href="/wiki/Ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_chuy%C3%AAn_ch%E1%BA%BF_Sa_ho%C3%A0ng" title="Chế độ chuyên chế Sa hoàng">Nga Hoàng</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_chi%E1%BA%BFn_S%C3%B4ng_Ugra&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại chiến Sông Ugra (trang không tồn tại)">Đại chiến Sông Ugra</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%C3%AC_%C4%90%E1%BA%A1i_Lo%E1%BA%A1n" title="Thời kì Đại Loạn">Thời kì Đại Loạn</a> • <a href="/wiki/Zemsky_Sobor" title="Zemsky Sobor">Zemsky Sobor</a> • <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Nystad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Nystad (trang không tồn tại)">Hiệp ước Nystad</a> • <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_c%E1%BB%A7a_Peter_%C4%90%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cải cách chính phủ của Peter Đại đế (trang không tồn tại)">Cải cách Petrovian</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ph%C3%A1p%E2%80%93Nga_(1812)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Pháp–Nga (1812)">Chiến tranh vệ quốc lần thứ nhất</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%9Fi_ngh%C4%A9a_th%C3%A1ng_Ch%E1%BA%A1p" title="Khởi nghĩa tháng Chạp">Khởi nghĩa tháng Chạp</a> • <a href="/wiki/C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_1861" title="Cải cách giải phóng 1861">Cải cách giải phóng</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nga%E2%80%93Nh%E1%BA%ADt" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Nga–Nhật">Chiến tranh Nga–Nhật</a> • <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nga_(1905)" title="Cách mạng Nga (1905)">Cách mạng 1905</a> • <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_ng%C3%B4n_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Tuyên ngôn Tháng Mười">Tuyên ngôn Tháng Mười</a> • <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng_(Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t)" title="Mặt trận phía Đông (Thế chiến thứ nhất)">Chiến tranh vệ quốc lần thứ hai</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></li></ul> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/Sa_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Sa quốc Nga">Sa quốc Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1547–1721</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1721–1917</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/M%E1%BB%B9_thu%E1%BB%99c_Nga" class="mw-redirect" title="Mỹ thuộc Nga">Mỹ thuộc Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1799–1867</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_c%C3%B4ng_qu%E1%BB%91c_Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Đại công quốc Phần Lan">Đại công quốc Phần Lan</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1809–1917</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_L%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn_Ba_Lan" title="Vương quốc Lập hiến Ba Lan">Vương quốc Lập hiến Ba Lan</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1867–1915</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/Priamurye" title="Priamurye">Mãn Châu Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1900–1905</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/Uryankhay_Krai" title="Uryankhay Krai">Uryankhay Krai</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1914–1921</td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1917–1923: <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nga_(1917)" title="Cách mạng Nga (1917)">Cách mạng Nga</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_Hai" title="Cách mạng Tháng Hai">Cách mạng Tháng Hai</a> • <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_L%C3%A2m_th%E1%BB%9Di_Nga" title="Chính phủ Lâm thời Nga">Chính phủ Lâm thời</a> • <a href="/w/index.php?title=Quy%E1%BB%81n_l%E1%BB%B1c_k%C3%A9p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quyền lực kép (trang không tồn tại)">Dvoyevlastiye</a> • <a href="/w/index.php?title=Nh%E1%BB%AFng_ng%C3%A0y_th%C3%A1ng_B%E1%BA%A3y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Những ngày tháng Bảy (trang không tồn tại)">Những ngày tháng Bảy</a> • <a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_Kornilov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ Kornilov (trang không tồn tại)">Vụ Kornilov</a> • <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95ng_c%E1%BB%A5c_(Nga)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổng cục (Nga) (trang không tồn tại)">Tổng cục</a> • <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_L%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn_Nga" title="Quốc hội Lập hiến Nga">Quốc hội Lập hiến</a> (<a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_l%E1%BA%ADp_hi%E1%BA%BFn_Nga_1917&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bầu cử Quốc hội lập hiến Nga 1917 (trang không tồn tại)">Bầu cử</a>) • <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> • <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga" title="Nội chiến Nga">Nội chiến</a> • <a href="/wiki/B%E1%BA%A1ch_v%E1%BB%87" title="Bạch vệ">Bạch vệ</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n" title="Hồng quân">Hồng quân</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nga-Ba_Lan_(1919-1921)" title="Chiến tranh Nga-Ba Lan (1919-1921)">Chiến tranh Nga-Ba Lan</a> • <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_L%C3%A2m_th%E1%BB%9Di_Priamurye" title="Chính phủ Lâm thời Priamurye">Priamurye Govt.</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_th%E1%BB%9Di_chi%E1%BA%BFn" title="Cộng sản thời chiến">Cộng sản thời chiến</a> • <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%E1%BB%81_vi%E1%BB%87c_th%C3%A0nh_l%E1%BA%ADp_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hiệp ước về việc thành lập Liên Xô">USSR</a> • <a href="/w/index.php?title=Tay_tr%E1%BA%AFng_di_c%C6%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tay trắng di cư (trang không tồn tại)">Di cư</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></li></ul> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nga" title="Cộng hòa Nga">Cộng hòa Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1917–1918</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95ng_th%C6%B0_k%C3%BD_Ukraina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổng thư ký Ukraina (trang không tồn tại)">Tổng thư ký Ukraina</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1917–1918</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga#Những_năm_đầu_(1917–1920)" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga SFSR</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1917–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina SFSR</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1919–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Byelorussia SFSR</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1920–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Ngo%E1%BA%A1i_Kavkaz" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz">Transcaucasian SFSR</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1922–1922</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_Nga_(1918%E2%80%931920)" title="Quốc gia Nga (1918–1920)">Quốc gia Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1918–1920</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_L%C3%A2m_th%E1%BB%9Di_Priamurye" title="Chính phủ Lâm thời Priamurye">Priamurye</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1921–1923</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">     <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_nh%C3%A0_l%C3%A3nh_%C4%91%E1%BA%A1o_trong_N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các nhà lãnh đạo trong Nội chiến Nga (trang không tồn tại)">danh sách đầy đủ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1923–1991: <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Lịch sử Liên Xô">Thời kỳ Xô viết</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF_m%E1%BB%9Bi_(Li%C3%AAn_X%C3%B4)" title="Chính sách kinh tế mới (Liên Xô)">NEP</a> • <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_v%C4%83n_h%C3%B3att%E1%BA%A1i_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng văn hóattại Liên Xô (trang không tồn tại)">Cách mạng văn hóa</a> • <a href="/w/index.php?title=Korenizatsiya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Korenizatsiya (trang không tồn tại)">Korenizatsiya</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin" title="Chủ nghĩa Stalin">Chủ nghĩa Stalin</a> • <a href="/w/index.php?title=Canh_t%C3%A1c_t%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Canh tác tập thể (trang không tồn tại)">Canh tác tập thể</a> • <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Công nghiệp hóa ở Liên Xô">Công nghiệp hóa</a> • <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1i_c%E1%BA%A3i_t%E1%BA%A1o_lao_%C4%91%E1%BB%99ng_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Trại cải tạo lao động của Liên Xô">GULAG</a> • <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_thanh_tr%E1%BB%ABng" title="Đại thanh trừng">Đại thanh trừng</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4%E2%80%93%C4%90%E1%BB%A9c" title="Chiến tranh Xô–Đức">Đại chiến tranh vệ quốc</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a> • <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_giao_B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Krym_cho_Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1954" class="mw-redirect" title="Chuyển giao Bán đảo Krym cho Nga Xô viết năm 1954">Chuyển bán đảo Krym</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_k%E1%BB%B3_Tr%C3%AC_tr%E1%BB%87" title="Thời kỳ Trì trệ">Thời kỳ Trì trệ</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_X%C3%B4%E2%80%93Afghanistan_(1979%E2%80%931989)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan (1979–1989)">Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan</a> • <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">Perestroika</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_h%E1%BB%8Da_Chernobyl" title="Thảm họa Chernobyl">Thảm họa Chernobyl</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nagorno-Karabakh" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Nagorno-Karabakh">Chiến tranh Karabakh</a> • <a href="/w/index.php?title=Di%E1%BB%85u_h%C3%A0nh_ch%E1%BB%A7_quy%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diễu hành chủ quyền (trang không tồn tại)">Diễu hành chủ quyền</a> (<a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_ph%C3%A1p_lu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh pháp luật (trang không tồn tại)">Chiến tranh pháp luật</a>)<div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></li></ul> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a class="mw-selflink selflink">Liên Xô</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1922–1991</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga SFSR</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1922–1991</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Karelia%E2%80%93Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Karelia–Phần Lan">Karelia–Phần Lan SSR</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;">1940–1956</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">         <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">danh sách đầy đủ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tuva" title="Cộng hòa Nhân dân Tuva">Tannu Tuva</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;">1921–1944</td></tr></tbody></table> <hr /> <div class="collapsible-list mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: left;"> <div style="line-height: 1.6em; font-weight: bold;"><div><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div>1991–nay: <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_(1991%E2%80%93nay)" title="Lịch sử Nga (1991–nay)">Nga hiện đại</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div> <ul class="mw-collapsible-content" style="margin-top: 0; margin-bottom: 0; line-height: inherit; list-style: none; margin-left: 0;"><li style="line-height: inherit; margin: 0"><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Đảo chính tháng 8</a> • <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Belovezha" title="Hiệp định Belovezha">Hiệp định Belovezha</a> • <a href="/w/index.php?title=Giao_th%E1%BB%A9c_Alma-Ata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giao thức Alma-Ata (trang không tồn tại)">Giao thức Alma-Ata</a> • <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" title="Cộng đồng các Quốc gia Độc lập">CIS</a> • "<a href="/wiki/C%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_h%E1%BA%ADu_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các quốc gia hậu Xô viết">Các quốc gia hậu Xô viết</a>" • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Nga_1993" title="Khủng hoảng Hiến pháp Nga 1993">Khủng hoảng hiến pháp</a> • <a href="/w/index.php?title=T%C6%B0_nh%C3%A2n_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tư nhân Nga (trang không tồn tại)">Tư nhân</a> • <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_An_ninh_T%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83" title="Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể">CSTO</a> • <a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Chechnya-Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Chechnya-Nga (trang không tồn tại)">Chiến tranh Chechnya</a> (<a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Chechnya_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh Chechnya lần thứ nhất">Lần 1</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Chechnya_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh Chechnya lần thứ hai">Lần 2</a>) • <a href="/w/index.php?title=Cho_vay_mua_c%E1%BB%95_ph%E1%BA%A7n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cho vay mua cổ phần (trang không tồn tại)">Đầu sỏ</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Putin" title="Chủ nghĩa Putin">Chủ nghĩa Putin</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nam_Ossetia_2008" title="Chiến tranh Nam Ossetia 2008">Chiến Tranh Năm Ngày</a> • <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BB%95i_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Nga_2008&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sửa đổi Hiến pháp Nga 2008 (trang không tồn tại)">Sửa đổi Hiến pháp Nga 2008</a> • <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_Kinh_t%E1%BA%BF_%C3%81_%C3%82u" title="Liên minh Kinh tế Á Âu">Liên minh Kinh tế Á Âu</a> • <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nga_%E2%80%93_Ukraina" title="Chiến tranh Nga – Ukraina">Chiến tranh Ukraina</a> <a href="/wiki/D%C3%B2ng_th%E1%BB%9Di_gian_Nga_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Ukraine_2022" class="mw-redirect" title="Dòng thời gian Nga xâm lược Ukraine 2022">(dòng thời gian)</a> (<a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_Nga_s%C3%A1p_nh%E1%BA%ADp_Krym" title="Liên bang Nga sáp nhập Krym">Krym 2014</a>) • <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BB%95i_Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Nga_2020&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sửa đổi Hiến pháp Nga 2020 (trang không tồn tại)">Sửa đổi Hiến pháp Nga 2020</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></li></ul> </div> <table style="width:100%;border-collapse:collapse;border-spacing:0px 0px;border:none"><tbody><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;"> <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Liên bang Nga</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1991–hiện tại</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/Tatarstan" title="Tatarstan">Tatarstan</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> 1994–hiện tại</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/Chechnya" title="Chechnya">Chechnya</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Chechnya_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh Chechnya lần thứ hai">2000</a>–hiện tại</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">      <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Krym" title="Cộng hòa Krym">Cộng hòa Krym</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"> <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_Nga_s%C3%A1p_nh%E1%BA%ADp_Krym" title="Liên bang Nga sáp nhập Krym">2014</a>–hiện tại</td></tr><tr style="vertical-align:top"><td style="text-align:left;">         <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_th%E1%BB%83_li%C3%AAn_bang_c%E1%BB%A7a_Nga#Danh_sách_các_chủ_thể_liên_bang" title="Chủ thể liên bang của Nga">danh sách đầy đủ...</a></td><td style="white-space:nowrap;text-align:right;"></td></tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em;padding:0.2em; border-top:#aaa 1px solid;"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left"><a href="/wiki/Bi%C3%AAn_ni%C3%AAn_s%E1%BB%AD_Nga" title="Biên niên sử Nga">Dòng thời gian</a></div><div class="NavContent" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"><a href="/wiki/Bi%C3%AAn_ni%C3%AAn_s%E1%BB%AD_Nga" title="Biên niên sử Nga">860–1721</a> • <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_(1721%E2%80%931796)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Nga (1721–1796) (trang không tồn tại)">1721–1796</a> • <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_(1796%E2%80%931855)" title="Lịch sử Nga (1796–1855)">1796–1855</a> <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_(1855%E2%80%931892)" title="Lịch sử Nga (1855–1892)">1855–1892</a> • <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_(1894%E2%80%931917)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Nga (1894–1917) (trang không tồn tại)">1894–1917</a> • <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1917%E2%80%931927)" title="Lịch sử Liên Xô (1917–1927)">1917–1927</a> <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1927%E2%80%931953)" title="Lịch sử Liên Xô (1927–1953)">1927–1953</a> • <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1953%E2%80%931964)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Liên Xô (1953–1964) (trang không tồn tại)">1953–1964</a> • <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1964%E2%80%931982)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Liên Xô (1964–1982) (trang không tồn tại)">1964–1982</a> <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4_(1982%E2%80%931991)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lịch sử Liên Xô (1982–1991) (trang không tồn tại)">1982–1991</a> • <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga_(1991%E2%80%93nay)" title="Lịch sử Nga (1991–nay)">1991–hiện tại</a><div class="paragraphbreak" style="margin-top:0.5em"></div></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;border-top:#aaa 1px solid; border-bottom:#aaa 1px solid;"></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga" title="Bản mẫu:Lịch sử Nga"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Lịch sử Nga (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Magnitogorsk_steel_production_facility_1930s.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Magnitogorsk_steel_production_facility_1930s.jpg/200px-Magnitogorsk_steel_production_facility_1930s.jpg" decoding="async" width="200" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Magnitogorsk_steel_production_facility_1930s.jpg/300px-Magnitogorsk_steel_production_facility_1930s.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e0/Magnitogorsk_steel_production_facility_1930s.jpg 2x" data-file-width="393" data-file-height="600" /></a><figcaption>Nhà máy thép Magnitogorsk thập niên 1930</figcaption></figure> Sau <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Thế chiến thứ nhất">thế chiến thứ nhất</a> và nội chiến, nền kinh tế nước Nga đứng trước nguy cơ phá sản: ở nông thôn nạn đói hoành hành, cướp bóc thổ phỉ nổi lên khắp nơi, đất nông nghiệp bị tàn phá, nông dân đói chạy vào thành phố ăn xin; còn ở thành phố, công nghiệp đình đốn, thất nghiệp cực điểm, tiền không còn giá trị, nguyên liệu, tài chính cạn kiệt – tình hình xã hội lúc đó cực kỳ căng thẳng. Trong khoảng 2 năm 1921-1922, do chiến tranh đã tàn phá nông nghiệp, nạn đói lớn đã xảy ra tại các vùng nông thôn của nước Nga, đặc biệt là ở khu vực <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Volga" title="Sông Volga">sông Volga</a> và <a href="/wiki/Ural" class="mw-redirect" title="Ural">Ural</a>, giết chết khoảng 2 triệu<a href="#cite_note-26">[21]</a> tới 5 triệu người<a href="#cite_note-27">[22]</a><a href="#cite_note-28">[23]</a><a href="#cite_note-Kennan,_George_Frost_1961_pp._141-29">[24]</a><a href="#cite_note-Kennan,_George_Frost_1961_pp._141-29">[24]</a>. Nạn đói đã gây ra một cuộc khủng hoảng lớn, nhà văn Nga <a href="/wiki/Maxim_Gorky" class="mw-redirect" title="Maxim Gorky">Maxim Gorky</a> đã lên tiếng kêu gọi cộng đồng quốc tế giúp đỡ. Nhiều quốc gia trong đó có Mỹ và các nước châu Âu đã cung cấp viện trợ lương thực để giúp nước Nga Xô viết giải quyết nạn đói. Để khắc phục những khó khăn của nền kinh tế nước Nga sau cuộc nội chiến, Lenin đã cho tiến hành <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF_m%E1%BB%9Bi_(Nga)" class="mw-redirect" title="Chính sách kinh tế mới (Nga)">chính sách kinh tế mới</a>, hay NEP (Новая экономическая политика – НЭП), để thay thế cho chính sách <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_th%E1%BB%9Di_chi%E1%BA%BFn" title="Cộng sản thời chiến">cộng sản thời chiến</a> đã được áp dụng trong nội chiến. NEP là chính sách dùng cơ chế <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Kinh tế thị trường">kinh tế thị trường</a> để kích thích sản xuất, kêu gọi đầu tư tư bản dưới sự định hướng kiểm soát của nhà nước. Đối với nông nghiệp, thay vì trưng thu và áp giá tối đa lên nông sản như trong thời chiến, NEP dùng cơ chế thuế để điều tiết, nông dân sau khi nộp thuế thì có thể mua bán nông sản trên thị trường tự do. Tại thành phố, chính sách mới khuyến khích đầu tư của tư bản trong nước và nước ngoài, nhà nước chỉ kiểm soát những ngành quan trọng với quốc gia như điện lực, ngân hàng... NEP của <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> đã nhanh chóng cho kết quả rất tốt: nạn đói nhanh chóng bị đẩy lùi dần và hoàn toàn sau đó, công nghiệp, thương mại được phục hồi, tình hình nông thôn và thành thị được ổn định, xã hội có tích luỹ và đời sống người dân tốt lên nhanh chóng. Từ năm 1922, thành thị đã có đủ lương thực - thực phẩm, năm 1925 sản xuất nông nghiệp đạt mức 87%; công nghiệp đạt 75% sản lượng của năm 1913 (năm cao nhất của Đế quốc Nga cũ); đời sống nhân dân cải thiện rõ rệt, chính trị ổn định, chính quyền Liên Xô được củng cố, phát triển. Các nguy cơ lớn đe dọa đến sự tồn vong của nhà nước Liên Xô về cơ bản đã được giải quyết. Liên Xô bước vào thời kỳ mới: xây dựng và phát triển đất nước theo mô hình <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a><a href="#cite_note-30">[25]</a>. Ngay sau khi <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> mất (<a href="/wiki/1924" title="1924">1924</a>), trong ban lãnh đạo đất nước này đã diễn ra cuộc đấu tranh nội bộ quyết liệt do những bất đồng về đường lối xây dựng đất nước, chủ yếu là giữa hai nhóm của <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Iosif Vissarionovich Stalin</a> và <a href="/wiki/Lev_Davidovich_Trotsky" title="Lev Davidovich Trotsky">Lev Davidovich Trotsky</a>. Dần dần <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> thắng thế, nắm vị trí độc tôn trong bộ máy lãnh đạo đảng và nhà nước. Để củng cố vị trí lãnh đạo cũng như giữ vững kỷ cương xã hội, <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> kiểm soát phần lớn cơ cấu quyền lực vào tay mình, dùng trấn áp trong nội bộ đảng, nhà nước và ngoài xã hội để loại bỏ mọi mầm mống bất ổn ngay từ trước khi bộc lộ. Bộ máy <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%99_d%C3%A2n_%E1%BB%A7y_n%E1%BB%99i_v%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bộ dân ủy nội vụ (trang không tồn tại)">Bộ dân ủy nội vụ</a> (<a href="/wiki/B%E1%BB%99_D%C3%A2n_%E1%BB%A7y_N%E1%BB%99i_v%E1%BB%A5" class="mw-redirect" title="Bộ Dân ủy Nội vụ">NKVD</a> – Народный коммисариат внутренних дел – НКВД) được dùng như công cụ để phát hiện các đối tượng cần phải loại bỏ, từ những nhóm đối lập với <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a>, các nhóm ly khai vũ trang, gián điệp cho tới quan chức <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a>, <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%99i_ph%E1%BA%A1m_h%C3%ACnh_s%E1%BB%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tội phạm hình sự (trang không tồn tại)">tội phạm hình sự</a>... Stalin đã dùng bộ máy cảnh sát mật như công cụ hỗ trợ thanh lọc chính trị, ông là người quyết định và ra lệnh ai là kẻ phản bội cần phải bị loại trừ.<a href="#cite_note-pw1-31">[26]</a>. Sự theo dõi, tố cáo cũng được khuyến khích, đề cao trong nhân dân như một phẩm chất trung thành với đảng và đất nước. Ngay từ trong thập niên 1930 Stalin đã bắt đầu loại trừ những nhân vật bị xem là phản bội ra khỏi đảng Cộng sản Liên Xô. Các nhân vật này có khi bị xét xử thông qua những vụ án điểm được công khai để tác động dư luận quần chúng hoặc xử kín, bản án là xử bắn hoặc giam giữ trong các <a href="/wiki/Gulag" class="mw-redirect" title="Gulag">trại cải tạo lao động</a>.<a href="#cite_note-32">[27]</a><a href="#cite_note-Pipes-33">[28]</a>. Theo các tài liệu Liên Xô được giải mật, trong khoảng thời gian từ năm 1937 tới năm 1938, có 1.548.367 người bị bắt giữ, trong đó 681.692 bị xử bắn.<a href="#cite_note-Pipes-33">[28]</a> Sử gia Michael Ellman ước đoán rằng số người chết trực tiếp hoặc gián tiếp do cuộc thanh lọc của Stalin trong khoảng hai năm đó là chừng 950.000 tới 1,2 triệu người <a href="#cite_note-34">[29]</a> <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> coi các cuộc thanh trừng là biện pháp chống nạn <a href="/wiki/Quan_li%C3%AAu" title="Quan liêu">quan liêu</a>, cán bộ <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a> và biến chất, để nâng cao trình độ lãnh đạo và sự liêm chính của tổ chức Đảng. Theo một số nguồn thì các nhóm lớn nhất bị khai trừ trong Đại thanh trừng chính là các đảng viên kém năng lực, những người mang trọng trách nhưng không nhiệt tình với công việc. Tiếp đến là những cá nhân đã vi phạm kỷ luật đảng, quan chức <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a> và những người đã che giấu quá khứ phạm tội <a href="#cite_note-35">[30]</a><a href="#cite_note-36">[31]</a><a href="#cite_note-37">[32]</a>. Một số nguồn khác thì thống kê rằng 70% người bị xử bắn không phải là thành viên của Đảng Cộng sản Liên Xô mà chủ yếu là dân thường, với cáo trạng là hoạt động gián điệp hoặc tham gia các nhóm thổ phỉ, ly khai vũ trang, tổ chức bạo loạn<a href="#cite_note-38">[33]</a><a href="#cite_note-39">[34]</a>. Sự lãnh đạo cứng rắn của Stalin bắt nguồn từ 2 nguyên nhân: đầu tiên là truyền thống chuyên chế lâu đời của nước Nga, kết hợp với quan điểm "đấu tranh giai cấp" của Marx và chủ nghĩa "anh hùng sáng tạo lịch sử" của người dân Nga, kết hợp với kinh nghiệm từ những cuộc cách mạng và chiến tranh đầy bạo lực ở châu Âu và châu Mỹ (vốn là đặc trưng trong thời kỳ này). Thứ hai là việc Liên Xô thời kỳ này bị bao vây bởi các nước phương Tây, phải liên tục đối phó với các kế hoạch lật đổ của nước ngoài, cần phải có chính sách tập quyền và bảo đảm an ninh cao độ để không bị tiêu diệt. Có nhận xét cho rằng, về cơ bản, chính sách này là phù hợp với tình hình Liên Xô cũng như bối cảnh chính trị thế giới lúc đó<a href="#cite_note-40">[35]</a> Sách giáo khoa lịch sử của nước Nga ngày nay thì đánh giá rằng cuộc trấn áp của Stalin nhằm dập tắt các phong trào ly khai, củng cố sự thống nhất của Liên bang Xô-Viết. Vấn đề thanh lọc nội bộ cũng không phải để lạm sát, mà bản ý của Stalin là loại bỏ những cán bộ kém năng lực, suy thoái đạo đức, <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a> trong nội bộ chính quyền, nhằm bảo đảm cho bộ máy Nhà nước trong sạch và phát huy hiệu quả lớn nhất.<a href="#cite_note-ReferenceC-41">[36]</a> Đời sống tâm lý xã hội tại Liên Xô trong những năm 1920 – 1930 là kết hợp của hai yếu tố: <ul><li>Một mặt, kỷ luật sắt tạo nên kỷ cương xã hội: trừ <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a>, bất cứ ai dù ở cương vị hay tầng lớp nào cũng có khả năng bị <a href="/wiki/B%E1%BB%99_D%C3%A2n_%E1%BB%A7y_N%E1%BB%99i_v%E1%BB%A5" class="mw-redirect" title="Bộ Dân ủy Nội vụ">Bộ Dân ủy Nội vụ</a> điều tra, nỗi sợ bị pháp luật điều tra xử lý là chính sách nhất quán để duy trì kỷ luật xã hội và đạo đức cán bộ Nhà nước. Người ta đã lập ra <a href="/w/index.php?title=GULAG&action=edit&redlink=1" class="new" title="GULAG (trang không tồn tại)">GULAG</a> (Tổng cục quản lý các trại lao động tập trung – Главное управление лагерей – ГУЛАГ) trực thuộc bộ dân ủy nội vụ <a href="/wiki/B%E1%BB%99_D%C3%A2n_%E1%BB%A7y_N%E1%BB%99i_v%E1%BB%A5" class="mw-redirect" title="Bộ Dân ủy Nội vụ">NKVD</a>. Chức năng của Tổng cục quản lý các trại lao động không chỉ là để giam giữ tù nhân mà còn có tác dụng tích cực là cách giải quyết vấn đề nhân lực để khai phá những vùng đất hoang dã và thiếu thốn của đất nước. Kỷ luật sắt cũng có tác động tốt trong việc chống nạn quan liêu - <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a>, một phần do bị người dân giám sát, tố cáo và pháp luật trừng trị nặng nên đa số cán bộ, công chức Liên Xô trong thời kỳ này rất gương mẫu và liêm chính, qua đó cũng tăng thêm hiệu quả quản lý của Chính phủ.</li> <li>Mặt khác, những nhân tố giải phóng tích cực của cuộc sống mới <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Hệ thống xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> (thanh toán mù chữ và giáo dục miễn phí cho trẻ em, hệ thống y tế miễn phí, thực hiện bình đẳng nam nữ, chia ruộng đất cho nông dân, quốc hữu hóa tài nguyên và các nhà máy, mức sống ngày càng được nâng cao...) đã tạo động lực lớn, gây nên những làn sóng phấn khởi trong cuộc sống xã hội, những phong trào lớn được sự hưởng ứng của nhân dân, tâm lý chung của xã hội là chấp nhận cống hiến, hy sinh cho tương lai tươi sáng của đất nước và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Chủ nghĩa xã hội">Chủ nghĩa xã hội</a>, với niềm tin tuyệt đối vào lãnh tụ <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a>.</li></ul> Về mặt kinh tế và xã hội, những năm 1920 – 1930 sau <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Lenin</a> được đặc trưng bởi việc chấm dứt chính sách kinh tế mới và thiết lập nền <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" class="mw-redirect" title="Kinh tế nhà nước">kinh tế nhà nước</a> tập trung cao độ theo <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_k%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch" title="Kinh tế kế hoạch">kinh tế kế hoạch hóa</a> toàn diện. Stalin đã hiện thực hóa ý tưởng của Lenin về <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%99c_quy%E1%BB%81n_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc" title="Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước">chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước</a> mà theo quan điểm của Lenin "Chủ nghĩa tư bản độc quyền nhà nước là sự chuẩn bị vật chất đầy đủ nhất cho chủ nghĩa xã hội, là phòng chờ đi vào chủ nghĩa xã hội<a href="#cite_note-tbnn-42">[37]</a>" và "chủ nghĩa tư bản nhà nước là cái gì có tính chất tập trung, được tính toán, được kiểm soát và được xã hội hoá<a href="#cite_note-tbnn-42">[37]</a>", trong đó nhà nước là nhà tư bản duy nhất sở hữu phần lớn tư liệu sản xuất của xã hội. Lenin cho rằng "Không có kỹ thuật đại tư bản chủ nghĩa được xây dựng trên những phát minh của khoa học hiện đại, không có một tổ chức Nhà nước có kế hoạch khiến cho hàng chục triệu người phải tuân theo một cách nghiêm ngặt một tiêu chuẩn thống nhất trong việc sản xuất và phân phối sản phẩm, thì không thể nói chủ nghĩa xã hội được"<a href="#cite_note-lenin33875-43">[38]</a>. Đất nước đặc trưng bởi sự bao trùm của bộ máy đảng trong mọi chức năng xã hội và các kế hoạch phát triển kinh tế. Một quá trình to lớn có ảnh hưởng lâu dài của Liên Xô ở thời gian này là việc tiến hành thành công quá trình <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a" title="Công nghiệp hóa">công nghiệp hóa</a> xã hội chủ nghĩa. Cho đến nay trong và ngoài nước Nga vẫn còn nhiều nghiên cứu về sự nghiệp công nghiệp hóa này của Liên Xô trong các thập kỷ 1920, 1930. Đầu thập niên 1920, công nghiệp Liên Xô tụt hậu hoảng 50 - 100 năm so với các cường quốc phương Tây. Chỉ sau 15 năm, Liên Xô đã vươn lên trở thành một nước công nghiệp đứng thứ 2 trên thế giới trong một thời gian rất ngắn và điều này là nền tảng kinh tế cho chiến thắng của Liên Xô trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>. Mặt khác, công nghiệp hóa với tốc độ và quy mô rất lớn đã đòi hỏi các nỗ lực cực cao của xã hội và đã gây ra các căng thẳng, mất cân đối kinh tế. Để khắc phục nền nông nghiệp manh mún, Ban lãnh đạo <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> đã tiến hành <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tập thể hóa (trang không tồn tại)">tập thể hóa</a> nông nghiệp ở nông thôn, với mục tiêu xóa bỏ sở hữu tư nhân ruộng đất và biến nền nông nghiệp từ sản xuất gia đình nhỏ lẻ thành nền sản xuất tập trung quy mô lớn (<a href="/w/index.php?title=N%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nông trường (trang không tồn tại)">nông trường</a>) để có thể áp dụng cơ giới hóa vào hoạt động sản xuất nông nghiệp, qua đó làm tăng năng suất và giảm chi phí nhờ lợi thế quy mô. Tập thể hóa nông nghiệp đã vấp phải sự phản đối dữ dội của tầng lớp địa chủ giàu có, là thiểu số nhưng lại sở hữu phần lớn ruộng đất tại Nga (được gọi là <a href="/wiki/Kulak" title="Kulak">Kulak</a>). Kulak không muốn chia đất cho nông dân nghèo, họ huy động nông dân làm thuê tiến hành bạo động để chống lại tập thể hóa. Ngoài ra việc tập thể hóa được tiến hành không tuân theo nguyên tắc tự nguyện, mang nặng tính cưỡng ép cũng đã khiến nhiều nông dân trở nên bất bình. Năm 1929, đã có 1.300 vụ bạo động nông dân xảy ra với hơn 200.000 người tham gia <a href="#cite_note-Khlevnyuk,_Oleg_2009-44">[39]</a> Tới tháng 3 năm 1930, đã có hơn 6.500 cuộc bạo động với 1,4 triệu nông dân tham gia.<a href="#cite_note-Khlevnyuk,_Oleg_2009-44">[39]</a> Để hỗ trợ cho tập thể hóa, <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> đã cho tiến hành chiến dịch cưỡng bức tầng lớp <a href="/wiki/Kulak" title="Kulak">Kulak</a> rất quyết liệt: toàn bộ tài sản của <a href="/wiki/Kulak" title="Kulak">Kulak</a> bị tịch thu, gia đình họ bị đưa đến những vùng xa xôi hẻo lánh, những vụ bạo động của nông dân cũng bị trấn áp mạnh tay. Thiên tai (hạn hán ở Kazakstan, mưa lớn bất thường ở Ukraina), dịch bệnh trên cây trồng, việc tập trung tài chính cho công nghiệp hóa và những sai lầm trong việc tập thể hóa đã tạo nên nạn đói quy mô lớn ở Liên Xô từ cuối năm 1932 đến đầu năm 1933, trong đó khoảng 3 triệu người chết, 1/3 là tại <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a><a href="#cite_note-sput-45">[40]</a> Đầu năm 1933, chính phủ Liên Xô thực hiện chiến dịch cứu trợ lớn và gửi hơn 20.000 công nhân công nghiệp về nông thôn hỗ trợ người dân, tất cả các thành viên Đảng Cộng sản cũng tham gia việc đồng áng. Bất chấp những điều kiện tự nhiên khủng khiếp, vụ thu hoạch rất thành công vào năm 1933 đã chấm dứt nạn đói ở hầu hết các khu vực. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg/250px-Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg/375px-Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg/500px-Wladimir_Gawriilowitsch_Krikhatzkij_-_The_First_Tractor.jpg 2x" data-file-width="601" data-file-height="400" /></a><figcaption>Bức tranh "Máy kéo đầu tiên", mô tả quá trình tập thể hóa và cơ giới hóa nông nghiệp Liên Xô</figcaption></figure> Sau tập thể hóa, nông thôn Liên Xô đã có những biến đổi to lớn. Việc canh tác thủ công trên các mảnh ruộng nhỏ, dùng gia súc kéo cày đã được thay thế bởi các nông trường cỡ lớn được cơ giới hóa. Nông nghiệp Liên Xô đã cơ bản được <a href="/w/index.php?title=C%C6%A1_gi%E1%BB%9Bi_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cơ giới hóa (trang không tồn tại)">cơ giới hóa</a>, năm 1938 đã có 483.500 máy kéo và 153.500 máy gặt đập liên hợp, thay thế cho ngựa kéo trước đây<a href="#cite_note-46">[41]</a> Từ 1938 đến 1940, Liên Xô đã xây dựng mới hơn 1.200 trạm cơ giới kỹ thuật, nền nông nghiệp nhận được 92.000 máy kéo mới. Tới đầu năm 1941 đã điện khí hoá hơn 10 nghìn nông trang và 2.500 trạm cơ giới kỹ thuật. Sản lượng lương thực của nước Nga Sa hoàng năm 1913 là 4,8 triệu pud, còn Liên Xô năm 1937 đã tăng lên tới 6,8 triệu pud<a href="#cite_note-47">[42]</a>. Theo các học giả, mặc dù Stalin đã thực hiện tập thể hóa nông nghiệp theo lối cưỡng chế, chính sách này đã "hiện đại hóa đáng kể nền sản xuất nông nghiệp truyền thống ở Liên Xô và đặt cơ sở cho mức sản xuất lương thực tương đối cao vào những năm 1970 và 1980"<a href="#cite_note-48">[43]</a> Liên Xô còn thi hành chính sách cấm phân biệt chủng tộc, bảo đảm sự bình đẳng giữa các dân tộc trên lãnh thổ Liên bang Xô Viết và thực hiện nam nữ bình quyền. Liên Xô cho phép phụ nữ có quyền bầu cử sớm hơn Hoa Kỳ, đồng thời khuyến khích, tạo điều kiện để phụ nữ được giáo dục ở bậc cao và tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội. Chính phủ Liên Xô chi ra những khoản đầu tư lớn để phát triển kinh tế xã hội tại các vùng kém phát triển như Trung Á, <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a>... nhằm thúc đẩy sự tiến bộ của các dân tộc chậm tiến tại các vùng này. <a href="/w/index.php?title=Gi%C3%A1o_d%E1%BB%A5c_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Giáo dục ở Liên Xô (trang không tồn tại)">Giáo dục ở Liên Xô</a> được phổ cập và miễn phí ngay sau khi chế độ xã hội chủ nghĩa được thành lập. Công dân trực tiếp tham gia lực lượng lao động có quyền hiến định về việc làm và đào tạo nghề miễn phí. Ước tính năm 1917, có 75-85% dân số Nga không biết chữ và các nhà chức trách của Liên Xô rất chú trọng đến việc loại bỏ nạn <a href="/wiki/M%C3%B9_ch%E1%BB%AF" class="mw-redirect" title="Mù chữ">mù chữ</a>. Những người biết chữ đã được thuê làm giáo viên. Trong một thời gian ngắn, số người được xóa mù chữ đã tăng nhanh. Vào năm 1940, Liên Xô đã có thể tự hào thông báo rằng nạn mù chữ đã được loại bỏ, điều mà nhiều cường quốc <a href="/wiki/T%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Tư bản">tư bản</a> <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-disambig" title="Phương Tây">phương Tây</a> đương thời như <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>... cũng chưa hoàn thành được<a href="#cite_note-49">[44]</a>. Nền giáo dục Liên Xô đã đào tạo ra một đội ngũ trí thức, chuyên gia, nhà khoa học đạt đẳng cấp quốc tế. Chính vì vậy Liên Xô có nền khoa học cơ bản đứng đầu thế giới cùng khả năng nghiên cứu phát triển ra công nghệ mới không hề thua kém phương Tây. Nền giáo dục Liên Xô không những đáp ứng được nhu cầu đào tạo nhân lực cho nền kinh tế mà còn thúc đẩy kinh tế phát triển nhờ sự phát triển của vốn con người. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RussianAbortionPoster.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/RussianAbortionPoster.jpg/220px-RussianAbortionPoster.jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/RussianAbortionPoster.jpg/330px-RussianAbortionPoster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/RussianAbortionPoster.jpg/440px-RussianAbortionPoster.jpg 2x" data-file-width="1440" data-file-height="1117" /></a><figcaption>Tem thư của Liên Xô mô tả về <a href="/wiki/Y_t%E1%BA%BF" title="Y tế">hệ thống y tế</a> tại nước này, khuyến khích phụ nữ tới trạm <a href="/wiki/Y_t%E1%BA%BF" title="Y tế">y tế</a> để sinh đẻ thay vì nhờ vào các bà đỡ không được đào tạo.</figcaption></figure> Về <a href="/wiki/Y_t%E1%BA%BF" title="Y tế">y tế</a>, nguyên tắc <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> về chăm sóc sức khỏe đã được hình thành ngay trong năm 1918. Chăm sóc sức khỏe được kiểm soát bởi nhà nước và sẽ được cung cấp <a href="/wiki/Mi%E1%BB%85n_ph%C3%AD" class="mw-disambig" title="Miễn phí">miễn phí</a> cho mọi công dân, điều này đồng thời là một khái niệm mang tính <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng" title="Cách mạng">cách mạng</a>, chưa từng có trên thế giới vào thời kỳ đó. Tuy vậy trong thời kỳ đầu hệ thống chăm sóc sức khỏe miễn phí của Liên Xô chưa đủ rộng để phổ cập toàn dân, đến năm 1969 thì hệ thống này mới được phổ cập tới toàn bộ người dân ở vùng nông thôn<a href="#cite_note-Abel-Smith_1987-50">[45]</a><a href="#cite_note-USSR-51">[46]</a> Điều 42 của Hiến pháp Liên Xô năm 1977 đã quy định: tất cả công dân có quyền được bảo vệ sức khỏe và phục vụ miễn phí tại bất kỳ cơ sở y tế nào ở Liên Xô. Sau cuộc cách mạng xã hội chủ nghĩa, tuổi thọ trung bình của người dân Liên Xô ở tất cả các nhóm tuổi đã tăng lên. Trong giai đoạn 1922-1950, nhờ việc thiết lập hệ thống y tế rộng khắp, tỷ lệ tử vong trẻ em đã giảm nhanh chóng, từ 286,6/1000 trẻ (năm 1913) xuống còn 81/1000 trẻ (năm 1950). Tiêu thụ <a href="/wiki/R%C6%B0%E1%BB%A3u" class="mw-redirect" title="Rượu">rượu</a> giảm 2 lần, các bệnh do nghiện rượu gây ra cũng giảm theo. Tỷ lệ dân số tử vong hàng năm giảm từ 2,91% (năm 1913) xuống còn 1% (năm 1950). Việc được tiếp cận chăm sóc sức khoẻ và giáo dục miễn phí đã giúp dập tắt các dịch bệnh như <a href="/wiki/S%E1%BB%91t_r%C3%A9t" title="Sốt rét">sốt rét</a>, <a href="/wiki/B%E1%BB%87nh_t%E1%BA%A3" title="Bệnh tả">dịch tả</a>... và tuổi thọ trung bình của công dân Liên Xô đã tăng lên hàng chục năm. Trước <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">cách mạng Tháng Mười</a>, số lượng bác sĩ ở <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> là 20.000; con số này tăng lên 105.000 vào năm 1937. Số giường bệnh cũng tăng từ 175.000 lên đến 618.000<a href="#cite_note-52">[47]</a> Phụ nữ Liên Xô lần đầu tiên được sinh đẻ trong những bệnh viện an toàn, với khả năng tiếp cận <a href="/wiki/Ch%C4%83m_s%C3%B3c_tr%C6%B0%E1%BB%9Bc_khi_sinh" title="Chăm sóc trước khi sinh">chăm sóc trước khi sinh</a> đã làm giảm đáng kể tỷ lệ tai biến khi sinh đẻ. Chăm sóc y tế rộng rãi và miễn phí được nhìn nhận là sự ưu việt của <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Hệ thống xã hội chủ nghĩa">hệ thống xã hội chủ nghĩa</a> so với hệ thống tư bản chủ nghĩa [<a href="/wiki/Wikipedia:Tr%C3%A1nh_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%E1%BA%ADp_m%E1%BB%9D" class="mw-redirect" title="Wikipedia:Tránh ngôn ngữ mập mờ">ai nói?</a>]. Năm 1927, chính sách công nghiệp hóa được đưa ra với một nỗ lực rất cao, nhằm khắc phục tình trạng lạc hậu, biến Liên Xô thành một quốc gia hiện đại trong thời gian ngắn. Nhà lãnh đạo Stalin tuyên bố rằng "Phải hợp lực và ra sức tăng tốc. Kéo dài tốc độ công nghiệp hóa là sẽ bị lạc hậu, mà lạc hậu thì sẽ phải ăn đòn (bị nước ngoài xâm chiếm)"<a href="#cite_note-ReferenceA-53">[48]</a>. Tháng 2/1931, Stalin phát biểu về tầm quan trọng sống còn của việc công nghiệp hóa Xô viết trước sự đe dọa ngày càng tăng từ các nước phương Tây: <dl><dd>Chúng ta lạc hậu hơn so với các cường quốc phương Tây cả 100 năm. Cần phải xây dựng nền công nghiệp bắt kịp phương Tây trong 10 năm. Ngành công nghiệp nặng. Nếu không thì chúng ta sẽ bị phương Tây tiêu diệt. (thực tế, đúng 10 năm 4 tháng sau đó, nước Đức Quốc xã đã tấn công Liên Xô)<a href="#cite_note-ReferenceB-54">[49]</a></dd></dl> Trong Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1928-1932), Liên Xô đề ra kỷ luật lao động nghiêm khắc đối với công nhân công nghiệp; các định mức sản lượng cao, đòi hỏi thợ mỏ phải làm việc ba ca (khoảng 10-12 giờ một ngày). Việc không hoàn thành định mức có thể dẫn đến trách nhiệm cá nhân, bị trừ lương và giảm tiêu chuẩn sinh hoạt. Sau khi Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất kết thúc, Liên Xô đã xây dựng được nền công nghiệp nặng với kỹ thuật tiên tiến với 1.500 xí nghiệp, chủ yếu là loại lớn và hiện đại. Giá trị tổng sản phẩm công nghiệp tăng 2 lần, trong đó công nghiệp nặng tăng 2,7 lần. Công nghiệp đã cho ra đời những ngành mới như sản xuất máy kéo, ô tô, máy bay, máy liên hợp, đầu máy chạy điện, sản xuất cao su nhân tạo, tơ tổng hợp và chất dẻo<a href="#cite_note-lib.tvu.edu.vn-55">[50]</a> Kế hoạch 5 năm lần thứ nhất đã hoàn thành trước khi thời hạn (4 năm 3 tháng), nền công nghiệp Liên Xô lúc này có khả năng trang bị kỹ thuật mới không chỉ trong công nghiệp và cả trong các ngành giao thông vận tải, xây dựng và nông nghiệp. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:DneproGES.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/DneproGES.jpg/220px-DneproGES.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/DneproGES.jpg/330px-DneproGES.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/DneproGES.jpg/440px-DneproGES.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="476" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_m%C3%A1y_th%E1%BB%A7y_%C4%91i%E1%BB%87n_Dnepr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà máy thủy điện Dnepr (trang không tồn tại)">Nhà máy thủy điện Dnepr</a> được xây dựng năm 1927, đây là đập thủy điện lớn nhất <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> khi đó và được ca ngợi là một trong những thành tựu lớn nhất của chương trình công nghiệp hóa Liên Xô.</figcaption></figure> Với sự hỗ trợ của chuyên gia thuê từ nước ngoài và sau đó là sự tự lực trong nước, Liên Xô đã xây dựng được một loạt các tổ hợp công nghiệp khổng lồ ở dọc <a href="/wiki/S%C3%B4ng_Dniepr" class="mw-redirect" title="Sông Dniepr">sông Dniepr</a>, các nhà máy luyện kim như <a href="/wiki/Magnitogorsk" title="Magnitogorsk">Magnitogorsk</a>, <a href="/wiki/Lipetsk" title="Lipetsk">Lipetsk</a> và <a href="/wiki/Chelyabinsk" title="Chelyabinsk">Chelyabinsk</a>, <a href="/wiki/Novokuznetsk" title="Novokuznetsk">Novokuznetsk</a>, <a href="/wiki/Norilsk" title="Norilsk">Norilsk</a> và <a href="/w/index.php?title=Uralmash&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uralmash (trang không tồn tại)">Uralmash</a>, nhà máy máy kéo ở <a href="/wiki/Volgograd" title="Volgograd">Volgograd</a>, <a href="/wiki/Chelyabinsk" title="Chelyabinsk">Chelyabinsk</a>, <a href="/wiki/Kharkov" class="mw-redirect" title="Kharkov">Kharkov</a>, <a href="/wiki/Uralvagonzavod" title="Uralvagonzavod">Uralvagonzavod</a>... và nhiều nơi khác. Kế hoạch 5 năm lần thứ 2 (1933-1937) đặc biệt chú trọng công nghiệp nặng, đã xây dựng 4.500 nhà máy; giá trị tổng sản phẩm công nghiệp tăng 2,2 lần, trong đó nhóm A tăng 2,4 lần. Công nghiệp nhẹ cũng tăng nhưng không đạt kế hoạch (do số vốn đầu tư phải rút bớt cho công nghiệp quốc phòng để đề phòng nguy cơ chiến tranh). Công nghiệp hóa nông nghiệp được chú trọng hàng đầu. Với sự xuất hiện của ngành công nghiệp máy kéo trong nước, năm 1932 Liên Xô đã không cần nhập khẩu máy kéo từ nước ngoài và trong năm 1934 các nhà máy <a href="/w/index.php?title=Kirov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kirov (trang không tồn tại)">Kirov</a> ở <a href="/wiki/Leningrad" class="mw-redirect" title="Leningrad">Leningrad</a> bắt đầu sản xuất nhãn hiệu máy kéo "Universal", nhãn hiệu máy kéo đầu tiên xuất khẩu ra nước ngoài. Trong mười năm (1932-1941), Liên Xô đã xuất khẩu khoảng 700 nghìn máy kéo, chiếm 40% sản lượng thế giới.<a href="#cite_note-56">[51]</a> Năm 1935, Liên Xô đã khởi công giai đoạn đầu tiên của <a href="/wiki/T%C3%A0u_%C4%91i%E1%BB%87n_ng%E1%BA%A7m_Moskva" title="Tàu điện ngầm Moskva">Tuyến tàu điện ngầm Moskva</a> với tổng <a href="/wiki/Chi%E1%BB%81u_d%C3%A0i" title="Chiều dài">chiều dài</a> 11,2 km, một công trình hiện đại thời bấy giờ và vẫn được sử dụng cho tới ngày nay<a href="#cite_note-57">[52]</a>. Tới năm 1940, sản lượng công nghiệp của Liên Xô đã tăng gấp 7,7 lần so với năm 1922, bình quân hàng năm tăng 14%. Công nghiệp Liên Xô đã chiếm 77,4% cơ cấu nền kinh tế và chiếm 10% toàn thế giới.<a href="#cite_note-58">[53]</a> Kế hoạch 5 năm lần thứ ba (1938-1942) đã đề ra nhiệm vụ "đuổi kịp và vượt qua các nước tư bản tiên tiến về mặt kỹ thuật và kinh tế"<a href="#cite_note-59">[54]</a>. Dự tính đến cuối năm 1942 sẽ tăng sản lượng công nghiệp lên 88%<a href="#cite_note-60">[55]</a>, nông nghiệp tăng 52%<a href="#cite_note-61">[56]</a> so với năm 1937. <table class="wikitable sortable"> <caption>Sự tăng trưởng của tổng sản lượng công nghiệp Liên Xô trong thời gian 1928-1937.<a href="#cite_note-statistics-62">[57]</a> </caption> <tbody><tr> <th>Sản lượng</th> <th>1928</th> <th>1932</th> <th>1937</th> <th>Tăng trưởng 1932 so với 1928 (%) Kế hoạch 5 năm lần 1</th> <th>Tăng trưởng 1937 so với 1928 (%) Kế hoạch 5 năm lần 2 </th></tr> <tr> <td>Sắt, triệu tấn</td> <td>3,3</td> <td>6,2</td> <td>14,5</td> <td>188 %</td> <td>439 % </td></tr> <tr> <td>Thép, triệu tấn</td> <td>4,3</td> <td>5,9</td> <td>17,7</td> <td>137 %</td> <td>412 % </td></tr> <tr> <td>Kim loại đen, triệu tấn</td> <td>3,4</td> <td>4,4</td> <td>13</td> <td>129 %</td> <td>382 % </td></tr> <tr> <td>Than, triệu tấn</td> <td>35,5</td> <td>64,4</td> <td>128</td> <td>181 %</td> <td>361 % </td></tr> <tr> <td>Dầu, triệu tấn</td> <td>11,6</td> <td>21,4</td> <td>28,5</td> <td>184 %</td> <td>246 % </td></tr> <tr> <td>Điện, tỷ KW/h</td> <td>5,0</td> <td>13,5</td> <td>36,2</td> <td>270 %</td> <td>724 % </td></tr> <tr> <td>Giấy, ngàn tấn</td> <td>284</td> <td>471</td> <td>832</td> <td>166 %</td> <td>293 % </td></tr> <tr> <td>Xi măng, triệu tấn</td> <td>1,8</td> <td>3,5</td> <td>5,5</td> <td>194 %</td> <td>306 % </td></tr> <tr> <td>Đường, tấn</td> <td>1283</td> <td>1828</td> <td>2421</td> <td>165 %</td> <td>189 % </td></tr> <tr> <td>Máy công cụ, nghìn chiếc</td> <td>2,0</td> <td>19,7</td> <td>48,5</td> <td>985 %</td> <td>2425 % </td></tr> <tr> <td>Xe hơi, nghìn chiếc</td> <td>0,8</td> <td>23,9</td> <td>200</td> <td>2988 %</td> <td>25000 % </td></tr> <tr> <td>Giày dép, cặp xách</td> <td>58,0</td> <td>86,9</td> <td>183</td> <td>150 %</td> <td>316 % </td></tr></tbody></table> Sau công nghiệp hóa và tập thể hóa kinh tế, Liên Xô chỉ còn hai thành phần kinh tế nhà nước và tập thể với đặc điểm quản lý tập trung hóa và kế hoạch hóa cao độ. Chính sách công nghiệp hóa của Liên Xô đã được thực hiện với một quyết tâm cao độ và kỷ luật sắt: Để nhanh chóng hoàn thành chỉ tiêu đề ra, chính phủ thắt chặt kỷ luật lao động, ví dụ, bộ luật lao động năm 1932 đã thông qua điều luật sa thải bất cứ người lao động nào vắng mặt không có lý do tại nơi làm việc. Lao động bị sa thải sẽ bị mất nhiều quyền lợi (bị đuổi khỏi nhà ở do Nhà nước cấp phát, không được cấp tem phiếu...) và có nguy cơ rất lớn rơi vào tình trạng đói nghèo<a href="#cite_note-63">[58]</a>. Bộ luật lao động sửa đổi năm 1938 quy định rằng bất cứ người lao động nào vắng mặt hoặc thậm chí đi làm trễ 20 phút mà không có lý do đều phải bị sa thải, trong khi hành vi tự ý bỏ việc có thể bị truy tố hình sự và bị phạt từ 2-4 tháng tù<a href="#cite_note-64">[59]</a>. Việc không hoàn thành chỉ tiêu có thể bị khép vào tội phản quốc<a href="#cite_note-65">[60]</a>. Tiền lương thực tế của công nhân bị sụt giảm trong những năm 1928-1937, điều kiện lao động thấp, có những người thợ mỏ đã phải làm việc 16 - 18 giờ mỗi ngày để hoàn thành chỉ tiêu<a href="#cite_note-66">[61]</a>. Các công đoàn bị bãi bỏ, việc xử lý quyền lợi lao động thuộc về chi bộ Đảng tại nhà máy, việc đình công hay bãi công cũng bị cấm<a href="#cite_note-:04-67">[62]</a>. Khoảng 127.000 vụ tai nạn lao động đã xảy ra trong bốn năm (từ 1928 đến 1932). Do phân bổ tối đa nguồn lực cho ngành công nghiệp cùng với năng suất nông nghiệp giảm kể từ khi tập thể hóa, nạn đói đã xảy ra. Ngoài ra, Stalin tập trung phát triển công nghiệp nặng mà ít chú trọng tới các ngành công nghiệp nhẹ sản xuất hàng tiêu dùng, kết quả là người dân Liên Xô thường phải đối mặt với tình trạng thiếu hàng tiêu dùng.<a href="#cite_note-68">[63]</a> Nhiều học giả cho rằng công cuộc công nghiệp hóa của Stalin mặc dù đã đạt được nhiều thành tựu lớn, nhưng người dân Liên Xô cũng phải trải qua một giai đoạn phấn đấu gian khó để có được những thành tựu đó. Alec Nove cho rằng những chính sách công nghiệp hóa của Stalin không thực sự cần phải cứng rắn như vậy, ông cho rằng có những biện pháp khác "ít quyết liệt" hơn để đưa nền kinh tế Liên Xô đi lên <a href="#cite_note-69">[64]</a>. Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới khi đó, nhất là việc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> đang nổi lên khiến <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_hai" class="mw-redirect" title="Thế chiến thứ hai">thế chiến thứ hai</a> sắp nổ ra, chỉ một chút chậm trễ và thiếu kiên quyết cũng có thể khiến đất nước phải trả giá đắt. Ngay từ đầu thập niên 1930, Stalin đã biết rằng <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BB%A9_hai" class="mw-redirect" title="Thế chiến thứ hai">thế chiến thứ hai</a> sắp xảy ra và Liên Xô sẽ bị tiêu diệt nếu không có nền công nghiệp đủ mạnh, ông nói "Không có thời gian để mất, <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Versailles" class="mw-redirect" title="Hiệp ước Versailles">Hiệp ước Versailles</a> không có gì hơn một lệnh ngừng bắn giữa hai cuộc chiến tranh"<a href="#cite_note-ReferenceB-54">[49]</a>. Vì vậy, có nhận xét cho rằng chính sách công nghiệp hóa quyết liệt và kỷ luật lao động cứng rắn mà chính phủ Liên Xô đề ra là điều cần thiết trong bối cảnh đó.<a href="#cite_note-ReferenceA-53">[48]</a> Tới trước <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, từ xuất phát điểm là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> với nền sản xuất lạc hậu với tổng sản lượng công nghiệp chỉ đứng thứ 6 thế giới (năm 1917), Liên Xô đã vươn lên trở thành cường quốc công nghiệp thứ 2 thế giới và đứng đầu <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a>, vượt qua <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>-<a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>-<a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> và chỉ đứng sau <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a>. Sản lượng công nghiệp năm 1937 đã tăng gấp 4,5 lần so với năm 1927 (so với năm 1917 thì tăng gần gấp 10 lần) và chiếm 77,4% tổng sản phẩm kinh tế quốc dân. Sản lượng nông nghiệp tăng 2 lần so với 1927, thu nhập bình quân đầu người tăng 3 lần so với 1927. Nạn mù chữ vốn chiếm gần 90% dân số Nga năm 1917, sau 20 năm đã cơ bản được thanh toán. Sản xuất quốc phòng tăng 2,8 lần chỉ sau 5 năm, vũ khí trang bị và trình độ cơ giới hóa cho <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">quân đội Liên Xô</a> đã đạt tương đương với các cường quốc khác trên thế giới<a href="#cite_note-70">[65]</a>. Nếu tổng sản lượng công nghiệp năm 1913 được coi là 100 đơn vị, các chỉ số tương ứng của năm 1938 là 93,2 cho <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>; 113,3 cho <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>, 120 cho <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>; 131,6 đối với Đức và 908,8 cho Liên Xô (tức là tăng gấp 9 lần). Trong chuyến thăm mùa hè năm 1944 của <a href="/w/index.php?title=Eric_Johnston&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eric Johnston (trang không tồn tại)">Eric Johnston</a>, Chủ tịch <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%B2ng_Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i_Hoa_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phòng Thương mại Hoa Kỳ (trang không tồn tại)">Phòng Thương mại Hoa Kỳ</a>, người đã đến thăm <a href="/wiki/Ural" class="mw-redirect" title="Ural">Ural</a>, <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a> và <a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a>, đã tuyên bố rằng tiến bộ kinh tế của Liên Xô từ năm 1928 là "một thành tựu phi thường trong lịch sử phát triển công nghiệp của cả thế giới"<a href="#cite_note-71">[66]</a> <table class="wikitable sortable"> <caption>Sự tăng trưởng của kinh tế Liên Xô thời kỳ 1928-1955<a href="#cite_note-72">[67]</a> </caption> <tbody><tr> <th>Năm</th> <th>1932</th> <th>1937</th> <th>1940</th> <th>1950</th> <th>1955 </th></tr> <tr> <td>Sản lượng công nghiệp so với năm 1928</td> <td>202%</td> <td>446%</td> <td>646%</td> <td>1.119%</td> <td>2.065% </td></tr> <tr> <td>Thu nhập quốc dân so với năm 1928</td> <td>182%</td> <td>386%</td> <td>513%</td> <td>843%</td> <td>1.417% </td></tr></tbody></table> Năm 1940, tổng sản lượng kinh tế (GDP) của Liên Xô (quy đổi theo thời giá USD năm 1990) đạt 417 tỷ USD, so với <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a> là 316 tỷ USD, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> là 164 tỷ USD, <a href="/wiki/Italy" class="mw-redirect" title="Italy">Italy</a> là 147 tỷ USD, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a> là 387 tỷ USD, <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a> là 192 tỷ USD. Nền kinh tế Liên Xô đã có quy mô đứng đầu châu Âu và đứng thứ 2 thế giới, chỉ kém Mỹ (943 tỷ USD)<a href="#cite_note-73">[68]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg/220px-Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg" decoding="async" width="220" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg/330px-Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg/440px-Chelyabinsk_tractor_factory_1930s.jpg 2x" data-file-width="682" data-file-height="434" /></a><figcaption>Nhà máy sản xuất máy kéo Chelyabinsk thập niên 1930. Năm 1940, nhà máy đã sản xuất 100.000 máy kéo và trong 4 năm thế chiến đã sản xuất 18.000 xe tăng cho Hồng quân</figcaption></figure> Trong lịch sử, nước <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a> cần 200 năm để trở thành một nước công nghiệp, nước <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a> cần 120 năm, Nhật Bản cần 40 năm. Trong khi đó, Liên Xô chỉ cần 18 năm để hoàn thành về cơ bản quá trình công nghiệp hóa của mình. Đây là tốc độ công nghiệp hóa nhanh nhất mà thế giới từng ghi nhận. Nói một cách hình tượng, trong một khoảng thời gian ít hơn 1/4 thế kỷ, trình độ kỹ thuật của <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">nước Nga</a> đã nhảy vọt từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XX<a href="#cite_note-74">[69]</a>. <a href="/w/index.php?title=Kenneth_Neill_Cameron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenneth Neill Cameron (trang không tồn tại)">Kenneth Neill Cameron</a> nhận xét<a href="#cite_note-75">[70]</a>: <dl><dd>"Rõ ràng là chúng ta đang chứng kiến một sự tiến bộ kinh tế to lớn nhất từng được ghi nhận, ngay cả so với các cuộc <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_c%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" class="mw-redirect" title="Cách mạng công nghiệp">cách mạng công nghiệp</a>. Trong thời hạn 10 năm, một xã hội chủ yếu là <a href="/wiki/Phong_ki%E1%BA%BFn" class="mw-disambig" title="Phong kiến">phong kiến</a> đã thay đổi thành một đất nước công nghiệp. Và lần đầu tiên trong lịch sử, một bước tiến như vậy không phải do <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">chủ nghĩa tư bản</a>, mà là do <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Chủ nghĩa xã hội">chủ nghĩa xã hội</a> tiến hành.</dd></dl> Các nhà kinh tế học khi nghiên cứu nghiêm túc nguồn gốc sự phát triển của nền kinh tế Liên Xô thấy rằng sự phát triển đó khá ấn tượng nhưng không có gì thần bí. Sản lượng của nền kinh tế Xô Viết phát triển nhanh chóng có thể giải thích bằng sự phát triển nhanh của những yếu tố đầu vào của nền sản xuất như: số việc làm tăng, phát triển giáo dục và trên tất cả là đầu tư khổng lồ vào tư liệu sản xuất. Sự phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Liên Xô dựa hoàn toàn vào <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFt_ki%E1%BB%87m" title="Tiết kiệm">tiết kiệm</a>: Nhà nước hạn chế tiêu dùng để dồn ngân sách cho đầu tư phát triển sản xuất, đó là việc hy sinh sự hưởng thụ hiện thời cho lợi ích lâu dài đạt được trong tương lai.<a href="#cite_note-76">[71]</a> Theo nghiên cứu của Mankiw, Romer và Weil, tỷ lệ tiết kiệm cao sẽ dẫn đến thu nhập cao hơn trong tình trạng kinh tế ổn định, đồng thời làm tăng vốn đầu tư cho con người cũng như tăng năng suất của nền kinh tế<a href="#cite_note-77">[72]</a>. Liên Xô đã sử dụng các nguồn lực thiên nhiên và con người hiệu quả hơn, có một định hướng kinh tế rõ ràng hơn thời Sa Hoàng, hệ thống chính trị có khả năng tập trung các nguồn lực để thực hiện các định hướng đó, do đó đã đạt được những thành tựu mà nước Nga phong kiến không thể nào đạt được. Ngoài ra sự thành công của Liên Xô dưới thời Stalin còn có sự đóng góp của những yếu tố đặc trưng của nước Nga như lãnh thổ rộng lớn, giàu tài nguyên; tầng lớp trí thức sót lại từ thời Sa Hoàng và tầng lớp khoa học gia mới được đào tạo có trình độ cao; sự siêng năng, ham hiểu biết, chính trực và những nỗ lực lao động vượt bậc của người Nga... Nếu không có những yếu tố này thì các chính sách, biện pháp kinh tế của chính quyền Xô Viết cũng không phát huy được hiệu quả đến vậy. Sự thành công của Liên Xô trong thời kỳ này cũng tạo ra sức ép với các nước tư bản chủ nghĩa. Ở Mỹ thời kỳ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_suy_tho%C3%A1i" title="Đại suy thoái">Đại suy thoái</a> (1929-1933), mỗi ngày có 350 lá đơn của công dân Mỹ muốn được di cư sang Liên Xô. Tháng 7 năm 1934, <a href="/wiki/Herbert_George_Wells" class="mw-redirect" title="Herbert George Wells">Herbert George Wells</a> nói với Stalin rằng: "Bây giờ các nhà tư bản nên học hỏi các ông để lãnh hội tinh thần <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Chủ nghĩa xã hội">chủ nghĩa xã hội</a>. Tôi tin rằng với nước Mỹ, vấn đề nằm ở chỗ phải cải tạo sâu sắc, xây dựng nền kinh tế có kế hoạch, tức là kinh tế xã hội chủ nghĩa". <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF_m%E1%BB%9Bi_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Chính sách kinh tế mới (Hoa Kỳ)">Chính sách kinh tế mới của Hoa Kỳ</a> năm 1934 nhằm khắc phục Đại suy thoái chính là tiếp thu những thế mạnh trong chính sách của Liên Xô<a href="#cite_note-78">[73]</a> Giáo sư Kolesov tin rằng nếu không có các chính sách công nghiệp hóa của <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> thì Liên Xô không thể duy trì nền độc lập chính trị và kinh tế của đất nước. Giá trị của công nghiệp hóa đã được xác định trước bởi tình trạng lạc hậu về kinh tế và một thời hạn quá ngắn để loại bỏ nó. Liên Xô đã loại bỏ tình trạng lạc hậu của đất nước chỉ trong thời gian rất ngắn là 13 năm (ngay trước khi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> tấn công Liên Xô), thành quả rất lớn này đã cho phép Liên Xô chiến đấu và cuối cùng giành chiến thắng trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>.<a href="#cite_note-Kolesov-79">[74]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Trong_Chiến_tranh_thế_giới_thứ_hai">Trong Chiến tranh thế giới thứ hai</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=7" title="Sửa đổi phần “Trong Chiến tranh thế giới thứ hai”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=7" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trong Chiến tranh thế giới thứ hai">sửa mã nguồn</a>]</div> Năm <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a>, nguy cơ chiến tranh thế giới đã hiển hiện rất rõ ràng tại châu Âu. Liên Xô trước đó vài năm đã theo đuổi <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_an_ninh_t%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính sách an ninh tập thể (trang không tồn tại)">chính sách an ninh tập thể</a>, Liên Xô kêu gọi một sự hợp tác với các nước <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> để cùng kiềm chế <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">nước Đức phát xít</a> của <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Adolf Hitler</a> đang quân phiệt hóa rất mạnh, nhưng <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>-<a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> đã không hồi đáp đề nghị này. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Stamp_USSR_1940_historia1.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Stamp_USSR_1940_historia1.gif/220px-Stamp_USSR_1940_historia1.gif" decoding="async" width="220" height="295" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Stamp_USSR_1940_historia1.gif/330px-Stamp_USSR_1940_historia1.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/Stamp_USSR_1940_historia1.gif/440px-Stamp_USSR_1940_historia1.gif 2x" data-file-width="578" data-file-height="774" /></a><figcaption>Tem thư Liên Xô năm 1940 kỷ niệm Chiến dịch Giải phóng <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ukraina" title="Tây Ukraina">Tây Ukraina</a> và <a href="/wiki/T%C3%A2y_Belorussia" title="Tây Belorussia">Tây Belorussia</a> khỏi sự chiếm đóng của <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a> ngày 17 tháng 9 năm 1939</figcaption></figure> Năm 1939, sau khi <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>-<a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Pháp</a> ký với <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_M%C3%BCnchen" title="Hiệp ước München">Hiệp ước München</a> và làm ngơ cho việc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> chiếm toàn bộ <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a>, ban lãnh đạo của Liên bang <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Xô viết">Xô viết</a> tin rằng <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>-<a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> muốn hướng cỗ máy chiến tranh <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> nhắm vào họ. Phản ứng lại, Liên Xô thay đổi đột ngột chính sách đối ngoại của mình: quay sang hòa hoãn với <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a>. Liên Xô và <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> đã ký hiệp định không xâm phạm lẫn nhau (<a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" title="Hiệp ước Xô-Đức">Hiệp ước Molotov-Ribbentrop</a>) và đi xa hơn nữa hai bên ký biên bản thỏa thuận bí mật (секретный протокол) phân chia ảnh hưởng ở các nước khác. Khi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> tấn công <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, phần lãnh thổ <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ukraina" title="Tây Ukraina">Tây Ukraina</a>, <a href="/w/index.php?title=T%C3%A2y_Belarusia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tây Belarusia (trang không tồn tại)">Tây Belarusia</a> vốn bị quân Ba Lan chiếm năm 1919 sẽ được quay trở về Liên Xô. Liên Xô có quyền đòi lại những lãnh thổ từng thuộc nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> cũ: 3 quốc gia vùng <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_Baltic" title="Biển Baltic">biển Baltic</a> (<a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a>, <a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a>, <a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a>), phần đất <a href="/wiki/Karelia" class="mw-disambig" title="Karelia">Karelia</a> (bị <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a> chiếm năm 1921) và <a href="/wiki/Bessarabia" title="Bessarabia">Bessarabia</a> (<a href="/wiki/Moldova" title="Moldova">Moldova</a> ngày nay) bị <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> chiếm năm 1920. Đổi lại Liên Xô sẽ trung lập trong chiến tranh giữa <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> và khối <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a> – <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a>. Theo đúng tinh thần của biên bản bí mật, sau khi <a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ba_Lan_(1939)" class="mw-redirect" title="Cuộc tấn công Ba Lan (1939)">Đức tấn công Ba Lan</a> mở đầu <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a> (<a href="/wiki/1_th%C3%A1ng_9" title="1 tháng 9">1 tháng 9</a> năm <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a>), <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Quân đội Xô viết</a> kéo vào <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, thu hồi lại <a href="/w/index.php?title=T%C3%A2y_Belarusia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tây Belarusia (trang không tồn tại)">Tây Belarusia</a>, <a href="/wiki/T%C3%A2y_Ukraina" title="Tây Ukraina">Tây Ukraina</a>. Vùng <a href="/wiki/Bessarabia" title="Bessarabia">Bessarabia</a> cũng được <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> trao trả để lập nên nước <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Moldavia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Moldavia (trang không tồn tại)">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Moldavia</a> (ngày nay là Moldova). Năm <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a>, Liên Xô sáp nhập ba quốc gia vùng <a href="/wiki/Bi%E1%BB%83n_Baltic" title="Biển Baltic">biển Baltic</a>: <a href="/wiki/Estonia" title="Estonia">Estonia</a>, <a href="/wiki/Latvia" title="Latvia">Latvia</a>, <a href="/wiki/Litva" title="Litva">Litva</a> và lập nên ba nước cộng hòa <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> vùng Baltic (ban đầu không được phương Tây công nhận) và gây chiến tranh chống <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a> để thu hồi dải đất Karelia (bị Phần Lan chiếm năm 1921) để lập nên nước <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karelia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Karelia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Karelia</a>. Trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_X%C3%B4-Ph%E1%BA%A7n_Lan" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan">Chiến tranh Liên Xô-Phần Lan (1940)</a> quân đội Xô viết đã bộc lộ những yếu kém, lạc hậu của mình và đó cũng là một trong những nguyên nhân để <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitler</a> tấn công Liên Xô năm 1941. Ngày <a href="/wiki/22_th%C3%A1ng_6" title="22 tháng 6">22 tháng 6</a> năm <a href="/wiki/1941" title="1941">1941</a>, nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> tấn công Liên bang Xô viết và bắt đầu "<a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô-Đức">Chiến tranh vệ quốc vĩ đại</a>" của Liên Xô (<a href="/wiki/1941" title="1941">1941</a> – <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>). Liên Xô tham gia vào khối <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%E1%BB%93ng_Minh_th%E1%BB%9Di_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai">Đồng Minh</a> gồm <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p_T%E1%BB%B1_do" class="mw-redirect" title="Pháp Tự do">Pháp Tự do</a> và sau này có thêm <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Mỹ</a>, <a href="/wiki/%C3%9Ac" title="Úc">Úc</a>, <a href="/wiki/New_Zealand" title="New Zealand">New Zealand</a>, <a href="/wiki/Canada" title="Canada">Canada</a>, <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>... <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Quân đội Liên Xô</a> trong giai đoạn đầu 1941 – 1942 đã chịu nhiều thất bại lớn, bị đẩy lùi với tổn thất rất lớn vì những nguyên nhân sau: <ul><li><a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Quân đội Xô viết</a> dù đã nỗ lực hoàn thiện nhưng năm 1941 vẫn còn kém khá xa <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Wehrmacht</a> (<a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">quân đội Đức Quốc xã</a>) về mọi mặt: quân số, trang bị vũ khí (<a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">quân đội Đức</a> được vũ trang từ trước, rất hiện đại, nhất là sau khi chiếm được nước Pháp với các nguồn công nghiệp chiến tranh khổng lồ của nước này), trình độ tác chiến, tinh thần chiến đấu và nhất là quân đội Đức đã đi trước các nước khác khá xa về tư duy quân sự trong <a href="/w/index.php?title=Ngh%E1%BB%87_thu%E1%BA%ADt_chi%E1%BA%BFn_tranh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nghệ thuật chiến tranh (trang không tồn tại)">nghệ thuật chiến tranh</a>: Đức đã phát kiến ra các chiến thuật <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%C6%A1_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh cơ động (trang không tồn tại)">chiến tranh cơ động</a>, đây là cuộc cách mạng trong nghệ thuật quân sự với sự sử dụng tập trung các mũi nhọn xe tăng thiết giáp, không quân và bộ binh cơ giới... Trong khi đó quân đội Xô viết cũng như các quân đội châu Âu khác vẫn còn nặng về tư duy <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_tr%E1%BA%ADn_%C4%91%E1%BB%8Ba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh trận địa (trang không tồn tại)">chiến tranh trận địa</a> của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a> (thảm bại của liên quân <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_Anh_v%C3%A0_B%E1%BA%AFc_Ireland" title="Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland">Anh</a> – Pháp năm <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a> tại chiến trường châu Âu cũng cho thấy rất rõ điều này).</li> <li>Nền kinh tế của Đức đã được chuẩn bị sẵn sàng cho chiến tranh, nước Đức vốn đã có tiềm lực công nghiệp khổng lồ lại được tăng cường thêm nhờ các nhà máy và nguồn nhân công chất lượng cao của cả chục nước châu Âu bị chiếm đóng hoặc quy phục (Pháp, Tiệp Khắc, Ba Lan, Áo, Hà Lan, Nam Tư, România, Hungary...), cộng với lao động nô lệ của <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Do_Th%C3%A1i" title="Người Do Thái">người Do Thái</a>.</li> <li><a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a> biết rằng chiến tranh với Đức sẽ nổ ra nhưng không thể sớm hơn năm 1942, do vậy ông không cho phép quân đội cũng như toàn quốc áp dụng các biện pháp quốc phòng ở mức độ cao vì sợ là sẽ khiêu khích Đức tấn công sớm hơn.</li> <li>Các cuộc thanh lọc trong tầng lớp sĩ quan của <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Hồng quân Liên Xô</a> từ năm 1937 – 1938 khiến nhiều tướng lĩnh, sĩ quan các cấp có kiến thức và kinh nghiệm quân sự bị cách chức, bắt giam hoặc bị xử bắn. Các tổn thất về cán bộ quân sự khiến Hồng quân bị thiếu sĩ quan có kinh nghiệm chiến đấu.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><video id="mwe_player_4" poster="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/220px--Vov_1920x1080_VP8.webm.jpg" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" height="124" data-durationhint="151" data-mwtitle="Vov_1920x1080_VP8.webm" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Vov_1920x1080_VP8.webm"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/Vov_1920x1080_VP8.webm.480p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="480p.vp9.webm" data-width="854" data-height="480" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/Vov_1920x1080_VP8.webm.720p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="720p.vp9.webm" data-width="1280" data-height="720" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/Vov_1920x1080_VP8.webm.1080p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="1080p.vp9.webm" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm" type="video/webm; codecs="vp8"" data-width="1920" data-height="1080" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/Vov_1920x1080_VP8.webm.240p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="240p.vp9.webm" data-width="426" data-height="240" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/Vov_1920x1080_VP8.webm.360p.vp9.webm" type="video/webm; codecs="vp9, opus"" data-transcodekey="360p.vp9.webm" data-width="640" data-height="360" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/f/f1/Vov_1920x1080_VP8.webm/Vov_1920x1080_VP8.webm.360p.webm" type="video/webm; codecs="vp8, vorbis"" data-transcodekey="360p.webm" data-width="640" data-height="360" /></video><figcaption>Sự bành trướng của vùng <a href="/wiki/Reichskommissariat_Ukraina" title="Reichskommissariat Ukraina">Quân đội Đức Quốc xã chiếm đóng Liên Xô</a></figcaption></figure> Trong hai năm 1941 – 1942, <a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Quân đội Đức Quốc xã">quân Đức</a> đã chiếm đóng một phần lớn lãnh thổ phía tây của phần <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> của Liên Xô, nơi có 40% dân số và một phần đáng kể tiềm lực kinh tế của đất nước. Cuộc chiến tranh này đối với Liên Xô là có tính chất sống còn: nếu họ thất bại thì không chỉ mất lãnh thổ mà toàn bộ dân tộc sẽ đứng trước nguy cơ bị <a href="/wiki/Di%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng" title="Diệt chủng">diệt chủng</a> (đối với Đức, chiến tranh chống Liên Xô không phải là để kết thúc bằng một hiệp ước có lợi như các cuộc chiến tranh trước đó, mà là để tiêu diệt số lớn giống <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Slav" title="Người Slav">người Slav</a> "hạ đẳng", đuổi số còn lại sang vùng <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a> hoang dã để chiếm đất cho "<a href="/wiki/Lebensraum" title="Lebensraum">không gian sinh tồn</a>" của giống người Đức <a href="/w/index.php?title=Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Aryan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Người Aryan (trang không tồn tại)">Aryan</a> "thượng đẳng" (xem <a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Barbarossa" title="Kế hoạch Barbarossa">kế hoạch Barbarossa</a> và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%C3%A1t_x%C3%ADt" title="Chủ nghĩa phát xít">chủ nghĩa phát xít</a>). <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Hồng quân Liên Xô tiến ra mặt trận. Bảng trên cây bên trái ảnh có ghi dòng chữ: "Chính nghĩa thuộc về chúng ta. Kẻ thù sẽ bị tiêu diệt. Chiến thắng sẽ nằm trong tay chúng ta"" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg/249px-RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg" decoding="async" width="249" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg/374px-RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg/498px-RIAN_archive_%2B662733_Recruits_leave_for_front_during_mobilization.jpg 2x" data-file-width="3110" data-file-height="2044" /></a><figcaption><a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Hồng quân Liên Xô">Hồng quân Liên Xô</a> tiến ra mặt trận, Moskva ngày 23 tháng 6 năm 1941. Bảng bên trái ghi dòng chữ: "Chính nghĩa thuộc về chúng ta. Kẻ thù sẽ bị tiêu diệt. Chiến thắng sẽ thuộc về chúng ta"</figcaption></figure> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a> lãnh đạo xã hội tiến hành kháng chiến. Các nhà máy lớn, các nông trường đều thành lập chi bộ Đảng để thực hiện nhanh chóng chỉ đạo từ trung ương. Nửa cuối năm 1941, hơn 1 triệu đảng viên nhập ngũ, chiếm 1/3 số binh sỹ Hồng quân (đến cuối chiến tranh, có tới 2,7 triệu chiến sỹ Hồng quân là Đảng viên). <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chính phủ Liên Xô">Chính phủ Liên Xô</a> đã có những nỗ lực vô cùng to lớn để di chuyển toàn bộ các nhà máy và nguồn lực kinh tế sang các vùng sâu sau <a href="/wiki/D%C3%A3y_n%C3%BAi_Ural" title="Dãy núi Ural">dãy Ural</a> và <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a> và thiết lập dây chuyền sản xuất tại chỗ mới. Chỉ trong 4 tháng (từ tháng 7 tới tháng 11 năm 1941), đã tổ chức cho 1500 xí nghiệp và 10 triệu người sơ tán về phía Đông, xa khỏi đòn tấn công của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a>. Tại nơi ở mới, người dân bắt tay ngay vào sản xuất với những dây chuyền sản xuất được di tản cùng họ, thậm chí có nhà máy được dựng tạm ở ngay trên đất trống ngoài trời.<a href="#cite_note-ReferenceA-53">[48]</a> Chỉ sau một năm, sản xuất đã đạt mức trước chiến tranh và sau đó tiếp tục tăng lên với tốc độ rất cao, người Xô viết đã lao động tự giác, quên mình vì chiến thắng với các nỗ lực rất phi thường. Phần lớn các dân tộc các nước Cộng hòa của Liên bang Xô viết đã đoàn kết hiệp lực tin tưởng vào sự lãnh đạo của đảng cộng sản Liên Xô và lãnh tụ <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> để đẩy lùi mối họa phát xít. <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Quân đội Xô Viết</a> tuy liên tục gặp thất bạị, bị tiêu diệt hoặc bị bắt làm tù binh hàng triệu người nhưng đã chống trả rất kiên cường theo khẩu hiệu "tử thủ" (стоять насмерть) và gây cho <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">quân Đức</a> những tổn thất lớn, khiến đà tiến của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a> chậm dần. Đến cuối năm 1941, họ đã chặn đứng được <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">quân đội Đức quốc xã</a> tại cửa ngõ thủ đô <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a>. Đây cũng là trận thua lớn đầu tiên của quân đội Đức quốc xã trong thế chiến 2, cho thấy chiến tranh đã đảo chiều theo hướng bất lợi cho Đức và có lợi cho phía Liên Xô. Khi <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">quân Đức</a> tấn công, đã có những dân tộc thiểu số muốn ly khai như người <a href="/wiki/Chechnya" title="Chechnya">Chechen</a> và người Thổ tại Kavkaz, người <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Tatar" title="Người Tatar">Tartar</a> ở <a href="/wiki/Krym" class="mw-redirect" title="Krym">Krym</a>, <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Kozak" class="mw-redirect" title="Người Kozak">người Kozak</a> tại Ukraina đã cộng tác với Đức quốc xã và được tham gia các lực lượng như <a href="/wiki/Waffen-SS" title="Waffen-SS">Waffen-SS</a> <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">Đức</a>, lực lượng Don Cossack (Kozak sông Đông)...<a href="#cite_note-80">[75]</a><a href="#cite_note-burds-81">[76]</a><a href="#cite_note-82">[77]</a> Vì lý do này, nhiều dân tộc thiểu số do cộng tác với Đức Quốc xã đã bị trục xuất khỏi quê hương và bị tái định cư cưỡng bức. Trong giai đoạn từ 1941 đến 1948, Liên Xô trục xuất 3.266.340 người dân tộc thiểu số đến các khu định cư đặc biệt bên trong Liên Xô, 2/3 trong số đó bị trục xuất hoàn toàn dựa trên sắc tộc của họ, hơn một phần mười trong số đó qua đời trong thời gian này.<a href="#cite_note-83">[78]</a> Theo số liệu của <a href="/wiki/B%E1%BB%99_N%E1%BB%99i_v%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Bộ Nội vụ Liên Xô">Bộ Nội vụ Liên Xô</a> vào tháng 1 năm 1953, số người "định cư đặc biệt" từ 17 tuổi trở lên là 1.810.140 người, trong đó có 56.589 người Nga.<a href="#cite_note-84">[79]</a>. Theo Krivosheev, có khoảng 215.000 người Liên Xô đã tử trận khi phục vụ trong hàng ngũ quân đội Đức Quốc xã (quân Đức gọi những người Liên Xô phục vụ cho họ là <a href="/w/index.php?title=Hiwi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiwi (trang không tồn tại)">Hiwi</a>)<a href="#cite_note-I._Krivosheev._Page_278-85">[80]</a>. Trong các năm 1942 – 1943, các nỗ lực chiến tranh và kinh tế to lớn của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Liên bang Xô viết">Liên bang Xô viết</a> cộng với sự giúp đỡ của đồng minh Anh – Mỹ trong <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%E1%BB%93ng_Minh_th%E1%BB%9Di_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai">Liên minh chống Phát xít</a> đã tạo được bước ngoặt cơ bản của chiến tranh bằng các chiến thắng lớn tại <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stalingrad" title="Trận Stalingrad">Stalingrad</a> và <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_V%C3%B2ng_cung_Kursk" title="Trận Vòng cung Kursk">Kursk</a>. Với tiềm lực công nghiệp rất mạnh có được nhờ <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a" title="Công nghiệp hóa">công nghiệp hóa</a> thành công, sản lượng vũ khí của Liên Xô sớm bắt kịp rồi vượt xa Đức, đây là nhân tố quyết định cho chiến thắng của Liên Xô trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_t%E1%BB%95ng_l%E1%BB%B1c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh tổng lực">chiến tranh tổng lực</a> với Đức. Đến cuối năm <a href="/wiki/1944" title="1944">1944</a>, Liên Xô đã giải phóng được toàn bộ đất đai của mình và đánh đuổi <a href="/wiki/Wehrmacht" title="Wehrmacht">quân Đức</a> trên lãnh thổ các nước Đông Âu và Trung Âu và đưa chiến tranh vào chính nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a>. Tháng 4 năm 1945, <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_Qu%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hồng Quân">Hồng quân Liên Xô</a> chiếm được <a href="/wiki/Berlin" title="Berlin">Berlin</a>. Nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> sụp đổ và đầu hàng. <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg/270px-RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg" decoding="async" width="270" height="202" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg/405px-RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg/540px-RIAN_archive_543_A_battalion_commander.jpg 2x" data-file-width="8000" data-file-height="5974" /></a><figcaption>Thiếu tá, chính trị viên <a href="/w/index.php?title=Alexey_Gordeyevich_Eremenko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexey Gordeyevich Eremenko (trang không tồn tại)">Alexey Gordeyevich Eremenko</a> dẫn đầu đội hình xung phong tại <a href="/wiki/Luhansk" title="Luhansk">Voroshilovgrad</a> ngày 12 tháng 6 năm 1942 và đã hy sinh chỉ vài phút sau đó. Bức ảnh này được coi là biểu tượng cho chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Hồng quân Liên Xô trong cuộc chiến tranh chống phát xít Đức</figcaption></figure> Ngay sau chiến thắng đối với nước <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức</a>, Liên Xô tham chiến chống <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a> và vào đầu tháng 8 năm 1945, đã dễ dàng đánh tan 800.000 quân thuộc <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_qu%C3%A2n_Quan_%C4%90%C3%B4ng" title="Đạo quân Quan Đông">đạo quân Quan Đông</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Đế quốc Nhật Bản">Nhật</a> tại <a href="/wiki/M%C3%A3n_Ch%C3%A2u" title="Mãn Châu">Mãn Châu</a>. Ngày <a href="/wiki/15_th%C3%A1ng_8" title="15 tháng 8">15 tháng 8</a> năm <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a>, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Đế quốc Nhật Bản">Nhật Bản</a> tuyên bố đầu hàng <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%E1%BB%93ng_Minh_th%E1%BB%9Di_Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Khối Đồng Minh thời Chiến tranh thế giới thứ hai">Đồng Minh</a> vô điều kiện và Chiến tranh thế giới thứ hai chấm dứt. <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô-Đức">Mặt trận Xô-Đức</a> là mặt trận có quy mô lớn nhất trong thế chiến thứ 2. Đức đã tung ra 70% binh lực với các sư đoàn mạnh và tinh nhuệ nhất, cùng với khoảng 81% số đại bác, súng cối; 67% xe tăng; 60% máy bay chiến đấu, chưa kể binh lực góp thêm của các nước đồng minh của Đức (<a href="/wiki/%C3%9D" title="Ý">Ý</a>, <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a>, <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a>, <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a>, <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>...) Có những thời điểm hai bên chiến tuyến đồng thời hiện diện đến 12,8 triệu quân, 163.000 khẩu pháo và súng cối, 20.000 <a href="/wiki/Xe_t%C4%83ng" title="Xe tăng">xe tăng</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A1o_t%E1%BB%B1_h%C3%A0nh" title="Pháo tự hành">pháo tự hành</a>, 18.800 máy bay. Ngay cả sau khi Mỹ, Anh mở mặt trận phía Tây, Đức vẫn sử dụng gần 2/3 binh lực để chiến đấu với Liên Xô. Các trận đánh như <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Moscow" class="mw-redirect mw-disambig" title="Trận Moscow">Trận Moskva</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stalingrad" title="Trận Stalingrad">Trận Stalingrad</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Kursk" class="mw-redirect" title="Trận Kursk">Trận Kursk</a>, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Bagration" title="Chiến dịch Bagration">Chiến dịch Bagration</a> là những chiến dịch có quy mô, sức tàn phá và số thương vong ghê gớm nhất trong Chiến tranh thế giới thứ hai<a href="#cite_note-baodat-86">[81]</a>. Kết quả tại mặt trận Xô-Đức, quân Đức và chư hầu đã bị tổn thất 607 <a href="/wiki/S%C6%B0_%C4%91o%C3%A0n" title="Sư đoàn">sư đoàn</a>, trong đó có 507 sư đoàn Đức tinh nhuệ, chiếm 75% tổng số tổn thất của quân Đức trong chiến tranh thế giới 2. Về trang bị, Đức bị mất 75% số xe tăng, 70% số máy bay, 74% số pháo binh và 30% số tàu hải quân tại mặt trận Xô-Đức. Để so sánh, các nước đồng minh khác (Anh, Pháp, Mỹ, Úc, Canada...) gộp lại đã đánh tan được 176 sư đoàn<a href="#cite_note-baodat-86">[81]</a>. Chiến tranh thế giới thứ hai đã làm hơn 20 tới 26 triệu người Xô viết thiệt mạng (bao gồm 8,67 triệu binh sỹ và 12-18 triệu thường dân), 1.710 thành phố, thị trấn và hơn 70.000 làng mạc bị phá huỷ, 32.000 cơ sở công nghiệp, 98.000 nông trang tập thể, nhiều công trình văn hóa của Liên bang Xô viết bị phá huỷ, hơn 25 triệu người mất nhà cửa. Tổng cộng, Liên Xô mất gần 30% tài sản quốc gia và gần 1/8 dân số. Các trận đánh như <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Moskva_(1941)" title="Trận Moskva (1941)">Trận Moskva</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Stalingrad" title="Trận Stalingrad">Trận Stalingrad</a>, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%ADn_Kursk" class="mw-redirect" title="Trận Kursk">Trận Kursk</a>, <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Bagration" title="Chiến dịch Bagration">Chiến dịch Bagration</a> là những chiến dịch có quy mô, sức tàn phá và số thương vong ghê gớm nhất trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Dù vậy, mỗi người dân Liên Xô đã có những nỗ lực lao động phi thường để bù đắp tổn thất và góp phần làm nên chiến thắng chung cuộc. Chỉ trong 1 năm rưỡi (từ tháng 6/1941 đến hết 1942), Liên Xô đã sơ tán hơn 2.000 xí nghiệp và 25 triệu dân và sâu trong hậu phương. Các nhà máy tăng nhanh tốc độ sản xuất, năm 1942, sản lượng vũ khí đã tăng gấp 5 lần so với 1940 và đã bắt kịp Đức, tới năm 1944 thì đã cao gấp đôi Đức. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Reichstag_flag_original.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/1/14/Reichstag_flag_original.jpg/250px-Reichstag_flag_original.jpg" decoding="async" width="250" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/1/14/Reichstag_flag_original.jpg/375px-Reichstag_flag_original.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/1/14/Reichstag_flag_original.jpg/500px-Reichstag_flag_original.jpg 2x" data-file-width="525" data-file-height="379" /></a><figcaption>Người lính Hồng quân <a href="/wiki/Meliton_Kantaria" class="mw-redirect" title="Meliton Kantaria">Meliton Kantaria</a> cắm lá cờ đỏ búa liềm Xô Viết trên tòa nhà <a href="/wiki/T%C3%B2a_nh%C3%A0_Reichstag" title="Tòa nhà Reichstag">Quốc hội Đức</a>, đánh dấu chiến thắng của Liên Xô trong thế chiến thứ hai</figcaption></figure> Giai đoạn 1941-1945, trung bình mỗi năm Liên Xô sản xuất được 27.000 máy bay chiến đấu, 23.774 <a href="/wiki/Xe_t%C4%83ng" title="Xe tăng">xe tăng</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A1o_t%E1%BB%B1_h%C3%A0nh" title="Pháo tự hành">pháo tự hành</a>, 24.442 khẩu pháo (từ 76mm trở lên); con số này ở phía Đức là 19.700 máy bay chiến đấu, 13.400 <a href="/wiki/Xe_t%C4%83ng" title="Xe tăng">xe tăng</a> và <a href="/wiki/Ph%C3%A1o_t%E1%BB%B1_h%C3%A0nh" title="Pháo tự hành">pháo tự hành</a>, 11.200 khẩu pháo. Nhờ sản lượng vũ khí khổng lồ, sau chiến tranh, Liên Xô đã có trong tay một lực lượng <a href="/wiki/L%E1%BB%A5c_qu%C3%A2n" title="Lục quân">lục quân</a> mạnh nhất thế giới với 11 triệu người, trang bị 40.000 xe tăng và pháo tự hành và hơn 100.000 khẩu pháo các loại. Nhiều loại vũ khí như xe tăng <a href="/wiki/T-34" title="T-34">T-34</a>, máy bay <a href="/wiki/Il-2" class="mw-redirect" title="Il-2">Il-2</a>, pháo <a href="/wiki/Kachiusa" class="mw-redirect" title="Kachiusa">Kachiusa</a>... được xem là có chất lượng đứng đầu thế giới. Quân đội Liên Xô có nhiều xe tăng và trọng pháo hơn tất cả các nước Anh - Pháp - Mỹ gộp lại và một số lượng lớn các sĩ quan và binh lính có rất nhiều kinh nghiệm trận mạc. Sau chiến tranh, tại những vùng lãnh thổ của Đế chế Nga cũ đã xuất hiện các nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa mới thuộc Liên Xô: Moldavia, Estonia, Latvia, Litva, Karelia. Với chiến thắng trong thế chiến, Liên Xô trở thành <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a> thế giới, đủ sức cạnh tranh với Hoa Kỳ. Nước Anh từng là bá chủ thế giới trong thế kỷ XIX, nay đã bị tụt xuống chỉ còn là cường quốc hạng 2. Thủ tướng Anh <a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Winston Churchill</a> đã bình luận về tình hình châu Âu tại <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Yalta" title="Hội nghị Yalta">Hội nghị Yalta</a> tháng 2 năm 1945: "Ở bên này là con gấu Nga to lớn, ở bên kia là con voi Mỹ khổng lồ, còn ở giữa là con lừa Anh còm cõi tội nghiệp". Sau thế chiến, <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%A6y_ban_Tham_m%C6%B0u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ủy ban Tham mưu (trang không tồn tại)">Ủy ban Tham mưu</a> của Anh đã từng lên kế hoạch đem 127 sư đoàn Anh-Mỹ tấn công Liên Xô và đẩy Hồng quân ra khỏi châu Âu, nhưng kế hoạch bị coi là không khả thi do quân đội Liên Xô có lực lượng còn mạnh hơn gấp đôi và kế hoạch này bị gọi là "<a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Unthinkable" title="Chiến dịch Unthinkable">Chiến dịch Không tưởng</a>"<a href="#cite_note-87">[82]</a>. Mặc dù có những khó khăn to lớn do hậu quả của chiến tranh, Liên Xô bước ra khỏi chiến tranh với tư thế người chiến thắng góp phần quan trọng nhất vào việc đánh thắng <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%C3%A1t_x%C3%ADt" title="Chủ nghĩa phát xít">chủ nghĩa phát xít</a> với uy tín quốc tế cực kỳ cao và niềm phấn khởi tự hào lớn lao của nhân dân đối với cường quốc xã hội chủ nghĩa của mình tạo tiền đề để Liên Xô mạnh lên thành <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a> thế giới sau thế chiến. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sau_chiến_tranh">Sau chiến tranh</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=8" title="Sửa đổi phần “Sau chiến tranh”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=8" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sau chiến tranh">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Soviet_empire_1960.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Soviet_empire_1960.png/220px-Soviet_empire_1960.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Soviet_empire_1960.png/330px-Soviet_empire_1960.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/Soviet_empire_1960.png/440px-Soviet_empire_1960.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Bản đồ cho thấy phạm vi lãnh thổ lớn nhất của Liên Xô và các quốc gia đồng minh về chính trị, kinh tế và quân sự vào năm 1960, sau <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba" title="Cách mạng Cuba">Cách mạng Cuba</a> năm 1959 nhưng trước khi chính thức <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a> năm 1961</figcaption></figure> Sau chiến tranh, Liên Xô đã xây dựng lại và mở rộng nền kinh tế trong khi vẫn duy trì sự kiểm soát tập trung nghiêm ngặt. Liên Xô kiểm soát hiệu quả hầu hết các nước <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a> (trừ <a href="/wiki/Nam_T%C6%B0" title="Nam Tư">Nam Tư</a> và <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> sau này) như là các <a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_v%E1%BB%87_tinh" title="Quốc gia vệ tinh">quốc gia vệ tinh</a>. Liên Xô đã kết hợp các quốc gia Đông Âu vào năm 1955 với một liên minh quân sự, <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Hiệp ước Warszawa</a> và một tổ chức kinh tế, <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a> hoặc Comecon (đối tác của <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Kinh_t%E1%BA%BF_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cộng đồng Kinh tế châu Âu">Cộng đồng Kinh tế châu Âu</a> (EEC)).<a href="#cite_note-88">[83]</a> Liên Xô tập trung vào việc tự phục hồi kinh tế, chuyển giao hầu hết các nhà máy công nghiệp của Đức và sử dụng các tập đoàn do Liên Xô lãnh đạo để thu tiền bồi thường chiến tranh từ <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Đông Đức">Đông Đức</a>, <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a>, <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> và <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a>. Liên Xô cũng có các thỏa thuận thương mại được thiết kế để mang lại lợi ích cho đất nước. Moskva có ảnh hưởng mạnh lên các Đảng cộng sản tại các quốc gia Đông Âu và họ thường ủng hộ các chính sách của Kremlin.<a href="#cite_note-89">[84]</a> Sau đó, Khối Comecon đã cung cấp hỗ trợ cho Đảng Cộng sản Trung Quốc, cuối cùng đã giành chiến thắng và ảnh hưởng của nó đã phát triển ở những nơi khác trên thế giới. Lo sợ tầm ảnh hưởng ngày cành tăng của Liên Xô, các đồng minh thời chiến của Liên Xô, gồm <a href="/wiki/UK" class="mw-redirect" title="UK">Anh</a> và <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, trở thành đối thủ của họ. Trong Chiến tranh Lạnh sau đó, hai bên đã đụng độ gián tiếp trong cuộc chiến ủy nhiệm, cạnh tranh ngoại giao, chạy đua khoa học công nghệ. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Phục_hồi_(1945_–_1955)">Phục hồi (1945 – 1955)</h4>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=9" title="Sửa đổi phần “Phục hồi (1945 – 1955)”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=9" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phục hồi (1945 – 1955)">sửa mã nguồn</a>]</div> Sau khi Chiến tranh thế giới thứ hai chấm dứt, ngay lập tức các mâu thuẫn tư tưởng, chính trị giữa <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">chủ nghĩa tư bản</a> và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">chủ nghĩa cộng sản</a> đã phân các đồng minh cũ ra hai chiến tuyến của <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a>: Hoa Kỳ đứng đầu phe tư bản chủ nghĩa muốn hạn chế và triệt tiêu sự phát triển của chủ nghĩa cộng sản, còn Liên bang Xô viết lãnh đạo phe <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> vì mục tiêu xây dựng chủ nghĩa cộng sản và truyền bá hệ tư tưởng này ra khắp thế giới. Sự căng thẳng giữa Liên Xô và <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> và <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Anh" title="Vương quốc Anh">Vương quốc Anh</a> bắt đầu gia tăng. Liên Xô vào năm 1948 đã thiết lập các chính phủ ủng hộ chủ nghĩa cộng sản ở các nước <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a> mà Liên Xô đã giải phóng khỏi sự kiểm soát của Đức Quốc Xã trong chiến tranh. Mỹ và Anh lo sợ sự lan rộng của chủ nghĩa cộng sản vào Tây Âu và trên toàn thế giới, vào năm 1949, Hoa Kỳ, Canada và các đồng minh châu Âu đã thành lập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO), là liên minh giữa các quốc gia thuộc khối phương Tây là một chương trình chính trị có hiệu lực chống lại Liên Xô và các đồng minh. Để đáp trả <a href="/wiki/NATO" title="NATO">NATO</a>, Liên Xô năm 1955 đã liên kết quyền lực giữa các nước thuộc <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Khối Đông">Khối Đông</a> dưới một liên minh có tên là <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a>, khởi đầu Chiến tranh Lạnh. Cuộc đấu tranh giữa 2 khối trong Chiến tranh Lạnh đã diễn ra trên các mặt trận chính trị, kinh tế và tuyên truyền giữa <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng" class="mw-redirect" title="Khối Đông">Khối Đông</a> và <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-disambig" title="Phương Tây">phương Tây</a>, sẽ tồn tại dưới nhiều hình thức khác nhau cho đến khi Liên Xô tan rã năm 1991. Sau chiến tranh thế giới hai, Liên Xô bị tàn phá nặng nề. Tổn thất vật chất ước tính là 2,5 nghìn tỷ rúp, tương đương với 30% toàn bộ nguồn của cải của đất nước. Sự phát triển các ngành kinh tế quan trọng bị thụt lùi tới 10-15 năm. Khoảng 20 tới 27 triệu người Liên Xô đã chết trong chiến tranh, hơn 5 triệu ngôi nhà bị phá hủy, 25 triệu người vô gia cư, thu hoạch nông nghiệp giảm 1/3. Hơn 70.000 ngôi làng, 7 vạn thôn trang, 32.000 nhà máy, 65.000 km đường sắt, 1.135 mỏ khoáng sản bị phá hủy. Trước những tổn thất nặng nề đó, Liên Xô đề ra một kế hoạch 5 năm nhằm khôi phục nền kinh tế và đã hoàn thành mục tiêu này trong 4 năm 3 tháng. Đến năm 1950, giá trị sản xuất công nghiệp tăng 73% so với năm 1940, nông nghiệp cũng khôi phục 99%. Liên Xô đã đạt tổng sản phẩm quốc dân là 153 tỷ đôla (thời giá 1950), đứng thứ hai thế giới chỉ sau Mỹ (287 tỷ đôla)<a href="#cite_note-90">[85]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Yalta_summit_1945_with_Churchill,_Roosevelt,_Stalin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Yalta_summit_1945_with_Churchill%2C_Roosevelt%2C_Stalin.jpg/300px-Yalta_summit_1945_with_Churchill%2C_Roosevelt%2C_Stalin.jpg" decoding="async" width="300" height="242" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Yalta_summit_1945_with_Churchill%2C_Roosevelt%2C_Stalin.jpg/450px-Yalta_summit_1945_with_Churchill%2C_Roosevelt%2C_Stalin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d2/Yalta_summit_1945_with_Churchill%2C_Roosevelt%2C_Stalin.jpg/600px-Yalta_summit_1945_with_Churchill%2C_Roosevelt%2C_Stalin.jpg 2x" data-file-width="951" data-file-height="768" /></a><figcaption>Bộ ba lớn. Ngồi ở giữa từ trái qua phải, <a href="/wiki/Winston_Churchill" title="Winston Churchill">Churchill</a>, <a href="/wiki/Franklin_D._Roosevelt" title="Franklin D. Roosevelt">Roosevelt</a> và <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a></figcaption></figure> Tại <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Châu Âu">châu Âu</a> sau chiến tranh, các nước Đông Âu (<a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>, <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Cộng hòa Dân chủ Đức">Cộng hòa Dân chủ Đức</a>, <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a>, <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a>, <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a>, <a href="/wiki/Nam_T%C6%B0" title="Nam Tư">Nam Tư</a>) mặc nhiên được Hoa Kỳ và <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-disambig" title="Phương Tây">phương Tây</a> coi là khu vực ảnh hưởng của Liên Xô. Tại đây Liên Xô giúp đỡ tài chính và quân sự cho các nước này phục hồi nền kinh tế, thành lập các nhà nước xã hội chủ nghĩa dưới sự kiểm soát của mình. Phần lớn các nước này vào năm <a href="/wiki/1955" title="1955">1955</a> đã tham gia <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a> với Liên bang Xô viết làm trụ cột để đối đầu với khối quân sự Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (<a href="/wiki/NATO" title="NATO">NATO</a>) của <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-disambig" title="Phương Tây">phương Tây</a> do Hoa Kỳ lãnh đạo. Sau này các quốc gia này tham gia <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_t%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_kinh_t%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Hội đồng tương trợ kinh tế">Hội đồng tương trợ kinh tế</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">COMECON</a>. Liên Xô thông qua lực lượng quân sự hùng hậu của mình đóng trên lãnh thổ Đông Âu và bằng thỏa thuận kinh tế trong COMECON để uốn nắn đường lối chính trị của các đồng minh Đông Âu và sau này từng can thiệp trực tiếp để ngăn chặn các cuộc bạo động tại các nước này như tại Hungary (<a href="/wiki/1956" title="1956">1956</a>), Tiệp Khắc (<a href="/wiki/1968" title="1968">1968</a>) và Ba Lan (<a href="/wiki/1982" title="1982">1982</a>). Ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81" title="Châu Á">châu Á</a> sau chiến tranh, Liên Xô giúp Đảng Lao động Triều Tiên thành lập nước <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên</a> của <a href="/wiki/Kim_Nh%E1%BA%ADt_Th%C3%A0nh" title="Kim Nhật Thành">Kim Nhật Thành</a> tại phần phía bắc <a href="/wiki/B%C3%A1n_%C4%91%E1%BA%A3o_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Bán đảo Triều Tiên">bán đảo Triều Tiên</a>. Đặc biệt vào năm <a href="/wiki/1949" title="1949">1949</a>, với sự giúp đỡ về viện trợ của Liên Xô, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Đảng Cộng sản Trung Quốc">Đảng Cộng sản Trung Quốc</a> của <a href="/wiki/Mao_Tr%E1%BA%A1ch_%C4%90%C3%B4ng" title="Mao Trạch Đông">Mao Trạch Đông</a> đã chiến thắng trong <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Nội chiến Trung Quốc">Nội chiến Trung Quốc</a> và thiết lập nhà nước xã hội chủ nghĩa tại quốc gia đông dân nhất thế giới, làm cho thế và lực của phong trào cộng sản trên toàn thế giới tăng lên rất mạnh. Cùng với <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">Chiến tranh Triều Tiên</a> giữa Bắc và Nam Triều Tiên với sự ủng hộ tích cực của Liên Xô và Trung Quốc cho Bắc Triều Tiên, tình hình thế giới trở nên rất căng thẳng: hai phe đã đụng độ quân sự trực tiếp, nguy cơ sử dụng <a href="/wiki/V%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Vũ khí hạt nhân">vũ khí hạt nhân</a> là rất nghiêm trọng. Sau chiến tranh, lãnh thổ Liên Xô được mở rộng từ các quốc gia thất trận: <a href="/wiki/Karafuto" title="Karafuto">Nam Sakhalin</a> (Южный Сахалин) và <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A7n_%C4%91%E1%BA%A3o_Kuril" title="Quần đảo Kuril">quần đảo Kuril</a> (Курильские острова) từ <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a>, vùng Petsamo (Петсамо – Печенга) từ <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>, Klaipeda (Kлайпеда), Koenisberg (Кёнигсберг, tên Nga là Kaliningrad – Калининград) từ <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_Ph%E1%BB%95" title="Đông Phổ">Đông Phổ</a> của Đức, Ukraina Ngoại Karpat (Закарпатская Украина) từ <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a>. Chính quyền Xô viết tiến hành trấn áp rất mạnh các cuộc bạo loạn vũ trang ly khai tại Tây Ukraina, Tây Belarus, các nước cộng hòa Baltic và trấn áp các thành phần bất mãn đặc biệt là các quan chức, sĩ quan quân đội, cảnh sát, các lực lượng tư sản, địa chủ và dân tộc chủ nghĩa từng phục vụ cho chính quyền cũ. Sau Chiến tranh thế giới thứ hai, tuy không còn quy mô và ở mức độ như những năm 1930 nhưng theo dõi, bắt giữ vẫn là một thành tố của chính sách nhất quán giữ yên kỷ cương xã hội Liên Xô. Sau chiến tranh và đến trước khi qua đời (<a href="/wiki/1953" title="1953">1953</a>), <a href="/wiki/Stalin" class="mw-redirect" title="Stalin">Stalin</a> còn kịp chỉ đạo NKVD tiến hành vài đợt thanh lọc như vụ Leningrad (bắt giam thành viên tỉnh uỷ Leningrad), vụ các bác sĩ giết người (bắt giam một số giáo sư bác sĩ nổi tiếng của Liên Xô chủ yếu là người Do Thái, vụ này mang sắc thái <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_b%C3%A0i_Do_Th%C3%A1i" title="Chủ nghĩa bài Do Thái">bài Do Thái</a> rất rõ), vụ chống <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Chủ nghĩa thế giới">chủ nghĩa thế giới</a> (cosmopolitism)... Chỉ sau khi Stalin chết, lãnh đạo mới <a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Khrushchov</a> phát động chống sùng bái cá nhân Stalin và xử bắn <a href="/wiki/Lavrentiy_Pavlovich_Beriya" class="mw-redirect" title="Lavrentiy Pavlovich Beriya">Beria</a> (Лаврентий Павлович Берия) (giám đốc NKVD) thì Liên Xô mới đoạn tuyệt hẳn với chính sách kỷ luật sắt của <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n#Chủ_nghĩa_Stalin" title="Chủ nghĩa cộng sản">chủ nghĩa Stalin</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg/220px-RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg/330px-RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg/440px-RIAN_archive_409173_World%27s_first_nuclear_power_plant_in_Obninsk.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="680" /></a><figcaption><a href="/wiki/Nh%C3%A0_m%C3%A1y_%C4%91i%E1%BB%87n_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_Obninsk" title="Nhà máy điện hạt nhân Obninsk">Nhà máy điện hạt nhân Obninsk</a> do Liên Xô xây dựng năm 1950 là nhà máy điện hạt nhân đầu tiên trên thế giới</figcaption></figure> Nhìn chung, Thời kỳ 1945 – 1955 là thời kỳ niềm phấn khởi tự hào của dân chúng Liên Xô dâng cao, nền kinh tế hồi phục và phát triển khá nhanh, làm cơ sở để phát triển công nghiệp hiện đại và <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C5%A9_trang" title="Chạy đua vũ trang">chạy đua vũ trang</a>. Liên Xô lúc này (và cả sau này) chủ yếu <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_kinh_t%E1%BA%BF_theo_chi%E1%BB%81u_r%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát triển kinh tế theo chiều rộng (trang không tồn tại)">phát triển kinh tế theo chiều rộng</a>: gia tăng sản xuất bằng việc xây dựng thêm các công trường, nhà máy mới, khai phá thêm các nguồn tài nguyên thiên nhiên, huy động thêm nguồn nhân lực... và bắt đầu bước vào <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_kinh_t%E1%BA%BF_theo_chi%E1%BB%81u_s%C3%A2u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát triển kinh tế theo chiều sâu (trang không tồn tại)">phát triển theo chiều sâu</a> bằng cách tăng năng suất lao động và hiệu quả kinh tế thông qua nghiên cứu những công nghệ mới (công nghệ <a href="/wiki/H%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Hạt nhân">hạt nhân</a>, công nghệ <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_h%C3%B3a" title="Tự động hóa">tự động hóa</a>, <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công nghệ vũ trụ (trang không tồn tại)">công nghệ vũ trụ</a>, <a href="/wiki/Vi%E1%BB%85n_th%C3%B4ng" title="Viễn thông">viễn thông</a>, <a href="/wiki/Luy%E1%BB%87n_kim" title="Luyện kim">luyện kim</a>). Cả đất nước như một công trường lớn với các dự án rất ấn tượng như chinh phục <a href="/w/index.php?title=Angara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Angara (trang không tồn tại)">Angara</a>, chinh phục <a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_B%C4%83ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bắc Băng Dương">Bắc Băng Dương</a>, chinh phục <a href="/wiki/Taiga" title="Taiga">Taiga</a> và miền <a href="/wiki/Siberia" title="Siberia">Siberia</a>... Về khoa học - kỹ thuật và quân sự, vào ngày 10/10/1948, Liên Xô đã bắn quả <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BA%A1n_%C4%91%E1%BA%A1o" title="Tên lửa đạn đạo">tên lửa đạn đạo</a> đầu tiên (P-1). Tiếp đến ngày 29/8/1949, <a href="/wiki/Bom_nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD" class="mw-redirect" title="Bom nguyên tử">bom nguyên tử</a> được Liên Xô thử thành công, phá vỡ thế độc quyền vũ khí hạt nhân của Mỹ. Năm <a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a>, Liên Xô là quốc gia đầu tiên trên thế giới xây dựng được <a href="/wiki/Nh%C3%A0_m%C3%A1y_%C4%91i%E1%BB%87n_nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD" class="mw-redirect" title="Nhà máy điện nguyên tử">nhà máy điện nguyên tử</a> (<a href="/wiki/Nh%C3%A0_m%C3%A1y_%C4%91i%E1%BB%87n_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n_Obninsk" title="Nhà máy điện hạt nhân Obninsk">Nhà máy điện hạt nhân Obninsk</a> được xây dựng tại thành phố Obninsk). Đồng thời đất nước này còn chế tạo được tuốc-bin hơi nước có công suất 100 triệu oát, lớn nhất thế giới lúc bấy giờ. Công nghệ vũ trụ được nghiên cứu, tạo tiền đề cho việc phóng tàu vũ trụ đầu tiên trên thế giới vào năm 1957 mang theo <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_nh%C3%A2n_t%E1%BA%A1o" class="mw-redirect" title="Vệ tinh nhân tạo">vệ tinh nhân tạo</a> đầu tiên của loài người. Những sự việc này ngoài những ý nghĩa quân sự, chiến lược, kinh tế còn có ý nghĩa tinh thần tượng trưng rất lớn: nó đánh dấu Liên Xô đã trở thành <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a> thế giới mới với mục tiêu vươn lên vượt qua Hoa Kỳ. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Siêu_cường_thế_giới_(1955_–_1975)">Siêu cường thế giới (1955 – 1975)</h4>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=10" title="Sửa đổi phần “Siêu cường thế giới (1955 – 1975)”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=10" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Siêu cường thế giới (1955 – 1975)">sửa mã nguồn</a>]</div> Thời kỳ sau <a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Stalin</a>, nhất là từ đại hội 20 <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a> (<a href="/wiki/1956" title="1956">1956</a>) đến năm <a href="/wiki/1965" title="1965">1965</a> khi <a href="/w/index.php?title=B%C3%AD_th%C6%B0_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bí thư thứ nhất (trang không tồn tại)">Bí thư thứ nhất</a> Đảng Cộng sản Khrushchyov đã bị bãi chức được gọi là thời kỳ "tan băng". Trong thời kỳ này Bí thư thứ nhất Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô <a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Nikita Sergeyevich Khrushchyov</a> phát động phong trào chống <a href="/wiki/S%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n" title="Sùng bái cá nhân">sùng bái cá nhân</a> Stalin: công khai lên án những sai lầm của Stalin, phục hồi danh dự cho những người bị oan, giải tán các <a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BA%A1i_t%E1%BA%ADp_trung_lao_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trại tập trung lao động (trang không tồn tại)">trại tập trung lao động</a> của GULAG và cho phép các dân tộc bị định cư cưỡng bức trở về quê hương, truy cứu <a href="/wiki/Tr%C3%A1ch_nhi%E1%BB%87m_h%C3%ACnh_s%E1%BB%B1" class="mw-redirect" title="Trách nhiệm hình sự">trách nhiệm hình sự</a> các lãnh đạo NKVD và các cơ cấu quyền lực đã lạm quyền trong trấn áp, khôi phục <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1p_ch%E1%BA%BF_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pháp chế nhà nước (trang không tồn tại)">pháp chế nhà nước</a>. Việc này có tiếng vang lớn và gây ra hệ quả hai mặt: <ul><li>Một mặt phong trào này rất được lòng giới trí thức và những thành phần muốn nới lỏng kiểm soát xã hội và được họ gọi là thời kỳ "tan băng", nó gây nên một trào lưu tự do tư tưởng, văn hóa văn nghệ tự do và các xu hướng mới trong giới trí thức, văn hóa, khoa học. Phần lớn các tác phẩm văn hóa nổi tiếng, các trường phái mới gây tiếng vang của Liên Xô là kết quả của thời kỳ tan băng này. Các tầng lớp nhân dân cũng phấn khởi vì đời sống được nâng cao, các quyền tự do dân chủ được mở rộng, dân chúng không còn sống trong tâm lý sợ bị điều tra xử lý như thời Stalin.</li> <li>Mặt khác phong trào này cũng gây ra các hệ lụy tiêu cực cho Liên Xô. Việc buông lỏng kỷ luật, coi nhẹ điều tra, giám sát cán bộ khiến tệ <a href="/wiki/Tham_nh%C5%A9ng" title="Tham nhũng">tham nhũng</a>, tâm lý hưởng thụ trong bộ máy Nhà nước bắt đầu nảy sinh từ thời Khrushchyov (trong khi dưới thời Stalin, những tệ nạn này là rất hiếm bởi công cuộc thanh lọc hệ thống chính trị, thắt chặt kỷ luật Đảng mà Stalin thường xuyên tiến hành<a href="#cite_note-91">[86]</a>) Ngoài ra, nó cũng khiến <a href="/wiki/Mao_Tr%E1%BA%A1ch_%C4%90%C3%B4ng" title="Mao Trạch Đông">Mao Trạch Đông</a> cảm thấy bị động chạm và gây ra chia rẽ với <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>, tạo ra sự phân ly trong phong trào Cộng sản thế giới: từ nay phe xã hội chủ nghĩa phân thành hai phía coi nhau như đối thủ. Nó đồng thời động chạm đến một bộ phận lớn các cán bộ ủng hộ chính sách thời Stalin và tạo ra bất mãn với nhà lãnh đạo mới, những người này bỏ phiếu phản đối Nikita Khrushchyov và sau này đã buộc ông từ chức.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:With_communism_to_stars.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/3/3e/With_communism_to_stars.jpg/200px-With_communism_to_stars.jpg" decoding="async" width="200" height="280" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/3/3e/With_communism_to_stars.jpg/300px-With_communism_to_stars.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/3/3e/With_communism_to_stars.jpg 2x" data-file-width="348" data-file-height="487" /></a><figcaption>"Chủ nghĩa cộng sản mở đường tới các vì sao". Tranh cổ động năm <a href="/wiki/1961" title="1961">1961</a> của <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> về phi công Anh hùng Liên Xô Yuri Gagarin - người đầu tiên bay vào vũ trụ trong lịch sử nhân loại</figcaption></figure> Liên Xô vào thời kỳ Khrushchyov đã có sự tiếp cận mới về đối ngoại: tìm cách hòa hoãn với Hoa Kỳ, thi hành chính sách cùng tồn tại hòa bình, <a href="/w/index.php?title=Ngo%E1%BA%A1i_giao_nh%C3%A2n_d%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngoại giao nhân dân (trang không tồn tại)">ngoại giao nhân dân</a> được phát triển, xóa bỏ tâm lý coi đế quốc như quỷ dữ, tránh gây căng thẳng có thể làm phương hại đến hòa bình thế giới. Tuy nhiên trong thời kỳ này trên thế giới đã xảy ra vài sự kiện làm căng thẳng tình hình thế giới đó là việc trấn áp cuộc bạo động tại <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_n%C4%83m_1956_%E1%BB%9F_Hungary" title="Sự kiện năm 1956 ở Hungary">Hungary</a> (<a href="/wiki/1956" title="1956">1956</a>) và <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_Cuba" title="Khủng hoảng tên lửa Cuba">Khủng hoảng tên lửa Cuba</a> năm <a href="/wiki/1962" title="1962">1962</a>. Thời kỳ của Khrushchyov ngoài sự nới lỏng tương đối về kỷ luật chính trị, tư tưởng còn có sự chuyển dịch lớn về kinh tế xã hội: Các nguồn lực thay vì trước đây chỉ dồn cho các mặt hàng <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_n%E1%BA%B7ng" title="Công nghiệp nặng">công nghiệp nặng</a> cho nhiệm vụ phát triển lực lượng sản xuất (công nghiệp nhóm A) nay nhà nước Liên Xô tập trung hơn đến các ngành <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_nh%E1%BA%B9" title="Công nghiệp nhẹ">công nghiệp nhẹ</a> (nhóm B) và xây dựng, nông nghiệp để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng của người dân Xô viết. Trong nông nghiệp đã cho phép kinh doanh vườn tược nhỏ của các hộ. Ở thời kỳ này, người dân Liên Xô đã được Nhà nước cấp phát cho các căn hộ tiện nghi và các tiện nghi sinh hoạt cao cấp, phát triển tâm lý hưởng thụ: có xe ô tô riêng và nhà nghỉ ngoại ô (tuy chưa nhiều). Đời sống của dân chúng sung túc lên rất nhiều. Đây là thời kỳ Liên Xô phóng thành công <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh" title="Vệ tinh">vệ tinh nhân tạo</a> đầu tiên và đưa người đầu tiên vào <a href="/wiki/V%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Vũ trụ">vũ trụ</a>, biểu tượng của sự vượt lên của Liên Xô đối với đối thủ tư bản chủ nghĩa Hoa Kỳ. Những thay đổi to lớn này đã tạo ra sự phấn chấn trong các tầng lớp người Xô viết. Về cơ bản, chính sách của thời kỳ này vẫn là cố gắng cải cách xã hội trong khuôn khổ một xã hội tập quyền do Đảng lãnh đạo. Tuy đã đạt được một số thành quả quan trọng, nhưng mặt trái trong các cải cách của Khrushchyov đã gây ra một số bất mãn và gặp phải sự phản đối trong nội bộ đảng và cuối cùng các lực lượng phản đối đã thành công trong việc buộc Khrushchyov phải từ chức. Nhìn chung, đây là giai đoạn Liên Xô đạt mức phát triển cao nhất và có vị thế chưa từng có trong lịch sử, ngay cả khi so với nước Nga đầu thế kỷ XXI: <ul><li>Về kinh tế, năm 1972, tổng sản lượng công nghiệp Liên Xô đã tăng 321 lần so với năm 1922 (năm Liên Xô thành lập), thu nhập quốc dân tăng 112 lần. Năm 1975, chỉ cần 2 ngày rưỡi, Liên Xô đã sản xuất ra lượng sản phẩm bằng cả năm 1913 (năm cao nhất của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> cũ). Sản lượng công nghiệp Liên Xô chiếm 20% thế giới, tổng sản phẩm quốc nội của nền kinh tế (<a href="/wiki/GDP" class="mw-redirect" title="GDP">GDP</a>) chỉ đứng sau Mỹ.</li> <li>Liên Xô là nước dẫn đầu trên thế giới về trình độ học vấn tại thập niên 1970, với gần 3/4 công dân có trình độ đại học và trung học.</li> <li>Năm 1959, <a href="/w/index.php?title=T%C3%A0u_ph%C3%A1_b%C4%83ng_d%C3%B9ng_n%C4%83ng_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tàu phá băng dùng năng lượng hạt nhân (trang không tồn tại)">Tàu phá băng dùng năng lượng hạt nhân</a> (nuclear icebreaker) mang tên Lenin được Liên Xô chế tạo và thử nghiệm thành công, đây là mô hình đầu tiên của loại tàu này trên thế giới.</li> <li>Một số lĩnh vực như khoa học vũ trụ, <a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" class="mw-redirect" title="Điện hạt nhân">điện hạt nhân</a>, <a href="/wiki/Luy%E1%BB%87n_kim" title="Luyện kim">luyện kim</a>, công nghệ vũ khí... Liên Xô đã có được vị trí dẫn đầu thế giới. Liên Xô có rất nhiều thành tựu về toán học, vật lí học, đại dương học, luyện kim, xúc tác hóa học, thủy động lực học từ trường. Các nhà khoa học Liên Xô giành được 14 <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel" title="Giải Nobel">giải Nobel</a> vật lí, 1 giải nobel hóa học, 1 giải về kinh tế học và ba giải Fields về toán học.</li> <li>Trong lĩnh vực <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_thao" title="Thể thao">thể thao</a>, Liên Xô đã vươn lên vị thế dẫn đầu thế giới. Kể từ khi bắt đầu tham gia <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i" title="Thế vận hội">Thế vận hội</a> (<a href="/wiki/Olympic" class="mw-redirect" title="Olympic">Olympic</a>) vào năm 1952 cho tới năm 1988, trong tổng số 9 đại hội Olympic mà đoàn thể thao Liên Xô tham gia, họ đứng đầu thế giới tại 6/9 kỳ đại hội, 3 kỳ đại hội còn lại họ cũng chỉ chịu đứng thứ 2. Năm 1960, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%99i_tuy%E1%BB%83n_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_qu%E1%BB%91c_gia_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đội tuyển bóng đá quốc gia Liên Xô">Đội tuyển bóng đá quốc gia Liên Xô</a> đã trở thành đội bóng đầu tiên đăng quang tại <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_v%C3%B4_%C4%91%E1%BB%8Bch_b%C3%B3ng_%C4%91%C3%A1_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Giải vô địch bóng đá châu Âu">giải vô địch bóng đá châu Âu</a> (giải đấu năm đó có 17 đội tham dự vòng loại, 4 đội lọt vào vòng chung kết). Danh thủ <a href="/wiki/Lev_Yashin" class="mw-redirect" title="Lev Yashin">Lev Yashin</a> của đội tuyển bóng đá Liên Xô trở thành thủ môn đầu tiên và cũng là duy nhất tới nay giành giải <a href="/wiki/Qu%E1%BA%A3_b%C3%B3ng_v%C3%A0ng_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Quả bóng vàng châu Âu">Quả bóng vàng châu Âu</a>.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sputnik_asm.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Sputnik_asm.jpg/200px-Sputnik_asm.jpg" decoding="async" width="200" height="164" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Sputnik_asm.jpg/300px-Sputnik_asm.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Sputnik_asm.jpg/400px-Sputnik_asm.jpg 2x" data-file-width="1094" data-file-height="896" /></a><figcaption><a href="/wiki/Sputnik_1" title="Sputnik 1">Sputnik 1</a>, <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_nh%C3%A2n_t%E1%BA%A1o" class="mw-redirect" title="Vệ tinh nhân tạo">vệ tinh nhân tạo</a> đầu tiên của loài người do Liên Xô chế tạo</figcaption></figure> Đặc biệt, Liên Xô đã có được vị trí dẫn đầu trong <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_ngh%E1%BB%87_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công nghệ vũ trụ (trang không tồn tại)">công nghệ vũ trụ</a> (lĩnh vực được xem là tập trung tinh hoa của nhiều lĩnh vực khác, từ thiên văn học, toán học cho tới tự động hóa, vật liệu siêu bền). Liên Xô đã trở thành quốc gia đầu tiên mở màn cho kỷ nguyên <a href="/w/index.php?title=Th%C3%A1m_hi%E1%BB%83m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thám hiểm vũ trụ (trang không tồn tại)">thám hiểm vũ trụ</a> của loài người với hàng loạt thành tựu: <ul><li>Ngày 4 tháng 10 năm 1957, con tàu <a href="/wiki/Sputnik_1" title="Sputnik 1">Sputnik 1</a> được Liên Xô phóng lên vũ trụ từ sân bay vũ trụ <a href="/wiki/Baikonur" title="Baikonur">Baikonur</a> ở Kazakhstan, mang theo <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh_nh%C3%A2n_t%E1%BA%A1o" class="mw-redirect" title="Vệ tinh nhân tạo">vệ tinh nhân tạo</a> đầu tiên của loài người được đưa vào quỹ đạo Trái Đất.</li> <li>Ngày 3 tháng 11 năm 1957, <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%B3_Laika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chó Laika (trang không tồn tại)">chó Laika</a> đã trở thành sinh vật sống đầu tiên trên Trái Đất bay lên vũ trụ trên tàu Sputnik 2.</li> <li>Ngày 19 tháng 8 năm 1960, hai chú chó Belka và Strelka đã trở thành những sinh vật sống đầu tiên trên Trái Đất bay vào vũ trụ và trở về an toàn.</li> <li>Ngày 12 tháng 4 năm 1961, phi hành gia Liên Xô <a href="/wiki/Yuri_Gagarin" class="mw-redirect" title="Yuri Gagarin">Yuri Gagarin</a> trở thành người đầu tiên của nhân loại bay vào vũ trụ trên chuyến bay kéo dài 1 giờ 48 phút cùng con tàu <a href="/wiki/Vostok_1" title="Vostok 1">Vostok 1</a>. Khi hạ cánh ở một nông trang, Gagarin gặp một bà già, anh nói: "Bác đừng hoảng sợ. Con là một người Xô Viết!". Câu nói của Gagarin thể hiện niềm tự hào về đất nước Xô viết, song anh đã trở thành anh hùng - không chỉ ở Liên Xô mà trên toàn thế giới<a href="#cite_note-92">[87]</a>.</li> <li>Tiếp sau Gagarin là phi hành gia <a href="/wiki/Gherman_Titov" class="mw-redirect" title="Gherman Titov">Gherman Titov</a> với chuyến bay kéo dài 25 giờ, Titov là người đầu tiên ngủ trong không gian vũ trụ.</li> <li>Ngày 16 tháng 6 năm 1963, <a href="/wiki/Valentina_Tereshkova" class="mw-redirect" title="Valentina Tereshkova">Valentina Tereshkova</a> là người phụ nữ đầu tiên bay vào vũ trụ.</li> <li>Ngày 18 Tháng 3 năm 1965, phi hành gia <a href="/wiki/Alexei_Leonov" class="mw-redirect" title="Alexei Leonov">Alexei Leonov</a> bước ra khỏi tàu vũ trụ Voskhod 2, trở thành người đầu tiên đi bộ ngoài không gian vũ trụ.</li> <li>Ngày 3 tháng 2 năm 1966, tàu thám hiểm không người lái Luna-9 đã trở thành tàu vũ trụ đầu tiên hạ cánh trên <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%C4%83ng" class="mw-disambig" title="Mặt trăng">mặt trăng</a>.</li> <li>Ngày 17 tháng 11 năm 1970, <a href="/wiki/Lunokhod" title="Lunokhod">Lunokhod</a> 1 đã trở thành chiếc xe tự hành đầu tiên được điều khiển từ Trái Đất để đến một thiên thể khác (Mặt trăng). Nó đã tiến hành phân tích bề mặt của Mặt Trăng và gửi hơn 20.000 bức ảnh về Trái Đất.</li> <li>Ngày 19 tháng 4 năm 1971, <a href="/wiki/Salyut" title="Salyut">Salyut 1</a> trở thành <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_kh%C3%B4ng_gian" class="mw-redirect" title="Trạm không gian">Trạm không gian</a> đầu tiên trong lịch sử loài người.</li> <li>Năm 1975, <a href="/wiki/Venera_9" title="Venera 9">Venera 9</a> trở thành con tàu thám hiểm đầu tiên hạ cánh trên một <a href="/wiki/H%C3%A0nh_tinh" title="Hành tinh">hành tinh</a> khác (<a href="/wiki/Sao_Kim" title="Sao Kim">sao Kim</a>), nó cũng là con tàu thám hiểm đầu tiên đã chụp và gửi lại hình ảnh kỹ thuật số từ bề mặt của một hành tinh khác trở về Trái Đất.</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts,_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich,_Yuri_Gagarin,_and_Valentina_Tereshkova.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts%2C_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich%2C_Yuri_Gagarin%2C_and_Valentina_Tereshkova.jpg/270px-RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts%2C_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich%2C_Yuri_Gagarin%2C_and_Valentina_Tereshkova.jpg" decoding="async" width="270" height="183" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts%2C_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich%2C_Yuri_Gagarin%2C_and_Valentina_Tereshkova.jpg/405px-RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts%2C_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich%2C_Yuri_Gagarin%2C_and_Valentina_Tereshkova.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts%2C_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich%2C_Yuri_Gagarin%2C_and_Valentina_Tereshkova.jpg/540px-RIAN_archive_628703_Soviet_cosmonauts%2C_Heroes_of_the_Soviet_Union_Pavel_Popovich%2C_Yuri_Gagarin%2C_and_Valentina_Tereshkova.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="693" /></a><figcaption>Ba phi hành gia anh hùng của Liên Xô: <a href="/wiki/Pavel_Popovich" class="mw-redirect" title="Pavel Popovich">Pavel Popovich</a>, <a href="/wiki/Yuri_Gagarin" class="mw-redirect" title="Yuri Gagarin">Yuri Gagarin</a> (người đầu tiên bay vào vũ trụ) và <a href="/wiki/Valentina_Tereshkova" class="mw-redirect" title="Valentina Tereshkova">Valentina Tereshkova</a> (người phụ nữ đầu tiên bay vào vũ trụ), ảnh chụp năm 1964</figcaption></figure> Theo tài liệu của Chính phủ Mỹ thống kê về kinh tế các nước trên thế giới, năm 1975, tổng sản lượng kinh tế của Liên Xô đã đạt 943,5 tỷ USD (đứng thứ 2 thế giới và bằng 62% so với Hoa Kỳ), bình quân đầu người đạt 4.135 USD (bằng 52% so với Hoa Kỳ) tính theo thời giá năm 1977<a href="#cite_note-93">[88]</a> Công dân Liên Xô được hưởng mức <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_l%E1%BB%A3i_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Phúc lợi xã hội">phúc lợi xã hội</a> rất tốt so với nhiều nước cùng thời<a href="#cite_note-94">[89]</a>: <ul><li>Liên Xô là một trong những nước đầu tiên trên thế giới quy định chế độ làm việc 8 giờ một ngày (nước đầu tiên là <a href="/wiki/Uruguay" title="Uruguay">Uruguay</a>)<a href="#cite_note-95">[90]</a>. Người lao động Liên Xô được phép nghỉ một tháng mỗi năm và trong thời gian nghỉ phép đó, họ vẫn được hưởng lương bình thường. Người lao động cũng sẽ không bị sa thải nếu không có sự chấp thuận của công đoàn,</li> <li>Người dân Liên Xô được đưa tới nơi làm việc bằng phương tiện công cộng mà không phải trả tiền.</li> <li>Người dân Liên Xô được miễn học phí tại mọi cơ sở giáo dục, từ <a href="/wiki/M%E1%BA%ABu_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Mẫu giáo">mẫu giáo</a> cho tới <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%8Dc" class="mw-disambig" title="Đại học">đại học</a>.</li> <li>Nhà nước đảm bảo các sinh viên tốt nghiệp cao đẳng, đại học đều có việc làm sau khi nhận bằng.</li> <li>Người dân Liên Xô được khám chữa bệnh miễn phí hoàn toàn (đến năm 1969 hệ thống chăm sóc sức khỏe miễn phí ở Liên Xô về cơ bản đã được phổ cập tới toàn thể người dân ở cả thành thị lẫn nông thôn <a href="#cite_note-Abel-Smith_1987-50">[45]</a><a href="#cite_note-USSR-51">[46]</a>). Mỗi thành phố đều có hàng chục cơ sở y tế nơi người dân có thể gặp bác sĩ, được khám bệnh, chụp X-quang, chữa răng. Tất cả dịch vụ đều không mất tiền. Liên Xô còn là nước có số lượng giường bệnh trên đầu người lớn nhất trên thế giới.</li> <li>Các bà mẹ Liên Xô mới sinh sẽ được phát sữa miễn phí cho tới khi con được ba tuổi. Các sản phụ có quyền nghỉ thai sản trong ba năm. Năm đầu tiên, họ vẫn được nhận lương bình thường, sau đó nếu không muốn trở lại đi làm thì sẽ được nhận trợ cấp xã hội.</li> <li>Người dân Liên Xô được Nhà nước cấp nhà ở miễn phí. Từ năm 1957 Liên Xô đã xây được hơn 2,2 triệu căn nhà mỗi năm cho người dân nước này.</li></ul> Tuy vậy, một báo cáo của "Ủy ban quốc gia nghiên cứu Liên Xô và Đông Âu" (thuộc chính phủ Hoa Kỳ) cho rằng mô hình <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_l%E1%BB%A3i_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Phúc lợi xã hội">phúc lợi xã hội</a> của Liên Xô thời kì này vẫn còn tồn tại những hạn chế. Hệ thống y tế miễn phí của Liên Xô vẫn có sự phân hóa: Những người có vị trí cao hơn trong xã hội (ví dụ quan chức cấp cao, sĩ quan quân đội, khoa học gia nối tiếng) thường sẽ được hưởng dịch vụ y tế cao cấp hơn so với dân thường<a href="#cite_note-ucis.pitt.edu-96">[91]</a>. Nhiều cơ sở khám chữa bệnh của Liên Xô thời kì này bị thiếu hụt thuốc men và các trang thiết bị y tế, nguyên nhân một phần là do ngân sách chi cho lĩnh vực y tế không đủ (một thống kê cho thấy tỷ trọng GNP dành cho hệ thống chăm sóc sức khoẻ chiếm một tỉ lệ khá nhỏ tại Liên Xô, chỉ bằng 1/3 so với <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>)<a href="#cite_note-ucis.pitt.edu-96">[91]</a><a href="#cite_note-97">[92]</a><a href="#cite_note-98">[93]</a><a href="#cite_note-99">[94]</a>. Hệ thống y tế của Liên Xô tập trung vào việc chữa bệnh hơn là phòng ngừa, theo một bản báo cáo mật của CIA trình lên chính phủ Hoa Kỳ (được công khai vào năm 1999) thì tỷ lệ mắc bệnh thương hàn vào năm 1979 ở Liên Xô cao gấp 30 lần và tỷ lệ mắc bệnh sởi cao hơn gấp 20 lần so với Hoa Kỳ<a href="#cite_note-static1.squarespace.com-100">[95]</a>. Tuy nhiên, theo <a href="/w/index.php?title=Mark_Britnell&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mark Britnell (trang không tồn tại)">Mark Britnell</a> thì nền y tế Liên Xô vẫn xứng đáng đạt huy chương vàng vào thời kỳ đó, khi mà vào năm 1985 thì số lượng bác sỹ và số giường bệnh bình quân đầu người của Liên Xô đã cao gấp 4 lần so với Hoa Kỳ<a href="#cite_note-101">[96]</a>. Truyền thống thu thập và nguyên cứu y tế giúp Liên Xô sở hữu một kho dữ liệu y tế và các thực nghiệm liên quan rất đồ sộ, với rất nhiều trung tâm và viện nghiên cứu phát triển vaccine rất mạnh và được liên kết với nhau. Cho đến mãi 30 năm sau, khi <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%E1%BB%8Bch_COVID-19" title="Đại dịch COVID-19">Đại dịch COVID-19</a> xảy ra, di sản về y tế của Liên Xô vẫn giúp nước Nga chế tạo vacxin với tiến độ rất nhanh chóng<a href="#cite_note-102">[97]</a>. Cũng theo Ủy ban nghiên cứu Liên Xô và Đông Âu, nền giáo dục của Liên Xô hay xảy ra <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%87nh_th%C3%A0nh_t%C3%ADch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bệnh thành tích (trang không tồn tại)">bệnh thành tích</a> khi điểm số ở các trường được chấm một cách dễ dãi và nhiều khi không đúng với năng lực của học sinh<a href="#cite_note-ucis.pitt.edu-96">[91]</a>. Việc chính phủ Liên Xô xây nhà ở hàng loạt để cấp miễn phí cho người dân đã dẫn tới hệ lụy là kiến trúc dân dụng thường chỉ coi trọng số lượng mà không coi trọng chất lượng, nên nhà ở tại Liên Xô thường có tiêu chuẩn kém hơn so với nhà ở tại các nước phát triển. Việc cung cấp nhà ở cũng có sự phân hóa đáng kể: người có địa vị cao trong xã hội thường được cấp cho những căn nhà tốt hơn hẳn so với những người bình thường<a href="#cite_note-ucis.pitt.edu-96">[91]</a> Tình trạng thiếu hụt hàng tiêu dùng vẫn thường xuyên xảy ra, sự sẵn có của các loại hàng hóa và dịch vụ giải trí ở Liên Xô cũng ít hơn nhiều so với các nước phương Tây <a href="#cite_note-download-103">[98]</a>. Bất chấp những hạn chế, mô hình phúc lợi xã hội của Liên Xô nhìn chung đã hoạt động hiệu quả, đảm bảo tương đối tốt cho đời sống của mọi người dân cho đến những năm 1980, khi Liên Xô lâm vào khủng hoảng chính trị. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_(1).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_%281%29.jpg/200px-%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_%281%29.jpg" decoding="async" width="200" height="290" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_%281%29.jpg/300px-%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_%281%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_%281%29.jpg/400px-%D0%9C%D0%BE%D1%81%D0%BA%D0%B2%D0%B0_1970_-_panoramio_-_Andris_Malygin_%281%29.jpg 2x" data-file-width="827" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Thủ đô Moskva năm 1970</figcaption></figure> Trên bình diện quốc tế, Liên Xô xem hệ thống kinh tế - chính trị của mình là ưu việt đáng để người khác noi theo, họ mở rộng ảnh hưởng ra toàn thế giới và thiết lập hệ thống các quốc gia đồng minh bằng các biện pháp chính trị, quân sự hoặc kinh tế. Liên Xô từng can thiệp vào chính trị nội bộ nước khác như đưa quân đội vào các nước Đông Âu, Afghanistan... Họ cũng duy trì một hệ thống căn cứ quân sự ở nước ngoài để bảo vệ lãnh thổ và ảnh hưởng của mình. Những hành động này bị chỉ trích bởi các lực lượng chống Liên Xô. Phương Tây chỉ trích Liên Xô là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Đế quốc Xô viết">Đế quốc Xô viết</a>, các nhóm sắc tộc theo <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ly_khai" title="Chủ nghĩa ly khai">chủ nghĩa ly khai</a> ở Nga thì coi Liên Xô là nhà nước kế vị của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> với tham vọng mở rộng lãnh thổ cho dân tộc Nga<a href="#cite_note-104">[99]</a><a href="#cite_note-105">[100]</a>. Một số cáo buộc Liên Xô là một nhà nước thực dân kiểu cũ<a href="#cite_note-Caroe_1953-106">[101]</a>, trong khi những người theo <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Mao" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa Mao">chủ nghĩa Mao</a> kể từ sau mâu thuẫn Trung Xô đã cáo buộc Liên Xô là một đế chế trá hình trong hình thức quốc gia xã hội chủ nghĩa. Việc Nga hóa và Xô viết hóa hệ thống giáo dục và xã hội ở các quốc gia tự trị trên lãnh thổ Liên Xô cũng bị những nhóm này chỉ trích<a href="#cite_note-107">[102]</a>. Ngược lại, những người ủng hộ Liên Xô bác bỏ những quan điểm này. Họ dẫn chứng rằng Liên Xô đã giúp đỡ <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_d%C3%A2n_t%E1%BB%99c" title="Phong trào giải phóng dân tộc">phong trào giải phóng dân tộc</a> ở Á – Phi – Mĩ Latinh trong cuộc đấu tranh giành độc lập, chống lại <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_th%E1%BB%B1c_d%C3%A2n" title="Chủ nghĩa thực dân">chủ nghĩa thực dân</a> của các nước Châu Âu, làm đảo lộn chiến lược toàn cầu của Mĩ và phương Tây, ủng hộ các phong trào đấu tranh vì độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Những năm 1960, trong cao trào đấu tranh giải phóng dân tộc được Liên Xô ủng hộ, đã có khoảng 100 quốc gia giành được độc lập dân tộc, một số nước không ngừng ủng hộ mạnh mẽ phong trào Xã hội chủ nghĩa, chọn đi theo con đường Xã hội chủ nghĩa với những mức độ khác nhau<a href="#cite_note-108">[103]</a>. Ngược lại cũng có một số nước chống Cộng và một số nước khác theo đường lối trung lập<a href="#cite_note-109">[104]</a>. Liên Xô đã viện trợ kinh tế, quân sự cho rất nhiều nước kém phát triển trên thế giới, giúp cho các nước này củng cố nền độc lập của họ và phát triển kinh tế - xã hội. Các nước Đông Âu là điển hình mà sự trợ giúp của Liên Xô đã phát huy tác dụng tích cực nhờ đó họ nhanh chóng phục hồi sau thế chiến thứ II và xây dựng nền tảng công nghiệp quốc gia để trở thành các nước công nghiệp hóa. Tại hội nghị ở Havana, Liên Minh các quốc gia châu Phi do <a href="/w/index.php?title=Oliver_Tambo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oliver Tambo (trang không tồn tại)">Oliver Tambo</a> dẫn đầu đã nhận xét về những lời chỉ trích Liên Xô từ các nước phương Tây: "Liên bang Xô viết, Cuba, nhiều nước xã hội chủ nghĩa đã giúp cho nhiều đất nước ở đây tồn tại đến ngày hôm nay, trở thành các quốc gia độc lập. Đó là một "tội ác" chống lại các nước đế quốc. Chúng tôi hiểu điều đó"<a href="#cite_note-tele-110">[105]</a>. Các nước thuộc địa vừa giành được độc lập trở thành khu vực cạnh tranh ảnh hưởng của Liên Xô, Mỹ và Trung Quốc<a href="#cite_note-111">[106]</a><a href="#cite_note-112">[107]</a><a href="#cite_note-113">[108]</a>. Khi các nước hậu thuộc địa đầu tiên bắt đầu xuất hiện ở châu Phi, Trung Đông, châu Á và Mỹ Latinh, Liên Xô đã hỗ trợ vật chất to lớn đối với các quốc gia này. Ai Cập của <a href="/wiki/Gamal_Abdel_Nasser" title="Gamal Abdel Nasser">Gamal Abdel Nasser</a>, Indonesia của Sukarno và Ấn Độ của <a href="/wiki/Jawaharlal_Nehru" title="Jawaharlal Nehru">Jawaharlal Nehru</a> đều được hưởng lợi từ chính sách này. Đến năm 1965, viện trợ của Liên Xô cho các nước mới giành độc lập đã vượt qua 9 tỷ USD, gồm cả hỗ trợ kinh tế lẫn quân sự. Dù không trở thành một phần của hệ thống xã hội chủ nghĩa, nhà máy thép đầu tiên của Ấn Độ đã được xây dựng như là quà tặng của Liên Xô. Khi <a href="/wiki/V%C6%B0%C6%A1ng_qu%E1%BB%91c_Anh" title="Vương quốc Anh">Vương quốc Anh</a>, <a href="/wiki/Ph%C3%A1p" title="Pháp">Pháp</a> và <a href="/wiki/Israel" title="Israel">Israel</a> xâm lược Ai Cập vào năm 1956, Liên Xô đã hỗ trợ nước này đẩy lui các thế lực thực dân cũ. Nhiều nước châu Phi và Mỹ La tinh cũng được hỗ trợ tương tự. Hàng triệu sinh viên từ các nước nghèo được Liên Xô giáo dục miễn phí về kỹ thuật, nông nghiệp và các ngành khác. Sức mạnh của Liên Xô và hệ thống xã hội chủ nghĩa có thể coi là một cực tiến bộ trong hơn 70 năm, không chỉ chống lại các cuộc chiến tranh đế quốc mà còn là nguồn cảm hứng và cơ sở cho chủ nghĩa xã hội và phong trào giải phóng dân tộc.<a href="#cite_note-tele-110">[105]</a> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:1111.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/thumb/3/3b/1111.jpg/220px-1111.jpg" decoding="async" width="220" height="342" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/vi/3/3b/1111.jpg 1.5x" data-file-width="296" data-file-height="460" /></a><figcaption>Tàu vũ trụ con thoi <a href="/wiki/Buran" class="mw-redirect" title="Buran">Buran</a> do Liên Xô chế tạo</figcaption></figure> Với sự trợ giúp của Liên Xô, các quốc gia thuộc khối xã hội chủ nghĩa đã có bước tiến rất nhanh. Từ năm 1950 tới 1984, thu nhập quốc dân và sản lượng công nghiệp <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a> tăng tương ứng là 14 lần và 29 lần; <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a> là 5,1 lần và 9,2 lần; <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Đông Đức">Đông Đức</a> là 7,6 lần và 11 lần; Ba Lan là 5,9 lần và 14 lần; <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> là 17 lần và 38 lần; <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> là 5,3 lần và 9,4 lần. Để so sánh, trong cùng thời kỳ, các chỉ số của Mỹ tăng tương ứng là 1,8 lần và 2,1 lần; Pháp là 2,7 lần và 2,9 lần; Tây Đức là 3,4 lần và 3,9 lần. Từ năm 1948 tới 1984, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên</a> cũng tăng trưởng rất nhanh với sự hỗ trợ về kỹ thuật của Liên Xô: sản lượng công nghiệp năm 1984 tăng 431 lần so với năm 1946, sản xuất lương thực tăng 5,6 lần, thu nhập bình quân tăng 65 lần, đạt tới 2.400 USD theo thời giá năm 1986. Ở bên kia bán cầu, đất nước <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a> với sự hỗ trợ của Liên Xô cũng đã đạt được những thành tựu lớn về kinh tế (tăng trưởng bình quân 7% trong thập niên 1970, 8% trong nửa đầu thập niên 1980), nền giáo dục và y tế đạt mức tương đương các quốc gia phát triển trên thế giới<a href="#cite_note-114">[109]</a>. Năm 1958, Giáo sư <a href="/w/index.php?title=Viktor_Zhdanov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viktor Zhdanov (trang không tồn tại)">Viktor Zhdanov</a>, Thứ trưởng Bộ Y tế Liên Xô, đã kêu gọi <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_Y_t%E1%BA%BF_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đại hội đồng Y tế Thế giới (trang không tồn tại)">Đại hội đồng Y tế Thế giới</a> thực hiện một chiến dịch toàn cầu để diệt trừ bệnh <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%ADu_m%C3%B9a" title="Đậu mùa">đậu mùa</a>, và đề nghị được Liên hiệp quốc thông qua năm 1959. Liên Xô đã cung cấp một tỷ rưỡi liều vắc-xin chống <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%ADu_m%C3%B9a" title="Đậu mùa">đậu mùa</a> cho các nước nghèo từ năm 1958 đến năm 1979, cũng như các nhân viên y tế để giúp đỡ các nước này<a href="#cite_note-115">[110]</a> Bệnh đậu mùa, căn bệnh đã giết hàng trăm triệu người khắp thế giới trong thế kỷ 20, đã được thanh toán vào năm 1979. Cho đến nay, đậu mùa là căn bệnh truyền nhiễm trên người duy nhất mà loài người đã tiêu diệt dứt điểm. Sự lớn mạnh của Liên Xô trong giai đoạn này đã tạo sức ép cạnh tranh rất lớn đối với các nước phương Tây. Do sức hút từ mô hình <a href="/wiki/Ph%C3%BAc_l%E1%BB%A3i_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Phúc lợi xã hội">phúc lợi xã hội</a> của Liên Xô, trong nội bộ các nước phương Tây nổ ra nhiều phong trào đòi quyền lợi cho người lao động, đòi tăng lương và giảm giờ làm, chống sa thải tùy tiện... Các đảng phái cánh tả tại phương Tây nhận được sự ủng hộ rộng rãi của công chúng nhờ những cương lĩnh cải cách xã hội theo hướng tăng phúc lợi xã hội, giảm bất công và bất bình đẳng, mở rộng dân chủ. Để thu hút cử tri, các đảng phái cánh hữu cũng phải đưa những chính sách tương tự vào chương trình hành động của mình. Điều này dẫn đến việc chính phủ các nước phương Tây dù do cánh hữu hay cánh tả lãnh đạo cũng phải đề ra những biện pháp cải tổ kinh tế, tăng ngân sách <a href="/wiki/An_sinh_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="An sinh xã hội">an sinh xã hội</a> cho y tế, giáo dục, tăng quyền lợi cho người lao động... để làm dịu đi những mâu thuẫn nội bộ. Trong thập niên 1970, ở một số nước phương Tây như <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c" title="Đức">Đức</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A5y_%C4%90i%E1%BB%83n" title="Thụy Điển">Thụy Điển</a>, <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>... đã hình thành những kiểu <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Nhà nước xã hội">Nhà nước xã hội</a> với mô hình <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Kinh tế thị trường xã hội">kinh tế thị trường xã hội</a>, các nước này vẫn áp dụng kinh tế thị trường nhưng Nhà nước đề ra các chính sách <a href="/wiki/An_sinh_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="An sinh xã hội">an sinh xã hội</a> rộng khắp để làm giảm đi những khiếm khuyết và bất công của chủ nghĩa tư bản đồng thời làm giảm sức hấp dẫn của mô hình xã hội chủ nghĩa do Liên Xô tạo ra. Có thể nói rằng: trong cuộc chạy đua với Liên Xô, nhiều nước phương Tây cũng phải tự biến đổi mình, giảm bớt sự bất công xã hội và người lao động đã có quyền lợi tốt hơn so với trước. Tổng thống Nga Putin nhận định: "mô hình xã hội và ý thức hệ nói chung không tưởng đó, mà nhà nước mới thành lập cố gắng thực hiện lúc đầu sau cách mạng 1917, đã là đầu máy chuyển hóa mạnh mẽ trên toàn thế giới (điều này là rõ ràng và cũng phải thừa nhận), cái mô hình đó đã khiến người ta phải đánh giá lại các mô hình phát triển, tạo ra cạnh tranh và mâu thuẫn, từ đó có lợi ích mà theo tôi phần lớn do phương Tây được hưởng... Nhiều thành tựu phương Tây của thế kỷ XX là phản ứng trước thách thức của Liên Xô. Tôi còn đang nói về việc nâng cao chất lượng sống, hình thành giới trung lưu mạnh, cải tổ thị trường lao động và không gian xã hội, thúc đẩy giáo dục, đảm bảo nhân quyền gồm cả quyền cho người thiểu số và phụ nữ, vượt qua phân biệt chủng tộc mà quý vị nhớ đã từng là hành vi xấu hổ ở nhiều nước kể cả Mỹ, chỉ vài thập niên trước đây."<a href="#cite_note-116">[111]</a> Nhìn chung, trong thời kỳ này, với tư cách là nhà nước <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">Xã hội chủ nghĩa</a> lớn và hùng mạnh nhất, Liên Xô đã trở thành đối trọng cân bằng với khối Tư bản chủ nghĩa do Mỹ đứng đầu và là nguồn viện trợ chính cho các phong trào giải phóng dân tộc tại các nước Á-Phi-Mỹ latinh. Các phong trào cách mạng tại châu Á, châu Phi và Mỹ Latinh liên tiếp thành công, nhiều phong trào coi Liên Xô là đồng minh hữu hảo, khiến vị thế quốc tế của Liên Xô tăng lên rất cao, khiến Mỹ và phương Tây lo ngại rằng "làn sóng Đỏ" dường như sắp bao vây họ<a href="#cite_note-117">[112]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Trì_trệ_(1980_–_1985)">Trì trệ (1980 – 1985)</h4>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=11" title="Sửa đổi phần “Trì trệ (1980 – 1985)”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=11" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Trì trệ (1980 – 1985)">sửa mã nguồn</a>]</div> Năm <a href="/wiki/1964" title="1964">1964</a>, Hội nghị bất thường của Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô đã bãi nhiệm Bí thư thứ nhất Khrushchov và đưa <a href="/wiki/Leonid_Ilyich_Brezhnev" title="Leonid Ilyich Brezhnev">Leonid Ilyich Brezhnev</a> (Леонид Ильич Брежнев) vào cương vị Bí thư thứ nhất (từ ngày <a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_4" title="8 tháng 4">8 tháng 4</a> năm <a href="/wiki/1966" title="1966">1966</a> gọi là <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0" title="Tổng Bí thư">Tổng Bí thư</a>). Phần lớn thời gian từ năm <a href="/wiki/1965" title="1965">1965</a> đến <a href="/wiki/1985" title="1985">1985</a> là những năm nắm quyền của Brezhnev, thường được gọi đơn giản là thời kỳ "trì trệ" mặc dù thật ra "trì trệ" chỉ thực sự diễn ra vào nửa cuối giai đoạn lãnh đạo của Brezhnev (tức là từ năm 1980 trở về sau) và khái niệm này có <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADnh_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%E1%BB%91i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tính tương đối (trang không tồn tại)">tính tương đối</a> (tức là có người cho rằng như vậy, nhưng có người thì không). <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Tupolev_Tu-144_(4322159916).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Tupolev_Tu-144_%284322159916%29.jpg/270px-Tupolev_Tu-144_%284322159916%29.jpg" decoding="async" width="270" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Tupolev_Tu-144_%284322159916%29.jpg/405px-Tupolev_Tu-144_%284322159916%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Tupolev_Tu-144_%284322159916%29.jpg/540px-Tupolev_Tu-144_%284322159916%29.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Máy bay hành khách phản lực tốc độ siêu âm <a href="/wiki/Tu-144" class="mw-redirect" title="Tu-144">Тupolev Тu-144</a></figcaption></figure> Thời kỳ này là thời kỳ mà những <a href="/wiki/M%C3%A2u_thu%E1%BA%ABn" title="Mâu thuẫn">mâu thuẫn</a> của xã hội Liên Xô đã chín muồi và phát tác gây những hệ quả xấu cho nền kinh tế và đời sống chính trị, xã hội. Trong kinh tế, nền sản xuất duy trì theo <a href="/w/index.php?title=Ph%C6%B0%C6%A1ng_th%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phương thức (trang không tồn tại)">phương thức</a> <a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch hóa (trang không tồn tại)">kế hoạch hóa</a> và <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_bao_c%E1%BA%A5p" title="Thời bao cấp">bao cấp</a> không tạo được kích thích quyền lợi cho các đơn vị sản xuất nên <a href="/w/index.php?title=K%E1%BB%B7_lu%E1%BA%ADt_lao_%C4%91%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kỷ luật lao động (trang không tồn tại)">kỷ luật lao động</a> suy giảm, <a href="/wiki/N%C4%83ng_su%E1%BA%A5t" class="mw-redirect" title="Năng suất">năng suất</a> tăng chậm. Việc trả lương theo mức chỉ tiêu kế hoạch và kế hoạch hóa theo sản lượng đã triệt tiêu động lực của việc áp dụng <a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BA%BFn_b%E1%BB%99_khoa_h%E1%BB%8Dc_k%E1%BB%B9_thu%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiến bộ khoa học kỹ thuật (trang không tồn tại)">tiến bộ khoa học kỹ thuật</a>: sản phẩm chế tạo càng nhanh hoàn thành và vượt <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%89_ti%C3%AAu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chỉ tiêu (trang không tồn tại)">chỉ tiêu</a> kế hoạch sản lượng thì càng có lợi cho người sản xuất, việc nâng cao chất lượng ít được tính đến, nên <a href="/wiki/H%C3%A0ng_h%C3%B3a" title="Hàng hóa">hàng hóa</a> của Liên Xô nhanh chóng kém hơn về <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A5t_l%C6%B0%E1%BB%A3ng" title="Chất lượng">chất lượng</a>, <a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%ABu_m%C3%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mẫu mã (trang không tồn tại)">mẫu mã</a> so với hàng hóa của Tây Âu. Nền kinh tế không được khuyến khích chuyển sang <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_kinh_t%E1%BA%BF_theo_chi%E1%BB%81u_s%C3%A2u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phát triển kinh tế theo chiều sâu (trang không tồn tại)">phát triển theo chiều sâu</a>, áp dụng tiến bộ kỹ thuật mà vẫn dựa nhiều vào khai thác ồ ạt các <a href="/w/index.php?title=Ngu%E1%BB%93n_t%C3%A0i_nguy%C3%AAn_thi%C3%AAn_nhi%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nguồn tài nguyên thiên nhiên (trang không tồn tại)">nguồn tài nguyên thiên nhiên</a> nên <a href="/wiki/%C3%94_nhi%E1%BB%85m_m%C3%B4i_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Ô nhiễm môi trường">ô nhiễm môi trường</a> gia tăng. Hàng hóa trong <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thị trường nội địa (trang không tồn tại)">thị trường nội địa</a> bị thừa các sản phẩm khó tiêu thụ đồng thời lại khan hiếm hàng hóa dễ tiêu thụ, làm phát sinh <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A7u_c%C6%A1" title="Đầu cơ">đầu cơ</a>, <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADch_tr%E1%BB%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tích trữ (trang không tồn tại)">tích trữ</a> và các loại <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_ng%E1%BA%A7m" title="Kinh tế ngầm">kinh tế ngầm</a> bất hợp pháp. Liên Xô cố gắng tăng thu nhập quốc dân bằng cách tăng đầu tư nhưng hiệu quả đầu tư ngày càng giảm, năng suất lao động tăng chậm do kỹ thuật sản xuất chậm cải tiến, trong khi đó phương Tây tăng trưởng bằng việc cải tiến công nghệ và phát triển các ngành công nghiệp mới khiến năng suất lao động và hiệu quả đầu tư đều tăng<a href="#cite_note-118">[113]</a>. Liên Xô có trình độ khoa học cơ bản và khả năng nghiên cứu phát triển ra công nghệ mới không thua kém phương Tây nhưng họ thiếu động lực ứng dụng những tiến bộ khoa học - kỹ thuật đó vào nền kinh tế, nên việc ứng dụng công nghệ mới vào nền kinh tế dân dụng của Liên Xô ngày càng chậm so với <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>, <a href="/wiki/T%C3%A2y_%C3%82u" title="Tây Âu">Tây Âu</a> và <a href="/wiki/Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" title="Nhật Bản">Nhật Bản</a>. Nhiều nhà máy của Liên Xô trong thập niên 80 vẫn sử dụng các loại máy móc có từ những năm 1930. Nguyên soái Liên Xô Nikolai Ogarkov trong cuộc phỏng vấn với một nhà báo người Mỹ vào năm 1982 đã nói rằng "Ở Mỹ, đến cả trẻ con cũng có thể chơi với máy tính. Trong khi đó chúng tôi thậm chí còn không có bất cứ chiếc máy tính nào trong tất cả các văn phòng của Bộ Quốc phòng. Và bạn biết lí do rồi đó, chúng tôi đã không thể làm cho máy tính trở nên phổ biến rộng rãi trong xã hội" <a href="#cite_note-119">[114]</a>. Tâm lý dân chúng trở nên thờ ơ đối với các <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch" title="Chính sách">chính sách</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng</a> và Chính phủ. Công tác giám sát, kỷ luật cán bộ của Đảng và nhà nước – bộ máy <a href="/w/index.php?title=Theo_ch%E1%BB%89_%C4%91%E1%BB%8Bnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theo chỉ định (trang không tồn tại)">theo chỉ định</a> (Номенклатура) bị buông lỏng khiến tệ tham nhũng gia tăng và làm suy thoái đạo đức xã hội mà như sau này <a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Mikhail Gorbachov</a> đã từng gọi là các vị "cường hào mới" gây bất bình lớn trong xã hội. Trong nội bộ Liên Xô các <a href="/w/index.php?title=M%C3%A2u_thu%E1%BA%ABn_d%C3%A2n_t%E1%BB%99c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mâu thuẫn dân tộc (trang không tồn tại)">mâu thuẫn dân tộc</a> càng ngày càng sâu sắc. Tuy được chính quyền kiềm chế nhưng ở nhiều nước Cộng hòa (đặc biệt là ở ba nước cộng hòa Baltic – điểm đầu của sự phân rã Liên Xô sau này), dân địa phương không che giấu thái độ căm ghét người Nga, xuất hiện rất nhiều căng thẳng giữa các nhóm sắc tộc giữa các nước Cộng hòa và trong nội bộ từng nước. Trong nội bộ các nước cộng sản <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a> thái độ chống Liên Xô cũng được bộc lộ công khai. Năm <a href="/wiki/1968" title="1968">1968</a> Quân đội Xô viết đã phải can thiệp để ngăn cản <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> thoát khỏi tầm ảnh hưởng của chủ nghĩa cộng sản và điều này càng làm gia tăng chủ nghĩa bài Nga trong dân chúng các nước Đông Âu, họ coi sự hiện diện của Liên Xô đã kìm hãm sự phát triển của dân tộc mình. Việc Liên Xô đem quân <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Afghanistan_(1978%E2%80%931992)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Afghanistan (1978–1992)">tiến vào Afghanistan</a> (<a href="/wiki/1979" title="1979">1979</a>) và sa lầy tại đây lại càng làm nước này bị mất đi nguồn lực cho phát triển đất nước. Đây là thời kỳ Liên Xô <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C5%A9_trang" title="Chạy đua vũ trang">chạy đua vũ trang</a> và <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chạy đua vũ trụ (trang không tồn tại)">chạy đua vũ trụ</a> với cường độ cao và coi ưu thế quân sự và vũ trụ so với Hoa Kỳ như một minh chứng cho <a href="/w/index.php?title=T%C3%ADnh_%C6%B0u_vi%E1%BB%87t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tính ưu việt (trang không tồn tại)">tính ưu việt</a> của chủ nghĩa xã hội và đã có lúc Phương Tây cho rằng Liên Xô đã phá vỡ <a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%BF_c%C3%A2n_b%E1%BA%B1ng_chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thế cân bằng chiến lược (trang không tồn tại)">thế cân bằng chiến lược</a>. Thời kỳ này đối đầu giữa hai phe khá căng thẳng nhưng cả hai bên đều có ý thức kiềm chế trong phạm vi an toàn. Trong thời gian này, Liên Xô còn giúp đỡ các lượng lượng cánh tả trên thế giới chống lại sự can thiệp của phương Tây<a href="#cite_note-120">[115]</a> và viện trợ kinh tế - quân sự cho các nước đồng minh. Việc sử dụng một tỷ lệ lớn ngân sách cho quốc phòng, chinh phục không gian và viện trợ cho các nước đồng minh khiến Liên Xô không thể nhanh chóng cải thiện hệ thống an sinh xã hội, tăng mức sống cho nhân dân, tạo ra gánh nặng rất lớn cho ngân sách của Xô viết và sau này nhiều người Nga cho đó cũng là một trong các nguyên nhân khiến Liên Xô tan rã. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:October_Revolution_celebration_1983.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/October_Revolution_celebration_1983.png/270px-October_Revolution_celebration_1983.png" decoding="async" width="270" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/October_Revolution_celebration_1983.png/405px-October_Revolution_celebration_1983.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/October_Revolution_celebration_1983.png/540px-October_Revolution_celebration_1983.png 2x" data-file-width="2335" data-file-height="1575" /></a><figcaption>Xe tăng chủ lực <a href="/wiki/T-72" title="T-72">T-72</a> của quân đội Liên Xô trong Lễ kỷ niệm Cách mạng Tháng Mười Nga vào năm 1983</figcaption></figure> Trong cuốn sách The Politics of Bad Faith, tác giả <a href="/w/index.php?title=David_Horowitz&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Horowitz (trang không tồn tại)">David Horowitz</a> đã đưa ra những thống kê cho thấy rằng tiêu chuẩn sống của người dân Liên Xô trong những năm 1980 ngày càng sụt giảm. Tình trạng thiếu hụt hàng tiêu dùng xảy ra thường xuyên bởi Liên Xô hạn chế phát triển công nghiệp nhẹ và tập trung nguồn lực cho các ngành công nghiệp nặng. Đến cuối thập niên 70, chỉ có 1/20 số hộ gia đình tại Liên Xô sở hữu ô tô, trong khi chỉ có 1/7 số hộ gia đình tại thành thị sở hữu điện thoại. Tỉ lệ sở hữu TV ở Liên Xô vào năm 1976 là 223 trên 1000 dân, chưa bằng một nửa so với <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> (571 trên 1000 dân)<a href="#cite_note-static1.squarespace.com-100">[95]</a> Nhiều nơi ở Liên Xô người dân đã phải đối mặt với tình trạng không có giấy vệ sinh để sử dụng (mặc dù Liên Xô có diện tích rừng lớn nhất trên thế giới). Cũng theo Horowitz, 1/3 số hộ gia đình ở Liên Xô không có hệ thống cấp nước, 2/3 số hộ gia đình không có hệ thống nước nóng. Hệ thống y tế từng là niềm tự hào của Liên Xô cũng đối mặt với nhiều khó khăn: 1/3 các bệnh viện ở Liên Xô thời kỳ này không có hệ thống cấp nước tự động, trang thiết bị y tế tại nhiều bệnh viện trở nên lỗi thời, tình trạng khan hiếm thuốc men tiếp tục diễn ra. Việc hối lộ các bác sĩ, y tá để có được sự chăm sóc y tế tốt và cả những tiện nghi cơ bản nhất như chăn ở các bệnh viện của Liên Xô đã trở nên phổ biến. Một hệ quả là tuổi thọ trung bình của người dân Liên Xô bị tụt thấp hơn so với các nước có nền kinh tế tư bản phát triển (kém hơn 9 tuổi so với người dân Hoa Kỳ và 12 tuổi so với người dân Nhật Bản) <a href="#cite_note-121">[116]</a>. Có những thời điểm mà các loại thực phẩm phổ biến như sữa, thịt, pho mát, đường, rau quả, bánh mì, khoai tây, và kể cả rượu <a href="/wiki/Vodka" title="Vodka">vodka</a> trở nên khan hiếm, còn xà phòng, bột giặt, và kem đánh răng thì gần như không còn tại các cửa hàng mậu dịch trên cả nước<a href="#cite_note-122">[117]</a>. Tình trạng thiếu hụt nhà ở tại Liên Xô cũng bắt đầu diễn ra, hàng ngàn người vô gia cư ở thủ đô Moscow đã phải sống trong những căn lều dựng tạm hoặc những trạm xe điện <a href="#cite_note-FOOTNOTEService2009418-123">[118]</a>. Tình trạng thiếu hụt diễn ra không phải vì quy mô sản xuất của Liên Xô thấp, mà bởi tính cứng nhắc của kinh tế kế hoạch tập trung. Việc kinh tế tăng trưởng nhanh trong suốt 25 năm (1950-1975) khiến nhu cầu tiêu dùng của người dân Liên Xô tăng lên nhanh chóng và ngày càng đa dạng, khiến các kế hoạch kinh tế tập trung không thể tính toán được hết nhu cầu của thị trường dân dụng. Ví dụ, năm 1979, công nghiệp xe hơi Liên Xô đã đạt mức sản lượng 1,32 triệu xe ô-tô và 776.000 xe tải mỗi năm, quy mô đứng thứ 5 thế giới<a href="#cite_note-USSR_1979._page_223-124">[119]</a>, nhưng theo kế hoạch định trước, phần lớn số xe được dùng để phục vụ sản xuất, vận tải công cộng hoặc xuất khẩu ra nước ngoài, số xe bán ra thị trường dân dụng chỉ chiếm tỷ lệ nhỏ. Do vậy, nguồn cung ô-tô dân dụng bị thiếu, dù sản lượng chế tạo ô-tô của Liên Xô lớn tới mức đủ để xuất khẩu được hơn 400.000 xe mỗi năm<a href="#cite_note-USSR_1979._page_223-124">[119]</a> Năm 1976, số xe ô tô riêng ở Hoa Kỳ là 98 triệu, trong khi của Liên Xô chỉ là 5 triệu. Rất nhiều người dân Liên Xô có đủ điều kiện sở hữu ô tô riêng, thế nhưng họ thường phải chờ từ 4-6 năm, thậm chí là tới 10 năm để có thể mua một chiếc xe<a href="#cite_note-static1.squarespace.com-100">[95]</a>. Tỷ lệ người sở hữu ô-tô riêng ở Liên Xô năm 1985 là 45 xe/1.000 dân, thấp hơn so với mức của các quốc gia phát triển trong cùng thời kỳ đó<a href="#cite_note-125">[120]</a>. Thời kỳ này Liên Xô tiếp tục lập kế hoạch và triển khai các dự án lớn rất tốn kém, được tuyên truyền rầm rộ và phô trương nhưng sau này thực tế cho thấy <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87u_qu%E1%BA%A3_kinh_t%E1%BA%BF" title="Hiệu quả kinh tế">hiệu quả kinh tế</a> thấp, nặng về ý nghĩa <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_truy%E1%BB%81n" title="Tuyên truyền">tuyên truyền</a> hình thức... Tỷ lệ tiết kiệm lớn để đầu tư mở rộng sản xuất đã không thể tạo ra tăng trưởng cao như dưới thời Stalin vì Liên Xô không còn khả năng sử dụng có hiệu quả các nguồn lực mà họ có được. Đây là bằng chứng cho thấy nếu không có áp lực của thị trường và tiến bộ kỹ thuật thì tiết kiệm sẽ bị lãng phí, trong khi sự phát triển của kỹ thuật và nhu cầu của thị trường sẽ dẫn đến tiết kiệm.<a href="#cite_note-126">[121]</a> Cũng chính vì không có động lực kinh tế nên dù đất đai rộng lớn, phì nhiêu nhưng <a href="/w/index.php?title=S%E1%BA%A3n_xu%E1%BA%A5t_n%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sản xuất nông nghiệp (trang không tồn tại)">sản xuất nông nghiệp</a> của Liên Xô lại bị sa sút trong thập niên 1970, không đáp ứng đủ <a href="/w/index.php?title=Nhu_c%E1%BA%A7u_x%C3%A3_h%E1%BB%99i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhu cầu xã hội (trang không tồn tại)">nhu cầu xã hội</a>, đến đầu thập niên 1980 thì đã thật sự nóng bỏng. Tài liệu của Ủy ban nghiên cứu Liên Xô và Đông Âu (của chính phủ Mỹ) cho rằng dù tổng GDP cao nhưng mức sống ở Liên Xô vẫn thấp hơn nhiều mức sống ở Mỹ và Tây Âu. Điều này bắt nguồn từ việc chính quyền Liên Xô có truyền thống hạn chế tiêu dùng để tập trung nguồn lực cho công nghiệp nặng, vì thế họ chỉ sử dụng một phần nhỏ hơn nhiều trong tổng thu nhập quốc dân Liên Xô cho tiêu dùng so với phương Tây, do vậy người dân thường bị thiếu hàng tiêu dùng. Người Liên Xô phải dùng đến 2/3 thu nhập của họ cho các nhu cầu cơ bản như thực phẩm và quần áo, điều này giống các nước đang phát triển hơn là các nước phát triển đã công nghiệp hóa.<a href="#cite_note-download-103">[98]</a> Tuy nhiên, các nhu cầu cơ bản khác là nhà ở, chăm sóc y tế và giáo dục ở Liên Xô thì người dân được cung cấp hoàn toàn miễn phí<a href="#cite_note-RIA-127">[122]</a>. Để khắc phục những khó khăn, chính quyền Xô Viết đã có cố gắng cải cách mà điển hình nhất là cố gắng <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A3i_c%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cải cách kinh tế (trang không tồn tại)">cải cách kinh tế</a> của thủ tướng <a href="/w/index.php?title=Aleksei_Nikolayevich_Kosygin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksei Nikolayevich Kosygin (trang không tồn tại)">Aleksei Nikolayevich Kosygin</a> (Алексей Николаевич Косыгин), cải cách đạt một số kết quả tuy chưa xử lý được nguyên nhân gốc rễ gây ra sự trì trệ. Kinh tế Liên Xô không lâm vào suy thoái và vẫn tiếp tục tăng trưởng, nhưng không nhanh như giai đoạn trước. Tốc độ tăng trưởng kinh tế giai đoạn 1965-1970 là 7,7% mỗi năm, đến giai đoạn 1980-1985 giảm xuống còn 3,6% mỗi năm. Năm 1980, sản lượng công nghiệp của Liên Xô vẫn giữ vững vị trí thứ 2 thế giới và bằng 80% so với Mỹ, sản lượng nông nghiệp vẫn đứng đầu châu Âu<a href="#cite_note-RIA-127">[122]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG" class="mw-file-description"><img alt="Word processors on display at a 1985 exhibition" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG/250px-Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG" decoding="async" width="250" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG/375px-Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG/500px-Soviet_electronics_in_the_1980s.JPEG 2x" data-file-width="2810" data-file-height="1890" /></a><figcaption>Máy tính do Liên Xô chế tạo, năm 1985</figcaption></figure> Trong 18 năm (từ 1965 tới 1982), hơn 1,6 tỷ mét vuông nhà ở được Liên Xô xây dựng và cung cấp miễn phí cho hơn 160 triệu người dân. Đồng thời, chi tiêu sinh hoạt trung bình không vượt quá 3% thu nhập của gia đình, bởi các nhu cầu cơ bản là nhà ở, chăm sóc sức khỏe và giáo dục được miễn phí hoặc có giá cả phải chăng<a href="#cite_note-RIA-127">[122]</a>. Theo khảo sát được thực hiện tại Nga vào năm 2006, 75% số người từ 36 tới 54 tuổi (những người đã sống vào thời kỳ này) cho rằng giai đoạn 1964-1982 vẫn là một thời kỳ thịnh vượng của đất nước và chỉ có 14% đánh giá tiêu cực về tiêu chuẩn sống trong giai đoạn này<a href="#cite_note-RIA-127">[122]</a>. Đến cuối những năm 1980, Liên Xô vẫn duy trì được vị thế <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a> với <a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%81n_kinh_t%E1%BA%BF_l%E1%BB%9Bn_th%E1%BB%A9_hai_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới (trang không tồn tại)">nền kinh tế lớn thứ hai thế giới</a> (chỉ kém Mỹ) với GDP theo <a href="/wiki/S%E1%BB%A9c_mua_t%C6%B0%C6%A1ng_%C4%91%C6%B0%C6%A1ng" title="Sức mua tương đương">sức mua tương đương</a> đạt 2,66 nghìn tỷ USD (năm 1990). Thu nhập bình quân đầu người của Liên Xô đạt 9.500 USD, đứng thứ 28 thế giới và thuộc nhóm các nước phát triển (của Nhật là 15.600 USD, Mỹ là 21.082 USD, Singapore là 10.300 USD, Hong Kong là 10.000 USD, Đài Loan là 6.000 USD, Hàn Quốc là 4.600 USD<a href="#cite_note-autogenerated1-128">[123]</a>). Tuy vẫn giữ thứ hạng cao, song nền kinh tế Liên Xô đã bộc lộ nhiều khiếm khuyết so với các nước phương Tây phát triển nhất gồm Mỹ, Nhật và Đức. Vào năm 1984 Bộ trưởng ngoại giao Liên Xô là Eduard Shevardnadze nói với Gorbachov rằng: "Mọi thứ đã trở nên thối rữa. Cần có một sự thay đổi" <a href="#cite_note-129">[124]</a>. Các mâu thuẫn càng ngày càng tích tụ và đến năm 1985 thì Liên Xô cần có một cải cách cơ bản sâu rộng và đó là nguyên nhân để Tổng bí thư Gorbachov tiến hành cải cách <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">cải tổ</a> (perestroika). Năm 1986, Liên Xô đề ra cải cách mới, tập trung vào trang bị máy móc mới, tự động hóa bằng rô-bốt, công nghệ <a href="/wiki/M%C3%A1y_t%C3%ADnh" title="Máy tính">máy tính</a>, <a href="/wiki/Vi_x%E1%BB%AD_l%C3%BD" title="Vi xử lý">vi xử lý</a>, tăng cường đầu tư cho nông nghiệp và công nghiệp năng lượng. Hầu hết các nhà quan sát tin rằng ít nhất một phần của cải cách sẽ có hiệu quả, tạo động lực phát triển mới và khắc phục những điểm yếu của nền kinh tế<a href="#cite_note-130">[125]</a> Tăng trưởng kinh tế Liên Xô giai đoạn 1986-1990 vẫn đạt mức 1,5% mỗi năm<a href="#cite_note-131">[126]</a> Tuy nhiên những cải cách về mặt chính trị của Gorbachov lại thất bại, dẫn tới phá vỡ cơ cấu nhà nước và sự tan rã của Liên bang Xô Viết. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cải_tổ_và_tan_rã">Cải tổ và tan rã</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=12" title="Sửa đổi phần “Cải tổ và tan rã”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=12" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Cải tổ và tan rã">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_(1985-1991)" class="mw-redirect" title="Lịch sử Liên bang Xô viết (1985-1991)">Lịch sử Liên bang Xô viết (1985-1991)</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg/270px-RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg" decoding="async" width="270" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg/405px-RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg/540px-RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a><figcaption>Các nhà lãnh đạo <a href="/wiki/Nga_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Nga Xô viết">Nga</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina</a> và <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Bêlarut</a> ký <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Belavezha" class="mw-redirect" title="Hiệp định Belavezha">Hiệp định Belavezha</a>, chính thức giải thể Liên Xô năm 1991</figcaption></figure> Năm 1982, Brezhnev qua đời. Hai người kế nhiệm ông cũng không tại vị được lâu. <a href="/wiki/Yuri_Andropov" class="mw-redirect" title="Yuri Andropov">Yuri Andropov</a> lên nắm quyền vào năm 1982 và chết hai năm sau đó. <a href="/wiki/Konstantin_Chernenko" class="mw-redirect" title="Konstantin Chernenko">Konstantin Chernenko</a> trở thành Tổng bí thư vào năm 1984 và qua đời chỉ sau đó một năm. Năm <a href="/wiki/1985" title="1985">1985</a> <a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Mikhail Sergeyevich Gorbachev</a> được bầu làm Tổng bí thư mới. Gorbachev và những người cùng chí hướng với ông như <a href="/w/index.php?title=Aleksandr_Nikolayevich_Yakovlev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aleksandr Nikolayevich Yakovlev (trang không tồn tại)">Aleksandr Nikolayevich Yakovlev</a> bắt đầu tiến hành chính sách <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">cải tổ</a> (<a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">perestroika</a> – Перестройка) và công khai hóa (glasnost – Гласность) để thúc đẩy các tiềm năng chưa được khai thác của xã hội. Cải tổ tìm cách nới lỏng sự kiểm soát tập trung của Đảng và nhà nước trong một số lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội, tự do hóa ngôn luận, bầu cử cạnh tranh và tiến đến loại bỏ sự can thiệp của các cơ cấu đảng vào kinh tế và một số mặt của đời sống chính trị xã hội. Theo Gorbachev hồi tưởng - trích dẫn bởi <a href="/wiki/Sputnik_(h%C3%A3ng_th%C3%B4ng_t%E1%BA%A5n)" title="Sputnik (hãng thông tấn)">Sputnik</a> - "Niềm tin sâu sắc của tôi nằm ở con đường dẫn đến chủ quyền chính trị của các nước cộng hòa, đưa đến sự độc lập kinh tế, giữ gìn bản sắc của họ, cũng như phát triển văn hóa thông qua cải tổ liên bang, chuyển đổi thành một nhà nước liên bang dân chủ, thực chất, hiệu quả, mà các nước cộng hòa được ủy quyền"<a href="#cite_note-gorbachev-sputnik-132">[127]</a>. Nhưng những nỗ lực cải cách đã không thu được kết quả như mong đợi. Sự tích cực của dân chúng dâng cao nhưng lại đi theo hướng khiến khủng hoảng chính trị trở nên sâu sắc: các tổ chức phi chính phủ, các nhóm dân tộc chủ nghĩa xuất hiện ngày càng nhiều và ngày càng có xu hướng chống chính quyền trung ương, đòi <a href="/wiki/Ly_khai" title="Ly khai">ly khai</a> độc lập. Tốc độ và quy mô của các sự kiện làm những người chủ xướng cải cách không còn kiểm soát được tình hình. Nền kinh tế chưa có chuyển biến đáng kể thì khủng hoảng chính trị đã trở nên trầm trọng: các lực lượng ly khai dần dần nắm các vị trí lãnh đạo của các nước cộng hòa và ra các tuyên bố về đòi ly khai độc lập. Xung đột sắc tộc trở nên phức tạp có đổ máu, thậm chí có nơi chính quyền nước cộng hòa thành viên lại xung đột với các nước cộng hòa lân cận. Mâu thuẫn dân tộc rất lớn trong lòng Liên Xô trước đây được kiềm chế thì nay đã bộc lộ và tiến triển không thể kiểm soát được. Một khi tình hình hỗn loạn thì các mối liên hệ kinh tế giữa các vùng miền và các nước cộng hòa cũng bị gián đoạn làm tình hình kinh tế trở nên sa sút, tình hình xã hội trở nên hỗn loạn. Các đảng viên cộng sản không còn chịu sự kiểm soát và không tuân thủ kỷ luật của Đảng, nhiều người quay sang trở thành các lực lượng dân tộc chủ nghĩa đòi ly khai. Ngay cả cộng hòa Xô viết Nga, nước trụ cột của Liên Xô, cũng ra nghị quyết đặt luật pháp nước cộng hòa Xô viết Nga cao hơn hiến pháp Liên Xô, quyền lực của nhà nước trung ương Liên Xô dần dần bị tan rã. Trong bối cảnh đó, nội bộ Đảng Cộng sản Liên Xô lại dần bị khống chế bởi những nhân vật do Gorbachev bổ nhiệm. Tháng 4/1989, Gorbachev kêu gọi các ủy viên Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô tuổi đã cao hãy nghỉ hưu. 115 ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã tự viết đơn xin nghỉ hưu vì tin rằng đất nước sẽ phát triển hơn với đội ngũ được trẻ hóa. Đây chính là sai lầm của những người cộng sản trung thành với các nguyên tắc Marx-Lenin trong Đảng Cộng sản Liên Xô. Chỉ trong ba năm 1987-1989, đã có 8 ủy viên Bộ Chính trị và Ban Bí thư Trung ương Đảng, hơn 20 bộ trưởng, 92,5% trong 150 bí thư tỉnh ủy đã bị cách chức hoặc thay thế; khoảng 50% cán bộ cơ quan chiến lược trong quân đội, hơn 100 cán bộ chính trị cấp chiến dịch - chiến lược và 30% tướng lĩnh bị cách chức hoặc loại khỏi quân đội với lý do "tư tưởng bảo thủ, không ủng hộ cải tổ", thay thế họ là những phần tử "cấp tiến"<a href="#cite_note-133">[128]</a> Sức kháng cự của những Đảng viên trung thành dần suy yếu và cuối cùng đã tê liệt. Năm 1988, Gorbachev cử <a href="/w/index.php?title=Vadim_Bakatin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vadim Bakatin (trang không tồn tại)">Vadim Bakatin</a> làm Bộ trưởng Bộ Nội vụ (MVD). Bakatin đã làm tê liệt Lực lượng <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A3nh_s%C3%A1t_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cảnh sát Liên Xô (trang không tồn tại)">Cảnh sát Liên Xô</a> khi biệt phái nhiều sĩ quan sang các cơ quan, tổ chức khác và xóa bỏ mạng lưới đặc tình của lực lượng này. Sau đó, Bakatin đã hủy bỏ chính MVD, khi cho tách lực lượng này thành 15 cơ quan riêng biệt cho các nước Cộng hòa tự trị. Như vậy, về cơ bản Bakatin đã xóa sổ lực lượng cảnh sát của Nhà nước trung ương Liên Xô. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Berlin-wall.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Berlin-wall.jpg/270px-Berlin-wall.jpg" decoding="async" width="270" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Berlin-wall.jpg/405px-Berlin-wall.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Berlin-wall.jpg/540px-Berlin-wall.jpg 2x" data-file-width="1736" data-file-height="1172" /></a><figcaption>Lính Liên Xô đứng gác bức tường Berlin năm 1989</figcaption></figure> Những nhân vật ủng hộ Gorbachev cũng được bổ nhiệm tại các cơ quan <a href="/wiki/Truy%E1%BB%81n_th%C3%B4ng" class="mw-disambig" title="Truyền thông">truyền thông</a>, <a href="/wiki/B%C3%A1o_ch%C3%AD" title="Báo chí">báo chí</a>, <a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_truy%E1%BB%81n" title="Tuyên truyền">tuyên truyền</a> lớn của Liên Xô. Tháng 7/1985, Gorbachev bổ nhiệm A. Yakovlev làm <a href="/w/index.php?title=Tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_ban_Tuy%C3%AAn_truy%E1%BB%81n_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trưởng ban Tuyên truyền Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">Trưởng ban Tuyên truyền Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô</a>. Yakovlev có sự thù hận đặc biệt đối với Cách mạng Tháng Mười và luôn muốn phủ định chủ nghĩa cộng sản tại Liên Xô. Từ 1986 đến 1988, một loạt cán bộ chủ chốt của các tờ báo lớn tại Liên Xô được Yakovlev thay thế bởi những người có tư tưởng giống như Yakovlev, mặt trận báo chí của Đảng Cộng sản Liên Xô dần bị "đánh chiếm". Từ đó, <a href="/wiki/B%C3%A1o_ch%C3%AD" title="Báo chí">báo chí</a> Liên Xô liên tục gây khuynh đảo dư luận khi ngấm ngầm (rồi sau đó công khai) viết bài chỉ trích lịch sử cách mạng, <a href="/w/index.php?title=X%C3%A9t_l%E1%BA%A1i_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xét lại lịch sử (trang không tồn tại)">xét lại lịch sử</a>, trong khi lại tán dương phương Tây. Ảnh hưởng từ báo chí, tư tưởng Đảng viên và nhân dân Liên Xô trở nên dao động dữ dội, ngày càng có nhiều người bi quan về đất nước trong khi lại ảo tưởng về "thiên đường giàu có" ở phương Tây<a href="#cite_note-qdnd-134">[129]</a> Được sự che đỡ của Yakovlev, truyền thông Liên Xô cũng bắt đầu khai thác các mặt trái về kinh tế xã hội, gồm điều kiện nhà ở xuống cấp, nạn <a href="/wiki/Nghi%E1%BB%87n_r%C6%B0%E1%BB%A3u" class="mw-redirect" title="Nghiện rượu">nghiện rượu</a>, sử dụng <a href="/wiki/Ma_tu%C3%BD" class="mw-redirect" title="Ma tuý">ma tuý</a>, ô nhiễm, các nhà máy từ thời Stalin đã quá cũ kỹ và tình trạng tham nhũng trong bộ máy Nhà nước, những sai lầm của chính phủ Liên Xô dưới thời Stalin, đây vốn là những điều mà truyền thông chính thức đã cố tình bỏ qua. Hơn nữa, cuộc chiến tranh đang diễn ra tại Afghanistan và việc xử lý kém trong thảm hoạ Chernobyl năm 1986, càng làm xấu đi hình ảnh của chính phủ Xô viết ở thời điểm sự bất mãn đang gia tăng. Gorbachev cũng khuyến khích đẩy mạnh sự tiếp xúc giữa công dân Liên Xô và thế giới <a href="/wiki/Ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" class="mw-disambig" title="Phương Tây">phương Tây</a>, đặc biệt là với <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>. Hạn chế về du lịch, việc kinh doanh và giao lưu văn hoá với nước ngoài được nới lỏng. Chính sách này đã góp phần làm cho <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">chủ nghĩa tư bản</a> và <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%C3%A1_nh%C3%A2n" title="Chủ nghĩa cá nhân">chủ nghĩa cá nhân</a> kiểu phương Tây tràn vào Liên Xô dễ dàng, khiến nhiều người dân Liên Xô bị dao động về tư tưởng, ngày càng mất niềm tin vào <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Chủ nghĩa xã hội">chủ nghĩa xã hội</a> cũng như Đảng và chính phủ Liên Xô. Hàng hóa phương Tây dần được người dân ưa chuộng hơn là hàng hóa ở trong nước, khiến cho các ngành công nghiệp nhẹ đặc biệt là công nghiệp sản xuất hàng tiêu dùng của Liên Xô gặp nhiều khó khăn <a href="#cite_note-ScottChapter8-135">[130]</a> <a href="/w/index.php?title=V%C4%83n_h%C3%B3a_%C4%91%E1%BA%A1i_ch%C3%BAng_ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y&action=edit&redlink=1" class="new" title="Văn hóa đại chúng phương Tây (trang không tồn tại)">Lối sống phương Tây</a> được du nhập ồ ạt thông qua phim ảnh, sách báo... đã gây ảnh hưởng ngày càng sâu sắc về tư tưởng, đặc biệt là trong giới trẻ. Chúng đã khiến tâm lý sùng bái phương Tây ngày càng gia tăng, làm suy yếu lý tưởng chính trị và tinh thần phấn đấu vì tập thể của người dân, đồng thời kích động tư tưởng chống lại Đảng và nhà nước Xô viết.<a href="#cite_note-ScottChapter7-136">[131]</a>. <table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%"><tbody><tr><td style="padding-top:0.4em;line-height:1.2em">Một phần của <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Cộng sản">loạt bài</a> về</td></tr><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;padding-top:0;font-size:145%;line-height:1.2em;background:#CC0000;padding-bottom:0;font-size:160%;font-weight:medium;color:white;"><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx%E2%80%93Lenin" title="Chủ nghĩa Marx–Lenin">Chủ nghĩa Marx-Lenin</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em;padding:0.4em 0 0.4em;"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Marx_Engels_Lenin.svg" class="mw-file-description" title="Marx, Engels và Lenin"><img alt="Marx, Engels và Lenin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/150px-Marx_Engels_Lenin.svg.png" decoding="async" width="150" height="122" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/225px-Marx_Engels_Lenin.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Marx_Engels_Lenin.svg/300px-Marx_Engels_Lenin.svg.png 2x" data-file-width="493" data-file-height="401" /></a></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000;color:white;padding-top:0.1em;padding-left:0.4em;">Khái niệm</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx" title="Chủ nghĩa Marx">Chủ nghĩa Marx</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Lenin" title="Chủ nghĩa Lenin">Chủ nghĩa Lenin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ph%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa phản đế (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa phản đế</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ch%E1%BB%91ng_x%C3%A9t_l%E1%BA%A1i&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa chống xét lại (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa chống xét lại</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">Chủ nghĩa cộng sản</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Nhà nước cộng sản">Nhà nước cộng sản</a></li> <li><a href="/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BA%AFc_t%E1%BA%ADp_trung_d%C3%A2n_ch%E1%BB%A7" title="Nguyên tắc tập trung dân chủ">Nguyên tắc tập trung dân chủ</a></li> <li><a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_k%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch" title="Kinh tế kế hoạch">Kinh tế kế hoạch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marx%E2%80%93Lenin_v%C3%A0_t%C3%B4n_gi%C3%A1o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marx–Lenin và tôn giáo (trang không tồn tại)">Marx–Lenin và tôn giáo</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_%C4%91%C6%A1n_%C4%91%E1%BA%A3ng" title="Hệ thống đơn đảng">Hệ thống đơn đảng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_nh%C3%A2n_d%C3%A2n_(Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx-Lenin)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dân chủ nhân dân (Chủ nghĩa Marx-Lenin) (trang không tồn tại)">Dân chủ nhân dân</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%E1%BA%B7t_tr%E1%BA%ADn_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mặt trận Nhân dân (trang không tồn tại)">Lý thuyết Mặt trận Nhân dân</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_v%C3%B4_s%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Quốc tế vô sản (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Quốc tế vô sản</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Hệ thống xã hội chủ nghĩa">Hệ thống xã hội chủ nghĩa</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%BD_lu%E1%BA%ADn_s%E1%BB%A9c_s%E1%BA%A3n_xu%E1%BA%A5t" title="Lý luận sức sản xuất">Lý luận sức sản xuất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_ti%C3%AAn_phong&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng tiên phong (trang không tồn tại)">Đảng tiên phong</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000;color:white;padding-top:0.1em;padding-left:0.4em;">Biến thể</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin" title="Chủ nghĩa Stalin">Chủ nghĩa Stalin</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_Mao_Tr%E1%BA%A1ch_%C4%90%C3%B4ng" title="Tư tưởng Mao Trạch Đông">Tư tưởng Mao Trạch Đông</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx%E2%80%93Lenin%E2%80%93Mao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Marx–Lenin–Mao (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Marx–Lenin–Mao</a></li> <li><a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Tư tưởng Hồ Chí Minh">Tư tưởng Hồ Chí Minh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Khrushchev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Khrushchev (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Khrushchev</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Fidel_Castro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính trị Fidel Castro (trang không tồn tại)">Chính trị Fidel Castro</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Guevar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Guevar (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Guevar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Hoxha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Hoxha (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Hoxha</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000;color:white;padding-top:0.1em;padding-left:0.4em;">Nhân vật</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/Vladimir_Lenin" class="mw-redirect" title="Vladimir Lenin">Vladimir Lenin</a></li> <li><a href="/wiki/Iosif_Stalin" class="mw-redirect" title="Iosif Stalin">Iosif Stalin</a></li> <li><a href="/wiki/Ernst_Th%C3%A4lmann" title="Ernst Thälmann">Ernst Thälmann</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Earl_Browder&action=edit&redlink=1" class="new" title="Earl Browder (trang không tồn tại)">Earl Browder</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gonchigiin_Bumtsend&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gonchigiin Bumtsend (trang không tồn tại)">Gonchigiin Bumtsend</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jos%C3%A9_D%C3%ADaz&action=edit&redlink=1" class="new" title="José Díaz (trang không tồn tại)">José Díaz</a></li> <li><a href="/wiki/Josip_Broz_Tito" title="Josip Broz Tito">Josip Broz Tito</a></li> <li><a href="/wiki/Enver_Hoxha" title="Enver Hoxha">Enver Hoxha</a></li> <li><a href="/wiki/Palmiro_Togliatti" title="Palmiro Togliatti">Palmiro Togliatti</a></li> <li><a href="/wiki/Nikita_Khrushchev" class="mw-redirect" title="Nikita Khrushchev">Nikita Khrushchev</a></li> <li><a href="/wiki/Mao_Tr%E1%BA%A1ch_%C4%90%C3%B4ng" title="Mao Trạch Đông">Mao Trạch Đông</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%93_Ch%C3%AD_Minh" title="Hồ Chí Minh">Hồ Chí Minh</a></li> <li><a href="/wiki/Kaysone_Phomvihane" title="Kaysone Phomvihane">Kaysone Phomvihane</a></li> <li><a href="/wiki/Fidel_Castro" title="Fidel Castro">Fidel Castro</a></li> <li><a href="/wiki/Che_Guevara" title="Che Guevara">Che Guevara</a></li> <li><a href="/wiki/Mathieu_K%C3%A9r%C3%A9kou" title="Mathieu Kérékou">Mathieu Kérékou</a></li> <li><a href="/wiki/Agostinho_Neto" title="Agostinho Neto">Agostinho Neto</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Samora_Machel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Samora Machel (trang không tồn tại)">Samora Machel</a></li> <li><a href="/wiki/Thomas_Sankara" title="Thomas Sankara">Thomas Sankara</a></li> <li><a href="/wiki/Alfonso_Cano" title="Alfonso Cano">Alfonso Cano</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000;color:white;padding-top:0.1em;padding-left:0.4em;">Công trình</div><div class="NavContent plainlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li>Lao động làm thuê và Tư bản</li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_duy_v%E1%BA%ADt_v%C3%A0_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_kinh_nghi%E1%BB%87m_ph%C3%AA_ph%C3%A1n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa duy vật và chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c,_giai_%C4%91o%E1%BA%A1n_t%E1%BB%99t_c%C3%B9ng_c%E1%BB%A7a_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa đế quốc, giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa đế quốc, giai đoạn tột cùng của chủ nghĩa tư bản</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%C3%A0_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nhà nước và Cách mạng (trang không tồn tại)">Nhà nước và Cách mạng</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_duy_v%E1%BA%ADt_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD" title="Chủ nghĩa duy vật lịch sử">Chủ nghĩa duy vật lịch sử</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch" title="Chiến tranh du kích">Chiến tranh du kích</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_nguy%C3%AAn_t%E1%BA%AFc_c%C6%A1_b%E1%BA%A3n_c%E1%BB%A7a_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx-Lenin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin (trang không tồn tại)">Các nguyên tắc cơ bản của chủ nghĩa Marx-Lenin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_v%C3%A0_c%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa đế quốc và cách mạng (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa đế quốc và cách mạng</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000;color:white;padding-top:0.1em;padding-left:0.4em;">Lịch sử</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%87_Tam_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Đệ Tam Quốc tế">Đệ Tam Quốc tế</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Hungary" title="Cộng hòa Xô viết Hungary">Cộng hòa Xô viết Hungary</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_T%C3%A2y_Ban_Nha" title="Nội chiến Tây Ban Nha">Nội chiến Tây Ban Nha</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_II" class="mw-redirect" title="Thế chiến II">Thế chiến II</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Nội chiến Hy Lạp">Nội chiến Hy Lạp</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c-C%E1%BB%99ng_n%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Quốc-Cộng nội chiến lần thứ hai">Quốc-Công nội chiến II</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">Chiến tranh Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba" title="Cách mạng Cuba">Cách mạng Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Phi_Stalin_h%C3%B3a" title="Phi Stalin hóa">Phi Stalin hóa</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Chiến tranh thuộc địa Bồ Đào Nha">Chiến tranh thuộc địa Bồ Đào Nha</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_d%C3%A2n_quy%E1%BB%81n" title="Phong trào dân quyền">Phong trào dân quyền</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nicaragua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Nicaragua (trang không tồn tại)">Cách mạng Nicaragua</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nepal" title="Nội chiến Nepal">Nội chiến Nepal</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000;color:white;padding-top:0.1em;padding-left:0.4em;">Chủ đề liên quan</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/Bolshevik" title="Bolshevik">Bolshevik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1nh_t%E1%BA%A3_ch%E1%BB%91ng_Stalin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cánh tả chống Stalin (trang không tồn tại)">Cánh tả chống Stalin</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Trotsky" title="Chủ nghĩa Trotsky">Chủ nghĩa Trotsky</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_T%C3%A2y_%C3%82u" title="Chủ nghĩa cộng sản Tây Âu">Chủ nghĩa cộng sản Tây Âu</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="plainlist" style="padding:0.3em 0.4em 0.3em;font-weight:bold;border-top: 1px solid #aaa; border-bottom: 1px solid #aaa;"> <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/16px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/24px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6e/Symbol-hammer-and-sickle.svg/32px-Symbol-hammer-and-sickle.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Cổng thông tin:Chủ nghĩa cộng sản">Cổng thông tin Chủ nghĩa cộng sản</a></li> <li class="mw-empty-elt"></li> <li class="mw-empty-elt"></li></ul></td></tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx-Lenin" class="mw-redirect" title="Bản mẫu:Chủ nghĩa Marx-Lenin"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx-Lenin" class="mw-redirect" title="Thảo luận Bản mẫu:Chủ nghĩa Marx-Lenin"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx-Lenin&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> Trong giáo dục, môn triết học Marxist bị báo chí chế nhạo và năm 1989, chính phủ Liên Xô ra lệnh bãi bỏ môn học <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx" title="Chủ nghĩa Marx">Chủ nghĩa Marx</a> - <a href="/wiki/Lenin" class="mw-redirect" title="Lenin">Lenin</a> trong trường đại học. Năm 1994, nhà văn <a href="/w/index.php?title=Yuri_Boldarev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yuri Boldarev (trang không tồn tại)">Yuri Boldarev</a> khi nhìn lại sự biến chất của báo chí, truyền thông Liên Xô trong thời kỳ này đã nói: "Trong sáu năm, <a href="/wiki/B%C3%A1o_ch%C3%AD" title="Báo chí">báo chí</a> Liên Xô đã thực hiện được mục tiêu mà quân đội <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> với hàng triệu quân tinh nhuệ nhất cũng không thể thực hiện được khi xâm lược nước ta, đó là đánh đổ Nhà nước Liên Xô. Quân đội Đức có thiết bị kỹ thuật hàng đầu nhưng thiếu một thứ, đó là hàng triệu ấn phẩm mang <a href="/wiki/Vi_khu%E1%BA%A9n" title="Vi khuẩn">vi khuẩn</a> hủy diệt <a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng" class="mw-redirect" title="Tư tưởng">tư tưởng</a> của nhân dân Liên Xô"<a href="#cite_note-137">[132]</a>. Tại Hội nghị toàn quốc lần thứ 19 của Đảng Cộng sản Liên Xô (từ 28/6 đến 1/7/1988), Gorbachev đã giải tán 23 ủy ban trực thuộc Trung ương Đảng, như vậy là gần như xóa bỏ vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Liên Xô. Tháng 7/1990, Gorbachev công khai phê phán nguyên tắc tập trung dân chủ, điều lệ Đảng chính thức xóa bỏ nguyên tắc quan trọng nhất của Đảng mà <a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Vladimir Ilyich Lenin</a> đã lập ra<a href="#cite_note-qdnd-134">[129]</a>. Bất bình trước những chính sách của Gorbachev, ngày <a href="/wiki/19_th%C3%A1ng_8" title="19 tháng 8">19 tháng 8</a> năm <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a>, một số nhà lãnh đạo theo đường lối cứng rắn (Chủ tịch Quốc hội Lukyanov, Chủ tịch KGB Kryuchkov, Phó Tổng bí thư Yanaev, Thủ tướng Pavlov) tiến hành đảo chính với mục tiêu chấm dứt sự hỗn loạn do Gorbachev gây ra, bảo toàn sự thống nhất của Liên bang Xô viết, lập <a href="/w/index.php?title=%E1%BB%A6y_ban_nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%E1%BB%81_t%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ủy ban nhà nước về tình trạng khẩn cấp (trang không tồn tại)">Ủy ban nhà nước về tình trạng khẩn cấp</a>, đưa quân đội vào thủ đô Moskva để phế bỏ chức vụ của Gorbachev. Thế nhưng phe đảo chính đã thất bại khi không thể giành được sự ủng hộ của quần chúng. Người dân Moscow đã tập trung gần Tòa nhà Quốc hội Liên bang Nga để bày tỏ sự ủng hộ cho Yeltsin và Gorbachev, họ cùng nhau xây các chướng ngại vật xung quanh Tòa nhà Quốc hội để chặn xe tăng của phe đảo chính.<a href="#cite_note-138">[133]</a>. Phe đảo chính đã cố gắng bắt giữ Yeltsin nhưng thất bại, và chính Yeltsin đã huy động người dân tham gia chống lại cuộc đảo chính. Một đơn vị xe tăng rời bỏ hàng ngũ quân đảo chính đến bảo vệ tòa nhà quốc hội. Hơn 200.000 người dân ở thành phố Leningrad đã tổ chức tuần hành để phản đối cuộc đảo chính<a href="#cite_note-139">[134]</a> Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô <a href="/wiki/Nikolai_Ryzhkov" class="mw-redirect" title="Nikolai Ryzhkov">Nikolai Ryzhkov</a> nhận xét rằng các thành viên Ủy ban khẩn cấp đã lập kế hoạch một cách thiếu nghiêm túc: "Tất cả những chuyện đó, có cái gì đó giống như trò chơi của trẻ thơ vậy. Không nghiêm túc... nếu như những người đó suy nghĩ một cách nghiêm túc thì họ đã không hành động như vậy. Họ đưa xe tăng vào, mọi người chắc còn nhớ rất rõ cảnh các cô gái ngồi trên đùi các anh lính tăng và trên tháp pháo. Như thế là thế nào? Tất cả những cái đó thật là gàn dở. Tôi biết là cùng thời gian ấy Elsin đang ở Kazakhstan và đã uống ở đấy kha khá... Nhưng những người ở đấy (dân Kazakhstan) là những con người thông minh và tìm cách đuổi khéo... Như vậy là ông ta đã bay tới (Matxcova), đi đến nhà nghỉ ngoại ô, thế thì bắt ông ta đi, ai ngăn cản anh làm việc đó? Cả một nhóm KGB ngồi trong bụi cây và nhìn Elsin ngất ngưởng đi về nhà ngủ.".<a href="#cite_note-baodatviet-140">[135]</a> Sau 3 ngày, ngày 21 tháng 8 năm 1991, đại đa số quân đội được gửi tới Moskva công khai đứng về phía những người phản đối cuộc đảo chính, ủng hộ Yeltsin, như vậy cuộc đảo chính đã hoàn toàn thất bại. Những người cầm đầu cuộc đảo chính bị bắt giữ. Cuộc đảo chính không đạt được mục tiêu mà càng làm tăng thêm mâu thuẫn giữa các nước cộng hòa thành viên và các nhà nước trung ương. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:August_Coup_montage.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/August_Coup_montage.png/240px-August_Coup_montage.png" decoding="async" width="240" height="311" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/August_Coup_montage.png/360px-August_Coup_montage.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/August_Coup_montage.png/480px-August_Coup_montage.png 2x" data-file-width="786" data-file-height="1020" /></a><figcaption>Elsin (người vẫy cờ) chỉ huy cuộc tuần hành của người dân Moscow chống lại cuộc đảo chính của Ủy ban khẩn cấp</figcaption></figure> Sau đảo chính, ngày 24/8/1991, Gorbachev tự ý tuyên bố giải tán Ban Chấp hành Trung ương Đảng và từ chức Tổng bí thư và tự phong mình là "Tổng thống Liên Xô". Ngày 29/8/1991, Gorbachev ra lệnh giải thể các cơ quan chính trị, chấm dứt các hoạt động Đảng trong quân đội. <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Hồng quân Liên Xô">Hồng quân Liên Xô</a>, thành trì quan trọng nhất bảo vệ nhà nước Xô Viết và Đảng Cộng sản Liên Xô, dù có lực lượng hùng mạnh nhưng đã hoàn toàn bị Gorbachev vô hiệu hóa do không còn công tác chỉ huy chính trị<a href="#cite_note-qdnd-134">[129]</a>. Không còn phải e ngại sự chống trả của Hồng quân Liên Xô, tổng thống Cộng hòa Xô viết Nga là Boris Yeltsin ra sắc lệnh quốc hữu hóa tất cả các tài sản, trụ sở của Đảng Cộng sản Liên Xô ở Nga. Yeltsin cũng ra sắc lệnh cấm tất cả các hoạt động của Đảng Cộng sản Liên Xô ở Nga (dù bản thân ông ta cũng từng là đảng viên Đảng Cộng sản Liên Xô). Đầu năm 1991, chính phủ 6 nước cộng hòa thành viên nhỏ (gồm Armenia, Estonia, Georgia, Latvia, Lithuania, và Moldova), chiếm 3,5% dân số Liên Xô, tuyên bố tẩy chay và không tổ chức cuộc trưng cầu dân ý về việc duy trì Liên Xô (tuy nhiên các điểm bỏ phiếu vẫn được chính phủ Trung ương tổ chức, cử tri tại các nước này không bị cấm đi bầu cử nếu muốn và phiếu của họ vẫn được tính, ví dụ như Moldova vẫn có 841.507 cử tri đi bầu và 98,7% ủng hộ duy trì Liên Xô<a href="#cite_note-141">[136]</a>) Sau cuộc đảo chính, ngày 24/8/1991, Gorbachev tự ý tuyên bố giải tán Ban Chấp hành Trung ương Đảng, chính phủ Liên Xô về cơ bản đã tan vỡ từ cuối tháng 8/1991. Tâm lý người dân Liên Xô và các nước cộng hòa thành viên bị khủng hoảng dữ dội khi hệ thống chính trị đầu não của đất nước đã không còn tồn tại. Ngay lập tức trong ngày hôm đó, Xô viết tối cao Ukraine tuyên bố độc lập, đổi tên thành Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraine. Trong cuộc trưng cầu dân ý tại Ukraine vào đầu tháng 12 năm 1991 với câu hỏi "Bạn có ủng hộ Đạo luật Tuyên ngôn Độc lập của Ukraine không?", 92.3% cử tri đã bỏ phiếu ủng hộ độc lập (kết quả này hoàn toàn trái ngược với kết quả của cuộc trưng cầu dân ý được tổ chức vào tháng 3 năm đó khi đa số cử tri vẫn ủng hộ duy trì tư cách của Ukraine là một nước cộng hòa thành viên thuộc Liên Xô) <a href="#cite_note-Nohlen,_D_2010-142">[137]</a> Một số nước thành viên khác cũng tổ chức các cuộc trưng cầu dân ý về việc ly khai, kết quả là đa số đều ủng hộ độc lập và tách khỏi Liên Xô (ở Estonia tỉ lệ ủng hộ độc lập là 78,4%, ở Litva là 93%, ở Georgia là 99,5%, ở Latvia là 74,9%, ở Armenia là 99,5%)<a href="#cite_note-Nohlen,_D_2010-142">[137]</a> Liên Xô được thành lập dựa trên sự đoàn kết các nước cộng hòa thành viên có chung ý thức hệ là chủ nghĩa cộng sản, khi ý thức hệ này bị lãnh đạo các nước cộng hòa thành viên từ bỏ thì Liên Xô cũng tan rã. Đến tháng 10, do khủng hoảng chính trị và việc chính phủ trung ương bị giải thể, kinh tế đất nước không còn được điều phối và lâm vào đình đốn. Lương thực thực phẩm khan hiếm trên diện rộng, nhiều nông dân từ chối thanh toán bằng tiền rúp Liên Xô, trong khi tỉ lệ <a href="/wiki/L%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t" title="Lạm phát">lạm phát</a> đã lên tới hơn 300%, các nhà máy giờ đây không còn đủ khả năng để trả lương cho công nhân, nguồn nhiên liệu dự trữ ở một số nơi thì chỉ đáp ứng 50-80% nhu cầu cho mùa đông đang đến. Ước tính kinh tế Liên Xô đã sụt giảm 20% do cuộc khủng hoảng chính trị năm 1991. Tổng thống Gorbachev kêu gọi sự hỗ trợ từ các nước phương Tây nhưng bị từ chối <a href="#cite_note-143">[138]</a>. Các tổ chức kinh tế- tài chính toàn cầu như <a href="/wiki/IMF" class="mw-redirect" title="IMF">IMF</a> và <a href="/wiki/WB" class="mw-redirect" title="WB">WB</a> cũng tuyên bố rằng nền kinh tế của Liên Xô hiện đã tê liệt và mọi sự giúp đỡ của họ vào thời điểm này là vô ích. Chính phủ Liên Xô đã buộc phải nhận viện trợ lương thực và thuốc men từ <a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Ấn Độ">Ấn Độ</a> - một nước còn kém phát triển<a href="#cite_note-144">[139]</a>. Ngày <a href="/wiki/8_th%C3%A1ng_12" title="8 tháng 12">8 tháng 12</a> tại <a href="/wiki/Minsk" title="Minsk">Minsk</a>, thủ đô của <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a>, lãnh đạo ba nước cộng hòa <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a>, <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a> và <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a> ra tuyên bố ký thỏa thuận thành lập <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" title="Cộng đồng các Quốc gia Độc lập">Cộng đồng các quốc gia độc lập</a> (<a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_Qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" title="Cộng đồng các Quốc gia Độc lập">SNG</a> – Содружество Независимых Государств), chấm dứt sự tồn tại của Liên bang Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết. Ngày <a href="/wiki/21_th%C3%A1ng_12" title="21 tháng 12">21 tháng 12</a> tại <a href="/w/index.php?title=Alma_Alta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alma Alta (trang không tồn tại)">Alma Alta</a>, thủ đô của <a href="/wiki/Kazakhstan" title="Kazakhstan">Kazakhstan</a>, tất cả các nước cộng hòa trừ ba nước vùng biển Baltic ký tuyên ngôn tôn trọng các tôn chỉ và mục đích của thỏa thuận thành lập Cộng đồng các quốc gia độc lập. Trong lá thư ngày 24 tháng 12 năm 1991, Boris Yeltsin, Tổng thống <a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_Nga" class="mw-redirect" title="Liên bang Nga">Liên bang Nga</a>, thông báo cho Tổng thư ký Liên Hợp Quốc rằng vị trí của Liên Xô trong Hội đồng Bảo an và tất cả các cơ quan Liên hợp quốc khác sẽ được Liên bang Nga kế tục. Vào thời điểm 19 giờ 32 phút ngày <a href="/wiki/25_th%C3%A1ng_12" title="25 tháng 12">25 tháng 12</a> năm 1991, lá cờ của Liên Xô trên nóc điện Kremlin bị hạ xuống và thay bằng lá cờ của <a href="/wiki/Li%C3%AAn_Bang_Nga" class="mw-redirect" title="Liên Bang Nga">Liên Bang Nga</a>, tiếng chuông của tháp Đấng cứu thế vang lên, đánh dấu sự kiện Liên bang Xô Viết chính thức chấm dứt tồn tại. Khi Liên bang Xô-viết tan rã, tương ứng với Công ước Viên năm 1983, phân định tỷ lệ lãnh thổ của từng quốc gia trên cơ sở phân tích đóng góp và phần của các nước Cộng hòa được phân chia như sau: Nga có 61,34 %, Ukraina - 16,37%, Belarus - 4,13%, Kazakhstan - 3,86%, Uzbekistan - 3,27%, Gruzia - 1,62%, tiếp theo ít dần đến Estonia với 0,62%. Sau này, một số cựu quốc gia cộng hòa Xô viết vẫn giữ quan hệ gần gũi với Nga và đã thành lập những tổ chức đa phương như CIS, Cộng đồng kinh tế Á Âu, Liên bang quốc gia (Union State), Eurasian Customs Union và Eurasian Economic Union để nâng cao kinh tế và hợp tác an ninh. Ngày 17/3/1991, tại Liên Xô đã có một cuộc <a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD" title="Trưng cầu dân ý">trưng cầu dân ý</a> toàn Liên bang về việc có duy trì Liên bang Xô Viết nữa hay không. Tổng cộng 148.574.606 cử tri tại các nước cộng hòa thành viên đã tham gia bỏ phiếu, với kết quả là 113.512.812 phiếu (76%) ủng hộ duy trì Liên Bang Xô Viết. Tại hai nước cộng hòa lớn nhất là Nga và Ukraine, chiếm 70% dân số của Liên Xô, đa số cử tri vẫn ủng hộ duy trì Liên bang. Như vậy, phần lớn người dân Liên Xô vẫn muốn đất nước tồn tại. <a href="/w/index.php?title=Nikolai_Ivanovich_Ryzkov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nikolai Ivanovich Ryzkov (trang không tồn tại)">Nikolai Ivanovich Ryzkov</a>, nguyên Thủ tướng Liên Xô từ năm 1985 đến 1991 cho rằng: "Sự tan rã của Liên Xô không bắt nguồn từ ý nguyện của đa số nhân dân, mà thực chất nó là quyết định của giới lãnh đạo cấp cao Liên Xô: thay vì cải cách mô hình kinh tế thì những nhà lãnh đạo này đã quay sang đập phá hệ thống chính trị, làm suy yếu bộ máy Nhà nước, rồi chính họ tự ý ra quyết định giải tán Nhà nước Liên Xô (dù điều này trái với kết quả trưng cầu dân ý trước đó chỉ vài tháng)"<a href="#cite_note-baodatviet-140">[135]</a> Theo báo Quân đội nhân dân:"Từ khi dựng nước, Liên Xô đã trải qua rất nhiều khó khăn thử thách và đã vượt qua tất cả: Năm 1917, 35 vạn đảng viên Bolshevik đã lãnh đạo giai cấp công nhân Nga lật đổ ách thống trị của <a href="/wiki/Sa_ho%C3%A0ng" title="Sa hoàng">Sa hoàng</a>, cùng nhân dân đánh bại sự can thiệp vũ trang của 14 nước phương Tây để bảo vệ thành công cách mạng. Năm 1941, 5.540.000 đảng viên đã cùng nhân dân chiến thắng quân đội phát xít Đức trong cuộc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_V%E1%BB%87_qu%E1%BB%91c_v%C4%A9_%C4%91%E1%BA%A1i" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại">chiến tranh Vệ quốc vĩ đại</a>, rồi sau đó lãnh đạo công cuộc xây dựng Liên Xô trở thành <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a> thế giới. Vậy nhưng, năm 1991, Liên Xô lại sụp đổ, không phải do quân đội kẻ thù tấn công, cũng không phải do kinh tế hay khoa học kỹ thuật yếu kém, mà chính là vì các quan chức cấp cao bên trong nội bộ Đảng và Nhà nước Liên Xô"<a href="#cite_note-qdnd-134">[129]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Nguyên_nhân">Nguyên nhân</h4>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=13" title="Sửa đổi phần “Nguyên nhân”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=13" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nguyên nhân">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg/230px-RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg" decoding="async" width="230" height="314" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg/345px-RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg/460px-RIAN_archive_58833_Withdrawal_of_Soviet_troops_from_Afghanistan.jpg 2x" data-file-width="749" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/wiki/Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Quân đội Xô viết">Quân đội Xô viết</a> rút hoàn toàn khỏi <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a> vào năm 1989, sau cuộc chiến không thành công tại quốc gia này</figcaption></figure> Nguyên nhân sự tan rã Liên Xô được nghiên cứu rất nhiều. Tại <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>, quốc gia có hệ thống chính trị có nhiều điểm chung với Liên Xô, có lãnh thổ rộng lớn, đa sắc tộc, nhiều ngôn ngữ như Liên Xô và cũng khao khát vươn lên vị trí <a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" class="mw-redirect" title="Siêu cường">siêu cường</a>, vấn đề này càng được quan tâm. Năm 2000, Viện Khoa học xã hội Trung Quốc xác lập việc nghiên cứu nguyên nhân Liên Xô tan rã là đề tài cấp quốc gia. Năm 2006, bộ phim tài liệu 8 tập, dài tổng cộng 5 giờ dựa trên đề tài này được phát hành, rút ra những cảnh báo sâu sắc. Ủy ban Kiểm tra kỷ luật Đảng Cộng sản Trung Quốc và Ủy ban Chính pháp Trung ương đã yêu cầu tất cả các đơn vị trực thuộc đều phải xem và nghiền ngẫm<a href="#cite_note-145">[140]</a>. Các nhà nghiên cứu Trung Quốc kết luận rằng: Cùng với việc cảnh giác trước "sức mạnh cứng" thì còn phải song song ngăn chặn "sức mạnh mềm" từ các nước phương Tây nhằm làm phân hóa nội bộ Trung Quốc, ngăn chặn sự suy thoái tư tưởng trong nội bộ Đảng, đề phòng các phương thức mới như <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87" title="Chiến tranh tiền tệ">chiến tranh tiền tệ</a>, thao túng <a href="/wiki/V%C4%83n_h%C3%B3a" title="Văn hóa">văn hóa</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_phi_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Tổ chức phi chính phủ">tổ chức phi chính phủ</a> thâm nhập... Mục tiêu là tránh để Trung Quốc lặp lại bi kịch của Liên Xô<a href="#cite_note-146">[141]</a> Chủ tịch <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Ti%E1%BB%83u_B%C3%ACnh" title="Đặng Tiểu Bình">Đặng Tiểu Bình</a> từng nói: Trung Quốc phải biết lấy bài học Liên Xô làm tấm gương soi, biến việc xấu thành việc tốt, vĩnh viễn không quên tổ tông, tổ tông đó chính là <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Marx" title="Chủ nghĩa Marx">chủ nghĩa Marx</a><a href="#cite_note-147">[142]</a>, "chúng ta nói đường lối cơ bản của Đảng phải ổn định suốt 100 năm, muốn nước nhà yên ổn lâu dài, cái thực sự liên quan đến đại cục chính là việc này... chỉ cần có một Bộ Chính trị tốt thì cái loạn nào xuất hiện cũng ngăn chặn được"<a href="#cite_note-148">[143]</a> Có nhiều nguyên nhân dẫn tới sự sụp đổ của Liên Xô, bao gồm cả nguyên nhân khách quan lẫn chủ quan: <ul><li>Đường lối cải cách sai lầm: Những cải cách của Gorbachev đã đẩy nhanh sự sụp đổ của Liên Xô hơn là cứu vãn tình hình<a href="#cite_note-149">[144]</a>. Những cải cách nới lỏng quyền kiểm soát đối với người dân và cải cách chính trị và kinh tế lại khiến chính phủ Liên Xô trở nên ngày một yếu đuối và dễ bị tổn thương do họ không còn quyền lực mạnh mẽ như trước đây. Nhiều người Liên Xô đã sử dụng quyền hạn mới của mình để tổ chức phê phán chính phủ và vào năm 1991, những người này đã thành công trong việc khiến chính quyền Liên Xô tan rã. Nhóm cải cách do <a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Mikhail Sergeyevich Gorbachyov</a> đứng đầu đã mắc những sai lầm mới: biến phản biện xã hội thành một quá trình không kiểm soát được, nhiều khi thành một hoạt động bừa bãi, mang tính <a href="/wiki/V%C3%B4_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" class="mw-redirect" title="Vô chính phủ">vô chính phủ</a>.<a href="#cite_note-150">[145]</a> Không còn bị kiểm soát, các lực lượng chống Xô Viết đã tiến hành những hoạt động "diễn biến hòa bình", gây mâu thuẫn giữa các sắc tộc của Liên Xô.<a href="#cite_note-151">[146]</a> Các biện pháp bao gồm: bôi nhọ Chủ nghĩa Mác-Lênin, gây mất lòng tin của người dân vào chính quyền bằng các biện pháp chụp mũ, tạo tin đồn giả.<a href="#cite_note-152">[147]</a></li> <li><a href="/wiki/Di%E1%BB%85n_bi%E1%BA%BFn_h%C3%B2a_b%C3%ACnh" title="Diễn biến hòa bình">Diễn biến hòa bình</a> của phương Tây: Chính sách của Gorbachev khiến Nhà nước Liên Xô dần mất đi sự kiểm soát với truyền thông, báo chí và giới lý luận. Xuất hiện rất nhiều bài viết <a href="/w/index.php?title=X%C3%A9t_l%E1%BA%A1i_l%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xét lại lịch sử (trang không tồn tại)">xét lại lịch sử</a>, xét lại chủ nghĩa xã hội, phủ nhận vai trò của <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> trên báo chí mà không bị ngăn chặn và xử lý. Các "<a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_phi_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Tổ chức phi chính phủ">tổ chức phi chính phủ</a>" xuất hiện rất nhiều (hơn 30.000 tổ chức vào năm 1987), trong đó nhiều tổ chức nhận tài trợ nước ngoài, vận động ngầm hoặc công khai truyền bá tư tưởng phủ nhận Nhà nước Liên Xô. Nhiều đơn vị xuất bản, phát thanh, truyền hình được phương Tây tài trợ đã quay sang chỉ trích lịch sử cách mạng, khiến tư tưởng chính trị của Đảng viên và nhân dân Liên Xô trở nên dao động dữ dội, lòng tin vào sự nghiệp cách mạng sụt giảm nghiêm trọng<a href="#cite_note-153">[148]</a></li> <li>Sự tha hóa trong nội bộ Đảng và nhà nước: những năm 1960 và 1970 chứng kiến sự tha hóa của một bộ phận Đảng viên có chức vụ cao trong Đảng Cộng sản. Thời kỳ Lenin và Stalin, kỷ luật Đảng được thi hành nghiêm khắc, tham nhũng bị trừng trị rất nặng nên phần lớn Đảng viên các cấp đều liêm chính. Từ thời Khrushchev, do kỷ luật đảng bị buông lỏng, trách nhiệm của từng tổ chức, cá nhân trong hệ thống tổ chức của Đảng không rõ ràng, công tác giám sát không chặt chẽ dẫn đến một số người lợi dụng quyền lực để cất nhắc người thân, củng cố lợi ích nhóm, thu vén lợi ích cho cá nhân nên một phận đảng viên trở nên tha hóa, họ không còn sợ bị xử phạt nghiêm khắc nên đã tham nhũng để sống xa hoa, gây ra sự bất bình cho người dân Liên Xô. Trong thế hệ trẻ có nhiều người không còn cảm tình với Đảng khi thấy có những đảng viên biến chất, không còn tư cách mẫu mực như dưới thời cha mẹ của họ. Khi Liên Xô rơi vào khủng hoảng trong những năm 1980, những người trẻ tuổi này không muốn đứng lên bảo vệ một nhà nước mà họ không có cảm tình. Ngay cả bộ phận Đảng viên tha hóa này cũng muốn phá bỏ Liên Xô, gạt bỏ những Đảng viên trung kiên và sự ràng buộc của điều lệ Đảng để họ có thể trục lợi được nhiều hơn. Trước khi Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ không lâu đã có một cuộc điều tra xã hội học với câu hỏi: "Đảng Cộng sản Liên Xô đại diện cho ai?". Kết quả là, số người cho rằng Đảng Cộng sản Liên Xô đại diện cho nhân dân chiếm 7%, đại diện cho công nhân chiếm 4%, đại diện cho toàn thể đảng viên chiếm 11%. Trong khi đó, có tới 85% số người được hỏi cho rằng: Đảng Cộng sản Liên Xô đại diện cho quan chức, cán bộ và nhân viên nhà nước". Theo ông <a href="/wiki/T%E1%BA%A1_Ng%E1%BB%8Dc_T%E1%BA%A5n" title="Tạ Ngọc Tấn">Tạ Ngọc Tấn</a>, nhiều phần tử cơ hội, phẩm chất đạo đức kém đã xâm nhập vào hàng ngũ Đảng viên, dùng mưu mẹo vụ lợi để thăng tiến, những Đảng viên thực sự tài năng và đạo đức thì lại bị cản trở phát triển. Goóc-ba-chốp là một nhân vật đặc trưng cho điều đó, khi ông ta lên tới vị trí Tổng Bí thư thì đã quay sang phản bội chế độ.<a href="#cite_note-tapchicongsan.org.vn-154">[149]</a></li> <li>Tình trạng thiếu dân chủ: Đảng Cộng sản Liên Xô đã dần trở thành một tổ chức chính trị độc tôn quyền lực, đứng trên pháp luật, nguyên tắc tập trung dân chủ bị giải thích sai lạc để bảo vệ những nhóm lợi ích của các quan chức biến chất. Hầu hết các ý kiến, quan điểm khác với chủ trương, đường lối của Đảng, nhà nước đều không được khuyến khích, thậm chí còn bị quy chụp cho những tội danh nặng nề. Các tổ chức quần chúng của Đảng bị hành chính hóa, không còn đại diện cho tiếng nói và quyền lợi của các nhóm xã hội mà nó đại diện. Tình trạng thiếu dân chủ ảnh hưởng tiêu cực đến sự sáng tạo và vai trò của nhân dân trong giám sát quyền lực, phản biện các chính sách xã hội, dẫn đến những bức xúc về tư tưởng, rạn nứt ngầm trong quan hệ giữa nhân dân với Đảng và nhà nước. Liên Xô còn sai lầm ở phương pháp không đúng khi tiếp cận với chủ nghĩa Marx - Lenin, có thái độ bảo thủ đối với những giá trị bên ngoài, nhất là những gì liên quan đến chủ nghĩa tư bản, khiến hệ thống lý luận không phát triển khoa học, đúng đắn.<a href="#cite_note-tapchicongsan.org.vn-154">[149]</a></li> <li>Sức ép từ <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_kinh_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh kinh tế (trang không tồn tại)">chiến tranh kinh tế</a> của Phương Tây: Sự lãnh đạo của <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> đã dẫn đến sự gia tăng lớn trong chi tiêu quân sự của Mỹ, cũng như nghiên cứu và phát triển nhiều vũ khí mới và tốt hơn. Điều này khiến cho Liên Xô cũng phải gia tăng chi tiêu của họ dành cho quốc phòng trong bối cảnh nền kinh tế đang dần rơi vào tình trạng trì trệ. Hoa Kỳ ủng hộ các phong trào phản kháng ở Đông Âu cùng lực lượng Hồi giáo tại Afghanistan buộc Liên Xô phải đưa quân can thiệp làm tăng chi phí quân sự, đồng thời họ phải tăng viện trợ cho các chính phủ ở đây nhằm duy trì ảnh hưởng tại các nơi này. Reagan không chỉ tấn công Liên Xô bằng chi tiêu quân sự; ông cũng tấn công nền kinh tế của họ. <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> đã phối hợp với Ả Rập Saudi tăng xuất khẩu dầu mỏ sang Châu Âu để đẩy giá dầu xuống và hạn chế sản lượng xuất khẩu của Liên Xô sang phương Tây, bên cạnh đó họ còn hạn chế Liên Xô tiếp cận công nghệ cao của phương Tây<a href="#cite_note-155">[150]</a>. Không có nguồn thu từ dầu mỏ, nền kinh tế Liên Xô bắt đầu lâm vào trì trệ.</li> <li>Các sự kiện trong nước và ngoài nước: <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Afghanistan_(1978%E2%80%931992)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Afghanistan (1978–1992)">cuộc chiến tại Afghanistan</a> của Liên Xô cũng là một yếu tố quan trọng dẫn tới sự sụp đổ của Liên Xô<a href="#cite_note-REUVENY-1999-156">[151]</a>. <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Hồng quân Liên Xô">Hồng quân Liên Xô</a>, đội quân từng đánh bại phát xít Đức trong Thế chiến II, từng dập tắt thành công các cuộc bạo động tại Hungary và Tiệp Khắc, đã sa lầy trong cuộc chiến khốc liệt tại đây. Có tới một triệu binh lính Liên Xô đã tham gia cuộc chiến, với khoảng 14.000 người đã thiệt mạng và hàng ngàn người khác bị thương, đồng thời đã khiến ngân sách Liên Xô hao tổn nhiều cho cuộc chiến này. Đến năm 1986, <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_h%E1%BB%8Da_Chernobyl" title="Thảm họa Chernobyl">vụ tai nạn hạt nhân Chernobyl</a> xảy ra cũng khiến Liên Xô bị tổn thất nặng về kinh tế.</li> <li>Chính sách kinh tế cứng nhắc: Nền kinh tế của Liên Xô tập trung quá nhiều vào công nghiệp nặng và công nghiệp quân sự, mà không chú trọng phát triển công nghiệp nhẹ sản xuất hàng tiêu dùng. Điều này đã dẫn đến sự thiếu hụt hàng hóa tiêu dùng, điều kiện để duy trì mức sống cao. Trong những năm 1960-1970, kinh tế tăng trưởng nhanh, sức mua của người dân Liên Xô tăng mạnh, nhưng công nghiệp nhẹ không tăng đủ nhanh, nên đến thập niên 1980 các mặt hàng tiêu dùng như quần áo hay giày dép bị thiếu nguồn cung, nhiều công dân của Liên Xô có tiền nhưng lại không có hàng để mua. Sự thiếu hụt đã dấy lên những nghi ngờ về tính ưu việt của hệ thống Xô viết, khiến cho nhiều người mất niềm tin vào chính phủ và hi vọng về một sự thay đổi về hệ thống chính trị.</li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_d%C3%A2n_t%E1%BB%99c" title="Chủ nghĩa dân tộc">Chủ nghĩa dân tộc</a> và phong trào ly khai: Năm 1989, phong trào dân tộc chủ nghĩa ở Đông Âu đã mang lại sự thay đổi chế độ ở Ba Lan và phong trào này nhanh chóng lan sang <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a>, <a href="/wiki/Nam_T%C6%B0" title="Nam Tư">Nam Tư</a> và các nhà nước vệ tinh của Liên Xô ở Đông Âu. Điều này đã thúc đẩy các phong trào ly khai ở nhiều nước Cộng hòa thuộc Liên Xô, đặc biệt là ở <a href="/wiki/Ukraine" class="mw-redirect" title="Ukraine">Ukraina</a>, <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a> và các nước vùng <a href="/wiki/Baltic" class="mw-disambig" title="Baltic">Baltic</a>. Khi các nước Cộng hòa Xô viết này tuyên bố độc lập và tách khỏi Liên Xô, quyền lực của nhà nước trung ương bị suy yếu nghiêm trọng và đến năm 1991, Liên Xô bị giải thể.</li></ul> Ngày 17/3/1991, tại Liên Xô đã có một cuộc <a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD" title="Trưng cầu dân ý">trưng cầu dân ý</a> toàn Liên bang về việc có nên duy trì Liên bang Xô Viết nữa hay không. Trong số 148.574.606 cử tri tham gia bỏ phiếu, đã có 113.512.812 phiếu (76%) ủng hộ duy trì Liên Bang Xô Viết. Như vậy, ý nguyện của phần lớn người dân Liên Xô là vẫn muốn đất nước tồn tại. Nguyên nhân sự tan rã của Liên Xô không bắt nguồn từ ý nguyện của đa số nhân dân, mà thực chất đó là hậu quả do giới lãnh đạo cấp cao Liên Xô tự gây nên: họ đã tự phá hủy hệ thống chính trị, làm suy yếu bộ máy Nhà nước, rồi sau đó tự ý ra quyết định giải tán Nhà nước Liên Xô (dù điều này trái với kết quả trưng cầu dân ý trước đó chỉ vài tháng).<a href="#cite_note-baodatviet-140">[135]</a> Tháng 5/1993, Gorbachev thăm Pháp đã trả lời phỏng vấn báo "<a href="/wiki/Le_Figaro" title="Le Figaro">Le Figaro</a>" về khả năng "hỗ trợ bên ngoài" trong việc xóa bỏ chủ nghĩa cộng sản tại Liên Xô, Gorbachev lần đầu tiên công nhận rằng trong cuộc gặp với Tổng thống Mỹ <a href="/wiki/Ronald_Reagan" title="Ronald Reagan">Ronald Reagan</a> tại <a href="/wiki/Reykjavik" class="mw-redirect" title="Reykjavik">Reykjavik</a>, ông đã "trao Liên Xô vào tay Mỹ" (trong hồi ký của mình, Reagan nói rằng ông ta đã bị sốc vì vui mừng khi biết một bộ phận trong giới chính trị cấp cao Liên Xô lại có tư tưởng chống Cộng). Sau này, năm 1999, tại trường đại học Mỹ ở Thổ Nhĩ Kỳ, Gorbachev tự thú nhận: "Mục tiêu của toàn bộ đời tôi là tiêu diệt chủ nghĩa cộng sản. Chính vì để đạt được mục tiêu này tôi đã sử dụng địa vị của mình trong Đảng và trong Nhà nước... Và để đạt được nó, tôi đã phải thay đổi toàn bộ Ban lãnh đạo Đảng cộng sản Liên Xô và Xô viết Tối cao cũng như Ban lãnh đạo ở tất cả các nước Cộng hoà. Tôi đã tìm kiếm những người ủng hộ để hiện thực hoá mục tiêu đó, trong số này đặc biệt có A. Yakovlev, Shevardnadze..."<a href="#cite_note-157">[152]</a>. Tuy nhiên, một số người khác cho rằng Gorbachev là một chính khách yếu kém nên các chính sách của ông ta mới dẫn tới sự tan rã của Liên Xô. Nikolai Ryzhkov nhận xét "Nhưng dù không kính trọng Gorbachev, tôi vẫn phải nói lại là ông ta không muốn làm tan rã đất nước, không muốn. Chỉ đơn giản là bằng những hành động ngu ngốc của mình, ông ta đã đưa đất nước đến thảm cảnh đó... Sai lầm của Gorbachev là: bao giờ cũng bắt đầu từ kinh tế, không quan tâm gì đến vấn đề Đảng và Nhà nước.". Còn <a href="/wiki/L%C3%BD_Quang_Di%E1%BB%87u" title="Lý Quang Diệu">Lý Quang Diệu</a> cho rằng "Cái ngày ông Gorbachev nói với quần chúng tại Moskva: không việc gì phải sợ KGB, tôi đã hít một hơi thật sâu. Tôi nghĩ con người này là một thiên tài thật sự... Cho tới khi tôi gặp ông ấy và tôi thấy ông ấy hoàn toàn lúng túng trước những gì đang xảy ra quanh mình. Ông ấy đã nhảy xuống phần rất sâu của bể nước mà không hề biết cách bơi.". Lý Quang Diệu nhận xét Gorbachev kém xa <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7ng_Ti%E1%BB%83u_B%C3%ACnh" title="Đặng Tiểu Bình">Đặng Tiểu Bình</a>, người đã cải cách dần dần mà không hề làm Trung Quốc tan rã.<a href="#cite_note-158">[153]</a> Đến năm 2016, trả lời phỏng vấn của đài BBC, Gorbachev cho rằng "Những gì xảy ra cho Liên Xô là tấn kịch đời tôi. Và là tấn bi kịch cho mọi người sống ở Liên Xô". Ông cho rằng các các lãnh đạo Cộng hòa Xô viết Nga, Belorussia và Ukraina, những người đã ký văn bản giải thể Liên Xô đã "Phản bội ngay sau lưng tôi... Họ đốt cả ngôi nhà chỉ để châm điếu thuốc. Chỉ để có quyền lực... Họ không thể làm thông qua biện pháp dân chủ (vì <a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD" title="Trưng cầu dân ý">trưng cầu dân ý</a> cho thấy 76% cử tri vẫn ủng hộ duy trì Liên Xô). Thế là họ phạm tội. Đó là đảo chính." và quyết định từ chức Tổng thống Liên Xô là vì "Chúng tôi đang đi tới nội chiến và tôi muốn tránh nó. Tôi không thể để điều đó xảy ra chỉ để bám níu quyền lực. Từ chức là thắng lợi của tôi.".<a href="#cite_note-159">[154]</a> Theo <a href="/w/index.php?title=Leon_Aron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leon Aron (trang không tồn tại)">Leon Aron</a>, việc Liên Xô tan rã là một điều rất bất ngờ, ngay cả với đa số nhà nghiên cứu về Liên Xô thời kỳ ấy. "Nhiều người cho rằng Liên Xô tan rã là do tình trạng kinh tế yếu kém, nhưng sự thực không phải như vậy". Vào năm 1985, Liên Xô vẫn có nguồn lực kinh tế, khoa học và nhân sự rất mạnh mẽ. Tình trạng thiếu hụt hàng tiêu dùng có diễn ra, điều kiện sống của người dân Liên Xô thấp hơn so với hầu hết các nước Đông Âu và chắc chắn không bằng so với các nước phát triển ở Phương Tây, nhưng vẫn ổn định và tốt hơn nhiều các nước đang phát triển, và Liên Xô đã từng trải qua nhiều giai đoạn gian khó hơn nhiều mà vẫn vượt qua được. Từ năm 1981 đến năm 1990, mức tăng trưởng GDP của Liên Xô, mặc dù có chậm lại, nhưng vẫn đạt 1,9% một năm, tốc độ này không chậm hơn so với nhiều nước phát triển cùng thời kỳ. Thâm hụt ngân sách vẫn ở dưới mức 9% GDP cho đến hết năm 1989, tỷ lệ mà hầu hết các nhà kinh tế cho là hoàn toàn có thể khắc phục được. Mức thu nhập của người dân Xô viết vẫn tiếp tục gia tăng trong 5 năm 1985-1990, ở mức độ trung bình trên 7% mỗi năm. Chi phí cho cuộc chiến ở Afganistan là khoảng 4 - 5 tỷ đôla (thời giá năm 1985), không đáng kể khi so với GDP của Liên Xô<a href="#cite_note-160">[155]</a>. Nguyên nhân cốt lõi của việc Liên Xô tan rã, theo Leon Aron, chính là từ trên xuống: những chính sách phá vỡ nguyên tắc Xô Viết, vừa liều lĩnh lại vừa bạc nhược của Gorbachev; sự chia rẽ nhân tâm được kích động bởi những bài viết của các nhà văn, nhà báo chống Nhà nước Liên Xô mà không bị ngăn chặn.. Sau này, Tổng thống Nga <a href="/wiki/Vladimir_Putin" class="mw-redirect" title="Vladimir Putin">Vladimir Putin</a> cho biết ông phản đối sự tan rã của Liên Xô. Ông cho rằng lẽ ra Liên bang Xô Viết đã không bị sụp đổ, nếu như Đảng Cộng sản Liên Xô tiến hành cải cách đúng hướng và không "thả cửa" cho những tư tưởng phá hoại đất nước của giới báo chí biến chất cũng như các phần tử cơ hội trong nội bộ Đảng.<a href="#cite_note-161">[156]</a>. Mặc dù vậy, bản thân Putin không có ý định đưa mô hình Nhà nước Liên Xô quay trở lại nước Nga bởi nó không phù hợp với bối cảnh hiện nay "Bất cứ ai không cảm thấy tiếc nuối vì sự sụp đổ của Liên Xô là kẻ không có trái tim. Bất cứ ai muốn khôi phục nó thì là kẻ không có não"<a href="#cite_note-162">[157]</a>. Khi nhận được câu hỏi về sự kiện nào trong lịch sử Nga mà ông muốn thay đổi nhất, Tổng thống Putin đáp ngắn gọn rằng: "Sự sụp đổ của Liên bang Xô Viết"<a href="#cite_note-163">[158]</a>. <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Hậu_quả_sau_khi_tan_rã">Hậu quả sau khi tan rã</h4>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=14" title="Sửa đổi phần “Hậu quả sau khi tan rã”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=14" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Hậu quả sau khi tan rã">sửa mã nguồn</a>]</div> Sau khi Liên Xô tan rã, lớp Đảng viên trung thành với chủ nghĩa cộng sản trong Đảng Cộng sản Liên Xô vừa căm phẫn cực độ, vừa bất lực. Tổng Tham mưu trưởng quân đội, <a href="/wiki/Anh_h%C3%B9ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Anh hùng Liên Xô">Anh hùng Liên Xô</a>, nguyên soái <a href="/wiki/Sergei_Fyodorovich_Akhromeev" class="mw-redirect" title="Sergei Fyodorovich Akhromeev">Sergei Fyodorovich Akhromeev</a> đã tự sát bằng khẩu súng ngắn từng theo ông suốt cuộc đời. Trong bức thư tuyệt mệnh, ông để lại sự phẫn nộ và than thở: "Tất cả những gì tôi phấn đấu cho Đảng đều đã tiêu tan... Tôi không thể sống khi tổ quốc của tôi bị hủy hoại và mọi thứ mà tôi coi là ý nghĩa nhất trong cuộc đời mình bị phá hủy"<a href="#cite_note-164">[159]</a>. Ngược lại, bộ phận cựu Đảng viên chống chủ nghĩa cộng sản nay đã đạt được mục đích. Họ giành rất nhiều đặc quyền đặc lợi trong chính phủ mới: 75% số quan chức bên cạnh tân tổng thống, 57,1% cán bộ trong những chính đảng mới và 73,4% quan chức của chính phủ mới ở Nga là cựu Đảng viên. Họ lợi dụng sự hỗn loạn về thương mại hoá, thị trường hoá để trực tiếp chiếm đoạt tài sản nhà nước thành tài sản riêng.<a href="#cite_note-165">[160]</a>. Sau khi Liên Xô tan rã, theo "<a href="/w/index.php?title=Li%E1%BB%87u_ph%C3%A1p_s%E1%BB%91c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liệu pháp sốc (trang không tồn tại)">liệu pháp sốc</a>" do người Mỹ tư vấn, chính phủ Nga tiến hành cưỡng chế <a href="/w/index.php?title=T%C6%B0_h%E1%BB%AFu_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tư hữu hóa (trang không tồn tại)">tư hữu hóa</a> trong lĩnh vực kinh tế<a href="#cite_note-baodatviet-140">[135]</a><a href="#cite_note-166">[161]</a>. Hồi thập niên 1980, Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô <a href="/wiki/Nikolai_Ryzhkov" class="mw-redirect" title="Nikolai Ryzhkov">Nikolai Ryzhkov</a> khi thảo luận về kế hoạch chuyển đổi nền kinh tế Liên Xô sang cơ chế thị trường đã từng cảnh báo "Các đồng chí sẽ phá nát đất nước này mất, nước ta tuyệt đối chưa sẵn sàng (cho những bước đi như vậy)! Các đồng chí hãy tưởng tượng xem, ví dụ suốt cả cuộc đời tôi, có ai đó luôn bảo tôi cần phải làm cái gì và đột nhiên tất cả bỏ hết và nói: tự xoay xở lấy! Và để mà có thể tự xoay xở được, ít nhất cũng phải mất có 1 đến 2 năm mò mẫm! Chúng ta hãy thực hiện một giai đoạn chuyển đổi nào đó. Cụ thể là trước mắt giao cho các nhà máy 50% công việc bằng các đơn đặt hàng nhà nước, còn 50% còn lại các nhà máy tự tìm đơn đặt hàng. Ít nhất, họ cũng có cái gì để mà làm việc chứ."<a href="#cite_note-baodatviet-140">[135]</a>. Nền kinh tế - chính trị thời hậu Liên Xô hoàn toàn chưa chuẩn bị gì cho giai đoạn quá độ và "liệu pháp sốc" cuối cùng đem lại vô số hậu quả bi kịch: các công ty quốc doanh bị bán cho tư nhân với mức giá rất rẻ mạt (ví dụ như <a href="/w/index.php?title=Zil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zil (trang không tồn tại)">Zil</a>, hãng sản xuất xe tải rất lớn với 100.000 công nhân, lại được bán với giá chỉ 16 triệu USD). Các trùm <a href="/wiki/T%C3%A0i_phi%E1%BB%87t" class="mw-redirect mw-disambig" title="Tài phiệt">tài phiệt</a> nhanh chóng thâu tóm nền kinh tế và lũng đoạn chính trường Nga.<a href="#cite_note-167">[162]</a> Kết quả rất nhanh là đưa đến một nền kinh tế tiêu điều và suy thoái nghiêm trọng. Đất nước nghèo đi nhanh chóng, hệ thống an sinh xã hội suy yếu, xã hội rơi vào hỗn loạn, phạm tội xảy ra tràn lan, phân hóa giàu nghèo tăng mạnh. Hàng chục vạn nhà khoa học và lao động có trình độ cao di cư sang phương Tây<a href="#cite_note-168">[163]</a>. Theo tài liệu của Bộ Nội vụ Nga, lúc đó toàn quốc xuất hiện hơn 8.000 băng nhóm tội phạm có tổ chức cỡ lớn. Trong Thông điệp tình hình đất nước năm 1996, <a href="/wiki/Boris_Yeltsin" class="mw-redirect" title="Boris Yeltsin">Boris Yeltsin</a> thừa nhận: "Nước Nga hiện nay đã vượt Italia, trở thành vương quốc băng đảng mafia lớn nhất thế giới". Số vụ giết người tăng nhanh, từ 14.300 vụ (năm 1990) tăng lên 29.800 vụ vào năm 2001. Bình quân cứ 100.000 dân thì có 1000 người phạm tội, tỷ lệ này ở mức cao nhất thế giới<a href="#cite_note-ReferenceD-169">[164]</a>. Nạn buôn người để phục vụ cho công nghiệp tình dục và các ngành công nghiệp khác phát triển tại nước Nga sau khi Liên Xô sụp đổ là điều chưa từng có dưới thời Xô Viết<a href="#cite_note-170">[165]</a>. <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RussianGDPperCapita.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/RussianGDPperCapita.jpg/300px-RussianGDPperCapita.jpg" decoding="async" width="300" height="268" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/RussianGDPperCapita.jpg/450px-RussianGDPperCapita.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/RussianGDPperCapita.jpg/600px-RussianGDPperCapita.jpg 2x" data-file-width="804" data-file-height="719" /></a><figcaption>GDP bình quân đầu người của Nga sụt giảm liên tục trong thập niên 1990, tới năm 2005 mới khôi phục lại mức của năm 1990, sau đó tăng trưởng mạnh (Nguồn: Ngân hàng Thế giới)</figcaption></figure> Từ năm 1991 đến năm 1999, tổng giá trị sản xuất trong nước (<a href="/wiki/GDP" class="mw-redirect" title="GDP">GDP</a>) của Nga giảm xuống 52% so năm 1990 (trong khi đó vào thời kỳ chiến tranh từ năm 1941 đến năm 1945 chỉ giảm 22%). Theo Ngân hàng Thế giới, <a href="/wiki/GDP_danh_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="GDP danh nghĩa">GDP danh nghĩa</a> bình quân đầu người của Nga đã giảm từ 3.429 USD/người năm 1989 xuống còn 1.331 USD/người vào năm 1999, nghĩa là chỉ còn 38,8% so với khi Liên Xô còn tồn tại<a href="#cite_note-171">[166]</a>. Mức suy thoái của Nga trong giai đoạn này thậm chí còn dài hơn và lớn hơn so với mức suy thoái của Mỹ trong thời kỳ <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng" title="Đại khủng hoảng">Đại khủng hoảng</a> (kéo dài 4 năm và chỉ sụt giảm ở mức 27%)<a href="#cite_note-172">[167]</a>. Sản xuất <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Công nghiệp">công nghiệp</a> giảm 64,5%, sản xuất nông nghiệp giảm 60,4%. Vật giá tăng cao hơn 5.000 lần. Số nhân công kỹ thuật ở Nga đã giảm từ 2,5 triệu xuống còn 800.000 trong giai đoạn 1991-2001, rất nhiều nhân tài khoa học đã bỏ ra nước ngoài. Chảy máu chất xám rất nặng nề, nghiên cứu khoa học kỹ thuật cũng bị đình trệ<a href="#cite_note-ReferenceE-173">[168]</a> <a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_y_t%E1%BA%BF" title="Hệ thống y tế">Hệ thống y tế</a> miễn phí và rộng khắp của Liên Xô bị hủy bỏ, hàng loạt bệnh viện công bị <a href="/w/index.php?title=T%C6%B0_h%E1%BB%AFu_h%C3%B3a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tư hữu hóa (trang không tồn tại)">tư hữu hóa</a>. Viện phí theo đó tăng chóng mặt, nhiều người dân không có đủ tiền đi chữa bệnh (điều chưa từng xảy ra dưới thời Liên Xô), tỷ lệ tử vong do bệnh tật cũng tăng lên. Từ năm 1992 trở đi, dân số nước Nga luôn có xu thế giảm. Tuổi thọ bình quân của người Nga năm 1990 là 69,2 tuổi, đến năm 2001 sụt còn 65,3 tuổi. Thậm chí, tuổi thọ bình quân của nam giới ở một số vùng giảm xuống chỉ còn 50 tuổi. Dân số Nga đã giảm từ 147 triệu (1990) xuống còn 145 triệu vào năm 2002<a href="#cite_note-ReferenceE-173">[168]</a> Dưới thể chế đa đảng, hệ thống nhà nước yếu ớt và việc thiếu vắng một lý tưởng đoàn kết xã hội, tinh thần dân tộc chủ nghĩa ở các nước cộng hòa cũ thuộc Liên Xô đã không ngừng dâng cao, khuynh hướng <a href="/wiki/Ly_khai" title="Ly khai">ly khai</a>, dân tộc hẹp hòi ngày càng trở nên trầm trọng. Thập niên 1990, hàng loạt các cuộc chiến tranh ly khai nổ ra tại các nước thành viên thuộc Liên Xô cũ, khiến hàng trăm ngàn người thiệt mạng. Quan niệm <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1o_%C4%91%E1%BB%A9c" title="Đạo đức">đạo đức</a> - tinh thần trong xã hội cũng trở nên hỗn loạn, luân lý xã hội và năng lực phân định đúng - sai biến mất, nền tảng đạo đức khủng hoảng toàn diện. Các giá trị đạo đức cũ mất hiệu lực, bị thực tế cuộc sống phủ định trong khi các giá trị đạo đức mới chưa hình thành. Một số phương tiện truyền thông tư nhân chỉ biết tập trung truyền bá các giá trị quan phương Tây, thực chất là khuyến khích người dân khéo léo vơ vét và theo đuổi lợi ích cá nhân, đặt đồng tiền lên trên hết, từ đó mất đi phẩm chất chính trực, yêu lao động vốn có của người dân Xô Viết.<a href="#cite_note-ReferenceF-174">[169]</a> Tại Nga và các nước Đông Âu, tầm ảnh hưởng của các Đảng cộng sản xuống thấp. Trong cuộc bầu cử Duma Quốc gia Nga năm 2016, <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng Cộng sản Nga (trang không tồn tại)">Đảng Cộng sản Nga</a> đạt được 13.4% tổng số phiếu bầu, qua đó giành được 42 ghế, đứng thứ 2 toàn quốc nhưng vẫn thấp hơn nhiều so với Đảng nước Nga thống nhất<a href="#cite_note-175">[170]</a>. Sự sụp đổ của Liên Xô sau này được tổng thống Nga <a href="/wiki/Vladimir_Vladimirovich_Putin" title="Vladimir Vladimirovich Putin">Putin</a> gọi là "thảm họa địa chính trị tồi tệ nhất thế kỷ XX. Đối với nước Nga, nó đã trở thành một bi kịch thực sự. Hàng triệu công dân và những người yêu nước của chúng ta bỗng nhiên thấy họ đang sống bên ngoài lãnh thổ Nga.". Ông cho rằng "Hậu quả sụp đổ còn tồi tệ hơn nhiều so với những gì mọi người nghĩ và những gì họ có thể nghi ngờ ngay cả trong những giấc mơ tồi tệ nhất của mình"<a href="#cite_note-putin-176">[171]</a>. Cựu Thủ tướng Nga <a href="/w/index.php?title=Evgeny_Primakov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evgeny Primakov (trang không tồn tại)">Evgeny Primakov</a> cho rằng: "Cái giá của sự sụp đổ Liên Xô là rất khủng khiếp, nền kinh tế Nga tổn thất còn nhiều hơn <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>. Sẽ là điên rồ nếu nói rằng đất nước này được hưởng lợi từ những năm 1990."<a href="#cite_note-177">[172]</a> Đảng Cộng sản Liên Xô biến mất, Liên Xô tan rã đã mang lại hậu quả tai hại cho nhân dân Liên Xô. Rất nhiều học giả Nga cũng rút ra kết luận rằng, Liên Xô tan rã làm cho phát triển kinh tế - xã hội tại Nga thụt lùi mấy chục năm<a href="#cite_note-178">[173]</a>. Viện sỹ khoa học xã hội Dobrinkov nhận xét vào năm 2003 rằng: "Trên thực tế, cái gọi là cải tổ khiến kinh tế nước Nga thụt lùi 20-30 năm, một số tổn thất tinh thần thì không thể nào đo đếm được"<a href="#cite_note-ReferenceD-169">[164]</a> Ngay cả nhà văn chống Xô viết là Maksimov, trước khi qua đời vào năm 1994 cũng cảm thấy ân hận về việc xóa bỏ Liên Xô: "Tôi chưa bao giờ nghĩ mình lại cảm thấy đau lòng như vậy... Tổ quốc của mình bị giày xéo thành như vậy, cứ như giương mắt mà nhìn mẹ mình bị hãm hiếp vậy. Không còn gì đau lòng hơn thế"<a href="#cite_note-ReferenceF-174">[169]</a>. Cựu Tổng thống Ukraina <a href="/wiki/Leonid_Kravchuk" class="mw-redirect" title="Leonid Kravchuk">Leonid Kravchuk</a>, một trong ba nhân vật hàng đầu tham gia ký kết hiệp định giải thể Liên Xô sau này đã nói: "Nếu như năm 1991, tôi biết được đất nước sẽ phát triển đến như cục diện như ngày hôm nay thì khi đó tôi đã nhất quyết chặt đứt cánh tay mình chứ không ký vào Hiệp định đó<a href="#cite_note-nhandan-179">[174]</a>. Phải đến khi Tổng thống Nga <a href="/wiki/Vladimir_Putin" class="mw-redirect" title="Vladimir Putin">Vladimir Putin</a> (một cựu sỹ quan tình báo Liên Xô) lên nắm quyền năm 2000, nước Nga mới dần khôi phục, đến năm 2005 thì GDP đầu người của Nga cuối cùng cũng đã trở lại mức của năm 1990. Nếu tính GDP đầu người của Nga theo sức mua của năm 2010 thì đến năm 2007, GDP đầu người của Nga đã về lại mức năm 1989 và sau đó tiếp tục tăng trưởng<a href="#cite_note-180">[175]</a>. Tới năm 2010, người Nga đã đạt mức thu nhập bình quân đầu người cao hơn dưới thời Liên Xô. Số người ủng hộ việc khôi phục Nhà nước Liên Xô với hệ thống chính trị giữ nguyên như trước kia đã giảm dần, theo một khảo sát năm 2016 chỉ có 12% số người được hỏi ủng hộ việc khôi phục nguyên trạng nhà nước Liên Xô, tuy nhiên 46% ủng hộ việc đoàn kết các nước cộng hòa Xô viết cũ trong một liên minh mới tương tự như <a href="/wiki/Li%C3%AAn_minh_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Liên minh châu Âu">Liên minh châu Âu</a>.<a href="#cite_note-washingtonpost-181">[176]</a>. Theo cuộc khảo sát của Sputnik Mneniya tại 9 nước trong số 11 quốc gia thuộc Liên Xô cũ vào năm 2016, phần lớn cư dân trên 35 tuổi (những người đã trải qua cuộc sống dưới thời Liên Xô) cho rằng cuộc sống ở Liên Xô tốt hơn so với thời kỳ sau khi đất nước tan rã. Ở Nga, 64% số người đã trải qua thời kỳ Liên Xô đánh giá rằng chất lượng cuộc sống thời đó cao hơn. Ở Ukraina, đồng ý với tuyên bố này có 60% số người trả lời, còn tỷ lệ cao nhất là ở <a href="/wiki/Armenia" title="Armenia">Armenia</a> (71%) và <a href="/wiki/Azerbaijan" title="Azerbaijan">Azerbaijan</a> (69%)<a href="#cite_note-182">[177]</a> Trong một cuộc thăm dò do <a href="/w/index.php?title=Trung_t%C3%A2m_Levada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trung tâm Levada (trang không tồn tại)">Trung tâm Levada</a> tổ chức vào tháng 4/2016, 56% người được hỏi cho biết họ mong muốn Liên Xô vẫn tồn tại. Một điều tra của Trung tâm Công luận Toàn Nga (VTsIOM) cho thấy 64% người Nga sẽ bỏ phiếu cho việc gìn giữ Liên Xô nếu như tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý vào năm 1991.<a href="#cite_note-183">[178]</a> Trong cuộc khảo sát của Trung tâm Levada năm 2016, 53% số người được hỏi nuối tiếc vì sự sụp đổ của hệ thống kinh tế kế hoạch hóa, 43% nuối tiếc cảm giác được sống trong một siêu cường<a href="#cite_note-washingtonpost-181">[176]</a>. Khảo sát của hai cơ quan điều tra dư luận ở Nga cho thấy: đa số người dân Liên Xô cũng không muốn đất nước Liên Xô tan rã. Cuối năm 2005, kết quả một cuộc điều tra dư luận của hai cơ quan độc lập nổi tiếng ở Nga cho thấy: 66% người Nga ngày nay cảm thấy nuối tiếc cho sự sụp đổ của Liên Xô; 76% số người cho rằng Liên Xô có rất nhiều điểm đáng để tự hào. 72% và 80% số người được hỏi lần lượt cho rằng Gorbachev và Yeltsin đã đẩy đất nước vào con đường sai lầm; chỉ có 1% số người được hỏi mong muốn sống dưới thời Yeltsin.<a href="#cite_note-nhandan-179">[174]</a>, 60% người Nga tin rằng: sự sụp đổ của Liên Xô gây nhiều tác hại nhiều hơn là lợi ích. Trong cơn đại hồng thủy đó, nhiều nước cộng hòa hậu Xô viết đã rơi vào bạo lực sắc tộc sau khi có được độc lập, khiến cả trăm ngàn người thiệt mạng. Một cuộc thăm dò đã được tiến hành trong năm 2016 cho thấy có 35% người Ukraina nuối tiếc về sự sụp đổ của Liên Xô, 50% không nuối tiếc và 15% thấy phân vân. Trong số này, người miền Đông Ukraina (đa số là người gốc Nga) có tỷ lệ tiếc nuối cao gấp đôi so với người miền Tây (muốn Ukraina gia nhập EU và NATO). Những người già từng sống trong thời kỳ đó, hoặc người đang thất nghiệp có tỷ lệ tiếc nuối cao hơn<a href="#cite_note-184">[179]</a>. Năm 1991, Tổng thống Hoa Kỳ George H.W. Bush đã bày tỏ cảm xúc sung sướng của mình nhân sự kiện Liên Xô sụp đổ: "Sự kiện vĩ đại nhất từng diễn ra trên thế giới trong suốt cuộc đời của tôi, trong toàn bộ cuộc đời của mỗi chúng ta, chính là sự kiện này đây: Nhờ vào ân sủng của Thiên Chúa, nước Mỹ đã chiến thắng cuộc Chiến tranh Lạnh" <a href="#cite_note-185">[180]</a>. Với việc Liên Xô sụp đổ, Hoa Kỳ trở thành siêu cường duy nhất còn tồn tại trên thế giới. Theo sử gia <a href="/w/index.php?title=Geoffrey_Roberts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geoffrey Roberts (trang không tồn tại)">Geoffrey Roberts</a>, trên bình diện thế giới, sự sụp đổ của Liên Xô khiến phương Tây không còn một đối trọng đủ mạnh mẽ, thế giới ngày nay vẫn còn xa mới có thể gọi là an toàn.<a href="#cite_note-186">[181]</a> Theo tiến sĩ <a href="/w/index.php?title=Marcus_Papadopoulos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marcus Papadopoulos (trang không tồn tại)">Marcus Papadopoulos</a>, một chuyên gia về Nga, việc Liên Xô sụp đổ khiến cho sự can thiệp của Mỹ và phương Tây vào công việc nội bộ của các nước tăng mạnh, với các vi phạm luật pháp quốc tế ở mức độ chưa từng thấy. Nếu Liên Xô còn tồn tại thì những cuộc chiến tranh của phương Tây tấn công <a href="/wiki/Nam_T%C6%B0" title="Nam Tư">Nam Tư</a>, <a href="/wiki/Iraq" title="Iraq">Iraq</a>, <a href="/wiki/Libya" title="Libya">Libya</a>, <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syria</a>... sự trỗi dậy của chủ nghĩa khủng bố và Hồi giáo cực đoan sẽ không bao giờ xảy ra<a href="#cite_note-187">[182]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chính_trị">Chính trị</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=15" title="Sửa đổi phần “Chính trị”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=15" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chính trị">sửa mã nguồn</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Lập_pháp">Lập pháp</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=16" title="Sửa đổi phần “Lập pháp”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=16" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Lập pháp">sửa mã nguồn</a>]</div> Liên Xô là quốc gia theo mô hình <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> đầu tiên trên thế giới, mô hình chính trị của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_(h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7)" title="Nhà nước Xô viết (hệ thống chính phủ)">nhà nước Liên Xô</a> là hình mẫu chung cho các quốc gia <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a> khác. Khác với đa số các nhà nước cộng hòa khác trên thế giới theo nguyên tắc <a href="/wiki/Tam_quy%E1%BB%81n_ph%C3%A2n_l%E1%BA%ADp" class="mw-redirect" title="Tam quyền phân lập">tam quyền phân lập</a>, hệ thống chính trị Xô viết theo nguyên tắc <a href="/wiki/%C4%90%C6%B0%E1%BB%9Dng_l%E1%BB%91i_t%E1%BA%ADp_trung_d%C3%A2n_ch%E1%BB%A7" class="mw-redirect" title="Đường lối tập trung dân chủ">tập trung dân chủ</a>. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" class="mw-redirect" title="Đảng Cộng sản">Đảng Cộng sản</a> lãnh đạo tối cao và toàn diện mọi mặt: chính trị, xã hội, kinh tế, văn hóa (điều 6 <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hiến pháp Liên Xô">Hiến pháp Liên Xô</a>). "Cơ quan quyền lực cao nhất" của Liên Xô là <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xô viết Tối cao Liên Xô">Xô viết Tối cao Liên Xô</a> (Верховный Совет), có cả ba quyền lập pháp, hành pháp và tư pháp và trực tiếp đảm nhiệm chức năng lập pháp. Cơ quan thường trực của <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao" class="mw-disambig" title="Xô viết Tối cao">Xô viết Tối cao</a> là <a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a>. Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô là nguyên thủ quốc gia trên danh nghĩa, nhưng <a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%E1%BB%A6y_ban_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô (trang không tồn tại)">Tổng Bí thư Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản</a> mới là nhân vật số một. (Từ năm 1988 "cơ quan quyền lực cao nhất" là <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_h%E1%BB%99i_%C4%90%E1%BA%A1i_bi%E1%BB%83u_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đại hội Đại biểu Nhân dân Liên Xô">Đại hội Đại biểu Nhân dân</a>, cơ quan thường trực của nó là Xô viết Tối cao). Ở các cấp địa phương "cơ quan quyền lực cao nhất" là Xô viết địa phương do nhân dân bầu. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tư_pháp">Tư pháp</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=17" title="Sửa đổi phần “Tư pháp”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=17" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tư pháp">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Supreme_Soviet_1982.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Supreme_Soviet_1982.jpg/270px-Supreme_Soviet_1982.jpg" decoding="async" width="270" height="192" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Supreme_Soviet_1982.jpg/405px-Supreme_Soviet_1982.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Supreme_Soviet_1982.jpg/540px-Supreme_Soviet_1982.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="728" /></a><figcaption><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_Cung_%C4%91i%E1%BB%87n_Kremlin" title="Đại Cung điện Kremlin">Đại Cung điện Kremlin</a>, thủ phủ của bang <a href="/wiki/X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Xô viết Tối cao Liên Xô">Xô viết Tối cao Liên Xô</a>, 1982</figcaption></figure>Xô viết Tối cao bầu ra <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô">Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng</a> (Thủ tướng) và phê chuẩn thành phần <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô">Hội đồng Bộ trưởng</a> (Chính phủ) là cơ quan chấp hành của nó, đảm nhiệm chức năng hành pháp ở trung ương. Tương tự, Xô viết địa phương bầu ra Ủy ban hành chính (Испольнительный коммитет, viết tắt là Исполком - Ispolkom) để đảm nhiệm chức năng hành pháp ở địa phương. Xô viết Tối cao cũng bầu Chánh án Tòa án Tối cao đứng đầu cơ quan tư pháp trung ương là <a href="/w/index.php?title=To%C3%A0_%C3%A1n_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Toà án Tối cao Liên Xô (trang không tồn tại)">Toà án Tối cao</a>. Xô viết địa phương bầu chánh án toà án các cấp địa phương. <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hiến pháp Liên Xô">Hiến pháp Liên Xô</a> cũng quy định về các quyền cơ bản của công dân như quyền tự do ngôn luận, quyền tự do hội họp, tự do <a href="/wiki/T%C3%ADn_ng%C6%B0%E1%BB%A1ng" title="Tín ngưỡng">tín ngưỡng</a>... như các nhà nước hiện đại khác trên thế giới. Nhưng về thực chất đặc điểm nổi bật của hệ thống chính trị của Liên Xô là sự bao trùm của Đảng Cộng sản lên hệ thống chính trị. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a> (Коммунистическая партия Советского Союза - КПСС) là cơ quan lãnh đạo theo hiến pháp quy định, không do dân bầu. Để bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, Liên Xô áp dụng hệ thống nhân sự theo "Nomenclatura" nghĩa là hệ thống cơ cấu cán bộ theo sự chỉ định của Đảng: ở mỗi cấp chính quyền hành chính, Xô viết hoặc tư pháp thì luôn song hành với đảng ủy (Parkom - Партийный коммитет viết tắt là Парком). Các đảng viên lãnh đạo đảng ủy (hay Parkom) luôn nắm các vị trí chi phối của các Xô viết theo một tỷ lệ đảm bảo sự lãnh đạo: ứng cử viên vào các Xô viết đều phải được sự đề cử của các Parkom và các liên danh ứng cử của đảng viên và người ngoài đảng bao giờ cũng có một tỷ lệ áp đảo của đảng viên. Đối với cơ quan hành pháp cũng vậy các chức vụ lãnh đạo của các Ispolkom là từ các Parkom, thường thì các phó bí thư đảng ủy là chủ tịch các uỷ ban hành chính (Ispolkom). Các Xô viết và các Ủy ban hành chính các cấp phải chấp hành các chỉ thị của cấp trên theo ngành dọc của mình và các chỉ thị, nghị quyết của Ủy ban đảng đồng cấp của địa phương mình và thường các chỉ đạo này là nhất quán với nhau. Ở cấp các nước Cộng hòa và cấp Liên bang cũng vậy: Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Chủ tịch Xô viết tối cao, Chánh án Toà án tối cao thường là các Ủy viên <a href="/wiki/B%E1%BB%99_Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_%E1%BB%A6y_ban_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Bộ Chính trị Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô">Bộ chính trị</a> của Đảng, đôi khi Tổng bí thư kiêm luôn Chủ tịch Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao (như Brezhnev) hoặc Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng (như Khrushchov). Các Bộ trưởng thường là Ủy viên Bộ chính trị hoặc Trung ương Đảng. Khi họp Chính phủ hoặc Đoàn Chủ tịch Xô viết tối cao thì thực tế là họp Bộ Chính trị mở rộng. Nhân sự các nhiệm kỳ của các cơ quan chính trị, nhà nước trùng với nhân sự của đại hội Đảng, khi một cá nhân thôi chức tại Parkom thì họ cũng thôi nhiệm vụ tại Xô viết hoặc Ispolkom... Tại Liên Xô chỉ đạo của Đảng là trực tiếp: Đảng ủy có thể đưa ra các chỉ đạo thẳng đến các Xô viết và các Ủy ban hành chính chứ không cần thiết phải biến các nghị quyết đảng đó thành các văn bản của các cơ quan này nữa. Hệ thống chính trị như vậy của nhà nước Liên Xô làm xã hội Xô viết mang đặc tính tập trung quyền lực rất lớn của Đảng. Có lúc nào đó đặc tính này có thể mang lại tác dụng tốt, đảm bảo sự lãnh đạo và thực hiện nhanh chóng, nhất quán về một chính sách mà không bị cuốn vào những tranh cãi mất thời gian, nhưng đồng thời các cấp ủy gần như không bị nhân dân kiểm soát mà chỉ phải chịu sự giám sát từ hệ thống kiểm tra trong nội bộ đảng, nếu hệ thống giám sát mà bị buông lỏng thì dễ dẫn đến hiện tượng lạm dụng quyền lực của các cấp ủy, hiện tượng vi phạm các quyền tự do của công dân được hiến pháp quy định, cũng như các tiêu cực khác ví dụ tình trạng không quy được trách nhiệm cá nhân... Trong giai đoạn sau của Liên Xô, hệ thống giám sát bắt đầu bị buông lỏng vào thời Khruschov, và phát tác vào thời kỳ được gọi là "thời kỳ trì trệ" thập niên 1980. Để hạn chế các khiếm khuyết của hệ thống chính trị một đảng lãnh đạo tập quyền tập trung như vậy, năm <a href="/wiki/1985" title="1985">1985</a> Tổng bí thư <a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Gorbachov</a> đã tiến hành cải cách chính trị. Cuộc cải cách chính trị của Gorbachov có mục đích giảm bớt sự lãnh đạo của Đảng đối với các cơ cấu nhà nước và xã hội, cho phép thành lập hàng loạt các tổ chức hội đoàn, <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_d%C3%A2n_s%E1%BB%B1" title="Xã hội dân sự">xã hội dân sự</a>, <a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_phi_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7" title="Tổ chức phi chính phủ">tổ chức phi chính phủ</a>... nhưng chính sách này là phản tác dụng, gây ra khủng hoảng chính trị và dẫn đến sự tan rã của Liên Xô. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Danh_sách_lãnh_đạo">Danh sách lãnh đạo</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=18" title="Sửa đổi phần “Danh sách lãnh đạo”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=18" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Danh sách lãnh đạo">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách lãnh tụ Liên Xô">Danh sách lãnh tụ Liên Xô</a> và <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô</a></div> <table class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center;"> <caption> </caption> <tbody><tr> <th style="width:3%;">Số thứ tự </th> <th>Lãnh tụ </th> <th>Hình ảnh </th> <th>Sinh </th> <th>Mất </th> <th>Bắt đầu </th> <th>Kết thúc </th> <th>Ghi chú </th></tr> <tr> <td>1 </td> <td><a href="/wiki/Vladimir_Ilyich_Lenin" title="Vladimir Ilyich Lenin">Vladimir Ilyich Lenin</a> </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Lenin_1920.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Lenin_1920.jpg/100px-Lenin_1920.jpg" decoding="async" width="100" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Lenin_1920.jpg/150px-Lenin_1920.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Lenin_1920.jpg/200px-Lenin_1920.jpg 2x" data-file-width="2112" data-file-height="3200" /></a> </td> <td>(1870-04-22)22 tháng 4 năm 1870 </td> <td>21 tháng 1 năm 1924(1924-01-21) (53 tuổi) </td> <td>8 tháng 11 năm 1917 </td> <td>21 tháng 1 năm 1924 </td> <td>Lãnh tụ đầu tiên của Đảng Cộng sản Liên Xô Người sáng lập Nhà nước Xô viết Thủ tướng đầu tiên của Liên Xô </td></tr> <tr> <td>2 </td> <td><a href="/wiki/Iosif_Vissarionovich_Stalin" title="Iosif Vissarionovich Stalin">Joseph Stalin</a> </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Stalin_Museum_Batumi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Stalin_Museum_Batumi.jpg/100px-Stalin_Museum_Batumi.jpg" decoding="async" width="100" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Stalin_Museum_Batumi.jpg/150px-Stalin_Museum_Batumi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Stalin_Museum_Batumi.jpg/200px-Stalin_Museum_Batumi.jpg 2x" data-file-width="2318" data-file-height="3090" /></a> </td> <td>(1878-12-18)18 tháng 12 năm 1878 </td> <td>5 tháng 3 năm 1953(1953-03-05) (74 tuổi) </td> <td>3 tháng 4 năm 1922 </td> <td>5 tháng 3 năm 1953 </td> <td>Ông được bầu làm <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Bí thư</a> vào ngày 3 tháng 4 năm 1922 và đồng thời giữ chức Chủ tịch Ủy ban Nhân dân Liên Xô (đổi tên thành <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô">Hội đồng Bộ trưởng Liên Xô</a>) từ năm 1941. Ông là Lãnh đạo tối cao từ ngày 21 tháng 1 năm 1924 đến ngày 5 tháng 3 năm 1953. Năm 1952, Đại hội CPSU toàn quốc lần thứ 19 đã hủy chức Tổng Bí thư, và ông được bầu làm Bí thư Ủy ban Trung ương CPSU (đứng đầu). </td></tr> <tr> <td>3 </td> <td><a href="/wiki/Nikita_Sergeyevich_Khrushchyov" title="Nikita Sergeyevich Khrushchyov">Nikita Khrushchyov</a> </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Nikita_Khruchchev_Colour.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Nikita_Khruchchev_Colour.jpg/100px-Nikita_Khruchchev_Colour.jpg" decoding="async" width="100" height="128" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Nikita_Khruchchev_Colour.jpg/150px-Nikita_Khruchchev_Colour.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Nikita_Khruchchev_Colour.jpg/200px-Nikita_Khruchchev_Colour.jpg 2x" data-file-width="427" data-file-height="545" /></a> </td> <td>(1894-04-17)17 tháng 4 năm 1894 </td> <td>11 tháng 9 năm 1971(1971-09-11) (77 tuổi) </td> <td>7 tháng 9 năm 1953 </td> <td>14 tháng 10 năm 1964 </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Bí thư thứ nhất Ủy ban Trung ương CPSU</a>, đồng thời <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BB%A9ng_%C4%91%E1%BA%A7u_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Người đứng đầu chính phủ Liên Xô">chủ trì Hội đồng Bộ trưởng</a> từ 1958 đến 1964 </td></tr> <tr> <td>4 </td> <td><a href="/wiki/Leonid_Ilyich_Brezhnev" title="Leonid Ilyich Brezhnev">Leonid Brezhnev</a> </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Brezhnev-color.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Brezhnev-color.jpg/100px-Brezhnev-color.jpg" decoding="async" width="100" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Brezhnev-color.jpg/150px-Brezhnev-color.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b8/Brezhnev-color.jpg/200px-Brezhnev-color.jpg 2x" data-file-width="519" data-file-height="768" /></a> </td> <td>(1906-12-19)19 tháng 12 năm 1906 </td> <td>10 tháng 11 năm 1982(1982-11-10) (75 tuổi) </td> <td>14 tháng 10 năm 1964 </td> <td>10 tháng 11 năm 1982 </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Bí thư thứ nhất Ủy ban Trung ương CPSU</a> (đổi tên thành Tổng Bí thư vào ngày 8 tháng 4 năm 1966). <a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> từ 1960-1964 và 1977-1982 </td></tr> <tr> <td>5 </td> <td><a href="/wiki/Yuri_Vladimirovich_Andropov" title="Yuri Vladimirovich Andropov">Yuri Andropov</a> </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ANDROPOV1980S.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/ANDROPOV1980S.jpg/100px-ANDROPOV1980S.jpg" decoding="async" width="100" height="129" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/ANDROPOV1980S.jpg/150px-ANDROPOV1980S.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/ANDROPOV1980S.jpg 2x" data-file-width="199" data-file-height="257" /></a> </td> <td>(1914-06-15)15 tháng 6 năm 1914 </td> <td>9 tháng 2 năm 1984(1984-02-09) (69 tuổi) </td> <td>12 tháng 11 năm 1982 </td> <td>9 tháng 2 năm 1984 </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương CPSU</a> và Chủ tịch <a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> </td></tr> <tr> <td>6 </td> <td><a href="/wiki/Konstantin_Ustinovich_Chernenko" title="Konstantin Ustinovich Chernenko">Konstantin Chernenko</a> </td> <td><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Cernenko_(upscale).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Cernenko_%28upscale%29.jpg/120px-Cernenko_%28upscale%29.jpg" decoding="async" width="120" height="142" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Cernenko_%28upscale%29.jpg/181px-Cernenko_%28upscale%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Cernenko_%28upscale%29.jpg/241px-Cernenko_%28upscale%29.jpg 2x" data-file-width="1737" data-file-height="2048" /></a><figcaption></figcaption></figure> </td> <td>(1911-09-24)24 tháng 9 năm 1911 </td> <td>10 tháng 3 năm 1985(1985-03-10) (73 tuổi) </td> <td>13 tháng 2 năm 1984 </td> <td>10 tháng 3 năm 1985 </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương CPSU</a> và Chủ tịch <a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a> </td></tr> <tr> <td>7 </td> <td><a href="/wiki/Mikhail_Sergeyevich_Gorbachyov" title="Mikhail Sergeyevich Gorbachyov">Mikhail Gorbachyov</a> </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg/100px-Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="100" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg/150px-Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg/200px-Mikhail_Gorbachev_in_the_White_House_Library_%28cropped%29.jpg 2x" data-file-width="767" data-file-height="1036" /></a> </td> <td>(1931-03-02)2 tháng 3 năm 1931 </td> <td>30 tháng 8 năm 2022(2022-08-30) (91 tuổi) </td> <td>11 tháng 3 năm 1985 </td> <td>24 tháng 8 năm 1991 </td> <td><a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_B%C3%AD_th%C6%B0_%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng Bí thư Đảng Cộng sản Liên Xô">Tổng Thư ký Ủy ban Trung ương CPSU</a>, ngày 1 tháng 8 năm 1988 đến ngày 25 tháng 5 năm 1989 Chủ tịch <a href="/wiki/%C4%90o%C3%A0n_Ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_T%E1%BB%91i_cao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô">Đoàn Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô</a>, ngày 25 tháng 5 năm 1989 đến ngày 15 tháng 3 năm 1990, Chủ tịch Xô viết Tối cao Liên Xô, ngày 15 tháng 3 năm 1990 <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tổng thống Liên Xô">tổng thống Liên Xô</a> từ ngày 25 tháng 12 năm 1991 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kinh_tế">Kinh tế</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=19" title="Sửa đổi phần “Kinh tế”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=19" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Kinh tế">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Kinh tế Liên Xô">Kinh tế Liên Xô</a> và <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Comecon.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Comecon.png/270px-Comecon.png" decoding="async" width="270" height="118" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Comecon.png/405px-Comecon.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Comecon.png/540px-Comecon.png 2x" data-file-width="1425" data-file-height="625" /></a><figcaption><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_t%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_kinh_t%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Hội đồng tương trợ kinh tế">Hội đồng tương trợ kinh tế</a>, một hợp tác kinh tế giữa nhiều nước xã hội chủ nghĩa mà Liên Xô chủ trì</figcaption></figure> Mô hình hệ thống kinh tế Liên Xô cơ bản là kinh tế nhà nước, là nền kinh tế phi cạnh tranh, không định hướng theo <a href="/wiki/Th%E1%BB%8B_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Thị trường">thị trường</a>, chịu sự lãnh đạo của Đảng và tập trung hóa, kế hoạch hóa cao độ cả ở cấp vi mô và vĩ mô. Đây cũng là mô hình kinh tế chung của các Quốc gia xã hội chủ nghĩa. <ul><li>Nền kinh tế nhà nước tập trung: Tuy trong nền kinh tế Xô viết còn có thành phần kinh tế tập thể trong nông nghiệp là các <a href="/w/index.php?title=N%C3%B4ng_trang_t%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nông trang tập thể (trang không tồn tại)">nông trang tập thể</a> (Kolkhoz – Коллективное хозяйство, viết tắt là Колхоз), nhưng tỷ trọng áp đảo trong kinh tế là thành phần nhà nước với các nhà máy xí nghiệp trong công nghiệp và <a href="/w/index.php?title=N%C3%B4ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c_doanh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nông trường quốc doanh (trang không tồn tại)">nông trường quốc doanh</a> Sovkhoz (Советское хозяйство, viết tắt là Совхоз) trong nông nghiệp, đây là nền kinh tế nhà nước, tập trung điển hình nhất.</li> <li>Đảng lãnh đạo toàn bộ nền kinh tế: Các định hướng dài hạn của nền kinh tế đất nước và địa phương được thông qua tại Đại hội Đảng các cấp và các cấp ủy Đảng chỉ đạo trực tiếp việc thi hành chính sách kinh tế và giải quyết các khúc mắc trong quá trình kinh tế.</li> <li>Kế hoạch hóa cao độ: Đại hội Đảng xác định các nhiệm vụ ưu tiên của nền kinh tế và phác thảo ra các chỉ tiêu kinh tế quan trọng của một thời kỳ dài thường là 5 năm và định hướng dài 10 năm, đó là cơ sở để kế hoạch hóa. Sau đó Gosplan Liên Xô (Cơ quan kế hoạch nhà nước – Госплан) sẽ lập ra kế hoạch cho các <a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_n%C4%83m_n%C4%83m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch năm năm (trang không tồn tại)">kế hoạch năm năm</a>, đôi khi có <a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_b%E1%BA%A3y_n%C4%83m&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch bảy năm (trang không tồn tại)">kế hoạch bảy năm</a> với các chỉ số kinh tế cụ thể cho thời hạn 5 năm và từng năm cụ thể. Các kế hoạch của Gosplan sẽ được chuyển giao cho các <a href="/w/index.php?title=B%E1%BB%99_kinh_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bộ kinh tế (trang không tồn tại)">Bộ kinh tế</a>. Bộ sẽ lập kế hoạch chi tiết cho ngành mình và giao các chỉ tiêu kinh tế cho các doanh nghiệp dưới sự chủ quản của bộ. Các doanh nghiệp trên cơ sở kế hoạch được giao sẽ tính toán các nguồn lực và có thể đệ trình kế hoạch sản xuất lên các cơ quan chủ quản để đề nghị hiệu chỉnh. Một khi kế hoạch được thông qua đó sẽ là pháp lệnh nhà nước. Để đảm bảo tài chính cho các kế hoạch sản xuất các doanh nghiệp sẽ nhận được tiền theo kế hoạch từ Gosbank (Ngân hàng nhà nước – Госбанк) và nhận nhiên, nguyên vật liệu và các sản phẩm trung gian theo kế hoạch từ Gossnab (Cung ứng nhà nước – Госснабжение). Việc lập kế hoạch được thực hiện rất chi tiết: thậm chí Gosplan quy định đến cả giá bán buôn và bán lẻ của các loại sản phẩm, như vậy sẽ rất phức tạp, Gosplan của Liên Xô thực sự là một cơ quan ngang bộ với chức năng đặc biệt của <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chính phủ Liên Xô">chính phủ Liên Xô</a> thường do một Ủy viên Bộ chính trị - <a href="/w/index.php?title=Ph%C3%B3_ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%8Bch_h%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_b%E1%BB%99_tr%C6%B0%E1%BB%9Fng_ph%E1%BB%A5_tr%C3%A1ch_kinh_t%E1%BA%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phó chủ tịch hội đồng bộ trưởng phụ trách kinh tế (trang không tồn tại)">Phó chủ tịch hội đồng bộ trưởng phụ trách kinh tế</a> chỉ đạo với đội ngũ đông đảo các chuyên gia kinh tế, các nhà quản lý kế hoạch. Vì những lý do trên nền kinh tế của Liên Xô là nền kinh tế phi cạnh tranh và phi thị trường.</li></ul> Những đặc điểm tập trung hóa, kế hoạch hóa cao độ dưới sự lãnh đạo của Đảng như vậy có tác dụng dễ dàng tập trung được nguồn lực quốc gia cho các mục tiêu trọng điểm, những ưu tiên của đất nước ví dụ điển hình như quá trình <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_h%C3%B3a" title="Công nghiệp hóa">Công nghiệp hóa</a> những năm 1930 đã thành công bất kể các căng thẳng của nền kinh tế, cũng như các dự án <a href="/w/index.php?title=C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p_qu%E1%BB%91c_ph%C3%B2ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Công nghiệp quốc phòng (trang không tồn tại)">công nghiệp quốc phòng</a> và các dự án khoa học lớn khác của Liên Xô sau này. Kinh tế có kế hoạch và tách xa thị trường nên kinh tế Liên Xô tránh được <a href="/wiki/L%E1%BA%A1m_ph%C3%A1t" title="Lạm phát">lạm phát</a>, tránh được các <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_kinh_t%E1%BA%BF_(Marx)" title="Khủng hoảng kinh tế (Marx)">khủng hoảng</a> và các rủi ro của thị trường như trong các nền <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">kinh tế tư bản chủ nghĩa</a>, giá cả có khi được duy trì cố định trong vài chục năm. Nhưng về sau, thì kinh tế Liên Xô thường không gắn liền với hiệu quả kinh tế nên thường gây lãng phí rất lớn: kinh tế phát triển nhanh nhờ khai thác các nguồn tài nguyên thiên nhiên nhưng năng suất lao động tăng không tương xứng. Việc lập kế hoạch chi tiết vẫn không thể nào sát được với thực tế cuộc sống, không thể tính được hết các yếu tố cung cầu, mức giá làm cho cung cân bằng với cầu. Các kế hoạch kinh tế không thể phân phối và sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả nhất, các chỉ tiêu phát triển được duy trì cao nhưng <a href="/wiki/M%E1%BB%A9c_s%E1%BB%91ng" title="Mức sống">mức sống</a> của người dân tăng ngày càng chậm lại. Nền kinh tế không linh hoạt: một doanh nghiệp không hoàn thành kế hoạch sẽ ảnh hưởng lây lan, do đó kế hoạch được coi như pháp lệnh nhà nước và có tính bắt buộc rất cao. Vì kế hoạch hóa mang nhiều tính mệnh lệnh quan liêu và không sát nhu cầu xã hội khiến hàng hóa Liên Xô có chất lượng và tính cạnh tranh ngày càng thấp so với nước ngoài. Giá cả cố định trong một thời gian khá dài cộng với thu nhập tăng đều, điều này là có lợi cho đời sống của các tầng lớp dân cư, sức mua của người dân tăng cao, nhưng ngược lại sức mua tăng mà sản lượng và chất lượng hàng tiêu dùng không tăng kịp theo yêu cầu của xã hội nên gây nên nạn khan hiếm hàng hóa, tạo "văn hóa xếp hàng" ở mọi nơi, gây bức xúc trong dân chúng nhất là dân thành thị. Lợi ích doanh nghiệp và người lao động phụ thuộc vào việc hoàn thành và vượt chỉ tiêu kế hoạch được giao mà ít có áp lực cạnh tranh (ở Liên Xô cạnh tranh chỉ dưới hình thức <a href="/w/index.php?title=Thi_%C4%91ua_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thi đua Xã hội chủ nghĩa (trang không tồn tại)">thi đua Xã hội chủ nghĩa</a>). Từ những năm 1960, khi thị hiếu của người dân nâng cao, việc thi đua vượt chỉ tiêu tạo nên một số loại hàng hóa dư thừa lớn trong xã hội, nhưng một số loại hàng hóa khác thì lại bị thiếu do chính phủ không đầu tư sản xuất. Kết quả là một số loại hàng hóa thì thừa nhiều, một số khác thì lại thiếu gây mất cân đối trong nền kinh tế. Hàng hóa dư thừa cũng ít khi được Liên Xô xuất khẩu để kiếm lợi nhuận, mà nhiều khi được viện trợ cho các nước nghèo ở châu Á, châu Phi dưới hình thức viện trợ không hoàn lại. Việc không có cạnh tranh và sản xuất theo kế hoạch đồng thời thiếu những biện pháp khuyến khích tăng năng suất làm cho người lao động mất động lực dẫn đến sự sa sút kỷ luật và sự hăng hái lao động, làm nảy sinh thói bàng quan, vô trách nhiệm. Vào những năm Stalin và trong chiến tranh, người lao động làm việc dưới ảnh hưởng của tinh thần yêu nước và kỷ luật sắt, chính sách công nghiệp hóa có hiệu quả cao nên không có sự sa sút, nhưng về sau vì kém động lực kinh tế nên chiều hướng làm biếng dần trở nên phổ biến trong tâm lý người lao động. Đồng thời cách trả lương lao động mang tính bình quân chủ nghĩa không khuyến khích tính năng động và làm bất mãn những người muốn làm giàu. Để khuyến khích người lao động, từ những năm cuối thập kỷ 1970 Liên Xô cho áp dụng khoán sản phẩm trong các xí nghiệp công nghiệp ở phạm vi tổ đội lao động (Бригадный подряд) nhưng kết quả chỉ thành công hạn chế và không gây được động lực lớn. Tác giả Gregory ở <a href="/w/index.php?title=Vi%E1%BB%87n_Hoover&action=edit&redlink=1" class="new" title="Viện Hoover (trang không tồn tại)">Viện Hoover</a>, trong một bài luận năm 2018, tóm tắt các điểm yếu của nền kinh tế Liên Xô gồm: điểm yếu lớn nhất là lập kế hoạch dựa trên cân đối nguyên vật liệu, và ở mức độ nhẹ hơn là ràng buộc ngân sách mềm.<a href="#cite_note-gregory_hoover-188">[183]</a> Liên Xô chỉ lập kế hoạch chi tiết đến từng giao dịch cho một số sản phẩm chiến lược, còn các sản phẩm khác chỉ được lập kế hoạch ở mức độ tổng sản lượng. Tất cả mọi kế hoạch đều chỉ là dự thảo, có thể được điều chỉnh bất cứ lúc nào. Việc áp dụng công nghệ mới hoặc làm giảm chi phí sản xuất không được đưa vào kế hoạch. Cơ quan lập kế hoạch không thể cân đối cung cầu bằng cách nâng hoặc hạ giá, vì vậy họ cân đối cung cầu bằng cách so sánh những vật liệu nào đang có sẵn với những vật liệu cần có - gọi là cân đối nguyên vật liệu.<a href="#cite_note-gregory_hoover-188">[183]</a> Năm 1938 chỉ có 379 sự cân đối nguyên vật liệu ở trung ương được chuẩn bị cho một nền kinh tế có hàng triệu mặt hàng. Những sự cân đối này lại dựa trên những thông tin sai lệch. Các nhà sản xuất phải vận động để được phân bổ những mục tiêu thấp, che giấu năng lực sản xuất thật của họ. Những người sử dụng sản phẩm <a href="/wiki/C%C3%B4ng_nghi%E1%BB%87p" title="Công nghiệp">công nghiệp</a> trong phép cân đối, ngược lại, lại khai vống lên những gì họ cần, để bảo đảm việc hoàn thành kế hoạch của riêng họ. Kế hoạch của mỗi năm là kế hoạch của năm trước đó cộng thêm một số điều chỉnh nhỏ. Việc này được áp dụng đến thập niên 1980, làm cho nền kinh tế giảm động lực tạo ra sản phẩm mới và áp dụng công nghệ mới bởi vì chúng đòi hỏi phải thiết kế lại hệ thống các cân đối.<a href="#cite_note-gregory_hoover-188">[183]</a> <a href="/w/index.php?title=Janos_Kornai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Janos Kornai (trang không tồn tại)">Janos Kornai</a>, trong một nghiên cứu năm 1986, chỉ ra ràng buộc ngân sách mềm - xảy ra khi tương quan thu bù chi của doanh nghiệp không được tôn trọng - là một nguyên nhân khác làm suy yếu kinh tế xã hội chủ nghĩa.<a href="#cite_note-gregory_hoover-188">[183]</a><a href="#cite_note-189">[184]</a><a href="#cite_note-190">[185]</a> Các doanh nghiệp thua lỗ không được phép phá sản, vì sẽ làm ảnh hưởng dây chuyền tới toàn bộ kế hoạch, do đó ngân hàng trung ương đã thường xuyên phát hành tiền để cứu chúng.<a href="#cite_note-gregory_hoover-188">[183]</a> Những điểm yếu này tác động nhiều vào nông nghiệp Xô viết khiến nó trở nên già cỗi, nông nghiệp và nông thôn chậm <a href="/wiki/Hi%E1%BB%87n_%C4%91%E1%BA%A1i_h%C3%A0nh_vi" title="Hiện đại hành vi">hiện đại hóa</a>, khoảng cách thành thị – nông thôn ngày càng lớn, thanh niên nông thôn dồn hết vào thành phố, sản xuất nông nghiệp sa sút. Đến giữa những năm 1980 nông nghiệp và nông thôn đã là một vấn đề mất cân đối của kinh tế Xô viết. Tuy tổng sản lượng nông nghiệp Liên Xô vẫn đứng đầu châu Âu, nhưng một số sản phẩm nông nghiệp lại phải nhập khẩu từ nước ngoài. Đảng và chính phủ Liên Xô đã có những cố gắng đầu tư cho nông nghiệp trong những năm 1970 – 1980 bằng các dự án thành lập các tổ hợp nông – công nghiệp nhưng vì chưa đánh giá hết những nguyên nhân gốc rễ và cách tiếp cận cũng mang tính quan liêu mệnh lệnh nên chương trình nhiều tham vọng này cũng không thành công. Đến giữa những năm 1980, nền kinh tế Xô viết đã bộc lộ những điểm yếu rất lớn. Tuy vẫn duy trì được vị thế <a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%81n_kinh_t%E1%BA%BF_l%E1%BB%9Bn_th%E1%BB%A9_hai_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới (trang không tồn tại)">nền kinh tế lớn thứ hai thế giới</a> (chỉ kém Mỹ) với GDP đạt 2,66 nghìn tỷ USD (năm 1990)<a href="#cite_note-theodora.com-9">[6]</a>, có nền khoa học kỹ thuật tiên tiến, nhưng nền kinh tế Liên Xô đã bị lạc hậu hơn so với các nước kinh tế thị trường phát triển nhất như Mỹ, Nhật, Đức. Vào năm 1987, hàng tiêu dùng chỉ chiếm 24% sản lượng hàng hóa ở Liên Xô, phần còn lại là dành cho đầu tư công nghiệp và nhu cầu quốc phòng<a href="#cite_note-191">[186]</a>. Trong nền kinh tế tích tụ rất nhiều mâu thuẫn ảnh hưởng lớn lên xã hội và đó là nguyên nhân để Tổng bí thư Gorbachov tiến hành cải cách <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">cải tổ</a> (perestroika), tuy nhiên cải cách chỉ tập trung vào cơ cấu chính trị trong khi không quan tâm đến cải cách mô hình kinh tế nên đã thất bại và Liên Xô sụp đổ. Các quốc gia thành viên của Hội đồng Tương trợ Kinh tế: <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria">Bulgaria</a> – tháng 1 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/23px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/35px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/45px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> – tháng 1 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Hungary_%281949-1956%29.svg/23px-Flag_of_Hungary_%281949-1956%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Hungary_%281949-1956%29.svg/35px-Flag_of_Hungary_%281949-1956%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Hungary_%281949-1956%29.svg/45px-Flag_of_Hungary_%281949-1956%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a> – tháng 1 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Flag_of_Poland_%28with_coat_of_arms%2C_1980-1990%29.svg/23px-Flag_of_Poland_%28with_coat_of_arms%2C_1980-1990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Flag_of_Poland_%28with_coat_of_arms%2C_1980-1990%29.svg/35px-Flag_of_Poland_%28with_coat_of_arms%2C_1980-1990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Flag_of_Poland_%28with_coat_of_arms%2C_1980-1990%29.svg/46px-Flag_of_Poland_%28with_coat_of_arms%2C_1980-1990%29.svg.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a> – tháng 1 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg/23px-Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg/35px-Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg/45px-Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> – tháng 1 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/23px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/35px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/46px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a class="mw-selflink selflink">Liên Xô</a> – tháng 1 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/21px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/32px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/42px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="700" /> <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> – tháng 2 năm 1949</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/23px-Flag_of_East_Germany.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/35px-Flag_of_East_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/46px-Flag_of_East_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Cộng hòa Dân chủ Đức">Cộng hòa Dân chủ Đức</a> – 1950</li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Mông Cổ"><img alt="Mông Cổ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg/23px-Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg/35px-Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg/46px-Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Cộng hòa Nhân dân Mông Cổ">Cộng hòa Nhân dân Mông Cổ</a>– 1962</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/23px-Flag_of_Cuba.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/35px-Flag_of_Cuba.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/46px-Flag_of_Cuba.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a> – 1972</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/23px-Flag_of_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/35px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/45px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a> – 1978</li></ul> Ngoài ra còn một số quan sát viên. <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/23px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/35px-Flag_of_Algeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/45px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_Laos.svg/23px-Flag_of_Laos.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_Laos.svg/35px-Flag_of_Laos.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_Laos.svg/45px-Flag_of_Laos.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/L%C3%A0o" title="Lào">Lào</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/23px-Flag_of_North_Korea.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/35px-Flag_of_North_Korea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/46px-Flag_of_North_Korea.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Bắc Triều Tiên</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/23px-Flag_of_Ethiopia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/35px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Flag_of_Ethiopia.svg/46px-Flag_of_Ethiopia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Ethiopia" title="Ethiopia">Ethiopia</a></li></ul> Hội đồng Tương trợ Kinh tế còn ký hiệp định với một số nước như: <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/23px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/35px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/46px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư">Nam Tư</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/23px-Flag_of_Mexico.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/35px-Flag_of_Mexico.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Flag_of_Mexico.svg/46px-Flag_of_Mexico.svg.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="560" /> <a href="/wiki/M%C3%A9xico" title="México">México</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/23px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/35px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/46px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /> <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/23px-Flag_of_Nicaragua.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/35px-Flag_of_Nicaragua.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/46px-Flag_of_Nicaragua.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Nicaragua" title="Nicaragua">Nicaragua</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg/45px-Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Iraq" title="Iraq">Iraq</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/23px-Flag_of_Angola.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/35px-Flag_of_Angola.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/45px-Flag_of_Angola.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Angola" title="Angola">Angola</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg/23px-Flag_of_Mozambique.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg/35px-Flag_of_Mozambique.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d0/Flag_of_Mozambique.svg/45px-Flag_of_Mozambique.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Mozambique" title="Mozambique">Mozambique</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg/23px-Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg/35px-Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg/46px-Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Flag_of_South_Yemen.svg/23px-Flag_of_South_Yemen.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Flag_of_South_Yemen.svg/35px-Flag_of_South_Yemen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Flag_of_South_Yemen.svg/45px-Flag_of_South_Yemen.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="341" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Yemen" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nhân_khẩu">Nhân khẩu</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=20" title="Sửa đổi phần “Nhân khẩu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=20" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Nhân khẩu">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Nh%C3%A2n_kh%E1%BA%A9u_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Nhân khẩu Liên Xô">Nhân khẩu Liên Xô</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dân_số">Dân số</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=21" title="Sửa đổi phần “Dân số”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=21" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Dân số">sửa mã nguồn</a>]</div> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_Nga" title="Đế quốc Nga">Đế quốc Nga</a> bị mất vùng lãnh thổ với khoảng 30 triệu người sau khi <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nga_(1917)" title="Cách mạng Nga (1917)">Cách mạng Nga</a> (<a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>: 18 triệu; <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>: 3 triệu; <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a>: 3 triệu; Các nước Baltic khẳng định 5 triệu và Kars đến Thổ Nhĩ Kỳ 400 nghìn người). Theo <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87n_H%C3%A0n_l%C3%A2m_Khoa_h%E1%BB%8Dc_Nga" title="Viện Hàn lâm Khoa học Nga">Viện Hàn lâm Khoa học Nga</a>, Liên Xô đã chịu 26,6 triệu thương vong trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">chiến tranh thế giới thứ hai</a>, bao gồm sự gia tăng tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh là 1,3 triệu. Tổng thiệt hại chiến tranh bao gồm các vùng lãnh thổ do Liên Xô sáp nhập năm 1939-1945. Mặc dù tốc độ tăng dân số giảm theo thời gian, nhưng nó vẫn tích cực trong suốt lịch sử của Liên Xô ở tất cả các nước cộng hòa, và dân số tăng lên hơn 2 triệu mỗi năm trừ thời kỳ chiến tranh, <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_th%E1%BB%83_ho%C3%A1" class="mw-redirect" title="Tập thể hoá">tập thể hoá</a> và <a href="/wiki/N%E1%BA%A1n_%C4%91%C3%B3i" title="Nạn đói">nạn đói</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sắc_tộc">Sắc tộc</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=22" title="Sửa đổi phần “Sắc tộc”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=22" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sắc tộc">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png/270px-Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png" decoding="async" width="270" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png/405px-Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png/540px-Map_of_the_ethnic_groups_of_the_Soviet_Union.png 2x" data-file-width="1343" data-file-height="933" /></a><figcaption>Bản đồ sắc tộc tại Liên Xô</figcaption></figure> Theo điều tra dân số năm 1989 l, dân số Liên Xô bao gồm 70% <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_Slav" class="mw-redirect" title="Đông Slav">Đông Slav</a>, 12% <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Người Thổ Nhĩ Kỳ">Thổ Nhĩ Kỳ</a> và phần còn lại là cư dân thiểu số với tỷ lệ dưới 10% mỗi người. Mặc dù phần lớn dân số Liên Xô chấp nhận <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_v%C3%B4_th%E1%BA%A7n" title="Chủ nghĩa vô thần">chủ nghĩa vô thần</a> 60%, nhưng có đến 20% tôn giáo <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_Nga" class="mw-redirect" title="Chính thống giáo Nga">Chính thống giáo Nga</a>, 15% theo <a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Hồi giáo">Hồi giáo</a>, và còn lại là <a href="/w/index.php?title=T%C3%B4n_gi%C3%A1o_t%E1%BA%A1i_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tôn giáo tại Liên Xô (trang không tồn tại)">các tôn giáo khác</a>.<a href="#cite_note-192">[187]</a> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ngôn_ngữ">Ngôn ngữ</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=23" title="Sửa đổi phần “Ngôn ngữ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=23" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ngôn ngữ">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_t%E1%BA%A1i_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Ngôn ngữ tại Liên Xô">Ngôn ngữ tại Liên Xô</a></div> Liên Xô đang thịnh hành trong các lĩnh vực châu Âu của <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_%C4%90%C3%B4ng_Slav" class="mw-redirect" title="Nhóm ngôn ngữ Đông Slav">Nhóm ngôn ngữ Đông Slav</a> (<a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Tiếng Nga">tiếng Nga</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Belarus" title="Tiếng Belarus">tiếng Belarus</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ukraina" title="Tiếng Ukraina">tiếng Ukraina</a>), trong <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_g%E1%BB%91c_Balt" title="Nhóm ngôn ngữ gốc Balt">Nhóm ngôn ngữ gốc Balt</a> là <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Litva" title="Tiếng Litva">tiếng Litva</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Latvia" title="Tiếng Latvia">tiếng Latvia</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Tiếng Phần Lan">tiếng Phần Lan</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Estonia" title="Tiếng Estonia">tiếng Estonia</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Moldova" title="Tiếng Moldova">tiếng Moldova</a> (một ngôn ngữ thuộc <a href="/wiki/Nh%C3%B3m_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_R%C3%B4man" title="Nhóm ngôn ngữ Rôman">Nhóm ngôn ngữ Rôman</a>) đã được sử dụng ngoài sang tiếng Nga. Ở vùng <a href="/wiki/Kavkaz" title="Kavkaz">Kavkaz</a>, ngoài tiếng Nga, còn có <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Armenia" title="Tiếng Armenia">tiếng Armenia</a>, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Azerbaijan" title="Tiếng Azerbaijan">tiếng Azerbaijan</a> và <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Gruzia" title="Tiếng Gruzia">tiếng Gruzia</a>. Ở phía Nga, có một số nhóm thiểu số nói <a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Ural" title="Ngữ hệ Ural">Ngữ hệ Ural</a> khác nhau; hầu hết các ngôn ngữ ở <a href="/wiki/Trung_%C3%81" title="Trung Á">Trung Á</a> là <a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_chi_Iran" class="mw-redirect" title="Ngữ chi Iran">Ngữ chi Iran</a> mà bởi <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Tajik" title="Tiếng Tajik">tiếng Tajik</a> trừ là <a href="/wiki/Ng%E1%BB%AF_h%E1%BB%87_Turk" title="Ngữ hệ Turk">Ngữ hệ Turk</a>. Mặc dù Liên Xô không có ngôn ngữ chính thức là "de jure" trong phần lớn lịch sử của nó trước năm 1990 và tiếng Nga ngôn ngữ giao tiếp giữa các quốc gia (язык межнационального общения) theo quy định tuy nhiên, trên de facto đã trở thành <a href="/wiki/Ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%A9c" title="Ngôn ngữ chính thức">ngôn ngữ chính thức</a>.<a href="#cite_note-193">[188]</a> Đối với vai trò và ảnh hưởng của nó tại Liên Xô. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tôn_giáo">Tôn giáo</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=24" title="Sửa đổi phần “Tôn giáo”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=24" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tôn giáo">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=T%C3%B4n_gi%C3%A1o_t%E1%BA%A1i_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tôn giáo tại Liên Xô (trang không tồn tại)">Tôn giáo tại Liên Xô</a></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Christ_saviour_explosion.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Christ_saviour_explosion.jpg/270px-Christ_saviour_explosion.jpg" decoding="async" width="270" height="206" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Christ_saviour_explosion.jpg/405px-Christ_saviour_explosion.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Christ_saviour_explosion.jpg/540px-Christ_saviour_explosion.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="610" /></a><figcaption><a href="/wiki/Nh%C3%A0_th%E1%BB%9D_ch%C3%ADnh_t%C3%B2a_Ch%C3%BAa_Kit%C3%B4_%C4%90%E1%BA%A5ng_C%E1%BB%A9u_%C4%90%E1%BB%99,_Moskva" title="Nhà thờ chính tòa Chúa Kitô Đấng Cứu Độ, Moskva">Nhà thờ chính tòa Chúa Kitô Đấng Cứu Độ</a> ở <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a> trong phá cuộc dỡ của nó vào năm 1931</figcaption></figure> Liên Xô có nhiều tôn giáo khác nhau như <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_th%E1%BB%91ng_gi%C3%A1o_Nga" class="mw-redirect" title="Chính thống giáo Nga">Chính thống giáo</a> (có số lượng tín đồ lớn nhất), <a href="/wiki/C%C3%B4ng_gi%C3%A1o" class="mw-redirect" title="Công giáo">Công giáo</a>, <a href="/wiki/B%C3%A1p-t%C3%ADt" title="Báp-tít">Báp-tít</a> và nhiều giáo phái <a href="/wiki/Tin_l%C3%A0nh" class="mw-redirect" title="Tin lành">Tin lành</a> khác. Phần lớn <a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Hồi giáo">Hồi giáo</a> ở Liên Xô là <a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_Sunni" title="Hồi giáo Sunni">Sunni</a>, ngoại trừ đáng chú ý là Azerbaijan, phần lớn là người <a href="/wiki/H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o_Shia" title="Hồi giáo Shia">Shia</a>. <a href="/wiki/Do_Th%C3%A1i_gi%C3%A1o" title="Do Thái giáo">Do Thái giáo</a> cũng có nhiều tín đồ. Các tôn giáo khác, được thực hành bởi một số ít tín đồ, bao gồm <a href="/wiki/Ph%E1%BA%ADt_gi%C3%A1o" title="Phật giáo">Phật giáo</a> và <a href="/wiki/Shaman_gi%C3%A1o" title="Shaman giáo">Shaman giáo</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chương_trình_vũ_trụ">Chương trình vũ trụ</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=25" title="Sửa đổi phần “Chương trình vũ trụ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=25" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chương trình vũ trụ">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Chương trình vũ trụ Liên Xô">Chương trình vũ trụ Liên Xô</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Mở_đầu">Mở đầu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=26" title="Sửa đổi phần “Mở đầu”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=26" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Mở đầu">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:R-7_prototipo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/R-7_prototipo.svg/220px-R-7_prototipo.svg.png" decoding="async" width="220" height="563" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/R-7_prototipo.svg/330px-R-7_prototipo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/R-7_prototipo.svg/440px-R-7_prototipo.svg.png 2x" data-file-width="411" data-file-height="1052" /></a><figcaption><a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_R-7" class="mw-redirect" title="Tên lửa R-7">Tên lửa R-7</a>, một trong những tên lửa đầu tiên của Liên Xô và trên toàn thế giới.</figcaption></figure> Vào tháng 8 năm 1957, Liên Xô đã thực hiện thử nghiệm thành công đầu tiên đối với <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_R-7" class="mw-redirect" title="Tên lửa R-7">R-7 Semyorka</a>, tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICB) đầu tiên trên thế giới. R-7 là đỉnh cao của nghiên cứu và phát triển dựa trên <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_V-2" title="Tên lửa V-2">tên lửa V-2</a> của <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a>, đã được phóng vào các quốc gia Đồng minh trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Chiếc đầu tiên trong số này, <a href="/w/index.php?title=T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_R-1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tên lửa R-1 (trang không tồn tại)">tên lửa R-1</a>, là một bản sao của chiếc V-2, do các tù nhân Đức chế tạo dưới sự hướng dẫn của <a href="/wiki/Sergey_Korolyov" class="mw-redirect" title="Sergey Korolyov">Sergey Korolyov</a>. Korolyov là một kỹ sư tên lửa, người đã sớm cải tiến thiết kế ban đầu của Đức. R-2 có thể bay xa gấp đôi so với R-1 và vào thời R-7, tên lửa đã có tầm bắn gần như toàn cầu, khiến chúng trở thành lựa chọn lý tưởng cho một phương tiện phóng vào không gian. Cuộc <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C3%A0o_kh%C3%B4ng_gian" title="Chạy đua vào không gian">chạy đua vào không gian</a> đã bắt đầu. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Tiến_xa_hơn,_đưa_con_người_ra_ngoài_vũ_trụ">Tiến xa hơn, đưa con người ra ngoài vũ trụ</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=27" title="Sửa đổi phần “Tiến xa hơn, đưa con người ra ngoài vũ trụ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=27" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tiến xa hơn, đưa con người ra ngoài vũ trụ">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg/220px-Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg" decoding="async" width="220" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg/330px-Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg/440px-Posta_Romana_-_1959_-_Laika_120_B.jpg 2x" data-file-width="1057" data-file-height="654" /></a><figcaption>Tem của nước <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> năm 1959 in hình chú chó Laika.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Yuri_Gagarin_(1961)_-_Restoration.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Yuri_Gagarin_%281961%29_-_Restoration.jpg/220px-Yuri_Gagarin_%281961%29_-_Restoration.jpg" decoding="async" width="220" height="275" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Yuri_Gagarin_%281961%29_-_Restoration.jpg/330px-Yuri_Gagarin_%281961%29_-_Restoration.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Yuri_Gagarin_%281961%29_-_Restoration.jpg/440px-Yuri_Gagarin_%281961%29_-_Restoration.jpg 2x" data-file-width="2213" data-file-height="2767" /></a><figcaption><a href="/wiki/Yuri_Gagarin" class="mw-redirect" title="Yuri Gagarin">Yuri Gagarin</a>, người đầu tiên bay vào vũ trụ</figcaption></figure> Chỉ hai tháng sau khi Semyorka được thử nghiệm, <a href="/wiki/Sergey_Pavlovich_Korolyov" title="Sergey Pavlovich Korolyov">Korolyov</a> đã thành công trong việc đưa vật thể nhân tạo đầu tiên lên quỹ đạo quanh Trái đất. Vệ tinh này được gọi là <a href="/wiki/Sputnik_1" title="Sputnik 1">Sputnik</a>. Sau đó một tháng là <a href="/wiki/Sputnik_2" title="Sputnik 2">Sputnik 2</a> mang theo động vật du hành vũ trụ đầu tiên, chú chó <a href="/wiki/Laika" title="Laika">Laika</a>. Vụ phóng của chúng là một thành công lớn về mặt tuyên truyền đối với Hoa Kỳ và ngay sau đó Korolyov được giao nhiệm vụ xây dựng dựa trên những thành tựu của Liên Xô trong không gian. <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Soyuz_18_booster.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Soyuz_18_booster.jpg/220px-Soyuz_18_booster.jpg" decoding="async" width="220" height="323" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Soyuz_18_booster.jpg/330px-Soyuz_18_booster.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Soyuz_18_booster.jpg/440px-Soyuz_18_booster.jpg 2x" data-file-width="1856" data-file-height="2723" /></a><figcaption>Một chiếc <a href="/w/index.php?title=Soyuz-U&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soyuz-U (trang không tồn tại)">Soyuz-U</a> trên bệ phóng, trước khi <a href="/wiki/Apollo%E2%80%93Soyuz" class="mw-redirect" title="Apollo–Soyuz">Dự án thử nghiệm Apollo-Soyuz</a> được phóng (ASTP) vào ngày 15 tháng 7 năm 1975.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg/220px-RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg" decoding="async" width="220" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg/330px-RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg/440px-RIAN_archive_612748_Valentina_Tereshkova.jpg 2x" data-file-width="1014" data-file-height="1024" /></a><figcaption><a href="/wiki/Valentina_Tereshkova" class="mw-redirect" title="Valentina Tereshkova">Valentina Tereshkova</a>, người phụ nữ đầu tiên đi vào vũ trụ</figcaption></figure> Việc lập kế hoạch cho một sứ mệnh có người lái bắt đầu vào năm 1958 và kết quả là <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Vostok" class="mw-redirect" title="Chương trình vũ trụ Vostok">chương trình Vostok</a>, chạy từ năm 1960 đến năm 1963. Chương trình đã thành công rực rỡ và vào tháng 4 năm 1961, <a href="/wiki/Yuri_Gagarin" class="mw-redirect" title="Yuri Gagarin">Yuri Gagarin</a> trở thành người đầu tiên lên quỹ đạo Trái đất trên tàu <a href="/wiki/Vostok_1" title="Vostok 1">Vostok 1</a>, ông đã bay một vòng quanh Trái đất và hạ cánh thành công xuống thảo nguyên Kazakhstan<a href="#cite_note-194">[189]</a>. Ông đã tham gia cùng 5 nhà du hành vũ trụ đồng hành trong vòng 2 năm tới, bao gồm cả <a href="/wiki/Valentina_Tereshkova" class="mw-redirect" title="Valentina Tereshkova">Valentina Tereshkova</a>, người phụ nữ đầu tiên lên vũ trụ. Chương trình Vostok được nối tiếp bởi <a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Voskhod" class="mw-redirect" title="Chương trình vũ trụ Voskhod">chương trình Voskhod</a>, chương trình đã chứng kiến Liên Xô đạt được những cột mốc quan trọng hơn. Điều quan trọng nhất trong số này là do phi hành đoàn của <a href="/wiki/Voskhod_2" title="Voskhod 2">Voskhod 2</a> đạt được, khi <a href="/wiki/Aleksey_Arkhipovich_Leonov" title="Aleksey Arkhipovich Leonov">Aleksei Leonov</a> thực hiện chuyến đi bộ ngoài không gian đầu tiên vào ngày 18 tháng 3 năm 1965. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chạy_đua_với_Hoa_Kỳ">Chạy đua với Hoa Kỳ</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=28" title="Sửa đổi phần “Chạy đua với Hoa Kỳ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=28" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chạy đua với Hoa Kỳ">sửa mã nguồn</a>]</div> Mục tiêu tiếp theo của Korolyov là cố gắng hạ cánh một người đàn ông lên <a href="/wiki/M%E1%BA%B7t_tr%C4%83ng" class="mw-disambig" title="Mặt trăng">mặt trăng</a> trước Hoa Kỳ<a href="#cite_note-195">[190]</a>. Để đạt được mục tiêu này, ông đã thiết kế <a href="/wiki/T%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BA%A9y_N1" title="Tên lửa đẩy N1">tên lửa N1</a> cùng với các nhân viên tại phòng thiết kế OKB-1 của mình, cũng như làm việc trên thiết kế cho tàu vũ trụ có người lái <a href="/wiki/T%C3%A0u_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Soyuz" title="Tàu vũ trụ Soyuz">Soyuz</a>. Sau đó, vào tháng 1 năm 1966, Korolyov qua đời vì một cơn đau tim trong một cuộc phẫu thuật thường lệ. Chỉ đến thời điểm này, thế giới mới biết được danh tính của thiết kế trưởng người Nga. Danh tính của ông đã được giữ bí mật trong suốt những năm 1950 và 1960, nhưng giờ đây ông đã được chôn cất với danh dự nhà nước tại <a href="/wiki/Ngh%C4%A9a_trang_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90i%E1%BB%87n_Kremli" title="Nghĩa trang tường Điện Kremli">nghĩa trang điện Kremli</a>. Trách nhiệm hạ cánh một người lên mặt trăng giờ được giao cho chỉ huy thứ hai của Korolyov, <a href="/wiki/Vasily_Mishin" class="mw-redirect" title="Vasily Mishin">Vasily Mishin</a>, người đã phê duyệt vụ phóng <a href="/wiki/Soyuz_1" title="Soyuz 1">Soyuz 1</a> vào năm 1967. Con tàu vũ trụ gặp sự cố, giết chết nhà du hành vũ trụ <a href="/wiki/Vladimir_Mikhailovich_Komarov" title="Vladimir Mikhailovich Komarov">Vladimir Komarov</a>. Các vấn đề khác đã xảy ra khi mỗi chuyến bay thử nghiệm N1 không người lái đều phát nổ. Những bước lùi này đã chứng kiến Mỹ vượt lên trước Liên Xô trong cuộc chạy đua không gian và vào ngày 21 tháng 7 năm 1969, <a href="/wiki/Neil_Armstrong" title="Neil Armstrong">Neil Armstrong</a> và <a href="/wiki/Buzz_Aldrin" title="Buzz Aldrin">Buzz Aldrin</a> đã hạ cánh thành công lên mặt trăng. Mặc dù các kế hoạch cho một sứ mệnh của Nga vẫn tiếp tục kéo dài đến những năm 1970, chương trình này cuối cùng đã bị hủy bỏ vào năm 1974. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Xây_dựng_trạm_vũ_trụ_Hòa_Bình">Xây dựng trạm vũ trụ Hòa Bình</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=29" title="Sửa đổi phần “Xây dựng trạm vũ trụ Hòa Bình”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=29" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xây dựng trạm vũ trụ Hòa Bình">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_H%C3%B2a_B%C3%ACnh" title="Trạm vũ trụ Hòa Bình">Trạm vũ trụ Hòa Bình</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Mir_from_STS-81.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Mir_from_STS-81.jpg/220px-Mir_from_STS-81.jpg" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Mir_from_STS-81.jpg/330px-Mir_from_STS-81.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Mir_from_STS-81.jpg/440px-Mir_from_STS-81.jpg 2x" data-file-width="4157" data-file-height="4157" /></a><figcaption>Trạm vũ trụ Mir, trạm vũ trụ thành công nhất của Liên Xô.</figcaption></figure> Trạm vũ trụ thành công nhất do Liên Xô xây dựng đã bay từ năm 1986 đến năm 2001. Nó được gọi là <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_H%C3%B2a_B%C3%ACnh" title="Trạm vũ trụ Hòa Bình">Mir</a> (có nghĩa là "hòa bình") và được lắp ráp trên quỹ đạo. Nó đã tổ chức một số thành viên phi hành đoàn từ Liên Xô và các nước khác trong một buổi biểu diễn hợp tác không gian. Ý tưởng là giữ một tiền đồn nghiên cứu lâu dài trong quỹ đạo Trái đất thấp và nó tồn tại nhiều năm cho đến khi nguồn tài trợ bị cắt. Mir là trạm vũ trụ duy nhất được xây dựng bởi chế độ của một quốc gia và sau đó được điều hành bởi người kế nhiệm chế độ đó. Đến vào năm 2001, Nga đã thực hiện phá huỷ trạm Mir, vì nó tồn tại quá lâu, phục vụ nhân loại gấp ba lần thời hạn thiết kế ban đầu là 5 năm và dọn đường cho Trạm Vũ trụ Quốc tế vì Nga không có đủ kinh phí để vận hành cả hai trạm vũ trụ cùng một lúc. Mir cùng với tàu Progress sau đó cháy và tan vỡ trong khí quyển, những mảnh vỡ sót lại đã rơi xuống mặt <a href="/wiki/Th%C3%A1i_B%C3%ACnh_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Thái Bình Dương">Thái Bình Dương</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sau_cuộc_đua_không_gian">Sau cuộc đua không gian</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=30" title="Sửa đổi phần “Sau cuộc đua không gian”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=30" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Sau cuộc đua không gian">sửa mã nguồn</a>]</div> Ngoài các tàu thăm dò hành tinh của mình, Liên Xô còn rất quan tâm đến các trạm vũ trụ quay quanh quỹ đạo, đặc biệt là sau khi Mỹ công bố (và sau đó hủy bỏ) Phòng thí nghiệm trên quỹ đạo có người lái. Khi Hoa Kỳ công bố <a href="/wiki/Skylab" title="Skylab">Skylab</a>, Liên Xô cuối cùng đã xây dựng và đưa vào hoạt động trạm <a href="/wiki/Salyut" title="Salyut">Salyut</a>. Năm 1971, một phi hành đoàn đã đến Salyut và dành hai tuần làm việc trên trạm. Thật không may, họ đã chết trong chuyến bay trở về do rò rỉ áp suất trong khoang chứa của tàu <a href="/w/index.php?title=Soyuz_11&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soyuz 11 (trang không tồn tại)">Soyuz 11</a>. Cuối cùng, Liên Xô đã giải quyết được các vấn đề về Soyuz và trạm Salyut đã dẫn đến một dự án hợp tác chung với <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a> về dự án <a href="/wiki/Apollo%E2%80%93Soyuz" class="mw-redirect" title="Apollo–Soyuz">Apollo–Soyuz</a>. Sau đó, hai nước đã hợp tác xây dựng một loạt <a href="/wiki/T%C3%A0u_con_thoi" title="Tàu con thoi">tàu con thoi</a>-<a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_H%C3%B2a_B%C3%ACnh" title="Trạm vũ trụ Hòa Bình">Mir</a> và việc xây dựng <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" class="mw-redirect" title="Trạm Vũ trụ Quốc tế">Trạm Vũ trụ Quốc tế</a> cùng với quan hệ đối tác với <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_nghi%C3%AAn_c%E1%BB%A9u_v%C3%A0_ph%C3%A1t_tri%E1%BB%83n_h%C3%A0ng_kh%C3%B4ng_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Nh%E1%BA%ADt_B%E1%BA%A3n" class="mw-redirect" title="Cơ quan nghiên cứu và phát triển hàng không vũ trụ Nhật Bản">Nhật Bản</a> và <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Ch%C3%A2u_%C3%82u" class="mw-redirect" title="Cơ quan Vũ trụ Châu Âu">Châu Âu</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kế_tục_chương_trình_vũ_trụ_của_Liên_Xô">Kế tục chương trình vũ trụ của Liên Xô</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=31" title="Sửa đổi phần “Kế tục chương trình vũ trụ của Liên Xô”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=31" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Kế tục chương trình vũ trụ của Liên Xô">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:ASTP_patch.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/ASTP_patch.png/220px-ASTP_patch.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/ASTP_patch.png/330px-ASTP_patch.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/ASTP_patch.png/440px-ASTP_patch.png 2x" data-file-width="4580" data-file-height="4580" /></a><figcaption> Phù hiệu phi hành đoàn Mỹ cho sứ mệnh Apollo–Soyuz</figcaption></figure> Chương trình không gian của Liên Xô phải đối mặt với những khó khăn khi Liên Xô tan rã. Thay vì cơ quan vũ trụ Liên Xô, Mir và các phi hành gia Liên Xô của họ (những người đã trở thành công dân Nga khi đất nước thay đổi) đến dưới sự quản lý của <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Nga" class="mw-redirect" title="Cơ quan Vũ trụ Nga">Cơ quan Vũ trụ Nga</a> (Roscosmos), được thành lập vào năm 1992. Nhiều phòng thiết kế từng thống trị không gian và thiết kế hàng không vũ trụ đã bị đóng cửa hoặc được tái thiết thành các tập đoàn tư nhân. Nền kinh tế Nga trải qua những cuộc khủng hoảng lớn khiến chương trình vũ trụ bị ảnh hưởng. Cuối cùng, mọi thứ ổn định và đất nước tiến lên với kế hoạch tham gia vào <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Trạm vũ trụ Quốc tế">Trạm vũ trụ Quốc tế</a> (ISS), cùng với việc tiếp tục phóng các vệ tinh thông tin và thời tiết. Ngày nay, Roscosmos đã vượt qua những thay đổi trong lĩnh vực công nghiệp vũ trụ của Nga và đang tiến lên với các thiết kế tên lửa và tàu vũ trụ mới. Nó vẫn là một phần của tổ hợp ISS và đã tuyên bố thay vì chương trình vũ trụ Liên Xô, <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5_H%C3%B2a_B%C3%ACnh" title="Trạm vũ trụ Hòa Bình">Mir</a> và các phi hành gia Liên Xô của họ (những người đã trở thành công dân Nga khi đất nước thay đổi) thuộc về Roscosmos, <a href="/wiki/C%C6%A1_quan_V%C5%A9_tr%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cơ quan Vũ trụ Liên bang Nga">Cơ quan Vũ trụ Nga</a> mới thành lập. Nó đã tuyên bố quan tâm đến các sứ mệnh mặt trăng trong tương lai và đang nghiên cứu các thiết kế tên lửa mới và cập nhật vệ tinh. Cuối cùng, Nga muốn lên đặt chân lên <a href="/wiki/Sao_H%E1%BB%8Fa" title="Sao Hỏa">sao Hỏa</a> và tiếp tục khám phá <a href="/wiki/H%E1%BB%87_M%E1%BA%B7t_tr%E1%BB%9Di" class="mw-redirect" title="Hệ Mặt trời">Hệ Mặt trời</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Khoa_học_và_công_nghệ">Khoa học và công nghệ</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=32" title="Sửa đổi phần “Khoa học và công nghệ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=32" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Khoa học và công nghệ">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Sputnik_asm.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Sputnik_asm.jpg/220px-Sputnik_asm.jpg" decoding="async" width="220" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Sputnik_asm.jpg/330px-Sputnik_asm.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Sputnik_asm.jpg/440px-Sputnik_asm.jpg 2x" data-file-width="1094" data-file-height="896" /></a><figcaption>Vệ tinh <a href="/wiki/Sputnik_1" title="Sputnik 1">Sputnik 1</a> vệ tinh nhân tạo đầu tiên của con người được phóng lên quỹ đạo Trái đất.</figcaption></figure> Một trong những chủ trương chính sách quan trọng nhất của <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_(h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7)" title="Nhà nước Xô viết (hệ thống chính phủ)">Nhà nước Xô viết</a> là việc đầu tư, phát triển khoa học. Trong giai đoạn 1921-1930 đầu tư cho khoa học hàng năm tăng 30%, tính trung bình trong suốt thời kỳ Xô viết là 3% đến 3,5% GDP, còn cao hơn các nước tư bản phát triển khi đó. Ngay trong điều kiện kinh tế kiệt quệ do <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_chi%E1%BA%BFn_II" class="mw-redirect" title="Thế chiến II">chiến tranh thế giới</a> và <a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nga" title="Nội chiến Nga">cuộc nội chiến</a> 1918-1922, nhà nước Xô viết vẫn dành một nguồn lực lớn để xây dựng cơ sở nghiên cứu cho các nhà khoa học lớn như <a href="/wiki/Ivan_Petrovich_Pavlov" title="Ivan Petrovich Pavlov">Ivan Pavlov</a> (<a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel" title="Giải Nobel">giải Nobel</a> năm 1905), <a href="/wiki/Ilya_Ilyich_Mechnikov" title="Ilya Ilyich Mechnikov">Ilya Mechnikov</a> (<a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel" title="Giải Nobel">giải Nobel</a> 1908) và nhiều nhà khoa học tên tuổi khác. Tốc độ phát triển đội ngũ khoa học kĩ thuật của Nhà nước Xô viết hết sức nhanh chóng, nếu trong 1913 là 11,6 ngàn thì đến 1975 con số này đã tăng lên gần 1,2 triệu, đến năm 1989 là 1,6 triệu người, chiếm 1/4 số lượng cán bộ khoa học của toàn thế giới. Liên Xô là cường quốc khoa học hàng đầu thế giới, đặc biệt là về <a href="/wiki/To%C3%A1n_h%E1%BB%8Dc" title="Toán học">toán học</a>, <a href="/wiki/V%E1%BA%ADt_l%C3%BD" class="mw-redirect" title="Vật lý">vật lý</a> lí thuyết, <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_d%C6%B0%C6%A1ng_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Đại dương học">đại dương học</a>, <a href="/wiki/Luy%E1%BB%87n_kim" title="Luyện kim">luyện kim</a>, <a href="/wiki/X%C3%BAc_t%C3%A1c" title="Xúc tác">xúc tác</a> <a href="/wiki/H%C3%B3a_h%E1%BB%8Dc" title="Hóa học">hóa học</a>, <a href="/wiki/Th%E1%BB%A7y_%C4%91%E1%BB%99ng_l%E1%BB%B1c_h%E1%BB%8Dc" class="mw-redirect" title="Thủy động lực học">thủy động lực học</a> <a href="/wiki/T%E1%BB%AB_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Từ trường">từ trường</a>. Liên Xô là nước đầu tiên xây dựng nhà máy điện nguyên tử (1954), chế tạo tàu phá băng đầu tiên, phóng <a href="/wiki/V%E1%BB%87_tinh" title="Vệ tinh">vệ tinh</a> nhân tạo đầu tiên (1957), đưa người đầu tiên bay vào vũ trụ (1961), và xây dựng <a href="/wiki/Tr%E1%BA%A1m_v%C5%A9_tr%E1%BB%A5" title="Trạm vũ trụ">trạm vũ trụ</a> đầu tiên của loài người. Liên Xô cũng dẫn đầu trong nghiên cứu <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A3n_%E1%BB%A9ng_nhi%E1%BB%87t_h%E1%BA%A1ch" class="mw-redirect" title="Phản ứng nhiệt hạch">phản ứng nhiệt hạch</a> và <a href="/wiki/Bom_khinh_kh%C3%AD" class="mw-redirect" title="Bom khinh khí">bom khinh khí</a>, phát minh ra máy phát lượng tử (laser) cùng lúc với Mỹ. Ngành viễn thông, từ <a href="/wiki/Internet" title="Internet">Internet</a> toàn cầu đến các thiết bị di động đều là sản phẩm dựa trên phát minh của Viện sĩ <a href="/w/index.php?title=Zhores_Alferov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zhores Alferov (trang không tồn tại)">Zhores Alferov</a> (Nobel năm 2000), và còn rất nhiều thành tựu khoa học đỉnh cao khác. Những thành tựu khoa học Liên Xô được ghi nhận qua 14 <a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_Nobel" title="Giải Nobel">Giải Nobel</a> về vật lí, 1 giải nobel về hóa học, 1 giải về kinh tế học và ba giải Fields về toán học. <a href="/w/index.php?title=Alexander_A._Gurshtein&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexander A. Gurshtein (trang không tồn tại)">A. Gurshtein</a>, nhà khoa học Mỹ đã viết: <table class="cquote" role="presentation" style="margin:auto; border-collapse: collapse; border: none; color: var(--color-base); background-color: transparent; width: auto;"> <tbody><tr> <td style="width: 20px; vertical-align: top; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: left; padding: 10px 10px;">“ </td> <td style="vertical-align: top; border: none; padding: 4px 10px;">Câu chuyện về khoa học và công nghệ Xô viết là chưa từng có. Khởi đầu bởi cách mạng Bolshevik năm 1917, với mục tiêu là khoa học có thể khởi đầu cho chủ nghĩa xã hội bình đẳng và mang lại cơ hội cho tất cả mọi người. Mục tiêu đó đã không thành, nhưng thời kỳ Xô viết đã tạo ra được những thành tựu khoa học lớn nhất thế giới. </td> <td style="width: 20px; vertical-align: bottom; border: none; color: #B2B7F2; font-size: 40px; font-family: 'Times New Roman', Times, serif; font-weight: bold; line-height: .6em; text-align: right; padding: 10px 10px;">” </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Di_sản">Di sản</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=33" title="Sửa đổi phần “Di sản”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=33" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Di sản">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Xem thêm: <a href="/wiki/Ho%C3%A0i_ni%E1%BB%87m_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hoài niệm Liên Xô">Hoài niệm Liên Xô</a></div> <a href="/wiki/Ho%C3%A0i_ni%E1%BB%87m_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Hoài niệm Liên Xô">Hoài niệm Liên Xô</a> vẫn là một quan niệm phổ biến, và không chỉ đối với <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a>. Trong cuộc <a href="/wiki/Tr%C6%B0ng_c%E1%BA%A7u_d%C3%A2n_%C3%BD" title="Trưng cầu dân ý">trưng cầu dân ý</a> diễn ra vào tháng 3 năm 1991 với đề nghị duy trì Liên Xô, rằng đó sẽ là "liên bang đổi mới của các nước cộng hòa có chủ quyền bình đẳng, trong đó quyền con người và quyền tự do của mọi người thuộc mọi quốc tịch sẽ được bảo đảm hoàn toàn", hơn 76% cử tri đã bỏ phiếu ủng hộ; <a href="/wiki/Belarus" title="Belarus">Belarus</a> (83%) thậm chí còn nhiệt tình hơn <a href="/wiki/Ukraina" title="Ukraina">Ukraina</a> (70%) và <a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a> (71%), và cử tri ở Trung Á nhiệt tình với việc duy trì Liên Xô hơn bất kỳ ai trong số họ. Có rất ít sự phản kháng đối với cuộc đảo chính đã cố gắng bảo vệ Liên Xô vào tháng 8 năm 1991, và có rất ít sự ủng hộ cho quyết định vội vàng và có thể vi hiến để chấm dứt Liên Xô vào tháng 12 năm 1991 - một "hiệp ước" khá kỳ dị, được thực hiện bởi <a href="/wiki/T%E1%BB%95ng_th%E1%BB%91ng_Nga" title="Tổng thống Nga">tổng thống Nga</a> <a href="/wiki/Boris_Yeltsin" class="mw-redirect" title="Boris Yeltsin">Boris Yeltsin</a>, người đã không có lập luận rõ ràng nào (theo những người tham gia, ông ta "say đến mức ngã ra khỏi ghế")<a href="#cite_note-196">[191]</a>, và trong bất kỳ trường hợp nào, không có cam kết nào trước đó về việc giải thể liên bang<a href="#cite_note-197">[192]</a>. Mức độ hỗ trợ của người dân cho nguyên tắc của một nhà nước Liên Xô đã luôn rất cao; trong cuộc khảo sát năm 2008 tại Nga, hơn một nửa người dân (57%) phần lớn hoặc hoàn toàn đồng ý rằng sự sụp đổ của Liên Xô đã là một "thảm họa", và gần hai phần ba (64%) cho rằng các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ đã thành lập <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp" class="mw-redirect" title="Cộng đồng các quốc gia Độc lập">Cộng đồng các quốc gia Độc lập</a> (CIS) nên tái lập Liên Xô như một quốc gia duy nhất hoặc ít nhất là hợp tác chặt chẽ hơn. Những con số đáng kể, thực sự, tiếp tục khẳng định rằng sẽ tốt hơn nếu hệ thống của Liên Xô vẫn còn, và ở dạng mà nó đã có được trước khi <a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">perestroika</a>. Chẳng hạn, khoảng một nửa trong số những người được <a href="/w/index.php?title=Trung_t%C3%A2m_Levada&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trung tâm Levada (trang không tồn tại)">Trung tâm Levada</a> hỏi vào tháng 1 năm 2005, đã nghĩ rằng "sẽ tốt hơn nếu mọi thứ vẫn giữ nguyên như trước năm 1985. Tại sao? Bởi vì chúng ta là một quốc gia lớn, thống nhất và trật tự" (26%); Ngoài ra, có "sự chắc chắn trong tương lai" (24%) và "giá hàng tiêu dùng thấp và ổn định" (20%). Đối với perestroika, chỉ 21% nghĩ rằng đó là một sự phát triển tích cực, nhưng gần gấp ba lần (56%) có quan điểm ngược lại<a href="#cite_note-198">[193]</a>. Và ngay cả khi có nhiều người tin rằng perestroika là cần thiết, thì họ cũng tin nó nên được tiến hành theo một cách khác: "không phá hủy trật tự <a href="/wiki/X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Xã hội chủ nghĩa">xã hội chủ nghĩa</a>" (33%), hoặc "phát triển vững chắc quan hệ thị trường trong nền kinh tế, nhưng không thúc đẩy phát triển hệ thống đa đảng" (19%)<a href="#cite_note-199">[194]</a>. Nhìn lại, quá trình công nghiệp hóa vào cuối những năm 1920 và 1930 được coi là thời kỳ tích cực nhất trong toàn bộ thế kỷ XX của Nga, tiếp theo là những động thái hướng tới chính phủ hiến pháp vào đầu thế kỷ và 'tan băng' dưới thời Khrushchev ở những năm 1950 và đầu những năm 1960; perestroika được coi là gây thiệt hại nhất trong tất cả các thay đổi diễn ra trong cùng thời kỳ, theo sát sau đó là sự chuyển đổi sang nền kinh tế thị trường trong những năm 1990 và tập thể hóa nông nghiệp trong những năm 1930<a href="#cite_note-200">[195]</a>. Khi được hỏi vào tháng 10 năm 2007, quan điểm của người Nga về cuộc cách mạng tháng Mười, hơn một nửa nghĩ rằng nó đã "mở ra một kỷ nguyên mới trong <a href="/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga" title="Lịch sử Nga">lịch sử Nga</a>" (24%) hoặc "kích thích sự phát triển kinh tế và xã hội" (31%), thay vì chia sẻ ý kiến này vào năm 1990. <a href="/wiki/Lenin" class="mw-redirect" title="Lenin">Lenin</a> là nhân vật trong lịch sử Nga, hơn ai hết, khơi dậy sự ủng hộ lớn nhất (27%); ông được theo sau bởi Giám đốc cục an ninh chính trị <a href="/wiki/Felix_Dzerzhinsky" class="mw-redirect" title="Felix Dzerzhinsky">Felix Dzerzhinsky</a> và sau đó là <a href="/wiki/Joseph_Stalin" class="mw-redirect" title="Joseph Stalin">Joseph Stalin</a>. Tỷ lệ 17% cho biết họ sẽ ủng hộ những <a href="/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Bolshevik" class="mw-redirect" title="Người Bolshevik">người Bolshevik</a> trong sự kiện giả thuyết về một cuộc cách mạng tháng Mười khác và 13% khác ít nhất sẽ hợp tác với họ, nhiều hơn 6% sẽ ủng hộ đối thủ của họ, mặc dù số lượng lớn hơn sẽ ở thế trung lập hoặc di cư. Ở cả ba quốc gia, những thay đổi diễn ra rõ ràng phức tạp hơn so với "quá trình chuyển đổi sang dân chủ": đó hầu như không phải là quá trình chuyển đổi dân chủ, mà là do quyết định của một bộ phận giới lãnh đạo. Người Nga, ít nhất, thường thích sử dụng thuật ngữ trung lập "sự sụp đổ của Liên bang" (raspad soyuza) cho những gì đã xảy ra vào cuối năm 1991, mà không đưa ra những đánh giá giá trị lớn hơn và phức tạp hơn. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ảnh_hưởng">Ảnh hưởng</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=34" title="Sửa đổi phần “Ảnh hưởng”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=34" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ảnh hưởng">sửa mã nguồn</a>]</div> <table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:19em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%"><tbody><tr><th style="padding:0.2em 0.4em 0.2em;font-size:145%;line-height:1.2em;background:#CC0000; color:white; padding:0; font-size:150%;"><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a></th></tr><tr><td style="padding:0.2em 0 0.4em;padding:.5em;"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Warsaw_Pact_Logo.svg/120px-Warsaw_Pact_Logo.svg.png" decoding="async" width="120" height="143" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Warsaw_Pact_Logo.svg/180px-Warsaw_Pact_Logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/Warsaw_Pact_Logo.svg/240px-Warsaw_Pact_Logo.svg.png 2x" data-file-width="721" data-file-height="860" /></td></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000; color:white; padding:.1em 0 0 .4em;"><a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">Cộng hòa của Liên bang Xô viết</a></div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Armenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia">Armenia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Azerbaijan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan">Azerbaijan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Byelorussia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Estonia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia">Estonia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Gruzia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia">Gruzia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan">Kazakhstan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kirghizia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kirghizia">Kirghizia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Latvia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia">Latvia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Litva" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva">Litva</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia">Moldavia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Nga</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Tajikistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan">Tajikistan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Turkmenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia">Turkmenia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Uzbekistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan">Uzbekistan</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000; color:white; padding:.1em 0 0 .4em;">Quốc gia Đồng minh</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Afghanistan" title="Cộng hòa Dân chủ Afghanistan">Afghanistan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Albania" title="Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania">Albania</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Angola" title="Cộng hòa Nhân dân Angola">Angola</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_B%C3%A9nin" title="Cộng hòa Nhân dân Bénin">Bénin</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bulgaria" title="Cộng hòa Nhân dân Bulgaria">Bulgaria</a></li> <li><a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Congo" title="Cộng hòa Nhân dân Congo">Congo</a></li> <li><a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Cộng hòa Dân chủ Đức">Đông Đức</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Ethiopia" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Ethiopia">Ethiopia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_nh%C3%A2n_d%C3%A2n_(Grenada)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính phủ Cách mạng nhân dân (Grenada) (trang không tồn tại)">Grenada</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Hungary" title="Cộng hòa Nhân dân Hungary">Hungary</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Campuchia" title="Cộng hòa Nhân dân Campuchia">Campuchia</a></li> <li><a href="/wiki/L%C3%A0o" title="Lào">Lào</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Cộng hòa Nhân dân Mông Cổ">Mông Cổ</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Mozambique" title="Cộng hòa Nhân dân Mozambique">Mozambique</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Ba_Lan" title="Cộng hòa Nhân dân Ba Lan">Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Rom%C3%A2nia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa România">România</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Somalia" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Dân chủ Somalia">Somalia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Yemen" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen">Nam Yemen</a></li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư">Nam Tư</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000; color:white; padding:.1em 0 0 .4em;">Tổ chức liên quan</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%A5c_Th%C3%B4ng_tin_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cục Thông tin Cộng sản (trang không tồn tại)">Cục Thông tin Cộng sản</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_hi%E1%BB%87p_C%C3%B4ng_%C4%91o%C3%A0n_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi" title="Liên hiệp Công đoàn Thế giới">Liên hiệp Công đoàn Thế giới</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_%C4%91o%C3%A0n_Thanh_ni%C3%AAn_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên đoàn Thanh niên Dân chủ thế giới (trang không tồn tại)">Liên đoàn Thanh niên Dân chủ thế giới</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000; color:white; padding:.1em 0 0 .4em;">Bất đồng chính kiến và phản đối</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"><table class="vertical-navbox nowraplinks" style="float:right;clear:right;width:22.0em;margin:0 0 1.0em 1.0em;background:#f9f9f9;border:1px solid #aaa;padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><th style="padding:0.1em;background:transparent;padding-bottom:0;"> <a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_ch%E1%BB%91ng_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng chống Liên Xô (trang không tồn tại)">Đảng chống Liên Xô</a></th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=L%E1%BA%ADt_%C4%91%E1%BB%95_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lật đổ Albania (trang không tồn tại)">Albania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Goryani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goryani (trang không tồn tại)">Bulgaria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%ADp_t%E1%BB%B1_qu%C3%A2n_(du_k%C3%ADch)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thập tự quân (du kích) (trang không tồn tại)">Croatia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anh_em_r%E1%BB%ABng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anh em rừng (trang không tồn tại)">Estonia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_ph%C3%A1i_Latvia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng phái Latvia (trang không tồn tại)">Latvia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3ng_ph%C3%A1i_Litva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảng phái Litva (trang không tồn tại)">Litva</a></li> <li><a href="/wiki/Nh%E1%BB%AFng_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_l%C3%ADnh_b%E1%BB%8B_nguy%E1%BB%81n_r%E1%BB%A7a" title="Những người lính bị nguyền rủa">Ba Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn_ch%E1%BB%91ng_c%E1%BB%99ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào kháng chiến chống cộng (trang không tồn tại)">România</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chetnik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chetnik (trang không tồn tại)">Serbia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Ukraina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quân đội nổi dậy Ukraina (trang không tồn tại)">Ukraina</a></li></ul></td> </tr><tr><th style="padding:0.1em;background:transparent;padding-bottom:0;"> <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_%E1%BB%9F_c%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%C3%B9ng_Baltic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh du kích ở các nước vùng Baltic (trang không tồn tại)">Chiến tranh du kích ở các nước vùng Baltic</a></th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Anh_em_r%E1%BB%ABng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anh em rừng (trang không tồn tại)">Anh em rừng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Jungle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Jungle (trang không tồn tại)">Chiến dịch Jungle</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_chi%E1%BA%BFm_%C4%91%C3%B3ng_c%E1%BB%A7a_c%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự chiếm đóng của các nước Baltic (trang không tồn tại)">Liên Xô chiếm đóng</a></li></ul></td> </tr><tr><th style="padding:0.1em;background:transparent;padding-bottom:0;"> Cuộc biểu tình và các cuộc nổi dậy</th></tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Plze%C5%88_1953&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Plzeň 1953 (trang không tồn tại)">Plzeň 1953</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_t%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c_1953" title="Nổi dậy tại Đông Đức 1953">Đông Đức 1953</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Tbilisi_1956" class="mw-redirect" title="Thảm sát Tbilisi 1956">Gruzia 1956</a></li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Pozna%C5%84_1956" title="Biểu tình Poznań 1956">Poznań 1956</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_n%C4%83m_1956_%E1%BB%9F_Hungary" title="Sự kiện năm 1956 ở Hungary">Hungary 1956</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Novocherkassk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ thảm sát Novocherkassk (trang không tồn tại)">Novocherkassk 1962</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_Praha" title="Mùa xuân Praha">Tiệp Khắc 1968</a> <ul><li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Khối Warszawa tấn công Tiệp Khắc">Cuộc xâm lăng</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Qu%E1%BA%A3ng_tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_%C4%90%E1%BB%8F_n%C4%83m_1968&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình Quảng trường Đỏ năm 1968 (trang không tồn tại)">Quảng trường Đỏ 1968</a></li></ul></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <ul><li><a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ch%C6%B0%C6%A1ng_77" title="Hiến chương 77">Hiến chương 77 (Tiệp Khắc)</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91o%C3%A0n_%C4%90o%C3%A0n_k%E1%BA%BFt" title="Công đoàn Đoàn kết">Công đoàn Đoàn kết (Ba Lan)</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_b%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Jeltoqsan" title="Cuộc bạo loạn Jeltoqsan">Jeltoqsan (Kazakhstan)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Bra%C8%99ov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy Brașov (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy Brașov (România)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_th%C3%A1ng_M%E1%BB%99t_(Litva)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tháng Một (Litva) (trang không tồn tại)">Sự kiện tháng Một (Litva)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=R%C3%A0o_ch%E1%BA%AFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rào chắn (trang không tồn tại)">Rào chắn (Latvia)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi_k%E1%BB%8Bch_ng%C3%A0y_9_th%C3%A1ng_4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bi kịch ngày 9 tháng 4 (trang không tồn tại)">Bi kịch ngày 9 tháng 4 (Gruzia)</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_Gi%C3%AAng_%C4%91en" title="Tháng Giêng đen">Tháng Giêng đen (Azerbaijan)</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000; color:white; padding:.1em 0 0 .4em;">Sự kiện Chiến tranh lạnh</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Marshall" title="Kế hoạch Marshall">Kế hoạch Marshall</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_1948&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tiệp Khắc đảo chính 1948 (trang không tồn tại)">Đảo chính Tiệp Khắc</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Tito%E2%80%93Stalin" class="mw-redirect" title="Chia rẽ Tito–Stalin">Chia rẽ Tito–Stalin</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_phong_t%E1%BB%8Fa_Berlin" title="Cuộc phong tỏa Berlin">Cuộc phong tỏa Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">Chiến tranh Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%81_s%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n_v%C3%A0_nh%E1%BB%AFng_h%E1%BA%ADu_qu%E1%BA%A3_c%E1%BB%A7a_n%C3%B3" title="Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó">Lời nói bí mật</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Bức tường Berlin">Bức tường Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_Cuba" title="Khủng hoảng tên lửa Cuba">Khủng hoảng tên lửa Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_can_thi%E1%BB%87p_c%E1%BB%A7a_Cuba_v%C3%A0o_Angola&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự can thiệp của Cuba vào Angola (trang không tồn tại)">Sự can thiệp của Cuba vào Angola</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Afghanistan_(1978%E2%80%931992)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Afghanistan (1978–1992)">Chiến tranh Afghanistan</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1980" title="Thế vận hội Mùa hè 1980">Thế vận hội Moskva</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="padding:0 0.1em 0.4em"> <div class="NavFrame collapsed" style="border:none;padding:0"><div class="NavHead" style="font-size:105%;background:transparent;text-align:left;background:#CC0000; color:white; padding:.1em 0 0 .4em;">Từ chối</div><div class="NavContent hlist" style="font-size:105%;padding:0.2em 0 0.4em;text-align:center"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ca_h%C3%A1t" title="Cách mạng Ca hát">Cách mạng Ca hát</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_b%C3%A0n_tr%C3%B2n_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định bàn tròn Ba Lan (trang không tồn tại)">Hiệp định bàn tròn Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4_v%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" class="mw-redirect" title="Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu">Cuộc cách mạng năm 1989</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Bức tường Berlin">Bức tường Berlin sụp đổ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_th%C3%A1ng_M%E1%BB%99t_(Litva)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tháng Một (Litva) (trang không tồn tại)">Sự kiện tháng Một</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=R%C3%A0o_ch%E1%BA%AFn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rào chắn (trang không tồn tại)">Ở Latvia</a></li> <li><a href="/wiki/Gi%E1%BA%A3i_t%C3%A1n_Nam_T%C6%B0" class="mw-redirect" title="Giải tán Nam Tư">Giải tán Nam Tư</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nam_T%C6%B0" title="Chiến tranh Nam Tư">Chiến tranh Nam Tư</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Kết thúc Liên Xô</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_%E1%BB%9F_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của Chủ nghĩa cộng sản ở Albania (trang không tồn tại)">Sự sụp đổ của Chủ nghĩa cộng sản ở Albania</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_chia_c%E1%BA%AFt_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Sự chia cắt Tiệp Khắc">Sự chia cắt Tiệp Khắc</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td style="text-align:right;font-size:115%;padding-top: 0.6em;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Thanh_b%C3%AAn_kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Bản mẫu:Thanh bên khối phía Đông"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Thanh_b%C3%AAn_kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Thanh bên khối phía Đông (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Thanh_b%C3%AAn_kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Đế quốc Xô viết">Đế quốc Xô viết</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a></div> Liên Xô được cho là đã xây dựng những ảnh hưởng sau<a href="#cite_note-Cornis-Pope-201">[196]</a><a href="#cite_note-Dawson-202">[197]</a>: <ul><li>Có ghế thường trực tại <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc">Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc</a>. Quan hệ chặt chẽ với <a href="/wiki/%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Đông Âu">Đông Âu</a> và các nước đang phát triển.</li> <li>Là nguồn viện trợ lớn cho các nước nghèo ở <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_%C3%81" title="Châu Á">châu Á</a>, <a href="/wiki/Ch%C3%A2u_Phi" title="Châu Phi">châu Phi</a>.</li> <li>Ảnh hưởng mạnh trên các nước xung quanh, đa dạng và giàu có về lịch sử và văn hoá. Vận dụng ảnh hưởng thông qua các chính phủ và các tổ chức trên toàn thế giới. Các tư tưởng cộng sản chủ nghĩa rất hấp dẫn đối với nhiều người trên thế giới.</li> <li>Là nền kinh tế kế hoạch tập trung lớn nhất thế giới, và đứng hàng thứ hai thế giới về tổng sản lượng nền kinh tế trong suốt giai đoạn 1940-1990 (đạt 2,7 nghìn tỷ <a href="/wiki/USD" class="mw-redirect" title="USD">USD</a> vào năm 1990). Khả năng tự cung tự cấp lớn, từng sản xuất 20% lượng hàng công nghiệp thế giới, quy mô công nghiệp bằng 80% so với <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a>.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_nước_đồng_minh/vệ_tinh">Các nước đồng minh/vệ tinh</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=35" title="Sửa đổi phần “Các nước đồng minh/vệ tinh”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=35" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các nước đồng minh/vệ tinh">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:EasternBloc_BasicMembersOnly.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/EasternBloc_BasicMembersOnly.svg/400px-EasternBloc_BasicMembersOnly.svg.png" decoding="async" width="400" height="606" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/EasternBloc_BasicMembersOnly.svg/600px-EasternBloc_BasicMembersOnly.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/EasternBloc_BasicMembersOnly.svg/800px-EasternBloc_BasicMembersOnly.svg.png 2x" data-file-width="404" data-file-height="612" /></a><figcaption>Liên Xô là màu đỏ đậm, trong khi các quốc gia đồng minh/ủng hộ Xô viết là các nước đỏ nhạt/hồng. <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư">Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư</a> liên kết với Liên Xô trước năm 1948 là màu tím, còn <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Albania" title="Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania">Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania</a> liên kết với Liên Xô cho tới khi xảy ra <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a> là màu cam.</figcaption></figure> Những quốc gia liên minh với Liên Xô là thành viên của <a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a> (đồng minh kinh tế), hoặc là thành viên <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a> (đồng minh quân sự) và thuộc khối Đông Âu. Các quốc gia này đều có (hoặc từng có) quân Liên Xô trú đóng trên lãnh thổ và bị Liên Xô chi phối về mặt chính trị và quân sự. <ul><li><a href="/wiki/Bulgaria" title="Bulgaria"><img alt="Bulgaria" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg/46px-Flag_of_Bulgaria_%281971%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bulgaria" title="Cộng hòa Nhân dân Bulgaria">Bulgaria</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/23px-Flag_of_Cuba.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/35px-Flag_of_Cuba.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bd/Flag_of_Cuba.svg/46px-Flag_of_Cuba.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Cuba" title="Cuba">Cuba</a></li> <li><a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc"><img alt="Tiệp Khắc" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/23px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/35px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/45px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/23px-Flag_of_East_Germany.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/35px-Flag_of_East_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Flag_of_East_Germany.svg/46px-Flag_of_East_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Cộng hòa Dân chủ Đức">Đông Đức</a></li> <li><a href="/wiki/Hungary" title="Hungary"><img alt="Hungary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/23px-Flag_of_Hungary.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/35px-Flag_of_Hungary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/46px-Flag_of_Hungary.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Hungary" title="Cộng hòa Nhân dân Hungary">Hungary</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Mông Cổ"><img alt="Mông Cổ" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg/23px-Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg/35px-Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9c/Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg/46px-Flag_of_the_Mongolian_People%27s_Republic_%281945%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Cộng hòa Nhân dân Mông Cổ">Mông Cổ</a></li> <li><a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan"><img alt="Ba Lan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/23px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/35px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/46px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Ba_Lan" title="Cộng hòa Nhân dân Ba Lan">Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România"><img alt="România" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg/23px-Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg/35px-Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg/45px-Flag_of_Romania_%281965%E2%80%931989%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Rom%C3%A2nia" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa România">România</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư"><img alt="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/23px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/35px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/46px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a> <a href="/w/index.php?title=L%E1%BB%B1c_l%C6%B0%E1%BB%A3ng_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn_Nam_T%C6%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lực lượng kháng chiến Nam Tư (trang không tồn tại)">Lực lượng kháng chiến Nam Tư</a>/<a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư">Nam Tư</a> (kết thúc liên minh năm 1948 do <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Tito%E2%80%93Stalin" class="mw-redirect" title="Chia rẽ Tito–Stalin">Chia rẽ Tito–Stalin</a>)</li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam"><img alt="Việt Nam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/23px-Flag_of_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/35px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/45px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam">Việt Nam</a> (1976-1991)</li> <li><a href="/wiki/Albania" title="Albania"><img alt="Albania" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/21px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/32px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/42px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="700" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Albania" title="Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania">Albania</a> (chấm dứt làm thành viên Comecon năm 1961)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/23px-Flag_of_North_Korea.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/35px-Flag_of_North_Korea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/46px-Flag_of_North_Korea.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Bắc Triều Tiên</a> từ 1945 tới 1950. Sau <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">chiến tranh Triều Tiên</a>, <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên</a> tiếp tục làm đồng minh của Nga<a href="#cite_note-Shin-203">[198]</a>, song lại sử dụng <a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_Ch%E1%BB%A7_th%E1%BB%83" title="Tư tưởng Chủ thể">Tư tưởng Chủ thể</a>. Việc lính Trung Quốc rút quân năm 1958, và Liên Xô tan rã năm 1991 đưa nước này trở thành một trong số những quốc gia cô lập nhất thế giới.</li> <li><a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan"><img alt="Afghanistan" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg/23px-Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg/35px-Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg/46px-Flag_of_Afghanistan_%281980%E2%80%931987%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Afghanistan" title="Cộng hòa Dân chủ Afghanistan">Afghanistan</a> (1978-1990) tuy không là thành viên của Comecon và thuộc khối Đông Âu nhưng vẫn được xem là một quốc gia vệ tinh của Liên Xô khi kêu gọi Liên Xô can thiệp quân sự, gây ra cuộc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4%E2%80%93Afghanistan_(1979%E2%80%931989)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô–Afghanistan (1979–1989)">chiến tranh Afghanistan lần 1</a> và hoàn toàn bị Liên Xô chi phối về mặt đối nội và đối ngoại.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_quốc_gia_thân_thiết">Các quốc gia thân thiết</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=36" title="Sửa đổi phần “Các quốc gia thân thiết”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=36" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các quốc gia thân thiết">sửa mã nguồn</a>]</div> Đây là những quốc gia thường không tham gia vào bên nào, thuộc về các nước <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_ba" title="Thế giới thứ ba">Thế giới thứ ba</a>, song có các chính phủ thân Liên Xô tồn tại. Không phải chính thể nào cũng là đồng minh của Liên Xô mà hầu hết nó đều chỉ mang tính tạm thời. <a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Communist_Block.svg" class="mw-file-description" title="không khung"><img alt="không khung" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Communist_Block.svg/450px-Communist_Block.svg.png" decoding="async" width="450" height="228" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Communist_Block.svg/675px-Communist_Block.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Communist_Block.svg/900px-Communist_Block.svg.png 2x" data-file-width="940" data-file-height="477" /></a> Các quốc gia thân Liên Xô song không theo chủ nghĩa cộng sản được để nghiêng: <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Flag_of_the_United_Arab_Republic_%281958%E2%80%931971%29.svg/23px-Flag_of_the_United_Arab_Republic_%281958%E2%80%931971%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Flag_of_the_United_Arab_Republic_%281958%E2%80%931971%29.svg/35px-Flag_of_the_United_Arab_Republic_%281958%E2%80%931971%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Flag_of_the_United_Arab_Republic_%281958%E2%80%931971%29.svg/45px-Flag_of_the_United_Arab_Republic_%281958%E2%80%931971%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Ai_C%E1%BA%ADp" title="Ai Cập">Ai Cập</a> (1954–1973)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/23px-Flag_of_Syria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/35px-Flag_of_Syria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Flag_of_Syria.svg/45px-Flag_of_Syria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Syria" title="Syria">Syria</a> (1955–1991)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg/45px-Flag_of_Iraq_%281963%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Iraq" title="Iraq">Iraq</a> (1958–1963, 1968–1991)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_Guinea.svg/23px-Flag_of_Guinea.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_Guinea.svg/35px-Flag_of_Guinea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_Guinea.svg/45px-Flag_of_Guinea.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Guin%C3%A9e" title="Guinée">Guinée</a> (1960–1978)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/23px-Flag_of_Mali.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/35px-Flag_of_Mali.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Flag_of_Mali.svg/45px-Flag_of_Mali.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Mali" title="Mali">Mali</a> (1960–1968)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg/23px-Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg/35px-Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg/46px-Flag_of_Burma_%281948%E2%80%931974%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Myanmar" title="Myanmar">Burma</a> (1962–1988)</li> <li><a href="/wiki/Somalia" title="Somalia"><img alt="Somalia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/23px-Flag_of_Somalia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/35px-Flag_of_Somalia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/45px-Flag_of_Somalia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Somalia" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Dân chủ Somalia">Cộng hòa Dân chủ Somalia</a> (1969–1977); năm 1977, với việc <a href="/w/index.php?title=Somalia_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Ethiopia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Somalia xâm lược Ethiopia (trang không tồn tại)">Somalia xâm lược Ethiopia</a>, Liên Xô cắt ngoại giao với nước này. Phản ứng lại, Somalia cắt ngoại giao với Liên Xô và <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> sau đó ủng hộ nước này thay thế.<a href="#cite_note-204">[199]</a></li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/23px-Flag_of_Algeria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/35px-Flag_of_Algeria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Flag_of_Algeria.svg/45px-Flag_of_Algeria.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Alg%C3%A9rie" title="Algérie">Algérie</a> (1962–1991)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Ghana_%281964%E2%80%931966%29.svg/23px-Flag_of_Ghana_%281964%E2%80%931966%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Ghana_%281964%E2%80%931966%29.svg/35px-Flag_of_Ghana_%281964%E2%80%931966%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Flag_of_Ghana_%281964%E2%80%931966%29.svg/45px-Flag_of_Ghana_%281964%E2%80%931966%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Ghana" title="Ghana">Ghana</a> (1964–1966)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/23px-Flag_of_Peru.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/35px-Flag_of_Peru.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Flag_of_Peru.svg/45px-Flag_of_Peru.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Per%C3%BA" title="Perú">Peru</a> (1968–1975)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Sudan.svg/23px-Flag_of_Sudan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Sudan.svg/35px-Flag_of_Sudan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Sudan.svg/46px-Flag_of_Sudan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Sudan" title="Sudan">Sudan</a> (1968–1972)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.svg/23px-Flag_of_Equatorial_Guinea.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.svg/35px-Flag_of_Equatorial_Guinea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Equatorial_Guinea.svg/45px-Flag_of_Equatorial_Guinea.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Guinea_X%C3%ADch_%C4%90%E1%BA%A1o" title="Guinea Xích Đạo">Guinea Xích Đạo</a> (1968–1979)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg/23px-Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg/35px-Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/04/Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg/46px-Flag_of_Libya_%281977%E2%80%932011%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Libya" title="Libya">Libya</a> (1969–1991)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Congo" title="Cộng hòa Congo"><img alt="Cộng hòa Congo" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_the_Congo.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_the_Congo.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_the_Congo.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_the_Congo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_the_Congo.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_the_Congo.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Congo" title="Cộng hòa Nhân dân Congo">Cộng hòa Nhân dân Congo</a> (1963–1991)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/23px-Flag_of_Chile.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/35px-Flag_of_Chile.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/Flag_of_Chile.svg/45px-Flag_of_Chile.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Chile" title="Chile">Chile</a> (1970–1973)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Cape_Verde.svg/23px-Flag_of_Cape_Verde.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Cape_Verde.svg/35px-Flag_of_Cape_Verde.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Flag_of_Cape_Verde.svg/46px-Flag_of_Cape_Verde.svg.png 2x" data-file-width="1020" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Cabo_Verde" title="Cabo Verde">Cape Verde</a> (1975–1991)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Yemen" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen"><img alt="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Flag_of_South_Yemen.svg/23px-Flag_of_South_Yemen.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Flag_of_South_Yemen.svg/35px-Flag_of_South_Yemen.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Flag_of_South_Yemen.svg/45px-Flag_of_South_Yemen.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="341" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Yemen" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Yemen</a> (1967–1990)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Uganda.svg/23px-Flag_of_Uganda.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Uganda.svg/35px-Flag_of_Uganda.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Uganda.svg/45px-Flag_of_Uganda.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Uganda" title="Uganda">Uganda</a> (1969-1971)</li> <li><a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia"><img alt="Indonesia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Flag_of_Indonesia.svg/23px-Flag_of_Indonesia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Flag_of_Indonesia.svg/35px-Flag_of_Indonesia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Flag_of_Indonesia.svg/45px-Flag_of_Indonesia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Indonesia" title="Indonesia">Indonesia</a> (1959–1965)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/23px-Flag_of_India.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/35px-Flag_of_India.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/41/Flag_of_India.svg/45px-Flag_of_India.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Ấn Độ">Ấn Độ</a> (1971–1989)</li> <li><a href="/wiki/Bangladesh" title="Bangladesh"><img alt="Bangladesh" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Flag_of_Bangladesh.svg/23px-Flag_of_Bangladesh.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Flag_of_Bangladesh.svg/35px-Flag_of_Bangladesh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Flag_of_Bangladesh.svg/46px-Flag_of_Bangladesh.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Bangladesh" title="Bangladesh">Bangladesh</a> (1971–1975)</li> <li><a href="/wiki/Madagascar" title="Madagascar"><img alt="Madagascar" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/23px-Flag_of_Madagascar.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/35px-Flag_of_Madagascar.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Madagascar.svg/45px-Flag_of_Madagascar.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Madagascar" title="Cộng hòa Dân chủ Madagascar">Cộng hòa Dân chủ Madagascar</a> (1972–1991)</li> <li><a href="/wiki/Guin%C3%A9-Bissau" title="Guiné-Bissau"><img alt="Guiné-Bissau" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Guinea-Bissau.svg/23px-Flag_of_Guinea-Bissau.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Guinea-Bissau.svg/35px-Flag_of_Guinea-Bissau.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Flag_of_Guinea-Bissau.svg/46px-Flag_of_Guinea-Bissau.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Guin%C3%A9-Bissau" title="Guiné-Bissau">Guinée Bissau</a> (1973–1991)</li> <li><a href="/wiki/Ethiopia" title="Ethiopia"><img alt="Ethiopia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Ethiopia_%281975%E2%80%931987%29.svg/23px-Flag_of_Ethiopia_%281975%E2%80%931987%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Ethiopia_%281975%E2%80%931987%29.svg/35px-Flag_of_Ethiopia_%281975%E2%80%931987%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Flag_of_Ethiopia_%281975%E2%80%931987%29.svg/45px-Flag_of_Ethiopia_%281975%E2%80%931987%29.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Derg" class="mw-redirect" title="Derg">Derg</a> (1974–1987)/<a href="/wiki/Ethiopia" title="Ethiopia"><img alt="Ethiopia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Flag_of_Ethiopia_%281987%E2%80%931991%29.svg/23px-Flag_of_Ethiopia_%281987%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Flag_of_Ethiopia_%281987%E2%80%931991%29.svg/35px-Flag_of_Ethiopia_%281987%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Flag_of_Ethiopia_%281987%E2%80%931991%29.svg/46px-Flag_of_Ethiopia_%281987%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Ethiopia" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Ethiopia">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Ethiopia</a> (1987–1991)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_Laos.svg/23px-Flag_of_Laos.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_Laos.svg/35px-Flag_of_Laos.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_Laos.svg/45px-Flag_of_Laos.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/L%C3%A0o" title="Lào">Lào</a> (1975–1991)</li> <li><a href="/wiki/B%C3%A9nin" title="Bénin"><img alt="Bénin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_Benin_%281975%E2%80%931990%29.svg/23px-Flag_of_Benin_%281975%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_Benin_%281975%E2%80%931990%29.svg/35px-Flag_of_Benin_%281975%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Flag_of_Benin_%281975%E2%80%931990%29.svg/45px-Flag_of_Benin_%281975%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1500" data-file-height="1000" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_B%C3%A9nin" title="Cộng hòa Nhân dân Bénin">Cộng hòa Nhân dân Bénin</a> (1975–1990)</li> <li><a href="/wiki/Mozambique" title="Mozambique"><img alt="Mozambique" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Mozambique_%281975%E2%80%931983%29.svg/23px-Flag_of_Mozambique_%281975%E2%80%931983%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Mozambique_%281975%E2%80%931983%29.svg/35px-Flag_of_Mozambique_%281975%E2%80%931983%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Flag_of_Mozambique_%281975%E2%80%931983%29.svg/46px-Flag_of_Mozambique_%281975%E2%80%931983%29.svg.png 2x" data-file-width="1023" data-file-height="614" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Mozambique" title="Cộng hòa Nhân dân Mozambique">Cộng hòa Nhân dân Mozambique</a> (1975–1990)</li> <li><a href="/wiki/Angola" title="Angola"><img alt="Angola" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/23px-Flag_of_Angola.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/35px-Flag_of_Angola.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9d/Flag_of_Angola.svg/45px-Flag_of_Angola.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Angola" title="Cộng hòa Nhân dân Angola">Cộng hòa Nhân dân Angola</a> (1975–1991)</li> <li><a href="/wiki/Grenada" title="Grenada"><img alt="Grenada" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Grenada.svg/23px-Flag_of_Grenada.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Grenada.svg/35px-Flag_of_Grenada.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Grenada.svg/46px-Flag_of_Grenada.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_(Grenada)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính phủ Cách mạng Nhân dân (Grenada) (trang không tồn tại)">Chính phủ Cách mạng Nhân dân Grenada</a> (1979–1983)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/23px-Flag_of_Nicaragua.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/35px-Flag_of_Nicaragua.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Flag_of_Nicaragua.svg/46px-Flag_of_Nicaragua.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Nicaragua" title="Nicaragua">Nicaragua</a> (1979–1990)</li> <li><a href="/wiki/Campuchia" title="Campuchia"><img alt="Campuchia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_Kampuchea.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_Kampuchea.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_Kampuchea.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_Kampuchea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_Kampuchea.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_Kampuchea.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Campuchia" title="Cộng hòa Nhân dân Campuchia">Kampuchea</a> (1979–1989)</li> <li><a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso"><img alt="Burkina Faso" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/23px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/35px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Flag_of_Burkina_Faso.svg/45px-Flag_of_Burkina_Faso.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Burkina_Faso" title="Burkina Faso">Burkina Faso</a> (1983–1987)</li> <li><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Việt Nam"><img alt="Việt Nam" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/23px-Flag_of_Vietnam.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/35px-Flag_of_Vietnam.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Flag_of_Vietnam.svg/45px-Flag_of_Vietnam.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Vi%E1%BB%87t_Nam_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a" title="Việt Nam Dân chủ Cộng hòa">Việt Nam Dân chủ Cộng hòa</a> (1945–1976).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_nước_cộng_sản_đối_lập">Các nước cộng sản đối lập</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=37" title="Sửa đổi phần “Các nước cộng sản đối lập”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=37" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các nước cộng sản đối lập">sửa mã nguồn</a>]</div> Có một số các quốc gia đối lập với Liên Xô và họ gần như không bị Moskva chi phối, trong khi vẫn chia sẻ quan điểm tương đồng về ý thức hệ: <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/23px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/35px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/61/Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg/46px-Flag_of_Yugoslavia_%281946-1992%29.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư">Nam Tư</a> (từ 1948)</li> <li><a href="/wiki/Albania" title="Albania"><img alt="Albania" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/21px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/32px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg/42px-Flag_of_Albania_%281946%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="980" data-file-height="700" /></a> <a href="/wiki/Albania" title="Albania">Albania</a> (do <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a>)</li> <li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a> (do <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung -Xô</a>)</li> <li><a href="/wiki/Campuchia" title="Campuchia"><img alt="Campuchia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Democratic_Kampuchea.svg/23px-Flag_of_Democratic_Kampuchea.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Democratic_Kampuchea.svg/35px-Flag_of_Democratic_Kampuchea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_Democratic_Kampuchea.svg/45px-Flag_of_Democratic_Kampuchea.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/Khmer_%C4%90%E1%BB%8F" title="Khmer Đỏ">Kampuchea</a> (1975–1979, do <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_T%C3%A2y_Nam" class="mw-redirect" title="Chiến tranh biên giới Tây Nam">Chiến tranh Campuchia-Việt Nam</a>)</li> <li><a href="/wiki/Somalia" title="Somalia"><img alt="Somalia" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/23px-Flag_of_Somalia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/35px-Flag_of_Somalia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Somalia.svg/45px-Flag_of_Somalia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Somalia" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Dân chủ Somalia">Somalia</a> (1977–1991), bởi cuộc <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ogaden" title="Chiến tranh Ogaden">chiến tranh Ogaden</a>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Các_nước_trung_lập">Các nước trung lập</h3>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=38" title="Sửa đổi phần “Các nước trung lập”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=38" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Các nước trung lập">sửa mã nguồn</a>]</div> <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a> là quốc gia hiếm hoi ở phương tây giữ thế trung lập. Trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh thế giới thứ hai">Chiến tranh thế giới thứ hai</a>, Phần Lan đã chống cự thành công các cuộc tấn công từ Liên Xô, và cũng là quốc gia tư bản với kinh tế thị trường. Thế nhưng, <a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Ph%E1%BA%A7n_Lan-Li%C3%AAn_X%C3%B4_n%C4%83m_1948&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Phần Lan-Liên Xô năm 1948 (trang không tồn tại)">Hiệp ước Phần Lan-Liên Xô năm 1948</a> đã phần nào hạn chế sự độc lập của Phần Lan trong chính sách ngoại giao của nước này. Hiệp ước buộc Phần Lan phải bảo vệ Liên Xô nếu có chiến tranh, đồng nghĩa với việc Phần Lan không thể gia nhập <a href="/wiki/NATO" title="NATO">NATO</a> và giúp Liên Xô có chỗ đứng trong vấn đề ngoại giao Phần Lan. Để ứng phó, Phần Lan phát triển <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_Paasikivi%E2%80%93Kekkonen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính sách Paasikivi–Kekkonen (trang không tồn tại)">chính sách Paasikivi–Kekkonen</a> để vừa phát triển ngoại giao với phương Tây và kinh tế, cũng như giúp họ cân bằng ngoại giao với Nga<a href="#cite_note-205">[200]</a>. Thế nhưng ở phương Tây, nó vô tình tạo nên nỗi sợ <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan_h%C3%B3a" title="Phần Lan hóa">Phần Lan hóa</a> về nguy cơ các nước phương Tây không thể hỗ trợ nhau trước sự tấn công của Liên Xô<a href="#cite_note-206">[201]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Phân_cấp_hành_chính">Phân cấp hành chính</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=39" title="Sửa đổi phần “Phân cấp hành chính”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=39" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Phân cấp hành chính">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_(h%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_ch%C3%ADnh_ph%E1%BB%A7)" title="Nhà nước Xô viết (hệ thống chính phủ)">Nhà nước Xô viết (hệ thống chính phủ)</a> và <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết</a></div> Giai đoạn <a href="/wiki/1954" title="1954">1954</a>–<a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a>, Liên Xô bao gồm 15 nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Xô viết: <table class="wikitable" style="text-align:center;"> <tbody><tr bgcolor="#f0f0f0"> <th colspan="6">Các nước Cộng hòa của Liên bang Xô viết </th></tr> <tr> <th> </th> <th>Quốc kỳ </th> <th>Quốc huy </th> <th>Nước cộng hòa </th> <th><a href="/wiki/Th%E1%BB%A7_%C4%91%C3%B4" title="Thủ đô">Thủ đô</a> </th> <th>Năm thành lập </th> <td width="320px" rowspan="16"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg" class="mw-file-description" title="Các nước cộng hòa Liên bang Xô viết"><img alt="Các nước cộng hòa Liên bang Xô viết" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg/650px-USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg.png" decoding="async" width="650" height="455" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg/975px-USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg/1300px-USSR_Republics_numbered_by_alphabet.svg.png 2x" data-file-width="1345" data-file-height="942" /></a> </td></tr> <tr> <td>1</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/50px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/75px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/100px-Flag_of_the_Armenian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Armenian_SSR.svg.png 2x" data-file-width="605" data-file-height="604" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Armenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia</a></td> <td><a href="/wiki/Yerevan" title="Yerevan">Yerevan</a></td> <td>1920 </td></tr> <tr> <td>2</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/50px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/75px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/100px-Flag_of_the_Azerbaijan_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Azerbaijan_SSR.svg.png 2x" data-file-width="522" data-file-height="595" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Azerbaijan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan</a></td> <td><a href="/wiki/Baku" title="Baku">Baku</a></td> <td>1920 </td></tr> <tr> <td>3</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_(1951%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/50px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/75px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg/100px-Flag_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_(1981%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281981%E2%80%931991%29.svg/50px-Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281981%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281981%E2%80%931991%29.svg/75px-Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281981%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281981%E2%80%931991%29.svg/100px-Emblem_of_the_Byelorussian_Soviet_Socialist_Republic_%281981%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="714" data-file-height="739" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia</a></td> <td><a href="/wiki/Minsk" title="Minsk">Minsk</a></td> <td>1920 </td></tr> <tr> <td>4</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/50px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/75px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/100px-Flag_of_the_Estonian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="55" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Estonian_SSR.svg.png 2x" data-file-width="736" data-file-height="814" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Estonia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia</a></td> <td><a href="/wiki/Tallinn" title="Tallinn">Tallinn</a></td> <td>1940 </td></tr> <tr> <td>5</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_(1951%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/50px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/75px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg/100px-Flag_of_the_Georgian_Soviet_Socialist_Republic_%281951%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e1/Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Georgian_SSR.svg.png 2x" data-file-width="560" data-file-height="560" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Gruzia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia</a></td> <td><a href="/wiki/Tbilisi" title="Tbilisi">Tbilisi</a></td> <td>1921 </td></tr> <tr> <td>6</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931991);_Flag_of_Kazakhstan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/50px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/75px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/100px-Flag_of_the_Kazakh_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kazakhstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_Kazakh_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Emblem_of_Kazakh_SSR.svg/50px-Emblem_of_Kazakh_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="57" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Emblem_of_Kazakh_SSR.svg/75px-Emblem_of_Kazakh_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Emblem_of_Kazakh_SSR.svg/100px-Emblem_of_Kazakh_SSR.svg.png 2x" data-file-width="619" data-file-height="706" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan</a></td> <td><a href="/wiki/Almaty" title="Almaty">Alma-Ata</a></td> <td>1936 </td></tr> <tr> <td>7</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991);_Flag_of_Kyrgyzstan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/50px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/75px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg/100px-Flag_of_the_Kirghiz_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Kyrgyzstan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="59" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Kirghiz_SSR.svg.png 2x" data-file-width="486" data-file-height="574" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt_Kirghizia" class="mw-redirect" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Kirghizia">Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Kirghizia</a></td> <td><a href="/wiki/Bishkek" title="Bishkek">Frunze</a></td> <td>1936 </td></tr> <tr> <td>8</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/50px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/75px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg/100px-Flag_of_the_Latvian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="53" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/55/Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Latvian_SSR.svg.png 2x" data-file-width="554" data-file-height="587" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt_Latvia" class="mw-redirect" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Latvia">Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Latvia</a></td> <td><a href="/wiki/Riga" title="Riga">Riga</a></td> <td>1940 </td></tr> <tr> <td>9</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931988).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/50px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/75px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg/100px-Flag_of_the_Lithuanian_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931988%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="58" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Lithuanian_SSR.svg.png 2x" data-file-width="485" data-file-height="562" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt_Litva" class="mw-redirect" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Litva">Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô Viết Litva</a></td> <td><a href="/wiki/Vilnius" title="Vilnius">Vilnius</a></td> <td>1940 </td></tr> <tr> <td>10</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/50px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/75px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg/100px-Flag_of_the_Moldavian_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931990%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Moldavian_SSR_(1981-1990).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Emblem_of_the_Moldavian_SSR_%281981-1990%29.svg/50px-Emblem_of_the_Moldavian_SSR_%281981-1990%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Emblem_of_the_Moldavian_SSR_%281981-1990%29.svg/75px-Emblem_of_the_Moldavian_SSR_%281981-1990%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/82/Emblem_of_the_Moldavian_SSR_%281981-1990%29.svg/100px-Emblem_of_the_Moldavian_SSR_%281981-1990%29.svg.png 2x" data-file-width="993" data-file-height="1070" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia</a></td> <td><a href="/wiki/Chi%C8%99in%C4%83u" title="Chișinău">Chișinău</a></td> <td>1940 </td></tr> <tr> <td>11</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_(1954%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/50px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/75px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg/100px-Flag_of_the_Russian_Soviet_Federative_Socialist_Republic_%281954%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Russian_SFSR_(1978%E2%80%931991),_Emblem_of_Russia_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Emblem_of_the_Russian_SFSR_%281978%E2%80%931991%29%2C_Emblem_of_Russia_%281991%E2%80%931992%29.svg/50px-Emblem_of_the_Russian_SFSR_%281978%E2%80%931991%29%2C_Emblem_of_Russia_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="56" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Emblem_of_the_Russian_SFSR_%281978%E2%80%931991%29%2C_Emblem_of_Russia_%281991%E2%80%931992%29.svg/75px-Emblem_of_the_Russian_SFSR_%281978%E2%80%931991%29%2C_Emblem_of_Russia_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c4/Emblem_of_the_Russian_SFSR_%281978%E2%80%931991%29%2C_Emblem_of_Russia_%281991%E2%80%931992%29.svg/100px-Emblem_of_the_Russian_SFSR_%281978%E2%80%931991%29%2C_Emblem_of_Russia_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="859" data-file-height="960" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga</a></td> <td><a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a></td> <td>1917 </td></tr> <tr> <td>12</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_(1953%E2%80%931991);_Flag_of_Tajikistan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/50px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/75px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1a/Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/100px-Flag_of_the_Tajik_Soviet_Socialist_Republic_%281953%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Tajikistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="53" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Tajik_SSR.svg.png 2x" data-file-width="824" data-file-height="878" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Tajikistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan</a></td> <td><a href="/wiki/Dushanbe" title="Dushanbe">Dushanbe</a></td> <td>1929 </td></tr> <tr> <td>13</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_(1973%E2%80%931991);_Flag_of_Turkmenistan_(1991%E2%80%931992).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/50px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/75px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg/100px-Flag_of_the_Turkmen_Soviet_Socialist_Republic_%281973%E2%80%931991%29%3B_Flag_of_Turkmenistan_%281991%E2%80%931992%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="54" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Turkmen_SSR.svg.png 2x" data-file-width="519" data-file-height="565" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Turkmenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia</a></td> <td><a href="/wiki/Ashgabat" title="Ashgabat">Ashgabat</a></td> <td>1925 </td></tr> <tr> <td>14</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_(1949%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/50px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/75px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg/100px-Flag_of_the_Ukrainian_Soviet_Socialist_Republic_%281949%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="56" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Ukrainian_SSR.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="892" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Ukraina</a></td> <td><a href="/wiki/Kiev" class="mw-redirect" title="Kiev">Kiev</a></td> <td>1919 </td></tr> <tr> <td>15</td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_(1952%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/50px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/75px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg/100px-Flag_of_the_Uzbek_Soviet_Socialist_Republic_%281952%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a></td> <td><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg/50px-Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg.png" decoding="async" width="50" height="55" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg/75px-Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg/100px-Emblem_of_the_Uzbek_SSR.svg.png 2x" data-file-width="836" data-file-height="926" /></a></td> <td><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Uzbekistan" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan">Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan</a></td> <td><a href="/wiki/Tashkent" title="Tashkent">Tashkent</a></td> <td>1924 </td></tr></tbody></table> Và phần lớn các nước này lại được phân chia thành các tỉnh (ngoại trừ 5 nước Latvia, Litva, Estonia, Moldavia và Armenia). Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga (RSFSR) được phân chia thành 16 nước <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Các nước Cộng hoà tự trị của Liên bang Xô Viết">cộng hòa tự trị</a> (avtonomnaya respublika-автономная республика), 6 khu (krai-край) và 49 tỉnh (oblast-область). Dưới cấp khu có thể có tỉnh tự trị, dưới cấp tỉnh và khu còn có thể có các vùng dân tộc (thiểu số) (nationalny okrug-национальный округ), đến năm 1977 được đổi tên thành vùng tự trị (avtonomny okrug-автономный округ). Có tất cả năm tỉnh tự trị, 10 vùng tự trị. Trong một số nước cộng hòa (<a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a>, <a href="/wiki/Gruzia" title="Gruzia">Gruzia</a>, <a href="/wiki/Azerbaijan" title="Azerbaijan">Azerbaidjan</a>, <a href="/wiki/Uzbekistan" title="Uzbekistan">Uzbekistan</a>, <a href="/wiki/Tajikistan" title="Tajikistan">Tadjikistan</a>) còn có các nước <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Các nước Cộng hoà tự trị của Liên bang Xô Viết">cộng hòa tự trị</a> và tỉnh tự trị. Tất cả các đơn vị hành chính-lãnh thổ nói trên được phân chia thành các huyện (rayon-район) và thành phố trực thuộc tỉnh, vùng và nước cộng hòa. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Văn_hóa">Văn hóa</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=40" title="Sửa đổi phần “Văn hóa”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=40" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Văn hóa">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/w/index.php?title=V%C4%83n_h%C3%B3a_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Văn hóa Liên Xô (trang không tồn tại)">Văn hóa Liên Xô</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><audio id="mwe_player_5" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="182" data-mwtitle="Марш_энтузиастов.ogg" data-mwprovider="wikimediacommons" resource="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/8d/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/8/8d/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3A%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%88_%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%B2.ogg&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /></audio><figcaption>"Hành khúc đam mê", một bài hát nổi tiếng vào thập niên 1930 ở Liên Xô</figcaption></figure> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Milovice_soviet_pupils.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Milovice_soviet_pupils.jpg/220px-Milovice_soviet_pupils.jpg" decoding="async" width="220" height="156" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Milovice_soviet_pupils.jpg/330px-Milovice_soviet_pupils.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Milovice_soviet_pupils.jpg/440px-Milovice_soviet_pupils.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="453" /></a><figcaption>Học sinh Liên Xô đến thăm <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> vào năm 1985</figcaption></figure> Đến thế kỷ 19, nghệ thuật văn học Nga đã đạt đến đỉnh cao của sự nổi tiếng thế giới như <a href="/wiki/Aleksandr_Sergeyevich_Pushkin" title="Aleksandr Sergeyevich Pushkin">Aleksandr Pushkin</a>, <a href="/wiki/Lev_Nikolayevich_Tolstoy" title="Lev Nikolayevich Tolstoy">Lev Tolstoy</a>, <a href="/wiki/Fyodor_Mikhaylovich_Dostoyevsky" title="Fyodor Mikhaylovich Dostoyevsky">Fyodor Dostoyevsky</a> và <a href="/wiki/Anton_Pavlovich_Chekhov" title="Anton Pavlovich Chekhov">Anton Chekov</a> đều được coi là biểu tượng của văn học cổ điển. Mặc dù có truyền thống vĩ đại này, tuy nhiên, các nhà văn và nghệ sĩ Liên Xô của thế kỷ 20 đã bị ảnh hưởng sâu sắc bởi bầu không khí chính trị thay đổi. Thời kỳ xung quanh <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nga_(1917)" title="Cách mạng Nga (1917)">Cách mạng Nga năm 1917</a> được đánh dấu bằng một đợt bùng nổ thử nghiệm và sáng tạo văn hóa. <a href="/wiki/Anna_Akhmatova" title="Anna Akhmatova">Anna Akhmatova</a> và <a href="/wiki/Marina_Tsvetaeva" class="mw-redirect" title="Marina Tsvetaeva">Marina Tsvetaeva</a> đã sản xuất thơ tuyệt đẹp, trong khi các tác giả văn xuôi như <a href="/w/index.php?title=Isaak_Babel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isaak Babel (trang không tồn tại)">Isaak Babel</a> làm chủ truyện ngắn và tiểu thuyết. <a href="/wiki/Marc_Chagall" title="Marc Chagall">Marc Chagall</a> và <a href="/wiki/Vasily_Kandinsky" class="mw-redirect" title="Vasily Kandinsky">Vasily Kandinsky</a> quay sang bức tranh trừu tượng, và <a href="/wiki/Ballets_Russes" title="Ballets Russes">Ballets Russes</a> của <a href="/w/index.php?title=Sergei_Diaghilev&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sergei Diaghilev (trang không tồn tại)">Sergei Diaghilev</a> được công chiếu một cách gây sốc khi <a href="/wiki/Nghi_l%E1%BB%85_m%C3%B9a_xu%C3%A2n" title="Nghi lễ mùa xuân">Nghi lễ mùa xuân</a> của <a href="/wiki/Igor_Fyodorovich_Stravinsky" title="Igor Fyodorovich Stravinsky">Igor Stravinsky</a>. Giám đốc nhà hát <a href="/w/index.php?title=Vsevolod_Meyerhold&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vsevolod Meyerhold (trang không tồn tại)">Vsevolod Meyerhold</a> đã tinh chỉnh các phương pháp diễn xuất được cách điệu cao của ông, điều này ảnh hưởng đến nhà làm phim <a href="/wiki/Sergei_Eisenstein" class="mw-redirect" title="Sergei Eisenstein">Sergei Eisenstein</a> trong các bộ phim như <a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_h%E1%BA%A1m_Potemkin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến hạm Potemkin (trang không tồn tại)">Chiến hạm Potemkin</a>. Khi những năm 1920 phát triển, các nhà lãnh đạo chính trị đã cảnh giác với các loại hình nghệ thuật thử nghiệm này và sự kiểm duyệt được thắt chặt. Chính phủ đã tiếp quản báo in, thay thế các hiệp hội của các nhà văn và nhạc sĩ bằng các công đoàn do nhà nước kiểm soát, và đóng cửa các nhà hát và xưởng vẽ nghệ thuật. Những chiến thuật này đã ngăn chặn một cách hiệu quả bất kỳ tài liệu nào được coi là không phù hợp về mặt chính trị và sự sáng tạo bị kìm hãm nghiêm trọng. Năm 1934, <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_hi%E1%BB%87n_th%E1%BB%B1c_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" class="mw-redirect" title="Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa">chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa</a> được tuyên bố chính thức là phương pháp duy nhất được chấp nhận để thể hiện nghệ thuật. Các nhà lãnh đạo cảm thấy rằng nghệ thuật nên không quá phức tạp, nên được sáng tác với mục đích chính là tuyên truyền và tôn vinh <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Đảng cộng sản Liên Xô">Đảng cộng sản</a>, và thực tế là mô tả văn hóa vô sản. Sự chỉ trích đối với Đảng bị nghiêm cấm. Các nghệ sĩ chọn ở lại Liên Xô đã bị buộc phải làm việc trong giới hạn của Chủ nghĩa hiện thực xã hội chủ nghĩa. Nhưng phản ứng đối với một số quy định này là không thể tưởng tượng: nhiều người di cư, những người khác đã <a href="/wiki/T%E1%BB%B1_s%C3%A1t" title="Tự sát">tự sát</a>, trong khi một số bị <a href="/w/index.php?title=C%E1%BA%A7m_t%C3%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cầm tù (trang không tồn tại)">cầm tù</a> và thậm chí bị <a href="/wiki/X%E1%BB%AD_t%E1%BB%AD" class="mw-redirect" title="Xử tử">xử tử</a>. Một sự hồi sinh của văn học và nghệ thuật cuối cùng đã xuất hiện sau cái chết của Stalin. Năm 1954, <a href="/wiki/Th%E1%BB%9Di_b%C3%A1o_New_York" class="mw-redirect" title="Thời báo New York">Thời báo New York</a> đã gọi cuốn tiểu thuyết của <a href="/wiki/Ilya_Ehrenburg" class="mw-redirect" title="Ilya Ehrenburg">Ilya Ehrenburg</a> là The Thaw, vụ đánh bom nhỏ, vì cuộc kiểm tra quan trọng về cuộc sống ở một thị trấn nhà máy và thảo luận về các chủ đề cấm kỵ trước đây. Một phong cách văn xuôi mới khác do <a href="/w/index.php?title=Vasily_Aksyonov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vasily Aksyonov (trang không tồn tại)">Vasily Aksyonov</a> và <a href="/w/index.php?title=Vladimir_Voinovich&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vladimir Voinovich (trang không tồn tại)">Vladimir Voinovich</a> dẫn đầu đã mô tả văn hóa giới trẻ hiện đại theo phong cách của <a href="/wiki/J._D._Salinger" title="J. D. Salinger">J. D. Salinger</a>. Thơ của <a href="/wiki/Yevgeny_Yevtushenko" class="mw-redirect" title="Yevgeny Yevtushenko">Yevgeny Yevtushenko</a> đã được đọc trong các sân vận động bóng đá đông đúc và <a href="/w/index.php?title=M%E1%BB%99t_ng%C3%A0y_trong_cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%9Di_c%E1%BB%A7a_Ivan_Denisovich_Solanchitsyn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Một ngày trong cuộc đời của Ivan Denisovich Solanchitsyn (trang không tồn tại)">Một ngày trong cuộc đời của Ivan Denisovich Solanchitsyn</a> đã được xuất bản. Tuy nhiên, vào cuối những năm 1960, những xu hướng này đã bị đảo ngược một lần nữa và nhiều nhà văn trở lại im lặng hoặc rời khỏi đất nước. Trong suốt thế kỷ 20, đời sống văn hóa ở Liên Xô đã chịu sự kiểm soát chính trị. Mặc dù phần lớn tác phẩm của họ được tạo ra trong bí mật và bị chính phủ lên án, nhưng các nghệ sĩ Liên Xô đã đạt được sự công nhận đúng đắn trong lịch sử văn hóa thế giới. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Thể_thao">Thể thao</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=41" title="Sửa đổi phần “Thể thao”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=41" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Thể thao">sửa mã nguồn</a>]</div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Bài chi tiết: <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_thao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Thể thao Liên Xô">Thể thao Liên Xô</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg/220px-RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg" decoding="async" width="220" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg/330px-RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg/440px-RIAN_archive_487039_Opening_ceremony_of_the_1980_Olympic_Games.jpg 2x" data-file-width="1001" data-file-height="792" /></a><figcaption>Lễ khai mạc <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1980" title="Thế vận hội Mùa hè 1980">Thế vận hội Mùa hè 1980</a> tại <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a></figcaption></figure> Truyền thống chuộng thể thao từ Nga trước <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh thế giới thứ nhất">Chiến tranh thế giới thứ nhất</a> vẫn tiếp tục tồn tại ở Liên Xô, ngoại trừ việc tập thể thao không còn là đặc quyền của <a href="/wiki/Gi%E1%BB%9Bi_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_l%C6%B0u" title="Giới thượng lưu">giới thượng lưu</a>, mà mở cửa cho toàn dân. Thể dục, thể thao phổ biến cũng như thể thao hàng đầu, được nhà nước Liên Xô thúc đẩy mạnh mẽ. Có một tổ chức được thành lập đặc biệt trong thực thể liên bang, có nhiệm vụ là làm công tác thanh niên và tìm kiếm những tài năng đầy triển vọng, được đào tạo trong các trường thể thao. Trong <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a>, thể thao là một trong nhiều lĩnh vực của Liên Xô và phương Tây đã cạnh tranh gay gắt. Thể thao có ý nghĩa rất lớn đối với chính quyền Liên Xô cũng như các giải thưởng và huy chương vàng. Các vận động viên thường dành phần lớn thời gian của họ để đào tạo trong các cơ sở đẳng cấp thế giới mặc dù họ có thể là công nhân nhà máy hoặc sĩ quan quân đội. Sự kiện thể thao lớn nhất từng được Liên Xô tổ chức là <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_v%E1%BA%ADn_h%E1%BB%99i_M%C3%B9a_h%C3%A8_1980" title="Thế vận hội Mùa hè 1980">Thế vận hội Mùa hè 1980</a> tại <a href="/wiki/Moskva" title="Moskva">Moskva</a>. Nó trở thành một dấu mốc trong lịch sử hiện đại khi tổng cộng 65 quốc gia (chủ yếu là Tây Âu) tẩy chay sự kiện do <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_X%C3%B4%E2%80%93Afghanistan_(1978_%E2%80%93_1992)" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan (1978 – 1992)">Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan</a>. Trước tháng 7 năm 1980 đã diễn ra Thế vận hội mùa đông tháng hai ở <a href="/wiki/Lake_Placid,_New_York" title="Lake Placid, New York">Lake Placid</a>, <a href="/wiki/New_York_(ti%E1%BB%83u_bang)" title="New York (tiểu bang)">New York</a> và một trận đấu khúc côn cầu trên băng mà sau đó được biết đến với tên gọi Phép màu trên băng. Kết quả của Liên Xô trong các giải đấu thể thao quốc tế lớn: <ul><li>Thế vận hội mùa hè: 395 vàng 319 bạc 296 đồng, tổng cộng đoạt 1010 huy chương (hạng 1 ở châu Âu, hạng 2 trên thế giới)</li> <li>Thế vận hội mùa đông: 78 vàng 57 bạc 59 đồng 194, tổng cộng đoạt 194 huy chương (hạng 3 ở châu Âu, hạng 4 trên thế giới)</li> <li>Đại hội Thể thao Sinh viên Mùa hè: 407 vàng 329 bạc 253 đồng, tổng cộng đoạt 989 huy chương (hạng 1 ở châu Âu, hạng 2 trên thế giới)</li> <li>Đại hội Thể thao Sinh viên Mùa đông: 95 vàng 85 bạc 63 đồng, tổng cộng đoạt 243 huy chương (hạng 2 ở châu Âu, hạng 2 trên thế giới)</li> <li>Đại hội Thể thao Thế giới: 15 vàng 13 bạc 8 đồng, tổng cộng đoạt 36 huy chương (hạng 11 ở châu Âu, hạng 18 trên thế giới)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ngày_lễ">Ngày lễ</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=42" title="Sửa đổi phần “Ngày lễ”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=42" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ngày lễ">sửa mã nguồn</a>]</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg/220px-RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg" decoding="async" width="220" height="218" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg/330px-RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/50/RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg/440px-RIAN_archive_479450_Children_on_May_Day_demonstration.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1016" /></a><figcaption>Trẻ em Liên Xô trong ngày biểu tình tháng 5</figcaption></figure> Liên Xô chủ yếu có 8 ngày lễ, và các ngày lễ và ngày lễ khác tổng cộng khoảng 30 ngày. <table class="wikitable" style="margin:auto;"> <tbody><tr> <th>Ngày </th> <th>Tên </th> <th>Tiếng Nga </th> <th><a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_t%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFng_Nga_sang_k%C3%BD_t%E1%BB%B1_Latinh" class="mw-redirect" title="Chuyển tự tiếng Nga sang ký tự Latinh">Chuyển tự</a> </th> <th>Ghi chú </th></tr> <tr> <td>1 tháng 1 </td> <td><a href="/wiki/N%C4%83m_m%E1%BB%9Bi" title="Năm mới">Năm mới</a> </td> <td>Новый год </td> <td>Novyy god </td> <td>Thông thường lễ hội lớn nhất được tổ chức hàng năm và hầu hết các phong tục trong <a href="/wiki/Gi%C3%A1ng_sinh" class="mw-redirect" title="Giáng sinh">Giáng sinh</a> ở Nga sau Cách mạng Tháng Mười đã được chuyển sang đêm giao thừa. </td></tr> <tr valign="top"> <td>23 tháng 2 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%A0y_k%E1%BB%B7_ni%E1%BB%87m_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_b%E1%BA%A3o_v%E1%BB%87_qu%C3%AA_cha_%C4%91%E1%BA%A5t_t%E1%BB%95&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngày kỷ niệm người bảo vệ quê cha đất tổ (trang không tồn tại)">Ngày Hồng quân</a> </td> <td>День Советской Армиии Военно-морского флота </td> <td>Den' Sovetskoy Armiii Voyenno-morskogo flota </td> <td>Kỷ niệm ngày thành lập <a href="/wiki/H%E1%BB%93ng_qu%C3%A2n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Hồng quân Liên Xô">Hồng quân Liên Xô</a> vào tháng 2 năm 1918. </td></tr> <tr> <td>8 tháng 3 </td> <td><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Ph%E1%BB%A5_n%E1%BB%AF" title="Ngày Quốc tế Phụ nữ">Ngày Quốc tế Phụ nữ</a> </td> <td>Международный женский день </td> <td>Mezhdunarodnyy zhenskiy den' </td> <td> </td></tr> <tr> <td>12 tháng 4 </td> <td><a href="/w/index.php?title=Ng%C3%A0y_V%C5%A9_tr%E1%BB%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngày Vũ trụ (trang không tồn tại)">Ngày Vũ trụ</a> </td> <td>День космонавтики </td> <td>Den' kosmonavtiki </td> <td>Kỷ niệm chuyến bay vào vũ trụ đầu tiên của <a href="/wiki/Yuri_Gagarin" class="mw-redirect" title="Yuri Gagarin">Yuri Gagarin</a> vào năm 1961. </td></tr> <tr> <td>1 tháng 5 </td> <td><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_Lao_%C4%91%E1%BB%99ng" title="Ngày Quốc tế Lao động">Ngày Quốc tế Lao động</a> </td> <td>Первое Мая - День международнойсолидарности трудящихся </td> <td>Pervoye Maya - Den' mezhdunarodnoysolidarnosti trudyashchikhsya </td> <td>Được tổ chức vào ngày 1 và 2 tháng 5. </td></tr> <tr> <td>9 tháng 5 </td> <td><a href="/wiki/Ng%C3%A0y_chi%E1%BA%BFn_th%E1%BA%AFng" title="Ngày chiến thắng">Ngày chiến thắng</a> </td> <td>День Победы </td> <td>Den' Pobedy </td> <td>Khi đầu hàng <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_X%C3%B4-%C4%90%E1%BB%A9c" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Xô-Đức">Chiến tranh vệ quốc</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%A9c_Qu%E1%BB%91c_x%C3%A3" class="mw-redirect" title="Đức Quốc xã">Đức Quốc xã</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A7u_h%C3%A0ng" title="Đầu hàng">đầu hàng</a> vào năm 1945. </td></tr> <tr> <td>7 tháng 10 </td> <td>Ngày Hiến pháp </td> <td>День Конституции СССР </td> <td>Den' Konstitutsii SSSR </td> <td>Kỷ niệm việc thông qua <a href="/wiki/Hi%E1%BA%BFn_ph%C3%A1p_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_1977" title="Hiến pháp Xô viết 1977">Hiến pháp Xô viết năm 1977</a>, đó là vào ngày 5 tháng 12 năm 1936 và 1977. </td></tr> <tr> <td>7 tháng 11 </td> <td><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> </td> <td>Годовщина Великой Октябрьской социалистической революции or Седьмое ноября </td> <td>Godovshchina Velikoy Oktyabr'skoy sotsialisticheskoy revolyutsii or Sed'moye noyabrya </td> <td>Kỷ niệm <a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di" title="Cách mạng Tháng Mười">Cách mạng Tháng Mười</a> năm 1917 và cũng là Ngày Quốc khánh. </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Xem_thêm">Xem thêm</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=43" title="Sửa đổi phần “Xem thêm”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=43" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Xem thêm">sửa mã nguồn</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/Nga" title="Nga">Nga</a></li> <li><a href="/wiki/SNG" class="mw-redirect" title="SNG">SNG</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3ng_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Đảng Cộng sản Liên Xô">Đảng Cộng sản Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Danh_s%C3%A1ch_l%C3%A3nh_t%E1%BB%A5_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Danh sách lãnh tụ Liên Xô">Danh sách lãnh tụ Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_ca_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Quốc ca Liên Xô">Quốc ca Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF_C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" class="mw-disambig" title="Quốc tế Cộng sản">Quốc tế Cộng sản</a></li> <li><a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a> (КГБ, tức Комитет Государственной Безопасности, Ủy ban An ninh Nhà nước)</li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Hệ thống xã hội chủ nghĩa">Hệ thống xã hội chủ nghĩa</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4_v%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" class="mw-redirect" title="Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu">Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%93i_Th%C3%A1nh_Gi%C3%A1" title="Đồi Thánh Giá">Đồi Thánh Giá</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_thao_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Thể thao Liên Xô">Thể thao Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90i%E1%BB%87n_%E1%BA%A3nh_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Điện ảnh Liên Xô">Điện ảnh Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/V%C4%83n_h%E1%BB%8Dc_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Văn học Liên Xô">Văn học Liên Xô</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ghi_chú">Ghi chú</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=44" title="Sửa đổi phần “Ghi chú”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=44" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Ghi chú">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71728118">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist" style="list-style-type: lower-alpha;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">^</a> Nga: Советский Союз, <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_t%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFng_Nga_sang_k%C3%BD_t%E1%BB%B1_Latinh" class="mw-redirect" title="Chuyển tự tiếng Nga sang ký tự Latinh">chuyển tự.</a> Sovetsky Soyuz, IPA: <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:IPA/ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Trợ giúp:IPA/tiếng Nga">[sɐˈvʲetskʲɪj sɐˈjus]</a> <span data-nosnippet="" id="ooui-php-1" class="ext-phonos-PhonosButton noexcerpt ext-phonos-PhonosButton-emptylabel oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/a\/af\/Ru-%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7.ogg\/Ru-%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","data":{"ipa":"","text":"","lang":"vi","wikibase":"","file":"Ru-\u0421\u043e\u0432\u0435\u0442\u0441\u043a\u0438\u0439 \u0421\u043e\u044e\u0437.ogg"},"classes":["ext-phonos-PhonosButton","noexcerpt","ext-phonos-PhonosButton-emptylabel"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/a/af/Ru-%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7.ogg/Ru-%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Play audio" title="Play audio" class="oo-ui-buttonElement-button"></a><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ru-%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%A1%D0%BE%D1%8E%D0%B7.ogg" title="Tập tin:Ru-Советский Союз.ogg">ⓘ</a>. </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">^</a> Nga: Союз Советских Социалистических Республик, <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_t%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFng_Nga_sang_k%C3%BD_t%E1%BB%B1_Latinh" class="mw-redirect" title="Chuyển tự tiếng Nga sang ký tự Latinh">chuyển tự.</a> Soyuz Sovetskikh Sotsialisticheskikh Respublik, IPA: <a href="/wiki/Tr%E1%BB%A3_gi%C3%BAp:IPA/ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Trợ giúp:IPA/tiếng Nga">[sɐˈjus sɐˈvʲetskʲɪx sətsɨəlʲɪˈsʲtʲitɕɪskʲɪx rʲɪˈspublʲɪk]</a> <span data-nosnippet="" id="ooui-php-2" class="ext-phonos-PhonosButton noexcerpt ext-phonos-PhonosButton-emptylabel oo-ui-widget oo-ui-widget-enabled oo-ui-buttonElement oo-ui-buttonElement-frameless oo-ui-iconElement oo-ui-buttonWidget" data-ooui="{"_":"mw.Phonos.PhonosButton","href":"\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/transcoded\/7\/78\/Ru-CCCP.ogg\/Ru-CCCP.ogg.mp3","rel":["nofollow"],"framed":false,"icon":"volumeUp","data":{"ipa":"","text":"","lang":"vi","wikibase":"","file":"Ru-CCCP.ogg"},"classes":["ext-phonos-PhonosButton","noexcerpt","ext-phonos-PhonosButton-emptylabel"]}"><a role="button" tabindex="0" href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/7/78/Ru-CCCP.ogg/Ru-CCCP.ogg.mp3" rel="nofollow" aria-label="Play audio" title="Play audio" class="oo-ui-buttonElement-button"></a><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Ru-CCCP.ogg" title="Tập tin:Ru-CCCP.ogg">ⓘ</a>, viết tắt Nga: СССР, <a href="/wiki/Chuy%E1%BB%83n_t%E1%BB%B1_ti%E1%BA%BFng_Nga_sang_k%C3%BD_t%E1%BB%B1_Latinh" class="mw-redirect" title="Chuyển tự tiếng Nga sang ký tự Latinh">chuyển tự.</a> SSSR, <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Tiếng Anh">tiếng Anh</a>: Union of Soviet Socialist Republics, viết tắt: USSR </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Chú_thích">Chú thích</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=45" title="Sửa đổi phần “Chú thích”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=45" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Chú thích">sửa mã nguồn</a>]</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71728118"><div class="reflist columns references-column-width" style="-moz-column-width: 30em; -webkit-column-width: 30em; column-width: 30em; list-style-type: decimal;"> <ol class="references"> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">^</a> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67233549">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output .citation q{quotes:"“""”""‘""’"}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#33aa33;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/36cons04.html">“ARTICLE 124”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190102163245/http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/36cons04.html">Lưu trữ</a> bản gốc 2 Tháng Một năm 2019. Truy cập 4 Tháng hai năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ARTICLE+124.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.departments.bucknell.edu%2Frussian%2Fconst%2F36cons04.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-3"><a href="#cite_ref-3">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/77cons02.html">“Article 52”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190216062245/http://www.departments.bucknell.edu/russian/const/77cons02.html">Lưu trữ</a> bản gốc 16 Tháng hai năm 2019. Truy cập 4 Tháng hai năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Article+52.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.departments.bucknell.edu%2Frussian%2Fconst%2F77cons02.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-4"><a href="#cite_ref-4">^</a> Hough, Jerry F. “The ‘Dark Forces," the Totalitarian Model, and Soviet History.” The Russian Review, vol. 46, no. 4, 1987, pp. 397–403 </li> <li id="cite_note-5"><a href="#cite_ref-5">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010070843/http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1977/zakony/185465/">“Law of the USSR of March 14, 1990 N 1360-I 'On the establishment of the office of the President of the USSR and the making of changes and additions to the Constitution (Basic Law) of the USSR'”</a>. Garant.ru. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://constitution.garant.ru/history/ussr-rsfsr/1977/zakony/185465">Bản gốc</a> lưu trữ 10 tháng Mười năm 2017. Truy cập 12 tháng Bảy năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Law+of+the+USSR+of+March+14%2C+1990+N+1360-I+%27On+the+establishment+of+the+office+of+the+President+of+the+USSR+and+the+making+of+changes+and+additions+to+the+Constitution+%28Basic+Law%29+of+the+USSR%27&rft.pub=Garant.ru&rft_id=http%3A%2F%2Fconstitution.garant.ru%2Fhistory%2Fussr-rsfsr%2F1977%2Fzakony%2F185465&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">^</a> Almanaque Mundial 1996, Editorial América/Televisa, <a href="/wiki/Mexico" class="mw-redirect" title="Mexico">Mexico</a>, 1995, pages 548–552 (Demografía/Biometría table). </li> <li id="cite_note-theodora.com-9">^ <a href="#cite_ref-theodora.com_9-0">a</a> <a href="#cite_ref-theodora.com_9-1">b</a> <a href="#cite_ref-theodora.com_9-2">c</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">“GDP – Million – Flags, Maps, Economy, Geography, Climate, Natural Resources, Current Issues, International Agreements, Population, Social Statistics, Political System”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180612163518/https://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">Lưu trữ</a> bản gốc 12 Tháng sáu năm 2018. Truy cập 29 Tháng tám năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=GDP+%E2%80%93+Million+%E2%80%93+Flags%2C+Maps%2C+Economy%2C+Geography%2C+Climate%2C+Natural+Resources%2C+Current+Issues%2C+International+Agreements%2C+Population%2C+Social+Statistics%2C+Political+System&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb%2F1990%2Frankings%2Fgdp_million_1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-HDI-10"><a href="#cite_ref-HDI_10-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf">“Human Development Report 1990”</a> (PDF). <a href="/w/index.php?title=Human_Development_Report&action=edit&redlink=1" class="new" title="Human Development Report (trang không tồn tại)">HDRO (Human Development Report Office)</a> <a href="/wiki/United_Nations_Development_Programme" class="mw-redirect" title="United Nations Development Programme">United Nations Development Programme</a>. tr. 111. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190207194131/http://hdr.undp.org/sites/default/files/reports/219/hdr_1990_en_complete_nostats.pdf">Lưu trữ</a> (PDF) bản gốc ngày 7 tháng 2 năm 2019. Truy cập ngày 1 tháng 9 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Human+Development+Report+1990&rft.pages=111&rft.pub=HDRO+%28Human+Development+Report+Office%29+United+Nations+Development+Programme&rft_id=http%3A%2F%2Fhdr.undp.org%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2Freports%2F219%2Fhdr_1990_en_complete_nostats.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Thurston-13"><a href="#cite_ref-Thurston_13-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFThurston1998" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Robert_W._Thurston&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert W. Thurston (trang không tồn tại)">Thurston, Robert W.</a> (1998). Life and Terror in Stalin's Russia, 1934–1941. <a href="/w/index.php?title=Yale_University_Press&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yale University Press (trang không tồn tại)">Yale University Press</a>. tr. 139. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-300-07442-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-300-07442-0"><bdi>978-0-300-07442-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Life+and+Terror+in+Stalin%27s+Russia%2C+1934%E2%80%931941&rft.pages=139&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1998&rft.isbn=978-0-300-07442-0&rft.aulast=Thurston&rft.aufirst=Robert+W.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">^</a> Michael Jabara Carley. End of the 'Low, Dishonest Decade': Failure of the Anglo-Franco-Soviet Alliance in 1939. Europe-Asia Studies, Vol. 45, No. 2 (1993), pp. 303–341. Stable URL: </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWatson2000" class="citation journal cs1">Watson, Derek (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_europe-asia-studies_2000-06_52_4/page/695">“Molotov's Apprenticeship in Foreign Policy: The Triple Alliance Negotiations in 1939”</a>. Europe-Asia Studies. 52 (4): 695–722. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F713663077">10.1080/713663077</a>. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/153322">153322</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Europe-Asia+Studies&rft.atitle=Molotov%27s+Apprenticeship+in+Foreign+Policy%3A+The+Triple+Alliance+Negotiations+in+1939&rft.volume=52&rft.issue=4&rft.pages=695-722&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F713663077&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F153322%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Watson&rft.aufirst=Derek&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_europe-asia-studies_2000-06_52_4%2Fpage%2F695&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://zakon.rada.gov.ua/laws/main/1543-12">ЗАКОН УКРАЇНИ Про правонаступництво України</a> </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://korrespondent.net/ukraine/politics/3320798-razdel-sssr-rf-obsudyt-nulevoi-varyant-dolhov-sssr-esly-ukrayna-kompensyruet-20-mlrd-dolha">РФ обсудит "нулевой вариант" долгов СССР, если Украина компенсирует $20 млрд долга</a> </li> <li id="cite_note-GDPinfobox1990-18"><a href="#cite_ref-GDPinfobox1990_18-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151109124727/http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">GDP – Million 1990</a>. <a href="/wiki/CIA_Factbook" class="mw-redirect" title="CIA Factbook">CIA Factbook</a>. 1991. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 9 tháng 11 năm 2015. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=GDP+%E2%80%93+Million+1990&rft.pub=CIA+Factbook&rft.date=1991&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theodora.com%2Fwfb%2F1990%2Frankings%2Fgdp_million_1.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">^</a> Scott and Scott (1979) p. 305 </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160319201753/http://ctbto.org/specials/testing-times/30-october-1961-the-tsar-bomba/">“ngày 30 tháng 10 năm 1961 – The Tsar Bomba: CTBTO Preparatory Commission”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ctbto.org/specials/testing-times/30-october-1961-the-tsar-bomba">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 19 tháng 3 năm 2016. Truy cập ngày 29 tháng 8 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=ng%C3%A0y+30+th%C3%A1ng+10+n%C4%83m+1961+%E2%80%93+The+Tsar+Bomba%3A+CTBTO+Preparatory+Commission&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ctbto.org%2Fspecials%2Ftesting-times%2F30-october-1961-the-tsar-bomba&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto-21"><a href="#cite_ref-auto_21-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.loc.gov/exhibits/archives/sovi.html">“The Soviet Union and the United States – Revelations from the Russian Archives | Exhibitions – Library of Congress”</a>. www.loc.gov. ngày 15 tháng 6 năm 1992. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170915012329/http://www.loc.gov/exhibits/archives/sovi.html">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 15 tháng 9 năm 2017. Truy cập ngày 12 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.loc.gov&rft.atitle=The+Soviet+Union+and+the+United+States+%E2%80%93+Revelations+from+the+Russian+Archives+%7C+Exhibitions+%E2%80%93+Library+of+Congress&rft.date=1992-06-15&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.loc.gov%2Fexhibits%2Farchives%2Fsovi.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-auto2-22"><a href="#cite_ref-auto2_22-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFWheatcroft,_S._G.Davies,_R._W.Cooper,_J._M.1986" class="citation book cs1">Wheatcroft, S. G.; Davies, R. W.; Cooper, J. M. (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=m-voAAAAIAAJ">Soviet Industrialization Reconsidered: Some Preliminary Conclusions about Economic Development between 1926 and 1941</a>. 39. <a href="/w/index.php?title=Economic_History_Review&action=edit&redlink=1" class="new" title="Economic History Review (trang không tồn tại)">Economic History Review</a>. tr. 30–2. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7190-4600-1" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7190-4600-1"><bdi>978-0-7190-4600-1</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Soviet+Industrialization+Reconsidered%3A+Some+Preliminary+Conclusions+about+Economic+Development+between+1926+and+1941&rft.pages=30-2&rft.pub=Economic+History+Review&rft.date=1986&rft.isbn=978-0-7190-4600-1&rft.au=Wheatcroft%2C+S.+G.&rft.au=Davies%2C+R.+W.&rft.au=Cooper%2C+J.+M.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Dm-voAAAAIAAJ&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-OXRussian-23"><a href="#cite_ref-OXRussian_23-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian">“Russian”</a>. <a href="/wiki/Oxford_University_Press" class="mw-redirect" title="Oxford University Press">Oxford University Press</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171010070656/https://en.oxforddictionaries.com/definition/russian">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 10 tháng 10 năm 2017. Truy cập ngày 9 tháng 5 năm 2017. <q>historical (in general use) a national of the former Soviet Union.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Russian&rft.pub=Oxford+University+Press&rft_id=https%3A%2F%2Fen.oxforddictionaries.com%2Fdefinition%2Frussian&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/vietnamese/world-40525626">Trận Ba Lan thắng Hồng quân Xô Viết năm 1920</a>, 7 tháng 7 năm 2017, BBC Vietnamese </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">^</a> Marxist Dreams and Soviet Realities, Ralph Raico, Cato Institute, 1988 </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">^</a> Betrand M. Patenaude. The Big Show in Bololand. The American Relief Expedition to Soviet Russia in the Famine of 1921. Stanford University Press, 2002. P. 197. </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://soviethistory.msu.edu/1921-2/famine-of-1921-22/">“Famine of 1921-22”</a>. Seventeen Moments in Soviet History (bằng tiếng Anh). ngày 17 tháng 6 năm 2015. Truy cập ngày 20 tháng 7 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Seventeen+Moments+in+Soviet+History&rft.atitle=Famine+of+1921-22&rft.date=2015-06-17&rft_id=http%3A%2F%2Fsoviethistory.msu.edu%2F1921-2%2Ffamine-of-1921-22%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCourtoisWerthPannéPaczkowski1999" class="citation book cs1">Courtois, Stéphane; Werth, Nicolas; Panné, Jean-Louis; Paczkowski, Andrzej; Bartošek, Karel; Margolin, Jean-Louis (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/stream/TheBlackBookofCommunism10/the-black-book-of-communism-jean-louis-margolin-1999-communism#page/n71/">The Black Book of Communism: Crimes, Terror, Repression</a>. Harvard University Press. tr. 123. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9780674076082" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9780674076082"><bdi>9780674076082</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Black+Book+of+Communism%3A+Crimes%2C+Terror%2C+Repression&rft.pages=123&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1999&rft.isbn=9780674076082&rft.aulast=Courtois&rft.aufirst=St%C3%A9phane&rft.au=Werth%2C+Nicolas&rft.au=Pann%C3%A9%2C+Jean-Louis&rft.au=Paczkowski%2C+Andrzej&rft.au=Barto%C5%A1ek%2C+Karel&rft.au=Margolin%2C+Jean-Louis&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fstream%2FTheBlackBookofCommunism10%2Fthe-black-book-of-communism-jean-louis-margolin-1999-communism%23page%2Fn71%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Kennan,_George_Frost_1961_pp._141-29">^ <a href="#cite_ref-Kennan,_George_Frost_1961_pp._141_29-0">a</a> <a href="#cite_ref-Kennan,_George_Frost_1961_pp._141_29-1">b</a> Kennan, George Frost (1961), Russia and the West under Lenin and Stalin, Boston, pp. 141–50, 168, 179–85. </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tapchicongsan.org.vn/Home/Nghiencuu-Traodoi/2015/33034/Chinh-sach-kinh-te-moi-cua-VI-Lenin-mot-co-so.aspx">"Chính sách kinh tế mới" của V.I. Lê-nin - một cơ sở lý luận quan trọng của đổi mới ở Việt Nam</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180802101817/http://tapchicongsan.org.vn/Home/Nghiencuu-Traodoi/2015/33034/Chinh-sach-kinh-te-moi-cua-VI-Lenin-mot-co-so.aspx">Lưu trữ</a> 2018-08-02 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Tạp chí Cộng sản, 21/4/2015 </li> <li id="cite_note-pw1-31"><a href="#cite_ref-pw1_31-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.planet-wissen.de/laender_leute/russland/stalin/stalin_terror.jsp">Der große Terror</a>, Gregor Delvaux de Fenffe, planet-wissen, 27.08.2013 </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">^</a> Horst Schützler, Vorwort, in: Schauprozesse unter Stalin 1932–1952. Zustandekommen, Hintergründe, Opfer, Dietz, Berlin 1990, S. 8 f. </li> <li id="cite_note-Pipes-33">^ <a href="#cite_ref-Pipes_33-0">a</a> <a href="#cite_ref-Pipes_33-1">b</a> Communism: A History (Modern Library Chronicles) by <a href="/w/index.php?title=Richard_Pipes&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Pipes (trang không tồn tại)">Richard Pipes</a>, pg 67 </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://sovietinfo.tripod.com/ELM-Repression_Statistics.pdf">Soviet Repression Statistics: Some Comments</a> by Michael Ellman, 2002 </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">^</a> Getty & Naumov, The Road to Terror. New Haven, Conn.: Yale Univ. Press, c1999, p. 127 </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">^</a> Siegelbaum và Sokolov. Stalin Như một cách sống. New Haven, Conn. Yale University Press, c2000, p. 125 </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">^</a> "Cleaning House in the Bolshevik Party," Progressive Labor Magazine, Vol. 14, No. 1 (Spring 1981), pp. 70-73. </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">^</a> Stalinist Perpetrators on Trial: Scenes from the Great Terror in Soviet Ukraine - Lynne Viola, p3 </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">^</a> Soviet Fates and Lost Alternatives: From Stalinism to the New Cold War - Stephen F. Cohen, p32 </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 128 </li> <li id="cite_note-ReferenceC-41"><a href="#cite_ref-ReferenceC_41-0">^</a> Niên giám thông tin Khoa học xã hội nước ngoài, số 1, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 2010 </li> <li id="cite_note-tbnn-42">^ <a href="#cite_ref-tbnn_42-0">a</a> <a href="#cite_ref-tbnn_42-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://philosophy.vass.gov.vn/nghien-cuu-theo-chuyen-de/Triet-hoc-Mac-Lenin/Chu-nghia-tu-ban-nha-nuoc-Tu-quan-niem-cua-V-I-Lenin-den-su-van-dung-cua-Dang-ta-trong-cong-cuoc-doi-moi-457.html">Chủ nghĩa tư bản nhà nước: Từ quan niệm của V.I.Lênin đến sự vận dụng của Đảng ta trong công cuộc đổi mới</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171109100348/http://philosophy.vass.gov.vn/nghien-cuu-theo-chuyen-de/Triet-hoc-Mac-Lenin/Chu-nghia-tu-ban-nha-nuoc-Tu-quan-niem-cua-V-I-Lenin-den-su-van-dung-cua-Dang-ta-trong-cong-cuoc-doi-moi-457.html">Lưu trữ</a> 2017-11-09 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Nguyễn Văn Thức, Viện Triết học </li> <li id="cite_note-lenin33875-43"><a href="#cite_ref-lenin33875_43-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/PrintStory.aspx?distribution=33875&print=true.I.">Lê-nin phát triển lý luận mác-xít về hình thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa - Ý nghĩa đối với Việt Nam hiện nay</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210801093455/http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/PrintStory.aspx?distribution=33875&print=true.I.">Lưu trữ</a> 2021-08-01 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Tạp chí Cộng sản, 18/6/2015 </li> <li id="cite_note-Khlevnyuk,_Oleg_2009-44">^ <a href="#cite_ref-Khlevnyuk,_Oleg_2009_44-0">a</a> <a href="#cite_ref-Khlevnyuk,_Oleg_2009_44-1">b</a> Khlevnyuk, Oleg (2009), Master of the house: Stalin and his inner circle, Yale University Press. </li> <li id="cite_note-sput-45"><a href="#cite_ref-sput_45-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://sputniknews.com/politics/201510191028730561-holodomor-hoax-invented-hitler-west/">Holodomor Hoax: The Anatomy of a Lie Invented by West's Propaganda Machine</a>, Ekaterina Blinova, Sputnik News, trích According to some estimates, during the famine of 1932-1933 about three million people died (both from famine and epidemics) in the USSR, while one third of them died in Ukraine. </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">^</a> Cameron, Kenneth Neill. Stalin, Man of Contradiction. Toronto: NC Press, c1987, p. 74 </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">^</a> Tính trước nguy cơ, suy ngẫm sau 20 năm Đảng cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 58 </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://sputniknews.com/politics/201508091025560345/">“Holodomor Hoax: Joseph Stalin's Crime That Never Took Place”</a>. Truy cập 8 tháng 2 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Holodomor+Hoax%3A+Joseph+Stalin%27s+Crime+That+Never+Took+Place&rft_id=https%3A%2F%2Fsputniknews.com%2Fpolitics%2F201508091025560345%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFLaw,_David_A.1975" class="citation book cs1">Law, David A. (1975). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/books?id=f3ky9qBavl4C&dq">Russian Civilization</a>. Ardent Media. tr. 300–1. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-8422-0529-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-8422-0529-2"><bdi>0-8422-0529-2</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Russian+Civilization&rft.pages=300-1&rft.pub=Ardent+Media&rft.date=1975&rft.isbn=0-8422-0529-2&rft.au=Law%2C+David+A.&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3Df3ky9qBavl4C%26dq&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Abel-Smith_1987-50">^ <a href="#cite_ref-Abel-Smith_1987_50-0">a</a> <a href="#cite_ref-Abel-Smith_1987_50-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFAbel-Smith1987" class="citation book cs1">Abel-Smith, Brian (1987). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.britannica.com/EBchecked/topic/551402/social-security/38961/National-health-schemes">“Social welfare; Social security; Benefits in kind; National health schemes”</a>. The new Encyclopædia Britannica (ấn bản thứ 15). Chicago: Encyclopædia Britannica. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-85229-443-3" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-85229-443-3"><bdi>0-85229-443-3</bdi></a>. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Social+welfare%3B+Social+security%3B+Benefits+in+kind%3B+National+health+schemes&rft.btitle=The+new+Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.place=Chicago&rft.edition=15&rft.pub=Encyclop%C3%A6dia+Britannica&rft.date=1987&rft.isbn=0-85229-443-3&rft.aulast=Abel-Smith&rft.aufirst=Brian&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2FEBchecked%2Ftopic%2F551402%2Fsocial-security%2F38961%2FNational-health-schemes&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-USSR-51">^ <a href="#cite_ref-USSR_51-0">a</a> <a href="#cite_ref-USSR_51-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKaser1976" class="citation book cs1">Kaser, Michael (1976). “The USSR”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/healthcareinsovi0000kase">Health care in the Soviet Union and Eastern Europe</a>. Boulder, Colo.: Westview Press. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/healthcareinsovi0000kase/page/n47">38</a>–39, 43. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-89158-604-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-89158-604-0"><bdi>0-89158-604-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+USSR&rft.btitle=Health+care+in+the+Soviet+Union+and+Eastern+Europe&rft.place=Boulder%2C+Colo.&rft.pages=38-39%2C+43&rft.pub=Westview+Press&rft.date=1976&rft.isbn=0-89158-604-0&rft.aulast=Kaser&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhealthcareinsovi0000kase&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFRoemer1993" class="citation book cs1">Roemer, Milton Irwin (1993). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=HMa8ZP5SRUEC&pg=PA94">“Social security for medical care”</a>. National health systems of the world: Volume II: The issues. Oxford: Oxford University Press. tr. 94. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-19-507845-4" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-19-507845-4"><bdi>0-19-507845-4</bdi></a>. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Social+security+for+medical+care&rft.btitle=National+health+systems+of+the+world%3A+Volume+II%3A+The+issues&rft.place=Oxford&rft.pages=94&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.date=1993&rft.isbn=0-19-507845-4&rft.aulast=Roemer&rft.aufirst=Milton+Irwin&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DHMa8ZP5SRUEC%26pg%3DPA94&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDenisova2010" class="citation book cs1">Denisova, Liubov N. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=vJJaBwAAQBAJ&pg=PA167">“Protection of childhood and motherhood in the countryside”</a>. Trong Mukhina, Irina (biên tập). Rural women in the Soviet Union and post-Soviet Russia. New York: Routledge. tr. 167. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-203-84684-2" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-203-84684-2"><bdi>0-203-84684-2</bdi></a>. Truy cập ngày 30 tháng 9 năm 2013.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Protection+of+childhood+and+motherhood+in+the+countryside&rft.btitle=Rural+women+in+the+Soviet+Union+and+post-Soviet+Russia&rft.place=New+York&rft.pages=167&rft.pub=Routledge&rft.date=2010&rft.isbn=0-203-84684-2&rft.aulast=Denisova&rft.aufirst=Liubov+N.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DvJJaBwAAQBAJ%26pg%3DPA167&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">^</a> Deutscher, Isaac. Stalin; A Political Biography. New York: Oxford Univ. Press, 1967, p. 340 </li> <li id="cite_note-ReferenceA-53">^ <a href="#cite_ref-ReferenceA_53-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_53-1">b</a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_53-2">c</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 133 </li> <li id="cite_note-ReferenceB-54">^ <a href="#cite_ref-ReferenceB_54-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceB_54-1">b</a> Sự thật về năm 1937 ở Liên Xô. Tạp chí Nghiên cứu lịch sử. Số tháng 8/2013. Tr. 78 </li> <li id="cite_note-lib.tvu.edu.vn-55"><a href="#cite_ref-lib.tvu.edu.vn_55-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lib.tvu.edu.vn/index.php/dialilichsu/1312-332e.html">Giáo trình LS kinh tế, ĐH Kinh tế quốc dân. Trang 144</a> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080608031410/http://www.mexanik.ru/332/vved.htm">“Родичев В. А., Родичева Г. И. Тракторы и автомобили. 2-е изд. М.: Агропромиздат, 1987”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mexanik.ru/332/vved.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 8 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 30 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2+%D0%92.+%D0%90.%2C+%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%93.+%D0%98.+%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B+%D0%B8+%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D0%BC%D0%BE%D0%B1%D0%B8%D0%BB%D0%B8.+2-%D0%B5+%D0%B8%D0%B7%D0%B4.+%D0%9C.%3A+%D0%90%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%B7%D0%B4%D0%B0%D1%82%2C+1987&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.mexanik.ru%2F332%2Fvved.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">^</a> «Энтузиазм и самоотверженность миллионов людей в годы первой пятилетки — не выдумка сталинской пропаганды, а несомненная реальность того времени». См.: Роговин В. З. Была ли альтернатива? М: Искра-Research, 1993 </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lib.tvu.edu.vn/index.php/dialilichsu/1312-332e.html">Giáo trình LS kinh tế, ĐH Kinh tế quốc dân. Trang 145</a> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">^</a> The Soviet Union in 1942. The third five-year plan for the national-economic development of the U.S.S.R., M. Molotov, page 19, WORKERS LIBRARY PUBLISHERS, NEW YORK, 1939, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fau.digital.flvc.org/islandora/object/fau%3A4408">online reading</a> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">^</a> The Soviet Union in 1942. The third five-year plan for the national-economic development of the U.S.S.R., M. Molotov, page 30, WORKERS LIBRARY PUBLISHERS, NEW YORK, 1939, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fau.digital.flvc.org/islandora/object/fau%3A4408">online reading</a> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">^</a> The Soviet Union in 1942. The third five-year plan for the national-economic development of the U.S.S.R., M. Molotov, page 36, WORKERS LIBRARY PUBLISHERS, NEW YORK, 1939, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://fau.digital.flvc.org/islandora/object/fau%3A4408">online reading</a> </li> <li id="cite_note-statistics-62"><a href="#cite_ref-statistics_62-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation book cs1">СССР в цифрах в 1967 году (bằng tiếng Nga). Moskva. 1968.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0+%D0%B2+%D1%86%D0%B8%D1%84%D1%80%D0%B0%D1%85+%D0%B2+1967+%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D1%83&rft.place=Moskva&rft.date=1968&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> Xem thêm <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130629043406/publ.lib.ru/ARCHIVES/_OBS_EKO/_Obs_eko_otdel'nye_izdaniya.html">Tài liệu về công nghiệp hóa ở Liên bang Xô viết</a> tại website thư viện của Vadim Ershov. </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cyberussr.com/rus/trud-uvol32-e.html">“On Firing for Unexcused Absenteeism”</a>. Cyber USSR. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=On+Firing+for+Unexcused+Absenteeism&rft.pub=Cyber+USSR&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cyberussr.com%2Frus%2Ftrud-uvol32-e.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cyberussr.com/rus/uk-trud-e.html">“On the Prohibition of Unauthorized Departure by Laborers and Office Workers from Factories and Offices”</a>. Cyber USSR. Truy cập ngày 1 tháng 8 năm 2010.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=On+the+Prohibition+of+Unauthorized+Departure+by+Laborers+and+Office+Workers+from+Factories+and+Offices&rft.pub=Cyber+USSR&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cyberussr.com%2Frus%2Fuk-trud-e.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">^</a> Problems of Communism (1989) – Volume 38 p. 137 </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">^</a> Andrew B. Somers, History of Russia (Monarch Press, 1965) p. 77. </li> <li id="cite_note-:04-67"><a href="#cite_ref-:04_67-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFF.2014" class="citation book cs1">F., Pauley, Bruce (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/oclc/883570079">Hitler, Stalin, and Mussolini: Totalitarianism in the Twentieth Century</a> (ấn bản thứ 4). Hoboken: Wiley. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9781118765869" title="Đặc biệt:Nguồn sách/9781118765869"><bdi>9781118765869</bdi></a>. <a href="/wiki/OCLC_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="OCLC (định danh)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/883570079">883570079</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Hitler%2C+Stalin%2C+and+Mussolini%3A+Totalitarianism+in+the+Twentieth+Century.&rft.place=Hoboken&rft.edition=4&rft.pub=Wiley&rft.date=2014&rft_id=info%3Aoclcnum%2F883570079&rft.isbn=9781118765869&rft.aulast=F.&rft.aufirst=Pauley%2C+Bruce&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.worldcat.org%2Foclc%2F883570079&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.loc.gov/exhibits/archives/coll.html">COLLECTIVIZATION AND INDUSTRIALIZATION</a>, Revelations from the Russian Archives, Library of Congress </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=S98ABAAAQBAJ&pg=PA72&dq=Nove,+Alec+(1962)+%E2%80%9CWas+Stalin+Really+Necessary?%E2%80%9D&hl=vi&sa=X&ved=0ahUKEwiSvanmifDaAhXHspQKHUVPB0gQ6AEIJDAA#v=onepage&q=Nove%2C%20Alec%20(1962)%20%E2%80%9CWas%20Stalin%20Really%20Necessary%3F%E2%80%9D&f=false">Was Stalin Really Necessary?: Some Problems of Soviet Economic Policy</a>, trang 72, Alec Nove, Routledge, 11 tháng 7, 2014 - 316 trang </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">^</a> Lịch sử thế giới hiện đại. Nguyễn Anh Thái chủ biên. Nhà xuất bản Giáo dục 2001. Trang 63-65 </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">^</a> Schuman, Frederick L. Soviet Politics. New York: A.A. Knopf, 1946, p. 212 and 491 </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">^</a> Mark Harrison, Soviet Industrial Production, 1928 to 1955: Real Growth and Hidden Inflation, Journal of Comparative Economics 28, 134 –155 (2000), page 137, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.warwick.ac.uk/fac/soc/economics/staff/mharrison/public/jce00.pdf">download</a> </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">^</a> Mark Harrison, The Economics of World War II: Six Great Powers in International Comparison, Cambridge University Press (1998) </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">^</a> Davis, Jerome. Behind Soviet Power. New York, N. Y.: The Readers' Press, Inc., c1946, p. 46 </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">^</a> Cameron, Kenneth Neill. Stalin, Man of Mâu thuẫn. Toronto: NC Press, c1987, p. 75 </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">^</a> Krugman, Paul. The Myth of Asia's Miracle. Foreign Affairs, November – December 1994,73(6), pp. 62–78. </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">^</a> N. Gregory Mankiw & David Romer & David N. Weil, 1992. "A Contribution to the Empirics of Economic Growth," The Quarterly Journal of Economics, Oxford University Press, vol. 107(2), pages 407-437 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://eml.berkeley.edu/~dromer/papers/MRW_QJE1992.pdf">download</a> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 135 </li> <li id="cite_note-Kolesov-79"><a href="#cite_ref-Kolesov_79-0">^</a> Колесов Н. Д. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.m-economy.ru/art.php?nArtId=119">Экономический фактор победы в битве под Сталинградом</a> // Проблемы современной экономики. 2002. № 3. </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">^</a> Rolf Michaelis: Die Waffen-SS. Mythos und Wirklichkeit. Michaelis-Verlag, Berlin 2001, p. 36 </li> <li id="cite_note-burds-81"><a href="#cite_ref-burds_81-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.neu.edu/fac/burds/Burds-FifthColumnists.pdf">"The Soviet War against ‘Fifth Columnists’: The Case of Chechnya, 1942–4" by Jeffrey Burds</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090327023949/http://www.history.neu.edu/fac/burds/Burds-FifthColumnists.pdf">Lưu trữ</a> 2009-03-27 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, p.16, 26 </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">^</a> Aurélie Campana, Sürgün: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.massviolence.org/Surgun-The-Crimean-Tatars-deportation-and-exile">"The Crimean Tatars’ deportation and exile"</a>, ngày 16 tháng 6 năm 2008. Truy cập ngày 19 tháng 4 năm 2012, ISSN 1961-9898 </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140221080453/http://library.ndsu.edu/grhc/research/scholarly/book_reviews/pohl_review.html">“Germans from Russia Heritage Collection”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://library.ndsu.edu/grhc/research/scholarly/book_reviews/pohl_review.html">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 21 tháng 2 năm 2014. Truy cập 24 tháng 9 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Germans+from+Russia+Heritage+Collection&rft_id=http%3A%2F%2Flibrary.ndsu.edu%2Fgrhc%2Fresearch%2Fscholarly%2Fbook_reviews%2Fpohl_review.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">^</a> Nikolai Bougai. The Deportation of Peoples in the Soviet Union. Nova Publishers 1996 <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1560723718" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1560723718</a> Page 20 </li> <li id="cite_note-I._Krivosheev._Page_278-85"><a href="#cite_ref-I._Krivosheev._Page_278_85-0">^</a> G. I. Krivosheev. Soviet Casualties and Combat Losses. Greenhill 1997 <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1853672807" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 1-85367-280-7</a> Pages 276-278 </li> <li id="cite_note-baodat-86">^ <a href="#cite_ref-baodat_86-0">a</a> <a href="#cite_ref-baodat_86-1">b</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171101214320/http://baodatviet.vn/chinh-tri-xa-hoi/binh-luan/sua-lai-lich-su-khien-cho-tuong-lai-tro-nen-mong-manh-3267724/">“Sửa lại lịch sử khiến cho tương lai trở nên mong manh”</a>. Báo Đất Việt. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://baodatviet.vn/chinh-tri-xa-hoi/binh-luan/sua-lai-lich-su-khien-cho-tuong-lai-tro-nen-mong-manh-3267724/">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 1 tháng 11 năm 2017. Truy cập 16 tháng 5 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=S%E1%BB%ADa+l%E1%BA%A1i+l%E1%BB%8Bch+s%E1%BB%AD+khi%E1%BA%BFn+cho+t%C6%B0%C6%A1ng+lai+tr%E1%BB%9F+n%C3%AAn+mong+manh&rft.place=B%C3%A1o+%C4%90%E1%BA%A5t+Vi%E1%BB%87t&rft_id=http%3A%2F%2Fbaodatviet.vn%2Fchinh-tri-xa-hoi%2Fbinh-luan%2Fsua-lai-lich-su-khien-cho-tuong-lai-tro-nen-mong-manh-3267724%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071226121239/http://www.history.neu.edu/PRO2/pages/026.htm">“Operation Unthinkable report - page 2, opening date”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.history.neu.edu/PRO2/pages/026.htm">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 26 tháng 12 năm 2007. Truy cập ngày 11 tháng 10 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Operation+Unthinkable+report+-+page+2%2C+opening+date.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.history.neu.edu%2FPRO2%2Fpages%2F026.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://fas.org/irp/world/russia/gru/">“Main Intelligence Administration (GRU) Glavnoye Razvedovatel'noye Upravlenie – Russia / Soviet Intelligence Agencies”</a>. Fas.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081226090607/http://www.fas.org/irp/world/russia/gru/">Lưu trữ</a> bản gốc ngày 26 tháng 12 năm 2008. Truy cập ngày 24 tháng 11 năm 2008.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Main+Intelligence+Administration+%28GRU%29+Glavnoye+Razvedovatel%27noye+Upravlenie+%E2%80%93+Russia+%2F+Soviet+Intelligence+Agencies&rft.pub=Fas.org&rft_id=https%3A%2F%2Ffas.org%2Firp%2Fworld%2Frussia%2Fgru%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">^</a> Mark Kramer, "The Soviet Bloc and the Cold War in Europe," in <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFKlaus_Larresm_ed.2014" class="citation book cs1">Klaus Larresm ed. (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=EyNcCwAAQBAJ&pg=PT174">A Companion to Europe Since 1945</a>. Wiley. tr. 79. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-1-118-89024-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-1-118-89024-0"><bdi>978-1-118-89024-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Companion+to+Europe+Since+1945&rft.pages=79&rft.pub=Wiley&rft.date=2014&rft.isbn=978-1-118-89024-0&rft.au=Klaus+Larresm+ed.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DEyNcCwAAQBAJ%26pg%3DPT174&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988">Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả (<a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_d%C6%B0:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả">liên kết</a>) </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 139 </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng cộng sản Liên Xô sụp đổ. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 243 </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://vnexpress.net/tin-tuc/khoa-hoc/1241961-gagarin-tro-thanh-bieu-tuong-cua-long-dung-cam-1975557.html">“12/4/1961: Gagarin trở thành biểu tượng của lòng dũng cảm - VnExpress”</a>. <a href="/wiki/VnExpress" title="VnExpress">VnExpress - Tin nhanh Việt Nam</a>. Truy cập 9 tháng 8 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=12%2F4%2F1961%3A+Gagarin+tr%E1%BB%9F+th%C3%A0nh+bi%E1%BB%83u+t%C6%B0%E1%BB%A3ng+c%E1%BB%A7a+l%C3%B2ng+d%C5%A9ng+c%E1%BA%A3m+-+VnExpress&rft.place=VnExpress+-+Tin+nhanh+Vi%E1%BB%87t+Nam&rft_id=http%3A%2F%2Fvnexpress.net%2Ftin-tuc%2Fkhoa-hoc%2F1241961-gagarin-tro-thanh-bieu-tuong-cua-long-dung-cam-1975557.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=eJBGAQAAIAAJ&pg=PA878&lpg=PA878&dq=south+vietnam+gdp+per+capita+1974&source=bl&ots=zdJYWrTpM6&sig=hsl5r-IMVEhET11Wn8l2zIeKfHQ&hl=vi&sa=X&redir_esc=y#v=onepage&q=south%20vietnam%20gdp%20per%20capita%201974&f=false">Statistical Abstract of the United States. U.S. Government Printing Office, 1981. Trang 878</a> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kienthuc.net.vn/ho-so/12-dac-quyen-nguoi-dan-lien-xo-tung-huong-truoc-nhan-loai-579198.html">“12 đặc quyền người dân Liên Xô từng hưởng trước nhân loại”</a>. Kienthuc.net.vn. Truy cập 9 tháng 8 năm 2016.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=12+%C4%91%E1%BA%B7c+quy%E1%BB%81n+ng%C6%B0%E1%BB%9Di+d%C3%A2n+Li%C3%AAn+X%C3%B4+t%E1%BB%ABng+h%C6%B0%E1%BB%9Fng+tr%C6%B0%E1%BB%9Bc+nh%C3%A2n+lo%E1%BA%A1i&rft.place=Kienthuc.net.vn&rft_id=http%3A%2F%2Fkienthuc.net.vn%2Fho-so%2F12-dac-quyen-nguoi-dan-lien-xo-tung-huong-truoc-nhan-loai-579198.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/41827595?seq=1#page_scan_tab_contents">The Road to the Eight-Hour Day Stephan Bauer and Alfred Maylander Monthly Labor Review Vol. 9, No. 2 (AUGUST, 1919), pp. 41-65</a> </li> <li id="cite_note-ucis.pitt.edu-96">^ <a href="#cite_ref-ucis.pitt.edu_96-0">a</a> <a href="#cite_ref-ucis.pitt.edu_96-1">b</a> <a href="#cite_ref-ucis.pitt.edu_96-2">c</a> <a href="#cite_ref-ucis.pitt.edu_96-3">d</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190117162318/https://www.ucis.pitt.edu/nceeer/1984-629-2-Johnson.pdf">“Quality of Life in the Soviet Union: A Conference Report”</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ucis.pitt.edu/nceeer/1984-629-2-Johnson.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 17 tháng 1 năm 2019. Truy cập ngày 6 tháng 5 năm 2018.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Quality+of+Life+in+the+Soviet+Union%3A+A+Conference+Report&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ucis.pitt.edu%2Fnceeer%2F1984-629-2-Johnson.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">^</a> Dyczok, Marta: Ukraine: Movement Without Change, Change Without Movement, p. 91 </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">^</a> Davis, C.M. and Charemza, W.: Models of Disequilibrium and Shortage in Centrally Planned Economies, p. 447 </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">^</a> Eaton, Katherine Bliss: Daily Life in the Soviet Union, p. 191 </li> <li id="cite_note-static1.squarespace.com-100">^ <a href="#cite_ref-static1.squarespace.com_100-0">a</a> <a href="#cite_ref-static1.squarespace.com_100-1">b</a> <a href="#cite_ref-static1.squarespace.com_100-2">c</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://static1.squarespace.com/static/56eddde762cd9413e151ac92/t/5a1ee5b6f9619ac2462a6d43/1511974373818/Back+in+the+USSR-final.pdf">BACK IN THE USSR, What life was like in the Soviet Union</a> - José Luis Ricón Fernández de la Puente </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">^</a> In Search of the Perfect Health System. Mark Britnell. Macmillan International Higher Education 2015. P 85 </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.qdnd.vn/thoi-su-quoc-te/doi-song-quoc-te/tai-sao-nga-lai-phat-trien-thanh-cong-vaccine-ngua-covid-19-dau-tien-tren-the-gioi-631405">“Tại sao Nga lại phát triển thành công vaccine ngừa Covid-19 đầu tiên trên thế giới?”</a>. Quân đội Nhân dân. Truy cập 27 tháng 5 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=T%E1%BA%A1i+sao+Nga+l%E1%BA%A1i+ph%C3%A1t+tri%E1%BB%83n+th%C3%A0nh+c%C3%B4ng+vaccine+ng%E1%BB%ABa+Covid-19+%C4%91%E1%BA%A7u+ti%C3%AAn+tr%C3%AAn+th%E1%BA%BF+gi%E1%BB%9Bi%3F&rft.place=Qu%C3%A2n+%C4%91%E1%BB%99i+Nh%C3%A2n+d%C3%A2n&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.qdnd.vn%2Fthoi-su-quoc-te%2Fdoi-song-quoc-te%2Ftai-sao-nga-lai-phat-trien-thanh-cong-vaccine-ngua-covid-19-dau-tien-tren-the-gioi-631405&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-download-103">^ <a href="#cite_ref-download_103-0">a</a> <a href="#cite_ref-download_103-1">b</a> Quality of Life in the Soviet Union, page 2, Bradford P. Johnson & Evan A. Raynes, The Research Foundation of the City University of New York, 1984 <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ucis.pitt.edu/nceeer/1984-629-2-Johnson.pdf">download</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190117162318/https://www.ucis.pitt.edu/nceeer/1984-629-2-Johnson.pdf">Lưu trữ</a> 2019-01-17 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPaul_Goble2014" class="citation web cs1">Paul Goble (ngày 11 tháng 11 năm 2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.interpretermag.com/russians-dream-of-soviet-empire-without-communists-commentators-say/">“Russians Dream of 'Soviet Empire Without Communists,' Commentators Say”</a>. Interpreter Magazine. Truy cập ngày 11 tháng 11 năm 2014.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Russians+Dream+of+%27Soviet+Empire+Without+Communists%2C%27+Commentators+Say&rft.pub=Interpreter+Magazine&rft.date=2014-11-11&rft.au=Paul+Goble&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.interpretermag.com%2Frussians-dream-of-soviet-empire-without-communists-commentators-say%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-105"><a href="#cite_ref-105">^</a> <a href="/w/index.php?title=Alexander_Dugin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexander Dugin (trang không tồn tại)">Alexander Dugin</a>, <a href="/w/index.php?title=Foundations_of_Geopolitics&action=edit&redlink=1" class="new" title="Foundations of Geopolitics (trang không tồn tại)">Foundations of Geopolitics</a> </li> <li id="cite_note-Caroe_1953-106"><a href="#cite_ref-Caroe_1953_106-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCaroe1953" class="citation journal cs1">Caroe, O. (1953). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_foreign-affairs_1953-10_32_1/page/135">“Soviet Colonialism in Central Asia”</a>. Foreign Affairs. 32 (1): 135–144. <a href="/wiki/JSTOR_(%C4%91%E1%BB%8Bnh_danh)" class="mw-redirect" title="JSTOR (định danh)">JSTOR</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.jstor.org/stable/20031013">20031013</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Foreign+Affairs&rft.atitle=Soviet+Colonialism+in+Central+Asia&rft.volume=32&rft.issue=1&rft.pages=135-144&rft.date=1953&rft_id=%2F%2Fwww.jstor.org%2Fstable%2F20031013%23id-name%3DJSTOR&rft.aulast=Caroe&rft.aufirst=O.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_foreign-affairs_1953-10_32_1%2Fpage%2F135&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">^</a> Natalia Tsvetkova. Failure of American and Soviet Cultural Imperialism in German Universities, 1945-1990. Boston, Leiden: Brill, 2013 </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.qdnd.vn/100-nam-cach-mang-thang-muoi-nga-vi-dai/danh-gia-phan-tich/cach-mang-thang-muoi-va-phong-trao-giai-phong-dan-toc-tren-the-gioi-521430">Cách mạng Tháng Mười và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới</a>, Báo điện tử Quân đội nhân dân, 22/10/2017 </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">^</a> Claudio, Lisandro E. (2015). The Anti-Communist Third World: Carlos Romulo and the Other Bandung, Southeast Asian Studies (2015), 4(1): 125-156 </li> <li id="cite_note-tele-110">^ <a href="#cite_ref-tele_110-0">a</a> <a href="#cite_ref-tele_110-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.telesurtv.net/english/analysis/How-the-Russian-Revolution-Inspired-Assisted-National-Liberation-Struggles-20171023-0012.html">How the Russian Revolution Inspired and Assisted National Liberation Struggles</a>, teleSUR, ngày 2 tháng 11 năm 2017 </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.foreignaffairs.com/articles/russian-federation/1981-06-01/third-world-and-us-soviet-competition">The Third World and U.S.-Soviet Competition</a>, Henry Trofimenko, Foreign Affairs </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">^</a> The Postcolonial Cold War How the U.S. and China Fought Over the Third World, Timothy Nunan, FOREIGN AFFAIRS, Tuesday, ngày 10 tháng 10 năm 2017 </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">^</a> Third World Nationalism and the United States after the Cold War, Deepa Ollapally, Political Science Quarterly, Vol. 110, No. 3 (Autumn, 1995), pp. 417-434 </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">^</a> Tính trước nguy cơ, 20 năm suy ngẫm sau khi ĐCS Liên Xô mất đảng. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 27, 29 </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">^</a> Zhdanov V. "Человек и вирусы (Man and viruses)". Наука и человечество (Science And Mankind), 1984 (in Russian). Moscow: Знание (издательство, Москва) (Knowledge): 44–55. </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/vietnamese/world-41891006">Putin không thích Cách mạng kiểu Lenin?</a>, BBC </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">^</a> Lịch sử thế giới hiện đại. Nguyễn Anh Thái chủ biên. Nhà xuất bản Giáo dục 2001. Trang 258-259 </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">^</a> Porter, M.E. (1990) The Competitive Advantage of Nations, Free Press, New York, 1990 </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com.vn/books?id=jqueBgAAQBAJ&pg=PA307&dq=in+America,+even+small+children+play+with+computers.+We+do+not+even+have+them+in+all+the+offices+of+the+Defense+Ministry.+And+for+reasons+you+well+know,+we+cannot+make+computers+widely+available+in+our+society.%22&hl=vi&sa=X&ved=0ahUKEwj0lKzU-7bbAhVDerwKHdd4CogQ6AEIJDAA#v=onepage&q=in%20America%2C%20even%20small%20children%20play%20with%20computers.%20We%20do%20not%20even%20have%20them%20in%20all%20the%20offices%20of%20the%20Defense%20Ministry.%20And%20for%20reasons%20you%20well%20know%2C%20we%20cannot%20make%20computers%20widely%20available%20in%20our%20society.%22&f=false">A Companion to Ronald Reagan - Trang 307</a> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/vietnamese/vietnam/story/2008/02/080217_foreignveteransvnwar.shtml">“3000 quân Liên Xô trong cuộc chiến VN”</a>. BBC tiếng Việt. Truy cập ngày 21 tháng 10 năm 2012.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=3000+qu%C3%A2n+Li%C3%AAn+X%C3%B4+trong+cu%E1%BB%99c+chi%E1%BA%BFn+VN&rft.pub=BBC+ti%E1%BA%BFng+Vi%E1%BB%87t&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fvietnamese%2Fvietnam%2Fstory%2F2008%2F02%2F080217_foreignveteransvnwar.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">^</a> Horowitz, David (2000). The Politics of Bad Faith trang 99. Touchstone Books. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0684850230" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-684-85023-0</a>. </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">^</a> Why Did the Soviet Union Collapse?: Understanding Historical Change - Robert Strayer, page 133 </li> <li id="cite_note-FOOTNOTEService2009418-123"><a href="#cite_ref-FOOTNOTEService2009418_123-0">^</a> <a href="#CITEREFService2009">Service 2009</a>, tr. 418.Lỗi sfn: không có mục tiêu: CITEREFService2009 (<a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Harv_v%C3%A0_Sfn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Lỗi bản mẫu Harv và Sfn (trang không tồn tại)">trợ giúp</a>) </li> <li id="cite_note-USSR_1979._page_223-124">^ <a href="#cite_ref-USSR_1979._page_223_124-0">a</a> <a href="#cite_ref-USSR_1979._page_223_124-1">b</a> Production of passenger cars in the USSR, 1960-1979. Data source: Geography of the Soviet Union, page 223 </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://jalopnik.com/what-it-was-like-to-buy-and-own-a-car-in-the-ussr-1783136956">What It Was Like To Buy And Own A Car In The USSR</a>, Gabrielius Blažys, 7/22/16, Jalopnik </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">^</a> Economic Development in a Globalized Environment: East Asian Evidences, page 6, Wan Jr., Henry Y, Springer, 2004 </li> <li id="cite_note-RIA-127">^ <a href="#cite_ref-RIA_127-0">a</a> <a href="#cite_ref-RIA_127-1">b</a> <a href="#cite_ref-RIA_127-2">c</a> <a href="#cite_ref-RIA_127-3">d</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ria.ru/history_spravki/20101108/293796130.html">“Советская экономика в эпоху Леонида Брежнева”</a> [The Soviet economy in the era of Leonid Brezhnev]. <a href="/wiki/RIA_Novosti" title="RIA Novosti">RIA Novosti</a>. ngày 8 tháng 11 năm 2010. Truy cập ngày 31 tháng 12 năm 2011.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F+%D1%8D%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D0%B8%D0%BA%D0%B0+%D0%B2+%D1%8D%D0%BF%D0%BE%D1%85%D1%83+%D0%9B%D0%B5%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%B4%D0%B0+%D0%91%D1%80%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%B5%D0%B2%D0%B0&rft.pub=RIA+Novosti&rft.date=2010-11-08&rft_id=http%3A%2F%2Fria.ru%2Fhistory_spravki%2F20101108%2F293796130.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-autogenerated1-128"><a href="#cite_ref-autogenerated1_128-0">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theodora.com/wfb/1990/rankings/gdp_million_1.html">GDP in 1990</a>, 1990 CIA WORLD FACTBOOK </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">^</a> Ethics and Statecraft: The Moral Dimension of International Affairs (Edition 3rd)- Cathal J.Nolan, page 189 </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.country-data.com/cgi-bin/query/r-12708.html">Soviet Union The Twelfth Five-Year Plan, 1986-90</a>, www.country-data.com </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">^</a> Russia's Informal Economic Growth: 1960–1990, Yoshisada SHIDA, RUSSIAN RESEARCH CENTER, Institute of Economic Research, Hitotsubashi University, Kunitachi Tokyo, JAPAN, March 2017, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ier.hit-u.ac.jp/rrc/Japanese/pdf/RRC_WP_No69.pdf">download</a> </li> <li id="cite_note-gorbachev-sputnik-132"><a href="#cite_ref-gorbachev-sputnik_132-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vn.sputniknews.com/russia/201910288179386-lien-xo-le-ra-da-co-the-tranh-duoc-su-sup-do-nhu-the-nao/">“Liên Xô lẽ ra đã có thể tránh được sự sụp đổ như thế nào?”</a>. <a href="/wiki/Sputnik_(h%C3%A3ng_th%C3%B4ng_t%E1%BA%A5n)" title="Sputnik (hãng thông tấn)">Sputnik News tiếng Việt</a>. ngày 28 tháng 10 năm 2019. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Li%C3%AAn+X%C3%B4+l%E1%BA%BD+ra+%C4%91%C3%A3+c%C3%B3+th%E1%BB%83+tr%C3%A1nh+%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c+s%E1%BB%B1+s%E1%BB%A5p+%C4%91%E1%BB%95+nh%C6%B0+th%E1%BA%BF+n%C3%A0o%3F&rft.pub=Sputnik+News+ti%E1%BA%BFng+Vi%E1%BB%87t&rft.date=2019-10-28&rft_id=https%3A%2F%2Fvn.sputniknews.com%2Frussia%2F201910288179386-lien-xo-le-ra-da-co-the-tranh-duoc-su-sup-do-nhu-the-nao%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.qdnd.vn/chong-dien-bien-hoa-binh/bai-2-goc-nhin-thang-ve-tu-dien-bien-tu-chuyen-hoa-hien-nay-489582">Góc nhìn thẳng về "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" hiện nay</a>, Báo Quân đội Nhân dân </li> <li id="cite_note-qdnd-134">^ <a href="#cite_ref-qdnd_134-0">a</a> <a href="#cite_ref-qdnd_134-1">b</a> <a href="#cite_ref-qdnd_134-2">c</a> <a href="#cite_ref-qdnd_134-3">d</a> Bài học từ sự sụp đổ và tan rã của Liên Xô, Báo Quân đội Nhân dân, 24/08/2011 </li> <li id="cite_note-ScottChapter8-135"><a href="#cite_ref-ScottChapter8_135-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShane1994" class="citation book cs1">Shane, Scott (1994). “Letting Go of the Leninist Faith”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dismantlingutopi0000shan">Dismantling Utopia: How Information Ended the Soviet Union</a>. Chicago: Ivan R. Dee. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dismantlingutopi0000shan/page/212">212</a> to 244. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-56663-048-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-56663-048-7"><bdi>1-56663-048-7</bdi></a>. <q>All this degradation and hypocrisy is laid not just at the feet of Stalin but of Lenin and the Revolution that made his rule possible.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Letting+Go+of+the+Leninist+Faith&rft.btitle=Dismantling+Utopia%3A+How+Information+Ended+the+Soviet+Union&rft.place=Chicago&rft.pages=212+to+244&rft.pub=Ivan+R.+Dee&rft.date=1994&rft.isbn=1-56663-048-7&rft.aulast=Shane&rft.aufirst=Scott&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdismantlingutopi0000shan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-ScottChapter7-136"><a href="#cite_ref-ScottChapter7_136-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShane1994" class="citation book cs1">Shane, Scott (1994). “A Normal Country: The Pop Culture Explosion”. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dismantlingutopi0000shan">Dismantling Utopia: How Information Ended the Soviet Union</a>. Chicago: Ivan R. Dee. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dismantlingutopi0000shan/page/182">182</a> to 211. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/1-56663-048-7" title="Đặc biệt:Nguồn sách/1-56663-048-7"><bdi>1-56663-048-7</bdi></a>. <q>...market forces had taken over publishing...</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=A+Normal+Country%3A+The+Pop+Culture+Explosion&rft.btitle=Dismantling+Utopia%3A+How+Information+Ended+the+Soviet+Union&rft.place=Chicago&rft.pages=182+to+211&rft.pub=Ivan+R.+Dee&rft.date=1994&rft.isbn=1-56663-048-7&rft.aulast=Shane&rft.aufirst=Scott&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdismantlingutopi0000shan&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://baodatviet.vn/the-gioi/bai-hoc-tu-su-sup-do-cua-dang-cs-lien-xo-ky-4-2276922/">Bài học từ sự sụp đổ của Đảng CS Liên Xô (kỳ 4)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171107015407/http://baodatviet.vn/the-gioi/bai-hoc-tu-su-sup-do-cua-dang-cs-lien-xo-ky-4-2276922/">Lưu trữ</a> 2017-11-07 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, BÁO ĐẤT VIỆT, 26/08/2010 </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://russia-direct.org/opinion/why-1991-soviet-coup-failed">Why the 1991 Soviet coup failed</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190513160746/https://russia-direct.org/opinion/why-1991-soviet-coup-failed">Lưu trữ</a> 2019-05-13 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Yury Korgunyuk, Aug 18, 2016, Russia Direct </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.jstor.org/stable/2952082?seq=1#page_scan_tab_contents">Mass Opposition to the Soviet Putsch of August 1991: Collective Action, Rational Choice, and Democratic Values in the Former Soviet Union - James L. Gibson - The American Political Science Review Vol. 91, No. 3 (Sep., 1997), pp. 671-684</a> </li> <li id="cite_note-baodatviet-140">^ <a href="#cite_ref-baodatviet_140-0">a</a> <a href="#cite_ref-baodatviet_140-1">b</a> <a href="#cite_ref-baodatviet_140-2">c</a> <a href="#cite_ref-baodatviet_140-3">d</a> <a href="#cite_ref-baodatviet_140-4">e</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://baodatviet.vn/the-gioi/ho-so/nguoi-trong-cuoc-noi-ve-gorbachev-3239182/">Người trong cuộc nói về Gorbachev</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171006061929/http://baodatviet.vn/the-gioi/ho-so/nguoi-trong-cuoc-noi-ve-gorbachev-3239182/">Lưu trữ</a> 2017-10-06 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, BÁO ĐẤT VIỆT, </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">^</a> <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=su011991">https://www.sudd.ch/event.php?lang=en&id=su011991</a> </li> <li id="cite_note-Nohlen,_D_2010-142">^ <a href="#cite_ref-Nohlen,_D_2010_142-0">a</a> <a href="#cite_ref-Nohlen,_D_2010_142-1">b</a> Nohlen, D & Stöver, P (2010) Elections in Europe: A data handbook, page 1976 <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/9783832956097" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 9783832956097</a> </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFGupta1997" class="citation book cs1">Gupta, R.C. (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=_UwroC6xtPQC&printsec=frontcover&dq=Collapse+of+the+Soviet+Union+Gupta&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjUnrfJranRAhWFQiYKHZgOD7oQ6AEIHDAA">Collapse of the Soviet Union</a>. India: Krishna Prakashan Media. tr. 62. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-8185842813" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-8185842813"><bdi>978-8185842813</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Collapse+of+the+Soviet+Union&rft.place=India&rft.pages=62&rft.pub=Krishna+Prakashan+Media&rft.date=1997&rft.isbn=978-8185842813&rft.aulast=Gupta&rft.aufirst=R.C.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D_UwroC6xtPQC%26printsec%3Dfrontcover%26dq%3DCollapse%2Bof%2Bthe%2BSoviet%2BUnion%2BGupta%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwjUnrfJranRAhWFQiYKHZgOD7oQ6AEIHDAA&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFSarker1994" class="citation book cs1">Sarker, Sunil Kumar (1994). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=rGf2b1nsn9cC&dq=economic+conditions+in+the+the+Soviet+Union+1991+food&source=gbs_navlinks_s">The rise and fall of communism</a>. New Delhi: Atlantic publishers and distributors. tr. 94. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-8171565153" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-8171565153"><bdi>978-8171565153</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+rise+and+fall+of+communism&rft.place=New+Delhi&rft.pages=94&rft.pub=Atlantic+publishers+and+distributors&rft.date=1994&rft.isbn=978-8171565153&rft.aulast=Sarker&rft.aufirst=Sunil+Kumar&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DrGf2b1nsn9cC%26dq%3Deconomic%2Bconditions%2Bin%2Bthe%2Bthe%2BSoviet%2BUnion%2B1991%2Bfood%26source%3Dgbs_navlinks_s&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 10 </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 91 </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 33 </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 42 </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/cac-ban-dang-trung-uong/books-410120159545046/index-3101201594943465.html">Vì sao Liên Xô sụp đổ: I. Đường lối cải tổ sai lầm và sự phản bội của Gorbachev</a>, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam, 26/01/2018 </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">^</a> Trần Đăng Tuấn. Muốn có cái nhìn tổng quan về phản biện xã hội. Tạp chí Cộng sản điện tử, số 114-2006 </li> <li id="cite_note-151"><a href="#cite_ref-151">^</a> Ngô Hoan. Nguyên nhân và tác động của sự sụp đổ chủ nghĩa xã hội ở Liên Xô tới tiến trình cách mạng thế giới hiện nay, tr.67 </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">^</a> Nguyễn Trọng Chuẩn và Iu.K.Pletnicốp (chủ biên). Vận mệnh lịch sử của chủ nghĩa xã hội, tr 89, Nhà xuất bản Khoa học xã hội, 2009 </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">^</a> Tính trước nguy cơ 20 năm Đảng Cộng sản Liên Xô sụp đổ. Lý Thận Minh (chủ biên). Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 170-171 </li> <li id="cite_note-tapchicongsan.org.vn-154">^ <a href="#cite_ref-tapchicongsan.org.vn_154-0">a</a> <a href="#cite_ref-tapchicongsan.org.vn_154-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/Nghiencuu-Traodoi/2018/49434/Nhung-sai-lam-ve-nhan-thuc-ly-luan-dan-den-su-sup.aspx">Những sai lầm về nhận thức lý luận dẫn đến sự sụp đổ mô hình chủ nghĩa xã hội hiện thực ở Liên bang Xô-Viết</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211025072129/http://www.tapchicongsan.org.vn/Home/Nghiencuu-Traodoi/2018/49434/Nhung-sai-lam-ve-nhan-thuc-ly-luan-dan-den-su-sup.aspx">Lưu trữ</a> 2021-10-25 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Tạ Ngọc Tấn, Tạp chí Cộng sản, 12/2/2018 </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unc.edu/depts/diplomat/item/2007/0103/book/book_sempa03.html">Ronald Reagan and the End of the Cold War</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180816191806/http://www.unc.edu/depts/diplomat/item/2007/0103/book/book_sempa03.html">Lưu trữ</a> 2018-08-16 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Francis P. Sempa, American Diplomacy </li> <li id="cite_note-REUVENY-1999-156"><a href="#cite_ref-REUVENY-1999_156-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFREUVENYPRAKASH1999" class="citation journal cs1">REUVENY, RAFAEL; PRAKASH, ASEEM (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://faculty.washington.edu/aseem/afganwar.pdf">“The Afghanistan war and the breakdown of the Soviet Union”</a> (PDF). Review of International Studies. 25: 693–708. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017%2Fs0260210599006932">10.1017/s0260210599006932</a>. Truy cập ngày 15 tháng 7 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Review+of+International+Studies&rft.atitle=The+Afghanistan+war+and+the+breakdown+of+the+Soviet+Union&rft.volume=25&rft.pages=693-708&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2Fs0260210599006932&rft.aulast=REUVENY&rft.aufirst=RAFAEL&rft.au=PRAKASH%2C+ASEEM&rft_id=http%3A%2F%2Ffaculty.washington.edu%2Faseem%2Fafganwar.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/ho-so-su-kien/phong-trao-cong-san-cong-nhan-quoc-te/books-410120159545046/index-3101201594943465.html">Vì sao Liên Xô sụp đổ I. Đường lối cải tổ sai lầm và sự phản bội của Gorbachev</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190109172825/http://dangcongsan.vn/tu-lieu-van-kien/ho-so-su-kien/phong-trao-cong-san-cong-nhan-quoc-te/books-410120159545046/index-3101201594943465.html">Lưu trữ</a> 2019-01-09 tại <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, 01/10/2015, Báo điện tử Đảng Cộng sản Việt Nam </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">^</a> Lee Kuan Yew: The Grand Master's Insights on China, the United States, and the World, The Future of Democracy, Kuan Yew Lee, Graham Allison, Robert D. Blackwill, Ali Wyne, MIT Press, 2012 </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/vietnamese/world-38304524">Mikhail Gorbachev có ân hận vì để mất Liên Xô?</a>, BBC, 13 tháng 12 năm 2016 </li> <li id="cite_note-160"><a href="#cite_ref-160">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://foreignpolicy.com/2011/06/20/everything-you-think-you-know-about-the-collapse-of-the-soviet-union-is-wrong/">Everything You Think You Know About the Collapse of the Soviet Union Is Wrong</a> </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://anninhthudo.vn/the-gioi/tong-thong-nga-le-ra-lien-xo-da-khong-sup-do/702070.antd">Tổng thống Nga: Lẽ ra Liên Xô đã không sụp đổ...</a>, An ninh Thủ đô, 24/09/2016 </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.brainyquote.com/authors/vladimir_putin">Vladimir Putin Quotes</a> </li> <li id="cite_note-163"><a href="#cite_ref-163">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://vnexpress.net/tin-tuc/the-gioi/putin-se-ngan-lien-xo-tan-ra-neu-co-the-thay-doi-lich-su-3717822.html">Putin sẽ ngăn Liên Xô tan rã nếu có thể thay đổi lịch sử</a>,3/3/2018, VnExpress </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nhandan.com.vn/thegioi/ho-so-tu-lieu/item/10179702-.html">Những bài học từ sự sụp đổ của Đảng CS Liên Xô: Phần 3: Công tác tư tưởng và tác phong của Đảng CS Liên Xô (kỳ 2)</a>, Báo Nhân Dân, 03/10/2010 </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nhandan.com.vn/thegioi/ho-so-tu-lieu/item/10115502-.html">Những bài học lịch sử về sự sụp đổ của Đảng Cộng sản Liên Xô: Phần 4: Tầng lớp đặc quyền của Đảng CS Liên Xô (kỳ 2)</a>, Báo Nhân dân, 03/10/2010 </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nhandan.com.vn/thegioi/binh-luan/item/10180602-.html">Những bài học từ sự sụp đổ của Đảng CS Liên Xô. Phần 1: Sự tan rã của Đảng CS Liên Xô và Liên bang Xô Viết</a>, 17/08/2010, Báo Nhân Dân </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tuoitre.vn/cac-bo-gia-nga-mot-thoi-lung-doan-chinh-truong-508291.htm">Các "bố già" Nga một thời lũng đoạn chính trường</a>, 25/08/2012, Báo Tuổi trẻ </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">^</a> Labor Markets in Transition: Science and Migration after the Collapse of the Soviet Union: Dissertation Summary, Ina Ganguli, Upjohn Institute, 2011 </li> <li id="cite_note-ReferenceD-169">^ <a href="#cite_ref-ReferenceD_169-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceD_169-1">b</a> Tính trước nguy cơ, 20 năm suy ngẫm sau khi ĐCS Liên Xô mất đảng. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 19 </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.globalslaveryindex.org/2018/findings/country-studies/russia/">The global slavery index</a>, Russia, 2018 </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=RU&view=chart">GDP per capita (current US$)</a>, World Bank </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.k-a.kg/?nid=5&value=6">GDP decline: transition and Great Depression compared</a>, Kalikova and Associates Law Firm, Kyrgyzstan. Truy cập ngày 13 tháng 1 năm 2009. </li> <li id="cite_note-ReferenceE-173">^ <a href="#cite_ref-ReferenceE_173-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceE_173-1">b</a> Tính trước nguy cơ, 20 năm suy ngẫm sau khi ĐCS Liên Xô mất đảng. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 18 </li> <li id="cite_note-ReferenceF-174">^ <a href="#cite_ref-ReferenceF_174-0">a</a> <a href="#cite_ref-ReferenceF_174-1">b</a> Tính trước nguy cơ, 20 năm suy ngẫm sau khi ĐCS Liên Xô mất đảng. Nhà xuất bản Chính trị quốc gia. Trang 22 </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.electionguide.org/elections/id/2694/">“IFES Election Guide”</a>. Truy cập 6 tháng 7 năm 2023.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IFES+Election+Guide&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.electionguide.org%2Felections%2Fid%2F2694%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-putin-176"><a href="#cite_ref-putin_176-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://vn.sputniknews.com/russia/201911208266687-tong-thong-putin-neu-nguyen-nhan-khien-lien-xo-sup-do/">“Tổng thống Putin nêu nguyên nhân khiến Liên Xô sụp đổ”</a>. <a href="/wiki/Sputnik_(h%C3%A3ng_th%C3%B4ng_t%E1%BA%A5n)" title="Sputnik (hãng thông tấn)">Sputnik News tiếng Việt</a>. ngày 20 tháng 11 năm 2019. Truy cập ngày 10 tháng 7 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=T%E1%BB%95ng+th%E1%BB%91ng+Putin+n%C3%AAu+nguy%C3%AAn+nh%C3%A2n+khi%E1%BA%BFn+Li%C3%AAn+X%C3%B4+s%E1%BB%A5p+%C4%91%E1%BB%95&rft.pub=Sputnik+News+ti%E1%BA%BFng+Vi%E1%BB%87t&rft.date=2019-11-20&rft_id=https%3A%2F%2Fvn.sputniknews.com%2Frussia%2F201911208266687-tong-thong-putin-neu-nguyen-nhan-khien-lien-xo-sup-do%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-177"><a href="#cite_ref-177">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rt.com/news/ussr-collapse-economic-reunion-649/">“Soviet collapse more costly than WWII - Primakov”</a>. Truy cập 24 tháng 9 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Soviet+collapse+more+costly+than+WWII+-+Primakov&rft_id=http%3A%2F%2Frt.com%2Fnews%2Fussr-collapse-economic-reunion-649%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-178"><a href="#cite_ref-178">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://plo.vn/quoc-te/su-tan-ra-cua-dang-cong-san-lien-xo-va-lien-bang-xo-viet-phan-1-176367.html">Sự tan rã của Đảng Cộng sản Liên Xô và Liên bang Xô Viết - Phần 1</a>, 1/9/2010, Báo Pháp Luật thành phố Hồ Chí Minh </li> <li id="cite_note-nhandan-179">^ <a href="#cite_ref-nhandan_179-0">a</a> <a href="#cite_ref-nhandan_179-1">b</a> Loạt bài Bài học từ sự sụp đổ của Đảng CS Liên Xô - Báo Nhân dân, kỳ 7 </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.KD?locations=RU&view=chart">GDP per capita (constant 2010 US$)</a>, World Bank </li> <li id="cite_note-washingtonpost-181">^ <a href="#cite_ref-washingtonpost_181-0">a</a> <a href="#cite_ref-washingtonpost_181-1">b</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.washingtonpost.com/news/worldviews/wp/2016/12/21/why-do-so-many-people-miss-the-soviet-union/?noredirect=on">Why do so many people miss the Soviet Union?</a>, The Washington Post, By Adam Taylor, ngày 21 tháng 12 năm 2016 </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://baotintuc.vn/the-gioi/cuoc-song-thoi-lien-xo-tot-hon-thoi-hau-xo-viet-20160817210039463.htm">Cuộc sống thời Liên Xô tốt hơn thời hậu Xô Viết</a>, 17/08/2016, Báo tin tức </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vov.vn/the-gioi/ho-so/hon-mot-nua-dan-so-nga-nuoi-tiec-lien-xo-567189.vov">Hơn một nửa dân số Nga nuối tiếc Liên Xô</a>, 07/11/2016, BÁO ĐIỆN TỬ VOV </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ratinggroup.ua/research/ukraine/c910ad1d40079f7a2a28377c27494738.html/">"Dynamics of nostalgia for USSR", "Rating" sociological group (05/10/16)</a> </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">^</a> Cited in Stephen E., Ambrose & Douglas G., Brinkley, Rise to Globalism: American Foreign Policy since 1938, (New York: Penguin Books, 1997), p XVI. </li> <li id="cite_note-186"><a href="#cite_ref-186">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://rt.com/news/ussr-collapse-world-secure-645/">“20 years on: Is the post-Soviet world a safer place?”</a>. Truy cập 24 tháng 9 năm 2015.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=20+years+on%3A+Is+the+post-Soviet+world+a+safer+place%3F&rft_id=http%3A%2F%2Frt.com%2Fnews%2Fussr-collapse-world-secure-645%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vov.vn/the-gioi/ho-so/kich-ban-quoc-te-neu-lien-xo-khong-tan-ra-580980.vov">Kịch bản quốc tế nếu Liên Xô không tan rã</a>, Kỳ 4, 27/12/2016, BÁO ĐIỆN TỬ VOV </li> <li id="cite_note-gregory_hoover-188">^ <a href="#cite_ref-gregory_hoover_188-0">a</a> <a href="#cite_ref-gregory_hoover_188-1">b</a> <a href="#cite_ref-gregory_hoover_188-2">c</a> <a href="#cite_ref-gregory_hoover_188-3">d</a> <a href="#cite_ref-gregory_hoover_188-4">e</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFPaul_R._Gregory2018" class="citation web cs1">Paul R. Gregory (ngày 10 tháng 1 năm 2018). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.hoover.org/research/why-socialism-fails">“Why Socialism Fails”</a>. Hoover Institution. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Why+Socialism+Fails&rft.pub=Hoover+Institution&rft.date=2018-01-10&rft.au=Paul+R.+Gregory&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.hoover.org%2Fresearch%2Fwhy-socialism-fails&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-189"><a href="#cite_ref-189">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFJanos_Kornai1986" class="citation journal cs1">Janos Kornai (1986). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1111/j.1467-6435.1986.tb01252.x">“The Soft Budget Constraint”</a>. KYKLOS. 39 (1): 3-30. <a href="/wiki/%C4%90%E1%BB%8Bnh_danh_%C4%91%E1%BB%91i_t%C6%B0%E1%BB%A3ng_s%E1%BB%91" class="mw-redirect" title="Định danh đối tượng số">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1111%2Fj.1467-6435.1986.tb01252.x">10.1111/j.1467-6435.1986.tb01252.x</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=KYKLOS&rft.atitle=The+Soft+Budget+Constraint&rft.volume=39&rft.issue=1&rft.pages=3-30&rft.date=1986&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1467-6435.1986.tb01252.x&rft.au=Janos+Kornai&rft_id=https%3A%2F%2Fonlinelibrary.wiley.com%2Fdoi%2Fabs%2F10.1111%2Fj.1467-6435.1986.tb01252.x&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFTS._Vũ_Sỹ_Cường2012" class="citation web cs1">TS. Vũ Sỹ Cường (ngày 7 tháng 4 năm 2012). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://tapchitaichinh.vn/nghien-cuu-trao-doi/rang-buoc-ngan-sach-mem-va-van-de-dat-ra-voi-dnnn-8228.html">“"Ràng buộc ngân sách mềm" và vấn đề đặt ra với DNNN”</a>. Tạp chí Tài chính. Truy cập ngày 12 tháng 7 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22R%C3%A0ng+bu%E1%BB%99c+ng%C3%A2n+s%C3%A1ch+m%E1%BB%81m%22+v%C3%A0+v%E1%BA%A5n+%C4%91%E1%BB%81+%C4%91%E1%BA%B7t+ra+v%E1%BB%9Bi+DNNN&rft.pub=T%E1%BA%A1p+ch%C3%AD+T%C3%A0i+ch%C3%ADnh&rft.date=2012-04-07&rft.au=TS.+V%C5%A9+S%E1%BB%B9+C%C6%B0%E1%BB%9Dng&rft_id=http%3A%2F%2Ftapchitaichinh.vn%2Fnghien-cuu-trao-doi%2Frang-buoc-ngan-sach-mem-va-van-de-dat-ra-voi-dnnn-8228.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-191"><a href="#cite_ref-191">^</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://vov.vn/the-gioi/ho-so/giai-ma-nguyen-nhan-kinh-te-lien-xo-chao-dao-va-sup-do-973875.vov">Giải mã nguyên nhân kinh tế Liên Xô chao đảo và sụp đổ</a>, VOV, 04/11/2019 </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110427053700/http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt">“Buku Fakta CIA 1990”</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.umsl.edu/services/govdocs/wofact90/world12.txt">Bản gốc</a> lưu trữ ngày 27 tháng 4 năm 2011. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2020.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Buku+Fakta+CIA+1990&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.umsl.edu%2Fservices%2Fgovdocs%2Fwofact90%2Fworld12.txt&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">^</a> Bernard Comrie, The Languages of the Soviet Union, page 31, the Press Syndicate of the University of Cambridge, 1981. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/0-521-23230-9" title="Đặc biệt:Nguồn sách/0-521-23230-9">0-521-23230-9</a> </li> <li id="cite_note-194"><a href="#cite_ref-194">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.history.com/this-day-in-history/first-man-in-space">“Soviet cosmonaut Yuri Gagarin becomes the first man in space”</a>. History.com. ngày 27 tháng 11 năm 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=History.com&rft.atitle=Soviet+cosmonaut+Yuri+Gagarin+becomes+the+first+man+in+space&rft.date=2021-11-27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.history.com%2Fthis-day-in-history%2Ffirst-man-in-space&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://spp.fas.org/eprint/lindroos_moon1.htm">“The Soviet Manned Lunar Program”</a>. e-Prints. ngày 27 tháng 11 năm 2021.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=e-Prints&rft.atitle=The+Soviet+Manned+Lunar+Program&rft.date=2021-11-27&rft_id=https%3A%2F%2Fspp.fas.org%2Feprint%2Flindroos_moon1.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">^</a> David, 1997 </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">^</a> Aleksandr, 1997 </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">^</a> Yuri, 2005 </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">^</a> Gorshkov & Petukhov, 2005 </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">^</a> Gorshkov, 2003 </li> <li id="cite_note-Cornis-Pope-201"><a href="#cite_ref-Cornis-Pope_201-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFCornis-Pope2004" class="citation book cs1">Cornis-Pope, Marcel (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyliteraryc00corn_173">History of the Literary Cultures of East-Central Europe: Junctures and disjunctures in the 19th and 20th centuries</a>. John Benjamins. tr. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/historyliteraryc00corn_173/page/n49">29</a>. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-90-272-3452-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-90-272-3452-0"><bdi>978-90-272-3452-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=History+of+the+Literary+Cultures+of+East-Central+Europe%3A+Junctures+and+disjunctures+in+the+19th+and+20th+centuries&rft.pages=29&rft.pub=John+Benjamins&rft.date=2004&rft.isbn=978-90-272-3452-0&rft.aulast=Cornis-Pope&rft.aufirst=Marcel&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fhistoryliteraryc00corn_173&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Dawson-202"><a href="#cite_ref-Dawson_202-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFDawson1986" class="citation book cs1">Dawson, Andrew H. (1986). Planning in Eastern Europe. Routledge. tr. 295. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-7099-0863-0" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-7099-0863-0"><bdi>978-0-7099-0863-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Planning+in+Eastern+Europe&rft.pages=295&rft.pub=Routledge&rft.date=1986&rft.isbn=978-0-7099-0863-0&rft.aulast=Dawson&rft.aufirst=Andrew+H.&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-Shin-203"><a href="#cite_ref-Shin_203-0">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite id="CITEREFShin2006" class="citation book cs1">Shin, Gi-Wook (2006). Ethnic nationalism in Korea: genealogy, politics, and legacy. Stanford University Press. tr. 94. <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-8047-5408-8" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-8047-5408-8"><bdi>978-0-8047-5408-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ethnic+nationalism+in+Korea%3A+genealogy%2C+politics%2C+and+legacy&rft.pages=94&rft.pub=Stanford+University+Press&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-8047-5408-8&rft.aulast=Shin&rft.aufirst=Gi-Wook&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-204"><a href="#cite_ref-204">^</a> Crockatt, Richard, The Fifty Years War: The United States and the Soviet Union in World Politics. London & New York, NY: Routledge. 1995, <a href="/wiki/ISBN" title="ISBN">ISBN</a> <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Ngu%E1%BB%93n_s%C3%A1ch/978-0-415-10471-5" title="Đặc biệt:Nguồn sách/978-0-415-10471-5">978-0-415-10471-5</a> </li> <li id="cite_note-205"><a href="#cite_ref-205">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231031090019/https://www.dartmouth.edu/~crn/crn_papers/Suny4.pdf">“Bản sao đã lưu trữ”</a> (PDF). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dartmouth.edu/~crn/crn_papers/Suny4.pdf">Bản gốc</a> (PDF) lưu trữ ngày 31 tháng 10 năm 2023. Truy cập ngày 5 tháng 7 năm 2019.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=B%E1%BA%A3n+sao+%C4%91%C3%A3+l%C6%B0u+tr%E1%BB%AF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dartmouth.edu%2F~crn%2Fcrn_papers%2FSuny4.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> <li id="cite_note-206"><a href="#cite_ref-206">^</a> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r67233549"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/1992/02/04/world/finns-worried-about-russian-border.html">“Finns Worried About Russian Border”</a>. Truy cập 21 tháng 11 năm 2017.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Finns+Worried+About+Russian+Border&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F1992%2F02%2F04%2Fworld%2Ffinns-worried-about-russian-border.html&rfr_id=info%3Asid%2Fvi.wikipedia.org%3ALi%C3%AAn+X%C3%B4" class="Z3988"> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Tham_khảo">Tham khảo</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=46" title="Sửa đổi phần “Tham khảo”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=46" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Tham khảo">sửa mã nguồn</a>]</div> <ul><li>The Cambridge Encyclopedia of Russia and the former Soviet Union. (1994). Cambridge, UK: Cambridge University Press.</li> <li>Kasack, W. & Atack, R. (1988). Dictionary of Russian literature since 1917. New York, NY: Columbia University Press.</li> <li>Minahan, J. (2012). The Former Soviet Union's Diverse Peoples: A Reference Sourcebook. Santa Barbara, CA: ABC-CLIO.</li> <li>Smith, S. A. (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199602056.013.007">The Oxford Handbook of the History of Communism</a>. New York, NY: Oxford University Press.</li> <li>Vronskaya, J. & Čuguev, V. (1992). The Biographical Dictionary of the Former Soviet Union: Prominent people in all fields from 1917 to the present. London, UK: Bowker-Saur.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Đọc_thêm">Đọc thêm</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=47" title="Sửa đổi phần “Đọc thêm”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=47" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Đọc thêm">sửa mã nguồn</a>]</div> <ul><li>Bôrít Enxin (Boris Yeltsin), Những ghi chép của tổng thống, Hà Nội: Nhà xuất bản Chính trị quốc gia, 1995</li> <li>V.A.Métvêđép (Medvedev), Ê kíp Goócbachốp – Nhìn từ bên trong.</li> <li>V.G.Aphanasiev, Quyền lực thứ tư và bốn đời tổng bí thư Hà Nội: Nhà xuất bản chính trị quốc gia, 1995.</li> <li>E.K.Ligachov, Inside Gorbachev's Kremlin The memoirs of Yegor Ligachev – Bên trong điện Cremli của Gorbachov, Hồi ký của Egor Ligachov, Pantheon Books, New York 1993.</li> <li>Giải mã những bí mật của CIA, Nhà xuất bản Thông tấn, 2007</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Liên_kết_ngoài">Liên kết ngoài</h2>[<a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&veaction=edit&section=48" title="Sửa đổi phần “Liên kết ngoài”" class="mw-editsection-visualeditor">sửa</a> | <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&section=48" title="Sửa mã nguồn tại đề mục: Liên kết ngoài">sửa mã nguồn</a>]</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71936381">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70981351"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons có thêm hình ảnh và phương tiện truyền tải về <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Li%C3%AAn_X%C3%B4?uselang=vi">Liên Xô</a>.</div></div> </div> <table class="metadata notheme plainlinks mbox-small" style="padding:0.25em 0.5em 0.5em 0.75em;border:1px solid #aaa;background:#f9f9f9;"> <tbody><tr> <td colspan="2" style="padding-bottom:0.75em;border-bottom:1px solid #aaa;text-align:center;"><div style="clear:both;">Tìm hiểu thêm về Liên Xô tại <a href="/wiki/Wikipedia:D%E1%BB%B1_%C3%A1n_li%C3%AAn_quan" title="Wikipedia:Dự án liên quan">các dự án liên quan</a></div> </td></tr> <tr> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tìm kiếm Wiktionary"><img alt="Tìm kiếm Wiktionary" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/25px-Wiktionary_small.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/38px-Wiktionary_small.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Wiktionary_small.svg/50px-Wiktionary_small.svg.png 2x" data-file-width="350" data-file-height="350" /></a> </td> <td style="padding-top:0.75em;"><a href="https://vi.wiktionary.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="extiw" title="wikt:Đặc biệt:Tìm kiếm/Liên Xô">Từ điển</a> từ Wiktionary </td></tr> <tr> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tìm kiếm Commons"><img alt="Tìm kiếm Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="18" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/28px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/37px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </td> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="extiw" title="c:Special:Search/Liên Xô">Tập tin phương tiện</a> từ Commons </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Tìm kiếm Wikiquote"><img alt="Tìm kiếm Wikiquote" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/21px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/32px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/42px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikiquote.org/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:T%C3%ACm_ki%E1%BA%BFm/Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="extiw" title="q:Đặc biệt:Tìm kiếm/Liên Xô">Danh ngôn</a> từ Wikiquote </td></tr> <tr> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Qu%E1%BB%91c_ca_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Tìm kiếm Wikisource"><img alt="Tìm kiếm Wikisource" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/24px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/36px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/48px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a> </td> <td><a href="https://vi.wikisource.org/wiki/Qu%E1%BB%91c_ca_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="extiw" title="s:Quốc ca Liên bang Xô viết">Văn kiện</a> từ Wikisource </td></tr> </tbody></table> <ul><li><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/16px-Gnome-globe.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/24px-Gnome-globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/32px-Gnome-globe.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atlas_of_Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="extiw" title="commons:Atlas of Liên Xô">Wikimedia Atlas của Liên Xô</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/watch?v=AwpFwgVmkp4">Câu Chuyện Xô Viết</a> Youtube</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sggp.org.vn/thoisu/nam2005/thang11/75227/">Suy nghĩ về cuộc Cách mạng tháng Mười Nga</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/cnst1924.htm">Hiến pháp Liên Xô 1924</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/cnst1936.htm">Hiến pháp Liên Xô 1936</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/cnst1977.htm">Hiến pháp Liên Xô 1977</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cccp.narod.ru/">Liên Xô</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/vietnamese/culturesport/story/2006/07/060703_soviet_diary.shtml">Nhật ký của nhân chứng một giai đoạn lịch sử</a></li></ul> <div style="clear:both;"></div> <div style="margin:0 auto;overflow:hidden;padding-left:1px" title="Các địa phương lân cận Liên Xô"> <table class="navbox" style="width: 80%; font-size:95%; margin:0.5em auto"> <tbody><tr> <td width="5%" style="text-align: center" rowspan="5"><img alt="Biểu đồ gió" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Compass_rose_pale.svg/50px-Compass_rose_pale.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Compass_rose_pale.svg/75px-Compass_rose_pale.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Compass_rose_pale.svg/100px-Compass_rose_pale.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /> </td> <td style="width: 30%; text-align: center"> </td> <td style="width: 30%; text-align: center"><a href="/wiki/B%E1%BA%AFc_B%C4%83ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Bắc Băng Dương">Bắc Băng Dương</a> </td> <td style="width: 30%; text-align: center"> </td> <td width="5%" style="text-align: center; padding: 0" rowspan="5"><img alt="Biểu đồ gió" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Compass_rose_pale.svg/50px-Compass_rose_pale.svg.png" decoding="async" width="50" height="50" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Compass_rose_pale.svg/75px-Compass_rose_pale.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Compass_rose_pale.svg/100px-Compass_rose_pale.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /> </td></tr> <tr> <td style="width: 30%; text-align: center" rowspan="3"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/21px-Flag_of_Norway.svg.png" decoding="async" width="21" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/32px-Flag_of_Norway.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Flag_of_Norway.svg/41px-Flag_of_Norway.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="372" /> <a href="/wiki/Na_Uy" title="Na Uy">Na Uy</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/23px-Flag_of_Finland.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/35px-Flag_of_Finland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/Flag_of_Finland.svg/46px-Flag_of_Finland.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1100" /> <a href="/wiki/Ph%E1%BA%A7n_Lan" title="Phần Lan">Phần Lan</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/23px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="23" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/35px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/46px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /> <a href="/wiki/Ba_Lan" title="Ba Lan">Ba Lan</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/23px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/35px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Flag_of_the_Czech_Republic.svg/45px-Flag_of_the_Czech_Republic.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Tiệp Khắc">Tiệp Khắc</a> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/23px-Flag_of_Hungary.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/35px-Flag_of_Hungary.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Flag_of_Hungary.svg/46px-Flag_of_Hungary.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Hungary" title="Hungary">Hungary</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/23px-Flag_of_Romania.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/35px-Flag_of_Romania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/73/Flag_of_Romania.svg/45px-Flag_of_Romania.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /> <a href="/wiki/Rom%C3%A2nia" title="România">România</a> (Từ Bắc xuống Nam) </td> <td style="width: 30%; text-align: center"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/North.svg/17px-North.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/North.svg/26px-North.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/North.svg/34px-North.svg.png 2x" data-file-width="17" data-file-height="17" /> </td> <td style="width: 30%; text-align: center" rowspan="3"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/23px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/35px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/46px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /> <a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a> </td></tr> <tr> <td style="width: 30%; text-align: center" nowrap="nowrap"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/West.svg/17px-West.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/West.svg/26px-West.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/West.svg/34px-West.svg.png 2x" data-file-width="17" data-file-height="17" />   (Thành phố)    <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Boxed_East_arrow.svg/17px-Boxed_East_arrow.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Boxed_East_arrow.svg/26px-Boxed_East_arrow.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Boxed_East_arrow.svg/34px-Boxed_East_arrow.svg.png 2x" data-file-width="17" data-file-height="17" /> </td></tr> <tr> <td style="width: 30%; text-align: center"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/South.svg/17px-South.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/South.svg/26px-South.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/South.svg/34px-South.svg.png 2x" data-file-width="17" data-file-height="17" /> </td></tr> <tr> <td style="width: 30%; text-align: center"> </td> <td style="width: 30%; text-align: center"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/23px-Flag_of_North_Korea.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/35px-Flag_of_North_Korea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Flag_of_North_Korea.svg/46px-Flag_of_North_Korea.svg.png 2x" data-file-width="1600" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên">Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/23px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/35px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg/45px-Flag_of_the_People%27s_Republic_of_China.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Trung Quốc">Trung Quốc</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg/23px-Flag_of_Mongolia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg/35px-Flag_of_Mongolia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Flag_of_Mongolia.svg/46px-Flag_of_Mongolia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /> <a href="/wiki/M%C3%B4ng_C%E1%BB%95" title="Mông Cổ">Mông Cổ</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/23px-Flag_of_the_Taliban.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/35px-Flag_of_the_Taliban.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Flag_of_the_Taliban.svg/46px-Flag_of_the_Taliban.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /> <a href="/wiki/Afghanistan" title="Afghanistan">Afghanistan</a> <img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /> <a href="/wiki/Iran" title="Iran">Iran</a>/<img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/23px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/35px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/45px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /> <a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3" title="Thổ Nhĩ Kỳ">Thổ Nhĩ Kỳ</a> (Từ Bắc xuống Nam) </td> <td style="width: 30%; text-align: center"> </td></tr> <tr class="hiddenStructure"> <td colspan="100%" style="text-align: center; !important"> </td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r71573313">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .navbox{display:none!important}}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Phân_cấp_hành_chính_Liên_bang_Xô_viết" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#e8e8ff;"><div id="Phân_cấp_hành_chính_Liên_bang_Xô_viết" style="font-size:114%;margin:0 4em">Phân cấp hành chính Liên bang Xô viết</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;font-size:114%;"><div style="padding:0px;"><div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_nước_Cộng_hòa_trong_Liên_bang_các_nước_Cộng_hòa_Xã_hội_chủ_nghĩa_Xô_viết" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Bản mẫu:Các nước Cộng hòa Xô viết"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Các nước Cộng hòa Xô viết (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_nước_Cộng_hòa_trong_Liên_bang_các_nước_Cộng_hòa_Xã_hội_chủ_nghĩa_Xô_viết" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">Các nước Cộng hòa</a> trong <a class="mw-selflink selflink">Liên bang các nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Chính</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Armenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Armenia">Armenia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Azerbaijan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Azerbaijan">Azerbaijan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Byelorussia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Estonia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia">Estonia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Gruzia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Gruzia">Gruzia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kazakhstan">Kazakhstan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Kirghizia" class="mw-redirect" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết Kirghizia">Kirghizia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Latvia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia">Latvia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Litva" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva">Litva</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia">Moldavia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Nga" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Nga">Liên bang Nga</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Tajikistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Tajikistan">Tajikistan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Turkmenia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Turkmenia">Turkmenia</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Uzbekistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Uzbekistan">Uzbekistan</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/90px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="90" height="93" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/135px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/180px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Tồn tại ngắn</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Karelia-Ph%E1%BA%A7n_Lan" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Karelia-Phần Lan">Karelia-Phần Lan</a> (1940–1956)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Li%C3%AAn_bang_Ngo%E1%BA%A1i_Kavkaz" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Liên bang Ngoại Kavkaz">Liên bang Ngoại Kavkaz</a> (1922–1936)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><center>Không thuộc Liên bang</center></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Abkhazia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Abkhazia">Abkhazia</a> (1921–1931)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bukhara" title="Cộng hòa Xô viết Nhân dân Bukhara">Bukhara</a> (1920–1925)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Khorezm" title="Cộng hòa Xô viết Nhân dân Khorezm">Khorezm SSR</a> (1920–1925)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Nakhichevan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Nakhichevan">Nakhichevan</a> (1920-1923)</li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia_Pridnestrovia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia Pridnestrovia">Moldavia Pridnestrovia</a> (1990–1991)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Các_nước_Cộng_hòa_tự_trị_của_Liên_Xô" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#CC0000;color:#FFD700;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Bản mẫu:Các nước Cộng hoà tự trị của Liên bang Xô viết"><abbr title="Xem bản mẫu này" style="color:#FFD700">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Các nước Cộng hoà tự trị của Liên bang Xô viết (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này" style="color:#FFD700">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này" style="color:#FFD700">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Các_nước_Cộng_hòa_tự_trị_của_Liên_Xô" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Các nước Cộng hoà tự trị của Liên bang Xô viết">Các nước Cộng hòa tự trị của Liên Xô</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div> <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Abkhazia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Abkhazia (trang không tồn tại)">Abkhazia</a> (1931–1991) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Adjar" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Adjar">Adjar</a> (1921–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Bashkir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Bashkir (trang không tồn tại)">Bashkir</a> (1919–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Buryat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Buryat (trang không tồn tại)">Buryat–Mongol</a> (1923–1958) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Buryat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Buryat (trang không tồn tại)">Buryat</a> (1958–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Chechnya-Ingush&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Chechnya-Ingush (trang không tồn tại)">Chechnya–Ingush</a> (1957–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Chuvash&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Chuvash (trang không tồn tại)">Chuvash</a> (1920/1925–1992) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Dagestan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Dagestan (trang không tồn tại)">Dagestan</a> (1921–1991) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Gorno-Altai" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Gorno-Altai">Gorno–Altai</a> (1990–1992) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_G%C3%B3rskaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Górskaya (trang không tồn tại)">Górskaya</a> (1921–1924) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kabardin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kabardin (trang không tồn tại)">Kabardin</a> (1944–1957) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kabardino-Balkar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kabardino-Balkar (trang không tồn tại)">Kabardino–Balkar</a> (1936–1944) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kabardino-Balkar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kabardino-Balkar (trang không tồn tại)">Kabardino–Balkar</a> (1957–1989) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kalmyk" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kalmyk">Kalmyk</a> (1935–1943) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kalmyk" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kalmyk">Kalmyk</a> (1958–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karachay-Cherkess&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Karachay-Cherkess (trang không tồn tại)">Karachay–Cherkess</a> (1991–1992) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karakalpak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Karakalpak (trang không tồn tại)">Karakalpak</a> (1932–1992) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karelia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Karelia">Karelia</a> (1923–1940) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karelia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Karelia">Karelia</a> (1956–1991) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kazakhstan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kazakhstan">Kazakhstan</a> (1925–1936) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Komi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Komi (trang không tồn tại)">Komi</a> (1936–1990) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kirghizstan_(1920%E2%80%931925)" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kirghizstan (1920–1925)">Kirghizstan</a> (1920–1925) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kirghizstan_(1926%E2%80%931936)" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kirghizstan (1926–1936)">Kirghizstan</a> (1926–1936) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kyrm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kyrm (trang không tồn tại)">Kyrm</a> (1921–1945) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kyrm&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Kyrm (trang không tồn tại)">Kyrm</a> (1991–1992) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Mari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Mari (trang không tồn tại)">Mari</a> (1936–1990) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Moldavia">Moldavia</a> (1924–1940) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Mordovia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Mordovia (trang không tồn tại)">Mordovia</a> (1934–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Nakhichevan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Nakhichevan (trang không tồn tại)">Nakhchivan</a> (1921–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_B%E1%BA%AFc_Ossetia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Bắc Ossetia (trang không tồn tại)">Bắc Ossetia</a> (1936–1990) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Tajikistan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Tajikistan">Tajikistan</a> (1924–1929) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Tatar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Tatar (trang không tồn tại)">Tatar</a> (1920–1990) · <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Turkestan" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Turkestan">Turkestan</a> (1918/1920–1924)· <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Tuva&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Tuva (trang không tồn tại)">Tuva</a> (1961–1992) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Udmurt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Udmurt (trang không tồn tại)">Udmurt</a> (1920/1934–1990) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Volga_%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Volga Đức (trang không tồn tại)">Volga Đức</a> (1918/1924–1941) · <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%99ng_ho%C3%A0_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Yakut&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cộng hoà Xã hội chủ nghĩa Xô viết tự trị Yakut (trang không tồn tại)">Yakut</a> (1922–1991) </div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Quốc huy Liên Xô"><img alt="Quốc huy Liên Xô" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/50px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="50" height="52" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/75px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/100px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="border&#124;30px_Các_tỉnh_tự_trị_của_Liên_bang_Xô_Viết" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_t%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt" title="Bản mẫu:Các tỉnh tự trị của Liên bang Xô Viết"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_t%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Các tỉnh tự trị của Liên bang Xô Viết (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:C%C3%A1c_t%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="border&#124;30px_Các_tỉnh_tự_trị_của_Liên_bang_Xô_Viết" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Flag_of_the_Soviet_Union.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/30px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png" decoding="async" width="30" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/45px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Flag_of_the_Soviet_Union.svg/60px-Flag_of_the_Soviet_Union.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_t%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_Vi%E1%BA%BFt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các tỉnh tự trị của Liên bang Xô Viết (trang không tồn tại)">Các tỉnh tự trị của Liên bang Xô Viết</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Adyghe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Adyghe (trang không tồn tại)">Adyghe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Chechnya-Ingush_Oblast&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Chechnya-Ingush Oblast (trang không tồn tại)">Chechen–Ingush</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Chechnya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Chechnya (trang không tồn tại)">Chechnya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Ingush&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Ingush (trang không tồn tại)">Ingush</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Chuvash&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Chuvash (trang không tồn tại)">Chuvash</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Gorno-Altai" title="Tỉnh tự trị Gorno-Altai">Gorno-Altai</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Gorno-Badakhshan" class="mw-redirect" title="Tỉnh tự trị Gorno-Badakhshan">Gorno-Badakhshan</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Do_Th%C3%A1i" title="Tỉnh tự trị Do Thái">Do Thái</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kabardino-Balkar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Kabardino-Balkar (trang không tồn tại)">Kabardino-Balkar</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kalmyk" title="Tỉnh tự trị Kalmyk">Kalmyk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Kara-Kirghizia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Kara-Kirghizia (trang không tồn tại)">Kara-Kirghizia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karachay-Cherkess&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Karachay-Cherkess (trang không tồn tại)">Karachay-Cherkess</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Cherkess&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Cherkess (trang không tồn tại)">Cherkess</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karachay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Karachay (trang không tồn tại)">Karachay</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Karakalpak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Karakalpak (trang không tồn tại)">Kara-Kalpak</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Komi-Zyryan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Komi-Zyryan (trang không tồn tại)">Komi-Zyryan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Khakas&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Khakas (trang không tồn tại)">Khakas</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Mari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Mari (trang không tồn tại)">Mari</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Moldavia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Moldavia (trang không tồn tại)">Moldavia</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Nagorno-Karabakh" title="Tỉnh tự trị Nagorno-Karabakh">Nagorno-Karabakh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_B%E1%BA%AFc_Ossetia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Bắc Ossetia (trang không tồn tại)">Bắc Ossetia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Nam_Ossetia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Nam Ossetia (trang không tồn tại)">Nam Ossetia</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Tuva" title="Tỉnh tự trị Tuva">Tuva</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%89nh_t%E1%BB%B1_tr%E1%BB%8B_Udmurt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tỉnh tự trị Udmurt (trang không tồn tại)">Udmurt</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="1" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><a href="/wiki/T%E1%BA%ADp_tin:Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_(1956%E2%80%931991).svg" class="mw-file-description" title="Coat of arms of the Soviet Union"><img alt="Coat of arms of the Soviet Union" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/75px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png" decoding="async" width="75" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/113px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d9/Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg/150px-Coat_of_arms_of_the_Soviet_Union_%281956%E2%80%931991%29.svg.png 2x" data-file-width="587" data-file-height="605" /></a></div></td></tr></tbody></table></div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Khối_Đông_Âu" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" title="Bản mẫu:Khối Đông Âu"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Khối Đông Âu (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Khối_Đông_Âu" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối Đông Âu</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" class="mw-redirect" title="Liên bang Xô viết">Liên bang Xô viết</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">Chủ nghĩa cộng sản</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Sáp nhập hoặc trở thành <a href="/wiki/C%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Các nước cộng hòa của Liên bang Xô viết">CHXHCN Xô viết</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Estonia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Estonia">Estonia</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Latvia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Latvia">Latvia</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Litva" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Litva">Litva</a> • <a href="/wiki/T%C3%A2y_Belarus" class="mw-redirect" title="Tây Belarus">Tây Belarus</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Tây Ukraina</a>  • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Karelia-Ph%E1%BA%A7n_Lan" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Karelia-Phần Lan">Đông Phần Lan</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Moldavia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Moldavia">Moldavia</a></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="8" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/EasternBlocAfter.png/120px-EasternBlocAfter.png" decoding="async" width="120" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/EasternBlocAfter.png/180px-EasternBlocAfter.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/EasternBlocAfter.png/240px-EasternBlocAfter.png 2x" data-file-width="487" data-file-height="734" /><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Qu%E1%BB%91c_gia_v%E1%BB%87_tinh" title="Quốc gia vệ tinh">Quốc gia vệ tinh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Hungary" title="Cộng hòa Nhân dân Hungary">Cộng hòa Nhân dân Hungary</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Ba_Lan" title="Cộng hòa Nhân dân Ba Lan">Cộng hòa Nhân dân Ba Lan</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Tiệp Khắc">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Tiệp Khắc</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Rom%C3%A2nia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa România">Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa România</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Cộng hòa Dân chủ Đức">Cộng hòa Dân chủ Đức</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Albania" title="Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania">Cộng hòa Nhân dân Xã hội chủ nghĩa Albania</a>  • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Bulgaria" title="Cộng hòa Nhân dân Bulgaria">Cộng hòa Nhân dân Bulgaria</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Li%C3%AAn_bang_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Nam_T%C6%B0" title="Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư">Cộng hòa Liên bang Xã hội chủ nghĩa Nam Tư</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Bộ phận của <a class="mw-selflink selflink">Liên Xô</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Li%C3%AAn_bang_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Nga" class="mw-redirect" title="Liên bang Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Nga">Nga</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Ukraina" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Ukraina">Ukraina</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_Byelorussia" title="Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Xô viết Byelorussia">Byelorussia</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Các tổ chức liên quan</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/w/index.php?title=Cominform&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cominform (trang không tồn tại)">Cominform</a> • <a href="/wiki/COMECON" class="mw-redirect" title="COMECON">COMECON</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Warsaw" class="mw-redirect" title="Khối hiệp ước Warsaw">Khối hiệp ước Warsaw</a> • <a href="/w/index.php?title=Li%C3%AAn_minh_c%C3%A1c_Li%C3%AAn_%C4%91o%C3%A0n_Th%C6%B0%C6%A1ng_m%E1%BA%A1i_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liên minh các Liên đoàn Thương mại Thế giới (trang không tồn tại)">WFTU</a> • <a href="/w/index.php?title=LI%C3%AAn_%C4%91o%C3%A0n_Thanh_ni%C3%AAn_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="LIên đoàn Thanh niên Dân chủ Thế giới (trang không tồn tại)">WFDY</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Các cuộc nổi dậy và phản đối</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_t%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c_1953" title="Nổi dậy tại Đông Đức 1953">Nổi dậy tại Đông Đức 1953</a> • <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1c_cu%E1%BB%99c_ph%E1%BA%A3n_%C4%91%E1%BB%91i_Pozna%C5%84_n%C4%83m_1956&action=edit&redlink=1" class="new" title="Các cuộc phản đối Poznań năm 1956 (trang không tồn tại)">Các cuộc phản đối Poznań năm 1956</a> • <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_n%C4%83m_1956_%E1%BB%9F_Hungary" title="Sự kiện năm 1956 ở Hungary">Sự kiện năm 1956 ở Hungary</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Tbilisi_1956" class="mw-redirect" title="Thảm sát Tbilisi 1956">Thảm sát Tbilisi 1956</a> • <a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_Praha" title="Mùa xuân Praha">Mùa xuân Praha</a> và <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Warsaw_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" class="mw-redirect" title="Khối hiệp ước Warsaw tấn công Tiệp Khắc">Khối hiệp ước Warsaw tấn công Tiệp Khắc</a> • <a href="/wiki/C%C3%B4ng_%C4%91o%C3%A0n_%C4%90o%C3%A0n_k%E1%BA%BFt" title="Công đoàn Đoàn kết">Công đoàn Đoàn kết</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Sự kiện thời <a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Marshall" title="Kế hoạch Marshall">Kế hoạch Marshall</a> • <a href="/wiki/Phong_to%E1%BA%A3_Berlin" class="mw-redirect" title="Phong toả Berlin">Phong toả Berlin</a> • <a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Tito-Stalin" class="mw-redirect" title="Chia rẽ Tito-Stalin">Chia rẽ Tito-Stalin</a> • <a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc_n%C4%83m_1948" title="Đảo chính Tiệp Khắc năm 1948">Đảo chính Tiệp Khắc năm 1948</a> • <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Bức tường Berlin">Khủng hoảng Bức tường Berlin năm 1961</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Các điều kiện</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Vi%E1%BB%87c_di_d%C3%A2n_v%C3%A0_b%E1%BB%8F_ch%E1%BA%A1y_t%E1%BB%AB_kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%91%C3%B4ng" title="Việc di dân và bỏ chạy từ khối phía đông">Việc di dân và bỏ chạy từ khối phía đông</a> • <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ph%E1%BB%95_bi%E1%BA%BFn_th%C3%B4ng_tin_t%E1%BA%A1i_Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự phổ biến thông tin tại Khối Đông Âu (trang không tồn tại)">Sự phổ biến thông tin tại Khối Đông Âu</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính trị Khối Đông Âu (trang không tồn tại)">Chính trị Khối Đông Âu</a> • <a href="/w/index.php?title=Kinh_t%E1%BA%BF_Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kinh tế Khối Đông Âu (trang không tồn tại)">Kinh tế Khối Đông Âu</a> • <a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A5m_s%E1%BB%91_%C4%91i%E1%BB%87n_tho%E1%BA%A1i_t%E1%BA%A1i_Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bấm số điện thoại tại Khối Đông Âu (trang không tồn tại)">Bấm số điện thoại tại Khối Đông Âu</a> • <a href="/w/index.php?title=Danh_s%C3%A1ch_nh%E1%BB%AFng_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_%C4%91%C3%A0o_t%E1%BA%A9u_t%E1%BB%AB_Kh%E1%BB%91i_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Danh sách những người đào tẩu từ Khối Đông Âu (trang không tồn tại)">Danh sách những người đào tẩu từ Khối Đông Âu</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">Suy tàn</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_Li%C3%AAn_X%C3%B4_v%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_%C3%82u" class="mw-redirect" title="Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu">Sự sụp đổ của Liên Xô và Đông Âu</a> • <a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin#Bức_tường_sụp_đổ" title="Bức tường Berlin">Bức tường Berlin sụp đổ</a> • <a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_H%C3%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Hát (trang không tồn tại)">Cách mạng Hát</a> • <a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_tan_r%C3%A3" class="mw-redirect" title="Liên Xô tan rã">Liên Xô tan rã</a> • <a href="/wiki/S%E1%BB%B1_chia_c%E1%BA%AFt_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Sự chia cắt Tiệp Khắc">Sự chia cắt Tiệp Khắc</a> • <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_th%C3%A1ng_1_n%C4%83m_1991_(Litva)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tháng 1 năm 1991 (Litva) (trang không tồn tại)">Sự kiện tháng 1 năm 1991 (Litva)</a> • <a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_th%C3%A1ng_1_n%C4%83m_1991_(Latvia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện tháng 1 năm 1991 (Latvia) (trang không tồn tại)">Sự kiện tháng 1 năm 1991 (Latvia)</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r70958518"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r71573313"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Chiến_tranh_Lạnh" style=";wide;padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;"><div class="plainlinks hlist navbar mini"><ul><li class="nv-xem"><a href="/wiki/B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Bản mẫu:Chiến tranh Lạnh"><abbr title="Xem bản mẫu này">x</abbr></a></li><li class="nv-thảo luận"><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3o_lu%E1%BA%ADn_B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảo luận Bản mẫu:Chiến tranh Lạnh (trang không tồn tại)"><abbr title="Thảo luận bản mẫu này">t</abbr></a></li><li class="nv-sửa"><a class="external text" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh&action=edit"><abbr title="Sửa bản mẫu này">s</abbr></a></li></ul></div><div id="Chiến_tranh_Lạnh" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Chiến tranh Lạnh">Chiến tranh Lạnh</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div> <ul><li><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3" title="Hoa Kỳ">Hoa Kỳ</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Liên Xô</a></li> <li><a href="/wiki/NATO" title="NATO">NATO</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa" title="Khối Warszawa">Khối Warszawa</a></li> <li><a href="/wiki/ANZUS" title="ANZUS">ANZUS</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baghdad" title="Khối Hiệp ước Baghdad">METO</a></li> <li><a href="/wiki/T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Tổ chức Hiệp ước Đông Nam Á">SEATO</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BB%95_ch%E1%BB%A9c_Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%C3%B4ng_B%E1%BA%AFc_%C3%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tổ chức Hiệp ước Đông Bắc Á (trang không tồn tại)">NEATO</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_H%E1%BB%97_t%C6%B0%C6%A1ng_Li%C3%AAn_M%E1%BB%B9_ch%C3%A2u" title="Hiệp ước Hỗ tương Liên Mỹ châu">Hiệp ước Rio</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1940" title="Thập niên 1940">Thập niên 1940</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Morgenthau" title="Kế hoạch Morgenthau">Kế hoạch Morgenthau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_lo%E1%BA%A1n_c%E1%BB%A7a_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_kh%C3%A1ng_Nh%E1%BA%ADt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi loạn của Quân đội Nhân dân kháng Nhật (trang không tồn tại)">Cuộc nổi loạn của Quân đội Nhân dân kháng Nhật</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Jamaica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột chính trị Jamaica (trang không tồn tại)">Xung đột chính trị Jamaica</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dekemvriana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dekemvriana (trang không tồn tại)">Dekemvriana</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_%E1%BB%9F_c%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh du kích ở các nước Baltic (trang không tồn tại)">Chiến tranh du kích ở các nước Baltic</a> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Priboi" title="Chiến dịch Priboi">Chiến dịch Priboi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Jungle&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Jungle (trang không tồn tại)">Chiến dịch Jungle</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFm_%C4%91%C3%B3ng_c%C3%A1c_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Baltic" title="Chiếm đóng các nước Baltic">Chiếm đóng các nước Baltic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Nh%E1%BB%AFng_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_l%C3%ADnh_b%E1%BB%8B_nguy%E1%BB%81n_r%E1%BB%A7a" title="Những người lính bị nguyền rủa">Những người lính bị nguyền rủa</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Unthinkable" title="Chiến dịch Unthinkable">Chiến dịch Unthinkable</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_%C4%91%C3%A0o_t%E1%BA%A9u_c%E1%BB%A7a_Gouzenko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ đào tẩu của Gouzenko (trang không tồn tại)">Vụ đào tẩu của Gouzenko</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_c%E1%BA%AFt_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chia cắt Triều Tiên">Chia cắt Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_D%C3%A2n_t%E1%BB%99c_Indonesia" title="Cách mạng Dân tộc Indonesia">Cách mạng Dân tộc Indonesia</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_B%E1%BB%99_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn" title="Nam Bộ kháng chiến">Nam Bộ kháng chiến</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Beleaguer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Beleaguer (trang không tồn tại)">Chiến dịch Beleaguer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Blacklist_Forty&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Blacklist Forty (trang không tồn tại)">Chiến dịch Blacklist Forty</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Iran_1946" title="Khủng hoảng Iran 1946">Khủng hoảng Iran 1946</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Hy_L%E1%BA%A1p" title="Nội chiến Hy Lạp">Nội chiến Hy Lạp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Baruch&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kế hoạch Baruch (trang không tồn tại)">Kế hoạch Baruch</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Eo_bi%E1%BB%83n_Corfu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Eo biển Corfu (trang không tồn tại)">Sự kiện Eo biển Corfu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_eo_bi%E1%BB%83n_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng eo biển Thổ Nhĩ Kỳ (trang không tồn tại)">Khủng hoảng eo biển Thổ Nhĩ Kỳ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Restatement_of_Policy_on_Germany&action=edit&redlink=1" class="new" title="Restatement of Policy on Germany (trang không tồn tại)">Restatement of Policy on Germany</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng" title="Chiến tranh Đông Dương">Chiến tranh Đông Dương</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A7u_c%E1%BB%AD_Qu%E1%BB%91c_h%E1%BB%99i_Ba_Lan_1947&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bầu cử Quốc hội Ba Lan 1947 (trang không tồn tại)">Bầu cử Quốc hội Ba Lan 1947</a></li> <li><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_Truman" title="Thuyết Truman">Thuyết Truman</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Quan_h%E1%BB%87_ch%C3%A2u_%C3%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị Quan hệ châu Á (trang không tồn tại)">Hội nghị Quan hệ châu Á</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_th%C3%A1ng_5_n%C4%83m_1947&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng tháng 5 năm 1947 (trang không tồn tại)">Khủng hoảng tháng 5 năm 1947</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_c%E1%BA%AFt_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99" title="Chia cắt Ấn Độ">Chia cắt Ấn Độ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_%E1%BA%A4n_%C4%90%E1%BB%99-Pakistan_1947%E2%80%931948&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan 1947–1948 (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ấn Độ-Pakistan 1947–1948</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Palestine_1948" title="Chiến tranh Palestine 1948">Chiến tranh Palestine 1947–1949</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_L%C3%A3nh_th%E1%BB%95_%E1%BB%A6y_tr%E1%BB%8B_Palestine_1947%E2%80%931948&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Lãnh thổ Ủy trị Palestine 1947–1948 (trang không tồn tại)">Nội chiến Lãnh thổ Ủy trị Palestine 1947–1948</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp_%E2%80%93_Israel_1948" title="Chiến tranh Ả Rập – Israel 1948">Chiến tranh Ả Rập – Israel 1948</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_di_c%C6%B0_Palestine,_1948" title="Cuộc di cư Palestine, 1948">Cuộc di cư Palestine, 1948</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Marshall" title="Kế hoạch Marshall">Kế hoạch Marshall</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Hội đồng Tương trợ Kinh tế</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc_n%C4%83m_1948" title="Đảo chính Tiệp Khắc năm 1948">Đảo chính Tiệp Khắc năm 1948</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Al-Wathbah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy Al-Wathbah (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy Al-Wathbah</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Tito_%E2%80%93_Stalin" title="Chia rẽ Tito – Stalin">Chia rẽ Tito – Stalin</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_phong_t%E1%BB%8Fa_Berlin" title="Cuộc phong tỏa Berlin">Cuộc phong tỏa Berlin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1p_nh%E1%BA%ADp_Hyderabad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sáp nhập Hyderabad (trang không tồn tại)">Sáp nhập Hyderabad</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Madiun&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Madiun (trang không tồn tại)">Sự kiện Madiun</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ph%E1%BA%A3n_b%E1%BB%99i_c%E1%BB%A7a_ph%C6%B0%C6%A1ng_T%C3%A2y" title="Sự phản bội của phương Tây">Sự phản bội của phương Tây</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_m%C3%A0n_s%E1%BA%AFt" title="Bức màn sắt">Bức màn sắt</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_T%C3%A2y" title="Khối phía Tây">Khối phía Tây</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Trung_Qu%E1%BB%91c" title="Nội chiến Trung Quốc">Nội chiến Trung Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p_Malaya" class="mw-redirect" title="Tình trạng khẩn cấp Malaya">Tình trạng khẩn cấp Malaya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_th%C3%A1ng_3_n%C4%83m_1949&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria tháng 3 năm 1949 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria tháng 3 năm 1949</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Valuable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Valuable (trang không tồn tại)">Chiến dịch Valuable</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1950" title="Thập niên 1950">Thập niên 1950</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_m%C3%A0n_tre" title="Bức màn tre">Bức màn tre</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_McCarthy" title="Chủ nghĩa McCarthy">Chủ nghĩa McCarthy</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn" title="Chiến tranh Triều Tiên">Chiến tranh Triều Tiên</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh_%E1%BA%A2_R%E1%BA%ADp" title="Chiến tranh Lạnh Ả Rập">Chiến tranh Lạnh Ả Rập (1952–1979)</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ai_C%E1%BA%ADp_1952" title="Cách mạng Ai Cập 1952">Cách mạng Ai Cập 1952</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%ACnh_c%C3%B4ng_v%C3%A0_bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Iraq_1952&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đình công và biểu tình Iraq 1952 (trang không tồn tại)">Đình công và biểu tình Iraq 1952</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Mau_Mau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Mau Mau (trang không tồn tại)">Nổi dậy Mau Mau</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_t%E1%BA%A1i_%C4%90%C3%B4ng_%C4%90%E1%BB%A9c_1953" title="Nổi dậy tại Đông Đức 1953">Nổi dậy tại Đông Đức 1953</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Iran_1953&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Iran 1953 (trang không tồn tại)">Đảo chính Iran 1953</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_Madrid&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp ước Madrid (trang không tồn tại)">Hiệp ước Madrid</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tu_ch%C3%ADnh_%C3%A1n_Bricker&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tu chính án Bricker (trang không tồn tại)">Tu chính án Bricker</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1954&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1954 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1954</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_Petrov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ Petrov (trang không tồn tại)">Vụ Petrov</a></li> <li><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_domino" title="Thuyết domino">Thuyết domino</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_Gen%C3%A8ve_1954" title="Hiệp định Genève 1954">Hiệp định Genève 1954</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Guatemala_n%C4%83m_1954" title="Đảo chính Guatemala năm 1954">Đảo chính Guatemala năm 1954</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=V%E1%BB%A5_b%E1%BA%AFt_gi%E1%BB%AF_t%C3%A0u_ch%E1%BB%9F_d%E1%BA%A7u_Tuapse&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vụ bắt giữ tàu chở dầu Tuapse (trang không tồn tại)">Bắt giữ tàu chở dầu Tuapse</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_eo_bi%E1%BB%83n_%C4%90%C3%A0i_Loan_l%E1%BA%A7n_1" title="Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 1">Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 1</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Jebel_Akhdar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Jebel Akhdar (trang không tồn tại)">Chiến tranh Jebel Akhdar</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Alg%C3%A9rie" title="Chiến tranh Algérie">Chiến tranh Algérie</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kashmir_Princess&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kashmir Princess (trang không tồn tại)">Kashmir Princess</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Bandung" title="Hội nghị Bandung">Hội nghị Bandung</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Gen%C3%A8ve_(1955)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Genève (1955) (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Genève (1955)</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Vi%E1%BB%87t_Nam" title="Chiến tranh Việt Nam">Chiến tranh Việt Nam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p_S%C3%ADp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tình trạng khẩn cấp Síp (trang không tồn tại)">Tình trạng khẩn cấp Síp</a></li> <li>"<a href="/wiki/V%E1%BB%81_s%C3%B9ng_b%C3%A1i_c%C3%A1_nh%C3%A2n_v%C3%A0_nh%E1%BB%AFng_h%E1%BA%ADu_qu%E1%BA%A3_c%E1%BB%A7a_n%C3%B3" title="Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó">Về sùng bái cá nhân và những hậu quả của nó</a>"</li> <li><a href="/wiki/Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Pozna%C5%84_1956" title="Biểu tình Poznań 1956">Biểu tình Poznań 1956</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_n%C4%83m_1956_%E1%BB%9F_Hungary" title="Sự kiện năm 1956 ở Hungary">Sự kiện năm 1956 ở Hungary</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_M%C6%B0%E1%BB%9Di_Ba_Lan" title="Tháng Mười Ba Lan">Tháng Mười Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_K%C3%AAnh_%C4%91%C3%A0o_Suez" title="Khủng hoảng Kênh đào Suez">Khủng hoảng Kênh đào Suez</a></li> <li>"<a href="/wiki/Ch%C3%BAng_t%C3%B4i_s%E1%BA%BD_ch%C3%B4n_v%C3%B9i_c%C3%A1c_%C3%B4ng" title="Chúng tôi sẽ chôn vùi các ông">Chúng tôi sẽ chôn vùi các ông</a>"</li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Gladio&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Gladio (trang không tồn tại)">Chiến dịch Gladio</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Syria_1957&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Syria 1957 (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Syria 1957</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Sputnik" title="Khủng hoảng Sputnik">Khủng hoảng Sputnik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ifni&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ifni (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ifni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_14_th%C3%A1ng_7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng 14 tháng 7 (trang không tồn tại)">Cách mạng Iraq 14 tháng 7</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Liban_1958&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Liban 1958 (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Liban 1958</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_eo_bi%E1%BB%83n_%C4%90%C3%A0i_Loan_l%E1%BA%A7n_2" title="Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 2">Khủng hoảng eo biển Đài Loan lần 2</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Mosul_1959&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Mosul 1959 (trang không tồn tại)">Nổi dậy Mosul 1959</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_T%C3%A2y_T%E1%BA%A1ng_1959" title="Nổi dậy Tây Tạng 1959">Nổi dậy Tây Tạng 1959</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_L%C3%A0o" title="Nội chiến Lào">Nội chiến Lào</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tranh_lu%E1%BA%ADn_nh%C3%A0_b%E1%BA%BFp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tranh luận nhà bếp (trang không tồn tại)">Tranh luận nhà bếp</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba" title="Cách mạng Cuba">Cách mạng Cuba</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%A7ng_c%E1%BB%91_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Cuba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Củng cố Cách mạng Cuba (trang không tồn tại)">Củng cố Cách mạng Cuba</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_%E2%80%93_X%C3%B4" title="Chia rẽ Trung – Xô">Chia rẽ Trung – Xô</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1960" title="Thập niên 1960">Thập niên 1960</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Congo" title="Khủng hoảng Congo">Khủng hoảng Congo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Simba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Simba (trang không tồn tại)">Nổi dậy Simba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_c%E1%BB%91_U-2_n%C4%83m_1960&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự cố U-2 năm 1960 (trang không tồn tại)">Sự cố U-2 năm 1960</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_V%E1%BB%8Bnh_Con_L%E1%BB%A3n" title="Sự kiện Vịnh Con Lợn">Sự kiện Vịnh Con Lợn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_1960&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1960 (trang không tồn tại)">Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1960</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chia_r%E1%BA%BD_Albania%E2%80%93Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chia rẽ Albania–Liên Xô (trang không tồn tại)">Chia rẽ Albania–Liên Xô</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Tr%E1%BB%A5c_xu%E1%BA%A5t_Li%C3%AAn_X%C3%B4_kh%E1%BB%8Fi_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trục xuất Liên Xô khỏi Albania (trang không tồn tại)">Trục xuất Liên Xô khỏi Albania</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Iraq_-_Kurd" title="Xung đột Iraq - Kurd">Xung đột Iraq - Kurd</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iraq_%E2%80%93_Kurd_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ nhất (trang không tồn tại)">Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ nhất</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Berlin_1961" title="Khủng hoảng Berlin 1961">Khủng hoảng Berlin 1961</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Bức tường Berlin">Bức tường Berlin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%C3%A1p_nh%E1%BA%ADp_Goa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sáp nhập Goa (trang không tồn tại)">Sáp nhập Goa</a></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Papua" title="Xung đột Papua">Xung đột Papua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BB%91i_%C4%91%E1%BA%A7u_Indonesia%E2%80%93Malaysia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đối đầu Indonesia–Malaysia (trang không tồn tại)">Đối đầu Indonesia–Malaysia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_c%C3%A1t&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh cát (trang không tồn tại)">Chiến tranh cát</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_thu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BB%8Ba_B%E1%BB%93_%C4%90%C3%A0o_Nha" title="Chiến tranh thuộc địa Bồ Đào Nha">Chiến tranh thuộc địa Bồ Đào Nha</a> <ul><li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Angola" title="Chiến tranh giành độc lập Angola">Chiến tranh giành độc lập Angola</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Guinea-Bissau&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Guinea-Bissau (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Guinea-Bissau</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Mozambique" title="Chiến tranh giành độc lập Mozambique">Chiến tranh giành độc lập Mozambique</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_t%C3%AAn_l%E1%BB%ADa_Cuba" title="Khủng hoảng tên lửa Cuba">Khủng hoảng tên lửa Cuba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=El_Porte%C3%B1azo&action=edit&redlink=1" class="new" title="El Porteñazo (trang không tồn tại)">El Porteñazo</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Trung%E2%80%93%E1%BA%A4n" title="Chiến tranh Trung–Ấn">Chiến tranh Trung–Ấn</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Sarawak" title="Nổi dậy cộng sản Sarawak">Nổi dậy cộng sản Sarawak</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Ramadan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Ramadan (trang không tồn tại)">Cách mạng Ramadan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh giành độc lập Eritrea (trang không tồn tại)">Chiến tranh giành độc lập Eritrea</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_B%E1%BA%AFc_Yemen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Bắc Yemen (trang không tồn tại)">Nội chiến Bắc Yemen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1963&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1963 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1963</a></li> <li><a href="/wiki/V%E1%BB%A5_%C3%A1m_s%C3%A1t_John_F._Kennedy" title="Vụ ám sát John F. Kennedy">Vụ ám sát John F. Kennedy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%ACnh_tr%E1%BA%A1ng_kh%E1%BA%A9n_c%E1%BA%A5p_Aden&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tình trạng khẩn cấp Aden (trang không tồn tại)">Tình trạng khẩn cấp Aden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_l%E1%BB%B1c_li%C3%AAn_c%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_S%C3%ADp&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo lực liên cộng đồng Síp (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Síp 1963–1964</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Shifta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Shifta (trang không tồn tại)">Chiến tranh Shifta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_b%E1%BA%A9n_th%E1%BB%89u_M%C3%A9xico&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh bẩn thỉu México (trang không tồn tại)">Chiến tranh bẩn thỉu México</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Tlatelolco&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảm sát Tlatelolco (trang không tồn tại)">Thảm sát Tlatelolco</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Guatemala&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Guatemala (trang không tồn tại)">Nội chiến Guatemala</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Colombia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Colombia (trang không tồn tại)">Xung đột Colombia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Brazil_1964&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Brazil 1964 (trang không tồn tại)">Đảo chính Brazil 1964</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Dominica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Dominica (trang không tồn tại)">Nội chiến Dominica</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_Rhodesia" title="Chiến tranh du kích Rhodesia">Chiến tranh du kích Rhodesia</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1c_v%E1%BB%A5_gi%E1%BA%BFt_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_t%E1%BA%A1i_Indonesia_1965%E2%80%931966" title="Các vụ giết người tại Indonesia 1965–1966">Các vụ giết người tại Indonesia 1965–1966</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chuy%E1%BB%83n_sang_Tr%E1%BA%ADt_t%E1%BB%B1_m%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chuyển sang Trật tự mới (trang không tồn tại)">Chuyển sang Trật tự mới (Indonesia)</a></li> <li><a href="/wiki/Tuy%C3%AAn_b%E1%BB%91_ASEAN" title="Tuyên bố ASEAN">Tuyên bố ASEAN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1966&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1966 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1966</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A1i_C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_V%C4%83n_h%C3%B3a_v%C3%B4_s%E1%BA%A3n" title="Đại Cách mạng Văn hóa vô sản">Đại Cách mạng Văn hóa vô sản</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Argentina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Argentina (trang không tồn tại)">Cách mạng Argentina</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%C3%A0nh_%C4%91%E1%BB%99c_l%E1%BA%ADp_Namibia" title="Chiến tranh giành độc lập Namibia">Chiến tranh giành độc lập Namibia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Khu_phi_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Tri%E1%BB%81u_Ti%C3%AAn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Khu phi quân sự Triều Tiên (trang không tồn tại)">Xung đột Khu phi quân sự Triều Tiên</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_3_th%C3%A1ng_12&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện 3 tháng 12 (trang không tồn tại)">Sự kiện 3 tháng 12</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_quy%E1%BB%81n_Qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Hy_L%E1%BA%A1p_1967%E2%80%931974" title="Chính quyền Quân sự Hy Lạp 1967–1974">Chính quyền Quân sự Hy Lạp 1967–1974</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_H%E1%BB%93ng_K%C3%B4ng_1967&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo loạn Hồng Kông 1967 (trang không tồn tại)">Bạo loạn Hồng Kông 1967</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=B%E1%BA%A1o_l%E1%BB%B1c_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_%C3%9D_1968%E2%80%931988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bạo lực chính trị Ý 1968–1988 (trang không tồn tại)">Bạo lực chính trị Ý 1968–1988</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_S%C3%A1u_Ng%C3%A0y" title="Chiến tranh Sáu Ngày">Chiến tranh Sáu Ngày</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ai_C%E1%BA%ADp%E2%80%93Israel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ai Cập–Israel (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ai Cập–Israel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Dhofar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Dhofar (trang không tồn tại)">Chiến tranh Dhofar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Al-Wadiah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Al-Wadiah (trang không tồn tại)">Chiến tranh Al-Wadiah</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nigeria" title="Nội chiến Nigeria">Nội chiến Nigeria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=L%C3%A0n_s%C3%B3ng_bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_1968&action=edit&redlink=1" class="new" title="Làn sóng biểu tình 1968 (trang không tồn tại)">Làn sóng biểu tình 1968</a> <ul><li><a href="/wiki/B%E1%BA%A5t_%E1%BB%95n_t%E1%BA%A1i_Ph%C3%A1p_th%C3%A1ng_5_n%C4%83m_1968" title="Bất ổn tại Pháp tháng 5 năm 1968">Bất ổn tại Pháp tháng 5 năm 1968</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B9a_xu%C3%A2n_Praha" title="Mùa xuân Praha">Mùa xuân Praha</a></li> <li><a href="/wiki/USS_Pueblo_(AGER-2)#Sự_cố_Pueblo" title="USS Pueblo (AGER-2)">Sự cố USS Pueblo</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_Ba_Lan_1968" title="Khủng hoảng chính trị Ba Lan 1968">Khủng hoảng chính trị Ba Lan 1968</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Malaysia_(1968%E2%80%931989)" title="Nổi dậy cộng sản Malaysia (1968–1989)">Nổi dậy cộng sản Malaysia (1968–1989)</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_Warszawa_t%E1%BA%A5n_c%C3%B4ng_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Khối Warszawa tấn công Tiệp Khắc">Khối Warszawa tấn công Tiệp Khắc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_17_th%C3%A1ng_7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng 17 tháng 7 (trang không tồn tại)">Cách mạng 17 tháng 7</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Peru_1968&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Peru 1968 (trang không tồn tại)">Đảo chính Peru 1968</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Sudan_1969&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Sudan 1969 (trang không tồn tại)">Đảo chính Sudan 1969</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Libya_1969" title="Cách mạng Libya 1969">Cách mạng Libya 1969</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Guly%C3%A1s" title="Chủ nghĩa cộng sản Gulyás">Chủ nghĩa cộng sản Gulyás</a></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Trung%E2%80%93X%C3%B4" title="Xung đột biên giới Trung–Xô">Xung đột biên giới Trung–Xô</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Qu%C3%A2n_%C4%91%E1%BB%99i_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_m%E1%BB%9Bi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Quân đội Nhân dân mới (trang không tồn tại)">Nổi dậy Quân đội Nhân dân mới (Philippines)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1970" title="Thập niên 1970">Thập niên 1970</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/D%C3%A9tente" title="Détente">Giảm căng thẳng</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_%C6%B0%E1%BB%9Bc_kh%C3%B4ng_ph%E1%BB%95_bi%E1%BA%BFn_v%C5%A9_kh%C3%AD_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân">Hiệp ước không phổ biến vũ khí hạt nhân</a></li> <li><a href="/wiki/Th%C3%A1ng_Ch%C3%ADn_%C4%90en_(Jordan)" title="Tháng Chín Đen (Jordan)">Tháng Chín Đen (Jordan)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alcora_Exercise&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alcora Exercise (trang không tồn tại)">Alcora Exercise</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Syria_1970&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Syria 1970 (trang không tồn tại)">Đảo chính Syria 1970</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_T%C3%A2y_Sahara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Tây Sahara (trang không tồn tại)">Xung đột Tây Sahara</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Campuchia" title="Nội chiến Campuchia">Nội chiến Campuchia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_Th%C3%A1i_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy cộng sản Thái Lan (trang không tồn tại)">Nổi dậy cộng sản Thái Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_Ba_Lan_1970&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình Ba Lan 1970 (trang không tồn tại)">Biểu tình Ba Lan 1970</a></li> <li><a href="/wiki/B%E1%BA%A1o_lo%E1%BA%A1n_Koza" title="Bạo loạn Koza">Bạo loạn Koza</a></li> <li><a href="/wiki/Realpolitik" title="Realpolitik">Realpolitik</a></li> <li><a href="/wiki/Ngo%E1%BA%A1i_giao_b%C3%B3ng_b%C3%A0n" title="Ngoại giao bóng bàn">Ngoại giao bóng bàn</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%A7a_JVP_%E1%BB%9F_Sri_Lanka_(1971)" title="Cuộc nổi dậy của JVP ở Sri Lanka (1971)">Cuộc nổi dậy của JVP ở Sri Lanka (1971)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_s%E1%BB%ADa_%C4%91%E1%BB%95i_(Ai_C%E1%BA%ADp)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng sửa đổi (Ai Cập) (trang không tồn tại)">Cách mạng sửa đổi (Ai Cập)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_qu%C3%A2n_s%E1%BB%B1_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_1971&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biên bản quân sự Thổ Nhĩ Kỳ 1971 (trang không tồn tại)">Biên bản quân sự Thổ Nhĩ Kỳ 1971</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Sudan_1971&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Sudan 1971 (trang không tồn tại)">Đảo chính Sudan 1971</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tho%E1%BA%A3_thu%E1%BA%ADn_b%E1%BB%91n_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c_v%E1%BB%81_Berlin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thoả thuận bốn cường quốc về Berlin (trang không tồn tại)">Thoả thuận bốn cường quốc về Berlin</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%E1%BA%A3i_ph%C3%B3ng_Bangladesh" title="Chiến tranh giải phóng Bangladesh">Chiến tranh giải phóng Bangladesh</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_th%C4%83m_Trung_Qu%E1%BB%91c_c%E1%BB%A7a_Richard_Nixon" title="Chuyến thăm Trung Quốc của Richard Nixon">Chuyến thăm Trung Quốc của Richard Nixon</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Yemen_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh Yemen lần thứ nhất">Chiến tranh Yemen lần thứ nhất</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_M%C3%BCnchen" title="Thảm sát München">Thảm sát München</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_%E1%BB%9F_Bangladesh_1972%E2%80%931975&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy ở Bangladesh 1972–1975 (trang không tồn tại)">Nổi dậy ở Bangladesh 1972–1975</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Eritrea (trang không tồn tại)">Nội chiến Eritrea lần thứ nhất</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Uruguay_1973&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Uruguay 1973 (trang không tồn tại)">Đảo chính Uruguay 1973</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Afghanistan_1973&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Afghanistan 1973 (trang không tồn tại)">Đảo chính Afghanistan 1973</a></li> <li><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Chile_1973" title="Đảo chính Chile 1973">Đảo chính Chile 1973</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Yom_Kippur" title="Chiến tranh Yom Kippur">Chiến tranh Yom Kippur</a></li> <li><a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_d%E1%BA%A7u_m%E1%BB%8F_1973" title="Khủng hoảng dầu mỏ 1973">Khủng hoảng dầu mỏ 1973</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_hoa_c%E1%BA%A9m_ch%C6%B0%E1%BB%9Bng" title="Cách mạng hoa cẩm chướng">Cách mạng hoa cẩm chướng</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%C3%A2y_Ban_Nha_chuy%E1%BB%83n_sang_ch%E1%BA%BF_%C4%91%E1%BB%99_d%C3%A2n_ch%E1%BB%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tây Ban Nha chuyển sang chế độ dân chủ (trang không tồn tại)">Tây Ban Nha chuyển sang chế độ dân chủ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Metapolitefsi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Metapolitefsi (trang không tồn tại)">Metapolitefsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%A0m_ph%C3%A1n_h%E1%BA%A1n_ch%E1%BA%BF_v%C5%A9_kh%C3%AD_chi%E1%BA%BFn_l%C6%B0%E1%BB%A3c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đàm phán hạn chế vũ khí chiến lược (trang không tồn tại)">Đàm phán hạn chế vũ khí chiến lược</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iraq_%E2%80%93_Kurd_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ hai (trang không tồn tại)">Chiến tranh Iraq – Kurd lần thứ hai</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_S%C3%ADp" title="Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược Síp">Thổ Nhĩ Kỳ xâm lược Síp</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Angola" title="Nội chiến Angola">Nội chiến Angola</a></li> <li><a href="/wiki/Di%E1%BB%87t_ch%E1%BB%A7ng_Campuchia" title="Diệt chủng Campuchia">Diệt chủng Campuchia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bi%E1%BB%83u_t%C3%ACnh_th%C3%A1ng_6_n%C4%83m_1976&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biểu tình tháng 6 năm 1976 (trang không tồn tại)">Biểu tình tháng 6 năm 1976</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Mozambique&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Mozambique (trang không tồn tại)">Nội chiến Mozambique</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Oromo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Oromo (trang không tồn tại)">Xung đột Oromo</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ogaden" title="Chiến tranh Ogaden">Chiến tranh Ogaden</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%97_l%E1%BB%B1c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Somalia_1978&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nỗ lực đảo chính Somalia 1978 (trang không tồn tại)">Nỗ lực đảo chính Somalia 1978</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_T%C3%A2y_Sahara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Tây Sahara (trang không tồn tại)">Chiến tranh Tây Sahara</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Ethiopia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Ethiopia (trang không tồn tại)">Nội chiến Ethiopia</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Liban" title="Nội chiến Liban">Nội chiến Liban</a></li> <li><a href="/wiki/Chia_r%E1%BA%BD_Trung_Qu%E1%BB%91c-Albania" title="Chia rẽ Trung Quốc-Albania">Chia rẽ Trung Quốc-Albania</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_ba" title="Chiến tranh Đông Dương lần thứ ba">Chiến tranh Đông Dương lần thứ ba</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Vi%E1%BB%87t_Nam_%E2%80%93_Campuchia" title="Chiến tranh biên giới Việt Nam – Campuchia">Chiến tranh biên giới Việt Nam – Campuchia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Condor&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Condor (trang không tồn tại)">Chiến dịch Condor</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_b%E1%BA%A9n_th%E1%BB%89u" title="Chiến tranh bẩn thỉu">Chiến tranh bẩn thỉu Argentina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Argentina_1976&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Argentina 1976 (trang không tồn tại)">Đảo chính Argentina 1976</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ai_C%E1%BA%ADp%E2%80%93Libya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ai Cập–Libya (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ai Cập–Libya</a></li> <li><a href="/wiki/M%C3%B9a_Thu_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Mùa Thu Đức">Mùa Thu Đức</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_bay_902_c%E1%BB%A7a_Korean_Air_Lines" title="Chuyến bay 902 của Korean Air Lines">Chuyến bay 902 của Korean Air Lines</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nicaragua&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Nicaragua (trang không tồn tại)">Cách mạng Nicaragua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Uganda%E2%80%93Tanzania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Uganda–Tanzania (trang không tồn tại)">Chiến tranh Uganda–Tanzania</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_NDF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy NDF (trang không tồn tại)">Nổi dậy NDF</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Tchad%E2%80%93Libya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Tchad–Libya (trang không tồn tại)">Chiến tranh Tchad–Libya</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Yemen_l%E1%BA%A7n_th%E1%BB%A9_hai" title="Chiến tranh Yemen lần thứ hai">Chiến tranh Yemen lần thứ hai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFm_gi%E1%BB%AF_Al-Masjid_al-Haram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiếm giữ Al-Masjid al-Haram (trang không tồn tại)">Chiếm giữ Al-Masjid al-Haram</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_H%E1%BB%93i_gi%C3%A1o" title="Cách mạng Hồi giáo">Cách mạng Hồi giáo</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Saur" title="Cách mạng Saur">Cách mạng Saur</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Vi%E1%BB%87t%E2%80%93Trung_1979" class="mw-redirect" title="Chiến tranh biên giới Việt–Trung 1979">Chiến tranh biên giới Việt–Trung 1979</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Phong_tr%C3%A0o_New_Jewel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Phong trào New Jewel (trang không tồn tại)">Phong trào New Jewel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Herat_1979&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Herat 1979 (trang không tồn tại)">Nổi dậy Herat 1979</a></li> <li>Tập trận chung <a href="/w/index.php?title=Seven_Days_to_the_River_Rhine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seven Days to the River Rhine (trang không tồn tại)">Seven Days to the River Rhine</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A5u_tranh_ch%E1%BB%91ng_l%E1%BA%A1m_d%E1%BB%A5ng_ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_v%E1%BB%81_t%C3%A2m_th%E1%BA%A7n_h%E1%BB%8Dc_%E1%BB%9F_Li%C3%AAn_X%C3%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đấu tranh chống lạm dụng chính trị về tâm thần học ở Liên Xô (trang không tồn tại)">Đấu tranh chống lạm dụng chính trị về tâm thần học ở Liên Xô</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1980" title="Thập niên 1980">Thập niên 1980</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_El_Salvador&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến El Salvador (trang không tồn tại)">Nội chiến El Salvador</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Li%C3%AAn_X%C3%B4%E2%80%93Afghanistan" title="Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan">Chiến tranh Liên Xô–Afghanistan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A9y_chay_Olympic_n%C4%83m_1980&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tẩy chay Olympic năm 1980 (trang không tồn tại)">Tẩy chay Olympic năm 1980</a> và <a href="/w/index.php?title=T%E1%BA%A9y_chay_Olympic_n%C4%83m_1984&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tẩy chay Olympic năm 1984 (trang không tồn tại)">năm 1984</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Y%C3%AAu_c%E1%BA%A7u_Gera&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yêu cầu Gera (trang không tồn tại)">Yêu cầu Gera</a></li> <li><a href="/wiki/Xung_%C4%91%E1%BB%99t_n%E1%BB%99i_b%E1%BB%99_t%E1%BA%A1i_Peru" title="Xung đột nội bộ tại Peru">Cách mạng Peru</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%8Fa_thu%E1%BA%ADn_Gda%C5%84sk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thỏa thuận Gdańsk (trang không tồn tại)">Thỏa thuận Gdańsk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Eritrea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Eritrea (trang không tồn tại)">Nội chiến Eritrea lần thứ hai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_Th%E1%BB%95_Nh%C4%A9_K%E1%BB%B3_1980&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1980 (trang không tồn tại)">Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ 1980</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_du_k%C3%ADch_Uganda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh du kích Uganda (trang không tồn tại)">Chiến tranh du kích Uganda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_V%E1%BB%8Bnh_Sidra_(1981)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Vịnh Sidra (1981) (trang không tồn tại)">Sự kiện Vịnh Sidra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thi%E1%BA%BFt_qu%C3%A2n_lu%E1%BA%ADt_%E1%BB%9F_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thiết quân luật ở Ba Lan (trang không tồn tại)">Thiết quân luật ở Ba Lan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Casamance&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Casamance (trang không tồn tại)">Xung đột Casamance</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Falkland" title="Chiến tranh Falkland">Chiến tranh Falkland</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_Ethiopia%E2%80%93Somalia_1982&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh biên giới Ethiopia–Somalia 1982 (trang không tồn tại)">Chiến tranh biên giới Ethiopia–Somalia 1982</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_tranh_Ndogboyosoi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến tranh Ndogboyosoi (trang không tồn tại)">Chiến tranh Ndogboyosoi</a></li> <li><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Grenada" title="Hoa Kỳ xâm lược Grenada">Hoa Kỳ xâm lược Grenada</a></li> <li>Tập trận <a href="/w/index.php?title=Able_Archer_83&action=edit&redlink=1" class="new" title="Able Archer 83 (trang không tồn tại)">Able Archer 83</a></li> <li><a href="/wiki/Ch%C6%B0%C6%A1ng_tr%C3%ACnh_ph%C3%B2ng_th%E1%BB%A7_%22Chi%E1%BA%BFn_tranh_gi%E1%BB%AFa_c%C3%A1c_v%C3%AC_sao%22" title="Chương trình phòng thủ "Chiến tranh giữa các vì sao"">"Chiến tranh giữa các vì sao"</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Gen%C3%A8ve_(1985)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Genève (1985) (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Genève (1985)</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Iran-Iraq" class="mw-redirect" title="Chiến tranh Iran-Iraq">Chiến tranh Iran-Iraq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_Somalia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nổi dậy Somalia (trang không tồn tại)">Nổi dậy Somalia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_th%C6%B0%E1%BB%A3ng_%C4%91%E1%BB%89nh_Reykjav%C3%ADk&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík (trang không tồn tại)">Hội nghị thượng đỉnh Reykjavík</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Bi%E1%BB%83n_%C4%90en_1986&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự kiện Biển Đen 1986 (trang không tồn tại)">Sự kiện Biển Đen 1986</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Nam_Yemen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nội chiến Nam Yemen (trang không tồn tại)">Nội chiến Nam Yemen</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Toyota" title="Chiến tranh Toyota">Chiến tranh Toyota</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BA%A3m_s%C3%A1t_Li%E1%BB%87t_T%E1%BB%B1_1987&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thảm sát Liệt Tự 1987 (trang không tồn tại)">Thảm sát Liệt Tự 1987</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_Denver&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch Denver (trang không tồn tại)">Chiến dịch Denver</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%A7a_JVP_1987%E2%80%931989&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy của JVP 1987–1989 (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy của JVP 1987–1989</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_c%E1%BB%A7a_Qu%C3%A2n_kh%C3%A1ng_chi%E1%BA%BFn_c%E1%BB%A7a_Ch%C3%BAa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuộc nổi dậy của Quân kháng chiến của Chúa (trang không tồn tại)">Cuộc nổi dậy của Quân kháng chiến của Chúa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_c%E1%BB%91_va_ch%E1%BA%A1m_%E1%BB%9F_Bi%E1%BB%83n_%C4%90en_n%C4%83m_1988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự cố va chạm ở Biển Đen năm 1988 (trang không tồn tại)">Sự cố va chạm ở Biển Đen năm 1988</a></li> <li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_n%E1%BB%95i_d%E1%BA%ADy_8888" title="Cuộc nổi dậy 8888">Cuộc nổi dậy 8888</a></li> <li><a href="/wiki/Contras" title="Contras">Contras</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_Trung_M%E1%BB%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khủng hoảng Trung Mỹ (trang không tồn tại)">Khủng hoảng Trung Mỹ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chi%E1%BA%BFn_d%E1%BB%8Bch_RYAN&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chiến dịch RYAN (trang không tồn tại)">Chiến dịch RYAN</a></li> <li><a href="/wiki/Chuy%E1%BA%BFn_bay_007_c%E1%BB%A7a_Korean_Air_Lines" title="Chuyến bay 007 của Korean Air Lines">Chuyến bay 007 của Korean Air Lines</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Quy%E1%BB%81n_l%E1%BB%B1c_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n" title="Cách mạng Quyền lực Nhân dân">Cách mạng Quyền lực Nhân dân</a></li> <li><a href="/wiki/Glasnost" title="Glasnost">Glasnost</a></li> <li><a href="/wiki/Perestroika" title="Perestroika">Perestroika</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xung_%C4%91%E1%BB%99t_Bougainville&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xung đột Bougainville (trang không tồn tại)">Xung đột Bougainville</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_Nagorno-Karabakh_th%E1%BB%A9_nh%E1%BA%A5t" title="Chiến tranh Nagorno-Karabakh thứ nhất">Chiến tranh Nagorno-Karabakh thứ nhất</a></li> <li><a href="/wiki/N%E1%BB%99i_chi%E1%BA%BFn_Afghanistan_(1989%E2%80%931992)" title="Nội chiến Afghanistan (1989–1992)">Nội chiến Afghanistan (1989–1992)</a></li> <li><a href="/wiki/Hoa_K%E1%BB%B3_x%C3%A2m_l%C6%B0%E1%BB%A3c_Panama" title="Hoa Kỳ xâm lược Panama">Hoa Kỳ xâm lược Panama</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%C3%ACnh_c%C3%B4ng_Ba_Lan_1988&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đình công Ba Lan 1988 (trang không tồn tại)">Đình công Ba Lan 1988</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_%C4%91%E1%BB%8Bnh_b%C3%A0n_tr%C3%B2n_Ba_Lan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp định bàn tròn Ba Lan (trang không tồn tại)">Hiệp định bàn tròn Ba Lan</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_Thi%C3%AAn_An_M%C3%B4n" title="Sự kiện Thiên An Môn">Sự kiện Thiên An Môn</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_1989" title="Cách mạng 1989">Cách mạng 1989</a></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_B%E1%BB%A9c_t%C6%B0%E1%BB%9Dng_Berlin" title="Sự sụp đổ của Bức tường Berlin">Sự sụp đổ của Bức tường Berlin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_bi%C3%AAn_gi%E1%BB%9Bi_n%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%8Ba_%C4%90%E1%BB%A9c&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của biên giới nội địa Đức (trang không tồn tại)">Sự sụp đổ của biên giới nội địa Đức</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Nhung" title="Cách mạng Nhung">Cách mạng Nhung</a></li> <li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_Rom%C3%A2nia" title="Cách mạng România">Cách mạng România</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_H%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cách mạng Hòa bình (trang không tồn tại)">Cách mạng Hòa bình</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/Th%E1%BA%ADp_ni%C3%AAn_1990" title="Thập niên 1990">Thập niên 1990</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/C%C3%A1ch_m%E1%BA%A1ng_D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_M%C3%B4ng_C%E1%BB%95_1990" title="Cách mạng Dân chủ Mông Cổ 1990">Cách mạng Dân chủ Mông Cổ 1990</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_c%E1%BB%91_t%C3%A0u_Min_Ping_Yu_s%E1%BB%91_5540&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự cố tàu Min Ping Yu số 5540 (trang không tồn tại)">Sự cố tàu Min Ping Yu số 5540</a></li> <li><a href="/wiki/Chi%E1%BA%BFn_tranh_V%C3%B9ng_V%E1%BB%8Bnh" title="Chiến tranh Vùng Vịnh">Chiến tranh Vùng Vịnh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Min_Ping_Yu_s%E1%BB%91_5202&action=edit&redlink=1" class="new" title="Min Ping Yu số 5202 (trang không tồn tại)">Min Ping Yu số 5202</a></li> <li><a href="/wiki/T%C3%A1i_th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_%C4%90%E1%BB%A9c" title="Tái thống nhất nước Đức">Tái thống nhất nước Đức</a></li> <li><a href="/wiki/Th%E1%BB%91ng_nh%E1%BA%A5t_Yemen" title="Thống nhất Yemen">Thống nhất Yemen</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=S%E1%BB%B1_s%E1%BB%A5p_%C4%91%E1%BB%95_c%E1%BB%A7a_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_%E1%BB%9F_Albania&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở Albania (trang không tồn tại)">Sự sụp đổ của chủ nghĩa cộng sản ở Albania</a></li> <li><a href="/wiki/Nam_T%C6%B0_tan_r%C3%A3" title="Nam Tư tan rã">Nam Tư tan rã</a></li> <li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_X%C3%B4_gi%E1%BA%A3i_th%E1%BB%83" title="Liên Xô giải thể">Liên Xô giải thể</a> <ul><li><a href="/wiki/Cu%E1%BB%99c_%C4%91%E1%BA%A3o_ch%C3%ADnh_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt_n%C4%83m_1991" title="Cuộc đảo chính Xô viết năm 1991">Cuộc đảo chính tháng 8</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/S%E1%BB%B1_chia_c%E1%BA%AFt_Ti%E1%BB%87p_Kh%E1%BA%AFc" title="Sự chia cắt Tiệp Khắc">Sự chia cắt Tiệp Khắc</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Xem thêm</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Quan_h%E1%BB%87_Hoa_K%E1%BB%B3-Li%C3%AAn_X%C3%B4" class="mw-redirect" title="Quan hệ Hoa Kỳ-Liên Xô">Quan hệ Hoa Kỳ-Liên Xô</a> • <a href="/w/index.php?title=Quan_h%E1%BB%87_NATO-Nga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quan hệ NATO-Nga (trang không tồn tại)">Quan hệ NATO-Nga</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Địa chính trị</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng_qu%E1%BB%91c" title="Siêu cường quốc">Siêu cường quốc</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_%C4%90%C3%B4ng" title="Khối phía Đông">Khối phía Đông</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%91i_ph%C3%ADa_T%C3%A2y" title="Khối phía Tây">Khối phía Tây</a> • <a href="/wiki/Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Nhà nước cộng sản">Nhà nước cộng sản</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BA%BF_gi%E1%BB%9Bi_t%E1%BB%B1_do" title="Thế giới tự do">Thế giới tự do</a> • <a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a> • <a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_Nh%C3%A2n_d%C3%A2n_Trung_Hoa" class="mw-redirect" title="Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa">Trung Quốc cộng sản</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%99i_ngh%E1%BB%8B_Ba_L%E1%BB%A5c_%C4%91%E1%BB%8Ba_1966&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hội nghị Ba Lục địa 1966 (trang không tồn tại)">Hội nghị Ba Lục địa 1966</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%C3%ADnh_tr%E1%BB%8B_d%E1%BA%A7u_m%E1%BB%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chính trị dầu mỏ (trang không tồn tại)">Địa chính trị dầu mỏ</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Tổ chức</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Liên Hợp Quốc">Liên Hợp Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_B%E1%BA%A3o_an_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc">Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%C3%B4ng_Nam_%C3%81" title="Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á">ASEAN</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_c%C3%A1c_qu%E1%BB%91c_gia_%C4%90%C3%B4ng_D%C6%B0%C6%A1ng&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hiệp hội các quốc gia Đông Dương (trang không tồn tại)">ICU</a></li> <li><a href="/wiki/C%C6%A1_quan_T%C3%ACnh_b%C3%A1o_Trung_%C6%B0%C6%A1ng_(Hoa_K%E1%BB%B3)" title="Cơ quan Tình báo Trung ương (Hoa Kỳ)">CIA</a></li> <li><a href="/wiki/H%E1%BB%99i_%C4%91%E1%BB%93ng_T%C6%B0%C6%A1ng_tr%E1%BB%A3_Kinh_t%E1%BA%BF" title="Hội đồng Tương trợ Kinh tế">Comecon</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%99ng_%C4%91%E1%BB%93ng_Kinh_t%E1%BA%BF_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Cộng đồng Kinh tế châu Âu">EEC</a></li> <li><a href="/wiki/KGB" title="KGB">KGB</a></li> <li><a href="/wiki/Phong_tr%C3%A0o_kh%C3%B4ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt" title="Phong trào không liên kết">Phong trào không liên kết</a></li> <li><a href="/wiki/Hi%E1%BB%87p_h%E1%BB%99i_Nam_%C3%81_v%C3%AC_s%E1%BB%B1_H%E1%BB%A3p_t%C3%A1c_Khu_v%E1%BB%B1c" title="Hiệp hội Nam Á vì sự Hợp tác Khu vực">SAARC</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Safari_Club&action=edit&redlink=1" class="new" title="Safari Club (trang không tồn tại)">Safari Club</a></li> <li><a href="/wiki/C%E1%BB%A5c_t%C3%ACnh_b%C3%A1o_m%E1%BA%ADt" class="mw-redirect" title="Cục tình báo mật">MI6</a></li> <li><a href="/wiki/Stasi" title="Stasi">Stasi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Chạy đua</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C5%A9_trang" title="Chạy đua vũ trang">Chạy đua vũ trang</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_h%E1%BA%A1t_nh%C3%A2n" title="Chạy đua hạt nhân">Chạy đua hạt nhân</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BA%A1y_%C4%91ua_v%C3%A0o_kh%C3%B4ng_gian" title="Chạy đua vào không gian">Chạy đua vào không gian</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Ý thức hệ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_t%C6%B0_b%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa tư bản">Chủ nghĩa tư bản</a> (<a href="/wiki/Tr%C6%B0%E1%BB%9Dng_ph%C3%A1i_kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_Chicago" title="Trường phái kinh tế học Chicago">Trường phái kinh tế học Chicago</a> • <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_Keynes" title="Kinh tế học Keynes">Kinh tế học Keynes</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_ti%E1%BB%81n_t%E1%BB%87" title="Chủ nghĩa tiền tệ">Chủ nghĩa tiền tệ</a> • <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_t%C3%A2n_c%E1%BB%95_%C4%91i%E1%BB%83n" title="Kinh tế học tân cổ điển">Kinh tế học tân cổ điển</a> • <a href="/wiki/Kinh_t%E1%BA%BF_h%E1%BB%8Dc_tr%E1%BB%8Dng_cung" title="Kinh tế học trọng cung">Kinh tế học trọng cung</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Thatcher" title="Chủ nghĩa Thatcher">Chủ nghĩa Thatcher</a> • <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_kinh_t%E1%BA%BF_c%E1%BB%A7a_Reagan" title="Thuyết kinh tế của Reagan">Thuyết kinh tế của Reagan</a>) <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Chủ nghĩa cộng sản">Chủ nghĩa cộng sản</a> (<a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Stalin" title="Chủ nghĩa Stalin">Chủ nghĩa Stalin</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Trotsky" title="Chủ nghĩa Trotsky">Chủ nghĩa Trotsky</a> • <a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_Mao_Tr%E1%BA%A1ch_%C4%90%C3%B4ng" title="Tư tưởng Mao Trạch Đông">Chủ nghĩa Mao</a> • <a href="/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_Ch%E1%BB%A7_th%E1%BB%83" title="Tư tưởng Chủ thể">Tư tưởng Chủ thể</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Tito&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Tito (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Tito</a> • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_c%C3%A1nh_t%E1%BA%A3" title="Chủ nghĩa cộng sản cánh tả">Chủ nghĩa cộng sản cánh tả</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Guevara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Guevara (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Guevara</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_ch%C3%A2u_%C3%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa cộng sản châu Âu (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa cộng sản châu Âu</a> • <a href="/w/index.php?title=Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_Castro&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chủ nghĩa Castro (trang không tồn tại)">Chủ nghĩa Castro</a>) <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_t%E1%BB%B1_do" title="Dân chủ tự do">Dân chủ tự do</a>  • <a href="/wiki/D%C3%A2n_ch%E1%BB%A7_x%C3%A3_h%E1%BB%99i" title="Dân chủ xã hội">Dân chủ xã hội</a>  • <a href="/wiki/Ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a_b%E1%BA%A3o_ho%C3%A0ng" title="Chủ nghĩa bảo hoàng">Chủ nghĩa bảo hoàng</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Tuyên truyền</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Pravda" title="Pravda">Pravda</a> • <a href="/wiki/Izvestia" title="Izvestia">Izvestia</a> • <a href="/wiki/%C4%90%C3%A0i_Ch%C3%A2u_%C3%82u_T%E1%BB%B1_do/%C4%90%C3%A0i_T%E1%BB%B1_do" title="Đài Châu Âu Tự do/Đài Tự do">Đài Châu Âu Tự do/Đài Tự do</a> • <a href="/wiki/Kh%E1%BB%A7ng_ho%E1%BA%A3ng_%C4%91%E1%BB%8F" class="mw-redirect" title="Khủng hoảng đỏ">Khủng hoảng đỏ</a> • <a href="/wiki/VOA" class="mw-redirect" title="VOA">Tiếng nói Hoa Kỳ</a> • <a href="/wiki/Ti%E1%BA%BFng_n%C3%B3i_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_Nga" title="Tiếng nói nước Nga">Tiếng nói nước Nga</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;">Chính sách ngoại giao</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_Truman" title="Thuyết Truman">Học thuyết Truman</a> • <a href="/wiki/K%E1%BA%BF_ho%E1%BA%A1ch_Marshall" title="Kế hoạch Marshall">Kế hoạch Marshall</a> • <a href="/wiki/Ch%C3%ADnh_s%C3%A1ch_ng%C4%83n_ch%E1%BA%B7n" title="Chính sách ngăn chặn">Chính sách ngăn chặn</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Eisenhower" title="Học thuyết Eisenhower">Học thuyết Eisenhower</a> • <a href="/wiki/Thuy%E1%BA%BFt_domino" title="Thuyết domino">Thuyết domino</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Kennedy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Kennedy (trang không tồn tại)">Học thuyết Kennedy</a> • <a href="/w/index.php?title=C%C3%B9ng_t%E1%BB%93n_t%E1%BA%A1i_h%C3%B2a_b%C3%ACnh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cùng tồn tại hòa bình (trang không tồn tại)">Cùng tồn tại hòa bình</a> • <a href="/w/index.php?title=Ostpolitik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ostpolitik (trang không tồn tại)">Ostpolitik</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Johnson&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Johnson (trang không tồn tại)">Học thuyết Johnson</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Brezhnev" title="Học thuyết Brezhnev">Học thuyết Brezhnev</a> • <a href="/wiki/H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Nixon" title="Học thuyết Nixon">Học thuyết Nixon</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Ulbricht&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Ulbricht (trang không tồn tại)">Học thuyết Ulbricht</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Carter&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Carter (trang không tồn tại)">Học thuyết Carter</a> • <a href="/w/index.php?title=H%E1%BB%8Dc_thuy%E1%BA%BFt_Reagan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Học thuyết Reagan (trang không tồn tại)">Học thuyết Reagan</a> • <a href="/w/index.php?title=Rollback&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rollback (trang không tồn tại)">Rollback</a></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div><a href="/wiki/M%E1%BB%91c_s%E1%BB%B1_ki%E1%BB%87n_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Mốc sự kiện trong Chiến tranh Lạnh">Mốc sự kiện</a> • <a href="/w/index.php?title=C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cổng thông tin:Chiến tranh Lạnh (trang không tồn tại)">Chủ đề</a> • <a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Thể loại:Chiến tranh Lạnh">Thể loại</a> • <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Cold_War" class="extiw" title="commons:Category:Cold War">Hình ảnh</a></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Lấy từ “<a dir="ltr" href="https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Liên_Xô&oldid=71950379">https://vi.wikipedia.org/w/index.php?title=Liên_Xô&oldid=71950379</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C4%90%E1%BA%B7c_bi%E1%BB%87t:Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i" title="Đặc biệt:Thể loại">Thể loại</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_Portal-inline_c%C3%B3_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_%C4%91%E1%BB%8F_%C4%91%E1%BA%BFn_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thể loại:Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin (trang không tồn tại)">Bản mẫu Portal-inline có liên kết đỏ đến cổng thông tin</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thể loại:Liên Xô">Liên Xô</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:H%E1%BB%87_th%E1%BB%91ng_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Thể loại:Hệ thống xã hội chủ nghĩa">Hệ thống xã hội chủ nghĩa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Nga" title="Thể loại:Lịch sử Nga">Lịch sử Nga</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia" title="Thể loại:Cựu quốc gia">Cựu quốc gia</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_ch%C3%A2u_%C3%81" title="Thể loại:Cựu quốc gia châu Á">Cựu quốc gia châu Á</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_ch%C3%A2u_%C3%82u" title="Thể loại:Cựu quốc gia châu Âu">Cựu quốc gia châu Âu</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BB%91c_gia_c%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Quốc gia cộng sản">Quốc gia cộng sản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Thể loại:Cựu Cộng hòa Xô viết">Cựu Cộng hòa Xô viết</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Si%C3%AAu_c%C6%B0%E1%BB%9Dng" title="Thể loại:Siêu cường">Siêu cường</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nga_th%E1%BA%BF_k%E1%BB%B7_20" title="Thể loại:Nga thế kỷ 20">Nga thế kỷ 20</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_c%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_x%C3%A3_h%E1%BB%99i_ch%E1%BB%A7_ngh%C4%A9a" title="Thể loại:Cựu cộng hòa xã hội chủ nghĩa">Cựu cộng hòa xã hội chủ nghĩa</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Li%C3%AAn_X%C3%B4" title="Thể loại:Lịch sử Liên Xô">Lịch sử Liên Xô</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_v%C3%B4_th%E1%BA%A7n" title="Thể loại:Nhà nước vô thần">Nhà nước vô thần</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%99ng_s%E1%BA%A3n_%E1%BB%9F_Nga" title="Thể loại:Cộng sản ở Nga">Cộng sản ở Nga</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_Slav" title="Thể loại:Cựu quốc gia Slav">Cựu quốc gia Slav</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_th%C3%A0nh_vi%C3%AAn_Li%C3%AAn_H%E1%BB%A3p_Qu%E1%BB%91c" title="Thể loại:Cựu quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc">Cựu quốc gia thành viên Liên Hợp Quốc</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_ch%C3%ADnh_th%E1%BB%83_trong_Chi%E1%BA%BFn_tranh_L%E1%BA%A1nh" title="Thể loại:Cựu chính thể trong Chiến tranh Lạnh">Cựu chính thể trong Chiến tranh Lạnh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BB%91c_gia_v%C3%A0_v%C3%B9ng_l%C3%A3nh_th%E1%BB%95_n%C3%B3i_ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Thể loại:Quốc gia và vùng lãnh thổ nói tiếng Nga">Quốc gia và vùng lãnh thổ nói tiếng Nga</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Thể loại:Nhà nước Xô viết">Nhà nước Xô viết</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_%E1%BB%9F_Trung_%C3%81" title="Thể loại:Cựu quốc gia ở Trung Á">Cựu quốc gia ở Trung Á</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_qu%E1%BB%91c_gia_T%C3%A2y_%C3%81" title="Thể loại:Cựu quốc gia Tây Á">Cựu quốc gia Tây Á</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:C%E1%BB%B1u_%C4%91%E1%BA%BF_qu%E1%BB%91c" title="Thể loại:Cựu đế quốc">Cựu đế quốc</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:N%C6%B0%E1%BB%9Bc_C%E1%BB%99ng_h%C3%B2a_X%C3%B4_vi%E1%BA%BFt" title="Thể loại:Nước Cộng hòa Xô viết">Nước Cộng hòa Xô viết</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BB%91c_gia_v%C3%A0_v%C3%B9ng_l%C3%A3nh_th%E1%BB%95_ch%E1%BA%A5m_d%E1%BB%A9t_n%C4%83m_1991" title="Thể loại:Quốc gia và vùng lãnh thổ chấm dứt năm 1991">Quốc gia và vùng lãnh thổ chấm dứt năm 1991</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Nh%C3%A0_n%C6%B0%E1%BB%9Bc_to%C3%A0n_tr%E1%BB%8B" title="Thể loại:Nhà nước toàn trị">Nhà nước toàn trị</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BB%91c_gia_v%C3%A0_v%C3%B9ng_l%C3%A3nh_th%E1%BB%95_kh%E1%BB%9Fi_%C4%91%E1%BA%A7u_n%C4%83m_1922" title="Thể loại:Quốc gia và vùng lãnh thổ khởi đầu năm 1922">Quốc gia và vùng lãnh thổ khởi đầu năm 1922</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Thể loại ẩn: <ul><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_c%C3%A1c_%C4%91%E1%BB%91i_s%E1%BB%91_formatnum_kh%C3%B4ng_ph%E1%BA%A3i_s%E1%BB%91" title="Thể loại:Trang có các đối số formatnum không phải số">Trang có các đối số formatnum không phải số</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_the_Phonos_extension" title="Thể loại:Pages using the Phonos extension">Pages using the Phonos extension</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Nga" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Nga">Bài viết có văn bản tiếng Nga</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Anh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Anh">Bài viết có văn bản tiếng Anh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Anh_(en)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Anh (en)">Nguồn CS1 tiếng Anh (en)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_webarchive_d%C3%B9ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_wayback" title="Thể loại:Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback">Bản mẫu webarchive dùng liên kết wayback</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Ngu%E1%BB%93n_CS1_ti%E1%BA%BFng_Nga_(ru)" title="Thể loại:Nguồn CS1 tiếng Nga (ru)">Nguồn CS1 tiếng Nga (ru)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Qu%E1%BA%A3n_l%C3%BD_CS1:_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_d%C6%B0:_danh_s%C3%A1ch_t%C3%A1c_gi%E1%BA%A3" title="Thể loại:Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả">Quản lý CS1: văn bản dư: danh sách tác giả</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:L%E1%BB%97i_kh%C3%B4ng_c%C3%B3_m%E1%BB%A5c_ti%C3%AAu_Harv_v%C3%A0_Sfn" title="Thể loại:Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn">Lỗi không có mục tiêu Harv và Sfn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_s%E1%BB%AD_d%E1%BB%A5ng_li%C3%AAn_k%E1%BA%BFt_t%E1%BB%B1_%C4%91%E1%BB%99ng_ISBN" title="Thể loại:Trang sử dụng liên kết tự động ISBN">Trang sử dụng liên kết tự động ISBN</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_tham_s%E1%BB%91_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_kh%C3%B3a_trang_kh%C3%B4ng_%C4%91%C3%BAng" title="Thể loại:Trang có tham số bản mẫu khóa trang không đúng">Trang có tham số bản mẫu khóa trang không đúng</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_m%C3%B4_t%E1%BA%A3_ng%E1%BA%AFn" title="Thể loại:Bài có mô tả ngắn">Bài có mô tả ngắn</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:M%C3%B4_t%E1%BA%A3_ng%E1%BA%AFn_kh%C3%A1c_v%E1%BB%9Bi_Wikidata" title="Thể loại:Mô tả ngắn khác với Wikidata">Mô tả ngắn khác với Wikidata</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_th%E1%BB%83_qu%C3%A1_d%C3%A0i" title="Thể loại:Bài viết có thể quá dài">Bài viết có thể quá dài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%E1%BA%A7n_%C4%91%C6%B0%E1%BB%A3c_bi%C3%AAn_t%E1%BA%ADp_l%E1%BA%A1i" title="Thể loại:Trang cần được biên tập lại">Trang cần được biên tập lại</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_thi%E1%BA%BFu_ch%C3%BA_th%C3%ADch_trong_b%C3%A0i" title="Thể loại:Trang thiếu chú thích trong bài">Trang thiếu chú thích trong bài</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_thi%E1%BA%BFu_tr%C3%ADch_d%E1%BA%ABn_trong_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n" title="Thể loại:Bài viết thiếu trích dẫn trong văn bản">Bài viết thiếu trích dẫn trong văn bản</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_c%C3%B3_nhi%E1%BB%81u_v%E1%BA%A5n_%C4%91%E1%BB%81" title="Thể loại:Bài có nhiều vấn đề">Bài có nhiều vấn đề</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Pages_using_deprecated_image_syntax" title="Thể loại:Pages using deprecated image syntax">Pages using deprecated image syntax</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_ngu%E1%BB%93n_tham_kh%E1%BA%A3o_ti%E1%BA%BFng_Nga_(ru)" title="Thể loại:Bài viết có nguồn tham khảo tiếng Nga (ru)">Bài viết có nguồn tham khảo tiếng Nga (ru)</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Ukraina" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Ukraina">Bài viết có văn bản tiếng Ukraina</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Belarus" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Belarus">Bài viết có văn bản tiếng Belarus</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Uzbek" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Uzbek">Bài viết có văn bản tiếng Uzbek</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Kazakh" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Kazakh">Bài viết có văn bản tiếng Kazakh</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Gruzia" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Gruzia">Bài viết có văn bản tiếng Gruzia</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Azerbaijan" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Azerbaijan">Bài viết có văn bản tiếng Azerbaijan</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Litva" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Litva">Bài viết có văn bản tiếng Litva</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Moldova" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Moldova">Bài viết có văn bản tiếng Moldova</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Romania" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Romania">Bài viết có văn bản tiếng Romania</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Latvia" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Latvia">Bài viết có văn bản tiếng Latvia</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Kyrgyz" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Kyrgyz">Bài viết có văn bản tiếng Kyrgyz</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Tajik" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Tajik">Bài viết có văn bản tiếng Tajik</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Armenia" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Armenia">Bài viết có văn bản tiếng Armenia</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Turkmen" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Turkmen">Bài viết có văn bản tiếng Turkmen</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_c%C3%B3_v%C4%83n_b%E1%BA%A3n_ti%E1%BA%BFng_Estonia" title="Thể loại:Bài viết có văn bản tiếng Estonia">Bài viết có văn bản tiếng Estonia</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:Trang_c%C3%B3_b%E1%BA%A3n_m%E1%BA%ABu_c%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin_tr%E1%BB%91ng" title="Thể loại:Trang có bản mẫu cổng thông tin trống">Trang có bản mẫu cổng thông tin trống</a></li><li><a href="/wiki/Th%E1%BB%83_lo%E1%BA%A1i:B%C3%A0i_vi%E1%BA%BFt_d%C3%B9ng_ng%C3%B4n_ng%E1%BB%AF_m%E1%BA%ADp_m%E1%BB%9D" title="Thể loại:Bài viết dùng ngôn ngữ mập mờ">Bài viết dùng ngôn ngữ mập mờ</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Trang này được sửa đổi lần cuối vào ngày 19 tháng 11 năm 2024, 16:16.</li> <li id="footer-info-copyright">Văn bản được phát hành theo <a href="/wiki/Wikipedia:Nguy%C3%AAn_v%C4%83n_Gi%E1%BA%A5y_ph%C3%A9p_Creative_Commons_Ghi_c%C3%B4ng%E2%80%93Chia_s%E1%BA%BB_t%C6%B0%C6%A1ng_t%E1%BB%B1_phi%C3%AAn_b%E1%BA%A3n_4.0_Qu%E1%BB%91c_t%E1%BA%BF" title="Wikipedia:Nguyên văn Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự phiên bản 4.0 Quốc tế">Giấy phép Creative Commons Ghi công–Chia sẻ tương tự</a>; có thể áp dụng điều khoản bổ sung. Với việc sử dụng trang web này, bạn chấp nhận <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/vi">Điều khoản Sử dụng</a> và <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/vi">Quy định quyền riêng tư</a>. Wikipedia® là thương hiệu đã đăng ký của <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, một tổ chức phi lợi nhuận.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Quy định quyền riêng tư</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:Gi%E1%BB%9Bi_thi%E1%BB%87u">Giới thiệu Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Ph%E1%BB%A7_nh%E1%BA%ADn_chung">Lời phủ nhận</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Bộ Quy tắc Ứng xử Chung</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Lập trình viên</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/vi.wikipedia.org">Thống kê</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Tuyên bố về cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//vi.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Li%C3%AAn_X%C3%B4&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Phiên bản di động</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-5jk64","wgBackendResponseTime":215,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.706","walltime":"3.587","ppvisitednodes":{"value":27112,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":859107,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":117047,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":21,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":29,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":329124,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2424.767 1 -total"," 26.41% 640.457 6 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin"," 26.02% 630.956 1 Bản_mẫu:Infobox_Liên_Xô"," 25.76% 624.701 1 Bản_mẫu:Infobox_former_country"," 21.63% 524.467 2 Bản_mẫu:Tham_khảo"," 9.22% 223.478 83 Bản_mẫu:Flag"," 6.50% 157.650 1 Bản_mẫu:Hộp_thông_tin/Định_dạng_đầu"," 6.09% 147.677 5 Bản_mẫu:Cite_web"," 5.92% 143.450 31 Bản_mẫu:Lang"," 5.73% 138.842 1 Bản_mẫu:Ubl"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.995","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":29644451,"limit":52428800},"limitreport-logs":"table#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\ntable#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\nanchor_id_list = table#1 {\n [\"CITEREFAbel-Smith1987\"] = 1,\n [\"CITEREFCaroe1953\"] = 1,\n [\"CITEREFCornis-Pope2004\"] = 1,\n [\"CITEREFCourtoisWerthPannéPaczkowski1999\"] = 1,\n [\"CITEREFDawson1986\"] = 1,\n [\"CITEREFDenisova2010\"] = 1,\n [\"CITEREFF.2014\"] = 1,\n [\"CITEREFGupta1997\"] = 1,\n [\"CITEREFJanos_Kornai1986\"] = 1,\n [\"CITEREFKaser1976\"] = 1,\n [\"CITEREFKlaus_Larresm_ed.2014\"] = 1,\n [\"CITEREFLaw,_David_A.1975\"] = 1,\n [\"CITEREFPaul_Goble2014\"] = 1,\n [\"CITEREFPaul_R._Gregory2018\"] = 1,\n [\"CITEREFREUVENYPRAKASH1999\"] = 1,\n [\"CITEREFRoemer1993\"] = 1,\n [\"CITEREFSarker1994\"] = 1,\n [\"CITEREFShane1994\"] = 2,\n [\"CITEREFShin2006\"] = 1,\n [\"CITEREFTS._Vũ_Sỹ_Cường2012\"] = 1,\n [\"CITEREFThurston1998\"] = 1,\n [\"CITEREFWatson2000\"] = 1,\n [\"CITEREFWheatcroft,_S._G.Davies,_R._W.Cooper,_J._M.1986\"] = 1,\n}\ntemplate_list = table#1 {\n [\"!\"] = 1,\n [\"-\"] = 1,\n [\"AFG\"] = 1,\n [\"Birth date\"] = 7,\n [\"Bài cùng tên\"] = 1,\n [\"CHN\"] = 1,\n [\"CSK\"] = 1,\n [\"Chiến tranh Lạnh\"] = 1,\n [\"Chính\"] = 3,\n [\"Chú thích báo\"] = 1,\n [\"Chú thích sách\"] = 19,\n [\"Chú thích trong bài\"] = 1,\n [\"Chú thích tạp chí\"] = 4,\n [\"Chú thích web\"] = 30,\n [\"Chủ nghĩa Marx-Lenin\"] = 1,\n [\"Convert\"] = 1,\n [\"Cquote\"] = 1,\n [\"Các nước Cộng hoà tự trị của Liên bang Xô Viết\"] = 1,\n [\"Các nước Cộng hòa Xô viết\"] = 1,\n [\"Các nước cộng hòa Liên bang\"] = 1,\n [\"Các vùng tự trị của Liên bang Xô Viết\"] = 1,\n [\"Cần biên tập\"] = 1,\n [\"Cần nhiều trích dẫn trong bài hơn\"] = 1,\n [\"Death date and age\"] = 7,\n [\"Distinguish\"] = 1,\n [\"Efn\"] = 2,\n [\"FIN\"] = 1,\n [\"Flag\"] = 50,\n [\"Flagicon\"] = 30,\n [\"Frac\"] = 1,\n [\"Geographic Location\"] = 1,\n [\"Ghi chú\"] = 1,\n [\"HUN\"] = 1,\n [\"ISBN\"] = 2,\n [\"Infobox Liên Xô\"] = 1,\n [\"Khối Đông Âu\"] = 1,\n [\"Lang\"] = 21,\n [\"Lang-az\"] = 1,\n [\"Lang-be\"] = 1,\n [\"Lang-en\"] = 1,\n [\"Lang-et\"] = 1,\n [\"Lang-hy\"] = 1,\n [\"Lang-ka\"] = 1,\n [\"Lang-kk\"] = 1,\n [\"Lang-ky\"] = 1,\n [\"Lang-lt\"] = 1,\n [\"Lang-lv\"] = 1,\n [\"Lang-mo\"] = 1,\n [\"Lang-ro\"] = 1,\n [\"Lang-ru\"] = 2,\n [\"Lang-rus\"] = 4,\n [\"Lang-tg\"] = 1,\n [\"Lang-tk\"] = 1,\n [\"Lang-uk\"] = 1,\n [\"Lang-uz\"] = 1,\n [\"Liên kết tới các dự án khác\"] = 1,\n [\"Lịch sử Liên bang Xô viết\"] = 1,\n [\"Lịch sử Nga\"] = 1,\n [\"Main\"] = 16,\n [\"NOR\"] = 1,\n [\"Navboxes\"] = 1,\n [\"Nhiều vấn đề\"] = 1,\n [\"POL\"] = 1,\n [\"Pp-vandalism\"] = 1,\n [\"Quá dài\"] = 1,\n [\"ROU\"] = 1,\n [\"Sfn\"] = 1,\n [\"Short description\"] = 1,\n [\"TOC limit\"] = 1,\n [\"TUR\"] = 1,\n [\"Tham khảo\"] = 1,\n [\"Thanh bên khối phía Đông\"] = 1,\n [\"Thể loại Commons\"] = 1,\n [\"USA\"] = 1,\n [\"USSR\"] = 1,\n [\"Webarchive\"] = 11,\n [\"Who\"] = 1,\n [\"Wikiatlas\"] = 1,\n [\"Xem thêm\"] = 1,\n}\narticle_whitelist = table#1 {\n}\ntable#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\ntable#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\ntable#1 {\n [\"size\"] = \"tiny\",\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.canary-84779d6bf6-vqkvc","timestamp":"20241122060239","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Li\u00ean X\u00f4","url":"https:\/\/vi.wikipedia.org\/wiki\/Li%C3%AAn_X%C3%B4","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15180","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q15180","author":{"@type":"Organization","name":"Nh\u1eefng ng\u01b0\u1eddi \u0111\u00f3ng g\u00f3p v\u00e0o c\u00e1c d\u1ef1 \u00e1n Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Qu\u1ef9 Wikimedia","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-04-13T03:29:14Z","dateModified":"2024-11-19T16:16:59Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/b\/b8\/Flag_of_the_Soviet_Union_%281922%E2%80%931923%29.svg","headline":"c\u1ef1u qu\u1ed1c gia n\u1eb1m \u1edf ph\u00eda b\u1eafc l\u1ee5c \u0111\u1ecba \u00c1 \u2013 \u00c2u, t\u1ed3n t\u1ea1i t\u1eeb 1922 \u0111\u1ebfn 1991"}</script> </body> </html>