CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Sigmund Freud – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"21215e67-851e-40f5-8bec-eea6f40433f0","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Sigmund_Freud","wgTitle":"Sigmund Freud","wgCurRevisionId":74734066,"wgRevisionId":74734066,"wgArticleId":7114,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Artykuły z brakującymi przypisami od 2022-10","Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-01","Sigmund Freud","Austriaccy neurolodzy","Austriaccy psychiatrzy","Austriaccy psychoanalitycy","Członkowie Royal Society","Laureaci Nagrody Goethego","Austriaccy Żydzi","Urodzeni w 1856","Zmarli w 1939"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext", "wgRelevantPageName":"Sigmund_Freud","wgRelevantArticleId":7114,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74734066,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9215","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands", "architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready", "ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/12/Sigmund_Freud_LIFE.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1689"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Sigmund_Freud_LIFE.jpg/800px-Sigmund_Freud_LIFE.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1126"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Sigmund_Freud_LIFE.jpg/640px-Sigmund_Freud_LIFE.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="901"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Sigmund Freud – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Sigmund_Freud rootpage-Sigmund_Freud skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Sigmund+Freud" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Sigmund+Freud" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Sigmund+Freud" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Sigmund+Freud" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Życiorys" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Życiorys"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Życiorys</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Życiorys-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Życiorys</span> </button> <ul id="toc-Życiorys-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Pochodzenie_i_młodość" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pochodzenie_i_młodość"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Pochodzenie i młodość</span> </div> </a> <ul id="toc-Pochodzenie_i_młodość-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Początki_kariery_lekarskiej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Początki_kariery_lekarskiej"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Początki kariery lekarskiej</span> </div> </a> <ul id="toc-Początki_kariery_lekarskiej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Studia_w_Paryżu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Studia_w_Paryżu"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Studia w Paryżu</span> </div> </a> <ul id="toc-Studia_w_Paryżu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Życie_rodzinne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Życie_rodzinne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.4</span> <span>Życie rodzinne</span> </div> </a> <ul id="toc-Życie_rodzinne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Współpraca_z_Josefem_Breuerem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Współpraca_z_Josefem_Breuerem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.5</span> <span>Współpraca z Josefem Breuerem</span> </div> </a> <ul id="toc-Współpraca_z_Josefem_Breuerem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Początki_psychoanalizy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Początki_psychoanalizy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.6</span> <span>Początki psychoanalizy</span> </div> </a> <ul id="toc-Początki_psychoanalizy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Freud_a_Wilhelm_Fliess" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Freud_a_Wilhelm_Fliess"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.7</span> <span>Freud a Wilhelm Fliess</span> </div> </a> <ul id="toc-Freud_a_Wilhelm_Fliess-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Freud_a_Jung" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Freud_a_Jung"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.8</span> <span>Freud a Jung</span> </div> </a> <ul id="toc-Freud_a_Jung-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Narodziny_ruchu_psychoanalitycznego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Narodziny_ruchu_psychoanalitycznego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.9</span> <span>Narodziny ruchu psychoanalitycznego</span> </div> </a> <ul id="toc-Narodziny_ruchu_psychoanalitycznego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ostatnie_lata" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ostatnie_lata"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.10</span> <span>Ostatnie lata</span> </div> </a> <ul id="toc-Ostatnie_lata-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Stan_zdrowia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Stan_zdrowia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Stan zdrowia</span> </div> </a> <ul id="toc-Stan_zdrowia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dorobek_naukowy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dorobek_naukowy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Dorobek naukowy</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Dorobek_naukowy-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Dorobek naukowy</span> </button> <ul id="toc-Dorobek_naukowy-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Życie_seksualne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Życie_seksualne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Życie seksualne</span> </div> </a> <ul id="toc-Życie_seksualne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ontogeneza_i_filogeneza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ontogeneza_i_filogeneza"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Ontogeneza i filogeneza</span> </div> </a> <ul id="toc-Ontogeneza_i_filogeneza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pisma_metapsychologiczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pisma_metapsychologiczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Pisma metapsychologiczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Pisma_metapsychologiczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoria_popędów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_popędów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Teoria popędów</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_popędów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dwie_topiki_aparatu_psychicznego" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Dwie_topiki_aparatu_psychicznego"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Dwie topiki aparatu psychicznego</span> </div> </a> <ul id="toc-Dwie_topiki_aparatu_psychicznego-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Freud_a_religia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Freud_a_religia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Freud a religia</span> </div> </a> <ul id="toc-Freud_a_religia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Freud_a_literatura" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Freud_a_literatura"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>Freud a literatura</span> </div> </a> <ul id="toc-Freud_a_literatura-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Refleksja_nad_kulturą" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Refleksja_nad_kulturą"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.8</span> <span>Refleksja nad kulturą</span> </div> </a> <ul id="toc-Refleksja_nad_kulturą-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Krytyka_Freuda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Krytyka_Freuda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Krytyka Freuda</span> </div> </a> <ul id="toc-Krytyka_Freuda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Freud_a_Nagroda_Nobla" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Freud_a_Nagroda_Nobla"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Freud a Nagroda Nobla</span> </div> </a> <ul id="toc-Freud_a_Nagroda_Nobla-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dzieła" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Dzieła"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Dzieła</span> </div> </a> <ul id="toc-Dzieła-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Znani_pacjenci_Freuda" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Znani_pacjenci_Freuda"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Znani pacjenci Freuda</span> </div> </a> <ul id="toc-Znani_pacjenci_Freuda-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Sigmund Freud</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 182 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-182" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">182 języki</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8D%8D%E1%88%AE%E1%8B%AD%E1%8B%B5" title="ፍሮይድ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ፍሮይድ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%BA%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AF" title="سيغموند فرويد – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="سيغموند فرويد" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%99%DC%9D%DC%93%DC%A1%DC%98%DC%A2%DC%95_%DC%A6%DC%AA%DC%98%DC%9D%DC%95" title="ܙܝܓܡܘܢܕ ܦܪܘܝܕ – aramejski" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܙܝܓܡܘܢܕ ܦܪܘܝܕ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="aramejski" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – arumuński" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="arumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%97%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%AE%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%A1_%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A7%B0%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A1" title="চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="চিগ্‌মণ্ড ফ্ৰয়েড" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – ajmara" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="ajmara" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Ziqmund_Freyd" title="Ziqmund Freyd – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Ziqmund Freyd" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%82%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="زیقموند فروید – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="زیقموند فروید" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%97%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1_%E0%A6%AB%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%A1" title="সিগমুন্ড ফ্রয়েড – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="সিগমুন্ড ফ্রয়েড" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D1%96%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D1%8D%D0%B9%D0%B4" title="Зігмунд Фрэйд – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Зігмунд Фрэйд" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D1%8B%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%B4" title="Зыгмунд Фройд – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Зыгмунд Фройд" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A1" title="सिगमंड फ्रायड – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="सिगमंड फ्रायड" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фройд – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Зигмунд Фройд" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фройд – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Зигмунд Фройд" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%8A%DA%AD%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AF" title="زيڭموند فرويد – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="زيڭموند فرويد" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CE%AF%CE%B3%CE%BA%CE%BC%CE%BF%CF%85%CE%BD%CF%84_%CE%A6%CF%81%CF%8C%CF%85%CE%BD%CF%84" title="Σίγκμουντ Φρόυντ – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Σίγκμουντ Φρόυντ" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4,_%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Фрейд, Зигмунд – erzja" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Фрейд, Зигмунд" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="erzja" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="زیگموند فروید – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="زیگموند فروید" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – friulski" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="friulski" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%BC%97%E6%B4%9B%E4%BC%8A%E5%BE%B7" title="弗洛伊德 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="弗洛伊德" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – konkani (Goa)" lang="gom" hreflang="gom" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="konkani (Goa)" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A7%80%EA%B7%B8%EB%AC%B8%ED%8A%B8_%ED%94%84%EB%A1%9C%EC%9D%B4%ED%8A%B8" title="지그문트 프로이트 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="지그문트 프로이트" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D5%AB%D5%A3%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A4_%D5%96%D6%80%D5%B8%D5%B5%D5%A4" title="Զիգմունդ Ֆրոյդ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Զիգմունդ Ֆրոյդ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A1" title="सिग्मंड फ्रायड – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="सिग्मंड फ्रायड" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4,_%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Фрейд, Зигмунд – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Фрейд, Зигмунд" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%99%D7%92%D7%9E%D7%95%D7%A0%D7%93_%D7%A4%D7%A8%D7%95%D7%99%D7%93" title="זיגמונד פרויד – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="זיגמונד פרויד" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%B8%E0%B2%BF%E0%B2%97%E0%B3%8D%E0%B2%AE%E0%B2%82%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E2%80%8C_%E0%B2%AB%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B2%BE%E0%B2%AF%E0%B3%8D%E0%B2%A1%E0%B3%8D%E2%80%8C" title="ಸಿಗ್ಮಂಡ್‌ ಫ್ರಾಯ್ಡ್‌ – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಸಿಗ್ಮಂಡ್‌ ಫ್ರಾಯ್ಡ್‌" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="ზიგმუნდ ფროიდი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ზიგმუნდ ფროიდი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Sigismundus_Freud" title="Sigismundus Freud – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Sigismundus Freud" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Zigmunds_Freids" title="Zigmunds Freids – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Zigmunds Freids" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – lezgijski" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgijski" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/zikmunt._freut." title="zikmunt. freut. – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="zikmunt. freut." data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B4" title="Зигмунд Фројд – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Зигмунд Фројд" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B8%E0%B4%BF%E0%B4%97%E0%B5%8D%E0%B4%AE%E0%B4%A3%E0%B5%8D%E0%B4%9F%E0%B5%8D_%E0%B4%AB%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B5%8B%E0%B4%AF%E0%B4%BF%E0%B4%A1%E0%B5%8D" title="സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡ് – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="സിഗ്മണ്ട് ഫ്രോയിഡ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%82%E0%A4%A1_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%89%E0%A4%87%E0%A4%A1" title="सिग्मुंड फ्रॉइड – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="सिग्मुंड फ्रॉइड" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%96%E1%83%98%E1%83%92%E1%83%9B%E1%83%A3%E1%83%9C%E1%83%93_%E1%83%A4%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%98%E1%83%93%E1%83%98" title="ზიგმუნდ ფროიდი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ზიგმუნდ ფროიდი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%8A%D8%AC%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%8A%D8%AF" title="سيجموند فرويد – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="سيجموند فرويد" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="زیگموند فروید – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="زیگموند فروید" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фройд – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Зигмунд Фройд" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%86%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%99%E1%80%94%E1%80%BA_%E1%80%96%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%80%E1%80%BA" title="ဆစ်ဂမန် ဖရွိုက် – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ဆစ်ဂမန် ဖရွိုက်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – dolnosaksoński" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="dolnosaksoński" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A5%81%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A1_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A1" title="सिग्मुन्ड फ्रायड – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="सिग्मुन्ड फ्रायड" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%82%E0%A4%A1_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A4%A1" title="सिग्मंड फ्रायड – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="सिग्मंड फ्रायड" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B8%E3%83%BC%E3%82%AF%E3%83%A0%E3%83%B3%E3%83%88%E3%83%BB%E3%83%95%E3%83%AD%E3%82%A4%E3%83%88" title="ジークムント・フロイト – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ジークムント・フロイト" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4,_%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Фрейд, Зигмунд – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Фрейд, Зигмунд" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%B8%E0%AC%BF%E0%AC%97%E0%AC%AE%E0%AC%A3%E0%AD%8D%E0%AC%A1_%E0%AC%AB%E0%AD%8D%E0%AC%B0%E0%AC%8F%E0%AC%A1%E0%AC%BC" title="ସିଗମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ଼ – orija" lang="or" hreflang="or" data-title="ସିଗମଣ୍ଡ ଫ୍ରଏଡ଼" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="orija" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%BF%E0%A8%97%E0%A8%AE%E0%A9%B0%E0%A8%A1_%E0%A8%AB%E0%A8%BC%E0%A8%B0%E0%A8%BE%E0%A8%87%E0%A8%A1" title="ਸਿਗਮੰਡ ਫ਼ਰਾਇਡ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਿਗਮੰਡ ਫ਼ਰਾਇਡ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – pangasinan" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="pangasinan" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DA%AF%D9%85%D9%86%DA%88_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%88" title="سگمنڈ فرائیڈ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سگمنڈ فرائیڈ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DB%90%DA%AF%D9%85%D9%88%D9%86%DA%89_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%8A%DA%89" title="سېگمونډ فرايډ – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="سېگمونډ فرايډ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-koi mw-list-item"><a href="https://koi.wikipedia.org/wiki/Zigmund_Freud" title="Zigmund Freud – komi-permiacki" lang="koi" hreflang="koi" data-title="Zigmund Freud" data-language-autonym="Перем коми" data-language-local-name="komi-permiacki" class="interlanguage-link-target"><span>Перем коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%92%E1%9E%82%E1%9F%81%E1%9E%8F%E1%9E%9F%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%84%E1%9E%98%E1%9E%BD%E1%9E%93" title="ហ្រ្គេតស៊ីងមួន – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="ហ្រ្គេតស៊ីងមួន" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – karakałpacki" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakałpacki" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Zigmund_Freyd" title="Zigmund Freyd – krymskotatarski" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Zigmund Freyd" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="krymskotatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D1%96%D2%91%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%B4" title="Зіґмунд Фройд – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Зіґмунд Фройд" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4,_%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4" title="Фрейд, Зигмунд – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Фрейд, Зигмунд" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Si-ke-mung-de.fuo-luo-yi-de%E8%A5%BF%E6%A0%BC%E8%92%99%E5%BE%B7.%E4%BD%9B%E6%B4%9B%E4%BC%8A%E5%BE%B7" title="Si-ke-mung-de.fuo-luo-yi-de西格蒙德.佛洛伊德 – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Si-ke-mung-de.fuo-luo-yi-de西格蒙德.佛洛伊德" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%B8%E0%A4%BF%E0%A4%97%E0%A5%8D%E0%A4%AE%E0%A4%A3%E0%A5%8D%E0%A4%A1_%E0%A4%AB%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A5%8B%E0%A4%87%E0%A4%A1" title="सिग्मण्ड फ्रोइड – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="सिग्मण्ड फ्रोइड" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A5%E1%B1%A4%E1%B1%9C%E1%B1%BD%E1%B1%A2%E1%B1%A9%E1%B1%B1%E1%B1%B0_%E1%B1%AF%E1%B1%B7%E1%B1%A8%E1%B1%A9%E1%B1%B0" title="ᱥᱤᱜᱽᱢᱩᱱᱰ ᱯᱷᱨᱩᱰ – santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱥᱤᱜᱽᱢᱩᱱᱰ ᱯᱷᱨᱩᱰ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B7%83%E0%B7%92%E0%B6%9C%E0%B7%8A%E0%B6%B8%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%A9%E0%B7%8A_%E0%B7%86%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BB%E0%B7%9C%E0%B6%BA%E0%B7%92%E0%B6%A9%E0%B7%8A" title="සිග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ් – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="සිග්මන්ඩ් ෆ්‍රොයිඩ්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%DA%AF%D9%85%D9%86%DA%8A_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%8A%DA%8A" title="سگمنڊ فرائيڊ – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="سگمنڊ فرائيڊ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D9%85%DB%86%D9%86%D8%AF_%D9%81%D8%B1%DB%86%DB%8C%D8%AF" title="زیگمۆند فرۆید – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زیگمۆند فرۆید" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%BE%D1%98%D0%B4" title="Зигмунд Фројд – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Зигмунд Фројд" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%AE%E0%AE%A3%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%8D_%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%B0%E0%AE%BE%E0%AE%AF%E0%AF%8D%E0%AE%9F%E0%AF%8D" title="சிக்மண்ட் பிராய்ட் – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சிக்மண்ட் பிராய்ட்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Fruyd" title="Sigmund Fruyd – tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Sigmund Fruyd" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhiyt" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/Zigmund_Freyd" title="Zigmund Freyd – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Zigmund Freyd" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D_%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%E0%B0%A1%E0%B1%8D" title="సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్ – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="సిగ్మండ్ ఫ్రాయిడ్" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8B%E0%B8%B5%E0%B8%84%E0%B8%A1%E0%B8%B8%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B9%8C_%E0%B8%9F%E0%B8%A3%E0%B9%87%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B8%97%E0%B9%8C" title="ซีคมุนท์ ฟร็อยท์ – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="ซีคมุนท์ ฟร็อยท์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D1%83%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фруйд – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Зигмунд Фруйд" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%8F%E1%8E%A9%E1%8E%B9%E1%8F%82%E1%8F%97_%E1%8E%A6%E1%8E%B6%E1%8E%A2%E1%8F%97" title="ᏏᎩᎹᏂᏗ ᎦᎶᎢᏗ – czirokeski" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏏᎩᎹᏂᏗ ᎦᎶᎢᏗ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="czirokeski" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freyd" title="Sigmund Freyd – turkmeński" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Sigmund Freyd" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="turkmeński" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%97%D0%B8%D0%B3%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B4_%D0%A4%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%B4" title="Зигмунд Фрейд – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Зигмунд Фрейд" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DA%88" title="فرائڈ – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="فرائڈ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%A6%D9%89%D8%AF_%DB%8B%DB%95_%D8%A6%DB%86%D8%B2%D9%84%DB%88%D9%83" title="فروئىد ۋە ئۆزلۈك – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="فروئىد ۋە ئۆزلۈك" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – czuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="czuang" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Freid_Zigmund" title="Freid Zigmund – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Freid Zigmund" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%BC%97%E6%B4%9B%E4%BC%8A%E5%BE%B7" title="弗洛伊德 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="弗洛伊德" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%A0%BC%E8%92%99%E5%BE%B7%C2%B7%E5%BC%97%E6%B4%9B%E4%BC%8A%E5%BE%B7" title="西格蒙德·弗洛伊德 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="西格蒙德·弗洛伊德" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%96%D7%99%D7%92%D7%9E%D7%95%D7%A0%D7%93_%D7%A4%D7%A8%D7%95%D7%99%D7%93" title="זיגמונד פרויד – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="זיגמונד פרויד" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%82%89%E6%96%87%C2%B7%E4%BD%9B%E6%B4%9B%E4%BC%8A%E5%BE%B7" title="悉文·佛洛伊德 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="悉文·佛洛伊德" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – zelandzki" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="zelandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Z%C4%97gmonds_Froids" title="Zėgmonds Froids – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Zėgmonds Froids" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A5%BF%E6%A0%BC%E8%92%99%E5%BE%B7%C2%B7%E5%BC%97%E6%B4%9B%E4%BC%8A%E5%BE%B7" title="西格蒙德·弗洛伊德 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="西格蒙德·弗洛伊德" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Sigmun_Peroid" title="Sigmun Peroid – betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Sigmun Peroid" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Sigmund Freud – Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Sigmund Freud" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B5%99%E2%B5%89%E2%B4%B3%E2%B5%8E%E2%B5%93%E2%B5%8F%E2%B4%B7_%E2%B4%BC%E2%B5%94%E2%B5%93%E2%B5%A2%E2%B4%B7" title="ⵙⵉⴳⵎⵓⵏⴷ ⴼⵔⵓⵢⴷ – standardowy marokański tamazight" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⵙⵉⴳⵎⵓⵏⴷ ⴼⵔⵓⵢⴷ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="standardowy marokański tamazight" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9215#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sigmund_Freud" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Sigmund_Freud" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Sigmund_Freud"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Sigmund_Freud"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Sigmund_Freud" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Sigmund_Freud" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&oldid=74734066" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Sigmund_Freud&id=74734066&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FSigmund_Freud"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FSigmund_Freud"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Sigmund+Freud"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Sigmund_Freud&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Sigmund_Freud" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-sources mw-list-item"><a href="https://wikisource.org/wiki/Author:Sigmund_Freud" hreflang="en"><span>Multilingual Wikisource</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Zygmunt_Freud" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:Sigmund_Freud" hreflang="pl"><span>Wikiźródła</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9215" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek" style="background-color:#629ed0; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Sigmund Freud</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Sigmund_Freud_LIFE.jpg" class="mw-file-description" title="Sigmund Freud (1920)"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Sigmund_Freud_LIFE.jpg/170px-Sigmund_Freud_LIFE.jpg" decoding="async" width="170" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Sigmund_Freud_LIFE.jpg/256px-Sigmund_Freud_LIFE.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Sigmund_Freud_LIFE.jpg/341px-Sigmund_Freud_LIFE.jpg 2x" data-file-width="1066" data-file-height="1500" /></a></span><br />Sigmund Freud (1920) </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce urodzenia </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">6 maja 1856</span> <br /><a href="/wiki/P%C5%99%C3%ADbor" title="Příbor">Příbor</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce śmierci </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap">23 września 1939</span> <br /><a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londyn</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Pełne imię i nazwisko </th> <td> <p>Sigismund Schlomo Freud </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#629ed0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;">profesor </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:LightBlue; color:black; text-align:center; font-size:90%; font-weight:bold; border:1px solid #aaa; padding:3px;">Specjalność: <a href="/wiki/Neurologia" title="Neurologia">neurologia</a>, <a href="/wiki/Psychologia" title="Psychologia">psychologia</a> </td></tr> <tr> <th><a href="/wiki/Alma_Mater" title="Alma Mater">Alma Mater</a> </th> <td> <p><a href="/wiki/Uniwersytet_Wiede%C5%84ski" title="Uniwersytet Wiedeński">Uniwersytet Wiedeński</a> </p> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="background:#629ed0; color:black; text-align:center; font-weight:bold; border:1px solid #aaa;"> </td></tr> <tr> <th>Uczelnia </th> <td> <p>Uniwersytet Wiedeński </p> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:FreudSignature.svg" class="mw-file-description"><img alt="Faksymile" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/FreudSignature.svg/130px-FreudSignature.svg.png" decoding="async" width="130" height="38" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/FreudSignature.svg/195px-FreudSignature.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/FreudSignature.svg/260px-FreudSignature.svg.png 2x" data-file-width="683" data-file-height="198" /></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Sigmund_Freud" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Sigmund_Freud" class="extiw" title="commons:Sigmund Freud">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:Sigmund_Freud" title="Źródła"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:Sigmund_Freud" class="extiw" title="s:Autor:Sigmund Freud">Teksty w Wikiźródłach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Zygmunt_Freud" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Zygmunt_Freud" class="extiw" title="q:Zygmunt Freud">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Sigmund Freud</b> (ur. jako <b>Sigismund Schlomo Freud</b>, <a href="/wiki/6_maja" title="6 maja">6 maja</a> <a href="/wiki/1856" title="1856">1856</a> w <a href="/wiki/P%C5%99%C3%ADbor" title="Příbor">Příborze</a>, zm. <a href="/wiki/23_wrze%C5%9Bnia" title="23 września">23 września</a> <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> w <a href="/wiki/Londyn" title="Londyn">Londynie</a>) – <a href="/wiki/Austria" title="Austria">austriacki</a> lekarz <a href="/wiki/%C5%BBydzi_aszkenazyjscy" title="Żydzi aszkenazyjscy">żydowskiego</a> pochodzenia, <a href="/wiki/Neurologia" title="Neurologia">neurolog</a>, twórca <a href="/wiki/Psychoanaliza" title="Psychoanaliza">psychoanalizy</a>. Od 1938 mieszkał w <a href="/wiki/Wielka_Brytania" title="Wielka Brytania">Wielkiej Brytanii</a>. </p><p>Mimo że Freud nie był <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozofem</a> w ścisłym tego słowa znaczeniu, jego koncepcje funkcjonowania umysłu ludzkiego, odrzucające racjonalność ludzkich wyborów i zachowań na rzecz czynników irracjonalnych i emocjonalnych, wywarły ogromny wpływ na filozofów, uczonych i artystów przełomu XIX i XX wieku. Ma też ogromny, wciąż żywy, wpływ na nauki o kulturze, <a href="/wiki/Religioznawstwo" title="Religioznawstwo">religioznawstwo</a> i inne nauki społeczne. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Życiorys"><span id=".C5.BByciorys"></span>Życiorys</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Życiorys" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Życiorys"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pochodzenie_i_młodość"><span id="Pochodzenie_i_m.C5.82odo.C5.9B.C4.87"></span>Pochodzenie i młodość</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Pochodzenie i młodość" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pochodzenie i młodość"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Sigmunt_Freud_house_Pribor_(2).JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Sigmunt_Freud_house_Pribor_%282%29.JPG/220px-Sigmunt_Freud_house_Pribor_%282%29.JPG" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Sigmunt_Freud_house_Pribor_%282%29.JPG/330px-Sigmunt_Freud_house_Pribor_%282%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/Sigmunt_Freud_house_Pribor_%282%29.JPG/440px-Sigmunt_Freud_house_Pribor_%282%29.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1360" /></a><figcaption><a href="/wiki/Dom_rodzinny_Sigmunda_Freuda_w_P%C5%99%C3%ADborze" title="Dom rodzinny Sigmunda Freuda w Příborze">Dom rodzinny w Příborze</a></figcaption></figure> <p>W szkicu autobiograficznym pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Moje życie i psychoanaliza</a></i> Freud pisze, że jego przodkowie żyli przez wiele lat w <a href="/wiki/Kolonia_(Niemcy)" title="Kolonia (Niemcy)">Kolonii</a>. W wyniku prześladowań Żydów w XIV i XV wieku uciekli na wschód do Polski i na Litwę. Stąd w XIX wieku przenieśli się przez <a href="/wiki/Galicja_(Europa_%C5%9Arodkowa)" title="Galicja (Europa Środkowa)">Galicję</a> do Austrii. </p><p>Ojciec twórcy psychoanalizy, Jakob (Jacob) Freud (ur. 18 grudnia 1815 w <a href="/wiki/Ty%C5%9Bmienica_(miasto)" title="Tyśmienica (miasto)">Tyśmienicy</a><sup id="cite_ref-ZF_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-ZF-1">[1]</a></sup>, 11 km na wschód od <a href="/wiki/Iwano-Frankiwsk" title="Iwano-Frankiwsk">Stanisławowa</a>, zmarł 23 października 1896 r. w <a href="/wiki/Wiede%C5%84" title="Wiedeń">Wiedniu</a>), prowadził słabo prosperującą firmę zajmującą się handlem wełną. </p><p>Matka Freuda, Amalie Nathanson (ur. w 1835 w <a href="/wiki/Brody_(miasto)" class="mw-redirect" title="Brody (miasto)">Brodach</a><sup id="cite_ref-ZF_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-ZF-1">[1]</a></sup>, zm. 1930) wyszła za Jakoba w 29 lipca 1855 roku i była jego trzecią żoną. Jakob w dniu ślubu miał 40 lat, Amalie 20. Ich dziecko, Sigismund Szlomo, przyszło na świat w <a href="/wiki/Czepek_(po%C5%82o%C5%BCnictwo)" title="Czepek (położnictwo)">czepku</a> (co zostało uznane za dobrą wróżbę) 6 maja 1856 roku, 9 miesięcy po ślubie, w wynajmowanym mieszkaniu przy ulicy Schlossergasse 117 we Freibergu (obecnie czeski <a href="/wiki/Dom_rodzinny_Sigmunda_Freuda_w_P%C5%99%C3%ADborze" title="Dom rodzinny Sigmunda Freuda w Příborze">Příbor</a>). Jakob miał wówczas dwóch dorosłych już synów z poprzedniego małżeństwa: Emanuela (1833–1914) i Philippa (1836–1911). </p><p>Rodzice Freuda byli Żydami, ale nie przywiązywali dużej wagi do religii. Ich ślub odbył się według rytuału reformowanego, święta religijne obchodzono jak święta rodzinne; z czasem zaprzestano wszelkich praktyk religijnych. </p><p>Freud pisał, że duża różnica wieku między rodzicami może mieć wpływ na geniusz potomków (jak w wypadku jego ulubionego poety <a href="/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe" title="Johann Wolfgang von Goethe">Goethego</a>). Przed urodzeniem Freuda wieśniaczka przepowiedziała matce – Amalie, iż urodzi wielkiego człowieka. Amalie zmarła w 1930 roku w wieku 95 lat. Po jej śmierci Freud pisał: „Nie wolno mi było umrzeć, dopóki ona żyła. Teraz już mogę.” </p><p>W 1872 roku Freud skrócił swe imię z <i>Sigismund</i> na <i>Sigmund</i>, nigdy jednak nie wyjaśnił przyczyn tej decyzji. Drugim imieniem, które otrzymał po dziadku – <i>Szlomo</i> (pol. <i>Salomon</i>) – nigdy się nie posługiwał. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG/170px-Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG" decoding="async" width="170" height="119" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG/255px-Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG/340px-Wien_-_Wohnhaus_Sigmund_Freuds.JPG 2x" data-file-width="4300" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Kamienica w Wiedniu (Berggasse 19), gdzie mieszkał i pracował Freud. Obecnie znajduje się tam Muzeum Freuda<sup id="cite_ref-Museum_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Museum-2">[2]</a></sup>.</figcaption></figure> <p>Gdy Sigmund miał trzy lata, z uwagi na pogorszenie się sytuacji ekonomicznej, rodzina Freudów przeprowadziła się do <a href="/wiki/Lipsk" title="Lipsk">Lipska</a>, a rok później do Wiednia. Wspominał później, że choć cała rodzina żyła w trudnych warunkach, ojciec żądał, aby przy wyborze zawodu kierował się jedynie własnymi zainteresowaniami. Sam twórca psychoanalizy wspominał później, że w szkole zawsze był prymusem. W wieku 16 lat <a href="/wiki/Mi%C5%82o%C5%9B%C4%87_platoniczna" title="Miłość platoniczna">platoniczną miłością</a> darzył <a href="/w/index.php?title=Gisela_Fluss&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gisela Fluss (strona nie istnieje)">Giselę Fluss</a> – córkę przyjaciół Jakoba i <a href="/w/index.php?title=Amalie_Freud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Amalie Freud (strona nie istnieje)">Amalie Freud</a>. Prawdopodobnie była to jedyna przygoda miłosna, aż do czasów poznania <a href="/wiki/Martha_Freud" title="Martha Freud">Marthy Bernays</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Początki_kariery_lekarskiej"><span id="Pocz.C4.85tki_kariery_lekarskiej"></span>Początki kariery lekarskiej</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Początki kariery lekarskiej" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Początki kariery lekarskiej"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kończąc gimnazjum, Freud chciał, na skutek „potężnego wpływu kolegi szkolnego”, studiować prawo i działać społecznie, jednak zainteresowanie naukami przyrodniczymi (a także wrażenie, jakie zrobiła na twórcy psychoanalizy lektura rozprawy <a href="/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe" title="Johann Wolfgang von Goethe">Goethego</a> pt. <i>Natura</i>) wzięło górę. Młodego Sigmunda bardzo pociągała rozwijająca się w tym czasie nauka: jego młodość przypadła na epokę, w której ogromny wpływ na życie umysłowe wywierały dalekie od racjonalistycznych naukowych poglądów <a href="/wiki/Karl_Robert_Eduard_von_Hartmann" title="Karl Robert Eduard von Hartmann">Eduarda von Hartmanna</a>, <a href="/wiki/Carl_Gustav_Carus" title="Carl Gustav Carus">Carla Gustava Carusa</a>, <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Friedricha Nietzschego</a> badających ciemne tło życia psychicznego, z drugiej zaś zdominowanej przez wiarę w możliwość racjonalistycznego wyjaśnienia wszystkich sfer życia dochodzącą do głosu w filozofii <a href="/wiki/Pozytywizm" title="Pozytywizm">pozytywistycznej</a>, rodzącej się socjologii, <a href="/wiki/Ewolucjonizm_(biologia)" title="Ewolucjonizm (biologia)">ewolucjonizmie</a> Darwina; z jednej strony była to epoka „wirujących stolików”, rodzącej się <a href="/wiki/Parapsychologia" title="Parapsychologia">parapsychologii</a>, zainteresowania irracjonalnym aspektem życia, z drugiej czas, gdy jak nigdy podzielano przekonanie o możliwości naukowego wyjaśnienia każdej jego sfery, racjonalnego uporządkowania stosunków społecznych, rozkwitającego <a href="/wiki/Kapitalizm" title="Kapitalizm">kapitalizmu</a>; zamiłowanie do nauki zdecydowało o późniejszym wyborze drogi kształcenia<sup id="cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199716_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKästnerSchröder199716-3">[3]</a></sup>. </p><p>W 1873 roku zaczął studiować na <a href="/wiki/Uniwersytet_Wiede%C5%84ski" title="Uniwersytet Wiedeński">Uniwersytecie Wiedeńskim</a> medycynę. Po ukończeniu podstawowej części studiów <a href="/wiki/Ernst_Wilhelm_von_Br%C3%BCcke" title="Ernst Wilhelm von Brücke">Ernst Wilhelm von Brücke</a> zaproponował mu pracę we właśnie powstającym Laboratorium Fizjologii i Neurologii Uniwersytetu Wiedeńskiego. Tam Sigmund pracował nad zagadnieniami <a href="/wiki/Histologia" title="Histologia">histologii</a> układu nerwowego. Asystentami Brückego byli <a href="/wiki/Sigmund_Exner" title="Sigmund Exner">Sigmund Exner</a> i późniejszy przyjaciel Freuda, <a href="/wiki/Ernst_Fleischl_von_Marxow" title="Ernst Fleischl von Marxow">Ernst Fleischl von Marxow</a>. Praca Freuda w Instytucie trwała z przerwami od 1876 do 1882 roku<sup id="cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199717_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKästnerSchröder199717-4">[4]</a></sup>. </p><p>Na studiach spotkał się z odrzuceniem z uwagi na pochodzenie. Freud, chociaż porzucił praktykowanie religii swoich rodziców, zawsze podkreślał, że jest Żydem: „Rodzice moi byli Żydami; ja także pozostałem Żydem.” Studia skończył z opóźnieniem i dopiero w 1881 roku otrzymał nominację na doktora wszech nauk lekarskich. <a href="/wiki/Ernst_Wilhelm_von_Br%C3%BCcke" title="Ernst Wilhelm von Brücke">Von Brücke</a> namówił go, aby porzucił mało dochodową karierę naukową i zajął się praktyką lekarską<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup>. </p><p>Od czerwca 1882 roku pracował w Szpitalu Powszechnym w Wiedniu (<i>Wiener Allgemeine Krankenhaus</i>), najpierw na Oddziale Chirurgicznym u <a href="/wiki/Theodor_Billroth" title="Theodor Billroth">Theodora Billrotha</a>, potem kolejno na Oddziale Chorób Wewnętrznych u <a href="/wiki/Hermann_Nothnagel" title="Hermann Nothnagel">Hermanna Nothnagela</a>, w klinice psychiatrycznej <a href="/wiki/Theodor_Meynert" title="Theodor Meynert">Theodora Meynerta</a>, na Oddziale Dermatologicznym, Oddziale Chorób Nerwowych i na Oddziale Oftalmologicznym<sup id="cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199718_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKästnerSchröder199718-6">[6]</a></sup>. Okres ten (1884–1885) określany jest niekiedy mianem „okresu <a href="/wiki/Kokaina" title="Kokaina">kokainowego</a>” z uwagi na jego zainteresowanie tym mało wówczas znanym <a href="/wiki/Alkaloidy" title="Alkaloidy">alkaloidem</a>. Freud był zachwycony właściwościami znieczulającymi kokainy. Chciał przedstawić środowisku naukowemu publikację na ten temat, jednakże sprawy prywatne (zaręczyny z Martą Bernays) opóźniały pracę. Swe spostrzeżenia przekazał Karlowi Kollerowi, który prowadził eksperymenty ze środkami pozwalającymi na miejscowe znieczulenie oka w trakcie zabiegów. Ten w 1884 roku opublikował wyniki badań, które okazały się przełomem w chirurgii oka. Odkrycie znieczulających właściwości kokainy przedstawił jako wynik własnych eksperymentów. Nie wprost odwołuje się do niego w późniejszych publikacjach<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7">[7]</a></sup> Publikacja artykułu Freuda pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Über Coca</a></i> nastąpiła w tym samym 1884 roku. Zainteresowanie kokainą ma źródło w poglądzie o chemicznym podłożu sił witalnych, który spotykamy później w sugerowanej przez Freuda koncepcji substancji chemicznej będącej przyczyną pobudzenia seksualnego. 2 stycznia 1885 otrzymał nominację na <a href="/wiki/Privatdozent" title="Privatdozent">docenta prywatnego</a>, która pozwoliła mu prowadzić własną praktykę lekarską<sup id="cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199720_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKästnerSchröder199720-8">[8]</a></sup>. Mimo że prowadził praktykę lekarza ogólnego, Freuda znacznie bardziej interesowały zjawiska związane z neurologią. Na decyzję Freuda o wyborze neurologii miało wpływ samobójstwo jego kolegi, młodego i zdolnego neurologa <a href="/wiki/Nathan_Weiss" title="Nathan Weiss">Nathana Weissa</a><sup id="cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199720_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKästnerSchröder199720-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Studia_w_Paryżu"><span id="Studia_w_Pary.C5.BCu"></span>Studia w Paryżu</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Studia w Paryżu" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Studia w Paryżu"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Od 18 października 1885 do 28 lutego 1886 roku przebywał w Paryżu, z czego siedemnaście tygodni spędził na praktyce w <a href="/wiki/Szpital_Salp%C3%AAtri%C3%A8re" title="Szpital Salpêtrière">szpitalu Salpêtrière</a> u <a href="/wiki/Jean-Martin_Charcot" title="Jean-Martin Charcot">Jeana Martina Charcota</a><sup id="cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199724_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFKästnerSchröder199724-9">[9]</a></sup>. Freud był zafascynowany możliwością wywołania oraz cofnięcia symptomów histerycznych za pomocą <a href="/wiki/Hipnoza" title="Hipnoza">hipnozy</a>. Fakt ten wskazywał, że u podstaw „histerii” leżą przyczyny psychiczne, a nie organiczne, jak – zgodnie z poglądem odziedziczonym jeszcze z medycyny starożytnej – uważało wiedeńskie środowisko lekarskie. Spotkanie to w dużym stopniu wpłynęło na dalszy kierunek rozwoju twórcy psychoanalizy. </p><p>Wygłoszony 15 października 1886 roku po powrocie z Paryża raport na temat przyczyn i sposobów terapii <a href="/wiki/Histeria" title="Histeria">histerii</a> został chłodno przyjęty przez wiedeńskich lekarzy. Środowisko medyczne Wiednia nie było w stanie zaakceptować poglądu, że histeria może być chorobą dotyczącą także mężczyzn. </p><p>W swej prywatnej praktyce Freud zaczął stosować metody leczenia zaburzeń psychicznych poznane w czasie pobytu w Paryżu. W latach 1886–1893 pracował jako neurolog w <a href="/w/index.php?title=Instytut_Neurologiczny_Kassowitza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Instytut Neurologiczny Kassowitza (strona nie istnieje)">Instytucie Neurologicznym Kassowitza</a> w Wiedniu. W 1886 roku przez kilka tygodni studiował także w Berlinie w Szpitalu im. Cesarza Fryderyka pod kierunkiem <a href="/wiki/Adolf_Baginsky" title="Adolf Baginsky">A. Baginsky’ego</a>. W 1889 roku odbył kolejny staż we Francji w Klinice Wydziału Medycznego <a href="/w/index.php?title=Uniwersytet_w_Nancy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uniwersytet w Nancy (strona nie istnieje)">Uniwersytetu w Nancy</a> pod kierunkiem <a href="/wiki/Hippolyte_Bernheim" title="Hippolyte Bernheim">Hippolyte’a Bernheima</a>, w trakcie którego udoskonalił swoją technikę terapii. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Życie_rodzinne"><span id=".C5.BBycie_rodzinne"></span>Życie rodzinne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Życie rodzinne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Życie rodzinne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sigmund Freud związany był z Marthą Bernays. Zachowało się ponad dziewięćset listów z okresu trwającego cztery lata narzeczeństwa, lecz tylko skromna część tej korespondencji została opublikowana. Rodzina Marthy wywodziła się z wyższej warstwy społecznej. Jej dziadek był naczelnym rabinem <a href="/wiki/Hamburg" title="Hamburg">Hamburga</a>, intelektualistą, przyjacielem <a href="/wiki/Heinrich_Heine" title="Heinrich Heine">Heinricha Heinego</a>. Trzynastego września 1886 roku – po zakończeniu praktyki w szpitalu Salpêtrière – Freud poślubił Marthę Bernays. Ze związku tego przyszło na świat sześcioro dzieci: </p> <ul><li>Mathilda (1887–1978)</li> <li>Jean Martin (1889–1967)</li> <li>Olivier (1891–1969)</li> <li>Ernst August (1892–1970)</li> <li>Sophie (1893–1920)</li> <li><a href="/wiki/Anna_Freud" title="Anna Freud">Anna</a> (1895–1982).</li></ul> <p>W 1891 roku Freud zamieszkał w kamienicy przy Berggasse 19, przejmując gabinet i praktykę lekarską po <a href="/wiki/Victor_Adler" title="Victor Adler">Victorze Adlerze</a>. W latach 1892–1908 przyjmował pacjentów w mieszkaniu na pierwszym piętrze – zaledwie kilka stopni nad parterem. Pod koniec 1907 roku siostra Rosa zwolniła położone naprzeciwko apartamentu Freudów mieszkanie na drugim piętrze. Freud przeniósł tam swoją praktykę i od tej pory wynajmował całe drugie piętro. Tam właśnie mieszkał, pracował, przyjmował pacjentów i tworzył przez czterdzieści siedem lat. Dziś znajduje się tam Muzeum Freuda<sup id="cite_ref-Museum_2-1" class="reference"><a href="#cite_note-Museum-2">[2]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Współpraca_z_Josefem_Breuerem"><span id="Wsp.C3.B3.C5.82praca_z_Josefem_Breuerem"></span>Współpraca z Josefem Breuerem</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Współpraca z Josefem Breuerem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Współpraca z Josefem Breuerem"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Freud uważał, że w przeciwieństwie do <a href="/wiki/Jean-Martin_Charcot" title="Jean-Martin Charcot">Charcota</a>, <a href="/wiki/Pierre_Janet" title="Pierre Janet">Pierre Janet</a> nie wywarł nań żadnego wpływu – był on po prostu przeciwnikiem psychoanalizy. <a href="/wiki/Josef_Breuer" title="Josef Breuer">Josef Breuer</a> był jednak nauczycielem i bliskim przyjacielem Freuda, wywarł na niego identyczny – o ile nie poważniejszy – wpływ jak Charcot, z pewnością zaś odegrał bardziej osobistą rolę w jego życiu. Breuer ponad dziesięć lat był przewodnikiem i ostoją Freuda, pożyczał mu pieniądze, przekazywał mu własnych pacjentów i pod każdym innym względem dbał o karierę młodego pupila. </p><p>W trakcie terapii inteligentnej pacjentki (w latach 1880–1882, a zatem przed opublikowaniem pierwszej książki Pierre’a Janeta) Breuer odkrył, że przynajmniej w wypadku kilku typów pacjentów neurotycznych symptomy patologiczne nie są nonsensowne, że mają one znaczenie. Breuer zaczął więc badać prehistorię każdego symptomu, wydawało mu się bowiem, że postępując w ten sposób, może złagodzić cierpienie młodej kobiety (w historii przypadku określonej mianem <a href="/wiki/Anna_O." title="Anna O.">Anny O.</a>). </p><p>W 1893 roku wraz z Josefem Breuerem opublikował <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Doniesienie wstępne</a></i>, a w 1895 roku <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Studia nad histerią</a></i><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10">[10]</a></sup>; opisał tu osiemnaście przypadków chorych, u których występowanie histerii było związane ze wspomnieniami wykorzystania seksualnego w dzieciństwie. Autorzy stwierdzają: „W odwróceniu maksymy <i>cessante causa cessat effectus</i> z przywołanych tu obserwacji możemy niewątpliwie wysnuć wniosek, że zdarzenie, które stało się przyczyną choroby, w jakiś sposób oddziaływało jeszcze po upływie lat, i to nie pośrednio na zasadzie łańcucha przyczynowych członów pośrednich, lecz bezpośrednio z wywołującej chorobę przyczyny, tak jak przypomniany w świadomości stanu czuwania ból psychiczny nawet po upływie dłuższego czasu potrafi wycisnąć łzy: «człowiek chory na histerię cierpi w znacznej mierze na wspomnienia»”<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. </p><p>Freud zauważył, że w normalnych warunkach silne pobudzenie emocjonalne wymaga odpowiedniego rozładowania w formie działania (np. uraza ze strony jakiejś osoby wymaga odwetu) lub opracowania intelektualnego. Pisał: „Wspomnienie owego przeżycia, nawet jeśli nie zostało ono odreagowane, pojawia się w wielkim kompleksie skojarzeń, zajmując miejsce w pobliżu innych, być może nawet przeciwstawnych w stosunku do niego przeżyć, jest poddawane korekcie przez inne wyobrażenia. Na przykład po wypadku do wspomnienia o niebezpieczeństwie i do (osłabionego) powtórzenia grozy dołącza wspomnienie tego, co się działo później, wspomnienie akcji ratunkowej, świadomość, że oto teraz człowiek jest już bezpieczny. Wspomnienie urazu zostaje skorygowane przez sprostowanie faktów, rozważania na temat własnej godności itp. – w ten sposób normalnemu człowiekowi udaje się usunąć towarzyszący afekt dzięki dokonaniom kojarzenia. Do tego dochodzi jeszcze owo ogólne zacieranie wrażeń, owo blaknięcie wspomnień – jednym słowem to, co określamy mianem «zapominania», co zaś usuwa przede wszystkim nieskuteczne już wyobrażenia”<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. </p><p>Wspomnienie takiego pobudzenia stopniowo traci na wyrazistości. Tymczasem pewne wspomnienia, z którymi wiąże się wielkie pobudzenie emocjonalne, są odizolowane od reszty życia psychicznego – są nieświadome. Pomimo upływu czasu zachowują intensywność. Z uwagi na izolację od świadomości niedostępne są opracowaniu intelektualnemu ani adekwatnej reakcji. Wspomnienia takie, choć nie pamiętane przez osobę, znajdują wyraz w atakach histerycznych: np. miejsce na skórze którego dotykała znacząca osoba, nagle traciło wrażliwość, osoba bała się wchodzić do sklepu z <i>ubraniami</i>, gdyż przez <i>ubranie</i> była w dzieciństwie dotykana w miejscach intymnych. Celem terapeutycznym zatem było <i>przywrócenie</i> tego wspomnienia, dzięki czemu mogło ono podzielić los innych ważnych wspomnień – stracić ładunek emocjonalny. Przywrócenie to możliwe było właśnie najpierw przez <i>wspomnienie</i>, potem przez <i>wypowiedzenie</i> – to właśnie na tym, w największym skrócie, polegać miała psychoanaliza zdefiniowana przez Annę O. jako <i>talking cure</i> – <i>terapia przez mowę</i><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>. Podsumowując, Freud i Breuer tak pisali o wynalezionej przez siebie metodzie: „Metoda ta likwiduje skuteczność pierwotnie nie odreagowanego wyobrażenia w taki sposób, że pozwala ona na odprowadzenie zakleszczonych afektów w formie mowy; metoda ta przywodzi je do stanu, w którym można je poddać korekcie skojarzeniowej w taki sposób, że wciąga się je w normalną świadomość (w lżejszej hipnozie) lub likwiduje za pomocą sugestii lekarskiej, tak jak to się dzieje w wypadku <a href="/wiki/Somnambulizm" title="Somnambulizm">somnambulizmu</a> z <a href="/wiki/Zaburzenia_dysocjacyjne" title="Zaburzenia dysocjacyjne">amnezją</a>”<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14">[14]</a></sup>. </p><p>Pomiędzy Breuerem i Freudem pojawiła się jednak różnica poglądów, ponieważ uczeń z większym zapałem usiłował zgłębiać nową metodę myślenia. Breuer między innymi zwrócił mu uwagę na to, jaką rolę odgrywa niekiedy seksualność w procesie powstawania schorzenia nerwicowego. Freud postulował, by wpędzać w chorobę tych pacjentów, którzy nie są w stanie zaakceptować pewnych aspektów własnej przeszłości. Podczas gdy Breuer przypisywał rolę patogenną tak zwanym stanom hipnoidalnym (polegającym na tym, że specyficzne znaczenie uzyskują doświadczenia skądinąd nienadzwyczajne), Freud, który był bardziej gruntownym psychologiem, skłaniał się do hipotezy, że można tu obserwować grę sił, oddziaływanie zamiarów i tendencji, które można zauważyć w normalnym życiu. Zgadzali się jednak, że celem terapeutycznym jest ułatwienie wynurzenia się wspomnień, które można obudzić w stanie hipnozy, i które – jeśli zostaną przypomniane i wyraźnie uznane (metoda katartyczna) – mają skutek leczniczy. Żadna różnica dzieląca ich na płaszczyźnie intelektualnej, można by sądzić, nie była na tyle poważna, by wyjaśniała ostateczne zerwanie. Niezależnie od tego, jaka była przyczyna nieporozumień, niezależnie od tego, jaką rolę odegrały w tym względy naukowe – podziw, jakim Freud początkowo darzył Breuera, przekształcił się w gwałtowną niechęć, posuniętą do tego stopnia, że za życia ich obu zaniechano wydawania ich wspólnej pracy <i>Studia nad histerią</i>. </p><p>Z postacią Josefa Breuera związane jest również samo pojęcie „psychoanalizy”. W liście do Sigmunda Freuda Breuer zaproponował mu, by na podstawie <i><a href="/wiki/Kr%C3%B3l_Edyp" title="Król Edyp">Króla Edypa</a></i> <a href="/wiki/Sofokles" title="Sofokles">Sofoklesa</a> – tragedii określonej przez <a href="/wiki/Friedrich_Schiller" title="Friedrich Schiller">Friedricha Schillera</a> mianem „tragicznej analizy” – określić wynalezioną przez nich obu metodę katartyczną mianem „psychoanalizy”, albowiem oni obaj postępują jak <a href="/wiki/Edyp" title="Edyp">Edyp</a>, walczący z dręczącą <a href="/wiki/Teby_(Grecja)" title="Teby (Grecja)">Teby</a> zarazą, tropiąc i wypowiadając prawdę. </p><p>Już rok później Sigmund Freud porzucił teorię wykorzystania seksualnego. Koncepcje Breuera i Freuda zostały przyjęte z dużą rezerwą. Z tych względów z dalszych badań wycofał się Breuer. W latach 1892–1900 w życiu Sigmunda Freuda trwał okres nasilenia się objawów neurotycznych oraz <a href="/w/index.php?title=Autoanaliza&action=edit&redlink=1" class="new" title="Autoanaliza (strona nie istnieje)">autoanalizy</a>. W czasie tym czynnik seksualny – jako przyczyna takich objawów – stał się na tyle wyraźny, iż twórca musiał wnioski na temat funkcjonowania aparatu psychicznego zastosować także do samego siebie. W późniejszych latach pisał o sobie: „Jestem zwolennikiem życia seksualnego całkowicie wyzwolonego, chociaż muszę przyznać, że sam z tej wolności nie korzystam”. W 1896 roku zmarł Jakob Freud. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Początki_psychoanalizy"><span id="Pocz.C4.85tki_psychoanalizy"></span>Początki psychoanalizy</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Początki psychoanalizy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Początki psychoanalizy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W listopadzie 1899 roku Freud opublikował <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Objaśnianie marzeń sennych</a></i> – swe najważniejsze dzieło; książka była postdatowana – na stronie tytułowej widniał już rok 1900. Z tego, że będzie to kamień milowy w teorii psychoanalitycznej, Freud doskonale zdawał sobie sprawę już wówczas, gdy pisał tę pracę – świadczy o tym motto, jakim ją opatrzył: cytat z <a href="/wiki/Eneida" title="Eneida">Eneidy</a>: Flectere si nequeo superos, Acheronta movebo<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15">[15]</a></sup>. </p><p>Freud w następujący sposób określił cele i metodę swego głównego dzieła: „Sądzę, że przedstawiając tu próbę objaśniania <a href="/wiki/Marzenia_senne" title="Marzenia senne">marzeń sennych</a>, nie przekroczyłem kręgu zainteresowań neuropatologii. Albowiem w trakcie badania psychologicznego okazuje się, że marzenie senne jest pierwszym ogniwem w łańcuchu nienormalnych formacji psychicznych, spośród których inne ogniwa – fobia histeryczna, obłędne i natrętne rojenia – muszą stać się przedmiotem zainteresowań lekarza ze względów natury praktycznej. Jak się okaże, marzenie senne nie może wysuwać roszczeń co do podobnej doniosłości praktycznej, tym większa jest jednak jego wartość teoretyczna jako paradygmatu, kto zaś nie umie objaśnić sobie, jak powstają obrazy senne, ten daremnie będzie próbował zrozumieć fobie, natręctwa i obłędne rojenia, czy też to, w jaki sposób wywrzeć na nie wpływ terapeutyczny”<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16">[16]</a></sup>. </p><p><i>Objaśnianie marzeń sennych</i> to pierwsza i zarazem najpoważniejsza próba przedstawienia <a href="/wiki/Hermeneutyka" title="Hermeneutyka">hermeneutyki</a> psychoanalitycznej – materiałem, jakim posłużył się Freud w związku z ową pracą interpretacji, był materiał marzeń sennych – własnych, zaczerpniętych z literatury oraz pozbieranych od przyjaciół i pacjentów. Freud przedstawił w tej pracy podstawowe pojęcia i tezy swej hermeneutyki: wyszedł od założenia, iż <a href="/wiki/Marzenia_senne" title="Marzenia senne">marzenie senne</a> jest <i>fasadą</i>, za którą skrywa się <i>utajone życzenie</i>; życzeniu nie pozwala się objawić w formie bezpośredniej <i>cenzor snu</i> (wymogi kulturowe), sprawiając, iż <i>utajone życzenie</i> – mające najczęściej charakter seksualny – przybiera formę zniekształconą, zaburzoną, powstaje na drodze <i>kompromisu</i> zawartego z cenzorem. Zasadnicze zadanie <i>cenzora</i> polega na tym, by zachować (wynikający z konieczności biologicznej) stan snu, by nie dopuścić do przebudzenia i – konsekwentnie – do uświadomienia. „Cenzor jest strażnikiem stanu snu” – stwierdził Freud. Marzenie senne jest zatem <i>formacją kompromisową</i>, posługującą się – w celu ukrycia właściwego, lecz niedozwolonego życzenia – środkami znanymi z podręcznika <a href="/wiki/Poetyka" title="Poetyka">poetyki</a>: <a href="/w/index.php?title=Kondensacja_(psychologia)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kondensacja (psychologia) (strona nie istnieje)">kondensacją</a>, <a href="/wiki/Metonimia" title="Metonimia">metonimią</a>, <a href="/wiki/Metafora" title="Metafora">metaforą</a>, <a href="/wiki/Synekdocha" title="Synekdocha">synekdochą</a> itp. Wynikała z tego następna hipoteza: że istnieje coś w rodzaju mowy marzeń sennych, łudząco podobnego do mowy, jaką posługujemy się na co dzień, i że mowa ta przejawia się w formie zaburzonej przez wymogi wynikające z konieczności przystosowania się do reguł narzucanych przez system kultury. Ponieważ zaś <a href="/wiki/Marzenia_senne" title="Marzenia senne">marzenia senne</a>, informując o <i>utajonym życzeniu</i>, pozwalają wejrzeć w życie nieświadome, badanie ich – zwane przez Freuda <i>pracą objaśniania</i> – pozwala poznać aktywność <a href="/wiki/Nie%C5%9Bwiadomo%C5%9B%C4%87_(psychoanaliza)" title="Nieświadomość (psychoanaliza)">nieświadomości</a> psychicznej oraz formy jej zaburzeń. Badaniu owego systemu mowy i jej zaburzeń miał się poświęcić Freud w innych swych pracach – to właśnie ono miało się stać jednym z głównych filarów psychoanalizy. </p><p>Tym samym tropem – śladem badania zaburzeń przejawów nieświadomego życia psychicznego – poszedł Freud w opublikowanej w 1901 roku pracy <i>Psychopatologia życia codziennego</i> – tym razem za materiał posłużyły mu „czynności pomyłkowe”, „przejęzyczenia”, „zabobony” i „błędy”. W pracy tej po raz pierwszy użyto oficjalnie terminu „psychoanaliza” oraz opisano kluczowe elementy <a href="/wiki/Teoria_psychoanalizy" title="Teoria psychoanalizy">teorii psychoanalitycznej</a>, takie jak <a href="/wiki/Nie%C5%9Bwiadomo%C5%9B%C4%87_(psychoanaliza)" title="Nieświadomość (psychoanaliza)">nieświadomość</a> i <a href="/wiki/Wyparcie" title="Wyparcie">wyparcie</a>. Identyczną metodę zastosował do badania zjawiska dowcipu w mającej charakter typowo językowego studium pracy <i>Dowcip i jego stosunek do nieświadomości</i> (1905). </p><p>W roku 1905 Freud opublikował (napisane w roku 1901) studium na temat swego pierwszego przypadku klinicznego – <a href="/wiki/Przypadek_Dory" title="Przypadek Dory">przypadek Dory</a>: <i>Bruchstück einer Hysterie-Analyse</i><sup id="cite_ref-Freud_Histeria_17-0" class="reference"><a href="#cite_note-Freud_Histeria-17">[17]</a></sup>. Freud w następujący sposób scharakteryzował dziewczynę: „Nasza pacjentka, którą od tej chwili określać będę imieniem «Dory», już w wieku ośmiu lat wykazywała objawy nerwicowe. Zapadła wówczas na stałe, nasilające się ataki duszności, które po raz pierwszy pojawiły się po krótkiej wycieczce w góry, toteż kojarzono je z przemęczeniem... Ujrzałem ją po raz pierwszy na początku lata: pojawiła się jako szesnastolatka cierpiąca na ataki kaszlu, zachrypnięta – już wtedy zaproponowałem jej psychoterapię, od której odstąpiłem, gdy i ten dłuższy atak przeszedł sam z siebie”<sup id="cite_ref-Freud_Histeria_17-1" class="reference"><a href="#cite_note-Freud_Histeria-17">[17]</a></sup>. Freud na podstawie tej historii choroby próbował dowieść skuteczności wynalezionej i opracowanej przez siebie metody objaśniania marzeń sennych, odczytać i zinterpretować znaczenie symptomów histerycznych, odszyfrować i zrekonstruować na podstawie materiału dostarczonego przez pacjentkę prawdziwy – jakże inny od relacjonowanego przez nią – przebieg wydarzeń, które pchnęły ją w chorobę. Freud chyba nigdzie indziej, jak właśnie w historii przypadku Dory, przedstawił się jako prawdziwy „mistrz podejrzeń” – w żadnym wypadku nie uwierzył w insynuowane przez Dorę znaczenie symptomu histerycznego, przeciwnie, zdemaskował kryjącą się za nim złożoną – i nigdy do końca nie rozwikłaną – intrygę nieszczęśliwej miłości do ojca, rywalizacji z jego żoną (matką Dory) i kochanką (panią K.), uwiedzenia przez przyjaciela domu (pana K., męża pani K., kochanki ojca) itd. W rezultacie pacjentka, której zabiegi zostały w ten sposób zdezawuowane, przerwała terapię, by już nigdy nie powrócić. Ale też sens tej historii choroby nie polega na przedstawieniu tryumfalnego uzdrowienia histeryczki – jej główna wartość sprowadza się do ukazania mechanizmów kierujących procesem produkcji symptomów i rekonstrukcji znaczenia fantazji histerycznych. Freud zdawał sobie z tego sprawę, co więcej, taki był właśnie cel jego pracy: „W związku z niekompletnością moich rezultatów analitycznych, nie pozostało mi nic innego, jak tylko pójść za przykładem tych badaczy, którzy są tak szczęśliwi, że udziałem ich staje się możliwość wydobycia na światło dzienne pogrzebanych od tak dawna, tyleż nieocenionych, ile okaleczonych resztek Starożytności. To, co niekompletne, uzupełniłem podług najlepszych wzorów znanych mi z innych analiz, ale – w przeciwieństwie do sumiennego archeologa – zapomniałem o tym, by w każdym wypadku informować, gdzie moja rekonstrukcja przylega do autentycznych szczątków”<sup id="cite_ref-Freud_Histeria_17-2" class="reference"><a href="#cite_note-Freud_Histeria-17">[17]</a></sup>. </p><p>Sława Freuda jako twórcy alternatywnej metody terapeutycznej rosła, a w wielu krajach działali lekarze terapeuci praktykujący bądź interesujący się psychoanalizą. W 1902 roku Freud otrzymał z rąk cesarza <a href="/wiki/Franciszek_J%C3%B3zef_I" title="Franciszek Józef I">Franciszka Józefa</a> tytuł profesora nadzwyczajnego. Nadanie tego tytułu było systematycznie odkładane – było to przyczyną wielu zmartwień (o czym wielokrotnie wspomina w <i>Objaśnianiu marzeń sennych</i>). Jedną z przyczyn tego opóźnienia było żydowskie pochodzenie aspirującego do profesury. Biegu sprawie nadała dopiero interwencja pacjentki Freuda, baronowej <a href="/w/index.php?title=Maria_Ferstel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maria Ferstel (strona nie istnieje)">Marii Ferstel</a>. W tym samym roku za namową <a href="/wiki/Wilhelm_Stekel" title="Wilhelm Stekel">Wilhelma Stekla</a> powstało <a href="/wiki/%C5%9Arodowe_Towarzystwo_Psychologiczne" title="Środowe Towarzystwo Psychologiczne">Środowe Towarzystwo Psychologiczne</a> – grupa osób spotykających się raz w tygodniu i dyskutujących na temat psychoanalizy. Początkowo w spotkaniach tych uczestniczyły cztery osoby. Z grupy tej narodziło się później <a href="/wiki/Wiede%C5%84skie_Towarzystwo_Psychoanalityczne" title="Wiedeńskie Towarzystwo Psychoanalityczne">Wiedeńskie Towarzystwo Psychoanalityczne</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Freud_a_Wilhelm_Fliess">Freud a Wilhelm Fliess</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Freud a Wilhelm Fliess" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Freud a Wilhelm Fliess"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W 1887 roku Sigmund Freud nawiązał znajomość z <a href="/wiki/Wilhelm_Flie%C3%9F" title="Wilhelm Fließ">Wilhelmem Fliessem</a>, berlińskim lekarzem <a href="/wiki/Otorynolaryngologia" title="Otorynolaryngologia">otorynolaryngologiem</a>. Już w pierwszym liście wysłanym do Fliessa (24 listopada 1887) Freud wyznaje: „Wprawdzie piszę ten list w konkretnej sprawie, muszę jednak zacząć od wyznania, że mam nadzieję na podtrzymywanie kontaktów z Panem i że zrobił Pan na mnie wielkie wrażenie, w ten sposób zaś łatwo mógłbym ulec pokusie, by powiedzieć Panu, wśród jak ważnych mężów muszę Pana postawić”<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18">[18]</a></sup>. Fliess był w owym czasie nie tylko najbliższym przyjacielem Freuda, więcej – był jego zaufanym korespondentem. W listach wysyłanych nieomal codziennie, a czasem dwa razy dziennie, Freud i Fliess dzielili się swymi odkryciami, hipotezami i planami. Wiele pomysłów Freuda powstało właśnie dzięki Fliessowi – Freud nie omieszkał włączyć ich do pisanych w owym czasie prac, między innymi do <i>Objaśniania marzeń sennych</i>. </p><p>Siłę ich przyjaźni wyjaśnić można nie tylko podobieństwem losu – w owym czasie, czyli w latach dziewięćdziesiątych XIX wieku, obaj żyli w przeświadczeniu, że są zapoznanymi geniuszami, obaj pracowali nad swymi głównymi dziełami – obu połączyło bowiem to samo pragnienie: wychodząc od medycyny, fizjologii, neurologii, pragnęli uogólnić swe doświadczenia i na tej podstawie stworzyć system filozoficzny. Pragnieniom tym daje wyraz Freud w liście z 1 stycznia 1896 roku: „Widzę, jak na okrężnych drogach medycyny zdobywasz swój najpierwszy ideał – zaczynasz rozumieć człowieka jako fizjolog, tak jak ja karmię się tajemną nadzieją, że idąc tą samą drogą, zbliżę się do mego celu początkowego, do filozofii. Albowiem tego pierwotnie chciałem, w owym czasie, gdy jeszcze nie wiedziałem tak całkiem jasno, po co przyszedłem na świat”<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19">[19]</a></sup>. </p><p>Zażyłość tę przerwało w końcu oskarżenie rzucone przez Fliessa, który stwierdził, że Freud przekazał jego spostrzeżenia naukowe (chodziło o koncepcje pierwotnego <a href="/wiki/Biseksualizm" class="mw-redirect" title="Biseksualizm">biseksualizmu</a> człowieka) innemu naukowcowi, psychologowi <a href="/wiki/Hermann_Swoboda" title="Hermann Swoboda">Hermannowi Swobodzie</a>, ten zaś nie dość, że podzielił się tymi odkryciami ze swym przyjacielem, <a href="/wiki/Otto_Weininger" title="Otto Weininger">Otto Weiningerem</a>, który przemycił je do swego dzieła <i>Płeć i charakter</i>, to jeszcze wykorzystał je w swojej pracy badawczej. Chcąc udowodnić publicznie, że ma rację, Fliess opublikował prywatną korespondencję z Freudem. W rezultacie skandalu, jaki wówczas wybuchł, doszło do zerwania przyjaźni Freuda z Fliessem. Tym samym Freud stracił nie tylko powiernika, lecz także ważne źródło nowych pomysłów, pierwszego czytelnika, redaktora i życzliwego krytyka swych rękopisów. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Freud_a_Jung">Freud a Jung</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Freud a Jung" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Freud a Jung"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>3 marca 1907 <a href="/wiki/Carl_Gustav_Jung" title="Carl Gustav Jung">Carl Gustav Jung</a>, uczeń i asystent <a href="/wiki/Eugen_Bleuler" title="Eugen Bleuler">Eugena Bleulera</a> w <a href="/wiki/Klinika_Psychiatrii_Uniwersytetu_Zuryskiego" title="Klinika Psychiatrii Uniwersytetu Zuryskiego">Klinice Psychiatrii Uniwersytetu Zuryskiego</a>, przybył do Wiednia, aby spotkać się z Freudem. Korespondowali ze sobą już wcześniej – pierwszy list Freuda do Junga datowany jest na 11 kwietnia 1906 roku: Freud donosi, że kupił sobie opublikowane właśnie <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Carla_Gustava_Junga" title="Dzieła Carla Gustava Junga">Diagnostische Assoziationsstudien</a></i><sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20">[20]</a></sup>. Po trzynastogodzinnej rozmowie Jung został uczniem Freuda. Jung wspominał później, że rozmowa ta nie usunęła wielu wątpliwości związanych z pracami teoretycznymi Freuda; jego sprzeciw budziły zwłaszcza kwestie znaczenia życia seksualnego. </p><p>Freudowi bardzo zależało na tym, by Jung, który pracował w renomowanej klinice zuryskiej i był profesorem uniwersyteckim – w przeciwieństwie do Freuda, profesora tytularnego, który zajmował się wówczas już tylko praktyką prywatną – wprowadził psychoanalizę do świata medycznego, a tym samym pomógł w oficjalnym uznaniu jej za metodę terapeutyczną. Jeśli o to chodzi, Jung miał duże możliwości – był asystentem <a href="/wiki/Eugen_Bleuler" title="Eugen Bleuler">Eugena Bleulera</a>, wybitnego psychiatry cieszącego się sławą i autorytetem. Bleuler, który był pod wielkim wrażeniem teorii psychoanalitycznych, w niemałej mierze przyczynił się do zrozumienia w tej perspektywie <a href="/wiki/Autyzm_schizofreniczny" title="Autyzm schizofreniczny">autyzmu</a> i <a href="/wiki/Ambiwalencja" title="Ambiwalencja">ambiwalencji</a>. Idee Freuda poznał już w roku 1901, gdy Carl Gustav Jung wygłosił dla lekarzy kliniki Burghölzli referat poświęcony <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Die Traumdeutung</a></i> Sigmunda Freuda. </p><p>W Jungu Freud widział swego następcę – publicznie mówił o nim jako o „księciu koronnym i następcy tronu”. Jednakże po publikacji w 1912 roku pracy Junga <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Carla_Gustava_Junga" title="Dzieła Carla Gustava Junga">Wandlungen und Symbole der Libido</a></i> początkowa wielka przyjaźń uległa gwałtownemu ochłodzeniu, a wreszcie została zerwana. Sprawa rozbiła się o problem <a href="/wiki/Libido" title="Libido">libido</a>, traktowanego przez Freuda po prostu jako popęd seksualny, przez Junga zaś jako (zdolna do przyjmowania różnych form wyrazu) energia psychiczna w ogóle; przedmiotem sporu była też kwestia kazirodztwa, w którym Jung, przede wszystkim widział niebezpieczeństwo w rodzaju regresji aseksualnej do stanu błogości dziecka powróconego na łono matki, mając na celu ucieczkę od niezależnej świadomości<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21">[21]</a></sup>, Freud zaś widział jedynie akt seksualny będący spełnieniem tendencji kazirodczych dążących do osiągnięcia stanu zjednoczenia podmiotu z pierwotnym obiektem seksualnym (najczęściej – z matką w wypadku mężczyzny lub ojcem w wypadku kobiety); biorąc pod uwagę kontekst oraz gwałtowny charakter tej długiej, prowadzonej w formie korespondencyjnej dyskusji, trudno nie ulec jednak wrażeniu, że były to tylko preteksty. Przyczyną zerwania był bowiem znacznie poważniejszy problem stosunku do interpretowanego psychologicznie zjawiska religijności. Jung pisze: „Freud nie był w stanie uznać niczego, co wykraczało poza horyzont jego naukowego materializmu (...) Nie udało mi się dowieść mu, że jego stanowisko opiera się na uprzedzeniach, że jest nienaukowe i że jego ujęcie religii opiera się na powziętych z góry sądach. Freud (...) uważał nawet, że jego doktryna o wyparciach seksualnych (...) powinna zostać zrekompensowana za sprawą wyniesienia teorii seksualnej do rangi dogmatu”<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22">[22]</a></sup>. We <i>Wstępie do psychoanalizy</i> Freud mówi o Jungu jako o osobie, która <i>przestała być psychoanalitykiem, a stara się być prorokiem</i>, Jung natomiast w trakcie <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Carla_Gustava_Junga" title="Dzieła Carla Gustava Junga">Wykładów tavistockich</a></i> stawia diagnozę o <a href="/wiki/Schizofrenia" title="Schizofrenia">schizofrenii</a> swojego wcześniejszego mistrza<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23">[23]</a></sup>. List, w którym na życzenie Freuda Jung zrywa przyjaźń – list zakończony szekspirowskim „reszta jest milczeniem” – uchodzi za jeden z najsłynniejszych listów XX wieku<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24">[24]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Narodziny_ruchu_psychoanalitycznego">Narodziny ruchu psychoanalitycznego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Narodziny ruchu psychoanalitycznego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Narodziny ruchu psychoanalitycznego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Psychoanalitic_Congress.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Psychoanalitic_Congress.jpg/300px-Psychoanalitic_Congress.jpg" decoding="async" width="300" height="235" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Psychoanalitic_Congress.jpg/450px-Psychoanalitic_Congress.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/Psychoanalitic_Congress.jpg/600px-Psychoanalitic_Congress.jpg 2x" data-file-width="3382" data-file-height="2649" /></a><figcaption>Zdjęcie uczestników Międzynarodowego Kongresu Psychoanalitycznego w Weimarze, 21 września 1911</figcaption></figure> <p>Niezależnie od tego, jak bardzo ucierpiał ruch psychoanalityczny w wypadku tej schizmy oraz następnych (w 1911 roku <a href="/wiki/Alfred_Adler" title="Alfred Adler">Alfred Adler</a>, współpracujący z Freudem już od 1902 roku, odrzuciwszy teorię libido, stworzył własną szkołę), można powiedzieć, że w latach po zakończeniu I wojny światowej psychoanaliza nie była już tylko „wiedeńską nowinką” o znaczeniu lokalnym czy choćby tylko europejskim – od tej chwili zaczyna się jej światowy rozwój, stymulowany przez wiele czasopism psychoanalitycznych („Jahrbuch fur psychoanalytische und psychopathologische Forschungen”, „Imago”, „Jahrbuch fur Psychoanalyse”) oraz wiedeńskie wydawnictwo Internationaler Psychoanalytischer Verlag, w którym zaczęły wychodzić pierwsze „dzieła zebrane” Freuda (<i>Gesammelte Schriften</i>). </p><p>W 1908 roku teorie Freuda na temat <a href="/wiki/Zaburzenia_nerwicowe" title="Zaburzenia nerwicowe">nerwic</a> były już na tyle znane, że zwołano pierwszy międzynarodowy kongres psychoanalityczny w <a href="/wiki/Salzburg" title="Salzburg">Salzburgu</a>, w którym uczestniczył jako gość honorowy<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25">[25]</a></sup>. W 1910 roku powstało <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowe_Towarzystwo_Psychoanalityczne" title="Międzynarodowe Towarzystwo Psychoanalityczne">Międzynarodowe Towarzystwo Psychoanalityczne</a>, którego pierwszym prezesem został Carl Gustav Jung. W 1911 roku do ruchu psychoanalitycznego przystąpiła znana pisarka, <a href="/wiki/Lou_Andreas-Salom%C3%A9" title="Lou Andreas-Salomé">Lou Andreas-Salomé</a>. </p><p>W 1909 roku na zaproszenie <a href="/wiki/G._Stanley_Hall" title="G. Stanley Hall">G. Stanleya Halla</a> Freud w towarzystwie <a href="/wiki/Carl_Gustav_Jung" title="Carl Gustav Jung">Junga</a> i <a href="/wiki/S%C3%A1ndor_Ferenczi" title="Sándor Ferenczi">Ferencziego</a> pojechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie on oraz Jung mieli odebrać tytuły <i>doctor honoris causa</i> <a href="/w/index.php?title=Clark_University_of_Worcester&action=edit&redlink=1" class="new" title="Clark University of Worcester (strona nie istnieje)">Clark University of Worcester</a> w <a href="/wiki/Massachusetts" title="Massachusetts">Massachusetts</a>. W tym czasie większość lekarzy zarówno w Europie, jak i w USA uważało, że choroby nerwowe są degeneracją mózgu i że niewiele można zrobić poza dietą, ćwiczeniami, odpoczynkiem i masażem. Ale wzrastała też świadomość, że umysł może wpływać na funkcje ciała. Freud wygłosił wówczas cykl wykładów, które zostały zebrane i opublikowane pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Über Psychoanalyse</a></i> (1910) (<i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">O psychoanalizie pięć odczytów wygłoszonych na uroczystość jubileuszu założenia Clark University</a></i>). Spotkał tam wiele znanych osób ówczesnego świata nauki, między innymi <a href="/wiki/William_James" title="William James">Williama Jamesa</a>. Carl Gustav Jung wspomina: „Była to wielce znamienna konferencja, ponieważ profesor Freud po raz pierwszy zetknął się bezpośrednio z Ameryką. Po raz pierwszy oficjalnie uznano istnienie psychoanalizy – znaczyło to dlań bardzo dużo, w Europie cieszył się bowiem żałośnie marnym uznaniem [...] Ponieważ był to nasz pierwszy pobyt w Ameryce, wszystko wydawało się nam obce; mieliśmy uczucie, że nie przemawiamy tym samym językiem intelektualnym, co nasi amerykańscy koledzy”<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26">[26]</a></sup>. Jednak najważniejszą osobą jaką spotkał Freud w USA był James Jackson Putnam, profesor neurologii na Harvardzie, który zaczął propagować poglądy Freuda zwłaszcza w przypadkach medycznych, które uważano za nieuleczalne. Mimo że Freud nie cenił Stanów Zjednoczonych z uwagi na bardzo zakorzenionego tam ducha <a href="/wiki/Pragmatyzm" title="Pragmatyzm">pragmatyzmu</a> i <a href="/wiki/Purytanizm" title="Purytanizm">purytanizmu</a>, jego poglądy wywarły wielkie wrażenie i zapoczątkowały żywiołowy rozwój psychoanalizy w tym kraju. To właśnie ów tak przez Freuda nielubiany amerykański pragmatyzm sprawił, że psychoanaliza stała się w USA dyscypliną stosowaną na masową skalę i przeżyła rozkwit, jaki w Europie nigdy nie stał się jej udziałem. Z drugiej strony, umasowienie psychoanalizy na kontynencie amerykańskim siłą rzeczy doprowadziło do spłaszczenia jej zawartości intelektualnej. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ostatnie_lata">Ostatnie lata</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Ostatnie lata" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ostatnie lata"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W latach dwudziestych spotkała Freuda seria nieszczęść: zmarła jego córka Sophie oraz wnuczek (to właśnie jego zabawę w <i>fort-da</i> opisał Freud w <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Poza zasadą przyjemności</a></i>). Twierdził wówczas, że już nic nie ma znaczenia, pierwszy raz popadł w depresję. W lutym 1923 roku Freud odkrył mały guzek po prawej stronie jamy ustnej. Sześć miesięcy później został on usunięty przez <a href="/w/index.php?title=Hans_Pichler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hans Pichler (strona nie istnieje)">Hansa Pichlera</a>. Później został poddany jeszcze 32 operacjom wykonanym przez <a href="/wiki/Max_Schur" title="Max Schur">Maxa Schura</a>. Z tego powodu był zmuszony do noszenia protezy, którą zwał <i>monstrum</i>, bardzo utrudniającej mu mówienie. Jakiejś pacjentce, która go zapytała, jak się czuje, odpowiedział: <i>To jak się czuje osiemdziesięcioletni człowiek, nie jest tematem do rozmowy</i>. Nowotwór jamy ustnej w końcu stał się przyczyną śmierci Freuda. </p><p>Freud przez całe życie uważał, że nie został dostatecznie doceniony przez współczesnych. I rzeczywiście – otrzymał tylko jedno wyróżnienie – w 1930 roku miasto <a href="/wiki/Frankfurt_nad_Menem" title="Frankfurt nad Menem">Frankfurt nad Menem</a> (za wstawiennictwem <a href="/wiki/Thomas_Mann" title="Thomas Mann">Thomasa Manna</a>) przyznało Freudowi prestiżową Nagrodę Literacką im. Goethego; paradoksalnie, ponieważ była to nagroda literacka, uhonorowano w ten sposób literackie zasługi Freuda, nie naukowe. „Nie rozpieszczały mnie publiczne nagrody” – pisał Freud w liście do dra Alphonse’a Paqueta, sekretarza komitetu nagrody – „toteż przyzwyczaiłem się do myśli, że mogę się bez nich obyć. Nie mogę jednak zaprzeczyć, że bardzo mnie ucieszył fakt, iż miasto Frankfurt przyznało mi Nagrodę im. Goethego. Jest w tym coś, co szczególnie uskrzydla fantazję, jeden zaś ze statutowych celów tej nagrody sprawia, iż znika poczucie upokorzenia towarzyszące skądinąd takim wyróżnieniom”<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27">[27]</a></sup>. Schorowany Freud nie był w stanie osobiście odebrać wyróżnienia – w jego imieniu uczyniła to Anna Freud, która odczytała też skierowane do uczestników uroczystości przemówienie napisane przez ojca, który, spełniając wolę komitetu, by w jakiś sposób ukazać związki łączące jego dzieło z dziełem Goethego, pisał: „Nie wydaje mi się, by Goethe – w przeciwieństwie do jakże wielu nam współczesnych – odrzucił psychoanalizę w nieprzyjaznym geście. On sam zbliżył się do niej pod niejednym względem, albowiem odkrył niejedno z tego, co udało się nam tymczasem potwierdzić, niektóre zaś nasze ujęcia ściągające na nasze głowy tak wiele krytyki i szyderstw, Goethe wyznawał jako oczywiste. A zatem na przykład zdawał sobie sprawę z niezrównanej siły pierwszych afektowych związków synów ludzkich... W zapewne najwznioślejszym swym utworze, w <i>Ifigenii</i>, Goethe przedstawił nam wzruszający przykład odpokutowania, uwolnienia cierpiącej duszy od brzemienia winy – <i>katharsis</i> ta dokonała się za sprawą namiętnego wybuchu uczuć pod kojącym wpływem miłosnej empatii”<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28">[28]</a></sup>. </p><p>W 1932 roku Freud wymienił korespondencję z <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Albertem Einsteinem</a> na temat kultury i wojny. (<i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Dlaczego wojna?</a></i> – 1933). Wyraził w niej pesymistyczny stosunek do natury ludzkiej i przyszłości ludzkości. A chociaż w swych refleksjach nad naturą ludzką bardzo często odwoływał się do <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charlesa Darwina</a>, dając w ten sposób całkiem jasno do zrozumienia, że traktuje człowieka jako zwierzę, któremu udało się stworzyć kulturę, tym razem, mówiąc o używaniu przez człowieka siły, pozbawiał wszystkich złudzeń i siebie, i adresata swych słów, pisał zatem: „Konflikty interesów wśród ludzi rozstrzygane są zatem zasadniczo przez użycie przemocy. Z tym samym mamy do czynienia w całym królestwie zwierząt, z którego człowiek nie powinien się wykluczać; jeśli jednak chodzi o ludzi, mają oni do czynienia dodatkowo z konfliktami poglądów sięgającymi samych szczytów abstrakcji i – wydawałoby się – wymagającymi innej techniki rozstrzygania. Ale komplikacja ta pojawiła się dopiero później. Początkowo w małej hordzie ludzkiej siła mięśni decydowała o tym, do kogo coś będzie należało, czy też czyja wola zostanie spełniona. Siła mięśni została wzmocniona, a wkrótce też zastąpiona możliwością wykorzystania narzędzi; zwycięża ten, kto posiada lepsze rodzaje broni, czy też używa ich w bardziej przemyślny sposób”<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29">[29]</a></sup>. </p><p>Bardzo szybko dane mu było się przekonać, że się nie mylił. Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 roku została bardzo ograniczona i podporządkowana aparatowi partyjnemu działalność psychoanalityczna na terenie Niemiec. W 1938 roku po <a href="/wiki/Anschluss" title="Anschluss">aneksji Austrii przez Niemcy</a> Freud musiał uciekać z Wiednia. Było to możliwe dopiero po interwencji <a href="/wiki/William_Bullitt" title="William Bullitt">Williama Bullitta</a>, dyplomaty amerykańskiego, z pomocą <a href="/wiki/Max_Schur" title="Max Schur">Maxa Schura</a> i po okupie zapłaconym przez <a href="/wiki/Maria_Bonaparte" title="Maria Bonaparte">Marię Bonaparte</a>. Wcześniej był zmuszony podpisać oświadczenie, że władze niemieckie, a w szczególności gestapo, traktowały go z należnym szacunkiem jako uczonego o sławie światowej. Freud zgodził się pod jednym warunkiem, że wolno będzie mu pod podpisem dodać jedno zdanie. Oficer nie wyraził sprzeciwu i profesor napisał: „Z całego serca mogę polecić usługi gestapo każdemu”. 3 czerwca 1938 roku <a href="/wiki/Orient_Express" title="Orient Express">Orient Expressem</a> opuszcza na zawsze Wiedeń. 5 czerwca zatrzymuje się na krótko w Paryżu, następnie wyrusza do Londynu. Po przybyciu do Londynu zamieszkał w mieszkaniu przy Maresfield Gardens nr 20 (obecnie muzeum Freuda). Tutaj pracował nad swoimi ostatnimi dziełami: <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Zarys psychoanalizy</a></i> (dzieło niedokończone) i <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna</a></i> (1939). Cztery siostry Freuda: Rosa, Mitzi, Dolfi oraz Paula zginęły w <a href="/wiki/Ob%C3%B3z_koncentracyjny" title="Obóz koncentracyjny">obozach koncentracyjnych</a>. O wybuchu II wojny światowej Freud dowiedział się z radia. </p><p>Nowotwór jamy ustnej był przyczyną cierpienia. 21 września 1939 roku Freud powiedział do swojego przyjaciela Maxa Schura: „Obiecał mi pan, że nie opuści mnie, kiedy przyjdzie ten moment. Teraz jest to tylko torturą i to już nie ma sensu”. Po chwili dodał: „Porozmawiaj o tym z Anną, a jeżeli ona uważa, że jest to słuszne, skończymy z tym”. Następnie zaaplikowano Freudowi trzy zastrzyki, z trzech centygramów morfiny. Po dwóch dniach śpiączki, 23 września 1939 roku o godzinie 3 nad ranem Freud zmarł. Jego ciało zostało skremowane w krematorium Golder’s Green. Prochy złożono do urny, którą otrzymał od swej wielbicielki i protektorki Marii Bonaparte. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Stan_zdrowia">Stan zdrowia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Stan zdrowia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stan zdrowia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Freud zaczął <a href="/wiki/Palenie" title="Palenie">palić</a> <a href="/wiki/Tyto%C5%84_(produkt)" class="mw-redirect" title="Tytoń (produkt)">tytoń</a> w wieku 24 lat; początkowo palił <a href="/wiki/Papieros" title="Papieros">papierosy</a>, później stał się palaczem <a href="/wiki/Cygaro" title="Cygaro">cygar</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30">[30]</a></sup>. </p><p>Freud chorował na migrenę przez większość swojego życia, zwłaszcza pomiędzy 1880–1900. 17 maja 1885 napisał do swojej żony Marty Bernays: „Męczy mnie migrena, już trzeci atak w tym tygodniu, chociaż poza tym moje zdrowie jest w najlepszym stanie; wydaje mi się, że to po sosie tatarskim. Wziąłem trochę kokainy, i zaobserwowałem, że migrena natychmiast przeszła”<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2022-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Freud często wspomina o migrenach, zwłaszcza w dyskusjach z Wilhelmem Fliessem, który sam był chory na migrenę. Freud klasyfikował swoje migreny na trzy typy i był w stanie obserwować początkowe objawy<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2022-10">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dorobek_naukowy">Dorobek naukowy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Dorobek naukowy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dorobek naukowy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Psychoanaliza" title="Psychoanaliza">Psychoanaliza</a>.</i></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Życie_seksualne"><span id=".C5.BBycie_seksualne"></span>Życie seksualne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Życie seksualne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Życie seksualne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Problematyka seksualności człowieka oraz jej związków z życiem psychicznym człowieka wchodziła w zakres zainteresowań Sigmunda Freuda niemal od początku jego praktyki lekarskiej. Sam wspomina, że wielu starszych i bardziej doświadczonych lekarzy w osobistych rozmowach określało rolę czynnika seksualnego jako kluczową w etiologii nerwic, a przywrócenie normalnego życia seksualnego chorego uważali za niezbędne. Jednakże żaden z nich nie ujmował tych spostrzeżeń w swoich publikacjach. W 1905 opublikował <i><a href="/w/index.php?title=Trzy_rozprawy_z_teorii_seksualnej&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trzy rozprawy z teorii seksualnej (strona nie istnieje)">Trzy rozprawy z teorii seksualnej</a></i>, w którym zawarł teoretyczne opracowanie zagadnień rozwoju seksualnego. Życie seksualne (które odróżniał od życia genitalnego) wywiódł z okresu najwcześniejszego dzieciństwa, w którym doświadczanie satysfakcji rozwijało się w oparciu o zaspokojenie potrzeby biologicznej: przyjmowanie pokarmu – <a href="/wiki/Faza_oralna" title="Faza oralna">faza oralna</a>, wypróżnianie – <a href="/wiki/Faza_analna" title="Faza analna">faza analna</a>. W świetle psychoanalizy szczytowym osiągnięciem dziecięcej seksualności jest <a href="/wiki/Faza_falliczna" title="Faza falliczna">faza falliczna</a>. Seksualność dziecięca, z uwagi na rozziew między doświadczaniem satysfakcji a brakiem możliwości pełnego aktu seksualnego jest perwersyjna (polimorficzna perwersyjność dziecka). W dorosłym życiu płciowym satysfakcja związana z poszczególnymi <a href="/wiki/Strefy_erogenne" title="Strefy erogenne">strefami erogennymi</a> będzie służyła przygotowaniu do pełnego aktu płciowego. Zaburzenie pojawia się w momencie gdy sam akt przygotowawczy zajmuje miejsce aktu końcowego, czyli satysfakcja płynąca z danej strefy erogennej jest celem samym w sobie, a nie etapem przygotowawczym do stosunku płciowego. Przyczyny zaburzeń nerwicowych Freud upatrywał w <a href="/wiki/Fiksacja" title="Fiksacja">utrwaleniu</a> dziecka na danej fazie rozwoju <a href="/wiki/Libido" title="Libido">libido</a> na skutek doświadczania nadmiernej rozkoszy w dzieciństwie. Nerwica ma być właśnie wyrazem tych <i>ex definitione</i> perwersyjnych dążeń, które uległy <a href="/wiki/Wyparcie" title="Wyparcie">wyparciu</a>. Pod koniec swojego życia Freud wysłał list do matki homoseksualisty<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31">[31]</a></sup>, w którym zrewidował swoje poglądy na temat homoseksualizmu, między innymi wyjaśniając, że nie jest to choroba i nie podlega leczeniu. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ontogeneza_i_filogeneza">Ontogeneza i filogeneza</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Ontogeneza i filogeneza" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ontogeneza i filogeneza"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W latach 1912–1913 Freud opublikował <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Totem i Tabu. Kilka zgodności w życiu psychicznym dzikich i neurotyków</a></i>. Praca ta zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ Freud – na podstawie badań <a href="/wiki/James_George_Frazer" title="James George Frazer">Jamesa George’a Frazera</a> nad zjawiskami <a href="/wiki/Totem_(psychologia)" title="Totem (psychologia)">totemizmu</a> i <a href="/wiki/Tabu" title="Tabu">tabu</a> – podjął w niej próbę zastosowania teorii psychoanalizy na temat okresu dzieciństwa i dojrzewania indywiduum do dzieciństwa i dojrzewania rodzaju ludzkiego jako takiego. Badając dzieje instytucji tabu i totemizmu na podstawie resztek tych zjawisk zachowanych w folklorze, religii, moralności oraz instytucjach społecznych, Freud pokazuje, w jaki sposób religię można by ująć jako <a href="/wiki/Zaburzenia_obsesyjno-kompulsyjne" title="Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne">nerwicę natręctw</a>, a w człowieku pierwotnym dostrzec prototyp współczesnego neurotyka. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Totem i Tabu</a></i> miało być swego rodzaju ripostą na wywody Carla Gustava Junga opublikowane rok wcześniej w <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Carla_Gustava_Junga" title="Dzieła Carla Gustava Junga">Symbole der Wandlung</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pisma_metapsychologiczne">Pisma metapsychologiczne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Pisma metapsychologiczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pisma metapsychologiczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W latach 1914–1915 został opublikowany cykl pism teoretycznych: <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Przypomnienie, powtarzanie, przepracowanie</a></i>, <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Próba wprowadzenia pojęcia narcyzmu</a></i>, <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Nieświadomość</a></i>, <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Wyparcie</a></i> <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Popędy i ich losy</a></i>. W 1917 roku ukazuje się jedno z najbardziej znanych dzieł Freuda <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Wstęp do psychoanalizy</a></i>, które zawiera wykłady z lat 1915–1917 dla „lekarzy i laików obojga płci”. Wykłady te uzupełnia opublikowany w 1933 roku, lecz na skutek trudności w mówieniu już nie wygłoszony – <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Nowy cykl wykładów ze wstępu do psychoanalizy</a></i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoria_popędów"><span id="Teoria_pop.C4.99d.C3.B3w"></span>Teoria popędów</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Teoria popędów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria popędów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na początku lat dwudziestych XX wieku Freud dokonał nowej interpretacji funkcjonowania aparatu psychicznego. Twórca psychoanalizy, który początkowo zajmował się kwestiami ściśle klinicznymi, zaczął uogólniać swą teorię, zajmując się problematyką <a href="/wiki/Pop%C4%99d_(psychoanaliza)" title="Popęd (psychoanaliza)">popędów</a> podstawowych: popęd <a href="/wiki/Libido" title="Libido">libido</a> (erotyczny, <a href="/wiki/Eros_(psychoanaliza)" title="Eros (psychoanaliza)">Eros</a>) oraz popęd śmierci (destrukcji, <a href="/wiki/Tanatos_(psychoanaliza)" title="Tanatos (psychoanaliza)">Tanatos</a>). Wcześniej Freud negował istnienie popędów podstawowych. Rewizja poglądów na ten temat mogła mieć związek ze współpracą, w latach 1920–1923, z młodym psychiatrą <a href="/wiki/Wilhelm_Reich" title="Wilhelm Reich">Wilhelmem Reichem</a>. Później Reich przypisywał sobie ogłoszoną przez Freuda teorię popędów podstawowych<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32">[32]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Dwie_topiki_aparatu_psychicznego">Dwie topiki aparatu psychicznego</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Dwie topiki aparatu psychicznego" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dwie topiki aparatu psychicznego"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W pierwszej topice Freud odróżnił <a href="/wiki/%C5%9Awiadomo%C5%9B%C4%87" title="Świadomość">świadomość</a> od znacznie bardziej obszernej i wpływowej <a href="/wiki/Nie%C5%9Bwiadomo%C5%9B%C4%87_(psychoanaliza)" title="Nieświadomość (psychoanaliza)">nieświadomości</a>, przedstawiając, w jaki sposób ta druga wpływa na tę pierwszą. W drugiej topice, zawartej przede wszystkim w pracy pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">„Ja” i „to”</a></i> (1923) Freud po raz pierwszy przedstawił teorię <a href="/wiki/Id" title="Id">„tego”</a> (<i>id</i>), <a href="/wiki/Ego" title="Ego">„ja”</a> (<i>ego</i>) i <a href="/wiki/Superego" title="Superego">„nad-ja”</a> (<i>superego</i>): </p> <ul><li><a href="/wiki/Id" title="Id">„to”</a> zajęło tu miejsce, jakie wcześniej przysługiwało nieświadomości; Freud przedstawił je jako popędowy element <i>psyche</i>, jako instancję nie znającą negacji, czasu ani sprzeczności (zob. <a href="/wiki/Proces_pierwotny" title="Proces pierwotny">proces pierwotny</a>); tym samym Freud opisał tę strukturę psychiczną, w której zakorzenione są popędy (na przykład popęd głodu i seksualny), potrzeby i afekty (nienawiść, zawiść, zaufanie, miłość). Popędy, potrzeby i afekty są też wzorami („organami” psychicznymi), za pomocą których postrzegamy w znacznej mierze mimowolnie (nieświadomie), oddając im kierownictwo naszego działania;</li> <li><a href="/wiki/Ego" title="Ego">„ja”</a> to instancja znajdująca się na pograniczu <a href="/wiki/Id" title="Id">„tego”</a> – „ja” za pomocą myślenia krytycznego i norm racjonalnych, wartości i elementów światopoglądu pośredniczy „pomiędzy roszczeniami <a href="/wiki/Id" title="Id">tego</a> oraz środowiskiem społecznym, zmierzając do celu, jakim jest konstruktywne rozwiązywanie konfliktów psychicznych i społecznych”;</li> <li><a href="/wiki/Superego" title="Superego">„nad-ja”</a> to ta struktura psychiczna, w której zakorzenione są normy postępowania zinternalizowane za sprawą środowiska wychowawczego, ideały, role i obrazy świata. „Nad-ja” rządzące się zasadą powinności, posłuszeństwa cenzuruje treść „tego”, zgodnie z normami społecznymi wprowadzonymi przez otoczenie w procesie <a href="/wiki/Socjalizacja" title="Socjalizacja">socjalizacji</a>. Konflikt między „tym” a „nad-ja” stanowi źródło psychopatologii.</li></ul> <p>W 1920 roku Freud opublikował <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Poza zasadą przyjemności</a></i> – w pracy tej rozważał problematykę pozornej sprzeczności istnienia objawów nerwicowych i przymusu powtarzania z dążeniem organizmu do przyjemności. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Freud_a_religia">Freud a religia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Freud a religia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Freud a religia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Freudowska krytyka religii powstała już w czasie, gdy pracował nad powołaniem do życia systemu psychoanalizy. Sam Freud określał się mianem <a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateisty</a>, twierdząc, iż jest „wrogiem religii we wszelkiej postaci”. Tym samym jako krytyk religii wpisał się w tradycję sięgającą <a href="/wiki/Ludwig_Feuerbach" title="Ludwig Feuerbach">Ludwiga Feuerbacha</a> (którego tezy uważał za fundament filozoficzny swej doktryny). </p><p>Hipotezy filozoficzne <a href="/wiki/Ludwig_Feuerbach" title="Ludwig Feuerbach">Feuerbacha</a> i społeczne <a href="/wiki/Karl_Marx" title="Karl Marx">Marksa</a> Freud uzupełnił argumentami psychologicznymi, uznając, iż religia to nerwica natręctw. Freud powołał się tu na perspektywę <a href="/wiki/Antropologia" title="Antropologia">antropologiczną</a>, <a href="/wiki/Ontogeneza" title="Ontogeneza">ontogenetyczną</a> i <a href="/wiki/Etnologia" title="Etnologia">etnologiczną</a>: </p> <ul><li>argument antropologiczny definiuje religię jako infantylną postawę obrony przed ludzką słabością: człowiek w postaci Boga dokonał personifikacji sił natury i wyniósł je na wyżyny chroniących potęg;</li> <li>argument ontogenetyczny powiada, że ambiwalentna postawa dziecka wobec ojca – którego się lęka i którego kocha – w życiu człowieka dojrzałego kontynuowana jest w postawie wiary religijnej; człowiek, mimo że lęka się boga, przenosi nań postulat obrony przed niebezpieczeństwami; Bóg według Freuda jest: wywyższonym ojcem<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33">[33]</a></sup> (<i>exalted father</i>), przemienieniem ojca (<i>transfiguration of father</i>), podobizną/postacią ojca (<i>likeness of father</i>), sublimacją ojca (<i>sublimation of father</i>), surogatem (obiektem zastępczym) ojca (<i>surrogate of father</i>), substytutem ojca (<i>substitute of father</i>), kopią/imitacją ojca (<i>copy of father</i>); Bóg tak naprawdę jest ojcem (Bóg jest to nikt inny jak własny ojciec – <i>God really is the father</i>)<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34">[34]</a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35">[35]</a></sup>;</li> <li>argument etnologiczny nawiązuje do postawy dziecka wobec ojca; Freud zaczyna swe rozumowanie od przywołania zjawiska „hordy pierwotnej” (w nawiązaniu do Darwina), której ojciec jako despota absolutny cieszył się u swych synów czcią, choć zarazem nienawidzili go. Powodowani nienawiścią, synowie wspólnie zamordowali ojca, by posiąść jego kobiety (<a href="/wiki/Kompleks_Edypa" title="Kompleks Edypa">kompleks Edypa</a>), po czym postanowili, że odtąd czyn taki będzie zakazany, że można będzie brać za żony jedynie kobiety należące do innych plemion (<a href="/wiki/Egzogamia" title="Egzogamia">egzogamia</a>), i że w celu upamiętnienia owego krwawego czynu odtąd obchodzona będzie na jego pamiątkę uczta <a href="/wiki/Totem_(religia)" title="Totem (religia)">totemiczna</a>. W ten sposób świadomość winy, nękająca całą ludzkość (<a href="/wiki/Grzech_pierworodny" title="Grzech pierworodny">grzech pierworodny</a>), stała się zalążkiem organizacji społecznej, religii oraz ograniczeń moralnych.</li></ul> <p>W 1927 roku ogłosił Freud – ujętą w tak lubianą formę dialogu z „bezstronnym rozmówcą” – pracę pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Przyszłość pewnego złudzenia</a></i> traktującą o religii. Jak sugeruje sam tytuł, religię potraktował jako złudzenie, które pełni trzy funkcje: 1. godzi człowieka z okropnościami natury; 2. jedna go z okrucieństwem losu, 3. rekompensuje mu cierpienia i wyrzeczenia, jakie nakłada nań konieczność życia z innymi w systemie kultury. Tym samym Freud nawiązał do wysuniętej już przez <a href="/wiki/Arthur_Schopenhauer" title="Arthur Schopenhauer">Arthura Schopenhauera</a> koncepcji religii jako <a href="/wiki/Medycyna_paliatywna" title="Medycyna paliatywna">paliatywu</a> i tak pisał w finale <i>Przyszłości pewnego złudzenia</i>: „rozpoczynanie naszego przedsięwzięcia od wyrażania życzenia zlikwidowania religii siłą i za jednym zamachem jest z pewnością nonsensem. Przede wszystkim dlatego, że byłoby to beznadziejne. Człowiek wierzący nie da sobie wydrzeć swej wiary – ani argumentami, ani zakazami. Gdyby jednak miało się to udać w wypadku kilku osób, byłoby to okrucieństwo. Człowiek, który przez dziesiątki lat zażywa środek nasenny, rzecz jasna nie może zasnąć, jeśli ktoś mu go odbierze. To, że skutki pociech religijnych można porównać z oddziaływaniem naturalnego narkotyku, zostało pięknie przedstawione w Ameryce, gdzie – najwyraźniej pod wpływem dominacji kobiet – próbuje się teraz zabrać ludziom wszystkie środki pobudzające, oszałamiające i używki, a gwoli rekompensaty karmi się ich aż do przesytu bojaźnią Bożą”<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36">[36]</a></sup>. </p><p>Wydaje się, że na starość, pod wpływem doświadczenia komunizmu i faszyzmu ten bezpardonowo krytyczny stosunek Freuda do religii nieco jednak zelżał. Gdy w marcu roku 1938 – a zatem już po dojściu <a href="/wiki/Adolf_Hitler" title="Adolf Hitler">Hitlera</a> do władzy, po <a href="/wiki/Anschluss" title="Anschluss">przyłączeniu Austrii</a>, świadom, do czego w końcu doprowadziły reformy w Rosji, schorowany i zgorzkniały Freud przystępował do pisania III części swego eseju pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna</a></i>, nie był już tak bardzo – choć być może jedynie ze względów taktycznych – krytyczny: „Żyjemy w wielce osobliwej epoce. Zdumieni, odkrywamy, że postęp zawarł przymierze z barbarzyństwem. W Rosji Radzieckiej podjęto próbę dźwignięcia ku lepszym formom życia stu milionów uciskanych dotychczas ludzi. Starczyło zuchwałości, by pozbawić ich <i>narkotyku</i> religii, starczyło też mądrości, aby w miarę rozsądnie obdarzyć ich wolnością seksualną, zarazem jednak poddano ich najokropniejszemu przymusowi i pozbawiono wszelkiej swobody myślenia. Z podobną brutalnością wdraża się do porządku i poczucia obowiązku naród włoski. Jeśli więc przynajmniej w przypadku narodu niemieckiego powrót do prehistorycznego prawie barbarzyństwa odbywa się bez równoczesnego nawiązywania do jakiejś postępowej idei, to budzi to w nas uczucie ulgi podobne do tego, jakie towarzyszy pozbyciu się przygniatającej troski. Tak się złożyło, że konserwatywne bądź co bądź demokracje stanęły dziś na straży postępu kulturalnego i, co osobliwe, traf chciał, że akurat instytucja Kościoła katolickiego daje silny odpór rozprzestrzenianiu się owego zagrożenia dla kultury. Kościół – dotychczas bezlitosny przeciwnik swobody myślenia i postępu w poznaniu prawdy! Żyjemy w katolickim kraju pod opieką tego Kościoła, niepewni, jak długo jeszcze możemy na nią liczyć. Dopóki jednak możemy być jej pewni, mamy rzecz jasna skrupuły, gdy chcemy zrobić coś, co siłą rzeczy wzbudziłoby niechęć tej instytucji. Nie chodzi tu o tchórzostwo, lecz o ostrożność; nowy wróg, któremu wzbraniamy się służyć, jest groźniejszy niż dawny, z którym już nauczyliśmy się współżyć”<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37">[37]</a></sup>. </p><p>W ogóle cały ten esej poświęcony <a href="/wiki/Moj%C5%BCesz" title="Mojżesz">Mojżeszowi</a> zasługuje na uwagę nie tylko ze względu na to, że jest to ostatni duży tekst Freuda poświęcony religii – Freud kończył tę pracę już w przeddzień wojny, w Wiedniu zajętym przez nazistów, ostatnie rozdziały napisał już na wygnaniu w Londynie – wydaje się znamienne, że to właśnie w tym czasie zajął się postacią Mojżesza, twórcy <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a>, tego, który wywiódł swój naród z niewoli egipskiej i dał mu miejsce w historii, nadał religię i organizację społeczną, a mimo to musiał znosić ze strony tego właśnie narodu akty niewierności i odstępstwa. Mimo więc, że jest to tekst spełniający wszelkie wymogi naukowości – to wręcz subtelna próba rekonstrukcji przeszłości prehistorycznej na podstawie dostępnych wówczas źródeł – z pewnością pobrzmiewają w nim echa sytuacji osobistej autora, zwłaszcza wtedy, gdy pisał: „Głębsze powody nienawiści do Żydów tkwią w dawno minionych czasach, działają z głębin nieświadomości ludów – jestem przygotowany na to, że zrazu nie będą uchodzić za wiarygodne. Ośmielam się twierdzić, że zazdrość wobec narodu, który podawał się za pierworodne, uprzywilejowane dziecię Boga, przez inne narody do dzisiaj jeszcze nie została przezwyciężona, jakby te inne narody dawały wiarę tym roszczeniom... I wreszcie ostatni w tym szeregu powodów: otóż nie należy zapominać, że wszystkie te narody, które dzisiaj celują w antysemityzmie, przyjęły chrześcijaństwo w już późnych czasach historycznych, często zmuszone do tego siłą. Można by rzec, że wszystkie one są <i>źle ochrzczone</i> i pod cienką warstewką chrystianizmu pozostały takie same, jak ich hołdujący barbarzyńskiemu politeizmowi przodkowie. Nie zdołały przezwyciężyć urazy do nowej, narzuconej im religii, przesunęły ją na inne źródło, z którego spłynęło na nie chrześcijaństwo. Przesunięcie to ułatwił im fakt, że <i>Ewangelie</i> opowiadają historię, dziejącą się wśród Żydów i właściwie traktującą tylko o Żydach. Ich nienawiść do Żydów jest w gruncie rzeczy nienawiścią do chrześcijan, toteż nikogo nie może dziwić, że w niemieckiej rewolucji narodowosocjalistycznej ów wewnętrzny związek dwu religii monoteistycznych znajduje tak dobitny wyraz we wrogim traktowaniu ich obu”<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38">[38]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Freud_a_literatura">Freud a literatura</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Freud a literatura" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Freud a literatura"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W opublikowanym w 1908 roku na łamach literackiego czasopisma Neue Revue eseju <i>Der Dichter und das Phantasieren</i> (przetłumaczonym na język polski pod tytułem <i>Poeta a fantazjowanie</i>) Freud przedstawił nowe dla ówczesnych metod literaturoznawczych spojrzenie na interpretację tekstów kultury. Freud przeniósł swoją psychoanalityczną metodę rozpatrywania problemu na analizę tekstu literackiego, dlatego nie jest zdumiewające, że w jego wypowiedzi czytelnik spotyka pojęcia będące głównymi motywami dla psychoanalizy (dziecko, gra, fantazjowanie, sny, sny na jawie). Poprzez analogię między tworzeniem tekstów literackich a dziecięcą zabawą stwierdza, że istotą fantazjowania jest świadome zapożyczenie elementów gry z realnego świata, dlatego bodźcem fantazjowania są ludzkie niespełnione życzenia, czy też niezaspokojone popędy. A te pomimo pewnego stopnia deformacji spełniają się w czasie marzeń sennych. Z kolei poeta/pisarz urzeczywistnia swoje niezaspokojone życzenia w literaturze w procesie twórczym. Z drugiej strony żeby wpłynąć na czytelnika autor sprawia, że jego egoistyczne fantazjowanie staje się łagodniejsze i niepoddawane bezpośredniej krytyce dzięki zmianom i zatajaniu głównego przekazu. Pisarz oferuje czysto formalne przeżycie rozkoszy, szczęścia. Nie tyle ukrywa chęć zaspokojenia tych intymnych życzeń i popędów, co sprawia, że są one możliwe do zakomunikowania. Według Freuda „wszelka przyjemność estetyczna, którą stwarza nam pisarz, ma charakter takiego właśnie przedsmaku przyjemności, a właściwa rozkosz przeżywania dzieła literackiego wypływa z wyzwolenia się naszej psychiki z napięć”<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39">[39]</a></sup>. Freud twierdzi, że na osiągnięcie takiego stanu ma wpływ fakt, że pisarz dzieli się z widzem własnymi fantazjami bez wstydu i wyrzutów, bowiem literatura potrafi metaforyzować rzeczywistość. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Refleksja_nad_kulturą"><span id="Refleksja_nad_kultur.C4.85"></span>Refleksja nad kulturą</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Refleksja nad kulturą" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Refleksja nad kulturą"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W nawiązaniu do teorii <a href="/wiki/Pop%C4%99d_(psychoanaliza)" title="Popęd (psychoanaliza)">popędów</a> oraz koncepcji aparatu psychicznego Freud zajął się również – w pracy pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Kultura jako źródło cierpień</a></i> (1930) – kwestią kultury, postrzegając ją z jednej strony jako „źródło cierpień” (wynikających z przymusów kulturowych narzucanych indywiduum), z drugiej jako formę wyrazu procesu <a href="/wiki/Sublimacja_(psychologia)" title="Sublimacja (psychologia)">sublimacji</a> życia popędowego. Freud był zasadniczo pesymistyczny, jeśli chodzi o ocenę dotychczasowych dokonań kultury oraz jej perspektyw na przyszłość: z jednej strony wskazywał na to, że kultura domaga się od indywiduum za dużo, obarczając je coraz większymi obowiązkami (chociażby w dziedzinie moralności i etyki seksualnej), a w rezultacie jego „ideały” w żaden sposób nie odpowiadają jego realnym możliwościom; z drugiej strony – pod wpływem <i>Psychologii tłumu</i> <a href="/w/index.php?title=Gustav_Le_Bon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gustav Le Bon (strona nie istnieje)">Gustava Le Bona</a> – postrzegał współczesną sobie kulturę jako zjawisko przechodzące proces coraz dalej postępującego umasowienia, w którym jest coraz mniej miejsca dla indywiduum oraz jego uzasadnionych roszczeń. Freud uważał, że owo „źródło cierpień” tkwi w samym człowieku, postrzeganym jako istota targana konfliktem popędu agresji i samozagłady (<a href="/wiki/Tanatos_(psychoanaliza)" title="Tanatos (psychoanaliza)">Tanatos</a>) z jednej oraz koniecznością samozachowania z drugiej strony (<a href="/wiki/Eros_(psychoanaliza)" title="Eros (psychoanaliza)">Eros</a>). To właśnie – jak pisał, cytując <a href="/wiki/Johann_Wolfgang_von_Goethe" title="Johann Wolfgang von Goethe">Goethego</a> – owe „niebiańskie potęgi”, walcząc ze sobą, sprawiają, iż człowiek jest istotą już z samej swej natury rozdartą wewnętrznie, obciążoną „świadomością winy”, ta zaś jest zarzewiem nerwicy, której objawem jest represyjny system kultury. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Krytyka_Freuda">Krytyka Freuda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Krytyka Freuda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Krytyka Freuda"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Teorie miały duży wpływ na <a href="/wiki/Psychologia_kliniczna" title="Psychologia kliniczna">psychologię kliniczną</a>, rozwojową, a nawet na kulturę i sztukę. Podlega ona jednak krytyce, dotyczącej zarówno strony teoretycznej jego prac, jak i samej postaci twórcy psychoanalizy. </p><p>W kwestiach teoretycznych Freud sam przyznawał, że często krytykowany jest za poglądy, które dawno porzucił. Krytyka samej postaci Freuda także nie jest zadaniem łatwym. Przez długie lata „Komitet Freuda”, którego przewodniczącym został <a href="/wiki/Ernest_Jones" title="Ernest Jones">Ernest Jones</a>, czuwał nad tym, aby nikt nie szkalował imienia Freuda<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2013-01">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. Wszystkie materiały, które mogłyby postawić go w złym świetle, trzymane były w ukryciu aż do 1985 roku. Z materiałów tych wyłania się Freud, który różni się znacznie od opisów biograficznych i autobiograficznych<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40">[40]</a></sup>. </p><p>Okazuje się, że efekty terapii psychoanalitycznej prowadzonej przez Freuda często odbiegały od informacji, które przedstawiał w swoich publikacjach. <a href="/wiki/Siergiej_Pankiejew" title="Siergiej Pankiejew">Siergiej Pankiejew</a>, który po czteroletniej analizie został uznany za wyleczonego, musiał podejmować kolejne terapie. Wieloznaczne jest także to, że po skończonej terapii otrzymywał dożywotnią rentę, co krytycy traktują jako zapłatę za zachowanie milczenia na temat nieudanej terapii. <a href="/wiki/Emma_Eckstein" title="Emma Eckstein">Emma Eckstein</a> była bliska śmierci w czasie przeprowadzonej na prośbę Freuda przez <a href="/wiki/Wilhelm_Flie%C3%9F" title="Wilhelm Fließ">Fliessa</a> operacji nosa, podczas której ten ostatni zostawił w jej nosie ponad półmetrową <a href="/wiki/Gaza_(medycyna)" title="Gaza (medycyna)">gazę</a>. Osiemnaście przypadków <a href="/wiki/Histeria" title="Histeria">histerii</a> opisywanych w „Etiologii histerii”, wyleczonych całkowicie poprzez przywrócenie pamięci o molestowaniu w dzieciństwie, okazały się <a href="/wiki/Mistyfikacja" title="Mistyfikacja">mistyfikacją</a>. Jak sam Freud pisze w liście do Fliessa, tych przypadków było tylko trzynaście i żadna z leczonych osób nie uzyskiwała poprawy. Anna O., pacjentka <a href="/wiki/Josef_Breuer" title="Josef Breuer">Breuera</a>, o której wraz z Freudem pisał, iż została całkowicie wyleczona, prawdopodobnie od samego początku cierpiała na <a href="/wiki/Zapalenie_opon_m%C3%B3zgowo-rdzeniowych" title="Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych">zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych</a> wywołane bakteriami <a href="/wiki/Gru%C5%BAlica_cz%C5%82owieka" title="Gruźlica człowieka">gruźlicy</a>. E. Thornton twierdzi, że Anna O. nigdy nie cierpiała na histerię, a <a href="/wiki/Josef_Breuer" title="Josef Breuer">Breuer</a> zastosował leczenie oparte na całkowicie błędnej diagnozie<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41">[41]</a></sup>. Twierdzi również, że wielu zwolenników Freuda wiedziało o chorobie Anny O., ale dopiero Jung jako pierwszy ujawnił, że przypisywanie Breuerowi sukcesu terapeutycznego jest pomyłką. </p><p>Freud zniekształcił również niektóre opisy swoich przypadków w taki sposób, aby pasowały do jego teorii. Początkowo jego pacjenci uwodzeni byli przez guwernantki, nauczycieli czy rodzeństwo, podczas gdy w późniejszym okresie Freud stwierdza, że pacjenci opowiadali o uwiedzeniu przez ojca. Cały zabieg tylko po to, aby dopasować wypowiedzi do zdefiniowanego kompleksu Edypa. </p><p>Sigmund Freud w pracach rewizjonistycznych jawi się również jako osoba, dla której większe znaczenie mają pieniądze niż stan pacjentów. W jednym z listów do Junga opisuje pacjentkę, która leczy się u niego od czterech lat: <i>„nie ma żadnej możliwości, aby odniosła korzyść z terapii, ale nadal jej obowiązkiem jest poświęcać się dla dobra nauki”</i><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42">[42]</a></sup>. W szkicu autobiograficznym <i>Moje życie i psychoanaliza</i> stwierdza, że zajął się <a href="/wiki/Hipnoza" title="Hipnoza">hipnozą</a> i tzw. metodą Breuera <i>pomagania mową</i>, gdyż opieranie swojej praktyki na <i>„przepisywaniu wizyt w zakładzie hydropatycznym po jednorazowej konsultacji (...)”</i>, nie rokowało sukcesów terapeutycznych i było <i>„niewystarczającym źródłem dochodów”</i><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43">[43]</a></sup>. </p><p>Freud był również przedstawiany jako konkwistador odkrywający nowe obszary ludzkiej psychiki. Wielokrotnie podkreślał, że jego teorie są nowatorskie i przez nikogo wcześniej nie były opisywane, a nawet jeśli były, to: </p> <blockquote><p>„swą oryginalność zawdzięcza <i>kiepskiemu oczytaniu</i>. To <i>kiepskie oczytanie</i> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_niemiecki" title="Język niemiecki">niem.</a> <i>Unbelesenheit</i>) pod pewnymi względami uwydatniało tylko jego nowatorstwo”<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44">[44]</a></sup>.</p></blockquote> <p><a href="/w/index.php?title=Ronald_Lehrer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ronald Lehrer (strona nie istnieje)">Ronald Lehrer</a> udokumentował to, iż Freud przeczytał przynajmniej pięć pierwszych książek <a href="/wiki/Friedrich_Nietzsche" title="Friedrich Nietzsche">Nietzschego</a><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45">[45]</a></sup>. Oznacza to, iż czytał o: oddziaływaniu nieświadomości na psychikę, wpływie przeszłości na obecny stan psychiczny, <a href="/wiki/Wyparcie" title="Wyparcie">wyparciu</a>, <a href="/wiki/Sublimacja_(psychologia)" title="Sublimacja (psychologia)">sublimacji</a> popędu płciowego, przesunięciu, kondensacji, determinizmie życia psychicznego, instynkcie seksualnym i samozachowawczym, popędzie śmierci, koncepcji id, ego i superego, <a href="/wiki/Kompleks_Edypa" title="Kompleks Edypa">kompleksie Edypa</a>, interpretacji marzeń sennych czy też <a href="/wiki/Op%C3%B3r_(psychologia)" title="Opór (psychologia)">oporze</a> przed wglądem. Nietzsche to nie jedyna osoba, której teorie poprzedzały Freuda. Idee rozwijane przez Freuda znajdujemy także w pracach <a href="/wiki/Arthur_Schopenhauer" title="Arthur Schopenhauer">Arthura Schopenhauera</a><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46">[46]</a></sup>, Pierre’a Janeta, Jean Martin Charcota czy też <a href="/wiki/Francis_Galton" title="Francis Galton">Francisa Galtona</a>. </p><p>Angielski psychiatra <a href="/wiki/Anthony_Storr" title="Anthony Storr">Anthony Storr</a> sugerował, że Freud posiadał pewne cechy charakterystyczne dla charyzmatycznego <a href="/wiki/Guru" title="Guru">guru</a> – uogólniał własne przeżycia i doświadczenia, żywił głębokie przekonanie o słuszności swoich teorii i głoszonych przez siebie tez, cechował go <a href="/wiki/Dogmatyzm" title="Dogmatyzm">dogmatyzm</a> i brak odporności na krytykę, miał problemy ze zbudowaniem partnerskich relacji międzyludzkich, nie wzbraniał się przed postrzeganiem go jako kogoś, „kto wie i naucza, w jaki sposób należy przeżyć życie”<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47">[47]</a></sup>. </p><p>Krytyka Freuda stosunkowo często bywa nie przyjmowana do wiadomości przez zwolenników jego teorii. Prace krytykujące teorie Freuda są oskarżane o powierzchowną znajomość jego publikacji<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48">[48]</a></sup>. </p><p>Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech wśród około 20 000 spalonych książek znalazły się dzieła Sigmunda Freuda<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49">[49]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Freud_a_Nagroda_Nobla">Freud a Nagroda Nobla</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Freud a Nagroda Nobla" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Freud a Nagroda Nobla"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Sigmund Freud był kilkanaście razy zgłaszany do <a href="/wiki/Nagroda_Nobla" title="Nagroda Nobla">Nagrody Nobla</a>, przede wszystkim w dziedzinie medycyny, ale również raz w dziedzinie literatury<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50">[50]</a></sup>. Do literackiej Nagrody Nobla zaproponował go w 1936 roku jej laureat, <a href="/wiki/Romain_Rolland" title="Romain Rolland">Romain Rolland</a>, po tym, jak Freud przysłał mu rozprawę pt. <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Eine Erinnerungsstörung auf der Akropolis</a></i> (Zaburzenie pamięci na Akropolu), w której interpretował doświadczenia związane z podróżą<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51">[51]</a></sup>. Romain Rolland uzasadnił swoją nominację tym, że ogólny wkład naukowy Freuda umożliwił nie tylko postępy w medycynie, ale wskazał także nowe możliwości analizy życia emocjonalnego oraz intelektualnego i dlatego miał głęboki wpływ na literaturę. Nominacja ta wywołała burzliwą dyskusję w <a href="/wiki/Akademia_Szwedzka" title="Akademia Szwedzka">Akademii Szwedzkiej</a>, a jej wynikiem było negatywne orzeczenie, powstałe w 1936 i opublikowane w 2001 roku. Eksperci literatury w Akademii wyróżnili, co prawda, wkład Freuda w rozwój medycyny, ten jednak powinien być oceniany przez ekspertów z tej dziedziny. Natomiast ani jego „ograniczony talent literacki ani niewątpliwy wpływ na autorów literatury nie wystarczają”, aby przyznać mu literacką Nagrodę Nobla. Ich opinia kończy się oświadczeniem: „Kto zdeprawował do tego stopnia nawet najmniejszych z małych [twórców literackich – przyp. red.], nie powinien być wyróżnionym <a href="/wiki/Wieniec_laurowy" title="Wieniec laurowy">wieńcem laurowym</a> poetów, nawet gdyby stworzył, jako naukowiec, cokolwiek piórem poety”<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52">[52]</a></sup>. </p><p>Również nominacje w dziedzinie medycyny nie zakończyły się przyznaniem nagrody. Nominowano go w sumie 12 razy, pierwszy raz w 1915 roku, corocznie w latach 1917–1920 i później siedem razy w latach 1927–1938. Jego nominacje kończyły się jedynie na wstępnych ekspertyzach jego badań przeprowadzanych na zlecenie Akademii. Ekspertyzy kończyły się druzgocącą oceną, zarzucając pracy Freuda brak dowodów na ich naukową wartość. W pierwszej z roku 1929 <a href="/wiki/Henry_Marcus" title="Henry Marcus">Henry Marcus</a>, profesor <a href="/wiki/Instytut_Karolinska" title="Instytut Karolinska">Instytutu Karolinska</a>, wywnioskował, że „psychoanalityczna szkoła Freuda w tej postaci opiera się w większości na hipotezach, wyznawanych fanatycznie i prawie religijnie przez zwolenników”<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53">[53]</a></sup>. W drugiej wstępnej ekspertyzie z roku 1933 profesor <a href="/w/index.php?title=Victor_Wigert&action=edit&redlink=1" class="new" title="Victor Wigert (strona nie istnieje)">Victor Wigert</a> stwierdził również, że dalsza, dokładna ekspertyza pracy Freuda dla komisji decydującej o przyznaniu nagrody nie jest potrzebna, gdyż wyniki badań psychoanalityka, chociaż ogólnie znane, są wciąż <a href="/w/index.php?title=Wiedza_empiryczna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiedza empiryczna (strona nie istnieje)">empirycznie</a> niesprawdzone, a to jest zasadą przyznawania Nagrody Nobla – nagradzane odkrycia muszą opierać się na naukowych dowodach. </p><p>Sam Sigmund Freud miał sceptyczne podejście do nagrody i pisał, że w związku z nią interesuje go tylko wsparcie finansowe i możliwość dokuczenia niektórym ze swoich rodaków. W miarę upływu lat doszedł do wniosku, że Nagroda Nobla i tak nie pasuje do jego stylu życia, a na rok przed śmiercią oświadczył, że gdyby ją miał przez przypadek otrzymać, odmówiłby jej przyjęcia<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54">[54]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dzieła"><span id="Dzie.C5.82a"></span>Dzieła</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Dzieła" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Dzieła"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><span class="nomobile navigation-not-searchable"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /></span></span> </span><i>Osobny artykuł: <a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda">Dzieła Sigmunda Freuda</a>.</i></div> <p>Najważniejsze prace (chronologicznie): </p> <ul><li><i>Die Traumdeutung</i>, 1900 (<i>Objaśnianie marzeń sennych</i>)</li> <li><i>Zur Psychopathologie des Alltagslebens</i>, 1901 (<i>Psychopatologia życia codziennego</i>)</li> <li><i>Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie</i>, 1905 (<i>Trzy rozprawy z teorii seksualnej</i>)</li> <li><i>Der Witz und seine Beziehung zum Unbewuβten</i>, 1905 (<i>Dowcip i jego stosunek do nieświadomości</i>)</li> <li><i>Über Psychoanalyse</i>, 1910 (<i>O psychoanalizie</i>; pięć odczytów wygłoszonych na uroczystość jubileuszu założenia Clark University)</li> <li><i>Totem und Tabu</i>, 1913 (<i>Totem i Tabu</i>) <a class="external autonumber" href="https://de.wikiversity.org/wiki/Datei:Freud,_Sigmund_(1913).jpg">[1]</a></li> <li><i>Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse</i>, 1917 (<i><a href="/wiki/Wst%C4%99p_do_psychoanalizy" title="Wstęp do psychoanalizy">Wstęp do psychoanalizy</a></i>)</li> <li><i>Das Ich und das Es</i>, 1923 (<i>Ego i id</i>)</li> <li><i>Neue Folge der Vorlesungen zur Einführung in die Psychoanalyse</i>, 1933 (<i>Wykłady ze wstępu do psychoanalizy. Nowy cykl</i>)</li> <li><i>Abriss einer Psychoanalyse</i>, 1939 (<i>Zarys psychoanalizy</i>; dzieło niedokończone)</li> <li><i>Das Unbehagen in der Kultur</i> (<i>Dyskomfort w kulturze</i>) <a class="external autonumber" href="https://de.wikiversity.org/wiki/Datei:Sigmund_Freud_1930.JPG">[2]</a></li> <li><i>Der Mann Moses und die monotheistische Religion</i> (<i>Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna</i>).</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Znani_pacjenci_Freuda">Znani pacjenci Freuda</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Znani pacjenci Freuda" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Znani pacjenci Freuda"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Anna_O." title="Anna O.">Bertha Pappenheim</a> (Anna O.)</li> <li><a href="/wiki/Emma_Eckstein" title="Emma Eckstein">Emma Eckstein</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anna_von_Lieben&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anna von Lieben (strona nie istnieje)">Anna von Lieben</a> (Cäcilie M.)</li> <li><a href="/wiki/Przypadek_Dory" title="Przypadek Dory">Ida Bauer</a> (Dora)</li> <li><a href="/wiki/Fanny_Moser" title="Fanny Moser">Fanny Moser</a> (Emmy von N.)</li> <li>Elizabeth von R.</li> <li><a href="/wiki/Alicja_Battenberg" title="Alicja Battenberg">Alicja Battenberg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aurelia_Kronich&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aurelia Kronich (strona nie istnieje)">Aurelia Kronich</a> (Katharina)</li> <li>Lucy R.</li> <li><a href="/wiki/Ma%C5%82y_Hans" class="mw-redirect" title="Mały Hans">Herbert Graf</a> (mały Hans)</li> <li><a href="/wiki/Ernst_Lanzer" title="Ernst Lanzer">Ernst Lanzer</a> (człowiek od szczurów)</li> <li><a href="/wiki/Siergiej_Pankiejew" title="Siergiej Pankiejew">Siergiej Pankiejew</a> (człowiek od wilków)</li> <li><a href="/wiki/Gustav_Mahler" title="Gustav Mahler">Gustav Mahler</a></li> <li><a href="/wiki/Arnold_Sch%C3%B6nberg" title="Arnold Schönberg">Arnold Schönberg</a></li> <li><a href="/wiki/Daniel_Paul_Schreber" title="Daniel Paul Schreber">Daniel Paul Schreber</a> – opracowanie teoretyczne<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55">[55]</a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-ZF-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ZF_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ZF_1-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://amazing-ukraine.com/zyhmund-freid-khlopets-z-ukrainskoi-rodyny-shcho-stav-kultovym-vchenym-ta-batkom-psykhoanalizu/">Зигмунд Фрейд – хлопець з української родини, що став культовим вченим та “батьком психоаналізу”</a>.</span> </li> <li id="cite_note-Museum-2"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Museum_2-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Museum_2-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190427102711/https://www.freud-museum.at/en/your-visit/guided-city-walk.html">Following the Footsteps of Sigmund Freud</a>. Sigmund Freud Museum. [dostęp 2019-08-15]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.freud-museum.at/en/your-visit/guided-city-walk.html">tego adresu</a> (2019-04-27)]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKästnerSchröder199716-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199716_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKästnerSchröder1997">Kästner i Schröder 1997 ↓</a></span>, s. 16.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKästnerSchröder199717-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199717_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKästnerSchröder1997">Kästner i Schröder 1997 ↓</a></span>, s. 17.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Markus, George: <i>Sigmund Freud und das Geheimnis der Seele</i> s. 193 przełożyła Monika Auriga Państwowy Instytut Wydawniczy.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKästnerSchröder199718-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199718_6-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKästnerSchröder1997">Kästner i Schröder 1997 ↓</a></span>, s. 18.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. <a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Sigmunda_Freuda" title="Dzieła Sigmunda Freuda"><i>Objaśnianie marzeń sennych</i> (<i>Dzieła</i>, t. II)</a>, przełożył <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 158: analiza „snu o monografii botanicznej”.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKästnerSchröder199720-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199720_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199720_8-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKästnerSchröder1997">Kästner i Schröder 1997 ↓</a></span>, s. 20.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFKästnerSchröder199724-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFKästnerSchröder199724_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFKästnerSchröder1997">Kästner i Schröder 1997 ↓</a></span>, s. 24.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, J. Breuer: <i>Studia nad histerią</i>, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, J. Breuer: <i>Studia nad histerią</i>, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008, s. 14.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, J. Breuer: <i>Studia nad histerią</i>, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008, s. 15.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Anna_O." title="Anna O.">Anna O.</a> uczyniła to po angielsku, ponieważ w tej fazie swej choroby nie była w stanie mówić w swym języku ojczystym, czyli po niemiecku.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, J. Breuer, <i>Studia nad histerią</i>, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008, s. 20–21.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">„Gdy niebo mi oporne, piekło wzruszę do dna” – słowa, jakie wypowiada Junona widząc, że nie spełni zemsty na Eneaszu; Publiusz Wergiliusz Maro, Eneida, wyd. III zmienione, przełożył <a href="/wiki/Tadeusz_Kary%C5%82owski" title="Tadeusz Karyłowski">Tadeusz Karyłowski</a>, opracował Stanisław Stabryła, Ossolineum, Wrocław 1981, ks. VII, w. 312, s. 202.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud: <i>Objaśnianie marzeń sennych.</i> (<i>Dzieła</i>, t. I), przełożył <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 7.</span> </li> <li id="cite_note-Freud_Histeria-17"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Freud_Histeria_17-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Freud_Histeria_17-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Freud_Histeria_17-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"><i>Fragment analizy pewnej histerii</i>, przełożył Robert Reszke, w: S. Freud, <i>Histeria i lęk</i> (<i>Dzieła</i>, t. VII), Wydawnictwo KR, Warszawa 2001, s. 71 i nast.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, W. Fliess: <i>Korespondencja</i>, przełożył i opracował <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009, s. 7.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, W. Fliess, <i>Korespondencja</i>, przełożył i opracował Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009, s. 30.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">List Sigmunda Freuda do Carla Gustava Junga z 11 kwietnia 1906 roku. W: Sigmund Freud, <a href="/wiki/Carl_Gustav_Jung" title="Carl Gustav Jung">Carl Gustav Jung</a>, <i>Korespondencja</i>, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">C.G. Jung, 'Symbols of the Mother and of Rebirth’ in <i>Symbols of Transformation</i>, Collected Works, <i>CW</i> <b>5</b>, London, Routledge & Kegan Paul, 1956, akapit 351.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">C.G. Jung, <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Carla_Gustava_Junga" title="Dzieła Carla Gustava Junga">O istocie psychiczności</a></i>, list z 7 maja 1956 roku, przełożył <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, Wydawnictwo KR, Warszawa 2007.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">C.G. Jung, ‘The Tavistock Lectures’, Tavistock Clinic (Institute of Medical Psychology), <i>CW</i>,<b>18</b>, s. 1–415.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">Zob. <a href="/wiki/Carl_Gustav_Jung" title="Carl Gustav Jung">Carl Gustav Jung</a>, list do Sigmunda Freuda z 6 stycznia 1913 roku: „Drogi Panie Profesorze! Zgodnie z Pańskim życzeniem zrywam nasze stosunki osobiste, nie zwykłem bowiem nie narzucać się z przyjaźnią. Sam Pan najlepiej wie, co oznacza dla Pana ta chwila. Reszta jest milczeniem... Pański Jung”. W: Sigmund Freud, Carl Gustav Jung: <i>Korespondencja</i>, przełożył Robert Reszke, Wydawnictwo KR, Warszawa 2009.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">I Kongres Psychologii Freuda (tak nazwano to zgromadzenie) odbył się 27 kwietnia 1908. Przybyło na niego 42 uczestników, wśród nich <a href="/wiki/Eugen_Bleuler" title="Eugen Bleuler">Eugen Bleuler</a>. Wygłoszono dziewięć odczytów: Freud mówił w trakcie sesji przedpołudniowej (ponad cztery godziny) na temat choroby <a href="/wiki/Ernst_Lanzer" title="Ernst Lanzer">człowieka od szczurów</a>; Jung w trakcie sesji popołudniowej omawiał <i>dementia praecox</i>. Założono też pierwszy periodyk psychoanalityczny (ukazał się w marcu 1909 pt. „Jahrbuch für psychoanalytische und psychopathologische Forschungen” i miał wychodzić co pół roku).</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">Carl Gustav Jung: <i><a href="/wiki/Dzie%C5%82a_Carla_Gustava_Junga" title="Dzieła Carla Gustava Junga">O istocie psychiczności</a></i>, przełożył <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, Wrota, Warszawa 1996.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">Freud: <i>Nagroda Goethego</i>, przełożył <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, w: Freud, <i>Sztuki plastyczne i literatura</i> (<i>Dzieła</i>, t. X), Wydawnictwo KR, Warszawa 2009, s. 247.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text">Freud, <i>Nagroda Goethego</i>, przełożył Robert Reszke, w: Freud, <i>Sztuki plastyczne i literatura</i> (<i>Dzieła</i>, t. X), Wydawnictwo KR, Warszawa 2009, s. 249–250.</span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud: <i>Dlaczego wojna?</i>, przełożył Robert Reszke. W: Freud, <i>Pisma społeczne</i>, Wydawnictwo KR, Warszawa 1999, s. 231–232.</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.academia.edu/8013409/_Cigar_Box_Heraldry_The_Armiger_s_News_36_1_1_4_2014"><i>“Cigar Box Heraldry”, The Armiger’s News 36:1, 1-4, 2014 | Murray L Eiland - Academia.edu</i></a> [online], academia.edu<span class="accessdate"> [dostęp 2024-04-25]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%E2%80%9CCigar+Box+Heraldry%E2%80%9D%2C+The+Armiger%E2%80%99s+News+36%3A1%2C+1-4%2C+2014+%26%23124%3B+Murray+L+Eiland+-+Academia.edu&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.academia.edu%2F8013409%2F_Cigar_Box_Heraldry_The_Armiger_s_News_36_1_1_4_2014" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/List_Freuda_(do_matki_homoseksualisty)" class="extiw" title="s:List Freuda (do matki homoseksualisty)">List do matki homoseksualisty</a>.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-lastname">Eissler</span><span class="cite-at-al" title="Eissler, K.R. (Kurt Robert), 1908-1999., Higgins, Mary (Mary Boyd), Raphael, Chester M."> i inni</span>, <i>Reich speaks of Freud: Wilhelm Reich discusses his work and his relationship with Sigmund Freud</i>, New York, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9781466846999" title="Specjalna:Książki/9781466846999">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-1-4668-4699-9</span></a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/867137417">867137417</a><span class="accessdate"> [dostęp 2018-09-24]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Reich+speaks+of+Freud%3A+Wilhelm+Reich+discusses+his+work+and+his+relationship+with+Sigmund+Freud&rft.isbn=9781466846999&rft.place=New+York&rft.aulast=Eissler&rft_id=info%3Aoclcnum%2F867137417" style="display:none"> </span>.</cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Totem i tabu. Kilka zgodności w życiu psychicznym dzikich i neurotyków. W: Zygmunt Freud: <i>Pisma Społeczne</i>. T. IV. Warszawa: Wydawnictwo KR, 1998, s. 365. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8386989319" title="Specjalna:Książki/8386989319">ISBN <span class="isbn">83-86989-31-9</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Pisma+Spo%C5%82eczne&rft.atitle=Totem+i+tabu.+Kilka+zgodno%C5%9Bci+w+%C5%BCyciu+psychicznym+dzikich+i+neurotyk%C3%B3w&rft.aulast=Freud&rft.aufirst=Zygmunt&rft.pub=Wydawnictwo+KR&rft.place=Warszawa&rft.pages=365&rft.isbn=83-86989-31-9"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Michał Tracz: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.psychologia.net.pl/artykul.php?level=617">Kształtowanie się obrazu Boga w teoriach psychologicznych</a>. Psychologia.net.pl, 2012-04-26. [dostęp 2019-08-15].</cite></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><a href="/wiki/Ana-Maria_Rizzuto" title="Ana-Maria Rizzuto">Ana-Maria Rizzuto</a>: <i>The Birth of the Living God. A psychoanalytic study</i>. Chicago: University of Chicago Press, 1979, s. 31. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780226721002" title="Specjalna:Książki/9780226721002">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">978-0-226-72100-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Birth+of+the+Living+God.+A+psychoanalytic+study&rft.au=Ana-Maria+Rizzuto&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.place=Chicago&rft.pages=31&rft.isbn=9780226721002"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, <i>Przyszłość pewnego złudzenia</i>, przełożył Robert Reszke. W: Freud, <i>Pisma społeczne</i>, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998, s. 154.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, <i>Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna</i>, przełożyli Aleksander Ochocki i Robert Reszke, w: Freud, <i>Pisma społeczne</i>, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998, s. 431.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud, <i>Człowiek imieniem Mojżesz a religia monoteistyczna</i>, przełożyli Aleksander Ochocki i Robert Reszke, w: Freud, <i>Pisma społeczne</i>, Wydawnictwo KR, Warszawa 1998, s. 460.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud: <i>Poeta i fantazjowanie.</i> W: <i>Teoria badań literackich za granicą. Antologia.</i> Oprac. Stefania Skwarczyńska, s. 508–517.</span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">Z. Freud: <i>Moje życie i psychoanaliza.</i></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text">E. Thornton (1983). <i>Freud and Cocaine: The Freudian Fallacy.</i> London: Blond & Briggs.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">W. McGuire: <i>The Freud-Jung Letters.</i> s. 473.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">Z. Freud: <i>Moje życie i psychoanaliza.</i> Wydawnictwo Recto, Warszawa 1990, s. 12.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">P. Gay: <i>Freud</i> (s. 362).</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">Lehrer R.:<i>Nietzsche’s Presence in Freud’s Life and Thought</i>.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">Eva Cybulska: <i>Freud’s Debt to Schopenhauer and Nietzsche.</i> <i>Philosophy Now</i>, Issue 68, July/August, 2008.</span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Anthony Storr: <i>Kolosy na glinianych nogach. Studium guru</i>. Przemysław Prokopiuk, Jan Sieradzan (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2009, s. 159–169. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788374146517" title="Specjalna:Książki/9788374146517">ISBN <span class="isbn">978-83-7414-651-7</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Kolosy+na+glinianych+nogach.+Studium+guru&rft.aulast=Storr&rft.aufirst=Anthony&rft.pub=Wydawnictwo+W.A.B.&rft.place=Warszawa&rft.pages=159%E2%80%93169&rft.isbn=978-83-7414-651-7"></span></cite></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">J. Lacan: <i>Funkcje i pole mówienia i mowy w psychoanalizie.</i> Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 21.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">Carl Sifakis, <i>Encyklopedia morderstw</i>, Universitas Kraków 2007, s. 278.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nobelprize.org/nomination/archive/show_people.php?id=3209">Nomination Database</a>. s. <a href="/wiki/Nagroda_Nobla" title="Nagroda Nobla">Nobel Prize</a>. [dostęp 2018-03-14]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">S. Freud: <i>Brief an Romain Rolland (Eine Erinnerungsstörung auf der Akropolis)</i>; <i>List do Romain Rollanda (Zaburzenie pamięci na Akropolu)</i>, przełożył Robert Reszke. W: Freud, <i>Pisma psychologiczne</i> (<i>Dzieła</i>, t. III), Wydawnictwo KR, Warszawa 1996, s. 271–280. Podczas podróży Freud był przekonany, że jego uczucie nierzeczywistości ma związek z faktem, że zaszedł tak daleko, a mianowicie zarówno na Akropolis, jak i w swojej pracy. Przewyższył tym więc własnego ojca, co wywołało reakcje psychiczne.</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">Cytat według Nilsa Wiklunda z artykułu <i>Wie viel er auch dichtete</i>.</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">Cytat według Nilsa Wiklunda.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">Nils Wiklund: <i>Wie viel er auch dichtete.</i> „Süddeutsche Zeitung” nr 169, 25 lipca 2007, s. 12.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">Lothane Z. W obronie Paula Schrebera. Neuropsychiatria 1, 3 (2009).</span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFKästnerSchröder1997">Ingrid Kästner, Christina Schröder: <i>Zygmunt Freud (1856–1939). Badacz umysłu, neurolog, psychoterapeuta. Teksty wybrane</i>. B. Płonka, B. Płonka-Syroka, R. Ziobro (tłum.). Warszawa: Wydawnictwo Arboretum, 1997. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8386308192" title="Specjalna:Książki/8386308192">ISBN <span class="isbn">83-86308-19-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Zygmunt+Freud+%281856%E2%80%931939%29.+Badacz+umys%C5%82u%2C+neurolog%2C+psychoterapeuta.+Teksty+wybrane&rft.aulast=K%C3%A4stner&rft.aufirst=Ingrid&rft.date=1997&rft.pub=Wydawnictwo+Arboretum&rft.place=Warszawa&rft.isbn=83-86308-19-2"></span></cite></li> <li><a href="/wiki/Paul_Ric%C5%93ur" title="Paul Ricœur">Paul Ricœur</a>: <i>O interpretacji. Esej o Freudzie</i>, przełożył Maciej Falski, opracował <a href="/wiki/Robert_Reszke" title="Robert Reszke">Robert Reszke</a>, Wydawnictwo KR, Warszawa 2008.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Sigmund_Freud&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/search/?query=Sigmund_Freud&filters=language:niemiecki,creator:%22Freud,_Sigmund_(1856--1939)%22,public:1,hasTextContent:0">Publikacje Sigmunda Freuda</a> w bibliotece <a href="/wiki/Polona" title="Polona">Polona</a></li> <li><cite class="citation open-access"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Stephen P.</span><span class="cite-name-initials" title="Stephen P." style="display:none">S.P.</span> </span><span class="cite-lastname">Thornton</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Stephen P.</span><span class="cite-name-initials" title="Stephen P.">S.P.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/freud/"><i>Sigmund Freud</i></a>, Internet Encyclopedia of Philosophy<span class="issn">, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/2161-0002">2161-0002</a></span><span class="accessdate"> [dostęp 2018-06-27]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Stephen+P.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Sigmund+Freud&rft.issn=2161-0002&rft.aulast=Thornton&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iep.utm.edu%2Ffreud%2F" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><span typeof="mw:File"><span title="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji"><img alt="Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/8px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/12px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Closed_Access_logo_alternative.svg/16px-Closed_Access_logo_alternative.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></span></span> <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rep.routledge.com/articles/biographical/freud-sigmund-1856-1939/v-1">Freud, Sigmund (1856–1939)</a></i> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>, <a href="/wiki/Routledge_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Routledge Encyclopedia of Philosophy">Routledge Encyclopedia of Philosophy</a>, rep.routledge.com [dostęp 2023-05-09].</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-p"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">osoba</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000121272193">0000000121272193</a></span></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/34456780">34456780</a></span></li><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Union_List_of_Artist_Names" class="extiw" title="en:Union List of Artist Names">ULAN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500233677">500233677</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n79043849">n79043849</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/118535315">118535315</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00440156">00440156</a></span></li><li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/katalogisering/zw9cfj8h0hs00zn">zw9cfj8h0hs00zn</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb119035855">119035855</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/027324664">027324664</a></span></li><li><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Servizio_bibliotecario_nazionale" class="extiw" title="it:Servizio bibliotecario nazionale">SBN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.sbn.it/af/CFIV003682">CFIV003682</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Australii" title="Biblioteka Narodowa Australii">NLA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35103318">35103318</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jk01031841">jk01031841</a></span></li><li><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Digitale_Bibliotheek_voor_de_Nederlandse_Letteren" class="extiw" title="nl:Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren">DBNL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=freu001">freu001</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX882790">XX882790</a></span></li><li><a href="/wiki/Holenderska_Biblioteka_Narodowa" title="Holenderska Biblioteka Narodowa">NTA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/doc/thes/p068465246">068465246</a></span></li><li><a href="/wiki/BIBSYS" title="BIBSYS">BIBSYS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90051520">90051520</a></span></li><li><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/CiNii" class="extiw" title="jp:CiNii">CiNii</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA00365316">DA00365316</a></span></li><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Open_Library" class="extiw" title="en:Open Library">Open Library</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL108452A">OL108452A</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810636253205606">9810636253205606</a></span></li><li><a href="/wiki/NUKAT" title="NUKAT">NUKAT</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2093080935">n93080935</a></span></li><li><a href="/wiki/Dictionary_of_National_Biography" title="Dictionary of National Biography">OBIN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1093/ref:odnb/55514">55514</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007261471505171">987007261471505171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Portugalii" title="Biblioteka Narodowa Portugalii">PTBNP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://urn.bn.pt/nca/unimarc-authorities/txt?id=17868">17868</a></span></li><li><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" class="extiw" title="ca:Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">CANTIC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a10443745">a10443745</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000003432&P_CON_LNG=ENG">000003432</a></span></li><li><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nacionalna_i_sveu%C4%8Dili%C5%A1na_knji%C5%BEnica_u_Zagrebu" class="extiw" title="hr:Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu">NSK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000002954&local_base=nsk10">000002954</a></span></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Argentina" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de la República Argentina">BNA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&doc_number=000023033&local_base=BNA10">000023033</a></span></li><li><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/CONOR" class="extiw" title="sl:CONOR">CONOR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plus.cobiss.si/opac7/conor/7147875">7147875</a></span></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Chile" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de Chile">BNC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000034551">000034551</a></span></li><li><a href="/wiki/Grecka_Biblioteka_Narodowa" title="Grecka Biblioteka Narodowa">ΕΒΕ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.nlg.gr/resource/authority/record82531">82531</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000595416">000595416</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Korei" title="Biblioteka Narodowa Korei">KRNLK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librarian.nl.go.kr/LI/contents/L20101000000.do?id=KAC199609326">KAC199609326</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=LNB%3AV%2A48%3B%3D0L">LNB:V*48;=0L</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3902756.html">3902756</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Sigmund-Freud">biography/Sigmund-Freud</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/sigmund-freud">sigmund-freud</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/sigmund-freud/">sigmund-freud</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/4723311">4723311</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/sigmund-freud">sigmund-freud</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Sigmund_Freud">Sigmund_Freud</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0110409.xml">0110409</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Sigmund_Freud">Sigmund_Freud</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=20598">20598</a></span></li></ul> </div><div class="normdaten-andere"><div>Identyfikatory zewnętrzne:</div> <ul><li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1960" class="extiw" title="d:Property:P1960">Google Scholar</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://scholar.google.com/citations?user=N80kIiYAAAAJ">N80kIiYAAAAJ</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sigmund_Freud&oldid=74734066">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sigmund_Freud&oldid=74734066</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Sigmund_Freud" title="Kategoria:Sigmund Freud">Sigmund Freud</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Austriaccy_neurolodzy" title="Kategoria:Austriaccy neurolodzy">Austriaccy neurolodzy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Austriaccy_psychiatrzy" title="Kategoria:Austriaccy psychiatrzy">Austriaccy psychiatrzy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Austriaccy_psychoanalitycy" title="Kategoria:Austriaccy psychoanalitycy">Austriaccy psychoanalitycy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Cz%C5%82onkowie_Royal_Society" title="Kategoria:Członkowie Royal Society">Członkowie Royal Society</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Laureaci_Nagrody_Goethego" title="Kategoria:Laureaci Nagrody Goethego">Laureaci Nagrody Goethego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Austriaccy_%C5%BBydzi" title="Kategoria:Austriaccy Żydzi">Austriaccy Żydzi</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Urodzeni_w_1856" title="Kategoria:Urodzeni w 1856">Urodzeni w 1856</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zmarli_w_1939" title="Kategoria:Zmarli w 1939">Zmarli w 1939</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2022-10" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2022-10">Artykuły z brakującymi przypisami od 2022-10</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2013-01" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-01">Artykuły z brakującymi przypisami od 2013-01</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 11 wrz 2024, 20:40.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Sigmund_Freud&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-542sp","wgBackendResponseTime":194,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.599","walltime":"0.789","ppvisitednodes":{"value":7543,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":51876,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":8749,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":30880,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":12,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 664.985 1 -total"," 33.14% 220.406 1 Szablon:Naukowiec_infobox"," 30.24% 201.099 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 21.99% 146.230 1 Szablon:Przypisy"," 8.65% 57.535 1 Szablon:Infobox_państwo_nie_iso_dodaj"," 8.58% 57.069 4 Szablon:Cytuj_książkę"," 7.78% 51.722 4 Szablon:Infobox_projekt"," 7.49% 49.788 2 Szablon:Pierwszy_niepusty"," 6.11% 40.635 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 5.95% 39.589 3 Szablon:Cytuj_stronę"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.259","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6571152,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-7c479b968-hlpw8","timestamp":"20241116033633","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Sigmund Freud","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Sigmund_Freud","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9215","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9215","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-06-06T14:40:52Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/1\/12\/Sigmund_Freud_LIFE.jpg","headline":"austriacki neurolog i psychiatra"}</script> </body> </html>