CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="be" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Беларусы — Вікіпедыя</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","студзень","люты","сакавік","красавік","Май","чэрвень","ліпень","жнівень","верасень","кастрычнік","лістапад","снежань"],"wgRequestId":"267350f6-8ebd-4c07-9c99-b217bf6ad8cc","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Беларусы","wgTitle":"Беларусы","wgCurRevisionId":4861454,"wgRevisionId":4861454,"wgArticleId":14909,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы","Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі","Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай", "Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN","Народы і нацыянальнасці паводле алфавіта","Беларусы","Народы Беларусі","Народы Еўропы","Усходнія славяне"],"wgPageViewLanguage":"be","wgPageContentLanguage":"be","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Беларусы","wgRelevantArticleId":14909,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":4861454,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"be","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"be"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":300000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q483569","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready", "ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.edittop","ext.gadget.collapserefs","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.navboxNavigation","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.Statistics","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions", "wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=be&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=be&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg/1200px-Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="539"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg/800px-Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="359"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg/640px-Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="288"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Беларусы — Вікіпедыя"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//be.m.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Правіць" href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Вікіпедыя (be)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//be.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Вікіпедыя струмень Atom" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Беларусы rootpage-Беларусы skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Перайсці да зместу</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Галоўнае меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Галоўнае меню </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Галоўнае меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навігацыя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Адкрыць Галоўную старонку [z]" accesskey="z">Галоўная старонка</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%83%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Пра праект, чым можна заняцца, дзе што шукаць">Супольнасць</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChanges" title="Пералік нядаўніх змяненняў у віксе. [r]" accesskey="r">Апошнія змены</a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:NewPages">Новыя старонкі</a></li><li id="n-Village-pump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A4%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%BC">Форум</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Random" title="Паказаць выпадковую старонку [x]" accesskey="x">Выпадковая старонка</a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" title="Дзе можна атрымаць тлумачэнні.">Даведка</a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96">Паведаміць пра памылку</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Вікіпедыя" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-be.svg" style="width: 7.625em; height: 1.3125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-be.svg" width="117" height="12" style="width: 7.3125em; height: 0.75em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f"> Пошук </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Шукаць у Вікіпедыі" aria-label="Шукаць у Вікіпедыі" autocapitalize="sentences" title="Знайсці ў Вікіпедыі [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Адмысловае:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Пошук</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Асабістыя інструменты"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Выгляд" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Выгляд </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be" class="">Ахвяраваць</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова" class="">Стварыць уліковы запіс</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o" class="">Увайсці</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Больш магчымасцей" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Асабістыя інструменты" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Асабістыя інструменты </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Меню ўдзельніка" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_be.wikipedia.org&uselang=be">Ахвяраваць</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CreateAccount&returnto=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вам прапануецца стварыць уліковы запіс і ўвайсці ў сістэму, але гэта не абавязкова"> Стварыць уліковы запіс</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UserLogin&returnto=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Вам прапануецца ўвайсці ў сістэму, але гэта неабавязкова. [o]" accesskey="o"> Увайсці</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Старонкі для ананімных рэдактараў <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0:%D0%94%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%B4%D0%BA%D0%B0" aria-label="Даведацца больш пра праўку">даведацца больш</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyContributions" title="Спіс правак, зробленых з гэтага IP-адраса [y]" accesskey="y">Уклад</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:MyTalk" title="Размовы пра праўкі, зробленыя з гэтага IP-адраса [n]" accesskey="n">Размовы</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Праект"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Змест" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Змест</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">схаваць</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Пачатак</div> </a> </li> <li id="toc-Этнагенез" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Этнагенез"> <div class="vector-toc-text"> 1 Этнагенез </div> </a> <ul id="toc-Этнагенез-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Антрапалогія" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Антрапалогія"> <div class="vector-toc-text"> 2 Антрапалогія </div> </a> <ul id="toc-Антрапалогія-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Этнонім" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Этнонім"> <div class="vector-toc-text"> 3 Этнонім </div> </a> <ul id="toc-Этнонім-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Рэлігія" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Рэлігія"> <div class="vector-toc-text"> 4 Рэлігія </div> </a> <ul id="toc-Рэлігія-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Мова_і_пісьменства" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Мова_і_пісьменства"> <div class="vector-toc-text"> 5 Мова і пісьменства </div> </a> <ul id="toc-Мова_і_пісьменства-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Традыцыйная_культура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Традыцыйная_культура"> <div class="vector-toc-text"> 6 Традыцыйная культура </div> </a> <button aria-controls="toc-Традыцыйная_культура-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Змяніць стан падраздзелу Традыцыйная культура </button> <ul id="toc-Традыцыйная_культура-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Традыцыйныя_заняткі_і_рамёствы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Традыцыйныя_заняткі_і_рамёствы"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Традыцыйныя заняткі і рамёствы </div> </a> <ul id="toc-Традыцыйныя_заняткі_і_рамёствы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Тыпы_пасяленняў_і_жытла" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Тыпы_пасяленняў_і_жытла"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Тыпы пасяленняў і жытла </div> </a> <ul id="toc-Тыпы_пасяленняў_і_жытла-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Грамадскія_традыцыі_і_святы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Грамадскія_традыцыі_і_святы"> <div class="vector-toc-text"> 6.3 Грамадскія традыцыі і святы </div> </a> <ul id="toc-Грамадскія_традыцыі_і_святы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Вусная_творчасць,_музычнае_мастацтва_і_танец" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Вусная_творчасць,_музычнае_мастацтва_і_танец"> <div class="vector-toc-text"> 6.4 Вусная творчасць, музычнае мастацтва і танец </div> </a> <ul id="toc-Вусная_творчасць,_музычнае_мастацтва_і_танец-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Традыцыйны_касцюм" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Традыцыйны_касцюм"> <div class="vector-toc-text"> 6.5 Традыцыйны касцюм </div> </a> <ul id="toc-Традыцыйны_касцюм-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Традыцыі_харчавання" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Традыцыі_харчавання"> <div class="vector-toc-text"> 6.6 Традыцыі харчавання </div> </a> <ul id="toc-Традыцыі_харчавання-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Сучасныя_культурныя_традыцыі_і_сацыяльныя_тэндэнцыі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Сучасныя_культурныя_традыцыі_і_сацыяльныя_тэндэнцыі"> <div class="vector-toc-text"> 7 Сучасныя культурныя традыцыі і сацыяльныя тэндэнцыі </div> </a> <ul id="toc-Сучасныя_культурныя_традыцыі_і_сацыяльныя_тэндэнцыі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Колькасць_і_рассяленне._Беларуская_дыяспара" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Колькасць_і_рассяленне._Беларуская_дыяспара"> <div class="vector-toc-text"> 8 Колькасць і рассяленне. Беларуская дыяспара </div> </a> <ul id="toc-Колькасць_і_рассяленне._Беларуская_дыяспара-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Знакамітыя_беларусы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Знакамітыя_беларусы"> <div class="vector-toc-text"> 9 Знакамітыя беларусы </div> </a> <ul id="toc-Знакамітыя_беларусы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Зноскі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Зноскі"> <div class="vector-toc-text"> 10 Зноскі </div> </a> <ul id="toc-Зноскі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Літаратура" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Літаратура"> <div class="vector-toc-text"> 11 Літаратура </div> </a> <ul id="toc-Літаратура-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Спасылкі" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Спасылкі"> <div class="vector-toc-text"> 12 Спасылкі </div> </a> <ul id="toc-Спасылкі-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Змест" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Пераключыць змест" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Пераключыць змест </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Беларусы</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Перайсці да артыкула на іншай мове. Даступны на 88 мовах." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-88" aria-hidden="true" > 88 моў </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Belarusse" title="Belarusse – афрыкаанс" lang="af" hreflang="af" data-title="Belarusse" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="афрыкаанс" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Belarrusos" title="Belarrusos – арагонская" lang="an" hreflang="an" data-title="Belarrusos" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="арагонская" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%88%D9%86" title="بيلاروسيون – арабская" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بيلاروسيون" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабская" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%8A%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%8A%D9%8A%D9%86" title="بيلاروسيين – Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بيلاروسيين" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BB" title="Белорусал – аварская" lang="av" hreflang="av" data-title="Белорусал" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="аварская" class="interlanguage-link-target">Авар</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Belaruslar" title="Belaruslar – азербайджанская" lang="az" hreflang="az" data-title="Belaruslar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанская" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="بلاروس‌لار – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="بلاروس‌لار" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Белорустар – башкірская" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Белорустар" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="башкірская" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Baltaros%C4%93" title="Baltarosē – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Baltarosē" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Беларусы – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Беларусы" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Orang_Rus_Puti" title="Orang Rus Puti – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Orang Rus Puti" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target">Betawi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Беларуси – балгарская" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Беларуси" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="балгарская" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Bjelorusi" title="Bjelorusi – баснійская" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Bjelorusi" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="баснійская" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%83%D1%83%D0%B4" title="Белорусууд – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Белорусууд" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Belarussos" title="Belarussos – каталанская" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Belarussos" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанская" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%88" title="Белорусаш – чачэнская" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Белорусаш" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="чачэнская" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8F%82%E1%8F%87%E1%8E%B3%E1%8E%B7%E1%8F%8D" title="ᎠᏂᏇᎳᎷᏍ – чэрокі" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᏂᏇᎳᎷᏍ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="чэрокі" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/B%C4%9Blorusov%C3%A9" title="Bělorusové – чэшская" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Bělorusové" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чэшская" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%A3%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%BE%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Бѣлороуси – царкоўнаславянская" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Бѣлороуси" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="царкоўнаславянская" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Беларуссем – чувашская" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Беларуссем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="чувашская" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Belarwsiaid" title="Belarwsiaid – валійская" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Belarwsiaid" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="валійская" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Hviderussere" title="Hviderussere – дацкая" lang="da" hreflang="da" data-title="Hviderussere" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="дацкая" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Belarussen" title="Belarussen – нямецкая" lang="de" hreflang="de" data-title="Belarussen" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="нямецкая" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%B5%CF%85%CE%BA%CE%BF%CF%81%CF%8E%CF%83%CE%BF%CE%B9" title="Λευκορώσοι – грэчаская" lang="el" hreflang="el" data-title="Λευκορώσοι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="грэчаская" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Belarusians" title="Belarusians – англійская" lang="en" hreflang="en" data-title="Belarusians" data-language-autonym="English" data-language-local-name="англійская" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Belorusoj" title="Belorusoj – эсперанта" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Belorusoj" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="эсперанта" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_bielorruso" title="Pueblo bielorruso – іспанская" lang="es" hreflang="es" data-title="Pueblo bielorruso" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="іспанская" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Valgevenelased" title="Valgevenelased – эстонская" lang="et" hreflang="et" data-title="Valgevenelased" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="эстонская" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Bielorrusiar" title="Bielorrusiar – баскская" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Bielorrusiar" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="баскская" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="بلاروسی‌ها – фарсі" lang="fa" hreflang="fa" data-title="بلاروسی‌ها" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="фарсі" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Valkoven%C3%A4l%C3%A4iset" title="Valkovenäläiset – фінская" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Valkovenäläiset" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="фінская" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Valg%C3%B5vindl%C3%A4seq" title="Valgõvindläseq – Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Valgõvindläseq" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Bi%C3%A9lorusses" title="Biélorusses – французская" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Biélorusses" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французская" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Bealar%C3%BAisigh" title="Bealarúisigh – ірландская" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Bealarúisigh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ірландская" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Biyaz_Ruslar" title="Biyaz Ruslar – гагаузская" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Biyaz Ruslar" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="гагаузская" class="interlanguage-link-target">Gagauz</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Pobo_belaruso" title="Pobo belaruso – галісійская" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Pobo belaruso" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галісійская" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%B8%E0%A5%80" title="बेलारूसी – хіндзі" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बेलारूसी" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="хіндзі" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Bjelorusi" title="Bjelorusi – харвацкая" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Bjelorusi" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="харвацкая" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Belaruszok" title="Belaruszok – венгерская" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Belaruszok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерская" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Բելառուսներ – армянская" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բելառուսներ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянская" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Orang_Belarus" title="Orang Belarus – інданезійская" lang="id" hreflang="id" data-title="Orang Belarus" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="інданезійская" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Bielorusi" title="Bielorusi – іда" lang="io" hreflang="io" data-title="Bielorusi" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="іда" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Bielorussi" title="Bielorussi – італьянская" lang="it" hreflang="it" data-title="Bielorussi" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="італьянская" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%99%E3%83%A9%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%82%B7%E4%BA%BA" title="ベラルーシ人 – японская" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ベラルーシ人" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="японская" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98" title="ბელარუსები – грузінская" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბელარუსები" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузінская" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Jolma_Belarusia" title="Jolma Belarusia – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Jolma Belarusia" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Беларустар – казахская" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Беларустар" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахская" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B2%A8%EB%9D%BC%EB%A3%A8%EC%8A%A4%EC%9D%B8" title="벨라루스인 – карэйская" lang="ko" hreflang="ko" data-title="벨라루스인" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="карэйская" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Белорустар – кіргізская" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Белорустар" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="кіргізская" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Rutheni_Albi" title="Rutheni Albi – лацінская" lang="la" hreflang="la" data-title="Rutheni Albi" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="лацінская" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Witr%C3%B3sse" title="Witrósse – лімбургская" lang="li" hreflang="li" data-title="Witrósse" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="лімбургская" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Baltarusiai" title="Baltarusiai – літоўская" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Baltarusiai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="літоўская" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Boltkr%C4%ABvi" title="Boltkrīvi – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Boltkrīvi" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target">Latgaļu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Baltkrievi" title="Baltkrievi – латышская" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Baltkrievi" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышская" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Belarosiana_(vahoaka)" title="Belarosiana (vahoaka) – малагасійская" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Belarosiana (vahoaka)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="малагасійская" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Белоруси – македонская" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Белоруси" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонская" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C%D1%87%D1%83%D1%83%D0%B4" title="Беларусьчууд – мангольская" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Беларусьчууд" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="мангольская" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%82" title="Белорузт – эрзянская" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Белорузт" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="эрзянская" class="interlanguage-link-target">Эрзянь</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Wit-Russen" title="Wit-Russen – нідэрландская" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Wit-Russen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нідэрландская" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Belarusere" title="Belarusere – нарвежская (букмол)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Belarusere" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="нарвежская (букмол)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B0%D0%B3_%D0%B0%D0%B4%C3%A6%D0%BC" title="Белоруссаг адæм – асецінская" lang="os" hreflang="os" data-title="Белоруссаг адæм" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="асецінская" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Bia%C5%82orusini" title="Białorusini – польская" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Białorusini" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польская" class="interlanguage-link-target">Polski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Bielorrussos" title="Bielorrussos – партугальская" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Bielorrussos" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="партугальская" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Belaru%C8%99i" title="Belaruși – румынская" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Belaruși" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="румынская" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Белорусы – руская" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Белорусы" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="руская" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8%D0%BD%D1%8B" title="Білорусины – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Білорусины" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Belaroushies" title="Belaroushies – шатландская" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Belaroushies" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="шатландская" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Belorusi" title="Belorusi – сербскахарвацкая" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Belorusi" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="сербскахарвацкая" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Belarusians" title="Belarusians – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Belarusians" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Bielorusi" title="Bielorusi – славацкая" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Bielorusi" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="славацкая" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Belorusi" title="Belorusi – славенская" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Belorusi" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="славенская" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Bjellorus%C3%ABt" title="Bjellorusët – албанская" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Bjellorusët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="албанская" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Белоруси – сербская" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Белоруси" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербская" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Belarusier" title="Belarusier – шведская" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Belarusier" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="шведская" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D2%B3%D0%BE" title="Белорусҳо – таджыкская" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Белорусҳо" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="таджыкская" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%8A%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B9%80%E0%B8%9A%E0%B8%A5%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%AA" title="ชาวเบลารุส – тайская" lang="th" hreflang="th" data-title="ชาวเบลารุส" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="тайская" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Belaruslular" title="Belaruslular – турэцкая" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Belaruslular" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турэцкая" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Беларуслар – татарская" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Беларуслар" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="татарская" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8A%D1%91%D1%81" title="Белорусъёс – удмурцкая" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Белорусъёс" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="удмурцкая" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8" title="Білоруси – украінская" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Білоруси" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украінская" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="بیلاروسی – урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="بیلاروسی" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Belaruslar" title="Belaruslar – узбекская" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Belaruslar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="узбекская" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Vaugedven%C3%A4lai%C5%BEed" title="Vaugedvenälaižed – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Vaugedvenälaižed" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Belarus" title="Người Belarus – в’етнамская" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Belarus" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="в’етнамская" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BD%E4%BF%84%E7%BD%97%E6%96%AF%E4%BA%BA" title="白俄罗斯人 – ву" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="白俄罗斯人" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="ву" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%A1%E1%83%94%E1%83%A4%E1%83%98" title="ბელარუსეფი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბელარუსეფი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BD%E4%BF%84%E7%BD%97%E6%96%AF%E4%BA%BA" title="白俄罗斯人 – кітайская" lang="zh" hreflang="zh" data-title="白俄罗斯人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="кітайская" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%99%BD%E4%BF%84%E7%BE%85%E6%96%AF%E4%BA%BA" title="白俄羅斯人 – кантонскі дыялект кітайскай" lang="yue" hreflang="yue" data-title="白俄羅斯人" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="кантонскі дыялект кітайскай" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q483569#sitelinks-wikipedia" title="Правіць міжмоўныя спасылкі" class="wbc-editpage">Правіць спасылкі</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Прасторы назваў"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Паказаць уласна змест старонкі [c]" accesskey="c">Старонка</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B7%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" rel="discussion" title="Размовы пра змест гэтай старонкі [t]" accesskey="t">Размовы</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Змяніць моўны варыянт" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >беларуская </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Віды"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B">Чытаць</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v">Правіць</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e">Правіць зыходнік</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=history" title="Ранейшыя версіі гэтай старонкі. [h]" accesskey="h">Паказаць гісторыю</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Інструменты" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Інструменты </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Інструменты</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">схаваць</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Больш магчымасцей" > <div class="vector-menu-heading"> Дзеянні </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B">Чытаць</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit" title="Правіць старонку [v]" accesskey="v">Правіць</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit" title="Правіць зыходны код гэтай старонкі [e]" accesskey="e">Правіць зыходнік</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=history">Паказаць гісторыю</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Агульныя </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:WhatLinksHere/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Спіс вікістаронак, якія спасылаюцца сюды [j]" accesskey="j">Сюды спасылаюцца</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:RecentChangesLinked/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" rel="nofollow" title="Нядаўнія змены ў старонках, на якія спасылаецца гэтая старонка [k]" accesskey="k">Звязаныя праўкі</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:SpecialPages" title="Пералік усіх адмысловых старонак [q]" accesskey="q">Адмысловыя старонкі</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&oldid=4861454" title="Нязменная спасылка на гэтую версію гэтай старонкі">Нязменная спасылка</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=info" title="Больш звестак пра гэту старонку">Звесткі пра старонку</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:CiteThisPage&page=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&id=4861454&wpFormIdentifier=titleform" title="Інфармацыя пра тое, як цытаваць гэтую старонку">Цытаваць гэту старонку</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2591%25D0%25B5%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2583%25D1%2581%25D1%258B">Атрымаць скарочаны URL-адрас</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbe.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D0%2591%25D0%25B5%25D0%25BB%25D0%25B0%25D1%2580%25D1%2583%25D1%2581%25D1%258B">Спампаваць QR-код</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Друк/экспарт </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B">Стварыць кнігу</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:DownloadAsPdf&page=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=show-download-screen">Спампаваць як PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&printable=yes" title="Друкавальная версія гэтай старонкі [p]" accesskey="p">Для друку</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> У іншых праектах </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Belarusians" hreflang="en">Вікісховішча</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://be.wikiquote.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" hreflang="be">Вікіцытатнік</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q483569" title="Спасылка на звязаны элемент рэпазітара даных [g]" accesskey="g">Элемент Вікіданых</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Выгляд"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Выгляд</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">перанесці да бакавой панэлі</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">схаваць</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="be" dir="ltr"><table class="infobox infobox-720e54067facc3a9" style="width:270px; float:right; margin-left:1em; margin-bottom:0.5em; clear:right;; text-align:left; border:1px solid #BBBBBB; background:#ffffff; cellpadding=1"><tbody><tr><th colspan="2" scope="colgroup" class="infobox-above fn org" style="background-color:#b08261; color:#fee8ab;">Беларусы</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style=""> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg/274px-Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg.png" decoding="async" width="274" height="123" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg/411px-Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg/548px-Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="230" /></a> </td></tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Саманазва</th> <td class="nickname plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> беларусы</td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="plainlist" style="text-align:center;text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> Усяго: каля 9 млн (<a href="/wiki/2021" title="2021">2021</a>):</td> </tr> <tr> <td colspan="2" class="noplainlist" style="text-align:center;text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <div data-wikidata-property-id="P17" class="no-wikidata"> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Belarus.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Беларусі"><img alt="Сцяг Беларусі" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/25px-Flag_of_Belarus.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/38px-Flag_of_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Flag_of_Belarus.svg/50px-Flag_of_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a>: 7 990 519 (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_(2019)" title="Перапіс насельніцтва Беларусі (2019)">перапіс 2019 года</a>):<a href="#cite_note-belstat.gov.by-1">[1]</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Minsk,_Belarus.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Flag_of_Minsk%2C_Belarus.svg/22px-Flag_of_Minsk%2C_Belarus.svg.png" decoding="async" width="22" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Flag_of_Minsk%2C_Belarus.svg/33px-Flag_of_Minsk%2C_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/Flag_of_Minsk%2C_Belarus.svg/44px-Flag_of_Minsk%2C_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="1800" data-file-height="1200" /></a> <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінск</a>: 1 753 122</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Minsk_Voblast.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Flag_of_Minsk_Voblast.svg/22px-Flag_of_Minsk_Voblast.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Flag_of_Minsk_Voblast.svg/33px-Flag_of_Minsk_Voblast.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Flag_of_Minsk_Voblast.svg/44px-Flag_of_Minsk_Voblast.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a> <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Мінская вобласць">Мінская вобласць</a>: 1 302 780</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Homyel_Voblast.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Homyel_Voblast.svg/22px-Flag_of_Homyel_Voblast.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Homyel_Voblast.svg/33px-Flag_of_Homyel_Voblast.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Homyel_Voblast.svg/44px-Flag_of_Homyel_Voblast.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Гомельская вобласць">Гомельская вобласць</a>: 1 211 234</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Brest_Voblast,_Belarus.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Brest_Voblast%2C_Belarus.svg/22px-Flag_of_Brest_Voblast%2C_Belarus.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Brest_Voblast%2C_Belarus.svg/33px-Flag_of_Brest_Voblast%2C_Belarus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Flag_of_Brest_Voblast%2C_Belarus.svg/44px-Flag_of_Brest_Voblast%2C_Belarus.svg.png 2x" data-file-width="500" data-file-height="250" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Брэсцкая вобласць">Брэсцкая вобласць</a>: 1 171 835</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Vitsebsk_region.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Vitsebsk_region.svg/22px-Flag_of_Vitsebsk_region.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Vitsebsk_region.svg/33px-Flag_of_Vitsebsk_region.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/Flag_of_Vitsebsk_region.svg/44px-Flag_of_Vitsebsk_region.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Віцебская вобласць">Віцебская вобласць</a>: 934 925</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg/22px-Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg/33px-Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg/44px-Flag_of_Mahilyow_Voblast.svg.png 2x" data-file-width="2200" data-file-height="1100" /></a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Магілёўская вобласць">Магілёўская вобласць</a>: 915 633</li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg/22px-Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg.png" decoding="async" width="22" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg/33px-Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg/44px-Flag_of_Hrodna_Voblasts.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></a> <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Гродзенская вобласць">Гродзенская вобласць</a>: 701 190</li></ul> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Russia.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Расіі"><img alt="Сцяг Расіі" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/25px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/38px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/50px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">Расія</a>: 208 046 (перапіс <a href="/wiki/2021" title="2021">2021</a> года)<a href="#cite_note-2">[2]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Ukraine.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Украіны"><img alt="Сцяг Украіны" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/25px-Flag_of_Ukraine.svg.png" decoding="async" width="25" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/38px-Flag_of_Ukraine.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/49/Flag_of_Ukraine.svg/50px-Flag_of_Ukraine.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a> <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Украіна">Украіна</a>: 275 763 (перапіс <a href="/wiki/2001" title="2001">2001</a> года)<a href="#cite_note-perepisU-3">[3]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Latvia.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Латвіі"><img alt="Сцяг Латвіі" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/25px-Flag_of_Latvia.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/38px-Flag_of_Latvia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Latvia.svg/50px-Flag_of_Latvia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%8F" title="Латвія">Латвія</a>: 68 174 (перапіс 2011 года)<a href="#cite_note-Национальности_Латвии_2011-4">[4]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Kazakhstan.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Казахстана"><img alt="Сцяг Казахстана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/25px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/38px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/50px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a>: 62 694 (2012 года)<a href="#cite_note-Каз2012-5">[5]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Poland.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Польшчы"><img alt="Сцяг Польшчы" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/25px-Flag_of_Poland.svg.png" decoding="async" width="25" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/38px-Flag_of_Poland.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_Poland.svg/50px-Flag_of_Poland.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="400" /></a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшча</a>: 47 000 (перапіс 2011 г.)<a href="#cite_note-Перепись_2011-6">[6]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Lithuania.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Літвы"><img alt="Сцяг Літвы" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/25px-Flag_of_Lithuania.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/38px-Flag_of_Lithuania.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/11/Flag_of_Lithuania.svg/50px-Flag_of_Lithuania.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Літва">Літва</a>: 35 900 (ацэнка 2010 г.)<a href="#cite_note-7">[7]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_the_United_States.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг ЗША"><img alt="Сцяг ЗША" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/25px-Flag_of_the_United_States.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/38px-Flag_of_the_United_States.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a4/Flag_of_the_United_States.svg/50px-Flag_of_the_United_States.svg.png 2x" data-file-width="1235" data-file-height="650" /></a> <a href="/wiki/%D0%97%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%BA%D1%96" title="Злучаныя Штаты Амерыкі">ЗША</a>: 25 600 (2000 г.)<a href="#cite_note-8">[8]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Germany.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Германіі"><img alt="Сцяг Германіі" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/25px-Flag_of_Germany.svg.png" decoding="async" width="25" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/38px-Flag_of_Germany.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Flag_of_Germany.svg/50px-Flag_of_Germany.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="600" /></a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Германія">Германія</a>: 21 151 (перапіс 2015 г.)<a href="#cite_note-9">[9]</a> <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Uzbekistan.svg" class="mw-file-description" title="Сцяг Узбекістана"><img alt="Сцяг Узбекістана" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/25px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png" decoding="async" width="25" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/38px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Flag_of_Uzbekistan.svg/50px-Flag_of_Uzbekistan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a> <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Узбекістан">Узбекістан</a>: 18 500 (ацэнка 2021 г.)<a href="#cite_note-10">[10]</a></div></td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Этнічныя мовы</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларуская</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Іншыя папулярныя мовы зносін</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">руская</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Традыцыйныя рэлігіі (канфесіі)</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Хрысціянства">хрысціянства</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Праваслаўе">праваслаўе</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Каталіцтва">каталіцтва</a> (<a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Рымска-Каталіцкая Царква">лацінскага</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%93%D1%80%D1%8D%D0%BA%D0%B0-%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква">візантыйскага</a> абрадаў), <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Пратэстанцтва">пратэстанцтва</a>)</td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Расавы тып</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BE%D1%96%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0" title="Еўрапеоідная раса">еўрапеоідная раса</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Геаграфічна-моўная група</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%8F_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Усходнія славяне">усходнія славяне</a></td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Блізкія этнасы</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Украінцы">украінцы</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F" title="Рускія">рускія</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%96" title="Палякі">палякі</a>, іншыя <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Славяне">славяне</a> і некаторыя <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%82%D1%8B" title="Балты">балты</a> (генетычна)</td> </tr> <tr> <th class="plainlist" style="text-align: right; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fee8ab;">Этна-моўная супольнасць</th> <td class="plainlist" style="text-align: left; border-bottom:1px solid #b08261; border-right:1px solid #b08261; background:#fff6d9;"> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Славяне">славяне</a></td> </tr> </tbody></table> <div class="hatnote navigation-not-searchable noprint dabhide">У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81_(%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D1%96)" class="mw-disambig" title="Беларус (значэнні)">Беларус (значэнні)</a>.</div> Белару́сы — <a href="/wiki/%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%8F_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Усходнія славяне">усходнеславянскі</a> <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Народ">народ</a>. Агульная колькасць у свеце — каля 9 млн чалавек (2021). Асноўнае насельніцтва <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Рэспублікі Беларусь</a>, дзе налічваюць 7 990,7 тыс чалавек і складаюць 84,9 % жыхароў дзяржавы (паводле перапісу ад 2019 года). Жывуць таксама ў значнай колькасці ў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">Расіі</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Украіна">Украіне</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%8F" title="Латвія">Латвіі</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Літва">Літве</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшчы</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%BA%D1%96" title="Злучаныя Штаты Амерыкі">ЗША</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстане</a> і інш. Карыстаюцца <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларускай мовай</a>, якая адносіцца да ўсходняй падгрупы <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Славянскія мовы">славянскай групы</a> <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%B5%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Індаеўрапейскія мовы">індаеўрапейскай моўнай сям’і</a>. Сучасная беларуская літаратурная мова пачала стварацца з 1850-х гадоў на аснове гаворак у шырокім наваколлі <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">горада Мінска</a> (па сучаснай класіфікацыі — мінская гаворка<a href="#cite_note-ReferenceA-11">[11]</a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BA%D1%96" title="Сярэднебеларускія гаворкі">сярэднебеларускай групы гаворак</a> беларускай мовы). Алфавіт літаратурнай мовы на аснове <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Кірыліца">кірыліцы</a>. У цяперашні час шырока распаўсюджаны беларуска-рускі <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Білінгвізм">білінгвізм</a> з дамінаваннем <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">рускай мовы</a>. Веруючыя беларусы пераважна <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Праваслаўе">праваслаўныя</a>; ёсць значная колькасць <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Каталіцтва">каталікоў</a><a href="#cite_note-12">[12]</a> і невялікая колькасць <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Пратэстанцтва">пратэстантаў</a><a href="#cite_note-13">[13]</a>. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этнагенез">Этнагенез</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=1" title="Правіць раздзел: Этнагенез" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=1" title="Правіць зыходнік раздзела: Этнагенез">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўныя артыкулы: <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B7_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнагенез беларусаў">Этнагенез беларусаў</a> і <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнічная тэрыторыя беларусаў">Этнічная тэрыторыя беларусаў</a></div> Сучасная беларуская акадэмічная навука (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D0%BA" title="Васіль Кірылавіч Бандарчык">Васіль Бандарчык</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9F%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка">Міхаіл Піліпенка</a>, <a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%BD" title="Ігар Усеваладавіч Чаквін">Ігар Чаквін</a> і інш.) лічыць, што працэс <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B7_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнагенез беларусаў">этнаўтварэння беларусаў</a> пачынаецца ў XIII—XIV стст. у <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">Вялікім Княстве Літоўскім</a><a href="#cite_note-14">[14]</a>, а стаў выразна ажыццяўляцца ў XIV—XV стст.<a href="#cite_note-15">[15]</a> У фарміраванні беларускага этнасу (у Папрыпяцці, Верхнім Панямонні, Верхнім Падзвінні і Верхнім Падняпроўі) яшчэ ў XIII—XIV стст. прынялі ўдзел значная частка ўсходніх славян («русь», «рускія»), часткова групы заходніх славян (галоўным чынам, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%96" title="Палякі">палякі</a> — пераважна сяліліся на <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Палессе">Палессі</a><a href="#cite_note-16">[16]</a>) і неславянскія этнічныя групы, асабліва <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%82%D1%8B" title="Балты">балцкія</a> (<a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0_(%D0%BF%D0%BB%D1%8F%D0%BC%D1%91%D0%BD%D1%8B)" title="Літва (плямёны)">літва</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D1%86%D0%B2%D1%8F%D0%B3%D1%96" title="Яцвягі">яцвягі</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Прусы">прусы</a>, <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B9%D1%82%D1%8B" title="Жамойты">жамойты</a>), многія з якіх былі вымушанымі перасяленцамі ў адзначаныя раёны<a href="#cite_note-17">[17]</a>. Усходнеславянскае насельніцтва ў сваёй масе склала аснову беларусаў, а неўсходнеславянскія групы сталі дадатковым кампанентам гэтай новай этнічнай супольнасці<a href="#cite_note-18">[18]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Антрапалогія">Антрапалогія</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=2" title="Правіць раздзел: Антрапалогія" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=2" title="Правіць зыходнік раздзела: Антрапалогія">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Антрапалогія беларусаў">Антрапалогія беларусаў</a></div> Беларусы паўночных, цэнтральных і заходніх рэгіёнаў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a> адносяцца пераважна да ўсходнееўрапейскага тыпу сярэднееўрапейскай расы (у межах вялікай <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%BE%D1%96%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%B0" title="Еўрапеоідная раса">еўрапеоіднай расы</a>). Некаторыя даследчыкі вылучаюць сярод беларусаў палескі і верхнепрыдняпроўскі антрапалагічныя тыпы. Беларускі антраполаг <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%87" title="Аляксей Ігнатавіч Мікуліч">Аляксей Мікуліч</a> прышоў да высновы, што сучасная карціна генафонду беларусаў сфармавалася як шляхам доўгатэрміновага прыстасавання ў выніку натуральнага адбору, так і ў выніку этнічнай кансалідацыі<a href="#cite_note-19">[19]</a>. Паводле вынікаў даследавання Аляксея Мікуліча, агульная характарыстыка генафонду сучасных беларусаў найбліжэй да характарыстыкі генафонду сучасных <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Украінцы">украінцаў</a><a href="#cite_note-20">[20]</a> і мае даволі трывалую генетычную непарыўнасць пакаленняў у часе, бо геаграфічная структура сучаснага беларускага генафонду шмат у чым супадае з арэаламі старажытных <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Археалагічная культура">археалагічных культур</a> Беларусі яшчэ даславянскай эпохі<a href="#cite_note-21">[21]</a>. Паводле даследаванняў Рэспубліканскага цэнтра гематалогіі і перасадкі касцявога мозгу (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a>) сучасным беларусам па <a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фенатып (няма такой старонкі)">фенатыпу</a> (сукупнасць характарыстак, набытых індывідам на вызначанай стадыі свайго развіцця — пад уплывам умоў знешняга асяроддзя і выпадковых змен) найбольш блізкімі з’яўляюцца сучасныя <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D1%86%D1%8B" title="Немцы">немцы</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%96" title="Палякі">палякі</a><a href="#cite_note-22">[22]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Этнонім">Этнонім</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=3" title="Правіць раздзел: Этнонім" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=3" title="Правіць зыходнік раздзела: Этнонім">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Белая Русь">Белая Русь</a></div> Этнонім «беларусы» паходзіць ад тапоніма «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Белая Русь">Белая Русь</a>», які пачаткова меў рэгіянальнае значэнне і ў праваслаўна-ўніяцкай традыцыі адносіўся да паўночнай і ўсходняй часткі сучаснай <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a><a href="#cite_note-23">[23]</a>. Першы зафіксаваны выпадак ужывання слова «беларус» у грэчаскім перакладзе (Leucorussus) як саманазвы выхадцаў з сучаснай этнічнай тэрыторыі Беларусі вядомы з запісу <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BD_%D0%A0%D1%8B%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Саламон Рысінскі">Саламона Рысінскага</a> ў Альтдорфскі ўніверсітэт у 1586 годзе<a href="#cite_note-24">[24]</a>, але азначэнне шырока не распаўсюдзілася тым часам як этнонім. Да канца XVIII ст. як саманазвы ўжываліся азначэнні «русь», «рускія», «<a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%8B_(%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BC)" title="Русіны (гістарычны этнонім)">русіны</a>» або «<a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%8B" class="mw-redirect" title="Літвіны">літвіны</a>»<a href="#cite_note-ReferenceB-25">[25]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Shljahtich_Zavalnja.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Shljahtich_Zavalnja.png/220px-Shljahtich_Zavalnja.png" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Shljahtich_Zavalnja.png/330px-Shljahtich_Zavalnja.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Shljahtich_Zavalnja.png/440px-Shljahtich_Zavalnja.png 2x" data-file-width="786" data-file-height="600" /></a><figcaption>Тытульны ліст кнігі <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%88%D1%87%D1%8D%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Ян Баршчэўскі">Яна Баршчэўскага</a> «<a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%86%D1%96%D1%86_%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8F,_%D0%B0%D0%B1%D0%BE_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C_%D1%83_%D1%84%D0%B0%D0%BD%D1%82%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F%D1%85" title="Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях">Шляхціц Завальня, або Беларусь у фантастычных апавяданнях</a>», 1844—1846 гг.</figcaption></figure> У першай палове XIX ст. азначэнне «беларусы» было распаўсюджана пераважна ў <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Віцебская губерня">Віцебскай</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Магілёўская губерня">Магілёўскай губернях</a>, а таксама ва ўсходняй частцы <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Мінская губерня">Мінскай губерні</a>, і мела не столькі этнічны, колькі тапанімічны характар<a href="#cite_note-ReferenceB-25">[25]</a>. 20 студзеня (1 лютага) 1863 года назва «Беларусь» упершыню ўключана ў найменне ўраду — <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%B4_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D1%8B_%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Часовы правінцыяльны ўрад Літвы і Беларусі">Часовага правінцыяльнага ўраду Літвы і Беларусі</a> на чале з <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%81%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Кастусь Каліноўскі">Кастусём Каліноўскім</a>. Саманазва «беларусы» як этнонім замацавалася за <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнічная тэрыторыя беларусаў">беларускім этнасам (амаль па ўсёй яго этнічнай тэрыторыі)</a> толькі з сярэдзіны 1860-х гадоў (пасля прац расійскага этнографа <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%85_%D1%84%D0%BE%D0%BD_%D0%AD%D1%80%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%82" title="Родэрых фон Эркерт">Родэрыха Эркерта</a><a href="#cite_note-26">[26]</a>). І на працягу 1870—1880-х гадоў этнонім «беларусы» трывала і канчаткова выцясняе іншыя «канкурэнтныя» назвы («<a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B" title="Крывічы">крывічы</a>», «крывічане», «<a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Чорная Русь">чарнарусы</a>», «<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Заходнерусізм">заходнерусы</a>» і іншыя<a href="#cite_note-imef.basnet.by-27">[27]</a>), якія прапаноўваліся ў тыя часы рознымі гісторыкамі, ідэолагамі і публіцыстамі<a href="#cite_note-imef.basnet.by-27">[27]</a>, і лакальна-рэгіянальныя назвы (<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="Загароддзе">загародцы</a>, пінчукі, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%88%D1%83%D0%BA%D1%96" title="Палешукі">палешукі</a> і г.д.) для азначэння беларускага этнаса, што было звязана з папулярызацыяй гэтай назвы праз расійскую этнаграфічную і гістарычную навуку і з развіццём пачатковай адукацыі ў вёсцы, дзякуючы чаму стала мажлівым пашырэнне гістарычных ведаў і назвы «беларусы» сярод шырокіх колаў насельніцтва<a href="#cite_note-28">[28]</a><a href="#cite_note-29">[29]</a>. У 1903 г. этнограф <a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D1%85%D1%96%D0%BC_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Яўхім Карскі">Яўхім Карскі</a> канстатаваў, што найбольш кансерватыўнаму сялянскаму слою насельніцтва назва «беларусы» была не вядома: «У цяперашні час просты народ у Беларусі не ведае гэтай назвы. На пытанне: хто ты? прасталюдзін адказвае — рускі, а калі ён каталік, то называе сябе або каталіком, або палякам; часам сваю радзіму назаве Літвой, а то і проста скажа, што ён „тутэйшый“ (tutejszy) — тутэйшы, вядома, супрацьпастаўляючы сябе асобе, якая гаворыць па-вялікаруску, як чужынцу ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0-%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9" title="Паўночна-Заходні край">Заходнім краі</a>»<a href="#cite_note-30">[30]</a>. А <a class="external text" href="https://be.wikipedia.org/wiki/Этнічная_тэрыторыя_беларусаў#Вынікі_Першага_ўсеагульнага_перапісу_насельніцтва_Расійскай_імперыі_(1897)">вынікі Першага ўсеагульнага перапісу насельніцтва Расійскай імперыі (1897)</a> прыводзяць іншыя дадзеныя па беларускім губерням. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Рэлігія">Рэлігія</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=4" title="Правіць раздзел: Рэлігія" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=4" title="Правіць зыходнік раздзела: Рэлігія">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўныя артыкулы: <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Рэлігія ў Беларусі">Рэлігія ў Беларусі</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Праваслаўе ў Беларусі">Праваслаўе ў Беларусі</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Каталіцтва ў Беларусі">Каталіцтва ў Беларусі</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BC" title="Пратэстанцтва ў Вялікім Княстве Літоўскім">Пратэстанцтва ў Вялікім Княстве Літоўскім</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Murovanka_church.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Murovanka_church.jpg/220px-Murovanka_church.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Murovanka_church.jpg/330px-Murovanka_church.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Murovanka_church.jpg/440px-Murovanka_church.jpg 2x" data-file-width="816" data-file-height="624" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0-%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_(%D0%9C%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0)" title="Свята-Раства-Багародзіцкая царква (Мураванка)">Праваслаўная Свята-Раства-Багародзіцкая царква XVI стагоддзя ў Мураванцы</a>. Фота 2012 года.</figcaption></figure> Пачаткова ў XIII—XIV стст. у <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">Вялікім Княстве Літоўскім (ВКЛ)</a> у асноўным арэале фарміравання беларускага этнасу мелася пераважаючае славянамоўнае насельніцтва, якое ў асноўнай масе было хрысціянскім і прытрымлівалася <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Праваслаўе">праваслаўя</a>. У той жа час адбываліся кантакты з <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%82%D1%8B" title="Балты">балтамоўным язычніцкім насельніцтвам</a>, якое межавала ці пранікала на славянамоўныя тэрыторыі, паступова славянізуючыся. Маюцца і факты прысутнасці яшчэ ў сярэдзіне XIII ст. хрысціянскага насельніцтва ў глыбока <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%82%D1%8B" title="Балты">балцкіх тэрыторыях</a> — прычым і ў месцах, якія сталі важнымі цэнтрамі ў працэсе генезіса <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">ВКЛ</a>, — у <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81" title="Вільнюс">Вільні</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D1%8F%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D0%B5" title="Кярнаве">Кярнаве</a><a href="#cite_note-31">[31]</a>. Гэта прыводзіла да суіснавання ў ВКЛ побач з хрысціянамі <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Язычніцтва">язычніцкага насельніцтва</a><a href="#cite_note-32">[32]</a>. Вынікі гэтых кантактаў яшчэ дагэтуль з’яўляюцца прадметам навуковых дыскусій. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg/220px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg" decoding="async" width="220" height="152" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg/330px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2d/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg/440px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_06.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="690" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%87%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)" title="Свята-Мікольскі жаночы манастыр (Магілёў)">Праваслаўная царква Святога Мікалая XVII стагоддзя ў Магілёве</a>. Фота 2014 года.</figcaption></figure> Яшчэ ў 1240—1260-ыя гг. (ці нават раней) у полацкіх уладаннях ужо існавалі дзве каталіцкія <a href="/wiki/%D0%94%D1%8B%D1%8F%D1%86%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Дыяцэзія">дыяцэзіі</a>, падначаленыя архібіскупскай кафедры ў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%B0" title="Рыга">Рызе</a>: Рускае біскупства ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Полацкае княства">Полацкім княстве</a> і Селонскае — у залежнай ад Полацку <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8D%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Сэлія">Селонскай зямлі</a>. У часы <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D0%B3" title="Міндоўг">Міндоўга</a> часова ў 1251—1260 гг. існавала каталіцкае біскупства, якое ахполівала і землі Панямоння, што было першай хваляй прыходу каталіцтва ў землі ВКЛ<a href="#cite_note-33">[33]</a>. Аднак пасля (да <a href="/wiki/1387" title="1387">1387</a> г.) у ВКЛ не мелася тэрытарыяльнай арганізацыі рымска-каталіцкага касцёла, хоць вядома, што ў 1320-я гг. нямецкія <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Дамініканцы">дамініканцы</a> і <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Францысканцы">францысканцы</a> мелі ў <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81" title="Вільнюс">Вільні</a> і <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA" title="Навагрудак">Навагрудку</a> па адным каталіцкім <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80" title="Манастыр">кляштары</a><a href="#cite_note-34">[34]</a> і не спынялі спроб місіянерскай дзейнасці<a href="#cite_note-35">[35]</a>. У 1387 годзе воляй вялікага князя літоўскага <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B3%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0" title="Ягайла">Ягайлы</a> ў ВКЛ язычніцкае балцкае насельніцтва пачалі масава хрысціць па <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Каталіцтва">каталіцкім абрадзе</a>, што лічыцца другой хваляй хрысціянізацыі балтаў у дзяржаве. Ягайлам пабудаваны каталіцкія касцёлы ў тым ліку каля Навагрудка, Мінска, Крэва, Абольцаў і іншых месцаў<a href="#cite_note-36">[36]</a>, што было пачаткам шырокага распаўсюджання каталіцызма ў розных землях ВКЛ. Вялікія князі літоўскія (напрыклад, <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%82" title="Вітаўт">Вітаўт</a>) выдавалі дазволы «рускім», «русінам» (якія былі славянамоўныя і праваслаўнымі) пры жаданні хрысціцца ў <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Каталіцтва">каталіцтва</a> і праводзілі палітыку рэлігійнай талерантнасці<a href="#cite_note-37">[37]</a>. Прынцып надання пасад толькі католікам у <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B0_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Рада Вялікага Княства Літоўскага">гаспадарскай паны-радзе</a> не выконваўся строга<a href="#cite_note-38">[38]</a>. <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB" title="Феадал">Феадальнае саслоўе</a> (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B" title="Баяры">баяры</a>/<a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхта</a>) у ВКЛ складалася з прадстаўнікоў як католікаў, так і праваслаўных<a href="#cite_note-39">[39]</a>. Абмежаванні міжканфесійных шлюбаў цалкам ніколі не вытрымліваліся ў практыцы паўсядзённага жыцця XV — пачатку XVI ст.<a href="#cite_note-40">[40]</a> Манарх меў тытул не толькі «вялікага князя літоўскага», але і «вялікага князя рускага» і «князя жамойцкага». У 1550—1580 гг. у <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">ВКЛ</a> пракаціліся хвалі рэлігійнай <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Рэфармацыя">Рэфармацыі</a>, а затым <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%80%D1%80%D1%8D%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Контррэфармацыя">Контррэфармацыі</a>, якія закранулі, галоўным чынам, мясцовую <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхту</a><a href="#cite_note-41">[41]</a>. Самай папулярнай канфесіяй сярод шляхты-пратэстантаў (у тым ліку <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Магнат">магнатаў</a>, якія былі на чале руху) стаў <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Кальвінізм">кальвінізм</a><a href="#cite_note-42">[42]</a>. Аднак у 1590—1600-я гг. пратэстанцкая і праваслаўная шляхта ВКЛ у сваёй большасці перайшла ў каталіцызм, і толькі меншая частка прытрымлівалася праваслаўя ці <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Пратэстанцтва">пратэстанцтва</a><a href="#cite_note-43">[43]</a>. У <a href="/wiki/1596" title="1596">1596</a> г. адбылася <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%86%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%83%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Берасцейская унія">Берасцейская унія</a>, якая стварыла <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D1%96%D1%8F%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Уніяцкая царква на Беларусі">грэка-каталіцкую царкву (уніяцтва)</a>, да якой сталі належаць галоўным чынам славянамоўныя сяляне<a href="#cite_note-44">[44]</a>. У <a href="/wiki/1632" title="1632">1632</a> г. польскі кароль і вялікі князь літоўскі (1632—1648) <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%92%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Уладзіслаў Ваза">Уладзіслаў</a> для захавання рэлігійнага спакою і ўмацавання традыцыйнай талерантнасці ў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Рэч Паспалітая">Рэчы Паспалітай</a>, хоць і не атрымаў згоды <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BF%D0%B0_%D0%A0%D1%8B%D0%BC%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Папа Рымскі">Апостальскай сталіцы (Рыма)</a>, пайшоў на афіцыйнае аднаўленне праваслаўнай іерархіі, скасаванай пасля заключэння <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%86%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%83%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Берасцейская унія">Берасцейскай уніі (1596)</a>, і стварыў праваслаўную <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96_%D0%9C%D1%81%D1%86%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%8F" title="Магілёўская і Мсціслаўская епархія">Магілёўскую епархію</a><a href="#cite_note-45">[45]</a>. Аднак была захавана і <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D1%96%D1%8F%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Уніяцкая царква на Беларусі">грэка-каталіцкая царква (уніяцтва)</a>, да якой належала большая частка сялян. Пры розным статусе канфесій у краіне захоўваўся рэлігійны мір. Нярэдкімі былі міжканфесійныя шлюбы і ў сувязі з гэтым пераходы з адной канфесіі ў другую<a href="#cite_note-46">[46]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg/220px-Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg" decoding="async" width="220" height="268" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg/330px-Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg/440px-Katedralny_sabor_Sv_Ducha_-_Minsk_city_-_2010_AD.jpg 2x" data-file-width="2724" data-file-height="3322" /></a><figcaption>Праваслаўны <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%B5%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D1%8D%D1%81%D1%86%D1%8F_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0" class="mw-redirect" title="Кафедральны сабор Сашэсця Святога Духа">кафедральны сабор Сашэсця Святога Духа</a> (<a href="/wiki/1633" title="1633">1633</a>) у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a>. Фота 2010 года.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg/220px-Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg/330px-Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg/440px-Church_of_the_Holy_Trinity_in_Gierviaty.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%91%D0%BB_%D0%9D%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%86%D0%B5%D0%B9%D1%88%D0%B0%D0%B9_%D0%A2%D1%80%D0%BE%D0%B9%D1%86%D1%8B_(%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B)" title="Касцёл Найсвяцейшай Тройцы (Гервяты)">Каталіцкі касцёл Найсвяцейшай Тройцы</a> (<a href="/wiki/1903" title="1903">1903</a>) у <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B" title="Гервяты">Гервятах</a>. Фота 2014 года.</figcaption></figure> Высокі і афіцыйны статус каталіцызма ў дзяржаве і канфесіянальная негамагеннасць насельніцтва (<a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхта</a> — у асноўным каталікі, а <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Сялянства">сяляне</a> — у асноўным праваслаўныя ці <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D1%96%D1%8F%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Уніяцтва">ўніяты</a>) кампенсаваліся тым, што святарства займала другаснае становішча ў грамадскай іерархіі і культуры ў параўнанні са свецкімі <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB" title="Феадал">феадаламі</a> (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B" title="Баяры">баярамі</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхтай</a>)<a href="#cite_note-47">[47]</a>, нягледзячы на тое, што ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Сенат Рэчы Паспалітай">Сенаце Рэчы Паспалітай</a> каталіцкія <a href="/wiki/%D0%95%D0%BF%D1%96%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%BF" title="Епіскап">біскупы</a> займалі пярэднія крэслы, а праваслаўныя і ўніяцкія рэлігійныя іерархі не былі прадстаўлены ў Сенаце ўвогуле. <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Духавенства">Святарства (духавенства)</a> у <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">ВКЛ</a> і <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Рэч Паспалітая">Рэчы Паспалітай</a> увогуле не лічылася за асобнае <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Саслоўе">саслоўе</a><a href="#cite_note-48">[48]</a>. Таму каб зрабіцца каталіцкім арцыбіскупам, біскупам, абатам ці атрымаць якую-небудзь іншую каталіцкую пралатуру, неабходна было мець добры шляхецкі радавод. Самымі пажаданымі для шляхты ВКЛ і Рэчы Паспалітай былі пасады <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Ваявода">ваявод</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD" title="Кашталян">кашталянаў</a> ці пасада <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85" title="Манарх">манарха</a>, якая была выбарнай. Акрамя таго з даўніх часоў шырокае распаўсюджанне атрымала калятарскае права — калі землеўладальная свецкая шляхта, на чыіх маёнтках знаходзілася <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Парафія">парафія</a> (каталіцкая, праваслаўная, уніяцкая ці пратэстанцкая), ці проста шляхціц-фундатар храма (і яго нашчадкі) выдавалі рэкамендацыі на заняцце канкрэтнай духоўнай асобай пасады мясцовага парафіяльнага святара<a href="#cite_note-49">[49]</a>. Самі ж вярхоўныя каталіцкія, праваслаўныя і ўніяцкія духоўныя іерархі (біскупы і мітрапаліты) прызначаліся ў ВКЛ і Рэчы Паспалітай паводле ўказаў манарха (вялікага князя/караля)<a href="#cite_note-50">[50]</a>. Праваслаўная царква прызнае вяршынства свецкай улады над царкоўнай<a href="#cite_note-51">[51]</a>. Як каталіцкі касцёл, так і ўніяцкая і праваслаўная цэрквы мелі права валодаць і валодалі зямельнымі маёнткамі, прыгоннымі сялянамі; мелі свае <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80" title="Манастыр">кляштары</a> і трымалі <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B0" title="Школа">школы</a>; атрымлівалі фундушы ад свецкай шляхты. Толькі 23 ліпеня 1790 года <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%9E%D0%BD%D1%96%D1%8F%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B" title="Кіеўскія ўніяцкія мітрапаліты">ўніяцкі мітрапаліт</a> быў уведзены ў склад Сената Рэчы Паспалітай, дзе быў прыраўняны па статусе да каталіцкага біскупа і засядаў пасля каталіцкага смаленскага біскупа<a href="#cite_note-52">[52]</a>. Нежаданне шляхты доўгі час уводзіць уніяцкага мітрапаліта ў склад Сенату вынікала з прынцыпа праваслаўнай і ўніяцкай царквы, што чалавеку любога <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Саслоўе">саслоўя</a> можна займаць пасаду епіскапа (біскупа) ці мітрапаліта, а <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхта</a> не хацела дапускаць у шляхецкія інстытуты (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D1%81%D0%BE%D0%B9%D0%BC%D1%96%D0%BA" title="Павятовы соймік">соймікі</a> і <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B9%D0%BC_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Сойм Рэчы Паспалітай">сойм</a>) прасталюдзінаў<a href="#cite_note-53">[53]</a>. <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Падзелы Рэчы Паспалітай">Пасля падзелаў Рэчы Паспалітай (1772, 1793, 1795)</a> і ўключэння беларускіх зямель у склад <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Расійская імперыя">Расійскай Імперыі</a> пачаліся пераводы ўніяцкага насельніцтва (у асноўным — сялян) да <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Руская Праваслаўная Царква">Рускай праваслаўнай царквы</a>, хоць масавы перавод усіх уніятаў да Рускай праваслаўнай царквы адбыўся пасля ліквідацыі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%86%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%83%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Берасцейская унія">Барасцейскай царкоўнай уніі (1596)</a> паводле рашэнняў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D1%80" title="Полацкі царкоўны сабор">Полацкага царкоўнага сабора (1839)</a><a href="#cite_note-54">[54]</a>. У сітуацыі шматканфесіянальнасці сярод сялян панавала талерантнасць, а часам і індыферэнтнасць у рэлігійным жыцці, калі сяляне хадзілі ў каталіцкія ці праваслаўныя храмы і заключалі міжканфесіянальныя шлюбы (хоць гэта непакоіла расійскія ўлады), што было абумоўлена ў не малой ступені непісьменнасцю вернікаў<a href="#cite_note-55">[55]</a>. Менавіта з <a href="/wiki/1839" title="1839">1839</a> г. беларусы аж да сённяшняга часу ў сваёй пераважаючай большасці з’яўляюцца <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Праваслаўе">праваслаўнымі</a> і належаць да <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Руская Праваслаўная Царква">Рускай праваслаўнай царквы</a><a href="#cite_note-56">[56]</a>. Мясцовае <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Дваране">дваранства</a> ў сваёй масе засталося каталіцкім і цвёрда трымалася каталіцызма, гэтак жа як частка сялян<a href="#cite_note-57">[57]</a>. З таго часу расійская ўлада палітызавала і абвастрыла канфесійнае пытанне на беларускіх землях, імкнучыся супрацьпаставіць праваслаўных і католікаў (праваслаўныя лічыліся расійскай уладай за «рускіх», а каталікі — за «палякаў»), знізіць працэнт каталікоў у краі, а пасля падаўлення <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_1863%E2%80%941864_%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E" title="Паўстанне 1863—1864 гадоў">Студзеньскага паўстання (1863—1864)</a> увяла самыя дыскрымінацыйныя законы супраць каталіцкага насельніцтва, што дзейнічалі ў беларускіх губернях да падзення царскай улады ў ходзе <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Лютаўская рэвалюцыя">Лютаўскай рэвалюцыі (1917)</a><a href="#cite_note-58">[58]</a>. У часы Расійскай Імперыі святарства (праваслаўнае, каталіцкае і пратэстанцкае) на беларускіх землях зноў жа займала другаснае значэнне ў грамадскай іерархіі і культуры ў параўнанні са свецкім дваранствам, хоць <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D1%85%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Духавенства">святарства (духавенства)</a> у імперыі лічылася за асобнае <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Саслоўе">саслоўе</a>, а <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Праваслаўе">праваслаўе</a> мела статус пануючай канфесіі<a href="#cite_note-59">[59]</a>. У час знаходжання Беларусі ў складзе <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA" title="Саюз Савецкіх Сацыялістычных Рэспублік">СССР</a> (у форме <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка">Беларускай ССР</a>) па распараджэнні савецкіх улад праходзіла барацьба з рэлігійнасцю насельніцтва і папулярызацыя <a href="/wiki/%D0%90%D1%82%D1%8D%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Атэізм">атэізму</a><a href="#cite_note-60">[60]</a>. Толькі ў <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Заходняя Беларусь">Заходняй Беларусі</a>, якая ўвайшла ў склад міжваеннай Польшчы (1918—1939), захавалася каталіцкая, пратэстанцкая і праваслаўная цэрквы, хоць польскімі ўладамі праводзілася палітыка лагоднай паланізацыі беларускамоўнага насельніцтва, дыскрымінацыі праваслаўнага насельніцтва і папулярызацыі каталіцызма<a href="#cite_note-61">[61]</a>. Першы поўны <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%8B_%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%83%D1%8E_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%83" title="Пераклады Бібліі на беларускую мову">беларускамоўны пераклад Бібліі</a> быў надрукаваны (<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Тарашкевіца">тарашкевіцай</a>) у <a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a> годзе ў <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8C%D1%8E-%D0%81%D1%80%D0%BA" title="Нью-Ёрк">Нью-Ёрку</a> (<a href="/wiki/%D0%97%D0%BB%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A8%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8B_%D0%90%D0%BC%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%BA%D1%96" title="Злучаныя Штаты Амерыкі">ЗША</a>). <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg/220px-%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg" decoding="async" width="220" height="162" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg/330px-%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e6/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg/440px-%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="443" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D1%8D%D1%81%D1%82" title="Будслаўскі фэст">Будслаўскі фэст</a> у 2008 годзе.</figcaption></figure> Пасля <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4_%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" title="Распад СССР">распаду СССР</a>, у <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Рэспубліцы Беларусь</a> з 1991 г. пачалося шырокае аднаўленне рэлігійнай дзейнасці, а некаторыя рэлігійныя святы атрымалі статус дзяржаўных<a href="#cite_note-62">[62]</a>. Паводле ацэнкі супрацоўніцы Інстытута антрапалогіі і этналогіі Расійская акадэміі навук <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8D%D0%B3%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%93%D1%80%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рэгіна Антонаўна Грыгор’ева (няма такой старонкі)">Рэгіны Грыгор’евай</a><a href="#cite_note-63">[63]</a>, веруючыя беларусы — пераважна <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Праваслаўе">праваслаўныя</a>; у 1994 годзе каля 25 % беларусаў былі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Каталіцтва">католікамі</a><a href="#cite_note-64">[64]</a>, а ў 2005 г. — каля 20 %<a href="#cite_note-65">[65]</a>. Беларусы-каталікі прысутнічаюць як у заходніх раёнах Беларусі, так і цэнтральных і ўсходніх<a href="#cite_note-66">[66]</a>. Невялікая колькасць веруючых беларусаў адносіцца да пратэстантаў, галоўным чынам у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Беларускае Палессе">палескіх раёнах</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Гомельская вобласць">Гомельскай</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Брэсцкая вобласць">Брэсцкай абласцей</a><a href="#cite_note-67">[67]</a>. У 2018 годзе «<a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D1%8D%D1%81%D1%82" title="Будслаўскі фэст">Будслаўскі фэст</a>» (штогадовая ўрачыстасць у гонар ушанавання <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7_%D0%9C%D0%B0%D1%86%D1%96_%D0%91%D0%BE%D0%B6%D0%B0%D0%B9_%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9" class="mw-redirect" title="Абраз Маці Божай Будслаўскай">абраза Маці Божай Будслаўскай</a>) быў унесены ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B_%D0%AE%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90" title="Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА">Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА</a>. File:Paraskeva (16th c, Belarus museum).jpg|Праваслаўная ікона Святой Параскевы, 2-я палова XVI ст. Створана на Случчыне. (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь">Нацыянальны мастацкі музей Беларусі</a>). File:Abraz.jpg|Каталіцкі <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B7_%D0%9C%D0%B0%D1%86%D1%96_%D0%91%D0%BE%D0%B6%D0%B0%D0%B9" title="Будслаўскі абраз Маці Божай">Будслаўскі абраз Маці Божай</a>, 1590-я гады. File:Valarjan Pratasievič. Валяр’ян Пратасевіч (XVIII).jpg|Віленскі каталіцкі біскуп <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%80%E2%80%99%D1%8F%D0%BD_%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Валяр’ян Пратасевіч">Валяр’ян Пратасевіч</a> (к. 1509—1579) — адзін з галоўных заснавальнікаў <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82" title="Вільнюскі ўніверсітэт">Віленскай езуіцкай акадэміі</a>. File:Марыя з дзіцем. Фрагмент кампазіцыі.JPG|<a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%B2%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Дзева Марыя">Божая Маці</a> з <a href="/wiki/%D0%86%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%A5%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%81" title="Ісус Хрыстос">Дзіцём</a>. Беларуская разьбяная скульптура, пачатак XVII стагоддзя (фрагмент кампазіцыі). File:Комплекс былога езуіцкага калегіюму. г. Ворша 2.jpg|Комплекс былога <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B5%D0%B7%D1%83%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B3%D1%96%D1%83%D0%BC" title="Аршанскі езуіцкі калегіум">аршанскага езуіцкага калегіума</a>, XVII—XVIII стст. Фота 2012 года. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Мова_і_пісьменства">Мова і пісьменства</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=5" title="Правіць раздзел: Мова і пісьменства" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=5" title="Правіць зыходнік раздзела: Мова і пісьменства">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўныя артыкулы: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">Беларуская мова</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Гісторыя беларускай мовы">Гісторыя беларускай мовы</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Беларуская літаратура">Беларуская літаратура</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg/220px-Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg" decoding="async" width="220" height="342" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg/330px-Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg/440px-Franci%C5%A1ak_Skaryna.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1244" /></a><figcaption>Першадрукар і асветнік <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Францыск Скарына">Францыск Скарына</a>. Аўтапартрэтная гравюра, 1517 год.</figcaption></figure> Сучасныя формы гутарковай <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларускай мовы</a> (яе найважнейшыя фанетычныя, граматычныя і лексічныя рысы) у форме розных дыялектаў пачалі складвацца ў XIII―XV стст. у ходзе <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B7_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнагенез беларусаў">этнагенеза беларусаў</a>, а таму ў першую чаргу — у выніку цеснага ўзаемадзеяння ўсходнеславянскіх гаворак, якія апынуліся ў межах <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага</a><a href="#cite_note-68">[68]</a><a href="#cite_note-69">[69]</a>. Як літаратурныя выкарыстоўвалі самыя розныя мовы, нават некалькі моў паралельна. З XIV да канца XVIII ст. як пісьмовая мова вялікакняскай канцылярыі раз-пораз выкарыстоўвалася <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Лацінская мова">латынь</a>, аднак з XIV да сярэдзіны XVII ст. усё ж асноўнай і масавай мовай дакументаў вялікакняскай канцылярыі і мясцовых адміністрацый у <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">ВКЛ</a> стала славянская мова — т. зв. «руская мова», якой спачатку абазначалі <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Царкоўнаславянская мова">царкоўнаславянскую мову</a> (ці «старажытнарускую мову»), што паступова да сярэдзіны XVI ст. ужо набыла шмат рыс гутарковай <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларускай мовы</a> (асабліва ў лексіцы і фразеалогіі) і не набыла рыс балцкіх гаворак<a href="#cite_note-ReferenceC-70">[70]</a>. Па гэтай прычыне сучаснымі беларускімі навукоўцамі тая літаратурная «руская мова» ВКЛ абазначаецца неалагізмам як «<a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">старабеларуская мова</a>»<a href="#cite_note-ReferenceC-70">[70]</a>. Літаратурная «руская мова» (старабеларуская мова) ВКЛ адлюстроўвала многія моўныя з’явы, характэрныя для гутарковай беларускай мовы, хоць да канца <a href="/wiki/XV_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XV стагоддзе">XV ст.</a> яшчэ не адходзіла далёка ад традыцыйных канонаў, якія былі складзены дагэтуль, і была прадстаўлена пераважна юрыдычнымі дакументамі<a href="#cite_note-71">[71]</a>. Блізкае месца да ёй займалі мясцовыя творы на <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Царкоўнаславянская мова">царкоўнаславянскай мове</a><a href="#cite_note-72">[72]</a>. Напрыклад, беларускія лінгвісты прыйшлі да высновы, што мова друкаваных выданняў <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA%D0%B0_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B" title="Біблія Францыска Скарыны">кніг Бібліі Францыска Скарыны</a>, зробленых ім у 1517—1519 гг., — гэта беларуская рэдакцыя <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Царкоўнаславянская мова">царкоўнаславянскай мовы</a> («словенским языкомъ»), дзе маецца пэўны ўплыў гутарковай <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларускай</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D1%8D%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Чэшская мова">чэшскай</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">польскай моў</a><a href="#cite_note-73">[73]</a><a href="#cite_note-74">[74]</a><a href="#cite_note-75">[75]</a>. У той жа час, гэтая мова, безумоўна, была зразумела славянскамоўнаму насельніцтву ВКЛ, а друкаваныя кнігі Францыска Скарыны былі адрасаваны менавіта да яго. <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Францыск Скарына">Францыск Скарына</a> стаў усходнеславянскім першадрукаром. Яшчэ больш рыс гутарковай мовы беларусаў, на слоўнікавы запас якой плённа паўплывалі таксама <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Лацінская мова">латынь</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Нямецкая мова">нямецкая</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">польская</a> і іншыя мовы, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">пісьмовая «руская мова»</a> набыла з сярэдзіны XVI ст. (асабліва ў <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Лексіка">лексіцы</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Фразеалогія">фразеалогіі</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%84%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Марфалогія мовы">марфалогіі</a>, часткова — у <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Фанетыка">фанетыцы</a> і <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D1%81_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Сінтаксіс мовы">сінтаксісе</a>) у ходзе <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%9E_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Рэфармацыя ў Рэчы Паспалітай">Рэфармацыі ў ВКЛ</a> і шырокага размаху друкарскай справы (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%A6%D1%8F%D0%BF%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Васіль Цяпінскі">Васіль Цяпінскі</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D0%BC%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%BD%D1%8B" title="Сымон Будны">Сымон Будны</a> і інш.)<a href="#cite_note-76">[76]</a>. У Заходняй Еўропе менавіта царкоўная <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Рэфармацыя">Рэфармацыя</a> прывяла да ўзвышэння і развіцця нацыянальных літаратур і моў, якія да таго знаходзіліся ў статусе «вульгарных» у параўнанні з <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Лацінская мова">латынню</a>. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">Пісьмовая «руская мова» ВКЛ</a> у XIV—XVII стст. вылучалася шыратой грамадскіх функцый (мела статус дзяржаўнай мовы, на ёй былі напісаны <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82%D1%8B_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Статуты Вялікага Княства Літоўскага">Статуты Вялікага Княства Літоўскага</a>), развітасцю <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8C_(%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0)" title="Стыль (мова)">стыляў</a> (дамінаваў <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D0%B0-%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Афіцыйна-дзелавы стыль">афіцыйна-дзелавы стыль</a><a href="#cite_note-ReferenceD-77">[77]</a>, які найболей атрымаў рыс гутарковай беларускай мовы, у адрозненне ад <a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Царкоўны стыль (няма такой старонкі)">царкоўнага стылю</a>, і якім найболей карысталася свецкая шляхта<a href="#cite_note-ReferenceD-77">[77]</a>), значнай колькасцю друкаваных выданняў, а <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Старажытнабеларуская літаратура">літаратура на ёй — развітасцю відаў і жанраў (у тым ліку, напісанне дзяржаўных летапісаў і хронік)</a><a href="#cite_note-78">[78]</a><a href="#cite_note-79">[79]</a>. З сярэдзіны <a href="/wiki/XVII_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XVII стагоддзе">XVII ст.</a><a href="#cite_note-80">[80]</a> у афіцыйным справаводстве, культурным і публічным жыцці гарадоў і вышэйшага саслоўя <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">ВКЛ</a> замест «рускай мовы» пачала дамінаваць літаратурная <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">польская мова</a>, поспех распаўсюджання якой з сярэдзіны <a href="/wiki/XVI_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XVI стагоддзе">XVI ст.</a> быў забяспечаны ў тым ліку тым, што ў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%9E_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Рэфармацыя ў Рэчы Паспалітай">ходзе Рэфармацыі ў XVI ст. у Польскім Каралеўстве</a> замест латыні ў афіцыйным справаводстве была ўведзена <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">літаратурная форма польскай мовы</a>, вельмі набліжаная да гутарковай. Засваенне літаратурнай польскай мовы для беларускамоўнага насельніцтва было вельмі лёгкім і значна прасцейшым (з-за блізкасці гутарковай беларускай і польскай моў), чым для балтамоўнага насельніцтва ВКЛ. У той жа час пісьмовая <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">«руская мова» (старабеларуская мова)</a> выкарыстоваўлася ў афіцыйным справаводстве ВКЛ аж да самага канца існавання Рэчы Паспалітай (1795) фрагментамі і поўнымі тэкстамі (польскай <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82" title="Лацінскі алфавіт">лацініцай</a>), якія нярэдка ўстаўляліся ў польскамоўныя дакументы, калі цытаваліся старыя «рускамоўныя» тэксты грамат, прывілеяў, актаў і г. д.<a href="#cite_note-ReferenceE-81">[81]</a> Акрамя таго, у справаводстве ўніяцкай царквы побач са старабеларускай выкарыстоўвалася з 1740-х гг. яшчэ і польская мова, у набажэнстве ўвесь час — <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Царкоўнаславянская мова">царкоўнаславянская</a><a href="#cite_note-82">[82]</a>; на старабеларускай для ўніятаў былі складзены таксама некаторыя духоўныя песні («кантычкі»)<a href="#cite_note-ReferenceE-81">[81]</a>. У каталіцкім касцёле выкарыстоўвалася <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Лацінская мова">лацінская</a> і польская мовы, якія ў XVII—XVIII стст. былі мовамі высокай культуры ў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Рэч Паспалітая">Рэчы Паспалітай</a>. Сярод <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82" title="Магнат">магнатаў</a> у XVIII ст. атрымала значнае распаўсюджанне і <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%83%D0%B7%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Французская мова">французская мова</a><a href="#cite_note-83">[83]</a>. Маянтковая шляхта ведала некалькі моў паралельна, у тым ліку гутарковую беларускую мову<a href="#cite_note-84">[84]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Gramota_Sigizmunga_III.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Gramota_Sigizmunga_III.JPG/220px-Gramota_Sigizmunga_III.JPG" decoding="async" width="220" height="360" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Gramota_Sigizmunga_III.JPG/330px-Gramota_Sigizmunga_III.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Gramota_Sigizmunga_III.JPG/440px-Gramota_Sigizmunga_III.JPG 2x" data-file-width="2472" data-file-height="4050" /></a><figcaption>Прыклад выкарыстання <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">старабеларускай мовы</a> (польскай <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82" title="Лацінскі алфавіт">лацініцай</a>) у справаводстве <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Расійская імперыя">Расійскай імперыі</a>, 1844 год<a href="#cite_note-85">[85]</a>.</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Падзелы Рэчы Паспалітай">Пасля ўключэння беларускіх зямель (1772, 1793, 1795) у склад Расійскай Імперыі</a>, мовай справаводства стала <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">руская мова (велікаруская мова)</a>, хоць да канца падаўлення <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_1830%E2%80%941831_%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E" title="Паўстанне 1830—1831 гадоў">Лістападаўскага паўстання (1830—1831)</a> афіцыйна выкарыстоўвалася ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0-%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9" title="Паўночна-Заходні край">літоўска-беларускіх губернях</a> паралельна і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">польская мова</a> ў многіх дзяржаўных установах, асабліва дваранскіх і судовых. У 1803 г. у <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81" title="Вільнюс">Вільні</a> быў створаны <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82" title="Вільнюскі ўніверсітэт">Віленскі ўніверсітэт</a> (1803—1832), дзе сярод многіх выкладчыкаў і студэнтаў вялікую папулярнасць атрымаў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Рамантызм">рамантызм</a>, які заклікаў праяўляць цікавасць да простанароднай культуры і мовы<a href="#cite_note-86">[86]</a>. Пачалося збіранне, публікаванне і даследаванне помнікаў пісьменства XIV—XVII стст. на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">старабеларускай мове</a> (рэлігійныя тэксты, летапісы, Статуты ВКЛ і іншыя юрыдычныя акты, і г.д.), што надало штуршок вывучэнню гісторыі <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">ВКЛ</a><a href="#cite_note-87">[87]</a>. А прафесары <a href="/wiki/%D0%86%D0%B0%D0%B0%D1%85%D1%96%D0%BC_%D0%9B%D1%8F%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Іаахім Лялевель">Іаахім Лялевель</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%82%D1%84%D1%80%D1%8B%D0%B4_%D0%AD%D1%80%D0%BD%D1%81%D1%82_%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8D%D0%BA" title="Готфрыд Эрнст Гродэк">Готфрыд Гродэк</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Лявон Бароўскі">Леў Бароўскі</a> абудзілі інтарэс у студэнтаў (асабліва членаў таварыстваў <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%9E" title="Таварыства філаматаў">філаматаў</a> і <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8D%D1%82%D0%B0%D1%9E" title="Таварыства філарэтаў">філарэтаў</a> з каталіцкага <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Дваране">дваранства</a>) да мовы і традыцый простых сялян, што сталася пачаткам шырокіх этнаграфічных даследаванняў у 1820—1850-я гг. і фарміравання <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">новай беларускай літаратурнай мовы</a> і літаратуры з 1850-х гг. (прычым — польскай <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82" title="Лацінскі алфавіт">лацініцай</a>) — на аснове гутарковай мовы беларускага сялянства, а не працягам традыцыі літаратурнай «<a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">старабеларускай мовы</a>»<a href="#cite_note-88">[88]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg/220px-Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg" decoding="async" width="220" height="364" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg/330px-Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/64/Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg/440px-Wincenty_Dunin-Marcinkiewicz_2.jpg 2x" data-file-width="681" data-file-height="1126" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч">Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч</a> у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a>, фота 1863 года.</figcaption></figure> Галоўны ўклад у 1840—1850-ыя гг. у фарміраванне новай беларускай літаратурнай мовы на аснове жывой сялянскай гаворкі (у тым ліку, з адлюстраваннем такіх з’яў як дзеканне і цеканне, аканне-яканне, «у» нескладовае, прыстаўныя «в» і «г», інш.) быў зроблены літаратарскай дзейнасцю двараніна-каталіка <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч">Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча</a> (1808—1884) з <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Мінская губерня">Мінскай губерні</a><a href="#cite_note-89">[89]</a>. У сітуацыі канфесійнай і культурнай негамагеннасці лейтматывам творчасці галоўнага паэта пакалення (Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча) стаў заклік да паразумення паміж дваранамі і сялянамі і народнага адзінства<a href="#cite_note-90">[90]</a>. Тым не менш, па працягу XIX ст. у беларускай прафесійнай культуры дамінавала <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">польская мова</a>, а з 1860-х гг. яшчэ паралельна і <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">руская</a><a href="#cite_note-91">[91]</a>. Вынікі <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_1863%E2%80%941864_%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E" title="Паўстанне 1863—1864 гадоў">Студзеньскага паўстання (1863—1864)</a> былі неспрыяльнымі для развіцця культуры, бо многія патэнцыйныя дзеячы культуры з дваранства прынялі ўдзел у паўстанні, былі рэпрэсаваны ці вымушаны былі эміграваць за межы Расійскай Імперыі<a href="#cite_note-92">[92]</a>. <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">Руская мова</a> заняла пануючае становішча ва ўсіх сферах грамадскага жыцця, у тым ліку ў сферы пачатковай адукацыі. Расійскімі ўладамі было забаронена друкаваць беларускамоўныя кнігі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BB%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82" title="Беларускі лацінскі алфавіт">лацінкай</a> і не заахвочвалася друкаванне <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Кірыліца">кірыліцай</a>. У выніку развіццё беларускамоўнай літаратуры і мовы было спынена амаль на 30 год<a href="#cite_note-93">[93]</a>. Найбольшы ўплыў на фарміраванне беларускай нацыянальнай самасвядомасці сярод шырокіх кол сялянства і інтэлігенцыі быў зроблены ў пачатку 1890-х гг. пры фінансавай падтрымцы ліберальна-кансерватыўнага заможнага беларускага маянтковага каталіцкага дваранства <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Мінская губерня">Мінскай губерні</a>, якое здолела перажыць разгром <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_1863%E2%80%941864_%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E" title="Паўстанне 1863—1864 гадоў">Студзеньскага паўстання</a> і захаваць для новых пакаленняў маёнткі нават ва ўмовах дыскрымінацыйных законаў супраць католікаў у <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0-%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9" title="Паўночна-Заходні край">літоўска-беларускіх губернях</a> Расійскай Імперыі. Патрыярхам прафесійнага <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Беларусазнаўства">беларусазнаўства</a> ў 1880—1890-ыя гг. стаў заможны маянтковец-каталік <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%95%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Аляксандр Карлавіч Ельскі">Аляксандр Ельскі</a> (1834—1916), член <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BA%D1%96" title="Мінскае таварыства сельскай гаспадаркі">Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі</a>, літаратар, журналіст кансерватыўнага польскамоўнага санкт-пецярбургскага часопіса «Kraj» і першы сапраўдны беларускі энцыклапедыст, які звярнуўся і пераняў культурную традыцыю <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч">Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча</a><a href="#cite_note-94">[94]</a>. Менавіта Ельскі ў Расійскай Імперыі ўсебакова асэнсаваў развіццё беларускай мовы і літаратуры, папулярызаваў развіццё беларускамоўнай культуры, стаў сапраўдным аўтарам ідэалогіі суб’ектнасці беларусаў і беларусацэнтрычнай канцэпцыі гісторыі народа<a href="#cite_note-95">[95]</a>, якая была агучана дваранінам-каталіком <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%B0%D0%BA_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%88%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Францішак Багушэвіч">Францішкам Багушэвічам</a> (1840—1900)<a href="#cite_note-96">[96]</a> у прадмове да «<a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F" title="Дудка беларуская">Дудкі беларускай</a>» (<a href="/wiki/1891" title="1891">1891</a>): там беларускі народ, дзе «наша мова жыве»; што «мова нашая ёсць такая ж людская і панская»; што наша «зямелька» — «Беларусь» (не вялікая, не малая, не чырвоная, не чорная, а белая); што Беларусь была тэрытарыяльнай асновай ВКЛ («як тое зярно ў гарэху»)<a href="#cite_note-97">[97]</a>. Сама прадмова Францішка Багушэвіча стала своеасаблівым маніфестам беларускага нацыянальна-культурнага адраджэння і моцным штуршком развіцця прафесійнай беларускамоўнай культуры<a href="#cite_note-98">[98]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_(1911).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_%281911%29.jpg/220px-Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_%281911%29.jpg" decoding="async" width="220" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_%281911%29.jpg/330px-Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_%281911%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_%281911%29.jpg/440px-Yanka_Kupala_-_Reaper_-_Manuscript_%281911%29.jpg 2x" data-file-width="866" data-file-height="1049" /></a><figcaption>Аўтограф верша <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Янка Купала">Янкі Купалы</a> «Жняя», 1911 год.</figcaption></figure> Пасля ўвядзення ўладамі <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Расійская імперыя">Расійскай Імперыі</a> ў 1904 г. свабоды выкарыстання любой мовы і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82_17_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0_1905_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Маніфест 17 кастрычніка 1905 года">ў 1905 г. свабоды друку</a> паскорыўся працэс фарміравання беларускамоўнай прафесійнай мастацкай культуры: узніклі беларускія выдавецтвы і перыядычныя выданні, якія друкаваліся і лацініцай, і <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Кірыліца">кірыліцай</a> (у <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Заходняя Беларусь">Заходняй Беларусі</a> ў 1921—1939 гг. суіснавалі лацініца і кірыліца, а ў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка">БССР</a> — выключна кірыліца з 1919 г.<a href="#cite_note-99">[99]</a>). Істотна паўплывалі на далейшае фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці і сістэмы навуковых поглядаў на беларусаў працы <a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D1%85%D1%96%D0%BC_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Яўхім Фёдаравіч Карскі">Яўхіма Карскага</a> «Беларусы» (т. 1—3, 1903—1922), газета <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B0_(1906)" class="mw-redirect" title="Наша ніва (1906)">«Наша ніва» (1906)</a>, артыкулы <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%BD_%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%94%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%80-%D0%97%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Мітрафан Віктаравіч Доўнар-Запольскі">Мітрафана Доўнар-Запольскага</a>, «Кароткая гісторыя Беларусі» (1910) <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9B%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Вацлаў Ластоўскі">Вацлава Ластоўскага</a>, газета <a href="/wiki/Bie%C5%82arus" title="Biełarus">«Беларус» (1913)</a> і інш. Характэрна, што ў Расійскай Імперыі ўпершыню <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">новая беларуская літаратурная мова</a> пачала выкладацца як асобны прадмет менавіта ў школах <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%C2%AB%D0%90%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0%C2%BB_%D1%9E_%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%83" title="Польскае таварыства «Асвета» ў Мінску">Польскага таварыства «Асвета» у Мінску</a>. У аснову <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">сучаснай беларускай літаратурнай мовы</a> канчаткова была пакладзена мінская гаворка <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BA%D1%96" title="Сярэднебеларускія гаворкі">сярэднебеларускай групы дыялектаў</a><a href="#cite_note-ReferenceA-11">[11]</a> (у шырокім наваколлі <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">горада Мінска</a> — да <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D0%B0" title="Маладзечна">Маладзечна</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%83%D0%B9%D1%81%D0%BA" title="Бабруйск">Бабруйска</a>), бо на ёй стваралі свае творы самыя значныя літаратары пачатку XX ст. — <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D1%83%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Янка Лучына">Янка Лучына</a><a href="#cite_note-100">[100]</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Янка Купала">Янка Купала</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1_%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Якуб Колас">Якуб Колас</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BC_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Максім Багдановіч">Максім Багдановіч</a> і інш.<a href="#cite_note-101">[101]</a> У <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка">часы БССР (1919—1991)</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларуская мова</a> атрымала дзяржаўны статус і развівалася <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Беларуская літаратура">беларуская літаратура</a> розных жанраў, аднак для беларусаў стаў характэрны беларуска-рускі <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B3%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Білінгвізм">білінгвізм</a> з дамінаваннем <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">рускай мовы</a> (асабліва з ростам <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Урбанізацыя">урбанізацыі</a>)<a href="#cite_note-102">[102]</a>. У <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Рэспубліцы Беларусь</a> 85,6 % беларусаў падчас перапісу насельніцтва ад <a href="/wiki/1999" title="1999">1999</a> г. назвалі беларускую мову роднай, а 41,3 % — мовай, на якой яны пераважна размаўляюць дома<a href="#cite_note-103">[103]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Biblia_Ruska.jpg" class="mw-file-description" title="Першы аркуш Псалтыра, біблейскай кнігі старазапаветнага цыклу, выдадзенага Францыскам Скарынам у Празе (Чэхія), 1517 год."><img alt="Першы аркуш Псалтыра, біблейскай кнігі старазапаветнага цыклу, выдадзенага Францыскам Скарынам у Празе (Чэхія), 1517 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Biblia_Ruska.jpg/82px-Biblia_Ruska.jpg" decoding="async" width="82" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Biblia_Ruska.jpg/123px-Biblia_Ruska.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/89/Biblia_Ruska.jpg/164px-Biblia_Ruska.jpg 2x" data-file-width="826" data-file-height="1208" /></a></div> <div class="gallerytext">Першы аркуш Псалтыра, біблейскай кнігі старазапаветнага цыклу, выдадзенага <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Францыск Скарына">Францыскам Скарынам</a> у <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Прага">Празе</a> (<a href="/wiki/%D0%A7%D1%8D%D1%85%D1%96%D1%8F" title="Чэхія">Чэхія</a>), 1517 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_(1588)_(2).jpg" class="mw-file-description" title="Статут Вялікага Княства Літоўскага (1588) на «старабеларускай мове», які служыў зборнікам асноўных законаў дзяржавы."><img alt="Статут Вялікага Княства Літоўскага (1588) на «старабеларускай мове», які служыў зборнікам асноўных законаў дзяржавы." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%281588%29_%282%29.jpg/76px-Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%281588%29_%282%29.jpg" decoding="async" width="76" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%281588%29_%282%29.jpg/114px-Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%281588%29_%282%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e9/Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%281588%29_%282%29.jpg/153px-Statut_Vialikaha_Kniastva_Lito%C5%ADskaha._%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%281588%29_%282%29.jpg 2x" data-file-width="605" data-file-height="950" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_1588" title="Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588">Статут Вялікага Княства Літоўскага (1588)</a> на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Старабеларуская мова">«старабеларускай мове»</a>, які служыў зборнікам асноўных законаў дзяржавы.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_(C._G%C3%B6tke,_1642)_(2).jpg" class="mw-file-description" title="Кніга Пятра Казіміра Ляцкага аб гларыфікацыі роду Хадкевічаў «Septem Chodkiewicii heroes exercitvs Lithvanici dvces [...]» (1642), Вільня."><img alt="Кніга Пятра Казіміра Ляцкага аб гларыфікацыі роду Хадкевічаў «Septem Chodkiewicii heroes exercitvs Lithvanici dvces [...]» (1642), Вільня." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%28C._G%C3%B6tke%2C_1642%29_%282%29.jpg/79px-Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%28C._G%C3%B6tke%2C_1642%29_%282%29.jpg" decoding="async" width="79" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%28C._G%C3%B6tke%2C_1642%29_%282%29.jpg/119px-Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%28C._G%C3%B6tke%2C_1642%29_%282%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/ba/Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%28C._G%C3%B6tke%2C_1642%29_%282%29.jpg/158px-Chadkievi%C4%8Dy._%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B_%28C._G%C3%B6tke%2C_1642%29_%282%29.jpg 2x" data-file-width="2113" data-file-height="3200" /></a></div> <div class="gallerytext">Кніга <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80_%D0%9B%D1%8F%D1%86%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пётр Казімір Ляцкі (няма такой старонкі)">Пятра Казіміра Ляцкага</a> аб гларыфікацыі <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B" title="Хадкевічы">роду Хадкевічаў</a> «Septem Chodkiewicii heroes exercitvs Lithvanici dvces [...]» (1642), <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81" title="Вільнюс">Вільня</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg" class="mw-file-description" title="Спіс 14 падпісантаў у рукапісным польскамоўным арыгінале Канстытуцыі 3 мая 1791 года."><img alt="Спіс 14 падпісантаў у рукапісным польскамоўным арыгінале Канстытуцыі 3 мая 1791 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg/120px-Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg/180px-Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg/240px-Manuscript_of_the_Constitution_of_the_3rd_May_1791_-_last_pages.jpg 2x" data-file-width="1799" data-file-height="1348" /></a></div> <div class="gallerytext">Спіс 14 падпісантаў у рукапісным польскамоўным арыгінале <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%86%D1%8B%D1%8F_3_%D0%BC%D0%B0%D1%8F_1791_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Канстытуцыя 3 мая 1791 года">Канстытуцыі 3 мая 1791 года</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82,_1929.png" class="mw-file-description" title="«Беларуская граматыка для школ» Браніслава Тарашкевіча. Вільня, 1929 год."><img alt="«Беларуская граматыка для школ» Браніслава Тарашкевіча. Вільня, 1929 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82%2C_1929.png/76px-Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82%2C_1929.png" decoding="async" width="76" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82%2C_1929.png/115px-Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82%2C_1929.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82%2C_1929.png/153px-Branis%C5%82a%C5%AD_Tara%C5%A1kievi%C4%8D_-_Bie%C5%82aruskaja_gramatyka_dla_%C5%A1ko%C5%82%2C_1929.png 2x" data-file-width="223" data-file-height="350" /></a></div> <div class="gallerytext">«Беларуская граматыка для школ» <a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Браніслаў Адамавіч Тарашкевіч">Браніслава Тарашкевіча</a>. <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8E%D1%81" title="Вільнюс">Вільня</a>, 1929 год.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Традыцыйная_культура">Традыцыйная культура</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=6" title="Правіць раздзел: Традыцыйная культура" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=6" title="Правіць зыходнік раздзела: Традыцыйная культура">правіць зыходнік</a>]</div> Беларуская традыцыйная культура цаніла ў першую чаргу натуральнасць, гарманічнасць, арганічнасць і ўпісанасць у прыроднае асяроддзе<a href="#cite_note-budzma.by-104">[104]</a>. Па гэтай прычыне ў беларускім мастацтве вялікая <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D0%B6%D0%BE%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Прыгажосць">эстэтычная дасканаласць</a> бачылася ў гарманічнай стрыманасці мастацкіх прыёмаў, дастатковым мінімалізме і пазбяганні празмернага ўпрыгожвання, а перавага аддавалася натуральным матэрыялам і іх натуральным колерам. Для традыцыйнага народнага мастацтва Беларусі характэрна таксама гарманічная стрыманасць у дачыненнях з <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Колер">колерамі</a>: адсутнасць яркіх фарбаў у штодзённым жыцці (абмежаванасць каларыстычных спалучэнняў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Белы колер">белым</a> (сімвал <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Свет">свету</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%BC%D0%B0%D1%81" class="mw-redirect" title="Космас">космасу</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D0%B3" title="Бог">боскага пачатку</a>) і <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8D%D1%80%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Шэры колер">светла-шэрым</a>), да якіх у святочную нагоду дадаваліся <a href="/wiki/%D0%A7%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Чырвоны колер">чырвоны колер</a> (сімвал вітальнасці, багацця, дабрабыту, прыгажосці, урачыстасці і боскасці) і <a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Чорны колер">чорны</a> (сімвал гарманічнасці і дасканаласці формы). Гэта ў першую чаргу адлюстроўвалася ў далікатнай арнаментацыі <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9" title="Строй">беларускіх сялянскіх строяў адзення</a><a href="#cite_note-budzma.by-104">[104]</a>. Важнай лічылася інтэграванасць жытла ў прыроднае асяроддзе, натуральнасць матэрыялаў з якога яно зроблена, прапарцыйная дасканаласць формы і стрыманы, але дастатковы дэкор, каб не парушыць арганічнасць<a href="#cite_note-budzma.by-104">[104]</a>. Цанілася лаканічнасць і рацыянальнасць форм без лішніх дэталяў, але кожная дэталь напаўнялася глыбокім зместам і сэнсам<a href="#cite_note-realty.ej.by-105">[105]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Традыцыйныя_заняткі_і_рамёствы">Традыцыйныя заняткі і рамёствы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=7" title="Правіць раздзел: Традыцыйныя заняткі і рамёствы" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=7" title="Правіць зыходнік раздзела: Традыцыйныя заняткі і рамёствы">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўныя артыкулы: <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Гаспадарчыя заняткі беларусаў">Гаспадарчыя заняткі беларусаў</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Прамысловыя заняткі беларусаў">Прамысловыя заняткі беларусаў</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рамесныя заняткі беларусаў (няма такой старонкі)">Рамесныя заняткі беларусаў</a></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9A%D0%BD%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%84.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/%D0%9A%D0%BD%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%84.jpg/220px-%D0%9A%D0%BD%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%84.jpg" decoding="async" width="220" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/%D0%9A%D0%BD%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%84.jpg/330px-%D0%9A%D0%BD%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%84.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/f/fa/%D0%9A%D0%BD%D1%96%D0%B3%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%84.jpg 2x" data-file-width="397" data-file-height="400" /></a><figcaption>Гравюра «Жніво» з пражскай Бібліі <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Францыск Скарына">Францыска Скарыны</a>, 1517—1519 гады.</figcaption></figure> Асноўным традыцыйным заняткам <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Сяляне">сялянскага насельніцтва</a> было ворнае <a href="/wiki/%D0%97%D0%B5%D0%BC%D0%BB%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Земляробства">земляробства</a> (<a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%82%D0%B0" title="Жыта">жыта</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D1%87%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Ячмень">ячмень</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B2%D1%91%D1%81" title="Авёс">авёс</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Пшаніца">пшаніца</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%85" title="Гарох">гарох</a>, з канца <a href="/wiki/XVIII_%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="XVIII стагоддзе">XVIII ст.</a> — <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0" title="Бульба">бульба</a>; з тэхнічных культур — <a href="/wiki/%D0%9B%D1%91%D0%BD" title="Лён">лён</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D1%96" title="Каноплі">каноплі</a>), <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%B2%D1%91%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D0%BB%D1%8F" title="Жывёлагадоўля">жывёлагадоўля</a> (коні, буйная і дробная рагатая жывёла, свіні і інш.), садаводства (яблыня, груша, вішня, сліва) і агародніцтва (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Капуста">капуста</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0" title="Морква">морква</a>, агуркі, цыбуля, <a href="/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%BE%D0%BA" title="Часнок">часнок</a> і інш.). <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Ruszczyc_Soil.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Ruszczyc_Soil.png/220px-Ruszczyc_Soil.png" decoding="async" width="220" height="173" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Ruszczyc_Soil.png/330px-Ruszczyc_Soil.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/86/Ruszczyc_Soil.png/440px-Ruszczyc_Soil.png 2x" data-file-width="1792" data-file-height="1413" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%97%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F_(%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0)" title="Зямля (карціна Фердынанда Рушчыца)">Карціна «Зямля», 1898 год.</a> Мастак <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%80%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B4_%D0%A0%D1%83%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86" title="Фердынанд Рушчыц">Фердынанд Рушчыц</a>.</figcaption></figure> Ворнай прыладай з даўніх часоў была <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%85%D0%B0_(%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0)" title="Саха (ворная прылада)">саха</a>, якую лёгка мог вырабіць сам селянін і якой зручна было манеўраваць пры апрацоўцы мясцовай глебы ў лясной паласе, дзе звычайна было многа камянёў, карэнняў ці пнёў. Саха мела свае рэгіянальныя разнавіднасці: 1) палеская саха (ці іначай — «літоўская» або «падляшская саха»), якую цягнула пара валоў; 2) віцебская саха (ці іначай — «перакладка» або «руская саха»), якую цягнуў адзін <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BD%D1%8C" class="mw-redirect" title="Конь">конь</a>; і 3) падняпроўская саха (ці іначай — «магілёўская» або «беларуская саха») — цягнуў конь. Збожжавыя культуры жалі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%BF" title="Серп">сярпамі</a>, касілі косамі, прыбіралі віламі і граблямі. З XIX ст. сталі выкарыстоўвацца жалезны <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D1%83%D0%B3" title="Плуг">плуг</a> і жалезная <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Барана">барана</a>. Традыцыйнымі падсобнымі промысламі сялян былі <a href="/wiki/%D0%97%D0%B1%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Збіральніцтва">збіральніцтва</a> (грыбы, ягады, лекавыя травы), <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Бортніцтва">бортніцтва</a> (пчалярства), <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%9E%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Паляўніцтва">паляўніцтва</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Рыбалоўства">рыбалоўства</a> ў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D0%B0" title="Рака">рэках</a> і <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Возера">азёрах</a>, гонка <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Смала">смалы</a> і <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%91%D0%B3%D0%B0%D1%86%D1%8C" title="Дзёгаць">дзёгцю</a> (на Палессі і Падняпроўі). У 2020 годзе «Культура <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Бортніцтва">бортніцтва</a> Беларусі і Польшчы» была ўнесена ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B_%D0%AE%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90" title="Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА">Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА</a>. Было развіта пляценне рагож і цыновак з лыка (у XIX ст. асабліва славіліся вырабы з Чэрыкаўскага і Рагачоўскага паветаў Магілёўскай губерні і Бабруйскага, Барысаўскага паветаў Мінскай губерні), выраб <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%87%D0%BA%D0%B0" title="Бочка">бочак</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0" title="Кола">колаў</a> (вялікага прафесіяналізму ў XIX ст. гэта дасягнула ў Чавускім, Магілёўскім, Аршанскім і Гомельскім паветах Магілёўскай губерні і Брэсцкім павеце Гродзенскай губерні)<a href="#cite_note-106">[106]</a>. <center> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5,_foto_1.jpg" class="mw-file-description" title="Іканастас Свята-Мікольскай царквы ў Магілёве, XVII стагоддзе."><img alt="Іканастас Свята-Мікольскай царквы ў Магілёве, XVII стагоддзе." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5%2C_foto_1.jpg/120px-%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5%2C_foto_1.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5%2C_foto_1.jpg/180px-%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5%2C_foto_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5%2C_foto_1.jpg/240px-%D0%86%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%81_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B5%2C_foto_1.jpg 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a></div> <div class="gallerytext">Іканастас <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%87%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%80_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)" title="Свята-Мікольскі жаночы манастыр (Магілёў)">Свята-Мікольскай царквы ў Магілёве</a>, XVII стагоддзе.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG" class="mw-file-description" title="Царскія вароты (дрэва, разьба, пазалота), XVIII стагоддзе (Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь)."><img alt="Царскія вароты (дрэва, разьба, пазалота), XVIII стагоддзе (Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG/79px-Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG" decoding="async" width="79" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG/119px-Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG/159px-Royal_doors_10_centuries_of_art_of_Belarus.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="4928" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Царскія вароты">Царскія вароты</a> (дрэва, разьба, пазалота), XVIII стагоддзе (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь">Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_(not_crop,_please).JPG" class="mw-file-description" title="Ікона Св. Мікалая Цудатворца (дрэва, алей), канец XVIII — пачатак XIX стагоддзяў Вёска Бабічы (Чачэрскі раён)"><img alt="Ікона Св. Мікалая Цудатворца (дрэва, алей), канец XVIII — пачатак XIX стагоддзяў Вёска Бабічы (Чачэрскі раён)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_%28not_crop%2C_please%29.JPG/80px-%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_%28not_crop%2C_please%29.JPG" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_%28not_crop%2C_please%29.JPG/120px-%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_%28not_crop%2C_please%29.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_%28not_crop%2C_please%29.JPG/160px-%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%A6%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%B2%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86_03_%28not_crop%2C_please%29.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3872" /></a></div> <div class="gallerytext">Ікона Св. Мікалая Цудатворца (дрэва, алей), канец XVIII — пачатак XIX стагоддзяў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%87%D1%8B_(%D0%A7%D0%B0%D1%87%D1%8D%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Бабічы (Чачэрскі раён)">Вёска Бабічы (Чачэрскі раён)</a></div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E,_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD,_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA,_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg" class="mw-file-description" title="Тканы ручнік з вёскі Нахаў (каля Калінкавічаў), 1910-ыя гады."><img alt="Тканы ручнік з вёскі Нахаў (каля Калінкавічаў), 1910-ыя гады." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD%2C_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%2C_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg/38px-%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD%2C_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%2C_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg" decoding="async" width="38" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD%2C_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%2C_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg/58px-%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD%2C_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%2C_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD%2C_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%2C_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg/77px-%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%B7_%D0%B2._%D0%9D%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%9E%2C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD%2C_%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%2C_1910-%D0%B3%D0%B3..jpg 2x" data-file-width="631" data-file-height="1952" /></a></div> <div class="gallerytext">Тканы <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручнік</a> з вёскі Нахаў (каля <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B" title="Калінкавічы">Калінкавічаў</a>), 1910-ыя гады. </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg" class="mw-file-description" title="Фрагмент высокамастацкай паліванай кафлі, зробленай у Мінску, XVI—XVII стагоддзі."><img alt="Фрагмент высокамастацкай паліванай кафлі, зробленай у Мінску, XVI—XVII стагоддзі." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg/112px-%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg" decoding="async" width="112" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg/168px-%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg/224px-%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%BB%D1%8F_%D0%B7_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D1%80._%D0%9C%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0.jpg 2x" data-file-width="500" data-file-height="536" /></a></div> <div class="gallerytext">Фрагмент высокамастацкай паліванай кафлі, зробленай у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a>, XVI—XVII стагоддзі.</div> </li> </ul> </center> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Carskija_varoty_002.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Carskija_varoty_002.jpg/150px-Carskija_varoty_002.jpg" decoding="async" width="150" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Carskija_varoty_002.jpg/225px-Carskija_varoty_002.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/Carskija_varoty_002.jpg 2x" data-file-width="270" data-file-height="500" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Царскія вароты">Царскія вароты</a> з <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Салома">саломы</a> (<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Заходняе Палессе">Заходняе Палессе</a>), XIX стагоддзе (Вышыня звыш 2 метраў).</figcaption></figure> Было паўсюдна развіта цяслярства, сталярства, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Кавальства">кавальства</a> і <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Ганчарства">ганчарства</a>. Высокай якасцю і майстэрствам славіліся вырабы з белаглінянай керамікі з роспісам ангобам у вёсцы <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_(%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Гарадная (Столінскі раён)">Гарадная</a><a href="#cite_note-ReferenceF-107">[107]</a>, а таксама вырабы з <a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B5" class="extiw" title="be-x-old:Ганчарства на Пружаншчыне">чорналашчонай керамікі ў Пружанах, Ружанах</a>  (бел. (тар.)) (<a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D1%80%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ганчарства на Пружаншчыне (няма такой старонкі)">бел.</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Поразава">Поразаве</a> (Брэсцкі павет)<a href="#cite_note-ReferenceF-107">[107]</a>. Высокім прафесіяналізмам у шапавальным занятку ў XIX ст. славіліся майстры ў Чавускім, Мсціслаўскім і Рагачоўскім паветах Магілёўскай губерні<a href="#cite_note-108">[108]</a>. Вытворчасць і апрацоўка скуры і футра была на высокім узроўні ў майстроў Магілёва, Віцебска, Мазыра, Смаргоні і Шклова<a href="#cite_note-109">[109]</a>. Паўсюдна было развіта <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D1%82%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Беларускае народнае ткацтва">народнае ткацтва</a> (<a href="/wiki/%D0%9B%D1%91%D0%BD" title="Лён">лён</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D1%96" title="Каноплі">каноплі</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аўчына (няма такой старонкі)">аўчына</a>), пляценне з <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Салома">саломы</a> і лазы, у тым ліку дэкаратыўнае<a href="#cite_note-110">[110]</a>. Вялікай эстэтыкай адзначаюцца лазовая мэбля з Магілёўскай губерні і саламяныя іканастасы Заходняга Палесся (захавалася некалькі фенаменальных <a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%82%D1%8B" title="Царскія вароты">царскіх варот</a>, створаных з <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Салома">саломы</a> ў пачатку XIX ст.)<a href="#cite_note-111">[111]</a>. Паводле ацэнкі беларускага мастацтвазнаўцы і этнолага <a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%82%D0%B0" title="Яўген Міхайлавіч Сахута">Яўгена Сахуты</a>, менавіта <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларускае саломапляценне (няма такой старонкі)">беларускае саломапляценне</a> за сваю развітасць і дасканаласць (як традыцыйныя ўзоры, так і сучасную творчасць майстроў — ад простых бытавых прадметаў да сапраўдных твораў мастацтва) можна лічыць своеасаблівым і адметным феноменам у нацыянальнай культуры Беларусі і ўнікальнай з’явай у народным мастацтве <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">Еўропы</a> ўвогуле<a href="#cite_note-112">[112]</a>. У 2022 годзе традыцыя беларускага саломапляцення (мастацтва, рамяство, уменні) унесена ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B_%D0%AE%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90" title="Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА">Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА</a><a href="#cite_note-113">[113]</a>. На высокім узроўні было мастацкае <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Ткацтва">ткацтва</a> (карункавыя <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручнікі</a> і <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D1%83%D1%81" title="Абрус">абрусы</a>), <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%88%D1%8B%D1%9E%D0%BA%D0%B0" title="Вышыўка">вышыўка</a> (асноўныя тэхнікі — набор і падліковая гладзь чырвоным і чорным колерам), вытворчасць глінянай цацкі і інш.<a href="#cite_note-114">[114]</a> Асабліва славяцца <a href="/w/index.php?title=%D0%9D%D0%B5%D0%B3%D0%BB%D1%8E%D0%B1%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%80%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Неглюбскія ручнікі (няма такой старонкі)">неглюбскія</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%80%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96" title="Мотальскія ручнікі">мотальскія ручнікі</a>. Атрымалі распаўсюджанне і <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Пісанка">размаляваныя пісанкі</a> (белы ўзор на чырвоным, чорным або карычневым фоне), блізкія па стылі да пісанак <a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Украінскае Палессе (няма такой старонкі)">украінскага Палесся</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшчы</a>. У XIX ст. вялікага майстэрства і шырокага распаўсюджання дасягнуў мастацкі роспіс <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%84%D0%B0%D1%80" title="Куфар">куфраў</a>, якія нават набывала <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхта</a> (<a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Дваранства">дваранства</a>) для ўласных патрэб. Высокага ўзроўню ў XVII—XIX стст. дасягнула майстэрства вытворчасці <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Гарэлка">гарэлкі</a> з прымяненнем перадавых тэхналогій<a href="#cite_note-115">[115]</a>. Напрыклад, у маёнтку <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Высокае">Высокае</a>, які належаў князям <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D1%96" title="Сапегі">Сапегам</a>, у другой палове XVIII ст. выгатаўлялася нават невялікая колькасць апельсінавай гарэлкі адмыслова для магнацкага стала<a href="#cite_note-116">[116]</a>. У гарадах прафесійныя рамеснікі ў канцы XV — пачатку XX ст. аб’ядноўваліся ў цэхі. Высокім майстэрствам славіліся беларускія цэхавыя майстры ў разьбе па дрэву, асабліва з Падняпроўі (<a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%88%D0%B0" title="Орша">Орша</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E" title="Магілёў">Магілёў</a>, <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%9E" title="Шклоў">Шклоў</a>), якія дасягнулі вышынь у архітэктурнай разьбе і зрабілі шмат шэдэўраў («<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%8C" title="Беларуская рэзь">беларуская рэзь</a>»). У заходніх рэгіёнах была развіта драўляная скульптура (крыжы, капліцы, выявы святых) і выраб разбяных калаўротаў. У XX ст. традыцыйныя заняткі і рамёствы паступова згасаюць, хоць гэты працэс не ішоў так хутка ў <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Заходняя Беларусь">Заходняй Беларусі</a>, якая ў міжваенны перыяд (1921—1939) была ў складзе Польшчы і дзе традыцыйная культура захоўвалася даўжэй, чым у прымежнай <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">савецкай Беларусі (БССР)</a>. Так, у 1920—1950-я гг. у <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Заходняе Палессе">Заходнім Палессі</a> стаў папулярным кісцевы роспіс вясковай мэблі. У савецкай Беларусі ў асобных раёнах стаў папулярным <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B4%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Маляваныя дываны">роспіс дываноў алейнымі і клеявымі фарбамі па палатне</a> (напрыклад, у Слуцкім раёне творчасць мастачкі <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D1%96%D1%88" title="Алена Андрэеўна Кіш">Алены Кіш</a>). <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0,_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.,_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg" class="mw-file-description" title="Фрагмент тканага жаночага фартуха з Клімавіцкага павета, 1900-я гады."><img alt="Фрагмент тканага жаночага фартуха з Клімавіцкага павета, 1900-я гады." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg/113px-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg" decoding="async" width="113" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg/170px-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fe/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg/227px-%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82_%D1%84%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85%D0%B0%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD.jpg 2x" data-file-width="1694" data-file-height="1792" /></a></div> <div class="gallerytext">Фрагмент тканага жаночага <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85_%D1%83_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D0%BC%D0%B5" title="Фартух у беларускім народным касцюме">фартуха</a> з <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Клімавіцкі павет">Клімавіцкага павета</a>, 1900-я гады.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Haradnaja,_Lihor_Hmir,_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F,_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80,_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_(I._Sierba%C5%AD,_1912).jpg" class="mw-file-description" title="Выраб белаглінянай керамікі ў вёсцы Гарадная, фота 1912 года."><img alt="Выраб белаглінянай керамікі ў вёсцы Гарадная, фота 1912 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Haradnaja%2C_Lihor_Hmir%2C_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80%2C_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_%28I._Sierba%C5%AD%2C_1912%29.jpg/120px-Haradnaja%2C_Lihor_Hmir%2C_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80%2C_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_%28I._Sierba%C5%AD%2C_1912%29.jpg" decoding="async" width="120" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Haradnaja%2C_Lihor_Hmir%2C_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80%2C_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_%28I._Sierba%C5%AD%2C_1912%29.jpg/180px-Haradnaja%2C_Lihor_Hmir%2C_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80%2C_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_%28I._Sierba%C5%AD%2C_1912%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Haradnaja%2C_Lihor_Hmir%2C_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80%2C_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_%28I._Sierba%C5%AD%2C_1912%29.jpg/240px-Haradnaja%2C_Lihor_Hmir%2C_Jaryna_Jaromi%C4%8D._%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F%2C_%D0%9B%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%93%D0%BC%D1%96%D1%80%2C_%D0%AF%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%AF%D1%80%D0%BE%D0%BC%D1%96%D1%87_%28I._Sierba%C5%AD%2C_1912%29.jpg 2x" data-file-width="1651" data-file-height="1150" /></a></div> <div class="gallerytext">Выраб белаглінянай керамікі ў вёсцы <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_(%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Гарадная (Столінскі раён)">Гарадная</a>, фота 1912 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg" class="mw-file-description" title="Чорналашчоная кераміка з Поразава і Пружан."><img alt="Чорналашчоная кераміка з Поразава і Пружан." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg/120px-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg/180px-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg/240px-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_37.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="683" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Чорназадымленая кераміка">Чорналашчоная кераміка</a> з <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Поразава">Поразава</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Пружаны">Пружан</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg" class="mw-file-description" title="Камянецкія разныя прасніцы (дэталі калаўротаў)."><img alt="Камянецкія разныя прасніцы (дэталі калаўротаў)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg/93px-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg" decoding="async" width="93" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg/140px-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg/187px-%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_33.jpg 2x" data-file-width="1784" data-file-height="2288" /></a></div> <div class="gallerytext">Камянецкія разныя <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Прасніца">прасніцы</a> (дэталі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D1%80%D0%BE%D1%82" title="Калаўрот">калаўротаў</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarusian_Straw_Bird.jpg" class="mw-file-description" title="Цацка-птушка з саломы."><img alt="Цацка-птушка з саломы." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Belarusian_Straw_Bird.jpg/120px-Belarusian_Straw_Bird.jpg" decoding="async" width="120" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Belarusian_Straw_Bird.jpg/180px-Belarusian_Straw_Bird.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0c/Belarusian_Straw_Bird.jpg/240px-Belarusian_Straw_Bird.jpg 2x" data-file-width="1487" data-file-height="1246" /></a></div> <div class="gallerytext">Цацка-птушка з саломы.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_(02)_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg" class="mw-file-description" title="Каваны крыж на капліцы ў вёсцы Баяры (Глыбоцкі раён), XIX ст. Фота 2015 года."><img alt="Каваны крыж на капліцы ў вёсцы Баяры (Глыбоцкі раён), XIX ст. Фота 2015 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%2802%29_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg/120px-%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%2802%29_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg" decoding="async" width="120" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%2802%29_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg/180px-%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%2802%29_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%2802%29_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg/240px-%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B._%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_%2802%29_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6.jpg 2x" data-file-width="515" data-file-height="390" /></a></div> <div class="gallerytext">Каваны крыж на капліцы ў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%8F%D1%80%D1%8B_(%D0%93%D0%BB%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Баяры (Глыбоцкі раён)">вёсцы Баяры (Глыбоцкі раён)</a>, XIX ст. Фота 2015 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg" class="mw-file-description" title="Традыцыйныя сельскія самаробныя тканіны XX стагоддзя (Слуцкі краязнаўчы музей)."><img alt="Традыцыйныя сельскія самаробныя тканіны XX стагоддзя (Слуцкі краязнаўчы музей)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg/120px-%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg" decoding="async" width="120" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg/180px-%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg/240px-%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96%D0%BC_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_01_crop.jpg 2x" data-file-width="2684" data-file-height="2338" /></a></div> <div class="gallerytext">Традыцыйныя сельскія самаробныя тканіны XX стагоддзя (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%87%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9" title="Слуцкі краязнаўчы музей">Слуцкі краязнаўчы музей</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg" class="mw-file-description" title="Мастачка Аксана Аракчэева на выстаўцы маляваных дываноў Алены Кіш. Фота 2013 года."><img alt="Мастачка Аксана Аракчэева на выстаўцы маляваных дываноў Алены Кіш. Фота 2013 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg/120px-Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg/180px-Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg/240px-Exhibition_Alena_Kish_in_Gallery_Mikhail_Savitski_12.12.2013_Oksana_Arakcheeva.jpg 2x" data-file-width="4276" data-file-height="2851" /></a></div> <div class="gallerytext">Мастачка <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%87%D1%8D%D0%B5%D0%B2%D0%B0" title="Аксана Барысаўна Аракчэева">Аксана Аракчэева</a> на выстаўцы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B4%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D1%8B" title="Маляваныя дываны">маляваных дываноў</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D1%96%D1%88" title="Алена Андрэеўна Кіш">Алены Кіш</a>. Фота 2013 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_(2008).jpg" class="mw-file-description" title="Каваная жалезная люстра, 1881 г. Каваль Павел Багрым."><img alt="Каваная жалезная люстра, 1881 г. Каваль Павел Багрым." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_%282008%29.jpg/120px-Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_%282008%29.jpg" decoding="async" width="120" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_%282008%29.jpg/180px-Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_%282008%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_%282008%29.jpg/240px-Kro%C5%A1yn._%D0%9A%D1%80%D0%BE%D1%88%D1%8B%D0%BD_%282008%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="697" /></a></div> <div class="gallerytext">Каваная жалезная <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0_(%D0%BF%D1%80%D1%8B%D0%B1%D0%BE%D1%80)" title="Люстра (прыбор)">люстра</a>, 1881 г. Каваль <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D1%8E%D0%BA_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%80%D1%8B%D0%BC" title="Паўлюк Багрым">Павел Багрым</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg" class="mw-file-description" title="Цацка-конь з саломы, вышыня каля 1,2 м. (Музей старажытнабеларускай культуры)."><img alt="Цацка-конь з саломы, вышыня каля 1,2 м. (Музей старажытнабеларускай культуры)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg/91px-Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg" decoding="async" width="91" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg/137px-Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg/183px-Belarusian_folk_art_-_Horse_made_of_straw_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg 2x" data-file-width="3456" data-file-height="4530" /></a></div> <div class="gallerytext">Цацка-конь з саломы, вышыня каля 1,2 м. (<a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Музей старажытнабеларускай культуры">Музей старажытнабеларускай культуры</a>).</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Тыпы_пасяленняў_і_жытла">Тыпы пасяленняў і жытла</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=8" title="Правіць раздзел: Тыпы пасяленняў і жытла" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=8" title="Правіць зыходнік раздзела: Тыпы пасяленняў і жытла">правіць зыходнік</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg/220px-%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg/330px-%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg/440px-%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_PICT1084.jpg 2x" data-file-width="2624" data-file-height="1896" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0-%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_%D0%B7_%D0%9B%D0%BE%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E" title="Свята-Пакроўская царква з Логнавічаў">Пакроўская царква з вёскі Логнавічы</a>, XIX стагоддзе (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_%D1%96_%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D1%83" title="Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту">Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту</a>).</figcaption></figure> Традыцыйнымі тыпамі пасяленняў з даўніх часоў былі <a href="/wiki/%D0%92%D1%91%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Вёска">вёска</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D0%BE" title="Сяло">сяло</a> і <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад">горад</a><a href="#cite_note-117">[117]</a>. У XV—XVI стст. да традыцыйных тыпаў дадаюцца і атрымліваюць шырокае распаўсюджанне новыя тыпы пасяленняў — <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8F%D1%81%D1%82%D1%8D%D1%87%D0%BA%D0%B0" title="Мястэчка">мястэчка</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B2%D0%BE%D1%80,_%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%84%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Двор, рэзідэнцыя феадала (няма такой старонкі)">шляхецкі двор (сядзіба)</a>, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0" class="mw-redirect" title="Ваколіца">ваколіца</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%86%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%BA" title="Засценак">засценак</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Фальварак">фальварак</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA" title="Замак">замак</a>-рэзідэнцыя <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%85" title="Манарх">манарха</a> ці магната; у XVII ст. — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палац</a> (неўмацаваная рэзідэнцыя); у канцы XIX ст. — <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Хутар">хутар</a>; у 1938 г. — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D1%82%D1%8B%D0%BF%D1%83" title="Пасёлак гарадскога тыпу">пасёлак гарадскога тыпу</a>; у пачатку XXI ст. — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BA" title="Аграгарадок">аграгарадок</a><a href="#cite_note-118">[118]</a>. Да сярэдзіны XX ст. самым распаўсюджаным тыпам пасялення была вёска, у якой жыла большая частка беларускага насельніцтва. Гістарычна склалася некалькі тыпаў планіроўкі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D1%91%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская вёска">беларускіх вёсак</a><a href="#cite_note-119">[119]</a>: 1) скучаная (бессістэмная) — самая старажытная, паўсюль пашыраная і найболей захоўвалася да XIX ст. у Віцебскім Паазер’і і <a href="/wiki/%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Усходняе Палессе">Усходнім Палессі</a> (з-за адаптацыі да складанага рэльефу), асабліва ў <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхецкіх</a> <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0" class="mw-redirect" title="Ваколіца">ваколіцах</a>; 2) лінейная (<a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Хата">хаты</a> ставіліся ўздоўж дарогі з аднаго боку) — лінейная вёска магла складацца з 3-5 ліній і шырокае распаўсюджванне атрымала ў XVI—XVII стст.; 3) вулічная (хаты ставіліся ўздоўж дарог з абодвух бакоў, тарцом да дарогі) — атрымала распаўсюджанне пасля <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Валочная памера">валочнай памеры (1557)</a> і з’яўляецца характэрнай рысай беларускай вёскі дагэтуль. Звычайная колькасць сялянскіх двароў у вёсцы была ад 10 да 100 (буйныя вёскі пераважалі ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Палессе">Палессі</a>)<a href="#cite_note-120">[120]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG/220px-VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG/330px-VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG/440px-VillageStreetState_museum_of_folk_architecture_and_life.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a><figcaption>Вясковая вуліца з <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Хата">хатамі</a>, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту).</figcaption></figure> Тыповы сялянскі двор (які разам з зямельным участкам утвараў сялянскую сядзібу) складаўся з хаты, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Свіран">свірана</a> (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B5%D1%86%D1%8C" class="mw-redirect" title="Клець">клеці</a>), навеса для дроў і прылад працы (паветкі), хлява для жывёлы, загона для вечак, адрыны для сена (<a href="/w/index.php?title=%D0%95%D1%9E%D0%BD%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Еўня (няма такой старонкі)">еўня</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B5%D1%86%D1%8C" title="Асець">асець</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%83%D0%BD%D1%8F" title="Пуня">пуня</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE" title="Гумно">гумно</a>) і інш.<a href="#cite_note-121">[121]</a> Вылучаецца тры асноўныя тыпы планіроўкі сялянскіх двароў: 1) <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80" title="Вяночны двор">вяночны двор</a> — увесь комплекс жылых і гаспадарчых пабудоў ўтварае звязаны прамавугольнік або квадрат; 2) <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B_%D0%B4%D0%B2%D0%BE%D1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пагонны двор (няма такой старонкі)">пагонны двор</a> — жылыя і гаспадарчыя пабудовы ставіліся ў прамую лінію, у некалькі дзясяткаў метраў; 3) незвязаныя пабудовы (з’явіўся нядаўна, часцей сустракаецца ў цэнтральных і заходніх раёнах <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a>)<a href="#cite_note-122">[122]</a>. Існавалі таксама варыянты П-падобнай і Г-падобнай планіроўкі сялянскага двара<a href="#cite_note-123">[123]</a>. Беларускі дом увасабляў мадэль <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Свет">свету</a>, ідэю адзінства пакаленняў і быў сугучны і сумерны чалавеку<a href="#cite_note-realty.ej.by-105">[105]</a>. Пачатковае аднакамернае драўлянае бярвеністае жытло <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Сяляне">сялян</a> (<a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Хата">хата</a>) у вёсцы эвалюцыянавала ў 2-3-4-камерныя драўляныя бярвеністыя пабудовы з двухсхільным, радзей чатырохсхільным дахам, пакрытым <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BC%D0%B0" title="Салома">саломай</a> ці <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%B0" title="Гонта">гонтай</a>. Тыповыя планіроўкі традыцыйнай сялянскай хаты: 1) пакой (святліца) + сенцы; 2) <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пакой (няма такой старонкі)">пакой</a> + <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Сенцы">сенцы</a> + <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Камора (няма такой старонкі)">камора</a> (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D0%B5%D1%86%D1%8C" class="mw-redirect" title="Клець">клець</a>)<a href="#cite_note-124">[124]</a>. Паступова з’явіўся трэці варыянт планіроўкі хаты, калі гаспадарчы пакой набыў жылую функцыю: 3) пакой + сенцы + пакой. Пазней яшчэ больш ускладнілася ўнутраная планіроўка жытла, калі вылучаліся асобныя дадатковыя памяшканні<a href="#cite_note-125">[125]</a>. <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG/150px-%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG" decoding="async" width="150" height="224" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG/225px-%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bc/%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG/300px-%D0%92%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0_%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D1%8B._%D0%90%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%8D%D0%BA%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%96_01.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3872" /></a><figcaption>Іконы <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D1%87%D1%8B_(%D0%A7%D0%B0%D1%87%D1%8D%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Бабічы (Чачэрскі раён)">бабіцкай школы</a>, XIX стагоддзе (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь">Нацыянальны мастацкі музей Беларусі</a>).</figcaption></figure> Унутраная планіроўка жылога пакоя хаты доўгі час была ўстойлівай — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%87" title="Печ">печ</a> размяшчалася ў правым або левым куце ад уваходу і вусцем была звернута да доўгай <a href="/wiki/%D0%A1%D1%86%D1%8F%D0%BD%D0%B0" title="Сцяна">сцяны</a> з <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%BD%D0%BE" title="Акно">акном</a>. У процілеглым куце (па дыяганалі ад печы) знаходзіўся <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BA%D1%83%D1%86%D1%8C" title="Покуць">«чырвоны кут» (покуць)</a> — самае ганаровае месца ў хаце. Там стаяў <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB" title="Стол">стол</a> і знаходзілася <a href="/wiki/%D0%86%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Ікона">ікона (абраз)</a>, ахопленая звычайна вышываным <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручніком</a>-набожнікам. Уздоўж сцен размяшчаліся <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%B2%D0%B0_(%D0%BC%D1%8D%D0%B1%D0%BB%D1%8F)" title="Лава (мэбля)">лаўкі</a>, на якіх елі за сталом. Ад печы ўздоўж глухой сцяны былі <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Палаці (няма такой старонкі)">палаці</a>, на якіх спалі. Невялікія лаўкі (услоны) стаялі і каля дзвярэй. Пазней у хаце з’явіліся <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%B6%D0%B0%D0%BA" title="Ложак">ложкі</a>. На сцяне і на кухні былі <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_(%D0%BC%D1%8D%D0%B1%D0%BB%D1%8F)" title="Паліца (мэбля)">паліцы</a> для <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%81%D1%83%D0%B4" title="Посуд">посуду</a>. Крыніцай святла быў <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лучнік (няма такой старонкі)">лучнік</a> (светач). Інтэр’ер пакояў і <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8D%D0%B1%D0%BB%D1%8F" title="Мэбля">мэбля</a> сялянскай хаты афармляўся рознымі карункамі, даматканымі <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручнікамі</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D1%83%D1%81" title="Абрус">абрусамі</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Покрыва (няма такой старонкі)">покрывамі</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BD" title="Дыван">дыванамі</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%9E%D0%B4%D1%80%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Коўдра (няма такой старонкі)">коўдрамі</a><a href="#cite_note-126">[126]</a>. Сялянскія хаты часта ўпрыгожваліся з вонкавага боку дэкаратыўна-архітэктурнымі арнаментамі: разное трохляпёскавае суквецце — сімвал жывога, елачка — дрэва жыцця, палоска зубчыкаў — засеянае поле, і г.д.<a href="#cite_note-127">[127]</a> Хаты да канца XIX ст. не фарбаваліся і мелі колеравую гаму сваіх будаўнічых матэрыялаў (дрэва, валун, вапна, гліна)<a href="#cite_note-128">[128]</a>. У XX ст. вёскі ўзбуйняліся, замест драўляных хат пачалі будавацца <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8D%D0%B3%D0%BB%D0%B0" title="Цэгла">цагляныя</a> аднапавярховыя дамы (з <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4" title="Вадаправод">вадаправодам</a> і газам), пакрытыя <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8B%D1%84%D0%B5%D1%80" title="Шыфер">шыферам</a> ці <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%8F%D1%85%D0%B0" title="Бляха">бляхай</a>, а ў XXI ст. — нярэдка двухпавярховыя <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B4%D0%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Катэдж (няма такой старонкі)">катэджы</a><a href="#cite_note-129">[129]</a>. З 1930-х гг. адпала патрэба ў некаторых пабудовах, напрыклад, памяшканнях для абмалоту збожжа, утрымання коней, валоў і інш.<a href="#cite_note-130">[130]</a> <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_(03).jpg" class="mw-file-description" title="Інтэр’ер сялянскай хаты, XIX стагоддзя (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту)."><img alt="Інтэр’ер сялянскай хаты, XIX стагоддзя (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%2803%29.jpg/120px-%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%2803%29.jpg" decoding="async" width="120" height="79" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%2803%29.jpg/180px-%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%2803%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%2803%29.jpg/240px-%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%87%D1%8B%D1%86%D0%B0._%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%2803%29.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="528" /></a></div> <div class="gallerytext">Інтэр’ер сялянскай хаты, XIX стагоддзя (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_%D1%96_%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D1%83" title="Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту">Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg" class="mw-file-description" title="Інтэр’ер сялянскай хаты з кроснамі, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту)."><img alt="Інтэр’ер сялянскай хаты з кроснамі, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg/120px-Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg/180px-Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg/240px-Stro%C4%8Dycy_-_02.jpg 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1600" /></a></div> <div class="gallerytext">Інтэр’ер сялянскай хаты з <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BA%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларускія кросны (няма такой старонкі)">кроснамі</a>, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg" class="mw-file-description" title="Гумно з вёскі Лучнікі, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту)."><img alt="Гумно з вёскі Лучнікі, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg/120px-%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg" decoding="async" width="120" height="71" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg/180px-%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg/240px-%D0%92._%D0%90%D0%B7%D1%8F%D1%80%D1%86%D0%BE_-_%D0%B3%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE_%D0%B7%D1%8C_%D0%B2._%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96_PICT0973.jpg 2x" data-file-width="2652" data-file-height="1564" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BC%D0%BD%D0%BE" title="Гумно">Гумно</a> з <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96" title="Лучнікі">вёскі Лучнікі</a>, XIX стагоддзе (Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG" class="mw-file-description" title="Шляхецкая сядзіба роду Міцкевічаў (рэканструкцыя) у Завоссі, 2-я палова XVIII стагоддзя. Фота 2012 года."><img alt="Шляхецкая сядзіба роду Міцкевічаў (рэканструкцыя) у Завоссі, 2-я палова XVIII стагоддзя. Фота 2012 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG/120px-%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG/180px-%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG/240px-%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BC%D1%83%D0%B7%D1%8D%D0%B9.JPG 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_(%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B5)" class="mw-redirect" title="Сядзіба Міцкевічаў (Завоссе)">Шляхецкая сядзіба роду Міцкевічаў (рэканструкцыя)</a> у <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Завоссе">Завоссі</a>, 2-я палова XVIII стагоддзя. Фота 2012 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA,_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_(XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA)_2.jpg" class="mw-file-description" title="Дамы рамеснікаў у Паставах, 2-я палова XVIII стагоддзя. Фота 2013 года."><img alt="Дамы рамеснікаў у Паставах, 2-я палова XVIII стагоддзя. Фота 2013 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA%2C_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%28XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%29_2.jpg/120px-%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA%2C_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%28XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%29_2.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA%2C_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%28XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%29_2.jpg/180px-%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA%2C_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%28XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%29_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ce/%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA%2C_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%28XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%29_2.jpg/240px-%D0%97%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9%D0%BA%D0%B0_%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D1%89%D0%B0%D0%B4%D0%B8_%D0%A0%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%BA%2C_%D0%B4%D0%BE%D0%BC%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B8%D0%BA%D0%BE%D0%B2_%28XVIII_%D0%B2%D0%B5%D0%BA%29_2.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a></div> <div class="gallerytext">Дамы рамеснікаў у <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%8B" title="Паставы">Паставах</a>, 2-я палова XVIII стагоддзя. Фота 2013 года.</div> </li> </ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg/220px-%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg" decoding="async" width="220" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg/330px-%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg/440px-%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA.jpg 2x" data-file-width="1597" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9-%D1%81%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%B2%D1%83%D1%88%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D1%88%D0%BA%D1%96" title="Музей-сядзіба Тадэвуша Касцюшкі">Шляхецкая сядзіба роду Касцюшкаў</a> (рэканструкцыя) ва ўрочышчы <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Мерачоўшчына">Мерачоўшчына</a> на фоне <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D1%81%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Косаўскі палац">Косаўскага палаца</a>. Фота 2012 года.</figcaption></figure> Двор і жытло <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB" title="Феадал">феадала</a> (<a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхціца</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Дваране">двараніна</a>) вызначаліся яго багаццем і <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D1%81%D1%82" title="Густ">густам</a><a href="#cite_note-131">[131]</a>. Двары малазаможнай шляхты мала чым адрозніваліся ад сялянскіх хат і толькі з XVII ст. атрымалі такі абавязковы элемент як <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%BD%D0%B0" title="Калона">калоны</a> на <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BA" title="Ганак">ганку</a> (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BA" title="Порцік">порцік</a>), чаго не маглі мець сялянскія хаты, — сімвал шляхецкага гонару<a href="#cite_note-132">[132]</a>. Рэзідэнцыі заможных феадалаў (драўляныя і мураваныя замкі) з XVI ст. набывалі свецкія стылявыя рысы<a href="#cite_note-133">[133]</a>. Распаўсюджанню <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палацавых</a> рыс у іх забудове садзейнічала з XVII ст. <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B0" title="Барока">барока</a>, а пазней і іншыя модныя заходнееўрапейскія <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Архітэктурны стыль">архітэктурныя стылі</a>. Заходнееўрапейскія стылі паўплывалі і на афармленне інтэр’ераў заможных рэзідэнцый<a href="#cite_note-134">[134]</a>. Шляхецкія двары з XVII—XVIII стст. звычайна набывалі адмысловую планіроўку: уяздная брама са шляхецкім родавым гербам, ліпавая алея, чысты двор перад палацам («круг»), <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%86" title="Палац">палац</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4" title="Сад">сад</a> (ці <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D0%BA" title="Парк">парк</a>), агарод (ці ягаднікі), вадаём, гаспадарчыя пабудовы (на акрайку) і г.д.<a href="#cite_note-135">[135]</a> Не раз з XV ст. перабудоўвалася рэзідэнцыя <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D0%B7%D1%96_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F" title="Вялікія князі літоўскія">вялікага князя (караля)</a> у <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0" title="Гродна">Гродне</a> — <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_(%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0)" title="Стары замак (Гродна)">Стары замак</a>, на супраць якога ў 1737—1751 гг. быў пабудаваны яшчэ і <a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_(%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0)" title="Новы замак (Гродна)">Новы каралеўскі замак</a><a href="#cite_note-136">[136]</a>. <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0" title="Гродна">Статус каралеўскага горада</a> яшчэ болей узрос, калі ў <a href="/wiki/1673" title="1673">1673</a> г. была прынята соймавая канстытуцыя, паводле якой у <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0" title="Гродна">Гродне</a> меў праводзіцца кожны трэці <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B9%D0%BC_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Сойм Рэчы Паспалітай">сойм Рэчы Паспалітай</a>; тут жа прайшоў і <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%81%D0%BE%D0%B9%D0%BC_(1793)" title="Гарадзенскі сойм (1793)">апошні сойм Рэчы Паспалітай (у 1793 г.)</a>, на якім быў зацверджаны <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BB_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Другі падзел Рэчы Паспалітай">другі падзел Рэчы Паспалітай</a><a href="#cite_note-137">[137]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_(03).jpg" class="mw-file-description" title="Палац Нямцэвічаў у Скоках, 1770-ыя гады. Фота 2013 года."><img alt="Палац Нямцэвічаў у Скоках, 1770-ыя гады. Фота 2013 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_%2803%29.jpg/120px-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_%2803%29.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_%2803%29.jpg/180px-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_%2803%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_%2803%29.jpg/240px-%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96._%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%B0_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E._2020_%2803%29.jpg 2x" data-file-width="5664" data-file-height="4248" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%B1%D0%BD%D0%B0-%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81_%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%9E_(%D0%A1%D0%BA%D0%BE%D0%BA%D1%96)" class="mw-redirect" title="Сядзібна-паркавы комплекс Нямцэвічаў (Скокі)">Палац Нямцэвічаў у Скоках, 1770-ыя гады.</a> Фота 2013 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg" class="mw-file-description" title="Мірскі замак — рэзідэнцыя Іллінічаў, пачатак XVI ст. Фота 2014 года."><img alt="Мірскі замак — рэзідэнцыя Іллінічаў, пачатак XVI ст. Фота 2014 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg/120px-Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg/180px-Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg/240px-Belarus_Mir_Mir_Castle_Complex_8101_2085.jpg 2x" data-file-width="3129" data-file-height="2085" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA" title="Мірскі замак">Мірскі замак — рэзідэнцыя Іллінічаў, пачатак XVI ст.</a> Фота 2014 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Grodna_1600.jpg" class="mw-file-description" title="Стары каралеўскі замак на панараме Гродна, 1600 г. Гравюра Томаша Макоўскага."><img alt="Стары каралеўскі замак на панараме Гродна, 1600 г. Гравюра Томаша Макоўскага." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Grodna_1600.jpg/120px-Grodna_1600.jpg" decoding="async" width="120" height="62" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Grodna_1600.jpg/180px-Grodna_1600.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/Grodna_1600.jpg/240px-Grodna_1600.jpg 2x" data-file-width="4422" data-file-height="2279" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_(%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0)" title="Стары замак (Гродна)">Стары каралеўскі замак</a> на панараме <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0" title="Гродна">Гродна</a>, 1600 г. Гравюра <a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%BE%D0%BC%D0%B0%D1%88_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Томаш Макоўскі (няма такой старонкі)">Томаша Макоўскага</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Horadnia,_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F,_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_(XVIII).jpg" class="mw-file-description" title="Новы каралеўскі замак у Гродне, 2-я палова XVIII стагоддзе (сучасны малюнак)."><img alt="Новы каралеўскі замак у Гродне, 2-я палова XVIII стагоддзе (сучасны малюнак)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Horadnia%2C_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F%2C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28XVIII%29.jpg/120px-Horadnia%2C_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F%2C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28XVIII%29.jpg" decoding="async" width="120" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Horadnia%2C_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F%2C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28XVIII%29.jpg/180px-Horadnia%2C_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F%2C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28XVIII%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Horadnia%2C_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F%2C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28XVIII%29.jpg/240px-Horadnia%2C_Novy_zamak._%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%8F%2C_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_%28XVIII%29.jpg 2x" data-file-width="1114" data-file-height="652" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%B7%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BA_(%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0)" title="Новы замак (Гродна)">Новы каралеўскі замак</a> у <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0" title="Гродна">Гродне</a>, 2-я палова XVIII стагоддзе (сучасны малюнак).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg" class="mw-file-description" title="Касцёл Св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, каля якога былі будынкі соймавай залы (Пасольскай ізбы і Сената Рэчы Паспалітай)."><img alt="Касцёл Св. Францішка Ксаверыя ў Гродне, каля якога былі будынкі соймавай залы (Пасольскай ізбы і Сената Рэчы Паспалітай)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg/120px-Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg/180px-Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg/240px-Grodno_Saint_Francis_Xavier_Cathedral_IMG_1339_2175.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2175" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%84%D0%B5%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%91%D0%BB_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Кафедральны касцёл Святога Францішка Ксаверыя">Касцёл Св. Францішка Ксаверыя ў Гродне</a>, каля якога былі будынкі соймавай залы (<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%B7%D0%B1%D0%B0" title="Пасольская ізба">Пасольскай ізбы</a> і <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A0%D1%8D%D1%87%D1%8B_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Сенат Рэчы Паспалітай">Сената Рэчы Паспалітай</a>).</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Грамадскія_традыцыі_і_святы">Грамадскія традыцыі і святы</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=9" title="Правіць раздзел: Грамадскія традыцыі і святы" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=9" title="Правіць зыходнік раздзела: Грамадскія традыцыі і святы">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B_%D1%96_%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Абрады і звычаі беларусаў">Абрады і звычаі беларусаў</a></div> У часы <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">Вялікага Княства Літоўскага</a> сфарміраваліся розныя праслойкі <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Феадалізм">феадальнага грамадства</a> — <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8B" class="mw-redirect" title="Феадалы">феадалы (шляхта)</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8F%D1%88%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B5" title="Мяшчане">мяшчане</a> і розныя катэгорыі <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Сяляне">сялян</a>. Формай <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8E%D0%B1" title="Шлюб">шлюбу</a> была <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%8F" title="Манагамія">манагамія</a>, бо вызначалася <a href="/wiki/%D0%A5%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%86%D1%96%D1%8F%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Хрысціянства">хрысціянствам</a>. Сялянскія <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BC%27%D1%8F" class="mw-redirect" title="Сям'я">сем’і</a> да <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Валочная памера">валочнай памеры (1557)</a> былі звычайна вялікія (сваякі 2-3 пакаленняў, якія вялі супольную гаспадарку), а пасля яе — з’явілася і малыя сем’і (шлюбная пара і іх дзеці)<a href="#cite_note-138">[138]</a>. Кіраўніком сям’і быў бацька, а ў выпадку яго смерці — маці (пры адсутнасці дарослага сына)<a href="#cite_note-139">[139]</a>. Было распаўсюджана <a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Прымацтва">прымацтва</a> (прыманне ў сям’ю — зяця і чужакоў)<a href="#cite_note-140">[140]</a>. У <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Феадалізм">феадальны перыяд</a> сялянскія гаспадаркі ўваходзілі ў склад <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D0%B1%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Сельская абшчына">сялянскай грамады (сельскай абшчыны)</a>, унутранае жыццё якой рэгулявалася сходам («капой» — «копным судом») і рознымі абшчыннымі традыцыямі — традыцыя супольнай дапамогі члену абшчыны (<a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0_(%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9)" title="Талака (звычай)">талака</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0,_%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сябрына, звычай (няма такой старонкі)">сябрына</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0,_%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бонда, звычай (няма такой старонкі)">бонда</a>); традыцыя супольнага адпачынку (вечарыны); <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прастольнае свята (няма такой старонкі)">прастольнае свята</a> (дзень святога апекуна мясцовай парафіі); частаванне адзін аднаго свежыной, мёдам і інш.<a href="#cite_note-141">[141]</a> З <a href="/wiki/1861" title="1861">1861</a> г. сталі дамінаваць малыя сялянскія сем’і і прыватныя гаспадаркі, што не адмаўляла ўзаемадапамогі аднавяскоўцаў<a href="#cite_note-142">[142]</a>. Паэма <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1_%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Якуб Колас">Якуба Коласа</a> «<a href="/wiki/%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F_(%D0%BF%D0%B0%D1%8D%D0%BC%D0%B0)" title="Новая зямля (паэма)">Новая зямля</a>» алегарычна лічыцца «<a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F" title="Энцыклапедыя">энцыклапедыяй</a>» жыцця беларускага <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Сяляне">сялянства</a> канца XIX — пачатку XX ст. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg/220px-%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg/330px-%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg/440px-%C5%A0k%C5%82o%C5%AD-ratu%C5%A1a_01.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%B0" title="Шклоўская ратуша">Ратуша ў Шклове</a>, 1770-я гады. Фота 2012 года.</figcaption></figure> Жыццё гараджан вызначалася гарадскім правам (у тым ліку, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D1%8D%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Магдэбургскае права">магдэбургскім правам</a>), <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D1%8B%D1%96" title="Гільдыі">цэхавымі</a> статутамі і рэлігійнымі традыцыямі<a href="#cite_note-143">[143]</a>. Адносіны паміж <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхціцамі</a> рэгуляваліся шляхецкімі правамі, дзяржаўнымі інстытутамі і сваімі непісанымі традыцыямі шляхецкай годнасці і салідарнасці<a href="#cite_note-144">[144]</a>. У <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Рэч Паспалітая">Рэчы Паспалітай</a> беларуская <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхта</a> сумесна з польскай, украінскай і літоўскай утваралі поліэтнічную саслоўную супольнасць («шляхецкі народ Рэчы Паспалітай», а асобна ў рамках <a href="/wiki/%D0%92%D0%9A%D0%9B" class="mw-redirect" title="ВКЛ">ВКЛ</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Карона Каралеўства Польскага">Польскага Каралеўства</a> — «абодва народы»), асновай якога былі толькі некаторыя кампаненты агульнай самасвядомасці, польскай шляхецкай культуры, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%B7%D0%BC" class="mw-redirect" title="Каталіцызм">каталіцкая канфесія</a> і <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Польская мова">польская мова</a><a href="#cite_note-145">[145]</a>. У <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Рэч Паспалітая">Рэчы Паспалітай</a> існавала фармальна-юрыдычная адасобленасць <a href="/wiki/%D0%92%D0%9A%D0%9B" class="mw-redirect" title="ВКЛ">ВКЛ</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Карона Каралеўства Польскага">Польскага Каралеўства</a> (асобнае войска, скарб, біццё манеты, дзяржаўная канцылярыя, сімволіка, сістэма пасад, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82%D1%8B_%D0%92%D0%9A%D0%9B" class="mw-redirect" title="Статуты ВКЛ">уласныя законы ВКЛ, сабраныя ў Статуце</a>, і г.д.)<a href="#cite_note-146">[146]</a>. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%82%D1%8B_%D0%92%D0%9A%D0%9B" class="mw-redirect" title="Статуты ВКЛ">Статуты ВКЛ</a> прадугледжвалі <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B0,_%D0%BC%D0%B0%D1%91%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вена, маёмасць (няма такой старонкі)">вена</a> — маёнтак (уласнасць) <a href="/wiki/%D0%96%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Жонка">жонкі</a>, які пасля <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8E%D0%B1" title="Шлюб">шлюбу</a> афармляўся на імя <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B6" title="Муж">мужа</a>, з мэтай маёмаснага забеспячэння жонкі ў выпадку спынення шлюбу. Гэта (разам з іншымі культурнымі традыцыямі) дазваляла ў ВКЛ жанчыне-<a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8F%D1%85%D1%82%D0%B0" title="Шляхта">шляхцянцы</a> займаць даволі высокі статус у грамадстве, чаго не мелі <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Жанчына">жанчыны</a> падобнага <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Саслоўе">саслоўя</a> ў іншых <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">еўрапейскіх краінах</a><a href="#cite_note-147">[147]</a>. Калі яшчэ ў <a href="/wiki/XVI_%D1%81%D1%82." class="mw-redirect" title="XVI ст.">XVI ст.</a> <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0" title="Эліта">эліта</a> была ў многім блізкай да традыцыйнай культуры сялянства па ўспрыняцці свету і святочным абрадам (якія захоўвалі многія дахрысціянскія ўяўленні аб еднасці натуральнага і звышнатуральнага свету), то з <a href="/wiki/XVII_%D1%81%D1%82." class="mw-redirect" title="XVII ст.">XVII ст.</a> культура шляхты цалкам аддалілася ад сялянскай, мела ўласныя <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Элітарная культура">выразныя элітарныя рысы</a> і пераймала <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Заходняя культура">агульныя заходнееўрапейскія тэндэнцыі</a><a href="#cite_note-148">[148]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg/220px-Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg/330px-Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg/440px-Roadside_cross_near_Jachimo%C5%AD%C5%A1%C4%8Dyna.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>Каменны <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6" title="Крыж">крыж</a>, абвязаны <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручніком</a>, каля <a href="/wiki/%D0%AF%D1%85%D1%96%D0%BC%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0_(%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Яхімоўшчына (Маладзечанскі раён)">вёскі Яхімоўшчына</a> (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD" title="Маладзечанскі раён">Маладзечанскі раён</a>). Фота 2013 года.</figcaption></figure> Традыцыйныя сялянскія <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0" title="Свята">святы</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Абрад">абрады</a> і <a href="/wiki/%D0%97%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D0%B9" title="Звычай">звычаі</a> былі звязаны ў першую чаргу з земляробчым цыклам і хрысціянскай культурай, якая ў паўсядзённым жыцці дапаўнялася некаторымі элементамі <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Язычніцтва">дахрысціянскіх вераванняў</a><a href="#cite_note-149">[149]</a>. Сімвалам жыццёвага шляху беларуса-селяніна лічылася доўгае палатно: на палатняны <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручнік</a> клаўся нованароджаны, ручніком абгортвалі рукі маладых на <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Вяселле">вяселлі</a>, ганаровыя ўдзельнікі вяселля перавязвалі ручнік цераз плячо, ручнік клаўся ў труну, на ручніках апускалі труну ў магілу, ручнік абвязваўся на магільны <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6" title="Крыж">крыж</a>, і г.д.<a href="#cite_note-150">[150]</a> Найстаражытнейшае боства ў беларускай міфалогіі (і амаль як жывая істота-карміцелька) — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%86%D1%96-%D0%97%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F" title="Маці-Зямля">Маці-Зямля</a><a href="#cite_note-151">[151]</a> — у канцы XIX ст. сярод прафесійных беларускіх паэтаў стала персаніфікацыяй <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a> — у выразах «Маці-зямліца»<a href="#cite_note-152">[152]</a> і «Маці-зямля беларуская»<a href="#cite_note-153">[153]</a>. «Маці-зямліца» стала паэтычным зваротам да радзімы ў вершы <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D1%83%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Янка Лучына">Янкі Лучыны</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Роднай старонцы">«Роднай старонцы» (1891)</a>, радкі якога <a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D1%85%D1%96%D0%BC_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Яўхім Фёдаравіч Карскі">Яўхім Карскі</a> паставіў эпіграфам да сваёй шматтомнай даследчай працы «Беларусы» (т. 1-3, 1903—1922). У знак шчырай веры ў вёсках і на скрыжаваннях дарог ставіліся <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%B6%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларускія народныя крыжы (няма такой старонкі)">драўляныя хрысціянскія крыжы</a> (часта па 6-8 метраў вышынёй)<a href="#cite_note-154">[154]</a>, якія мелі сціплы дэкор, але часта абвязваліся <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%BE%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Аброчныя тканіны">аброчнымі тканінамі</a> (звычайна — узорыстымі <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручнікамі</a>) — адмысловым ахвяраваннем людзей у іх крызісных сітуацыях<a href="#cite_note-155">[155]</a>. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg/220px-Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg/330px-Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/df/Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg/440px-Luninets_-_Orthodox_crosses_on_Shyrokaya_street_-_1920s_AD.jpg 2x" data-file-width="1586" data-file-height="993" /></a><figcaption>Праваслаўныя крыжы на скрыжаванні вуліц у <a href="/wiki/%D0%9B%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B5%D1%86" title="Лунінец">Лунінцы</a>, фота 1920—1930-х гадоў (<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Заходняя Беларусь">Заходняя Беларусь</a>).</figcaption></figure> Галоўныя каляндарныя і рэлігійныя святы: зімой — <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Каляды">Каляды</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8B" title="Грамніцы">Грамніцы</a>; вясной — <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Масленіца">Масленіца</a> і <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Вялікдзень">Вялікдзень</a>; летам — <a href="/wiki/%D0%A1%D1%91%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0" title="Сёмуха">Троіца (Сёмік, Сёмуха)</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Купалле">Іванаў дзень (Купалле)</a>; святы <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%B9" title="Ураджай">ўраджаю</a> (<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96" title="Зажынкі">Зажынкі</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96" title="Дажынкі">Дажынкі</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%87" title="Багач">Багач</a>)<a href="#cite_note-156">[156]</a>. На год было некалькі дзён памінання продкаў: паводле каталіцкага звычаю, асноўным памінальным днём быў Дзень Усіх Святых восенню (<a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Дзяды">Дзяды</a>, Задушны Дзень), у праваслаўных — на Масленіцу (масленічныя Дзяды), пасля Вялікадня (<a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Радаўніца">Радаўніца</a>, Наўскі Вялікдзень) і на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%91%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0" title="Сёмуха">Сёмуху (траецкія Дзяды)</a><a href="#cite_note-157">[157]</a>. Галоўнымі момантамі радзільнага абраду было разбіванне чыгунка, пачастунак <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D0%B0" title="Бабіна каша">бабінай кашай</a>, катанне бабкі-павітухі на баране, санках, на конях<a href="#cite_note-158">[158]</a>. З сямейных абрадаў найболей маляўнічым было <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Вяселле">вяселле</a>, якое магло доўжыцца некалькі дзён: найболей важнымі момантамі лічыліся пасад нявесты і жаніха, выкуп <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%B0_(%D1%96%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82)" title="Каса (інструмент)">касы</a>, падзел <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B9" title="Каравай">каравая</a>, завязванне рук маладых <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручніком</a><a href="#cite_note-159">[159]</a>. Пахавальны абрад захаваў архаічныя рысы — памінальная трапеза з абавязковай <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%86%D1%86%D1%8F" title="Куцця">куццёю</a>, запальванне <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%BA%D0%B0" title="Свечка">свечак</a> і інш.<a href="#cite_note-160">[160]</a> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG/220px-%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG/330px-%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG/440px-%D0%9E%D0%B1%D1%80%D1%8F%D0%B4_%D0%BA%D1%83%D0%BC%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F.JPG 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Абрад кумлення на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%91%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0" title="Сёмуха">Сёмуху</a>. Фота 2008 год.</figcaption></figure> На галоўнае зімовае свята (<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Каляды">Каляды</a>) дзяўчаты варажылі аб сваім лёсе, спявалі калядкі і шчадроўкі, ладзілі калядную гульню «<a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8C%D0%B1%D0%B0_%D0%A6%D1%8F%D1%80%D1%8D%D1%88%D0%BA%D1%96" title="Жаніцьба Цярэшкі">Жаніцьба Цярэшкі</a>» (хлопцы і дзяўчаты гулялі жартоўнае <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Вяселле">вяселле</a> з эратычным падтэкстам) і каляднае прадстаўленне — <a href="/wiki/%D0%A8%D1%87%D0%BE%D0%B4%D1%80%D1%8B_%D0%B2%D0%B5%D1%87%D0%B0%D1%80" title="Шчодры вечар">хаджэнне з «казой»</a>, якое сваімі каранямі ішло да старажытных татэмічных культаў<a href="#cite_note-161">[161]</a>. Беларускі навагодні абрад «<a href="/wiki/%D0%A6%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D1%8B" class="mw-redirect" title="Цары Каляды">Цары Каляды</a>» быў уключаны ў 2009 г. у <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" class="mw-redirect" title="Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва">Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА</a><a href="#cite_note-162">[162]</a>. З усходнеславянскіх народаў абрадавы характар сустрэчы вясны («<a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D0%B2%D1%8F%D1%81%D0%BD%D1%8B" title="Гуканне вясны">Гуканне вясны</a>») даўжэй за ўсё захаваўся ў беларусаў<a href="#cite_note-163">[163]</a>. На <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_(%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D1%86%D1%8B%D1%8F)" title="Вялікдзень (народная традыцыя)">Вялікдзень</a> выконваўся <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%B1%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Валачобны абрад">валачобны абрад</a>, абмалёўвалі і каталі яйкі; на другі дзень Вялікадня вадзілі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="Карагод">карагоды</a><a href="#cite_note-164">[164]</a>. У 2019 годзе веснавы абрад «<a href="/wiki/%D0%AE%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="Юраўскі карагод">Юраўскі карагод</a>» у вёсцы <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D1%81%D1%82_(%D0%96%D1%8B%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD)" title="Пагост (Жыткавіцкі раён)">Пагост</a> <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%82%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%80%D0%B0%D1%91%D0%BD" title="Жыткавіцкі раён">Жыткавіцкага раёна</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Гомельская вобласць">Гомельскай вобласці</a> ўнесены ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B_%D0%AE%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90" title="Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА">Спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА</a>. Найболей архаічныя рысы сярод традыцыйных свят захавала <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Купалле">Купалле</a>: ноччу палілі вогнішчы і скакалі праз іх, шукалі цудадзейную кветку папараці, купаліся, варажылі, пускалі вянкі па вадзе<a href="#cite_note-165">[165]</a>. На <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96" title="Дажынкі">Дажынкі</a> плялі дажынковы вянок з каласоў, упрыгожвалі апошні сноп, спявалі, ладзілі святочнае частаванне<a href="#cite_note-166">[166]</a>. Менавіта традыцыйным святам і звычаям прысвечаны вершаваныя творы пачынальніка новай беларускай літаратуры <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч">Вінцэнта Дуніна-Мацінкевіча</a> «Стаўроўскія дзяды», «Купала» і «Шчароўскія дажынкі», апісаныя з рамантычным этнаграфізмам. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Andriolli_Gromniczna.jpg" class="mw-file-description" title="Малюнак «Грамніцы» (выпальванне знаку крыжыка свечкай у хаце), XIX стагоддзе. Мастак Міхал Эльвіра Андрыёлі."><img alt="Малюнак «Грамніцы» (выпальванне знаку крыжыка свечкай у хаце), XIX стагоддзе. Мастак Міхал Эльвіра Андрыёлі." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Andriolli_Gromniczna.jpg/89px-Andriolli_Gromniczna.jpg" decoding="async" width="89" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Andriolli_Gromniczna.jpg/134px-Andriolli_Gromniczna.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ed/Andriolli_Gromniczna.jpg/179px-Andriolli_Gromniczna.jpg 2x" data-file-width="477" data-file-height="640" /></a></div> <div class="gallerytext">Малюнак «Грамніцы» (выпальванне знаку крыжыка свечкай у хаце), XIX стагоддзе. Мастак <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%BB_%D0%AD%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D1%96%D1%80%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8B%D1%91%D0%BB%D1%96" title="Міхал Эльвіра Андрыёлі">Міхал Эльвіра Андрыёлі</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_,_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F,_1903%D0%B3.jpg" class="mw-file-description" title="Каляды ў Горацкім павеце Магілёўскай губерні. Фота 1903 года."><img alt="Каляды ў Горацкім павеце Магілёўскай губерні. Фота 1903 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F%2C_1903%D0%B3.jpg/120px-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F%2C_1903%D0%B3.jpg" decoding="async" width="120" height="104" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F%2C_1903%D0%B3.jpg/180px-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F%2C_1903%D0%B3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F%2C_1903%D0%B3.jpg/240px-%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%B0_%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F%2C_1903%D0%B3.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="695" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Каляды">Каляды</a> ў Горацкім павеце <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Магілёўская губерня">Магілёўскай губерні</a>. Фота 1903 года. </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg" class="mw-file-description" title="Калядоўшчыкі на беларускай паштовай марцы, 1997 год."><img alt="Калядоўшчыкі на беларускай паштовай марцы, 1997 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg/120px-1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg" decoding="async" width="120" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg/180px-1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg/240px-1997._Stamp_of_Belarus_0253.jpg 2x" data-file-width="344" data-file-height="239" /></a></div> <div class="gallerytext">Калядоўшчыкі на беларускай паштовай марцы, 1997 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarusian_Easter_Eggs.jpg" class="mw-file-description" title="Беларускія фарбаваныя велікодныя яйкі."><img alt="Беларускія фарбаваныя велікодныя яйкі." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Belarusian_Easter_Eggs.jpg/120px-Belarusian_Easter_Eggs.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Belarusian_Easter_Eggs.jpg/180px-Belarusian_Easter_Eggs.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Belarusian_Easter_Eggs.jpg/240px-Belarusian_Easter_Eggs.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a></div> <div class="gallerytext">Беларускія <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D1%8F%D0%B9%D0%BA%D0%B0" title="Велікоднае яйка">фарбаваныя велікодныя яйкі</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg" class="mw-file-description" title="Аповесці «Шчароўскія дажынкі» і «Купала» Вінцэнта Дуніна-Мацінкевіча, надрукаваныя ў 1910 г. выдавецтвам «Загляне сонца і ў наша аконца»."><img alt="Аповесці «Шчароўскія дажынкі» і «Купала» Вінцэнта Дуніна-Мацінкевіча, надрукаваныя ў 1910 г. выдавецтвам «Загляне сонца і ў наша аконца»." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg/78px-%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg" decoding="async" width="78" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg/117px-%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg/156px-%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87.jpg 2x" data-file-width="282" data-file-height="432" /></a></div> <div class="gallerytext">Аповесці «Шчароўскія дажынкі» і «Купала» <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч">Вінцэнта Дуніна-Мацінкевіча</a>, надрукаваныя ў 1910 г. выдавецтвам «<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D0%B3%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5_%D1%81%D0%BE%D0%BD%D1%86%D0%B0_%D1%96_%D1%9E_%D0%BD%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D1%86%D0%B0" title="Загляне сонца і ў наша аконца">Загляне сонца і ў наша аконца</a>».</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Вусная_творчасць,_музычнае_мастацтва_і_танец"><span id=".D0.92.D1.83.D1.81.D0.BD.D0.B0.D1.8F_.D1.82.D0.B2.D0.BE.D1.80.D1.87.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.8C.2C_.D0.BC.D1.83.D0.B7.D1.8B.D1.87.D0.BD.D0.B0.D0.B5_.D0.BC.D0.B0.D1.81.D1.82.D0.B0.D1.86.D1.82.D0.B2.D0.B0_.D1.96_.D1.82.D0.B0.D0.BD.D0.B5.D1.86">Вусная творчасць, музычнае мастацтва і танец</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=10" title="Правіць раздзел: Вусная творчасць, музычнае мастацтва і танец" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=10" title="Правіць зыходнік раздзела: Вусная творчасць, музычнае мастацтва і танец">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўныя артыкулы: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Беларускі фальклор">Беларускі фальклор</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Музыка Беларусі">Музыка Беларусі</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Беларускія народныя танцы">Беларускія народныя танцы</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0" title="Музычнае мастацтва Вялікага Княства Літоўскага">Музычнае мастацтва Вялікага Княства Літоўскага</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96,_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg/220px-%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg" decoding="async" width="220" height="159" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg/330px-%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg/440px-%D0%97%D1%8F%D0%BB%D1%91%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%8C%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96%2C_%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E_29.06.2913.jpg 2x" data-file-width="886" data-file-height="640" /></a><figcaption>Танцы ў <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9" title="Строй">беларускіх традыцыйных сялянскіх строях</a> на <a href="/wiki/%D0%A1%D1%91%D0%BC%D1%83%D1%85%D0%B0" title="Сёмуха">Сёмуху</a> ў горадзе <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E" title="Магілёў">Магілёве</a>. Фота 2013 года.</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Беларускі фальклор">Фальклорная спадчына беларусаў</a>, якую яшчэ здолелі зафіскаваць у XIX—XX ст. шматлікія прафесійныя даследчыкі, багатая і разнастайная па жанрам — каляндарная і сямейная абрадавая паэзія, замовы, легенды, паданні, казкі, прыказкі, прымаўкі, загадкі, народны тэатр і інш. У многіх легендах, паданнях, былічках знайшлі адлюстраванне дахрысціянскія ўяўленні <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Славяне">славян</a> аб паходжанні свету<a href="#cite_note-ReferenceG-167">[167]</a>. Найболей архаічны пласт беларускага <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Фальклор">фальклору</a>, які захаваў агульныя для многіх славянскіх народаў рысы, — каляндарна-земляробчыя песні (калядкі, шчадроўкі, масленічныя, веснавыя, валачобныя, юр’еўскія, траецкія, купальскія, жніўныя, восеньскія) і сямейна-абрадавыя песні. З эпічным размахам яны падаюць як касмалагічныя матывы стварэння <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Свет">свету</a> і <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Сусвет">сусвету</a>, так і цэлы гаспадарчы год селяніна-земляроба. Для іх характэрна, галоўным чынам, жаночая традыцыя выканання. Менавіта валачобныя песні складаюць спецыфіку і нацыянальную адметнасць каляндарнай песеннасці беларусаў і былі больш развіты і распаўсюджаны, чым у фальклоры суседніх народаў — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%96" title="Палякі">палякаў</a>, <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F" title="Рускія">рускіх</a> і <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Украінцы">ўкраінцаў</a>. Валачобныя песні выконваліся на <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Вялікдзень">Вялікдзень</a> падчас абходу двароў <a href="/wiki/%D0%92%D1%91%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Вёска">вёскі</a> валачобнікамі (дарослыя мужчыны), якія жадалі гаспадарам ураджаю ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B5_(%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0)" title="Поле (сельская гаспадарка)">полі</a> і багацця ў <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Хата">хаце</a>. Вялікай колькасцю вылучаюцца таксама пазаабрадавыя песні — лірычныя (пра каханне), жартаўлівыя «талочныя» (якія праслаўлялі салідарнасць і ўзаемадапамогу), сямейна-бытавыя, карагодныя і танцавальныя («Лявоніха», «Юрачка»)<a href="#cite_note-ReferenceG-167">[167]</a>. У XIV—XVIII стст. фарміруецца і пласт песень выключна мужчынскага выканання — лірычныя, эпічныя, гістарычныя і ваенныя песні (песні аб крыжацкіх, татарскіх, маскоўскіх і шведскіх набегах і інш.). У XIX — пачатку XX ст. узнікаюць і рэкруцкія, салдацкія, работніцкія, батрацкія, сацыялістычна-рэвалюцыйныя песні і прыпеўкі, якія адлюстроўвалі асаблівасці складанага працэсу пераходу беларускага <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Грамадства">грамадства</a> да <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Капіталізм">капіталізма</a>. У гады <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Другая сусветная вайна">Другой сусветнай вайны</a> склаўся спецыфічны пласт <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Беларускі фальклор">беларускага фальклору</a> і прафесійнай творчасці — партызанскія песні<a href="#cite_note-ReferenceG-167">[167]</a>. Захаваліся шматлікія і цікавыя народныя <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Балада">балады</a> («Была я ў матулі адна»), <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D0%B0" title="Легенда">легенды</a> («Колькі жыць чалавеку», «Чаму ваююць сабака, кот і мышы»; у тым ліку аб некананічныя апавяданні аб тэмах і прадметах <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Біблія">Святога Пісання (Бібліі)</a>, паходжанні свету і апошнім часе быцця), <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Паданне">паданні</a> (аб заснаванні гарадоў і вёсак; узнікненні балот і азёр; схаваных у зямлі скарбах; асілках, героях-мсціўцах і разбойніках). Паданне пра пра высакароднага разбойніка <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%8D%D0%BA%D0%B0" title="Машэка">Машэку</a>, напрыклад, стала асновай для напісання паэмы <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Янка Купала">Янкі Купалы</a> «<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D0%B0_%D0%BB%D1%8C%D0%B2%D0%B0_(%D0%BF%D0%B0%D1%8D%D0%BC%D0%B0)" title="Магіла льва (паэма)">Магіла льва</a>», балады <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80_%D0%A1%D1%8F%D0%BC%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч">Уладзіміра Караткевіча</a> «Машэка» і <a href="/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0" title="Опера">оперы</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%9F%D1%83%D0%BA%D1%81%D1%82" class="mw-redirect" title="Рыгор Пукст">Рыгора Пукста</a> «Машэка» (паводле паэмы Янкі Купалы). Разнастайным з’яўляецца і казачны фальклор беларусаў — казкі пра жывёл; чарадзейныя казкі (<a class="external text" href="https://be.wikisource.org/wiki/Аб_каралевічу-чараўніку">«Аб каралевічу-чараўніку»</a>, <a class="external text" href="https://be.wikisource.org/wiki/Музыка-чарадзей">«Музыка-чарадзей»</a>); сацыяльна-бытавыя («Мужык і пан», «Жаласлівая пані», <a class="external text" href="https://be.wikisource.org/wiki/Цудоўная_дудка">«Цудоўная дудка»</a>)<a href="#cite_note-ReferenceG-167">[167]</a>. <table class="toccolours" style="float: right; margin-left: 1em; margin-right: 1em; font-size: 85%; background:#c6dbf7; color:black; width:23em; max-width: 35%;" cellspacing="5"> <tbody><tr> <td style="text-align: left;"> Вось уздумаў пан бог край Палессе стварыць І людзей, і жывёлін, і птухаў; І вяроўку пачаў ён з праменьчыкаў віць, І сівую патыліцу чухаў. Па вяроўцы з нябёс апусціўся ў ваду, — Бог — вялікі штукар на ўсе рукі; Захапіў ён з сабой самаграйку-дуду, — Маюць сілу вялікую гукі. <…> Прамяністым агнём сонца грэе зямлю, Аздабляе луг свежы і сочны. Цеплыня… Хоць дзіцё палажы на раллю, Дык пачне тут расці відавочна. <…> Ой, пачатку няма, ой, канца не відаць Шчыр-красе агняцветаў і фарбаў. Вось давай на дудзе бог іграць ды іграць — І з’явіліся новыя скарбы… </td></tr> <tr> <td style="text-align: left;"><a href="/wiki/%D0%97%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BA_%D0%91%D1%8F%D0%B4%D1%83%D0%BB%D1%8F" title="Змітрок Бядуля">Змітрок Бядуля</a> «Палескія байкі» (1922)<a href="#cite_note-168">[168]</a> </td></tr></tbody></table> У <a href="/wiki/1922" title="1922">1922</a> г. паэт <a href="/wiki/%D0%97%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BA_%D0%91%D1%8F%D0%B4%D1%83%D0%BB%D1%8F" title="Змітрок Бядуля">Змітрок Бядуля</a> апублікаваў у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> свой высокамастацкі <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BF%D0%B0%D1%81" title="Эпас">эпас</a> «Палескія байкі» — першы беларускамоўны эпас аб стварэнні <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B5%D1%82" title="Свет">Свету</a>, — цэнтрам якога з’яўляецца «край Палессе». Матэрыялам для Змітрака Бядулі сталі касмагенічныя байкі сялян беларускага <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Палессе">Палесся</a>, якія ў сваіх байках стварылі сабе фантастычны свет, своеасаблівую філасофію змагання <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%BE" title="Дабро">дабра</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%BB%D0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зло (няма такой старонкі)">зла</a>, арыгінальныя разважанні аб жыцці і смерці<a href="#cite_note-169">[169]</a>. Сярод самых любімых і распаўсюленых інструментаў былі — духавыя (<a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%BA%D0%B0" title="Жалейка">жалейка</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%BA%D0%B0_(%D1%96%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82)" title="Дудка (інструмент)">дудка</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%83%D0%B4%D0%B0" title="Беларуская дуда">беларуская дуда</a>, драўляныя і гліняныя <a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D1%82%D0%B0" title="Флейта">флейты</a>, рог, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B0" title="Труба">труба</a>), струнныя (<a href="/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Цымбалы">цымбалы</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BF%D0%BA%D0%B0" title="Скрыпка">скрыпка</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%80%D0%B0" title="Колавая ліра">колавая ліра</a>, народны кантрабас «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%8D%D1%82%D0%BB%D1%8F" class="mw-redirect" title="Басэтля">басэтля</a>») і ідзіяфоны (ляскоткі, талеркі, трохвугольнік, варган)<a href="#cite_note-ReferenceH-170">[170]</a>. Стаўленне да любімых інструментаў як спосаба музыкай выказаць сваю душу адлюстроўвалася і ў прафесійнай паэзіі. Паэт <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BB%D1%8F" title="Уладзіслаў Сыракомля">Уладзіслаў Сыракомля</a> ў сваім <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%80%D0%BD%D1%96%D0%BA_%D0%B2%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D1%8B_(%D0%A1%D1%8B%D1%80%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BB%D1%8F)" title="Лірнік вясковы (Сыракомля)">вершы «Лірнік вясковы»</a> атаясаміў сябе з рамантычным вандроўным <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D1%96%D1%80%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лірнікі (няма такой старонкі)">лірнікам</a> — і такая мянушка за паэтам замацавалася. Паэт <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D1%83%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Янка Лучына">Янка Лучына</a> прысвяціў свайму паэтычнаму шляху верш «Лірнік вясковы»<a href="#cite_note-171">[171]</a>. У 1857 г. паэт <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%BD-%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч">Вінцэнт Дунін-Марцінкевіч</a> апублікаваў свой зборнік «Дудар беларускі»<a href="#cite_note-172">[172]</a>. Пазней <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%95%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Аляксандр Каралевіч Ельскі">Аляксандр Ельскі</a> назаве Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча «нашым старым лірнікам»<a href="#cite_note-173">[173]</a>. Паэт <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%86%D1%91%D0%BC_%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%92%D1%8F%D1%80%D1%8B%D0%B3%D0%B0-%D0%94%D0%B0%D1%80%D1%8D%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Арцём Ігнацьевіч Вярыга-Дарэўскі">Арцём Вярыга-Дарэўскі</a> выбраў сабе творчы псеўданім «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%83%D0%B4%D0%B0" title="Беларуская дуда">Беларуская Дуда</a>». Паэт <a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%B0%D0%BA_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%88%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Францішак Багушэвіч">Францішак Багушэвіч</a> назваў свой першы зборнік як «<a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%BA%D0%B0_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F" title="Дудка беларуская">Дудка беларуская</a>» (1891), а яшчэ — «Смык беларускі» (1894) і «Скрыпачка беларуская» (неапублікаваны). Паэт <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Янка Купала">Янка Купала</a> назваў свой першы зборнік вершаў як «Жалейка» (1908). У 1910 г. Янка Купала напісаў верш <a class="external text" href="https://be.wikisource.org/wiki/Збор_твораў_(Купала,_1925—1932)/II/Сваім_і_чужым/Лірнік_вясковы">«Лірнік вясковы»</a> і прысвяціў яго Уладзіславу Сыракомлю, а ў 1912 г. прачытаў каля памятнага каменя ў фальварку Барэйкаўшчына<a href="#cite_note-174">[174]</a>. Пра <a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%A6%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D1%83%D0%B9%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Ігнат Цярэнцьевіч Буйніцкі">стваральніка прафесійнага беларускага тэатра і выканаўцу беларускіх народных танцаў</a> Янка Купала напісаў свой верш <a class="external text" href="https://be.wikisource.org/wiki/Шляхам_жыцьця_(1913)/V/І._Буйніцкому">«Ігнату Буйніцкаму» (1911)</a>: «Пад дуду і пад <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Цымбалы">цымбалы</a> / Топне, прыспявае… / Сцеражыцеся, ўсе людзі: / Беларус гуляе!». Аснову інструментальнай музыкі складалі песенныя і танцавальныя найгрышы, вясельныя маршы, імправізацыі. У XIX ст. паўсюль у краіне былі папулярнымі <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%96%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гармонік (няма такой старонкі)">гармонік</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D1%8F%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Баян (няма такой старонкі)">баян</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B1%D0%B5%D0%BD" title="Бубен">бубен</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD" title="Барабан">барабаны</a><a href="#cite_note-ReferenceH-170">[170]</a>. Вялікай любоўю карыстаўся народны лялечны тэатр «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%BA%D0%B0" title="Батлейка">батлейка</a>»<a href="#cite_note-175">[175]</a>. Усе святы і народныя абрады беларусаў суправаджаліся гульнямі, карагодамі і танцамі. З сялянскіх танцаў найболей архаічнымі з’яўляюцца <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4" title="Карагод">карагодныя</a> («<a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%82%D0%B0_(%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%B4)" title="Жыта (карагод)">Жыта</a>», «<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0_(%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86)" title="Кола (танец)">Кола</a>», «<a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%91%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ручаёк (няма такой старонкі)">Ручаёк</a>», «<a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%BA_(%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86)" class="extiw" title="ru:Гусачок (танец)">Гусачок</a>», «<a href="/w/index.php?title=%D0%90_%D0%BC%D1%8B_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D1%81%D0%B0_%D1%81%D0%B5%D1%8F%D0%BB%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="А мы проса сеялі (няма такой старонкі)">А мы проса сеялі</a>» і інш.), захаваныя яшчэ з эпохі славянскіх плямён, — калі танцуючыя пад песню рухаюцца па крузе, ланцужком або двума шэрагамі насустрач адзін аднаму. У некаторых карагодных танцах вылучаюцца партыі салістаў. Самымі любімымі парна-масавымі танцамі былі шырока вядомыя ў краіне «<a href="/wiki/%D0%9B%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%85%D0%B0" title="Лявоніха">Лявоніха</a>», «<a href="/wiki/%D0%9C%D1%8F%D1%86%D0%B5%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B0_(%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86)" title="Мяцеліца (танец)">Мяцеліца</a>», «<a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6%D0%B0%D1%87%D0%BE%D0%BA" title="Крыжачок">Крыжачок</a>», «<a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C,_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="Каваль, танец (няма такой старонкі)">Каваль</a>», «<a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%82%D0%B0,_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мікіта, танец (няма такой старонкі)">Мікіта</a>», «<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0_(%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86)" title="Каза (танец)">Каза</a>» і іншыя, для якіх характэрны дынамічнасць і жыццерадаснасць, эмацыйнасць і калектыўны характар выканання. Імправізацыйнасць характэрна часцей для сольных танцаў («Завейніца», «Скакуха», «Казачок» і інш.). У XIX ст. у вёсках, мястэчках і гарадах атрымалі распаўсюджанне новыя танцы — <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B4%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кадрыль (няма такой старонкі)">кадрыль</a>, «<a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D1%8F%D0%BD%D1%86%D0%B0%D0%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лянцай (няма такой старонкі)">лянцай</a>» (у асноўным у паўночнай і цэнтральнай Беларусі), розныя <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B0" title="Полька">полькі</a> («<a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%83%D1%85%D0%B0" title="Трасуха">Трасуха</a>», «<a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0,_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B5%D1%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="Какетка, танец (няма такой старонкі)">Какетка</a>», «<a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BB%D1%8F%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Трамблям (няма такой старонкі)">Трамблям</a>»), <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%81" title="Вальс">вальс</a> і іншыя, якія прыйшлі з краін <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Заходняя Еўропа">Заходняй Еўропы</a><a href="#cite_note-176">[176]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Batleika.JPG" class="mw-file-description" title="Лялечны тэатр «батлейка»."><img alt="Лялечны тэатр «батлейка»." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Batleika.JPG/80px-Batleika.JPG" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Batleika.JPG/120px-Batleika.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/Batleika.JPG/160px-Batleika.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="3872" /></a></div> <div class="gallerytext">Лялечны тэатр «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D0%BB%D0%B5%D0%B9%D0%BA%D0%B0" title="Батлейка">батлейка</a>».</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG" class="mw-file-description" title="Цымбалы (Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь)."><img alt="Цымбалы (Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG/120px-%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG/180px-%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG/240px-%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%96_%D0%A0%D0%91.JPG 2x" data-file-width="3872" data-file-height="2592" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%BC%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Цымбалы">Цымбалы</a> (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь">Нацыянальны гістарычны музей Рэспублікі Беларусь</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Stamps_of_Belarus,_2011-874.jpg" class="mw-file-description" title="Паштовая марка «Колавая ліра», 2011 год (Беларусь)."><img alt="Паштовая марка «Колавая ліра», 2011 год (Беларусь)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Stamps_of_Belarus%2C_2011-874.jpg/120px-Stamps_of_Belarus%2C_2011-874.jpg" decoding="async" width="120" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Stamps_of_Belarus%2C_2011-874.jpg/180px-Stamps_of_Belarus%2C_2011-874.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Stamps_of_Belarus%2C_2011-874.jpg/240px-Stamps_of_Belarus%2C_2011-874.jpg 2x" data-file-width="950" data-file-height="666" /></a></div> <div class="gallerytext">Паштовая марка «<a href="/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%80%D0%B0" title="Колавая ліра">Колавая ліра</a>», 2011 год (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a>).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg" class="mw-file-description" title="Дудар з беларускай дудой (Дзісенскі павет), фотапаштоўка каля 1905 года."><img alt="Дудар з беларускай дудой (Дзісенскі павет), фотапаштоўка каля 1905 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg/77px-Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg" decoding="async" width="77" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg/115px-Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg/153px-Belaruski_dudar_-_Dzisna_-_bf_1920_AD.jpg 2x" data-file-width="1722" data-file-height="2693" /></a></div> <div class="gallerytext">Дудар з <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%83%D0%B4%D0%B0" title="Беларуская дуда">беларускай дудой</a> (<a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%96%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82_(%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F)" title="Дзісенскі павет (Расійская імперыя)">Дзісенскі павет</a>), фотапаштоўка каля 1905 года. </div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F,_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg" class="mw-file-description" title="Беларуская дуда-муцянка, фота 2009 года."><img alt="Беларуская дуда-муцянка, фота 2009 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg/120px-%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg/180px-%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f0/%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg/240px-%D0%94%D1%83%D0%B4%D0%B0_%D0%BB%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%2C_created_by_Juras%27_Pankevich.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="768" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%83%D0%B4%D0%B0" title="Беларуская дуда">Беларуская дуда-муцянка</a>, фота 2009 года.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Традыцыйны_касцюм">Традыцыйны касцюм</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=11" title="Правіць раздзел: Традыцыйны касцюм" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=11" title="Правіць зыходнік раздзела: Традыцыйны касцюм">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D0%BC" title="Беларускі нацыянальны касцюм">Беларускі нацыянальны касцюм</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_(XIX)_(3).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%28XIX%29_%283%29.jpg/220px-Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%28XIX%29_%283%29.jpg" decoding="async" width="220" height="260" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%28XIX%29_%283%29.jpg/330px-Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%28XIX%29_%283%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%28XIX%29_%283%29.jpg/440px-Jan_Karal_Chadkievi%C4%8D._%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%28XIX%29_%283%29.jpg 2x" data-file-width="1318" data-file-height="1557" /></a><figcaption>Граф <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Ян Караль Хадкевіч">Ян Караль Хадкевіч</a> (1560—1621) у «сармацкім строі».</figcaption></figure> Традыцыйны мяшчанскі ці шляхецкі касцюм упісваюцца ў агульныя заходнееўрапейскія модныя тэндэнцыі, але быў створаны своеасаблівы шляхецкі «сармацкі строй», які меў выразны нацыянальны характар. Як і ва ўсёй беларускай сялянскай культуры, у традыцыйным сялянскім касцюме перавага аддавалася натуральным матэрыялам і іх натуральным колерам (пераважалі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Белы колер">белы</a> і <a href="/wiki/%D0%A8%D1%8D%D1%80%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Шэры колер">шэра-белы колер</a>, з дамешкам <a href="/wiki/%D0%A7%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Чырвоны колер">чырвонага</a> і <a href="/wiki/%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Чорны колер">чорнага</a>)<a href="#cite_note-budzma.by-104">[104]</a>. Традыцыйны камплект сялянскага мужчынага адзення складаўся з <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D0%BE%D0%BB%D0%B5%D1%80" title="Белы колер">белых</a> ці шэра-белых <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%8F" title="Кашуля">кашулі</a> і <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D1%8B" title="Нагавіцы">нагавіц</a> (паясная вопратка), да якіх з канца XIX ст. сталі дадаваць каляровую <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8D%D0%BB%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бандэля (няма такой старонкі)">бандэлю (бандану)</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%B7%D1%8D%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%B0" title="Камізэлька">камізэльку</a>. На <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0" title="Свята">свята</a> ці іншыя ўрачыстасці мужчыны насілі святочную кашулю (з адкладным каўнерыкам), падпаясываліся рознакаляровым <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D1%8F%D1%81,_%D0%B4%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пояс, дэталь адзення (няма такой старонкі)">поясам</a><a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Арнаментаваныя ўзоры і <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%88%D1%8B%D1%9E%D0%BA%D0%B0" title="Вышыўка">вышыўку</a> наносілі на <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B5%D1%80" title="Каўнер">каўнер</a>, манжэты і падол кашулі. Абуткам служылі звычайна <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%86%D1%96" title="Лапці">лапці</a>, скураныя <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пастолы (няма такой старонкі)">пастолы</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%82%D1%8B,_%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Боты, абутак (няма такой старонкі)">боты</a>, зімой — <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%BD%D0%BA%D1%96" title="Валёнкі">валёнкі</a><a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Галаўным уборам у мужчын летам быў звычайна саламяны капялюш з шырокімі палямі (<a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C" class="mw-disambig" title="Брыль">брыль</a>), вясной і восенню — валеная шапка (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Магерка">магерка</a>), зімой — футравая шапка (аўчына, кучма, <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%83%D1%85%D0%B0" title="Аблавуха">аблавуха</a>)<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Праз плячо мужчыны-сяляне насілі (пры патрэбе) скураную сумку. <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg/220px-Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg" decoding="async" width="220" height="355" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg/330px-Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg/440px-Traditional_summer_woman_clothing_of_Belarusian_peasants_-_Malaryta_District_-_XIXth_cent_-_Museum_of_Belarusian_Folk_Art.jpg 2x" data-file-width="1980" data-file-height="3196" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9" title="Строй">Традыцыйнае беларускае святочнае сялянскае жаночае адзенне</a> (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%86%D0%BA%D1%96_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B9" title="Маларыцкі строй">маларыцкі строй</a>), канец XIX стагоддзя (<a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Музей старажытнабеларускай культуры">Музей старажытнабеларускай культуры</a>).</figcaption></figure> Традыцыйны сялянскі жаночы касцюм быў болей разнастайным за мужчынскі і выразна адлюстроўваў нацыянальную і рэгіянальную спецыфіку. Вылучаюцца чатыры комплексы: 1) <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%8F" title="Кашуля">кашуля</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Спадніца">спадніца</a> і <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%83%D1%85" title="Фартух">фартух</a>; 2) кашуля, спадніца, фартух і безрукаўка (гарсэт); 3) кашуля, спадніца, да якой быў прышыты ліф-гарсэт; 4) кашуля, <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Панёва (няма такой старонкі)">панёва</a>, фартух і каляровая безрукаўка (гарсэт)<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Два першыя комплексы былі распаўсюджаны па ўсёй тэрыторыі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a>, два апошніх — ва ўсходніх і паўночна-ўсходніх раёнах. Мелася тры тыпы жаночых кашуль: з прамымі плечавымі ўстаўкамі, тунікападобная і з <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%B5%D1%82%D0%BA%D0%B0,_%D0%B4%D1%8D%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Какетка, дэталь адзення (няма такой старонкі)">какеткай</a>. Арнаментаванае тканае ці вышытае аздабленне ў жаночых кашулях наносілася на рукавы. Паясное сялянскае жаночае адзенне скаладася з разнастайнага фасону спадніц (<a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA" title="Андарак">андарак</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D1%8F%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саян (няма такой старонкі)">саян</a>, палатнянік, летнік), а таксама <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%91%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Панёва (няма такой старонкі)">панёвы</a> і фартухаў<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Спадніцы звычайна былі чырвоныя, сіне-зялёныя, у шэра-белую клетку, з падоўжнымі і папярочнымі палосамі — мелі свае рэгіянальныя асаблівасці. Фартухі ўпрыгожваліся карункамі, складкамі; камізэлькі (гарсэт) — вышыўкай, карункамі. Абавязковым аксесуарам быў каляровы пояс. Галаўным ўборам дзяўчат былі вузенькія рознакаляровыя стужкі (скідачка, шлячок) ці <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%BA" title="Вянок">вянкі</a>, бо яны не хавалі цалкам валос. Замужнія жанчыны прыбіралі і хавалі валасы пад <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%82%D1%83%D1%80" title="Каптур">каптур</a>, апраналі ручніковы галаўны ўбор (<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Намітка">намітка</a>) альбо <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D1%83%D1%81%D1%82%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хустка (няма такой старонкі)">хустку</a> — існавала мноства спосабаў іх завязваць<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Звычайным паўсядзённым жаночым абуткам былі <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D0%BF%D1%86%D1%96" title="Лапці">лапці</a>, а святочным — <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пастолы (няма такой старонкі)">пастолы</a> і хромавыя <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%BE%D1%82%D1%8B,_%D0%B0%D0%B1%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Боты, абутак (няма такой старонкі)">боты</a><a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96,_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.,_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg/220px-%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg" decoding="async" width="220" height="227" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg/330px-%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg/440px-%D0%90%D0%BF%D0%BB%D0%B5%D1%87%D1%87%D0%B0_%D1%80%D1%83%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%96%2C_1900-%D1%8F_%D0%B3%D0%B3.%2C_%D0%91%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C.jpg 2x" data-file-width="1713" data-file-height="1767" /></a><figcaption>Тканы <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Арнамент">арнамент</a> аплечча рукава жаночай <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D1%83%D0%BB%D1%8F" title="Кашуля">кашулі</a> (<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Заходняе Палессе">Заходняе Палессе</a>), 1900-я гады.</figcaption></figure> Адметным і любімым элементам традыцыйнага беларускага народнага мастацтва ў першую чаргу было <a href="/wiki/%D0%A2%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Ткацтва">ткацтва</a>, а не <a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%88%D1%8B%D1%9E%D0%BA%D0%B0" title="Вышыўка">вышыўка</a>, таму (па тэхналагічных прычынах) у <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Арнамент">арнаментыцы</a> вопраткі мужчын і жанчын пераважаюць разнастайныя лінейна-геаметрычныя формы<a href="#cite_note-ReferenceJ-178">[178]</a>. Тканае аздабленне святочнай кашулі выконвалася спосабам «ператыкання», у выніку чаго ствараліся розныя па шырыні паскі геаметрычнага арнаменту, вытканага чырвонымі баваўнянымі ніткамі. Найболей архаічным (верагодна, не толькі ў Беларусі, але і ва ўсёй <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">Еўропе</a>) быў арнамент у «паскі», які захаваўся ў <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D0%B5_%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%81%D0%B5" title="Заходняе Палессе">Заходнім Палессі</a>. Старадаўнім, таксама адметным і традыцыйным для беларускай народнай культуры, характэрным амаль для ўсёй тэрыторыі Беларусі, з’яўляецца крыжова-рамбічны геаметрычны арнамент: яго элементы заўсёды павернутыя на 45 градусаў адносна поля набору, а ўсе фігуры ўтвараюцца на аснове спалучэнняў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%BC%D0%B1" title="Ромб">ромба</a> і касога <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B6" title="Крыж">крыжа</a> (якія былі сімваламі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%BD%D1%86%D0%B0" title="Сонца">сонца</a>, урадлівасці). Каларыстыка <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Арнамент">арнаменту</a> стрыманая, звычайна — цёмна-чырвонага (кармазынавага) колеру, часам з дамешкам чорнага колеру<a href="#cite_note-ReferenceJ-178">[178]</a>. Раслінная і зааморфная арнаментыка, а таксама арнаменты, паўсталыя ў тэхналогіі вышывання, з’яўляюцца ў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D0%BC" title="Беларускі нацыянальны касцюм">беларускім традыцыйным касцюме</a> (гэтак жа і на <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручніках</a> і <a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D1%83%D1%81" title="Абрус">абрусах</a>) пазнейшымі запазычаннямі (з канца XIX ст.) і не могуць лічыцца традыцыйнымі і кананічнымі<a href="#cite_note-ReferenceJ-178">[178]</a>. Верхняя мужчынская і жаночая вопратка сялян амаль не адрознівалася<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Традыцыйным матэрыялам для яе вырабу былі валенае нефарбаванае <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BA%D0%BD%D0%BE" title="Сукно">сукно</a> (з якога шылі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%96%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Світка">світу</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%B3%D0%B0" title="Сярмяга">сярмягу</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бурка (няма такой старонкі)">бурку</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Латушка (няма такой старонкі)">латушку</a>) і <a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%9E%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Аўчына (няма такой старонкі)">аўчына</a> (з недубленай шылі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B6%D1%83%D1%85" title="Кажух">кажухі</a>, а з дубленай — <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Казачына (няма такой старонкі)">казачыну</a>)<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Насілі таксама <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%82%D0%B0%D0%BD" class="mw-redirect" title="Каптан">каптан</a> і <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%82" title="Кабат">кабат</a><a href="#cite_note-ReferenceK-179">[179]</a>. У сучасным касцюме выкарыстоўваюцца традыцыі нацыянальнай вышыўкі, крою і каляровай гамы, каб падрэсліць нацыянальную адметнасць. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Традыцыі_харчавання">Традыцыі харчавання</h3>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=12" title="Правіць раздзел: Традыцыі харчавання" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=12" title="Правіць зыходнік раздзела: Традыцыі харчавання">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўны артыкул: <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D1%85%D0%BD%D1%8F" title="Беларуская кухня">Беларуская кухня</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg/220px-Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg/330px-Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg/440px-Belarus-SMFAL-House_Interior-1.jpg 2x" data-file-width="2288" data-file-height="1712" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%BE%D0%BB" title="Стол">Стол</a> каля «<a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BA%D1%83%D1%86%D1%8C" title="Покуць">чырвонага кута</a>» ў сялянскай <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Хата">хаце</a>, XIX стагоддзе (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B_%D1%96_%D0%BF%D0%BE%D0%B1%D1%8B%D1%82%D1%83" title="Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту">Беларускі дзяржаўны музей народнай архітэктуры і побыту</a>).</figcaption></figure> Аснову харчавання беларусаў са старажытных часоў складалі <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Страва">стравы</a> з жытняй, пшанічнай, грэцкай, просавай, аўсянай, гарохавай мукі і розныя крупы, з якіх рабілі <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BB%D0%B5%D0%B1" title="Хлеб">хлеб</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%80%D0%BE%D0%B3" title="Пірог">пірагі</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Бліны">бліны</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%88%D0%B0" title="Каша">кашы</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D1%91%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Клёцкі">клёцкі</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Секанка (няма такой старонкі)">секанку</a>, розныя віды <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%9E%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Поліўка">полівак</a> (<a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%86%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Зацірка">зацірка</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%8F" title="Крупеня">кулеш</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D1%8F" title="Крупеня">крупеня</a>; квашаныя поліўкі — <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%85%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саладуха (няма такой старонкі)">саладуха</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0,_%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кулага, страва (няма такой старонкі)">кулага</a>)<a href="#cite_note-ReferenceK-179">[179]</a>. Сярод традыцыйных прысмак — розныя віды <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Кісель">кісялю</a> (<a href="/wiki/%D0%96%D1%83%D1%80" title="Жур">жур</a>), <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%9E%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Поліўка">поліўка</a>, <a href="/wiki/%D0%AE%D1%88%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Юшка">юшка</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Салата (страва)">салаты</a> і інш.<a href="#cite_note-ReferenceK-179">[179]</a> Адным з асноўных прадуктаў харчавання беларусаў здаўна была <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Гародніна">гародніна</a>: капусту, буракі, бручку, агуркі салілі; гарох і бабы тушылі; рэпу і моркву — парылі і пяклі. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%BF" title="Суп">Супы</a> выгатаўляліся з <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%81%D1%82%D0%B0" title="Капуста">капусты</a> (капуснік), <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%96" title="Буракі">буракоў</a> (<a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D1%88%D1%87" title="Боршч">боршч</a>), шчаўя, бацвіння і інш.<a href="#cite_note-ReferenceK-179">[179]</a> З <a href="/wiki/%D0%9C%D1%8F%D1%81%D0%B0" title="Мяса">мяса</a> пераважна ўжывалася <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Свініна">свініна</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Бараніна">бараніна</a>, мяса хатняй птушкі, радзей <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Ялавічына">ялавічына</a>, якія спажываліся пераважна не асобна, а часцей у складзе розных страў: <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%9E%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0" title="Каўбаса">каўбаса</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Паляндвіца">паляндвіца</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Крывянка">крывянка</a>, <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D1%86" class="mw-redirect" title="Халадзец">халадзец</a>, студзень і інш. Традыцыйная беларуская мясная страва — тушанае рагу (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%88%D1%87%D0%B0%D0%BA%D0%B0" title="Верашчака">верашчака</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мачанка (няма такой старонкі)">мачанка</a>)<a href="#cite_note-ReferenceK-179">[179]</a>. З <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%BE" title="Малако">малака</a>, якое спажывалася і як самастойная страва, рабілі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BC%D1%8F%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Смятана">смятану</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BC%D0%B5%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0" title="Сметанковае масла">сметанковае масла</a> і <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B3" title="Тварог">тварог</a>. На святы спажывалі абрадавыя стравы: на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Радзіны">радзіны</a> падавалі <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D0%B0" title="Бабіна каша">бабіну кашу</a>; на <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Вяселле">вяселле</a> елі хлеб-<a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B9" title="Каравай">каравай</a>; на <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Вялікдзень">Вялікдзень</a> — велікодную <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Паска">паску</a>, рабілі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%9E%D0%B1%D0%B0%D1%81%D0%B0" title="Каўбаса">каўбасы</a> і <a href="/wiki/%D0%92%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D1%8F%D0%B9%D0%BA%D0%B0" title="Велікоднае яйка">фарбавалі яйкі</a>; на <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Масленіца">Масленіцу</a> рабілі <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Бліны">бліны</a>; на <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Купалле">Купалле</a> — <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Кулага (страва)">кулагу</a>; на <a href="/w/index.php?title=%D0%A5%D0%B0%D1%9E%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Хаўтуры (няма такой старонкі)">хаўтуры</a> і <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B0%D0%BC%D1%96%D0%BD%D0%BA%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Памінкі (няма такой старонкі)">памінкі</a> нябожчыкаў ужываліся спецыяльныя памінальныя кашы і напоі (<a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D1%96%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Коліва (няма такой старонкі)">коліва</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D1%86%D1%86%D1%8F" title="Куцця">куцця</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Гарэлка">гарэлка</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Кісель">кісель</a> і інш.)<a href="#cite_note-ReferenceK-179">[179]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/220px-Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/330px-Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/440px-Mashed_potatoes_with_meat_-_Belarus_-_2015_AD.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%BE%D1%9E%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тоўчанка (няма такой старонкі)">Тоўчанка</a> з мясам і перцам.</figcaption></figure> У сярэдзіне <a href="/wiki/XVIII_%D1%81%D1%82." class="mw-redirect" title="XVIII ст.">XVIII ст.</a> у <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a> пранікае <a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0" title="Бульба">бульба</a>, якая з сярэдзіны XIX ст. ужо настолькі набывае шырокае выкарыстанне ў рацыёне беларускіх сялян, што самі беларусы сталі лічыць бульбу сваім нацыянальным прадуктам харчавання. У беларускай кухні налічваецца болей за 200 страў з бульбы — адварная, печаная, смажаная, тушаная, камы, пюрэ, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D0%BA%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Бабка (страва)">бабка (ці драніцы)</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Бліны">бліны</a>, аладкі, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%BB%D1%91%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Клёцкі">клёцкі</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%8B" title="Калдуны">калдуны</a>, гульбішнікі, запяканкі, піражкі, суп і г.д. Беларускімі нацыянальнымі стравамі з бульбы лічацца: пюрэ (<a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%BE%D1%9E%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тоўчанка (няма такой старонкі)">тоўчанка</a>), аладкі (<a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96" title="Дранікі">дранікі</a>, бульбянікі), <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D0%BA%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Бабка (страва)">бабка</a> і інш.<a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a> Традыцыйныя напоі — хлебны, мядовы, ягадны і бураковы <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B0%D1%81" title="Квас">квас</a>; <a href="/wiki/%D0%91%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BA" title="Бярозавік">бярозавы сок (бярозавік)</a>; <a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D1%81%D0%BE%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кляновы сок (няма такой старонкі)">кляновы сок</a>; <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D0%B2%D0%B0" title="Піва">піва</a>; <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Гарэлка">гарэлка</a>; агароднінныя расолы; <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Кісель">кісялі</a><a href="#cite_note-ReferenceI-177">[177]</a>. Старажытныя традыцыі харчавання ў значнай меры захоўваюцца і зараз: у рацыёне беларусаў пераважаюць стравы з капусты і бульбы, бліны, кашы, малочныя стравы, супы. У XX ст. павялічылася разнастайнасць мясных вырабаў, узрасло спажыванне сланечнікавага алею, рыбы, памідораў, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%83%D0%BA%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Кандытарская прадукцыя">кандытарскай прадукцыі</a>. З’явіліся <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Страва">стравы</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BF%D0%BE%D0%B9" title="Напой">напоі</a>, <a href="/wiki/%D0%AF%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D1%8B" class="mw-redirect" title="Ягады">ягады</a> і <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Садавіна">садавіна</a>, запазычаныя ў іншых <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4" title="Народ">народаў</a>, — <a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D1%88%D0%BB%D1%8B%D0%BA" title="Шашлык">шашлык</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%9E" title="Плоў">плоў</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%88" title="Гуляш">гуляш</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96" title="Пельмені">пельмені</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Піца">піца</a> і інш. Узрасла роля прывазных напояў і экзатычнай садавіны і гародніны — <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%B0" title="Гарбата">гарбата</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Какава">какава</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Кава">кава</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан">бананы</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D1%96%D0%BD" title="Апельсін">апельсіны</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD" title="Мандарын">мандарыны</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%B2%D1%96_(%D1%81%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%B0)" title="Ківі (садавіна)">ківі</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%81" title="Ананас">ананасы</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BD" title="Кавун">кавуны</a> і інш. Выйшлі з ужытку <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BF%D0%BB%D1%96" title="Каноплі">каноплі</a>, <a href="/w/index.php?title=%D0%86%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B5%D0%BC%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ільняное семя (няма такой старонкі)">ільняное семя</a>, некаторыя стравы з мукі — <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D1%83%D1%85%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Саладуха (няма такой старонкі)">саладуха</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D0%B0%D0%B3%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Кулага (страва)">кулага</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%BD%D0%BE" title="Талакно">талакно</a>, мучныя кісялі. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG" class="mw-file-description" title="Боршч."><img alt="Боршч." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG/120px-Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG/180px-Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG/240px-Belorussian_borscht_-_2015_AD.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%80%D1%88%D1%87" title="Боршч">Боршч</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG" class="mw-file-description" title="Грыбы і курыца пад смятанай і сырам."><img alt="Грыбы і курыца пад смятанай і сырам." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/120px-Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/180px-Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/db/Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/240px-Mushrooms_and_chicken_in_sour_cream_and_cheese_-_Belarus_-_2015_AD.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext">Грыбы і курыца пад смятанай і сырам.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Potato_pancakes.jpg" class="mw-file-description" title="Дранікі."><img alt="Дранікі." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Potato_pancakes.jpg/120px-Potato_pancakes.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Potato_pancakes.jpg/180px-Potato_pancakes.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Potato_pancakes.jpg/240px-Potato_pancakes.jpg 2x" data-file-width="2560" data-file-height="1920" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%BA%D1%96" title="Дранікі">Дранікі</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Glass-of-kvass.jpg" class="mw-file-description" title="Хлебны квас."><img alt="Хлебны квас." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Glass-of-kvass.jpg/90px-Glass-of-kvass.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Glass-of-kvass.jpg/136px-Glass-of-kvass.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Glass-of-kvass.jpg/181px-Glass-of-kvass.jpg 2x" data-file-width="1212" data-file-height="1608" /></a></div> <div class="gallerytext">Хлебны <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B2%D0%B0%D1%81" title="Квас">квас</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Golubzi4.jpg" class="mw-file-description" title="Галубцы."><img alt="Галубцы." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Golubzi4.jpg/120px-Golubzi4.jpg" decoding="async" width="120" height="81" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Golubzi4.jpg/180px-Golubzi4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/33/Golubzi4.jpg/240px-Golubzi4.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="407" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%83%D0%B1%D1%86%D1%8B" title="Галубцы">Галубцы</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Babka_Potato_Dish-1.jpg" class="mw-file-description" title="Бабка."><img alt="Бабка." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Babka_Potato_Dish-1.jpg/120px-Babka_Potato_Dish-1.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Babka_Potato_Dish-1.jpg/180px-Babka_Potato_Dish-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/Babka_Potato_Dish-1.jpg/240px-Babka_Potato_Dish-1.jpg 2x" data-file-width="2272" data-file-height="1704" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B1%D0%BA%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0)" title="Бабка (страва)">Бабка</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG" class="mw-file-description" title="Рулет з курыцы і сальцісон."><img alt="Рулет з курыцы і сальцісон." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/120px-Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/180px-Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG/240px-Chicken_rolls_and_saltisons_-_Belarus_-_2015_AD.JPG 2x" data-file-width="3264" data-file-height="2448" /></a></div> <div class="gallerytext">Рулет з курыцы і <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%86%D1%96%D1%81%D0%BE%D0%BD" title="Сальцісон">сальцісон</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belaya_Rus_vodka.jpg" class="mw-file-description" title="Жытнёвая гарэлка."><img alt="Жытнёвая гарэлка." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Belaya_Rus_vodka.jpg/80px-Belaya_Rus_vodka.jpg" decoding="async" width="80" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Belaya_Rus_vodka.jpg/120px-Belaya_Rus_vodka.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/Belaya_Rus_vodka.jpg/160px-Belaya_Rus_vodka.jpg 2x" data-file-width="426" data-file-height="640" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D1%82%D0%B0" title="Жыта">Жытнёвая</a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BB%D0%BA%D0%B0" title="Гарэлка">гарэлка</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Red_Currant_Kissel.jpg" class="mw-file-description" title="Кісель з парэчак."><img alt="Кісель з парэчак." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Red_Currant_Kissel.jpg/120px-Red_Currant_Kissel.jpg" decoding="async" width="120" height="113" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Red_Currant_Kissel.jpg/180px-Red_Currant_Kissel.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Red_Currant_Kissel.jpg/240px-Red_Currant_Kissel.jpg 2x" data-file-width="640" data-file-height="603" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Кісель">Кісель</a> з <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%8D%D1%87%D0%BA%D1%96" title="Парэчкі">парэчак</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg" class="mw-file-description" title="Каравай"><img alt="Каравай" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg/90px-Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg/135px-Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg/179px-Belarus-Minsk-Bread_and_Confectionery_Business_Exhibition-8.jpg 2x" data-file-width="1712" data-file-height="2288" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B9" title="Каравай">Каравай</a></div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Сучасныя_культурныя_традыцыі_і_сацыяльныя_тэндэнцыі"><span id=".D0.A1.D1.83.D1.87.D0.B0.D1.81.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D0.BA.D1.83.D0.BB.D1.8C.D1.82.D1.83.D1.80.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D1.82.D1.80.D0.B0.D0.B4.D1.8B.D1.86.D1.8B.D1.96_.D1.96_.D1.81.D0.B0.D1.86.D1.8B.D1.8F.D0.BB.D1.8C.D0.BD.D1.8B.D1.8F_.D1.82.D1.8D.D0.BD.D0.B4.D1.8D.D0.BD.D1.86.D1.8B.D1.96">Сучасныя культурныя традыцыі і сацыяльныя тэндэнцыі</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=13" title="Правіць раздзел: Сучасныя культурныя традыцыі і сацыяльныя тэндэнцыі" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=13" title="Правіць зыходнік раздзела: Сучасныя культурныя традыцыі і сацыяльныя тэндэнцыі">правіць зыходнік</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg/220px-%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg/330px-%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg/440px-%D0%92%D0%93%D0%90%D0%92%D0%9C_-_%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%BD%D1%8B%D0%B9_%D0%BA%D0%BE%D1%80%D0%BF%D1%83%D1%81.jpg 2x" data-file-width="807" data-file-height="605" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%BF%D0%B0%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_(%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA)" title="Будынак пазямельна-сялянскага банка (Віцебск)">Будынак пазямельна-сялянскага банка ў Віцебску</a> ў стылі <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D1%80%D0%BD" title="Мадэрн">ар-нуво</a>, пачатак XX стагоддзя.</figcaption></figure> Сучасныя беларусы страцілі многія свае былыя лакальныя этнаграфічныя асаблівасці і традыцыйныя рысы матэрыяльнай і духоўнай культуры (акрамя <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Мова">мовы</a> і <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Рэлігія">рэлігіі</a>), што тлумачыцца працэсамі <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Урбанізацыя">ўрбанізацыі</a>, інтэнсіфікацыі ўнутрыкраінных кантактаў (па прычыне развіцця сродкаў сувязі і інфраструктуры), увядзеннем стандартаў пачатковай адукацыі, узнікненнем агульнанацыянальнай прэсы і г.д. Працэс інтэнсіўнай культурнай гамагенізацыі беларусаў пачаўся ў часы <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%86%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" class="mw-redirect" title="Расійская Імперыя">Расійскай Імперыі</a> пасля таго, як <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D0%B0_%D1%9E_%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%86%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%96" class="mw-redirect" title="Сялянская рэформа ў Расійскай Імперыі">у 1861 г. было скасавана прыгоннае права</a> (хоць і да таго пэўная частка <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5" class="mw-redirect" title="Сяляне">сялян</a> была вольнай) і сяляне атрымалі права атрымаць зямлю ва ўласнасць, чым былі створаны ўмовы для развіцця <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Капіталізм">капіталістычных адносін</a> і стварэння новых сацыяльных груп (буржуазіі, рабочых, інтэлігенцыі). З другой паловы XIX ст. атрымліваюць больш шырокае распаўсюджанне характэрныя для Расійскай Імперыі і <a href="/wiki/%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Еўропа">Еўропы</a> ў цэлым культурныя з’явы і новаўвядзенні, але пераважна сярод гарадскога насельніцтва. У <a href="/wiki/1902" title="1902">1902</a> г. у Расійскай Імперыі ўзнікла першая <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%8F" title="Палітычная партыя">палітычная партыя</a> беларусаў (<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B0" class="mw-redirect" title="Беларуская рэвалюцыйная грамада">Беларуская рэвалюцыйная грамада</a>), а пасля яшчэ і іншыя партыі. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg" class="mw-file-description" title="Будынак гарадскога тэатра ў Магілёве ў псеўдарускім стылі, 1888 год."><img alt="Будынак гарадскога тэатра ў Магілёве ў псеўдарускім стылі, 1888 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg/120px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg" decoding="async" width="120" height="84" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg/180px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg/240px-%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B2%D1%96%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%8B_01.jpg 2x" data-file-width="1000" data-file-height="697" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D1%82%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B0_(%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E)" title="Будынак гарадскога тэатра (Магілёў)">Будынак гарадскога тэатра ў Магілёве</a> ў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%8B%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Руска-візантыйская архітэктура">псеўдарускім стылі</a>, 1888 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:BelSUT_Gomel-3.jpg" class="mw-file-description" title="Будынак мужчынскай гімназіі ў Гомелі ў стылі рускага класіцызму, 1898 год."><img alt="Будынак мужчынскай гімназіі ў Гомелі ў стылі рускага класіцызму, 1898 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/BelSUT_Gomel-3.jpg/120px-BelSUT_Gomel-3.jpg" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/BelSUT_Gomel-3.jpg/180px-BelSUT_Gomel-3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/BelSUT_Gomel-3.jpg/240px-BelSUT_Gomel-3.jpg 2x" data-file-width="2816" data-file-height="2112" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BA_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D1%96%D1%96_(%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C)" title="Будынак Аляксандраўскай гімназіі (Гомель)">Будынак мужчынскай гімназіі</a> ў <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Гомель">Гомелі</a> ў стылі <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%86%D1%8B%D0%B7%D0%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рускі класіцызм (няма такой старонкі)">рускага класіцызму</a>, 1898 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG" class="mw-file-description" title="Даходны дом Оскара Яніцкага ў Мінску ў стылі ар-нуво, пачатак XX стагоддзя."><img alt="Даходны дом Оскара Яніцкага ў Мінску ў стылі ар-нуво, пачатак XX стагоддзя." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG/120px-Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG" decoding="async" width="120" height="68" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG/180px-Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG/240px-Minsk_-_Dom_Janickaga_-_vulica_Saveckaja_nr_14.JPG 2x" data-file-width="1920" data-file-height="1080" /></a></div> <div class="gallerytext">Даходны дом Оскара Яніцкага ў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> ў стылі <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D1%80%D0%BD" title="Мадэрн">ар-нуво</a>, пачатак XX стагоддзя.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Slucki_a%C5%ADtobus.jpg" class="mw-file-description" title="Двухпавярховыя аўтобусы ў Слуцку, пачатак XX стагоддзя."><img alt="Двухпавярховыя аўтобусы ў Слуцку, пачатак XX стагоддзя." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Slucki_a%C5%ADtobus.jpg/120px-Slucki_a%C5%ADtobus.jpg" decoding="async" width="120" height="77" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Slucki_a%C5%ADtobus.jpg/180px-Slucki_a%C5%ADtobus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/Slucki_a%C5%ADtobus.jpg/240px-Slucki_a%C5%ADtobus.jpg 2x" data-file-width="1194" data-file-height="768" /></a></div> <div class="gallerytext">Двухпавярховыя <a href="/wiki/%D0%90%D1%9E%D1%82%D0%BE%D0%B1%D1%83%D1%81" title="Аўтобус">аўтобусы</a> ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA" title="Слуцк">Слуцку</a>, пачатак XX стагоддзя.</div> </li> </ul> Працэс заняпаду Расійскай Імперыі ў ходзе <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%88%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Першая сусветная вайна">Першай сусветнай вайны (1914—1918)</a> адкрыў мажлівасць для беларусаў атрымаць рэальныя формы палітычнай суб’ектнасці (аўтаномія, самастойная дзяржава ці федэрацыйны саюз з іншай дзяржавай). <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D1%82%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Лютаўская рэвалюцыя">Лютаўская рэвалюцыя (1917)</a> скасавала падзел <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Грамадства">грамадства</a> на <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%B5" title="Саслоўе">саслоўі</a> і ўраўняла грамадзян у правах (уключаючы <a href="/wiki/%D0%96%D0%B0%D0%BD%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Жанчына">жанчын</a>). 18 снежня 1917 г. быў уведзены <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%88%D0%BB%D1%8E%D0%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грамадзянскі шлюб (няма такой старонкі)">грамадзянскі (свецкі) шлюб</a>. Дзяржаўнасць <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a> ў 1918—1920 гг. аб’яўлялася пяць разоў<a href="#cite_note-180">[180]</a>. Канкурэнцыя ў 1917—1921 гг. розных беларускіх дзяржаўных праектаў і палітычных груповак (пры адсутнасці кампраміса і салідарнасці<a href="#cite_note-181">[181]</a>), памножаная на неспрыяльныя геапалітычныя абставіны, у выніку прывяла да падзелу ў 1921—1939 гг. <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнічная тэрыторыя беларусаў">этнічнай тэрыторыі беларусаў</a> паміж <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" class="mw-redirect" title="Другая Рэч Паспалітая">Польшчай</a> і <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a> па <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B6%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%BD%D1%8B_%D0%B4%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D1%80_(1921)" title="Рыжскі мірны дагавор (1921)">Рыжскім мірным дагаворы (1921)</a><a href="#cite_note-182">[182]</a>, што не спрыяла далейшай культурнай гамагенізацыі і выразна ўсведамлялася беларусамі як рассечанасць народа<a href="#cite_note-183">[183]</a>. Тым не менш, у <a href="/wiki/1920" title="1920">1920</a> г. беларусы атрымалі сваю палітычную суб’ектнасць у форме <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">БССР</a> (1920—1991) як складовай часткі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a>. Нягледзячы на ўстанаўленне ў СССР аўтарытарнага аднапартыйнага рэжыму і пачатак <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Сацыялізм">сацыялістычных пераўтварэнняў</a>, у 1920-ыя гг. <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">БССР</a> захавала пэўную самастойнасць у развіцці нацыянальнай культуры, адукацыі, навукі і эканомікі<a href="#cite_note-184">[184]</a>. Умовы для развіцця ўласнай культуры і дзяржаўны статус <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларускай мовы</a> ў БССР прывялі да таго, што менавіта БССР са сталіцай у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> (у адрозненне ад <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Заходняя Беларусь">Заходняй Беларусі</a> ў складзе Польшчы) пачала ўспрымацца беларусамі як дом для беларусаў<a href="#cite_note-185">[185]</a>. У 1920-ыя гг. былі адкрыты <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D1%82%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80" class="mw-redirect" title="Беларускі дзяржаўны тэатр">Беларускі дзяржаўны тэатр</a> (1920); <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82" title="Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт">Беларускі дзяржаўны ўніверсітэт</a> (1921); <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Інстытут беларускай культуры">Інстытут беларускай культуры</a> (1922), пераўтвораны ў <a href="/wiki/1928" title="1928">1928</a> г. у <a href="/wiki/%D0%90%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA_%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="Акадэмія навук БССР">Акадэмію навук БССР</a>; створаны нацыянальная сістэма адукацыі (якая павысіла пісьменнасць насельніцтва ва ўзросце 9-49 гадоў з 40,7 % у <a href="/wiki/1926" title="1926">1926</a> г. да 80,9 % у <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> г.<a href="#cite_note-ReferenceL-186">[186]</a>), літаратурныя і мастацкія аб’яднанні, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BC" title="Беларусьфільм">кінастудыя «Савецкая Беларусь»</a> (1928); пабудаваны <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D1%82%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80_%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B_%D1%96_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета">мінскі тэатр оперы і балета</a> (1938); узрасла колькасць спартыўных арганізацый і клубаў (напрыклад, у 1927 г. заснаваны <a href="/wiki/%D0%A4%D0%9A_%D0%94%D1%8B%D0%BD%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="ФК Дынама Мінск">мінскі футбольны клуб «Дынама»</a>); беларуская мова выкладалася ў навучальных установах<a href="#cite_note-187">[187]</a>. Гэта дало якасны штуршок развіццю беларускай культуры і друку. Рэалізоўвалася палітыка «карэнізацыі» (беларусізацыі) і пабудовы свецкага грамадства<a href="#cite_note-188">[188]</a>. З 1920-ых гг. узнікаюць новыя свецкія святы і абрады (<a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%BA%D1%86%D1%8F%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Акцябрыны (няма такой старонкі)">акцябрыны</a>, чырвонае вяселле, <a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%80%D1%8D%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D1%86%D1%8B%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дзень Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі (няма такой старонкі)">Дзень Кастрычніцкай рэвалюцыі</a> і г.д.), якія замянілі царкоўныя святы і царкоўны шлюб<a href="#cite_note-ReferenceL-186">[186]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82,_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg" class="mw-file-description" title="Навуковая камісія Інбелкульту, 1922 год."><img alt="Навуковая камісія Інбелкульту, 1922 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%2C_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg/120px-%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%2C_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg" decoding="async" width="120" height="78" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%2C_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg/180px-%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%2C_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%2C_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg/240px-%D0%86%D0%BD%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%2C_%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96%D1%81%D1%96%D1%8F.jpg 2x" data-file-width="1975" data-file-height="1287" /></a></div> <div class="gallerytext">Навуковая камісія <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D1%8B" title="Інстытут беларускай культуры">Інбелкульту</a>, 1922 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg" class="mw-file-description" title="Члены Беларускага літаратурна-мастацкага згуртавання «Узвышша», 1928 год."><img alt="Члены Беларускага літаратурна-мастацкага згуртавання «Узвышша», 1928 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg/120px-Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg" decoding="async" width="120" height="76" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg/180px-Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/38/Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg/240px-Uzvy%C5%A1%C5%A1a1928.jpg 2x" data-file-width="1280" data-file-height="809" /></a></div> <div class="gallerytext">Члены <a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%88%D1%88%D0%B0_(%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%B0%D0%B1%E2%80%99%D1%8F%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5)" title="Узвышша (літаратурнае аб’яднанне)">Беларускага літаратурна-мастацкага згуртавання «Узвышша»</a>, 1928 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg" class="mw-file-description" title="Дом-камуна ў Гомелі, 1931 год."><img alt="Дом-камуна ў Гомелі, 1931 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg/120px-Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg/180px-Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2b/Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg/240px-Gomel._Lenin_Avenue._House_of_the_Commune.jpeg 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%94%D0%BE%D0%BC-%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BD%D0%B0_(%D0%93%D0%BE%D0%BC%D0%B5%D0%BB%D1%8C)" title="Дом-камуна (Гомель)">Дом-камуна ў Гомелі</a>, 1931 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Theatre_opera%26ballet,_Minsk.JPG" class="mw-file-description" title="Тэатр оперы і балета ў Мінску ў стылі канструктывізм, 1938 год."><img alt="Тэатр оперы і балета ў Мінску ў стылі канструктывізм, 1938 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Theatre_opera%26ballet%2C_Minsk.JPG/120px-Theatre_opera%26ballet%2C_Minsk.JPG" decoding="async" width="120" height="90" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Theatre_opera%26ballet%2C_Minsk.JPG/180px-Theatre_opera%26ballet%2C_Minsk.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Theatre_opera%26ballet%2C_Minsk.JPG/240px-Theatre_opera%26ballet%2C_Minsk.JPG 2x" data-file-width="640" data-file-height="480" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D1%82%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80_%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B_%D1%96_%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%82%D0%B0" title="Нацыянальны акадэмічны Вялікі тэатр оперы і балета">Тэатр оперы і балета</a> ў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> ў стылі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BA%D1%82%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%BC_(%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0)" title="Канструктывізм (мастацтва)">канструктывізм</a>, 1938 год.</div> </li> </ul> Устанаўленне ў <a href="/wiki/1929" title="1929">1929</a>—<a href="/wiki/1988" title="1988">1988</a> гг. у <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a> жорсткай <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Таталітарызм">таталітарнай сістэмы</a>, манаполіі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D1%83%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Камунізм">камуністычнай ідэалогіі</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Сацыялізм">сацыялістычнага</a> тыпу эканомікі і ізаляцыя ад іншых краін свету крайне адмоўна адбіліся на развіцці беларускага грамадства<a href="#cite_note-ReferenceM-189">[189]</a><a href="#cite_note-190">[190]</a>. <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%96_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" title="Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў БССР">Індустрыялізацыя прамысловасці</a> не ліквідавала тэхналагічнага адставання ад сусветнага ўзроўню і праблему дэфіцыту тавараў, аднак былі створаны і перадавыя высокатэхналагічныя прадпрыемствы (пераважна — ваенна-прамысловага профілю)<a href="#cite_note-ReferenceM-189">[189]</a>. Прымусовая <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%96_%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%8B%D0%B2%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" title="Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў БССР">калектывізацыя</a> і ліквідацыя <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%9E%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прыватная ўласнасць (няма такой старонкі)">прыватнай уласнасці</a> на зямлю, прадпрыемствы і сродкі вытворчасці прыводзілі да змены шматвекавой свядомасці чалавека як ўласніка і гаспадара, да дэматывацыі працы<a href="#cite_note-ReferenceN-191">[191]</a>. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%80%D1%8D%D0%BF%D1%80%D1%8D%D1%81%D1%96%D1%96" class="mw-redirect" title="Сталінскія рэпрэсіі">Сталінскія рэпрэсіі</a>, пік якіх прышоўся на 1937—1938 гг., асабліва моцна ўдарылі па нацыянальнай эліце (чыноўніцтву, інтэлігенцыі, афіцэрству)<a href="#cite_note-ReferenceN-191">[191]</a>. Татальная ідэалагізацыя грамадскага жыцця ў СССР абумовіла далейшае звужэнне бытавання беларускага традыцыйнага мастацтва і фальклору<a href="#cite_note-ReferenceN-191">[191]</a>. Адбывалася рэвізія зместу беларускай нацыянальнай культуры пад лозунгам «новай» сацыялістычнай культуры, у якой нацыянальнае павінна было выконваць толькі функцыі формы, а не зместу<a href="#cite_note-ReferenceN-191">[191]</a>. Уладамі СССР свядома <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_1934" class="mw-redirect" title="Беларуская граматыка 1934">з 1933 г. дэфармаваўся правапіс беларускай літаратурнай мовы</a>, каб наблізіць яе да <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">рускай мовы</a>; у тэрміналогіі з’явіліся ідэалагізаваныя новаўтварэнні і канцылярызмы<a href="#cite_note-ReferenceN-191">[191]</a>. А сама сфера ўжывання <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларускай мовы</a> з 1930-х гг. памяншалася, асабліва ў гарадах, на карысць рускай мовы, якая з 1960-х гг. пачала дамінаваць у <a href="/wiki/%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4" title="Горад">гарадах</a><a href="#cite_note-192">[192]</a>. У <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Заходняя Беларусь">Заходняй Беларусі</a> (1921—1939), дзе былі захаваны капіталістычныя адносіны, становішча беларусаў і беларускай культуры было дыскрымінацыйным<a href="#cite_note-ReferenceN-191">[191]</a>. З пачаткам <a href="/wiki/%D0%94%D1%80%D1%83%D0%B3%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0" title="Другая сусветная вайна">Другой сусветнай вайны</a> (1939—1945) Заходняя Беларусь увайшла ў <a href="/wiki/1939" title="1939">1939</a> г. у склад БССР, што было актам уз’яднання <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнічная тэрыторыя беларусаў">этнічнай тэрыторыі беларусаў</a> пад адным дзяржаўным кіраваннем, хоць і савецкай уладай. Пры гэтым <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9" title="Віленскі край">Віленскі край</a> быў перададзены ў <a href="/wiki/1940" title="1940">1940</a> г. <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="Літоўская ССР">Літве</a>, а <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" class="mw-redirect" title="Беласточчына">Беласточчына</a> ў <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a> г. — <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшчы</a><a href="#cite_note-193">[193]</a>. <a href="/wiki/26_%D1%87%D1%8D%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%8F" title="26 чэрвеня">26 чэрвеня</a> <a href="/wiki/1945" title="1945">1945</a> г. <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">БССР</a> стала адной з краін-заснавальніц <a href="/wiki/%D0%90%D0%90%D0%9D" class="mw-redirect" title="ААН">ААН</a> і фармальна яе членам. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Pkolosa_15.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Pkolosa_15.jpg/220px-Pkolosa_15.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Pkolosa_15.jpg/330px-Pkolosa_15.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a6/Pkolosa_15.jpg/440px-Pkolosa_15.jpg 2x" data-file-width="5018" data-file-height="3345" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BB%D0%BE%D1%88%D1%87%D0%B0_%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%B0_(%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%BE)" title="Плошча Якуба Коласа (станцыя метро)">Станцыя метро «Плошча Якуба Коласа»</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B5%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BD" title="Мінскі метрапалітэн">мінскага метрапалітэна</a>, адкрытага ў <a href="/wiki/1984" title="1984">1984</a> годзе. Фота 2011 года.</figcaption></figure> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81_1959" class="mw-redirect" title="Беларускі правапіс 1959">У 1957 г. быў ўдакладнены і зменены ў лепшы бок правапіс беларускай мовы</a>, які выправіў <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_1934" class="mw-redirect" title="Беларуская граматыка 1934">адыёзныя рысы правапісу ад 1933 г.</a> Менавіта ў <a href="/wiki/1960" title="1960">1960</a>—<a href="/wiki/1990" title="1990">1990</a> гг. <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">Беларусь (БССР)</a> перайшла ў разрад індустрыяльна развітых краін<a href="#cite_note-ReferenceO-194">[194]</a>: на гэтыя 30 год прыпадае бум <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D0%B4%D1%83%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Індустрыялізацыя">індустрыялізацыі</a> і як вынік — бум <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Урбанізацыя">урбанізацыі</a> (у 1975 г. працэнт гарадскога насельніцтва БССР перавысіў 50 % і была дасягнута амаль суцэльная пісьменнасць насельніцтва)<a href="#cite_note-ReferenceO-194">[194]</a>. Гарады БССР імкліва развіваліся па перадавым савецкім стандартам <a href="/wiki/%D0%A3%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Урбаністыка">урбаністыкі</a>, узрастала якасць жыцця гараджан — у канцы 1970-х гг. узнікла <a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F" title="Грамадства спажывання">грамадства спажывання</a><a href="#cite_note-195">[195]</a>. Калі ў <a href="/wiki/1959" title="1959">1959</a> г. у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> жыло 506 тыс., то ў <a href="/wiki/1989" title="1989">1989</a> г. ужо 1,58 млн чал.<a href="#cite_note-196">[196]</a> Для БССР 1960—1990 гг. сталі і перыядам росквіту афіцыйнай беларускай культуры і <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Навука ў Беларусі">навукі</a>, а таксама — стварэння нешматлікіх нелегальных і нефармальных культурных суполак («На Паддашку», «<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8F" class="mw-redirect" title="Майстроўня">Майстроўня</a>» і інш.), якія ідэалагічна адхілялі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Сацыялізм">сацыялізм</a><a href="#cite_note-197">[197]</a>. Напрыклад, паводле твораў выдатнага беларускага пісьменніка <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80_%D0%A1%D1%8F%D0%BC%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Уладзімір Сямёнавіч Караткевіч">Уладзіміра Караткевіча</a> здымаліся кінастужкі на «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BC" title="Беларусьфільм">Беларусьфільме</a>» і ставіліся оперы. З <a href="/wiki/1952" title="1952">1952</a> г. <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a> стаў удзельнікам <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%BF%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96" title="Алімпійскія гульні">Алімпійскіх гульняў</a>, а ў <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">БССР</a> дзяржаўную падтрымку і папулярнасць атрымалі амаль усе алімпійскія віды спорту, асабліва лёгкая і цяжкая атлетыка, <a href="/wiki/%D0%A4%D1%83%D1%82%D0%B1%D0%BE%D0%BB" title="Футбол">футбол</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B1%D0%BE%D0%BB" title="Гандбол">гандбол</a>, <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D1%85%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Фехтаванне">фехтаванне</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D0%B0%D1%8F" title="Стральба кулявая">кулявая стральба</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D0%BC%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Гімнастыка">гімнастыка</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D1%8F%D1%82%D0%BB%D0%BE%D0%BD" title="Біятлон">біятлон</a> і інш.<a href="#cite_note-198">[198]</a><a href="#cite_note-199">[199]</a> У <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">БССР</a> у <a href="/wiki/1974" title="1974">1974</a> г. 61 % спецыялістаў з вышэйшай адукацыяй былі беларусамі<a href="#cite_note-200">[200]</a>, а ў <a href="/wiki/1989" title="1989">1989</a> г. доля беларусаў сярод студэнтаў БССР была 70,7 %<a href="#cite_note-201">[201]</a>. З 1960—1970-х гг. грамадства <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a> ужо не было такім цалкам закрытым і жорсткім, як раней (у часы <a href="/wiki/%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84_%D0%92%D1%96%D1%81%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD" title="Іосіф Вісарыёнавіч Сталін">Іосіфа Сталіна</a>): існавалі пэўныя мажлівасці кароткатэрміновага выязду за мяжу, знаёмства з сусветнай <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Літаратура">літаратурай</a> (у тым ліку літаратурай <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Заходняя культура">Захада</a>), пракат замежных кінафільмаў, інфармаванасць аб рэаліях жыцця за мяжой (часам большая, чым інфармаванасць жыхароў <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Заходняя культура">краін Захаду</a> аб рэаліях жыцця ў СССР і іншых краінах) і г.д.<a href="#cite_note-Крушение_СССР_и_возрождение_России-202">[202]</a> Выказваюцца думкі, што ў <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a> у 1970-ыя гг. узнік <a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%8F%D1%80%D1%8D%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сярэдні клас (няма такой старонкі)">сярэдні клас</a>, хоць ён быў пазбаўлены права на <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%9E%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прыватная ўласнасць (няма такой старонкі)">прыватную ўласнасць</a> і свабодную прэсу<a href="#cite_note-Крушение_СССР_и_возрождение_России-202">[202]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg/220px-%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg" decoding="async" width="220" height="155" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg/330px-%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg/440px-%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA.jpg 2x" data-file-width="882" data-file-height="620" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%86%D0%BB%D1%8C%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA" title="Пётр Ільіч Клімук">Пётр Ільіч Клімук</a> — першы беларускі <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%82" title="Касманаўт">касманаўт</a>, які ў <a href="/wiki/1973" title="1973">1973</a> годзе здзейсніў палёт у <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B0" title="Касмічная прастора">космас</a>.</figcaption></figure> У 1950—1990 гг. савецкая ўлада рабіла шмат намаганняў, каб наблізіць умовы і стандарты духоўна-культурнага і матэрыяльнага жыцця на вёсцы да гарадскіх: у сельскім быце прывычнымі сталі дамы з <a href="/wiki/%D0%A6%D1%8D%D0%B3%D0%BB%D0%B0" title="Цэгла">цэглы</a>, <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Электрычнасць">электрычнасць</a>, газ, <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4" title="Вадаправод">вадаправод</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Каналізацыя">каналізацыя</a>, цэнтральнае ацяпленне, масава будаваліся дамы культуры і <a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80" title="Кінатэатр">кінатэатры</a>, цэнтры бытавога абслугоўвання і медпункты. У сельскай мясцовасці масава пачалі насіць адзенне, зробленае на <a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Фабрыка">фабрыках</a> СССР. У вёсцы прысядзібная гаспадарка была невялікай, а такія прадукты як <a href="/wiki/%D0%A5%D0%BB%D0%B5%D0%B1" title="Хлеб">хлеб</a>, кандытарскія вырабы, кансервацыя, вострыя прыправы і напоі сельскія жыхары пакупалі выключна ў дзяржаўных <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%B7%D1%96%D0%BD" class="mw-redirect" title="Магазін">магазінах</a>. У <a href="/wiki/1989" title="1989">1989</a> г. у вёсках жыло толькі 3,5 % насельніцтва БССР<a href="#cite_note-203">[203]</a>. Народная мастацкая самадзейнасць арганізоўвалася адміністрацыяй дзяржаўных устаноў і прадпрыемстваў (у <a href="/wiki/1987" title="1987">1987</a> г. у ёй было задзейнічана звыш 1 млн чал.<a href="#cite_note-204">[204]</a>). Рэдкасцю сталі народныя мастакі і складальнікі песень, што кампенсавалася развіццём <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BF-%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" class="mw-redirect" title="Поп-культура">поп-культуры</a> з 1960-х гг. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg" class="mw-file-description" title="Ансамбль «Песняры» на канцэрце ў Яраслаўлі, фота 1974 года."><img alt="Ансамбль «Песняры» на канцэрце ў Яраслаўлі, фота 1974 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg/120px-%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg" decoding="async" width="120" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg/180px-%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg/240px-%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B.jpg 2x" data-file-width="2491" data-file-height="1891" /></a></div> <div class="gallerytext">Ансамбль «<a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F%D1%80%D1%8B" title="Песняры">Песняры</a>» на канцэрце ў <a href="/wiki/%D0%AF%D1%80%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D1%8C" title="Яраслаўль">Яраслаўлі</a>, фота 1974 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg" class="mw-file-description" title="Універмаг «Беларусь», адкрыты ў Мінску ў 1978 годзе. Фота 2005 года."><img alt="Універмаг «Беларусь», адкрыты ў Мінску ў 1978 годзе. Фота 2005 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg/120px-Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg" decoding="async" width="120" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg/180px-Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg/240px-Belarus-Minsk-Belarus_General_Store-1.jpg 2x" data-file-width="2128" data-file-height="1567" /></a></div> <div class="gallerytext">Універмаг «Беларусь», адкрыты ў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a> ў 1978 годзе. Фота 2005 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Talaka2.jpg" class="mw-file-description" title="Святкаванне Каляд суполкай «Талака», фота 1989 года."><img alt="Святкаванне Каляд суполкай «Талака», фота 1989 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Talaka2.jpg/90px-Talaka2.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Talaka2.jpg/135px-Talaka2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/Talaka2.jpg/180px-Talaka2.jpg 2x" data-file-width="1704" data-file-height="2272" /></a></div> <div class="gallerytext">Святкаванне <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%B4%D1%8B" title="Каляды">Каляд</a> <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%BA%D0%B0_(%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0)" title="Талака (таварыства)">суполкай «Талака»</a>, фота 1989 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg" class="mw-file-description" title="Святкаванне Дня Перамогі ў Мінску, фота 9 мая 2006 года."><img alt="Святкаванне Дня Перамогі ў Мінску, фота 9 мая 2006 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg/120px-RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg" decoding="async" width="120" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg/180px-RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg/240px-RIAN_archive_127423_WWII_veterans.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="897" /></a></div> <div class="gallerytext">Святкаванне <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96" title="Дзень Перамогі">Дня Перамогі</a> ў <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a>, фота 9 мая 2006 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg" class="mw-file-description" title="Сучасная беларуская маладая сям’я на фоне самага вялікага ў свеце самазвала «БелАЗ-75710» у горадзе Жодзіна. Фота 2015 года."><img alt="Сучасная беларуская маладая сям’я на фоне самага вялікага ў свеце самазвала «БелАЗ-75710» у горадзе Жодзіна. Фота 2015 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg/79px-Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg" decoding="async" width="79" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg/118px-Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9f/Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg/157px-Belarusian_family_near_BelAZ_75710_-_in_Zhodzina_city_-_2015_AD.jpg 2x" data-file-width="2357" data-file-height="3594" /></a></div> <div class="gallerytext">Сучасная беларуская маладая сям’я на фоне самага вялікага ў свеце самазвала «<a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%90%D0%97-75710" title="БелАЗ-75710">БелАЗ-75710</a>» у горадзе <a href="/wiki/%D0%96%D0%BE%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Жодзіна">Жодзіна</a>. Фота 2015 года.</div> </li> </ul> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg/220px-Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg/330px-Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg/440px-Belarus-Minsk-940_Anniversary_near_Minsk-Hero-City_Monument-22.jpg 2x" data-file-width="2288" data-file-height="1712" /></a><figcaption>Святкаванне 940-годдзя Мінска каля манумента «<a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA_%E2%80%94_%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B4-%D0%B3%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B9" title="Мінск — горад-герой">Мінск — горад-герой</a>». Фота 8 верасня 2007 года.</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:DBW2014.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/DBW2014.jpg/220px-DBW2014.jpg" decoding="async" width="220" height="158" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/DBW2014.jpg/330px-DBW2014.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/DBW2014.jpg/440px-DBW2014.jpg 2x" data-file-width="3133" data-file-height="2253" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Дзень беларускага пісьменства">Дзень беларускага пісьменства</a> (2014) у <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5" title="Заслаўе">Заслаўі</a>.</figcaption></figure> Пасля выхаду ў <a href="/wiki/1991" title="1991">1991</a> г. <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a> са складу <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a> і атрымання незалежнасці <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" class="mw-redirect" title="Рэспубліка Беларусь">Рэспублікай Беларусь</a>, што моцна і пазітыўна ўплывае на свядомасць беларусаў, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">беларуская мова</a> захавала статус дзяржаўнай, а рэспубліка пачала лагодную рэвізію сацыялістычнага мінулага, аднаўленне шматпартыйнасці, развіццё культурнага плюралізму і працэс прыватызацыі, арыентуючы знешнюю палітыку на краіны <a href="/wiki/%D0%A1%D0%9D%D0%94" class="mw-redirect" title="СНД">СНД</a>, у першую чаргу — на <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">Расію</a>. Адкрыўся свабодны ўезд і выезд з краіны. Грамадства стала адкрытым да пераняцця многіх агульнаеўрапейскіх традыцый вядзення бізнесу, баўлення вольнага часу (<a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%B0" title="Свята">святы</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82" title="Спорт">спорт</a>, <a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC" title="Турызм">турызм</a> і інш.), стандартаў адукацыі, пашырэнню ўжытку замежных моў (<a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Англійская мова">англійскай</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D1%8F%D0%BC%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Нямецкая мова">нямецкай</a>), развіццю інфармацыйнай прасторы (у тым ліку <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BD%D1%8D%D1%82" title="Інтэрнэт">Інтэрнэта</a>) і г.д. Афіцыйныя ўлады імкнуцца захаваць для насельніцтва лепшыя сацыяльныя стандарты, складзеныя ў савецкія часы (бясплатныя публічныя бібліятэкі, адукацыя, медыцына, дэкрэтны адпачынак і інш.), а таксама надаюць вялікую ўвагу арганізацыі і правядзенню дзяржаўных свят (<a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%96" title="Дзень Перамогі">Дзень Перамогі</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9D%D0%B5%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B6%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь">Дзень Рэспублікі</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Дзень беларускага пісьменства">Дзень беларускага пісьменства</a>, <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0_%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_(%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C)" title="Дзень народнага адзінства (Беларусь)">Дзень народнага адзінства</a> і інш.), <a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D0%BA%D1%96_(%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C)" title="Дажынкі (фестываль)">фестывалю «Дажынкі»</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D1%87%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%96_%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D1%8D%D0%B7%D1%96%D1%96" title="Маладзечанскі фестываль беларускай песні і паэзіі">фестывалю беларускай паэзіі і песні ў Маладзечне</a>, фестывалю «<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80_%D1%83_%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D1%83" class="mw-redirect" title="Славянскі базар у Віцебску">Славянскі базар у Віцебску</a>» і развіццю <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82" title="Спорт">спорту</a> за кошт рэспубліканскага <a href="/wiki/%D0%91%D1%8E%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D1%82" title="Бюджэт">бюджэту</a>. Юрыдычна ў сучаснай Беларусі існуе права <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%9E%D0%BB%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прыватная ўласнасць (няма такой старонкі)">прыватнай уласнасці</a> на зямлю (на ўчасткі памерам не болей чым 1 <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Гектар">га</a>), але фактычна абароту і рынка зямлі няма, а некаторыя катэгорыі зямельных участкаў забаронена пераводзіць у прыватную ўласнасць увогуле<a href="#cite_note-news.tut.by-205">[205]</a>. Дагэтуль абсалютная большасць зямлі знаходзіцца ў дзяржаўнай уласнасці, таму не сфармавана катэгорыя прыватных зямельных уласнікаў<a href="#cite_note-news.tut.by-205">[205]</a>. Не сфармавана і значная доля прыватных уласнікаў увогуле: дзяржаўны сектар з’яўляецца дамінуючым у <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Эканоміка Беларусі">эканоміцы Беларусі</a> і складаў у 2011 г. (паводле дадзеных <a href="/w/index.php?title=%D0%95%D0%91%D0%A0%D0%A0&action=edit&redlink=1" class="new" title="ЕБРР (няма такой старонкі)">ЕБРР</a>) каля 70 %: гэты сектар ахоплівае як стратэгічныя галіны <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Эканоміка">эканомікі</a> (<a href="/w/index.php?title=%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Энергетыка (няма такой старонкі)">энергетыка</a>, сыравінныя матэрыялы і прамысловыя прадпрыемствы), так і значную частку вытворчасці тавараў паўсядзённага попыту і <a href="/wiki/%D0%A1%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%BF%D0%B0%D1%81%D0%BB%D1%83%D0%B3" title="Сфера паслуг">сферы паслуг</a><a href="#cite_note-206">[206]</a>. Паводле вынікаў <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D0%B5%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B4%D1%83%D0%BC_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_(1995)" title="Рэферэндум у Беларусі (1995)">рэферэндуму 1995 г.</a> другой дзяржаўнай мовай у Беларусі стала <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">руская мова</a>, якой карыстаецца пераважная большасць насельніцтва. Гэта выклікае занепакоенасць у многіх прадстаўнікоў <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Інтэлігенцыя">інтэлігенцыі</a> і творчай эліты адносна верагоднасці непапраўнай страты ва ўжытку беларускай мовы, сфера выкарыстання якой і так невялікая. Тым не менш, у цяперашні час гарады <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a> (у тым ліку — <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінск</a>) з’яўляюцца найважнейшымі асяродкамі беларускамоўнай культуры<a href="#cite_note-207">[207]</a><a href="#cite_note-208">[208]</a>. Многія рысы традыцыйных абрадаў (у скарочаным або пераасэнсаваным выглядзе) набылі новае жыццё і ў сучаснай культуры беларусаў, у тым ліку — у гульнявой форме<a href="#cite_note-209">[209]</a>. Напрыклад, у сучасную цырымонію рэгістрацыю <a href="/wiki/%D0%A8%D0%BB%D1%8E%D0%B1" title="Шлюб">шлюбу</a> ўвайшлі некаторыя элементы традыцыйнага <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%BB%D0%B5" title="Вяселле">вяселля</a>: «выкуп» нявесты, абгортванне рук маладых <a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%87%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Ручнік">ручніком</a>, абсыпанне маладых <a href="/w/index.php?title=%D0%97%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Зерне (няма такой старонкі)">зернем</a> і г.д.<a href="#cite_note-210">[210]</a> Традыцыйныя рамёствы звычайна выкарыстоўваюцца толькі для вырабу нацыянальных <a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%80" title="Сувенір">сувеніраў</a>. Сталіцай беларускага народнага гумару лічыцца вёска Аўцюкі (<a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%90%D1%9E%D1%86%D1%8E%D0%BA%D1%96" title="Вялікія Аўцюкі">Вялікія</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D1%8F_%D0%90%D1%9E%D1%86%D1%8E%D0%BA%D1%96" title="Малыя Аўцюкі">Малыя Аўцюкі</a> Калінкавіцкага раёну), дзе з 1995 года праходзіць <a href="/wiki/%D0%90%D1%9E%D1%86%D1%8E%D0%BA%D1%96_(%D1%84%D0%B5%D1%81%D1%82%D1%8B%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8C)" title="Аўцюкі (фестываль)">Усебеларускі фестываль народнага гумару «Аўцюкі»</a><a href="#cite_note-211">[211]</a><a href="#cite_note-212">[212]</a><a href="#cite_note-213">[213]</a>. <ul class="gallery mw-gallery-traditional" style="max-width: 815px;"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg" class="mw-file-description" title="Выява зубра на банкноце ў 100 беларускіх рублёў (узору 1992 года)."><img alt="Выява зубра на банкноце ў 100 беларускіх рублёў (узору 1992 года)." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg/119px-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg" decoding="async" width="119" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg/179px-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg/239px-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B5_100_%D1%80._1992_%D0%B3.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="805" /></a></div> <div class="gallerytext">Выява <a href="/wiki/%D0%97%D1%83%D0%B1%D1%80_%D0%B5%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Зубр еўрапейскі">зубра</a> на банкноце ў 100 беларускіх рублёў (узору 1992 года).</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_(silver_coin,_averse).png" class="mw-file-description" title="Памятная срэбная манета Нацыянальнага Банка Беларусі «Слуцкія паясы. Меткі», 2013 год."><img alt="Памятная срэбная манета Нацыянальнага Банка Беларусі «Слуцкія паясы. Меткі», 2013 год." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_%28silver_coin%2C_averse%29.png/120px-S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_%28silver_coin%2C_averse%29.png" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_%28silver_coin%2C_averse%29.png/180px-S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_%28silver_coin%2C_averse%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_%28silver_coin%2C_averse%29.png/240px-S%C5%82uckija_pajasy._Mietki_%28silver_coin%2C_averse%29.png 2x" data-file-width="370" data-file-height="370" /></a></div> <div class="gallerytext">Памятная <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%B1%D1%80%D0%BE" title="Серабро">срэбная</a> манета <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%BA_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь">Нацыянальнага Банка Беларусі</a> «<a href="/wiki/%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D1%96_%D0%BF%D0%BE%D1%8F%D1%81" title="Слуцкі пояс">Слуцкія паясы</a>. Меткі», 2013 год.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_(16118278048).jpg" class="mw-file-description" title="Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны (інтэр’ер) у Мінску. Фота 2014 года."><img alt="Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны (інтэр’ер) у Мінску. Фота 2014 года." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_%2816118278048%29.jpg/90px-Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_%2816118278048%29.jpg" decoding="async" width="90" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_%2816118278048%29.jpg/135px-Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_%2816118278048%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a2/Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_%2816118278048%29.jpg/180px-Belarusian_Great_Patriotic_War_Museum_%2816118278048%29.jpg 2x" data-file-width="2448" data-file-height="3264" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D0%B9_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B9_%D0%90%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D0%B2%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%8B" title="Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны">Беларускі дзяржаўны музей гісторыі Вялікай Айчыннай вайны (інтэр’ер)</a> у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a>. Фота 2014 года.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg" class="mw-file-description" title="Саша Варламаў прадстаўляе свой праект — мікст «Эмоцыі формы» на фестывалі «Млын моды 2006» у Мінску."><img alt="Саша Варламаў прадстаўляе свой праект — мікст «Эмоцыі формы» на фестывалі «Млын моды 2006» у Мінску." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg/120px-%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg" decoding="async" width="120" height="80" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg/180px-%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/43/%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg/240px-%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B_2006_-_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82_%D0%AD%D0%BC%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%B8_%D1%84%D0%BE%D1%80%D0%BC%D1%8B_-_%D0%B0%D0%B2%D1%82%D0%BE%D1%80_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D1%88%D0%B0_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%B2.jpg 2x" data-file-width="3504" data-file-height="2336" /></a></div> <div class="gallerytext"><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9B%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%9E" title="Аляксандр Леанідавіч Варламаў">Саша Варламаў</a> прадстаўляе свой праект — мікст «Эмоцыі формы» на фестывалі «<a href="/wiki/%D0%9C%D0%BB%D1%8B%D0%BD_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%8B" title="Млын моды">Млын моды</a> 2006» у <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Мінску</a>.</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Victoria_Azarenka,_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg" class="mw-file-description" title="Тэнісісткі Вікторыя Азаранка, Серэна Уільямс і Марыя Шарапава на Летніх Алімпійскіх гульнях (2012) у Лондане."><img alt="Тэнісісткі Вікторыя Азаранка, Серэна Уільямс і Марыя Шарапава на Летніх Алімпійскіх гульнях (2012) у Лондане." src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Victoria_Azarenka%2C_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg/120px-Victoria_Azarenka%2C_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg" decoding="async" width="120" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Victoria_Azarenka%2C_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg/180px-Victoria_Azarenka%2C_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Victoria_Azarenka%2C_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg/240px-Victoria_Azarenka%2C_Serena_Williams_and_Maria_Sharapova_with_medals_2012.jpg 2x" data-file-width="612" data-file-height="612" /></a></div> <div class="gallerytext">Тэнісісткі <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Вікторыя Фёдараўна Азаранка">Вікторыя Азаранка</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%B0_%D0%A3%D1%96%D0%BB%D1%8C%D1%8F%D0%BC%D1%81" title="Серэна Уільямс">Серэна Уільямс</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%AE%D1%80%E2%80%99%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A8%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Марыя Юр’еўна Шарапава">Марыя Шарапава</a> на <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%8F_%D0%90%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%BF%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96_2012" title="Летнія Алімпійскія гульні 2012">Летніх Алімпійскіх гульнях (2012)</a> у <a href="/wiki/%D0%9B%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BD" title="Лондан">Лондане</a>.</div> </li> </ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Колькасць_і_рассяленне._Беларуская_дыяспара"><span id=".D0.9A.D0.BE.D0.BB.D1.8C.D0.BA.D0.B0.D1.81.D1.86.D1.8C_.D1.96_.D1.80.D0.B0.D1.81.D1.81.D1.8F.D0.BB.D0.B5.D0.BD.D0.BD.D0.B5._.D0.91.D0.B5.D0.BB.D0.B0.D1.80.D1.83.D1.81.D0.BA.D0.B0.D1.8F_.D0.B4.D1.8B.D1.8F.D1.81.D0.BF.D0.B0.D1.80.D0.B0">Колькасць і рассяленне. Беларуская дыяспара</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=14" title="Правіць раздзел: Колькасць і рассяленне. Беларуская дыяспара" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=14" title="Правіць зыходнік раздзела: Колькасць і рассяленне. Беларуская дыяспара">правіць зыходнік</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg/220px-Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg" decoding="async" width="220" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg/330px-Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg/440px-Hajnowka_Muzeum_Kultury_Bialoruskiej.jpg 2x" data-file-width="3959" data-file-height="2396" /></a><figcaption>Музей беларускай культуры ў <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0" title="Гайнаўка">Гайнаўцы</a>, Польшча.</figcaption></figure> <div class="hatnote navigation-not-searchable">Асноўныя артыкулы: <a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнічная тэрыторыя беларусаў">Этнічная тэрыторыя беларусаў</a> і <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%8B%D1%8F%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Беларуская дыяспара">Беларуская дыяспара</a></div> Паводле <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Перапіс насельніцтва">перапісу насельніцтва</a> Рэспублікі Беларусь (<a href="/wiki/2009" title="2009">2009</a>), колькасць беларусаў склала 7957 тыс. (83,7 % насельніцтва краіны). Беларусы жывуць таксама ў <a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">Расіі</a>, <a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Украіна">Украіне</a>, <a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%8F" title="Латвія">Латвіі</a>, <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшчы</a> (пераважна ў <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B4%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%B2%D0%B0%D1%8F%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Падляскае ваяводства">Падляскім ваяводстве</a>), <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Літва">Літве</a>, <a href="/wiki/%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Эстонія">Эстоніі</a>, <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Малдова">Малдове</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстане</a>, <a href="/wiki/%D0%97%D0%A8%D0%90" class="mw-redirect" title="ЗША">ЗША</a>, <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B0" title="Канада">Канадзе</a>, <a href="/wiki/%D0%90%D1%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%8F" title="Аўстралія">Аўстраліі</a>, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Германія">Германіі</a>, <a href="/wiki/%D0%A7%D1%8D%D1%85%D1%96%D1%8F" title="Чэхія">Чэхіі</a>, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Бельгія">Бельгіі</a> і інш. краінах. Па звестках Арганізацыі Аб’яднаных Нацый, у 2018 годзе за межамі Беларусі пражывалі 1 млн. 484 тыс. 875 беларусаў<a href="#cite_note-214">[214]</a>. <dl><dt>Сучаснае рассяленне беларусаў</dt></dl> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <td> </td> <td>Агульная колькасць, тыс.ч. </td> <td><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%8F" title="Расія">Расія</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Украіна">Украіна</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Казахстан">Казахстан</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%8F" title="Латвія">Латвія</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Літва">Літва</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Эстонія">Эстонія</a> </td> <td><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшча</a> </td></tr> <tr> <td><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81_%D1%83_%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0_1979&action=edit&redlink=1" class="new" title="Перапіс у СССР 1979 (няма такой старонкі)">Перапіс у СССР (1979)</a> </td> <td>9463<a href="#cite_note-215">[215]</a> + ~1000<a href="#cite_note-216">[216]</a> </td> <td>7569 </td> <td>1052 </td> <td>406 </td> <td>178 </td> <td>112 </td> <td>58 </td> <td>23 </td> <td>200<a href="#cite_note-217">[217]</a> </td></tr> <tr> <td>Перапісы 2000-х гадоў </td> <td> </td> <td>8159<a href="#cite_note-perapis_by_1999-218">[218]</a> </td> <td>808 </td> <td>276 </td> <td>112 </td> <td>97 </td> <td>43 </td> <td>16 </td> <td>48 </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Знакамітыя_беларусы">Знакамітыя беларусы</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=15" title="Правіць раздзел: Знакамітыя беларусы" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=15" title="Правіць зыходнік раздзела: Знакамітыя беларусы">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="references" style="-moz-column-count:2; column-count:2; -webkit-column-count:2;"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%BB_%D0%9A%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D1%84%D0%B0%D1%81_%D0%90%D0%B3%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Міхал Клеафас Агінскі">Міхал Клеафас Агінскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%90%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Вікторыя Азаранка">Вікторыя Азаранка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F" class="mw-redirect" title="Ларыса Александроўская">Ларыса Александроўская</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Святлана Алексіевіч">Святлана Алексіевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D0%BD_%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B6%D1%81%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Канстанцін Астрожскі">Канстанцін Астрожскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Радаслаў Астроўскі">Радаслаў Астроўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%80%D0%BE%D1%9E" class="mw-redirect" title="Анатоль Багатыроў">Анатоль Багатыроў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BC_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Максім Багдановіч">Максім Багдановіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D1%88%D0%B0%D0%BA_%D0%91%D0%B0%D0%B3%D1%83%D1%88%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Францішак Багушэвіч">Францішак Багушэвіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%96%D0%B4%D0%B0_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Зінаіда Аляксандраўна Бандарэнка">Зінаіда Бандарэнка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%91%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%83%D0%BB%D1%96%D0%BD" title="Рыгор Барадулін">Рыгор Барадулін</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%8F%D1%82%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C_%D0%91%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BA%D0%B0" title="Пятрусь Броўка">Пятрусь Броўка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8C" title="Янка Брыль">Янка Брыль</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D0%BC%D0%BE%D0%BD_%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%BD%D1%8B" title="Сымон Будны">Сымон Будны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%91%D1%83%D0%B9%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Ігнат Буйніцкі">Ігнат Буйніцкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%91%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D1%96%D0%BD" title="Генадзь Бураўкін">Генадзь Бураўкін</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%91%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%9E" title="Васіль Быкаў">Васіль Быкаў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B4_%D0%91%D1%8F%D0%BB%D1%8B%D0%BD%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96-%D0%91%D1%96%D1%80%D1%83%D0%BB%D1%8F" class="mw-redirect" title="Вітольд Бялыніцкі-Біруля">Вітольд Бялыніцкі-Біруля</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%8C_%D0%91%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Алесь Бяляцкі">Алесь Бяляцкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%92%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Эдвард Вайніловіч">Эдвард Вайніловіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%B9_%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Астафій Валовіч">Астафій Валовіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8D%D0%BF_%D0%92%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Язэп Варонка">Язэп Варонка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%BE%D1%81%D1%8C%D0%BA%D0%B0_%D0%92%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%81" title="Зоська Верас">Зоська Верас</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%84%E2%80%99%D1%8F_%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D1%88%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F" title="Соф’я Гальшанская">Соф’я Гальшанская</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BC_%D0%93%D0%B0%D1%80%D1%8D%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Максім Гарэцкі">Максім Гарэцкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%B0_%D0%93%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%8E%D1%88" title="Ларыса Геніюш">Ларыса Геніюш</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D1%96%D0%BB_%D0%93%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Ніл Гілевіч">Ніл Гілевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%93%D0%BB%D0%B5%D0%B1" class="mw-redirect" title="Аляксандр Глеб">Аляксандр Глеб</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B9_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Андрэй Андрэевіч Грамыка">Андрэй Андрэевіч Грамыка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B0%D1%80%E2%80%99%D1%8F_%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%94%D0%BE%D0%BC%D1%80%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Дар’я Уладзіміраўна Домрачава">Дар’я Уладзіміраўна Домрачава</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BF%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BD_%D0%96%D0%B0%D1%85%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Кіпрыян Жахоўскі">Кіпрыян Жахоўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%BC%D1%96%D1%86%D0%B5%D1%80_%D0%96%D1%8B%D0%BB%D1%83%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Зміцер Жылуновіч">Зміцер Жылуновіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%96%D1%8B%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Іосіф Іосіфавіч Жыновіч">Іосіф Іосіфавіч Жыновіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Вацлаў Іваноўскі">Вацлаў Іваноўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі">Усевалад Макаравіч Ігнатоўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80_%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%BA" title="Уладзімір Васільевіч Кавалёнак">Уладзімір Кавалёнак</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%83%D1%81%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Кастусь Каліноўскі">Кастусь Каліноўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%87%D1%8D%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Ігнат Канчэўскі">Ігнат Канчэўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Генадзь Уладзіміравіч Караткевіч">Генадзь Караткевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Уладзімір Караткевіч">Уладзімір Караткевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D1%85%D1%96%D0%BC_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Яўхім Фёдаравіч Карскі">Яўхім Фёдаравіч Карскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%B2%D1%83%D1%88_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D1%88%D0%BA%D0%B0" title="Тадэвуш Касцюшка">Тадэвуш Касцюшка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D1%96%D1%81%D0%BB%D1%8B" title="Віктар Уладзіміравіч Кіслы">Віктар Уладзіміравіч Кіслы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%86%D0%BB%D1%8C%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D1%83%D0%BA" title="Пётр Ільіч Клімук">Пётр Ільіч Клімук</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1_%D0%9A%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%81" title="Якуб Колас">Якуб Колас</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B0_%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B1%D1%83%D1%82" class="mw-redirect" title="Вольга Корбут">Вольга Корбут</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%96%D0%B2%D0%B0" title="Кандрат Крапіва">Кандрат Крапіва</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8F%D1%88%D0%BE%D1%9E" title="Аркадзь Куляшоў">Аркадзь Куляшоў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B0%D1%81%D0%B0%D1%84%D0%B0%D1%82_%D0%9A%D1%83%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Іасафат Кунцэвіч">Іасафат Кунцэвіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%B0" title="Янка Купала">Янка Купала</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%A4%D0%B5%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D1%80%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Васіль Феафілавіч Купрэвіч">Васіль Феафілавіч Купрэвіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87-%D0%81%D0%B4%D0%BA%D0%B0" title="Якуб Наркевіч-Ёдка">Якуб Наркевіч-Ёдка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%86%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9B%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Вацлаў Ластоўскі">Вацлаў Ластоўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%9F%D1%8F%D1%82%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%9B%D0%B5%D0%BC%D1%86%D1%8E%D0%B3%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Валянціна Пятроўна Лемцюгова">Валянціна Пятроўна Лемцюгова</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%B7%D1%8D%D0%BF_%D0%9B%D1%91%D1%81%D1%96%D0%BA" class="mw-redirect" title="Язэп Лёсік">Язэп Лёсік</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9B%D1%96%D1%81" title="Арсень Ліс">Арсень Ліс</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9B%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%8D%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка">Аляксандр Рыгоравіч Лукашэнка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD_%D0%9B%D1%83%D1%86%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Антон Луцкевіч">Антон Луцкевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9B%D1%83%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BA" title="Ігар Міхайлавіч Лучанок">Ігар Міхайлавіч Лучанок</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%81%D1%8C_%D0%9B%D1%8B%D0%BD%D1%8C%D0%BA%D0%BE%D1%9E" title="Міхась Лынькоў">Міхась Лынькоў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B9_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%BA" title="Андрэй Макаёнак">Андрэй Макаёнак</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB_%D0%A2%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D0%B7%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Кірыл Трафімавіч Мазураў">Кірыл Трафімавіч Мазураў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%BB%D1%96%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%8C%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Галіна Кліменцьеўна Макарава">Галіна Кліменцьеўна Макарава</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%81" class="mw-redirect" title="Адам Мальдзіс">Адам Мальдзіс</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%91%D1%82%D1%80_%D0%9C%D1%96%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D1%88%D1%8D%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Пётр Міронавіч Машэраў">Пётр Міронавіч Машэраў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%B6" title="Іван Мележ">Іван Мележ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%9C%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%91%D0%BB%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Паўліна Мядзёлка">Паўліна Мядзёлка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%B3_%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Алег Віктаравіч Навіцкі">Алег Навіцкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%86%D1%8F%D0%BF%D0%B0%D0%BD_%D0%9D%D0%B5%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%88%D1%8D%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Сцяпан Некрашэвіч">Сцяпан Некрашэвіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D1%8F%D0%BD%D0%BE%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D1%8F%D0%BA" class="mw-redirect" title="Зянон Пазняк">Зянон Пазняк</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%96%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%9F%D0%B0%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Пімен Панчанка">Пімен Панчанка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%BF%D0%B0%D1%86%D1%96%D0%B9_%D0%9F%D0%B0%D1%86%D0%B5%D0%B9" title="Іпацій Пацей">Іпацій Пацей</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B0%D1%96%D0%B7%D0%B0_%D0%9F%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Алаіза Пашкевіч">Алаіза Пашкевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%81_%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9F%D0%BB%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%9E" title="Барыс Віктаравіч Платонаў">Барыс Віктаравіч Платонаў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%B9%D1%86%D0%B5%D1%85_%D0%9F%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Войцех Пуслоўскі">Войцех Пуслоўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D1%8D%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D1%96" title="Міхаіл Андрэевіч Савіцкі">Міхаіл Андрэевіч Савіцкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BD_%D0%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B9" class="mw-redirect" title="Руслан Салей">Руслан Салей</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D1%9E_%D0%A1%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B3%D0%B0" title="Леў Сапега">Леў Сапега</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%81%D0%BA_%D0%A1%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Францыск Скарына">Францыск Скарына</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D1%84%E2%80%99%D1%8F_%D0%A1%D0%BB%D1%83%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F" title="Соф’я Слуцкая">Соф’я Слуцкая</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Ян Станкевіч">Ян Станкевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D1%8D%D1%84%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%8F_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8E%D1%82%D0%B0" class="mw-redirect" title="Стэфанія Станюта">Стэфанія Станюта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D1%83%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%87" class="mw-redirect" title="Ганна Сурмач">Ганна Сурмач</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D0%BC_%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D0%BA" title="Максім Танк">Максім Танк</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A6%D1%96%D0%BC%D0%B0%D1%84%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Віктар Цімафеевіч Тураў">Віктар Цімафеевіч Тураў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Браніслаў Тарашкевіч">Браніслаў Тарашкевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A5%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Ян Караль Хадкевіч">Ян Караль Хадкевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D0%B2%D1%96%D1%80%D0%BA%D0%B0" title="Віталь Канстанцінавіч Цвірка">Віталь Цвірка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%82%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Генадзь Іванавіч Цітовіч">Генадзь Цітовіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%B2%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D1%9E" title="Аляксандр Рыгоравіч Чарвякоў">Аляксандр Чарвякоў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D1%80%D0%BD%D1%8F%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Міхаіл Міхайлавіч Чарняўскі">Міхась Чарняўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%B7%D1%8C%D0%BC%D0%B0_%D0%A7%D0%BE%D1%80%D0%BD%D1%8B" title="Кузьма Чорны">Кузьма Чорны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D0%BA%D1%96%D0%BD" title="Іван Шамякін">Іван Шамякін</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A8%D1%83%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Станіслаў Станіслававіч Шушкевіч">Станіслаў Станіслававіч Шушкевіч</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B5%D0%B0%D0%BD%D1%96%D0%B4_%D0%94%D0%B7%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%80%D1%8B%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A8%D1%87%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D0%BB%D1%91%D1%9E" title="Леанід Дзмітрыевіч Шчамялёў">Леанід Дзмітрыевіч Шчамялёў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%92%D0%B5%D0%BD%D1%8F%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A8%D1%87%D1%8D%D1%80%D0%B1%D0%B0" title="Віталь Венядзіктавіч Шчэрба">Віталь Венядзіктавіч Шчэрба</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80_%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A8%D1%8B%D1%80%D0%BC%D0%B0" title="Рыгор Раманавіч Шырма">Рыгор Раманавіч Шырма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%AD%D0%BF%D1%96%D0%BC%D0%B0%D1%85-%D0%A8%D1%8B%D0%BF%D1%96%D0%BB%D0%B0" title="Браніслаў Ігнатавіч Эпімах-Шыпіла">Браніслаў Эпімах-Шыпіла</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%AF%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Іван Ігнацьевіч Якубоўскі">Іван Якубоўскі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%8F_%D0%AF%D0%BD%D1%96%D1%88%D1%87%D1%8B%D1%86" title="Яўгенія Янішчыц">Яўгенія Янішчыц</a></li></ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Зноскі">Зноскі</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=16" title="Правіць раздзел: Зноскі" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=16" title="Правіць зыходнік раздзела: Зноскі">правіць зыходнік</a>]</div> <div class="reflist columns" style="list-style-type: decimal;"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-belstat.gov.by-1"><a href="#cite_ref-belstat.gov.by_1-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/48a/twytvykdto5c4e7tzsjdc60ak8p7vyn6.pdf">Вынікі перапісу насельніцтва Рэспублікі Беларусь 2019 г. Том 2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220222122040/https://www.belstat.gov.by/upload/iblock/48a/twytvykdto5c4e7tzsjdc60ak8p7vyn6.pdf">Архівавана</a> 22 лютага 2022. (руск.) </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom5_tab1_VPN-2020.xlsx">Национальный состав населения Российской Федерации согласно переписи населения 2021 года</a> (нявызн.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20221230204643/https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom5_tab1_VPN-2020.xlsx">Архівавана</a> з першакрыніцы 30 снежня 2022. Праверана 4 лютага 2023. </li> <li id="cite_note-perepisU-3"><a href="#cite_ref-perepisU_3-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/">Усеўкраінскі перапіс насельніцта 2001. Руская версія. Вынікі. Нацыянальнасць і родная мова</a> (руск.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6171e8TFd?url=http://2001.ukrcensus.gov.ua/rus/results/nationality_population/">Архівавана</a> з першакрыніцы 21 жніўня 2011. Праверана 5 чэрвеня 2014. </li> <li id="cite_note-Национальности_Латвии_2011-4"><a href="#cite_ref-Национальности_Латвии_2011_4-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-census-2011-key-indicators-33613.html">Population Census 2011 — Key Indicators</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120610225219/http://www.csb.gov.lv/en/statistikas-temas/population-census-2011-key-indicators-33613.html">Архівавана</a> 10 чэрвеня 2012. (лат.) </li> <li id="cite_note-Каз2012-5"><a href="#cite_ref-Каз2012_5-0">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121115130347/http://www.stat.kz/publishing/2012/%D0%B4%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/%D0%90%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%8C/12_2011_%D0%91-15-10-%D0%93.rar">Агенцтва Рэспублікі Казахстван па статыстыцы. Колькасць насельніцтва Рэспублікі Казахстан па асобных этнасах на 1 студзеня 2012 года.</a> (руск.) </li> <li id="cite_note-Перепись_2011-6"><a href="#cite_ref-Перепись_2011_6-0">↑</a> Згодна з папярэднімі вынікамі перапісу насельніцтва 2011 года (гэтым перапісам упершыню прадугледжвалася магчымасць указання дзвюх нацыянальнасцей адным і тым жа рэспандэнтам) у Польшчы налічваліся 31 тысячы людзей, якія ўказалі толькі беларускую нацыянальнасць і ніякую іншую, 6 тысяч людзей указалі беларускую нацыянальнасць у якасці першай з дзвюх, яшчэ 10 тысяч указалі беларускую нацыянальнасць другой з дзвюх магчымых. Сярод 16 тысяч людзей, якія ўказалі беларускую нацыянальнасць адной з дзвюх магчымых (першай ці другой), 15 тысяч другой нацыянальнасцю ўказалі польскую (гл. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120616192742/http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_lu_nps2011_wyniki_nsp2011_22032012.pdf">Папярэднія вынікі Нацыянальнага перапісу насельніцтва і жылля Польшчы 2011 года</a>). (польск.) </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://db1.stat.gov.lt/statbank/SelectVarVal/Define.asp?MainTable=M3010215&PLanguage=1&PXSId=0&ShowNews=OFF">Дэпартамент статыстыкі Літвы. База статыстычных дадзеных аб насельніцтве Літвы.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161220143532/http://db1.stat.gov.lt/statbank/SelectVarVal/Define.asp?MainTable=M3010215&PLanguage=1&PXSId=0&ShowNews=OFF">Архівавана</a> 20 снежня 2016. (літ.) </li> <li id="cite_note-8"><a href="#cite_ref-8">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/ethnology/text/5621578">БРЭ</a> </li> <li id="cite_note-9"><a href="#cite_ref-9">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://de-1statista-1com-1statista.emedia1.bsb-muenchen.de/statistik/daten/studie/1221/umfrage/anzahl-der-auslaender-in-deutschland-nach-herkunftsland/Statistisches">Bundesamt. Anzahl der Ausländer in Deutschland nach Herkunftsland in den Jahren 2014 und 2015</a> (нявызн.). Праверана 9 October 2016. </li> <li id="cite_note-10"><a href="#cite_ref-10">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.gazeta.uz/ru/2021/08/20/ethnic-groups/">gazeta.uz</a> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-11">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceA_11-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceA_11-1">б</a> Нарысы па гісторыі беларускай мовы / Рэдкал.: П. Ф. Глебка і [і інш.]. — Мінск : Вучпедвыд БССР, 1957. — С. 17. </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева // Народы России: энциклопедия / Гл. ред. <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Валерый Аляксандравіч Цішкоў (няма такой старонкі)">В. А. Тишков</a> ; Институт этнологии и антропологии имени Н. Н. Миклухо-Маклая РАН. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 110; Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева, Т. Б. Варфоломеева, А. Г. Шешкен // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С. 260. </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 424. </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 36. </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 49. </li> <li id="cite_note-16"><a href="#cite_ref-16">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 43—44. </li> <li id="cite_note-17"><a href="#cite_ref-17">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 44. </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 45. </li> <li id="cite_note-19"><a href="#cite_ref-19">↑</a> Мікуліч, А. І. Беларусы ў генетычнай прасторы: Антрапалогія этнасу. — Мінск, 2005. — С. 112. </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> Мікуліч, А. І. Беларусы ў генетычнай прасторы: Антрапалогія этнасу. — Мінск, 2005. — С. 97—98, 104. </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> Мікуліч, А. І. Беларусы ў генетычнай прасторы: Антрапалогія этнасу. — Мінск, 2005. — С. 111. </li> <li id="cite_note-22"><a href="#cite_ref-22">↑</a> Анатолий Усс. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sb.by/zdorove/news/belorusam-po-fenotipu-naibolee-blizki-nemtsy-i-polyaki.html">Белорусам по фенотипу наиболее близки немцы и поляки</a> (нявызн.). <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D0%B8%D1%8F" class="mw-redirect" title="Советская Белоруссия">СБ. Беларусь Сегодня</a> (24 лютага 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160506225054/http://www.sb.by/zdorove/news/belorusam-po-fenotipu-naibolee-blizki-nemtsy-i-polyaki.html">Архівавана</a> з першакрыніцы 6 мая 2016. Праверана 28 мая 2016. </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> Белы, А. Хроніка «Белай Русі»: нарыс гісторыі адной геаграфічнай назвы. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2000. — С. 158—159. </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> Латышонак А. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.belreform.org/latyszonak_rysin.php">Навуковыя крыніцы самаакрэслення Саламона Рысінскага як беларуса</a> // Рэфармацыя і грамадства : XVI стагоддзе : Матэрыялы Міжнароднай навуковай канферэнцыі. — Мінск : Беларускі кнігазбор, 2005. — С. 126—131. </li> <li id="cite_note-ReferenceB-25">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceB_25-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceB_25-1">б</a> Этнаграфія беларусаў : гістарыяграфія, этнагенэз, этнічная гісторыя / В. К. Бандарчык, І. У. Чаквін, І. Г. Углік [і інш.]. — Мн.: Навука і тэхніка, 1985. — С. 150. </li> <li id="cite_note-26"><a href="#cite_ref-26">↑</a> Эркерт, Р. Ф. Этнографический атлас западнорусских губерний и соседних областей. ― Берлин, 1863; Эркерт, Р. Ф. Взгляд на историю и этнографию западных губерний России : (с атласом) / [соч.] Полк. Р. Ф. Эркерта. — Санкт-Петербург : тип. Дома призрения малолет. бедных, 1864. — 72 с. </li> <li id="cite_note-imef.basnet.by-27">↑ <a href="#cite_ref-imef.basnet.by_27-0">а</a> <a href="#cite_ref-imef.basnet.by_27-1">б</a> Раюк, А. Р. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://imef.basnet.by/Sborniki/pytanni_28.pdf">«Адных бацькоў сыны»: праблема этнічнага адзінства беларусаў у канцы XVIII — пачатку ХХ ст.</a>… С. 318. </li> <li id="cite_note-28"><a href="#cite_ref-28">↑</a> Этнаграфія беларусаў : гістарыяграфія, этнагенэз, этнічная гісторыя / В. К. Бандарчык, І. У. Чаквін, І. Г. Углік [і інш.]. — Мн.: Навука і тэхніка, 1985. — С. 164—166. </li> <li id="cite_note-29"><a href="#cite_ref-29">↑</a> Терешкович, П. В. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pawet.net/files/ceraskowich.pdf">Этническая история Беларуси XIX — начала XX в.</a>.. С. 145. </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> Карскій, Е. Ф. — Белоруссы. Т. I, гл. V., С. 116. </li> <li id="cite_note-31"><a href="#cite_ref-31">↑</a> Вайткявичус, В. Нестереотипный взгляд на культуру восточнолитовских курганов… С. 186. </li> <li id="cite_note-32"><a href="#cite_ref-32">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 193, 197. </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> Ганчарук, І. Г. Рымска-каталіцкая царква на Беларусі // Рэлігія і царква на Беларусі : Энцыкл. давед. — Мінск : БелЭн, 2001. — С. 280; Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 224. </li> <li id="cite_note-34"><a href="#cite_ref-34">↑</a> Ганчарук, І. Г. Рымска-каталіцкая царква на Беларусі // Рэлігія і царква на Беларусі : Энцыкл. давед. — Мінск : БелЭн, 2001. — С. 280; Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 233. </li> <li id="cite_note-35"><a href="#cite_ref-35">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 224—226. </li> <li id="cite_note-36"><a href="#cite_ref-36">↑</a> Ганчарук, І. Г. Рымска-каталіцкая царква на Беларусі // Рэлігія і царква на Беларусі : Энцыкл. давед. — Мінск : БелЭн, 2001. — С. 280; Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 228—229. </li> <li id="cite_note-37"><a href="#cite_ref-37">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 229. </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 383—384. </li> <li id="cite_note-39"><a href="#cite_ref-39">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 370—372. </li> <li id="cite_note-40"><a href="#cite_ref-40">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 239. </li> <li id="cite_note-41"><a href="#cite_ref-41">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 506—508. </li> <li id="cite_note-42"><a href="#cite_ref-42">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 509. </li> <li id="cite_note-43"><a href="#cite_ref-43">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 519, 524—525. </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 538—540. </li> <li id="cite_note-45"><a href="#cite_ref-45">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2004. — Т. 3 : Беларусь у часы Рэчы Паспалітай (XVII—XVIII ст.). — С. 49, 154. </li> <li id="cite_note-46"><a href="#cite_ref-46">↑</a> Канфесіі на Беларусі (к. XVIII—XX ст.). — Мінск, 1998. — С. 5. </li> <li id="cite_note-47"><a href="#cite_ref-47">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 373, 375; Сагановіч, Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. — С. 154. </li> <li id="cite_note-48"><a href="#cite_ref-48">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 373. </li> <li id="cite_note-49"><a href="#cite_ref-49">↑</a> Markiewicz, M. Historia Polski 1492—1795… С. 93. </li> <li id="cite_note-50"><a href="#cite_ref-50">↑</a> Markiewicz, M. Historia Polski 1492—1795… С. 93; Сагановіч, Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. — С. 154. </li> <li id="cite_note-51"><a href="#cite_ref-51">↑</a> Markiewicz, M. Historia Polski 1492—1795… С. 93; Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 214. </li> <li id="cite_note-52"><a href="#cite_ref-52">↑</a> Markiewicz, M. Historia Polski 1492—1795… С. 96. </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> Анішчанка, Я. К. Інкарпарацыя… С. 261. </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4 : Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 67—72. </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 72. </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 92—94. </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 229—232. </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 176—183; Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 100, 103—110. </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 59; Гісторыя беларускай дзяржаўнасці ў канцы XVIII ст. — пачатку XXI ст. — Мінск : Беларуская навука, 2011. — Кн. 1. — С. 158. </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]; рэдкал: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2007. — Т. 5. Беларусь у 1917—1945 гг. — С. 249—260. </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]; рэдкал: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2007. — Т. 5. Беларусь у 1917—1945 гг. — С. 423—445; Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 264, 266, 272. </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 352, 405; Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 393—394. </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://iea-ras.ru/index.php?go=Conference&in=view&id=66">Григорьева Регина Антоновна</a> </li> <li id="cite_note-64"><a href="#cite_ref-64">↑</a> Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева // Народы России: энциклопедия / Гл. ред. <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Валерый Аляксандравіч Цішкоў (няма такой старонкі)">В. А. Тишков</a> ; Институт этнологии и антропологии имени Н. Н. Миклухо-Маклая РАН. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 110. </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева, Т. Б. Варфоломеева, А. Г. Шешкен // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С. 260. </li> <li id="cite_note-66"><a href="#cite_ref-66">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 409—410. </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 424—444. </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> Карский Е. Ф. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://zapadrus.su/attachments/karsky/karsk1.zip">Белорусы. Введение в изучение языка и народной словесности</a>. — Варшава, 1903. — Т. 1. — 478 с. </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 28, 78, 81. </li> <li id="cite_note-ReferenceC-70">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceC_70-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceC_70-1">б</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 28. </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 29, 83, 89, 93. </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 83, 140. </li> <li id="cite_note-73"><a href="#cite_ref-73">↑</a> Булыка, А. М. Мова выданняў Францыска Скарыны / А. М. Булыка, А. І. Жураўскі, У. М. Свяжынскі. — Мінск : Навука і тэхніка, 1990. — С. 210; Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 120—123, 125—126. </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> У выданнях кніг Бібліі Францыск Скарына дадаваў на палях толькі свае пераклады на старабеларускую мову некаторых малазразумелых царкоўнаславянскіх слоў («положилъ есми на боцех некоторыи слова <…> русским языкомъ») і ўжываў старабеларускую мову шырэй у прадмовах і пасляслоўях сваіх выданняў кніг Бібліі, а таксама ў сваіх вершах, якія пісаліся і перакладаліся Скарынам да біблейскіх кніг. Гл.: Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 120—122. </li> <li id="cite_note-75"><a href="#cite_ref-75">↑</a> <a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Рэфармацыя">Рэфармацыя</a>, якая прайшла ў Заходняй Еўропе ў XVI ст., закранула толькі каталіцкую царкву, а не праваслаўную. У праваслаўнай царкве (гэтак жа як і ва ўніяцкай у Рэчы Паспалітай) заўсёды кананічна захоўвалася на землях Беларусі, Украіны і Расіі царкоўнаславянская мова Бібліі і набажэнстваў і захоўваецца дагэтуль. </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 28, 93—97. </li> <li id="cite_note-ReferenceD-77">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceD_77-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceD_77-1">б</a> Свяжынскі, У. Беларуская мова // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1. — С. 301; Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 92—94. </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> Карский Е. Ф. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://zapadrus.su/attachments/karsky/karsk1.zip">Белорусы. Очерки словесности белорусского племени. Старая западнорусская письменность</a>. — <abbr title="Парыж">П.</abbr>, 1921. — Т. 3. — 246 с. </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> Свяжынскі, У. Беларуская мова // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1. — С. 301; Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 94, 108, 115, 137. </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> Жураўскі, А. І. Беларуская мова // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 380. </li> <li id="cite_note-ReferenceE-81">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceE_81-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceE_81-1">б</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 171. </li> <li id="cite_note-82"><a href="#cite_ref-82">↑</a> Лісейчыкаў, Д. В. Штодзённае жыццё ўніяцкага парафіяльнага святара беларуска-літоўскіх зямель: 1720—1839 гг… С. 86, 91, 92, 105, 106, 132. </li> <li id="cite_note-83"><a href="#cite_ref-83">↑</a> Мальдзіс, А. Як жылі нашы продкі ў XVIII стагоддзі. — Мінск : Лімарыус, 2001. — С. 125, 130. </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> Мальдзіс, А. Як жылі нашы продкі ў XVIII стагоддзі. — Мінск : Лімарыус, 2001. — С. 129—130. </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> У рускамоўным дакуменце Валынскага дваранскага дэпутацкага сходу (<a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Валынская губерня">Валынская губерня</a> Расійскай Імперыі) змешчаны поўны тэкт пацвярджальнай граматы ад 29 верасня 1592 года <a href="/wiki/%D0%96%D1%8B%D0%B3%D1%96%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%82_%D0%92%D0%B0%D0%B7%D0%B0" title="Жыгімонт Ваза">польскага караля і вялікага князя літоўскага Жыгімонта III</a> шляхціцам Ляўкоўскім і Булгакоўскім (на старабеларускай мове польскай лацініцай). Сам дакумент ад 1844 г. знаходзіцца ў вывадовай справе аб дваранскім паходжанні роду Ляўкоўскіх (Валынскі дваранскі дэпутацкі сход). Падобныя выпісы і копіі мелі даволі масавы характар у справаводстве Расійскай Імперыі ў <a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9" title="Заходні край">заходніх губернях</a> у першай палове XIX ст. </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> Ліс, А. Беларуская ідэя ў кантэксце адраджэння славян. 20-90-я гады XIX стагоддзя / А. Ліс // Цяжкая дарога свабоды: артыкулы, эцюды, партрэты / А. Ліс. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 4—5. </li> <li id="cite_note-87"><a href="#cite_ref-87">↑</a> Ліс, А. Беларуская ідэя ў кантэксце адраджэння славян. 20-90-я гады XIX стагоддзя / А. Ліс // Цяжкая дарога свабоды: артыкулы, эцюды, партрэты / А. Ліс. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 4. </li> <li id="cite_note-88"><a href="#cite_ref-88">↑</a> Шакун, Л. М. Гісторыя беларускай літаратурнай мовы. — Мінск, 1963. — С. 30; Ліс, А. Беларуская ідэя ў кантэксце адраджэння славян. 20-90-я гады XIX стагоддзя / А. Ліс // Цяжкая дарога свабоды: артыкулы, эцюды, партрэты / А. Ліс. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 7, 13. </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 152. </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск: Беларус. навука, 2010. — Т. 2. Новая літаратура: другая палова XVIII—XIX стагоддзе. — С. 201, 203—204. </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 139—143, 277—282. </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4. Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII—пачатак XX ст.). — С. 243. </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск : Беларус. навука, 2010. — Т. 2. — С. 332. </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск : Беларус. навука, 2010. — Т. 2. — С. 450—453, 462. </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск: Беларус. навука, 2010. — Т. 2. Новая літаратура: другая палова XVIII—XIX стагоддзе. — С. 450—453, 462. </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> Сам Францішак Багушэвіч таксама некалькі год быў журналістам кансерватыўнага польскамоўнага санкт-пецярбургскага часопіса «Kraj», які адлюстроўваў погляды кансерватыўнага польскамоўнага дваранства Расійскай Імперыі. </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> Гісторыя Беларусі: у 6 т. / Ю. Бохан [і інш.]; рэдкал: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Т. 2. Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — С. 285—286. </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск : Беларус. навука, 2010. — Т. 2. — С. 383. </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> Жураўскі, А. І. Беларуская мова // <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Энцыклапедыя гісторыі Беларусі">Энцыклапедыя гісторыі Беларусі</a>: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 380. </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <a href="/wiki/%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D1%83%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Янка Лучына">Янка Лучына</a> хоць і памёр у 1897 г., але яго галоўны зборнік «Вязанка» быў выдадзены толькі ў 1903 г. </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> Нарысы па гісторыі беларускай мовы / Рэдкал.: П. Ф. Глебка і [і інш.]. — Мінск : Вучпедвыд БССР, 1957. — С. 17, 23; Жураўскі, А. І. Беларуская мова // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 58. </li> <li id="cite_note-102"><a href="#cite_ref-102">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 395, 404—406. </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 406. </li> <li id="cite_note-budzma.by-104">↑ <a href="#cite_ref-budzma.by_104-0">а</a> <a href="#cite_ref-budzma.by_104-1">б</a> <a href="#cite_ref-budzma.by_104-2">в</a> <a href="#cite_ref-budzma.by_104-3">г</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://budzma.by/news/styl-yak-faktar-identychnasci-chastka-4.html">Стыль як фактар ідэнтычнасці. Беларускі нацыянальны стыль</a> </li> <li id="cite_note-realty.ej.by-105">↑ <a href="#cite_ref-realty.ej.by_105-0">а</a> <a href="#cite_ref-realty.ej.by_105-1">б</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://realty.ej.by/reconstruction/2015/07/20/armen-sardarov-komfort-krasota-i-bezopasnost-aktualny-i-dlya.html">Армен Сардаров: Комфорт, красота и безопасность актуальны и для отдельного дома, и для целой страны</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150806033750/http://realty.ej.by/reconstruction/2015/07/20/armen-sardarov-komfort-krasota-i-bezopasnost-aktualny-i-dlya.html">Архівавана</a> 6 жніўня 2015. </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 163, 189, 206—208, 253. </li> <li id="cite_note-ReferenceF-107">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceF_107-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceF_107-1">б</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 242. </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 269—270. </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 271—273. </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 253—263, 297—299. </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 261—263. </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> Сахута, Я. М. Народнае мастацтва. — Мінск, 2015. — С. 98, 176. </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://ich.unesco.org/en/RL/straw-weaving-in-belarus-art-craft-and-skills-01889">Straw weaving in Belarus, art, craft and skills</a> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1. — С. 241, 245, 317—320, 331—333. </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> Козловский, П. Г. Магнатское хозяйство Белоруссии во второй половине XVIII в. — Минск, 1974. — С. 76, 81—82; Улащик, Н. Н. Предпосылки крестьянской реформы в 1861 г. в Литве и Западной Белоруссии. — Москва, 1965. — С. 255—261. </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> Козловский, П. Г. Магнатское хозяйство Белоруссии во второй половине XVIII в. — Минск, 1974. — С. 76. </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 18—23. </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 22—23, 38—39, 51, 100, 105, 240; Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 34—40, 172, 177. </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 33. </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 24. </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 95. </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 97—101; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 242—246. </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 101. </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 246; Чаквін, І. Беларусы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1. — С. 304; Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева, Т. Б. Варфоломеева, А. Г. Шешкен // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С. 261. </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 115—116; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 246. </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 111—115. </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 30. </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 27. </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 174. </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 170—172. </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 234. </li> <li id="cite_note-132"><a href="#cite_ref-132">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 161; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 240. </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 157. </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 157—158; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 241. </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">↑</a> Лакотка, А. І. Народнае дойлідства. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — С. 37—38; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 235. </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2. — С. 115—116. </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2004. — Т. 3: Беларусь у часы Рэчы Паспалітай (XVII—XVIII ст.). — С. 100, 243. </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 100—102. </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 103. </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 101, 103. </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 110—113, 115; Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве / Т. А. Навагродскі [і інш.]. — Мінск : БДУ, 2009. — С. 157—158. </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 265, 273—274. </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 119—123. </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 33—35. </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> Чаквін, І. Беларусы // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1. — С. 304; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 95, 99, 178—179, 181. </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 178; Сагановіч, Г. Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. — С. 203. </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> Сліж, Н. Статус жанчыны-шляхцянкі ў ВКЛ (XVI—XVIII стст.) // Беларускі гістарычны часопіс. — 1996. — № 4. — С. 57—66. </li> <li id="cite_note-148"><a href="#cite_ref-148">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 132, 159, 165. </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 165—167; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 445. </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> Фадзеева, В. Я. Ручнік // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 435—437. </li> <li id="cite_note-151"><a href="#cite_ref-151">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 166. </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">↑</a> Гл. напрыклад, творчасць <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96" class="mw-redirect" title="Вінцэнт Каратынскі">Вінцэнта Каратынскага</a>. Гл.: Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск : Беларус. навука, 2010. — Т. 2. — С. 289. </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">↑</a> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BD_%D0%97%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%85%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Марыян Здзяхоўскі">Марыян Здзяхоўскі</a> (1861—1938) параўноўваў вядомага дзеяча беларускай гісторыі <a href="/wiki/%D0%AD%D0%B4%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%92%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%96%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Эдвард Адамавіч Вайніловіч">Эдварда Вайніловіча</a> з «Маці-зямлёй беларускай»: «Эдвард Вайніловіч быў жывым увасабленнем любові да маці-зямлі, якая яго нарадзіла і выхавала, быў звязаны з ёй усёй сваёй душой. Калі ён казаў, я меў дзіўнае ўражанне, што яго вуснамі прамаўляе <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">маці-зямля беларуская</a>, што ў словах адбіваюцца думкі і пачуцці тых доўгіх-доўгіх шэрагаў пакаленняў, якія на гэтай зямлі і з гэтай зямлі жылі, на ёй і для яе працавалі і трывалі». Гл.: Zdziechowski, M. Edward Woyniłłowicz… С. 63. </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> Раманюк, М. Беларускія народныя крыжы. — Вільня : Наша Ніва, 2000. — С. 157, 161, 163. </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">↑</a> Фадзеева, В. Я. Аброчныя тканіны // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 16. </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 167; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 445. </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 279; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 490, 493. </li> <li id="cite_note-158"><a href="#cite_ref-158">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 466. </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 277—278. </li> <li id="cite_note-160"><a href="#cite_ref-160">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 166. </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 446, 452, 460. </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unesco.org/culture/ich/en/USL/rite-of-the-kalyady-tsars-christmas-tsars-00308">Rite of the Kalyady Tsars (Christmas Tsars)</a> </li> <li id="cite_note-163"><a href="#cite_ref-163">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 473—475. </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 483—484. </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 498—500. </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 509—512. </li> <li id="cite_note-ReferenceG-167">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceG_167-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceG_167-1">б</a> <a href="#cite_ref-ReferenceG_167-2">в</a> <a href="#cite_ref-ReferenceG_167-3">г</a> Фядосік, А. С. Народная паэтычная творчасць / А. С. Фядосік // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 347—349 </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> Бядуля, З. Збор твораў : у 5 т. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1985. — Т. 1. — С. 228—229. </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> Бядуля, З. Збор твораў : у 5 т. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1985. — Т. 1. — С. 384. </li> <li id="cite_note-ReferenceH-170">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceH_170-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceH_170-1">б</a> Мажэйка, З. Я. Народная музыка / З. Я. Мажэйка, І. Д. Назіна // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 346—347. </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск : Беларус. навука, 2010. — Т. 2. — С. 426. </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">↑</a> У часы Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча «Беларуссю» называліся толькі <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D1%86%D0%B5%D0%B1%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Віцебская губерня">Віцебская губерня</a> і <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B3%D1%96%D0%BB%D1%91%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%83%D0%B1%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8F" title="Магілёўская губерня">Магілёўская губерня</a>. І азначэнне «беларускі» у назве «Дудар беларускі» мела рэгіянальнае значэнне — адносілася да Магілёўская губерні, дзе паэт пражываў у маёнтку Шчаўры ў <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%BE%D0%B4_%D0%A0%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="Род Рашкоўскіх (няма такой старонкі)">паноў Рашкоўскіх</a>. </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў. У 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск : Беларус. навука, 2010. — Т. 2. — С. 459. </li> <li id="cite_note-174"><a href="#cite_ref-174">↑</a> Уладзімір Мархель. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lyban2009.narod.ru/Zemla/Zemla-19.htm">«Не забудуцца дум тваіх словы…» Уладзіслаў Сыракомля</a> </li> <li id="cite_note-175"><a href="#cite_ref-175">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 169; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6. — С. 241. </li> <li id="cite_note-176"><a href="#cite_ref-176">↑</a> Чурко, Ю. М. Народны танец / Ю. М. Чурко // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 352—354. </li> <li id="cite_note-ReferenceI-177">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-1">б</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-2">в</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-3">г</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-4">д</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-5">е</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-6">ё</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-7">ж</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-8">з</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-9">і</a> <a href="#cite_ref-ReferenceI_177-10">к</a> Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева, Т. Б. Варфоломеева, А. Г. Шешкен // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С. 261; Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева // Народы России: энциклопедия / Гл. ред. <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Валерый Аляксандравіч Цішкоў (няма такой старонкі)">В. А. Тишков</a> ; Институт этнологии и антропологии имени Н. Н. Миклухо-Маклая РАН. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 111. </li> <li id="cite_note-ReferenceJ-178">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceJ_178-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceJ_178-1">б</a> <a href="#cite_ref-ReferenceJ_178-2">в</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://budzma.by/news/styl-yak-faktar-identychnasci-chastka-5-zaklyuchnaya.html">Стыль як фактар ідэнтычнасці. Арнамент</a> </li> <li id="cite_note-ReferenceK-179">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceK_179-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceK_179-1">б</a> <a href="#cite_ref-ReferenceK_179-2">в</a> <a href="#cite_ref-ReferenceK_179-3">г</a> <a href="#cite_ref-ReferenceK_179-4">д</a> <a href="#cite_ref-ReferenceK_179-5">е</a> Григорьева, Р. А. Белорусы / Р. А. Григорьева, Т. Б. Варфоломеева, А. Г. Шешкен // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С. 261. </li> <li id="cite_note-180"><a href="#cite_ref-180">↑</a> 25 сакавіка 1918 г. была абвешчана <a href="/wiki/%D0%91%D0%9D%D0%A0" class="mw-redirect" title="БНР">БНР</a>, якая была «пераўстаноўлена» у 1920 г. У Смаленску 31 снежня 1918 г. была аб’яўлена Беларуская савецкая рэспубліка, якая 1 студзеня 1919 г. была аб’яўлена як <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">ССРБ</a>. У Вільні 27 лютага 1919 г. была аб’яўлена <a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B1%D0%B5%D0%BB_%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="Літбел ССР">ССР ЛітБел</a>. У Мінску 31 ліпеня 1920 г. была аб’яўлена <a href="/wiki/%D0%91%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="БССР">БССР</a>. Акрамя гэтага была спроба стварэння ў лістападзе 1918 г. <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўска-Беларускае">Вялікага Княства Літоўска-Беларускага</a>. А ў 1920 г. былі спробы стварэння дзяржавы (з тэрыторый <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%83%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0_%D1%9E%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%85_%D0%B7%D0%B5%D0%BC%D1%8F%D0%BB%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Грамадзянская управа ўсходніх земяль (няма такой старонкі)">Грамадзянскай управы ўсходніх зямель</a>), якая б была ў федэрацыі з <a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Польшча">Польшчай</a>. </li> <li id="cite_note-181"><a href="#cite_ref-181">↑</a> Міхалюк, Д. Беларуская Народная Рэспубліка ў 1918—1920 гг. Ля вытокаў беларускай дзяржаўнасці… С. 446. </li> <li id="cite_note-182"><a href="#cite_ref-182">↑</a> Міхалюк, Д. Беларуская Народная Рэспубліка ў 1918—1920 гг. Ля вытокаў беларускай дзяржаўнасці… С. 448. </li> <li id="cite_note-183"><a href="#cite_ref-183">↑</a> Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 297. </li> <li id="cite_note-184"><a href="#cite_ref-184">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 475—476. </li> <li id="cite_note-185"><a href="#cite_ref-185">↑</a> Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 257. </li> <li id="cite_note-ReferenceL-186">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceL_186-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceL_186-1">б</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 72. </li> <li id="cite_note-187"><a href="#cite_ref-187">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 476; Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 254. </li> <li id="cite_note-188"><a href="#cite_ref-188">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 476. </li> <li id="cite_note-ReferenceM-189">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceM_189-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceM_189-1">б</a> Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 399. </li> <li id="cite_note-190"><a href="#cite_ref-190">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 476—477. </li> <li id="cite_note-ReferenceN-191">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceN_191-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceN_191-1">б</a> <a href="#cite_ref-ReferenceN_191-2">в</a> <a href="#cite_ref-ReferenceN_191-3">г</a> <a href="#cite_ref-ReferenceN_191-4">д</a> <a href="#cite_ref-ReferenceN_191-5">е</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 477. </li> <li id="cite_note-192"><a href="#cite_ref-192">↑</a> Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 290, 357; Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 478, 479. </li> <li id="cite_note-193"><a href="#cite_ref-193">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 478. </li> <li id="cite_note-ReferenceO-194">↑ <a href="#cite_ref-ReferenceO_194-0">а</a> <a href="#cite_ref-ReferenceO_194-1">б</a> Манак, Б. А. Насельніцтва Беларусі: рэгіянальныя асаблівасці развіцця і рассялення. — Мінск : Універсітэцкае, 1992. — С. 8. </li> <li id="cite_note-195"><a href="#cite_ref-195">↑</a> Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 374; Третьяков, В. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://library.ua/m/articles/view/КРУШЕНИЕ-СССР-И-ВОЗРОЖДЕНИЕ-РОССИИ">Крушение СССР и возрождение России</a>(недаступная спасылка)… С. 18. </li> <li id="cite_note-196"><a href="#cite_ref-196">↑</a> Манак, Б. А. Насельніцтва Беларусі: рэгіянальныя асаблівасці развіцця і рассялення. — Мінск : Універсітэцкае, 1992. — С. 27. </li> <li id="cite_note-197"><a href="#cite_ref-197">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі: у 6 т. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1. — С. 479—480; Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 378—383; Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 412. </li> <li id="cite_note-198"><a href="#cite_ref-198">↑</a> Фізічная культура і спорт у 1945—1974 // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя: у 12 т. — Т. 12. Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мінск : Бел. Сав. Эн., 1975. — С. 369. </li> <li id="cite_note-199"><a href="#cite_ref-199">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://zakazat.by/bgufk/vitebskij-gosudarstvennyj-universitet-im-p-m-masherova/fakultet-fizicheskoj-kultury-i-sporta/366-kurs-lektsij-istoriya-fizicheskoj-kultury-i-sporta.html?start=11">Таблица. Чемпионы и призеры летних Олимпийских игр — спортсмены БССР (1952—1988 гг.)</a> — Узята з кнігі: Сазанович, В. П. Физическая культура и спорт в Белоруссии: Страницы летописи / В. П. Сазанович, К. А. Кулинкович, В. С. Филиппович. — Минск : Полымя, 1988. — 268 с. </li> <li id="cite_note-200"><a href="#cite_ref-200">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 403. </li> <li id="cite_note-201"><a href="#cite_ref-201">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 404. </li> <li id="cite_note-Крушение_СССР_и_возрождение_России-202">↑ <a href="#cite_ref-Крушение_СССР_и_возрождение_России_202-0">а</a> <a href="#cite_ref-Крушение_СССР_и_возрождение_России_202-1">б</a> Третьяков, В. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://library.ua/m/articles/view/КРУШЕНИЕ-СССР-И-ВОЗРОЖДЕНИЕ-РОССИИ">Крушение СССР и возрождение России</a>(недаступная спасылка)… С. 19—20. </li> <li id="cite_note-203"><a href="#cite_ref-203">↑</a> Манак, Б. А. Насельніцтва Беларусі: рэгіянальныя асаблівасці развіцця і рассялення. — Мінск : Універсітэцкае, 1992. — С. 10. (Астатняе насельніцтва жыло не толькі ў гарадах, але і ў пасёлках гарадскога тыпу). </li> <li id="cite_note-204"><a href="#cite_ref-204">↑</a> Чаквін, І. У. Беларусы // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 76. </li> <li id="cite_note-news.tut.by-205">↑ <a href="#cite_ref-news.tut.by_205-0">а</a> <a href="#cite_ref-news.tut.by_205-1">б</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.tut.by/economics/192390.html">Экономический ликбез TUT. Земля в собственность «как иной случай»</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170208064336/http://news.tut.by/economics/192390.html">Архівавана</a> 8 лютага 2017. </li> <li id="cite_note-206"><a href="#cite_ref-206">↑</a> Попкова, А. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://beldumka.belta.by/isfiles/000167_946478.pdf">На принципах равноправия</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305191957/http://beldumka.belta.by/isfiles/000167_946478.pdf">Архівавана</a> 5 сакавіка 2016.… С. 71. </li> <li id="cite_note-207"><a href="#cite_ref-207">↑</a> Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002). — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — С. 415. </li> <li id="cite_note-208"><a href="#cite_ref-208">↑</a> У Мінску знаходзяцца <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9D%D0%90%D0%9D%D0%91" title="Інстытут мовазнаўства НАНБ">Інстытут мовазнаўства НАНБ</a>, <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D1%96%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D1%82%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80_%D1%96%D0%BC%D1%8F_%D0%AF%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D1%83%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%8B" title="Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы">Нацыянальны акадэмічны тэатр імя Янкі Купалы</a>, галоўныя беларускамоўныя выдавецтвы, рэдакцыі галоўных беларускамоўных газет Беларусі, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_(2005)" title="Саюз пісьменнікаў Беларусі (2005)">Саюз пісьменнікаў Беларусі</a>, <a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%8E%D0%B7_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85_%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8C%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%9E" title="Саюз беларускіх пісьменнікаў">Саюз беларускіх пісьменнікаў</a> і г.д. </li> <li id="cite_note-209"><a href="#cite_ref-209">↑</a> Беларусы : у 13 т. / Рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш]. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4. — С. 422—423. </li> <li id="cite_note-210"><a href="#cite_ref-210">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://repository.buk.by:8080/jspui/bitstream/123456789/965/1/TRANSFORMACIYA%20TRADICIY%20V%20SOVREMENNOY%20KUL'TURE%20BELARUSI.pdf">Шелупеко, Н. Е. Трансформация традиций в современной культуре Беларуси</a> </li> <li id="cite_note-211"><a href="#cite_ref-211">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sb.by/articles/natsyyanalnasts-a-tsyuk.html">Нацыянальнасць — аўцюк</a> </li> <li id="cite_note-212"><a href="#cite_ref-212">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.belta.by/regions/view/reportazh-o-festivalnoj-zhizni-iz-stolitsy-jumora-v-kalinkovichskom-rajone-453160-2021/">РЕПОРТАЖ о фестивальной жизни из столицы юмора в Калинковичском районе</a> </li> <li id="cite_note-213"><a href="#cite_ref-213">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sb.by/articles/festival-avtyuki-2023-proydet-v-kalinkovichskom-rayone-28-29-iyulya.html">Фестиваль юмора «Автюки-2023» пройдет в Калинковичском районе 28-29 июля</a> </li> <li id="cite_note-214"><a href="#cite_ref-214">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mfa.gov.by/be/mulateral/diaspora/">mfa.gov.by</a> </li> <li id="cite_note-215"><a href="#cite_ref-215">↑</a> У межах <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a>. </li> <li id="cite_note-216"><a href="#cite_ref-216">↑</a> За межамі <a href="/wiki/%D0%A1%D0%A1%D0%A1%D0%A0" class="mw-redirect" title="СССР">СССР</a>. </li> <li id="cite_note-217"><a href="#cite_ref-217">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://zbsb.org/node/1117">Наталля Гардзіенка. Беларуская дыяспара як аб’ектыў гістарычнага даследвання</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160420185259/http://zbsb.org/node/1117">Архівавана</a> 20 красавіка 2016. </li> <li id="cite_note-perapis_by_1999-218"><a href="#cite_ref-perapis_by_1999_218-0">↑</a> Даныя <a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%B5%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%96%D1%81_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96_1999&action=edit&redlink=1" class="new" title="Перапіс у Беларусі 1999 (няма такой старонкі)">перапісу ў Беларусі (1999)</a>. </li> </ol></div> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Літаратура">Літаратура</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=17" title="Правіць раздзел: Літаратура" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=17" title="Правіць зыходнік раздзела: Літаратура">правіць зыходнік</a>]</div> <ul><li><a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%90%D0%BD%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Яўген Канстанцінавіч Анішчанка">Анішчанка, Я. К.</a> Інкарпарацыя: Літоўская правінцыя ў падзелах Рэчы Паспалітай / Я. К. Анішчанка. — Мінск : Хурсік, 2003. — 470 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D0%BA" title="Васіль Кірылавіч Бандарчык">Бандарчык, В. К.</a> Гісторыя беларускай этнаграфіі XIX ст. / В. К. Бандарчык. — Мінск : Навука і тэхніка, 1964. — 282 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D0%BA" title="Васіль Кірылавіч Бандарчык">В. К. Бандарчык</a> [і інш.] ; АН Беларусі. <a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%82_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0,_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%96_%D1%96_%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83_%D1%96%D0%BC%D1%8F_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B0_%D0%9A%D1%80%D0%B0%D0%BF%D1%96%D0%B2%D1%8B_%D0%9D%D0%90%D0%9D_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Інстытут мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя Кандрата Крапівы НАН Беларусі">Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы</a>. — Мінск : Беларус. навука, 1995. — Т. 1 : Прамысловыя і рамесныя заняткі. — 350 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш.] ; АН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 1997. — Т. 2 : Дойлідства. — 389 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш.] ; АН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 3 : Гісторыя этналагічнага вывучэння. — 433 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш.] ; АН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 4 : Вытокі і этнічнае развіццё. — 2001. — 433 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш.] ; НАН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2001. — Т. 5 : Сям’я. — 374 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш] ; НАН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2002. — Т. 6 : Грамадскія традыцыі. — 606 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: В. К. Бандарчык [і інш] ; НАН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2004. — Т. 7 : Вусная паэтычная творчасць. — 586 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9F%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка">М. Ф. Піліпенка</a> [і інш.] ; НАН Беларусі. Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2005. — Т. 8 : Дэкаратыўна-прыкладное мастацтва. — 351 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: М. Ф. Піліпенка [і інш.] ; НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск: Беларус. навука, 2006. — Т. 9 : Антрапалогія. — 575 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: М. Ф. Піліпенка [і інш.] ; НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск: Беларус. навука, 2007. — Т. 10 : Славянскія этнакультурныя традыцыі. — 514 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: М. Ф. Піліпенка [і інш.]; навук. рэд. <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Аляксандр Іванавіч Лакотка">А. І. Лакотка</a> і інш. ; НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск: Беларус. навука, 2008. — Т. 11 : Музыка. — 700 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: М. Ф. Піліпенка [і інш.]; навук. рэд. А. І. Лакотка і інш. ; НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларуская навука, 2009. — Т. 12 : Экраннае мастацтва. — 687 с.</li> <li>Беларусы : у 13 т. / рэдкал.: М. Ф. Піліпенка [і інш.]; навук. рэд. А. І. Лакотка і інш. ; НАН Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларуская навука, 2012. — Т. 13 : Тэатральнае мастацтва. — 758 с.</li> <li>Беларусы : сучасныя этнакультурныя працэсы / Г. І. Каспяровіч [і інш.]; рэдкал.: А. І. Лакотка [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору імя К. Крапівы. — Мінск : Беларус. навука, 2009. — 605 с.</li> <li>Белоруссия // Географическо-статистический словарь Российской империи / сост. П. Семенов; Русское географическое общество. — Санкт-Пецярбург : Тип. В. Безобразова, 1863. — Т. I. — С. 371.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%8C_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B" title="Алесь Белы">Белы, А.</a> Белая Русь / А. Белы // <a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_(%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F)" title="Вялікае Княства Літоўскае (энцыклапедыя)">Вялікае княства Літоўскае : энцыкл. : у 2 т.</a> — Мінск , 2006. — Т. 1. — С. 306—308.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%8C_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D1%8B" title="Алесь Белы">Белы, А.</a> Хроніка «Белай Русі»: нарыс гісторыі адной геаграфічнай назвы / А. Белы. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2000. — 238 с. — <a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:BookSources/9856599121" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 985-6599-12-1</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D1%8F%D0%BB%D1%8F%D0%B2%D1%96%D0%BD%D0%B0" title="Валянціна Мікалаеўна Бялявіна">Бялявіна, В. М.</a> Жаночы касцюм на Беларусі / В. М. Бялявіна, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%BE%D1%9E_%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Любоў Васілеўна Ракава">Л. В. Ракава</a>. — Мінск : Беларусь, 2007. — 350 с.</li> <li>Бялявіна, В. М. Мужчынскі касцюм на Беларусі / В. М. Бялявіна, <a href="/wiki/%D0%9B%D1%8E%D0%B1%D0%BE%D1%9E_%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A0%D0%B0%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D0%B0" title="Любоў Васілеўна Ракава">Л. В. Ракава</a>. — Мінск : Беларусь, 2007. — 303 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D1%83%D0%BB%D1%8B%D0%BA%D0%B0" title="Аляксандр Мікалаевіч Булыка">Булыка, А. М.</a> Мова выданняў Францыска Скарыны / А. М. Булыка, А. І. Жураўскі, У. М. Свяжынскі; АН БССР.І-т мовазнаўства імя Я.Коласа; Рэд. А. І. Жураўскі. — Мінск : Навука і тэхніка, 1990. — 253 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%BC%D1%96%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BA_%D0%91%D1%8F%D0%B4%D1%83%D0%BB%D1%8F" title="Змітрок Бядуля">Бядуля, З.</a> Збор твораў : у 5 т. / Змітрок Бядуля; аўт. прадм. В. Каваленка. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1985. — Т. 1. Вершы, паэмы. — 407 с.</li> <li>Вайткявичус, В. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/1793/1/%D0%92%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%BA%D1%8F%D0%B2%D0%B8%D1%87%D1%8E%D1%81%20%D0%92.pdf">Нестереотипный взгляд на культуру восточнолитовских курганов</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305110625/http://elib.bsu.by/bitstream/123456789/1793/1/%D0%92%D0%B0%D0%B9%D1%82%D0%BA%D1%8F%D0%B2%D0%B8%D1%87%D1%8E%D1%81%20%D0%92.pdf">Архівавана</a> 5 сакавіка 2016. // Працы гістарычнага факультэта БДУ. Навук. зборнік. — Вып. 3. — Мн., 2008. — С. 180—188.</li> <li>Вуглік, І. Р. Матэрыяльная культура і быт беларусаў у XVII—XVIII стст. : вучэб.-метад. дапаможнік / І. Р. Вуглік. — Мінск : БДПУ, 2005. — 114 с.</li> <li>Ганчарук, І. Г. Рымска-каталіцкая царква на Беларусі / І. Г. Ганчарк, В. В. Грыгор’ева, А. М. Філатава, Э. С. Ярмусік // Рэлігія і царква на Беларусі : Энцыкл. давед. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.]; Маст. А. А. Глекаў. — Мінск : БелЭн, 2001. — С. 280—283.</li> <li>Гісторыя Беларусі: Падруч. у 2 ч. / Я. К. Новік, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%A1%D1%8F%D0%BC%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Генадзь Сямёнавіч Марцуль">Г. С. Марцуль</a>, І. Л. Качалаў і інш.; Пад рэд. Я. К. Новіка, Г. С. Марцуля. — Мінск : Вышэйшая школа, 2003. — Ч. 1. Ад старажытных часоў — па люты 1917 г. — 416 с.</li> <li>Гісторыя Беларусі: Падруч. у 2 ч. / Я. К. Новік, <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%A1%D1%8F%D0%BC%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%86%D1%83%D0%BB%D1%8C" title="Генадзь Сямёнавіч Марцуль">Г. С. Марцуль</a>, І. Л. Качалаў і інш.; Пад рэд. Я. К. Новіка, Г. С. Марцуля. — Мінск : Вышэйшая школа, 2003. — Ч. 2. Люты 1917 г. — 2002 г. — 472 с.</li> <li>Гісторыя Беларусі: у 6 т. / <a href="/wiki/%D0%AE%D1%80%D1%8B%D0%B9_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D0%BE%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Юрый Мікалаевіч Бохан">Ю. Бохан</a> [і інш.]; рэдкал: <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D0%BA" title="Міхаіл Паўлавіч Касцюк">М. Касцюк</a> (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2008. — Т. 2: Беларусь у перыяд Вялікага Княства Літоўскага. — 688 с.</li> <li>Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2004. — Т. 3: Беларусь у часы Рэчы Паспалітай (XVII—XVIII ст.) / Ю. Бохан [і інш.]. — 344 с.</li> <li>Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2005. — Т. 4: Беларусь у складзе Расійскай імперыі (канец XVIII — пачатак XX ст.) / <a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%92%D0%BE%D1%81%D1%96%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D1%96%D1%87" title="Міхаіл Восіпавіч Біч">М. Біч</a> [і інш.]. — 519 с.</li> <li>Гісторыя Беларусі : у 6 т. / рэдкал.: М. Касцюк (гал. рэд.) [і інш.]. — Мінск : Экаперспектыва, 2007. — Т. 5: Беларусь у 1917—1945 гг. / А. Вабішчэвіч [і інш.]. — 616 с.</li> <li>Гісторыя беларускай дзяржаўнасці ў канцы XVIII ст. — пачатку XXI ст.: у 2-х кн. / <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%8F" title="Аляксандр Аляксандравіч Каваленя">А. А. Каваленя</a> [і інш.] ; Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т гісторыі. — Мінск : Беларуская навука, 2011. — Кн. 1. — 584 с.</li> <li>Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў: у 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск: Беларус. навука, 2010. — 3-е выд., выпраўленае. — Т. 1. Даўняя літаратура, XI — першая палова XVIII стагоддзя. — 909 с.</li> <li>Гісторыя беларускай літаратуры XI—XIX стагоддзяў: у 2 т. / Нац. акад. навук Беларусі, Ін-т мовы і літ. імя Я. Коласа і Я. Купалы; навук. рэд. тома У. Мархель, В. Чамярыцкі — Мінск: Беларус. навука, 2010. — 3-е выд., выпраўленае. — Т. 2. Новая літаратура: другая палова XVIII—XIX стагоддзе. — 582 с.</li> <li>Грамадскі быт і культура гарадскога насельніцтва Беларусі / <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D0%BA" title="Васіль Кірылавіч Бандарчык">В. К. Бандарчык</a> [і інш.]; навук. рэд. В. К. Бандарчык. — Мінск : Навука і тэхніка, 1993. — 248 с.</li> <li>Грамадскі быт і культура сельскага насельніцтва Беларусі / В. К. Бандарчык [і інш.]; навук. рэд. В. К. Бандарчык. — Мінск : Навука і тэхніка, 1993. — 256 с.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8D%D0%B3%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%93%D1%80%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80%27%D0%B5%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рэгіна Антонаўна Грыгор'ева (няма такой старонкі)">Григорьева, Р. А.</a> Белорусы / Р. А. Григорьева, Т. Б. Варфоломеева, А. Г. Шешкен // Большая Российская энциклопедия: в 30 т. / Председатель Науч.-ред совета Ю. С. Осипов. Отв. ред. С. Л. Кравец. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 2005. — Т. 3. «Банкетная кампания» 1904 — Большой Иргиз. — С. 260—262.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8D%D0%B3%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%93%D1%80%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80%27%D0%B5%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рэгіна Антонаўна Грыгор'ева (няма такой старонкі)">Григорьева, Р. А.</a> Белорусы / Р. А. Григорьева // Народы России: энциклопедия / Гл. ред. <a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D1%80%D1%8B%D0%B9_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%88%D0%BA%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Валерый Аляксандравіч Цішкоў (няма такой старонкі)">В. А. Тишков</a> ; Институт этнологии и антропологии имени Н. Н. Миклухо-Маклая РАН. — Москва : Большая Российская энциклопедия, 1994. — С. 110—113.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%B9%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%AF%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%93%D1%80%D1%8B%D0%BD%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%82" title="Майсей Якаўлевіч Грынблат">Гринблат, М. Я.</a> Белорусы. Очерки происхождения и этнической истории / М. Я. Гринблат. — Минск : Наука и техника, 1968. — 288 с.</li> <li>Живописная Россия: Отечество наше в его земельном, историческом, племенном, экономическом и бытовом значении: Литовское и Белоруское Полесье / под общ. ред. П. П. Семенова. — репринт. воспр. изд. 1882 г. — Минск : БелЭн, 1993. — 550 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%96%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Аркадзь Іосіфавіч Жураўскі">Жураўскі, А. І.</a> Беларуская мова / А. І. Жураўскі // <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Энцыклапедыя гісторыі Беларусі">Энцыклапедыя гісторыі Беларусі</a>: у 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1: А — Беліца. — С. 377—382.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%96%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Аркадзь Іосіфавіч Жураўскі">Жураўскі, А. І.</a> Беларуская мова / А. І. Жураўскі // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 56—58.</li> <li>Казлоў, Л. Р. Беларусь на сямі рубяжах / Л. Р. Казлоў, <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E" title="Анатоль Кірылавіч Цітоў">А. К. Цітоў</a>. — Мінск : Беларусь, 1993. — 71 с.</li> <li>Канфесіі на Беларусі (к. XVIII—XX ст.) / В. В. Грыгор’ева [і інш.]; навук. рэд. У. І. Навіцкі. — Мінск : Экаперспектыва, 1998. — 340 с.</li> <li>Карскі, Я. Беларусы / Яўхім Карскі. — Мінск : Бел. кнігазбор, 2001. — 637 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BB_%D0%A0%D1%8B%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Павел Рыгоравіч Казлоўскі">Козловский, П. Г.</a> Магнатское хозяйство Белоруссии во второй половине XVIII в.: центральная и западная зоны / П. Г. Козловский. — Минск : Наука и техника, 1974. — 182 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9B%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D1%82%D0%BA%D0%B0" title="Аляксандр Іванавіч Лакотка">Лакотка, А. І.</a> Народнае дойлідства / А. І. Лакотка. — Мінск : Беларуская навука, 2014. — 200 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%B3_%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%88%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BA" class="mw-redirect" title="Алег Латышонак">Латышонак, А.</a> Гісторыя Беларусі ад сярэдзіны XVIII — да пачатку ХХІ ст. / А. Латышонак, Я. Мірановіч. — Вільня-Беласток : Інстытут беларусістыкі, Беларускае гістарычнае таварыства, 2010. — 368 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BD%D1%8C_%D0%9B%D1%96%D1%81" title="Арсень Ліс">Ліс, А.</a> Беларуская ідэя ў кантэксце адраджэння славян. 20-90-я гады XIX стагоддзя / А. Ліс // Цяжкая дарога свабоды: артыкулы, эцюды, партрэты / А. Ліс. — Мінск : Мастацкая літаратура, 1994. — С. 3—27.</li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%96%D1%81_%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9B%D1%96%D1%81%D0%B5%D0%B9%D1%87%D1%8B%D0%BA%D0%B0%D1%9E" title="Дзяніс Васілевіч Лісейчыкаў">Лісейчыкаў, Д. В.</a> Штодзённае жыццё ўніяцкага парафіяльнага святара беларуска-літоўскіх зямель: 1720—1839 гг. / Д. В. Лісейчыкаў. — Мінск : Медысонт, 2011. — 198 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D1%96%D0%BD%D0%B0%D1%96%D0%B4%D0%B0_%D0%AF%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D0%B5%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%9C%D0%B0%D0%B6%D1%8D%D0%B9%D0%BA%D0%B0" title="Зінаіда Якаўлеўна Мажэйка">Мажэйка, З. Я.</a> Народная музыка / З. Я. Мажэйка, І. Д. Назіна // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 346—347.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%B0%D0%BC_%D0%86%D0%BE%D1%81%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%81" title="Адам Іосіфавіч Мальдзіс">Мальдзіс, А.</a> Як жылі нашы продкі ў XVIII стагоддзі / А. Мальдзіс. — Мінск : Лімарыус, 2001. — 384 с.</li> <li>Манак, Б. А. Насельніцтва Беларусі: рэгіянальныя асаблівасці развіцця і рассялення / Б. А. Манак. — Мінск : Універсітэцкае, 1992. — 176 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D0%BA" title="Ігар Аляксандравіч Марзалюк">Марзалюк, І.</a> Людзі даўняй Беларусі: этнаканфесійныя і сацыякультурныя стэрэатыпы (Х—XVII ст.). — Магілёў, 2003.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B5%D0%B9_%D0%86%D0%B3%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%96%D1%87" title="Аляксей Ігнатавіч Мікуліч">Мікуліч, А. І.</a> Беларусы ў генетычнай прасторы: Антрапалогія этнасу / А. І. Мікуліч. — Мінск : Тэхналогія, 2005. — 138 с.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%94%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%82%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Дарота Міхалюк (няма такой старонкі)">Міхалюк, Д.</a> Беларуская Народная Рэспубліка ў 1918—1920 гг. Ля вытокаў беларускай дзяржаўнасці / Нав. рэд. С. Рудовіч; пер. з польск. А. Пілецкі. — Смаленск : Інбелкульт, 2015. — 496 с.</li> <li>Народы России. Белорусы и поляки / Издание «Досуг и дело». — Санкт-Пецярбург : Общественная польза, 1878. — 68 с.</li> <li>Нарысы па гісторыі беларускай мовы : Дапаможнік для студэнтаў ВНУ / Рэдкал.: <a href="/wiki/%D0%9F%D1%8F%D1%82%D1%80%D0%BE_%D0%93%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%BA%D0%B0" title="Пятро Глебка">П. Ф. Глебка</a> і [і інш.] ; АН Беларускай ССР. Ін-т мовазнаўства імя Якуба Коласа. — Мінск : Вучпедвыд БССР, 1957. — 450 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Вячаслаў Насевіч">Насевіч, В.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vln.by/node/42">Беларусы: станаўленне этнасу і «национальная идея»</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20220304215534/https://www.vln.by/node/42">Архівавана</a> 4 сакавіка 2022. / В. Насевіч // Белоруссия и Россия: общества и государства. — Москва : Права человека, 1998. — С. 11-30.</li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Вячаслаў Насевіч">Насевіч, В.</a> Беларусы: станаўленне этнасу і нацыянальная ідэя. — Смаленск: Інбелкульт, 2015. — 526 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E_%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87" class="mw-redirect" title="Вячаслаў Насевіч">Насевіч, В.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://vln.by/node/174">Основные вехи этногенеза белорусов</a> / В. Насевіч // Предыстория беларусов с древнейших времен до XIII века / Составл., перевод, научное редактир. А. Е. Тараса. — Минск: Харвест, 2010. — С. 467—507.</li> <li>Насытка, Я. «Тыя ж беларусы…»: Этнічныя межы беларусаў у XIX — пачатку XX ст. / Я. Насытка // Беларуская мінуўшчына. — 1994. — № 4. — С. 11—15.</li> <li>Нацыянальны атлас Беларусі / Складз. і падрыхт. да друку Рэсп. унітарн. прадпрыемствам «Белкартаграфія» у 2000—2002 гг., Гал. рэдкал. М. У. Мясніковіч (старшыня) і інш. — Мінск : Белкартаграфія, 2002. — 292 с.</li> <li>Петров, Н. И. Белоруссия и Литва. Исторические судьбы Северо-Западного края / Н. И. Петров. — Санкт-Пецярбург : Тип. Тов. «Общественная польза», 1890. — 585 с. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://www.runivers.ru/lib/book4334/52989/">[1]</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9F%D1%96%D0%BB%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Міхаіл Фёдаравіч Піліпенка">Пилипенко, М. Ф.</a> Этнография Беларуси / М. Ф. Пилипенко. — Минск: Вышэйшая школа, 1981. — 192 с.</li> <li>Попкова, А. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://beldumka.belta.by/isfiles/000167_946478.pdf">На принципах равноправия. Эффективные схемы государственно-частного партнерства в Республике Беларусь</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160305191957/http://beldumka.belta.by/isfiles/000167_946478.pdf">Архівавана</a> 5 сакавіка 2016. / А. Попкова // Беларуская думка. — 2013. — № 10. — С. 71—75.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D1%96%D0%BB_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%8E%D0%BA" title="Міхаіл Фёдаравіч Раманюк">Раманюк, М.</a> Беларускія народныя крыжы / М. Раманюк; рэд., уклад. і мастак <a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%8F%D0%BD%D1%96%D1%81_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A0%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%8E%D0%BA" title="Дзяніс Міхайлавіч Раманюк">Д. Раманюк</a>; газета «Наша Ніва». — Вільня : Наша Ніва, 2000. — 222 с.</li> <li>Раюк, А. Р. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://imef.basnet.by/Sborniki/pytanni_28.pdf">«Адных бацькоў сыны»: праблема этнічнага адзінства беларусаў у канцы XVIII — пачатку ХХ ст.</a> / А. Р. Раюк // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; навук. рэд. А. І. Лакотка. — Мінск : Права і эканоміка, 2020. — Вып. 28. — С. 318—323.</li> <li>Раюк, А. Р. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://imef.basnet.by/Sborniki/pytanni_30.pdf">«Народ лесу»: абагульнены этнастэрэатып аб беларусах і Беларусі канца XVIII — пачатку XX ст.</a> / А. Р. Раюк // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; навук. рэд. А. І. Лакотка. — Мінск : Права і эканоміка, 2021. — Вып. 30. — С. 295—301.</li> <li>Раюк, А. Р. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://imef.basnet.by/Sborniki/pytanni_27.pdf">Статус Беларусі ў свядомасці мясцовых каталіцкіх дваран-кансерватараў канца XIX — пачатку XX ст.</a> / А. Р. Раюк // Пытанні мастацтвазнаўства, этналогіі і фалькларыстыкі / Цэнтр даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі; навук. рэд. А. І. Лакотка. — Мінск : Права і эканоміка, 2020. — Вып. 27. — С. 337—342.</li> <li>Реклю, Э. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dlib.rsl.ru/loader/view/01004461306?get=pdf">Россия европейская и азиатская</a> : в 2 т. / Э. Реклю. — Т. 1. Европейская Россия. До Урала. — Санкт-Петербург : А. Ильин, 1883. — 700 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%8C_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87" title="Генадзь Мікалаевіч Сагановіч">Сагановіч, Г.</a> Нарыс гісторыі Беларусі ад старажытнасці да канца XVIII стагоддзя / Г. Сагановіч. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2001. — 412 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B0_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D1%83%D0%BA" class="mw-redirect" title="Сусана Міхайлаўна Самбук">Самбук, С. М.</a> Политика царизма в Белоруссии во второй половине XIX века / С. М. Самбук; ред. В. П. Панютич. — Минск : Наука и техника, 1980. — 224 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%B0%D1%85%D1%83%D1%82%D0%B0" title="Яўген Міхайлавіч Сахута">Сахута, Я. М.</a> Народнае мастацтва / Я. М. Сахута. — Мінск : Беларуская навука, 2015. — 180 с.</li> <li>Сементовский, А. Этнографический обзор Витебской губернии / А. Сементовский. — Санкт-Петербург : Тип. Н. Хана. — 1872. — 69 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80_%D0%9C%D1%96%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D0%B6%D1%8B%D0%BD%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Уладзімір Мітрафанавіч Свяжынскі">Свяжынскі, У.</a> Беларуская мова / У. Свяжынскі // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.]; Маст. З. Э. Герасімовіч. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т.1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 300—301.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BB%D1%8F_%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A1%D0%BB%D1%96%D0%B6" title="Наталля Уладзіміраўна Сліж">Сліж, Н.</a> Статус жанчыны-шляхцянкі ў ВКЛ (XVI—XVIII стст.) / Н. Сліж // Беларускі гістарычны часопіс. — 1996. — № 4. — С. 57—66.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%8B%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%96_%D0%A1%D0%BD%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D1%8D%D1%80" class="mw-redirect" title="Тымаці Снайдэр">Снайдэр, Т.</a> Рэканструкцыя нацый: Польшча, Украіна, Літва і Беларусь, 1569—1999 / Тымаці Снайдэр; пер. з англ. М. Раманоўскага і В. Калацкай; навук. рэд. Г. Сагановіч. — Мінск : Медысонт, 2010. — 421 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D1%87%D1%83%D0%BA" title="Аляксандр Фёдаравіч Смалянчук">Смалянчук, А. Ф.</a> Паміж краёвасцю і нацыянальнай ідэяй. Польскі рух на беларускіх і літоўскіх землях. 1864 — люты 1917 г. / А. Ф. Смалянчук. — Санкт-Пецярбург : Неўскі прасцяг, 2004. — 406 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%8F_%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A6%D1%8F%D0%B3%D0%B0%D0%BA%D0%B0" title="Лідзія Іванаўна Цягака">Тегако, Л. И.</a> Антропология белорусского Полесья: демография, этническая история, генетика / Л. И. Тегако, А. И. Микулич, И. И. Саливон. — Минск. — 1978.</li> <li>Терешкович, П. В. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ceraskowich/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%9F._%D0%92._%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8_%D0%A5%D0%86%D0%A5_-_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%A5%D0%A5_%D0%B2..html">Этническая история Беларуси XIX — начала XX в.: В контексте Центрально-Восточной Европы</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110812160849/http://pawet.net/library/history/bel_history/_books/ceraskowich/%D0%A2%D0%B5%D1%80%D0%B5%D1%88%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%9F._%D0%92._%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B8_%D0%A5%D0%86%D0%A5_-_%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0_%D0%A5%D0%A5_%D0%B2..html">Архівавана</a> 12 жніўня 2011. / П. В. Терешкович. — Минск : БГУ, 2004. — 233 с. <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://pawet.net/files/ceraskowich.pdf">[2]</a></li> <li>Типология двуязычия и многоязычия в Беларуси / Нац. акад. наук Беларуси. Ин-т языкознания им. Я. Коласа, Бел. респ. фонд фундамент. исслед. ; под ред. А. Н. Булыко, Л. П. Крысина. — Минск : Беларуская навука, 1999. — 246 с.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%A2%D0%BE%D0%B2%D1%96%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A2%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%86%D1%8F%D0%BA%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Віталь Товіевіч Траццякоў (няма такой старонкі)">Третьяков, В.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://elibrary.com.ua/m/articles/view/КРУШЕНИЕ-СССР-И-ВОЗРОЖДЕНИЕ-РОССИИ">Крушение СССР и возрождение России</a> / В. Третьяков // Политический класс. — 2006. — № 12. — С. 16—29.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A3%D0%BB%D0%B0%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BA" title="Мікалай Мікалаевіч Улашчык">Улащик, Н. Н.</a> Предпосылки крестьянской реформы в 1861 г. в Литве и Западной Белоруссии / Н. Н. Улащик. — Москва : Наука, 1965. — 480 с.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D1%82%D1%8D%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Віктар Стэфанавіч Цітоў (няма такой старонкі)">Титов, В. С.</a> Историко-этнографическое районирование материальной культуры белорусов, XIX ― начало XX в. / В. С. Титов ; АН БССР, Ин-т искусствоведения, этнографии и фольклора. ― Минск : Наука и техника, 1983. — 152 с.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B0_%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A4%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вольга Яўгенаўна Фадзеева (няма такой старонкі)">Фадзеева, В. Я.</a> Аброчныя тканіны / В. Я. Фадзеева // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 16.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B3%D0%B0_%D0%AF%D1%9E%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A4%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вольга Яўгенаўна Фадзеева (няма такой старонкі)">Фадзеева, В. Я.</a> Ручнік / В. Я. Фадзеева // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 435—437.</li> <li>Фізічная культура і спорт у 1945—1974 // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя: у 12 т. — Т. 12. Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мінск : Бел. Сав. Эн., 1975. — С. 368—370.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%BB%D1%8C_%D0%A1%D1%8F%D0%BC%D1%91%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A4%D1%8F%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%96%D0%BA" title="Анатоль Сямёнавіч Фядосік">Фядосік, А. С.</a> Народная паэтычная творчасць / А. С. Фядосік // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 347—349.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80_%D0%A1%D1%82%D1%8D%D1%84%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A6%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Віктар Стэфанавіч Цітоў (няма такой старонкі)">Цітоў, В. С.</a> Этнаграфічная спадчына: Беларусь: Краіна і людзі / В. С. Цітоў. — 2-ое выд. — Мінск : Беларусь, 2001. — 208 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%BD" title="Ігар Усеваладавіч Чаквін">Чаквин, И. В.</a> Из истории становления национального самосознания белорусов (XIV — начало XX вв.) / И. В. Чаквин, П. В. Терешкович // Советск. этнография. — 1990. — № 6. — С. 42—54.</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%BD" title="Ігар Усеваладавіч Чаквін">Чаквін, І.</a> Беларусы / І. Чаквін // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя : у 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал.рэд.) [і інш.]; Маст. З. Э. Герасімовіч. — Мінск : БелЭн, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 303—305.</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%BD" title="Ігар Усеваладавіч Чаквін">Чаквін, І. У.</a> Беларусы / І.У Чаквін, П. У. Церашковіч // <a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Энцыклапедыя гісторыі Беларусі">Энцыклапедыя гісторыі Беларусі</a>: у 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: М. В. Біч і інш.; Прадм. М. Ткачова; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мінск : БелЭн, 1993. — Т. 1: А — Беліца. — С. 464—481.</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%BD" title="Ігар Усеваладавіч Чаквін">Чаквін, І. У.</a> Беларусы / І. У. Чаквін, <a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%BD%D0%B0_%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D1%8F%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Галіна Іванаўна Каспяровіч (няма такой старонкі)">Г. І. Каспяровіч</a> // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 59—77.</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%A3%D1%81%D0%B5%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A7%D0%B0%D0%BA%D0%B2%D1%96%D0%BD" title="Ігар Усеваладавіч Чаквін">Чаквін, І.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf">Нацыя ліцвінаў у этнагенезе беларусаў: Параўнальна-тыпалагічны і гістарычны аспекты</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141129020526/http://kamunikat.fontel.net/pdf/albaruthenica/06.pdf">Архівавана</a> 29 лістапада 2014. / І. Чаквін // Беларусіка = Albaruthenica. Кн. 6 : Беларусь паміж Усходам і Захадам: Праблемы міжнац., міжрэліг. і міжкультур. узаемадзеяння, дыялогу і сінтэзу. — Мінск : ННАЦ імя Ф. Скарыны, 1997. — Ч. 1. — С. 37—42.</li> <li><a href="/wiki/%D0%AE%D0%BB%D1%96%D1%8F_%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%A7%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BE" title="Юлія Міхайлаўна Чурко">Чурко, Ю. М.</a> Народны танец / Ю. М. Чурко // Этнаграфія беларусаў: Энцыкл. — Мінск : БелСЭ, 1989. — С. 352—354.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B5%D1%9E_%D0%9C%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A8%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Леў Мікалаевіч Шакун (няма такой старонкі)">Шакун, Л. М.</a> Гісторыя беларускай літаратурнай мовы / Л. М. Шакун. — Мінск : Выд-ва М-ва вышэйш., сярэд.спец. і праф.адукацыі БССР, 1963. — 339 с.</li> <li>Ширяев, Е. Е. Беларусь: Русь Белая, Русь Черная и Литва в картах / Е. Е. Ширяев. — Минск : Навука і тэхніка, 1991. — 119 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%B0%D1%80_%D0%A8%D1%8B%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%B0" class="mw-redirect" title="Захар Шыбека">Шыбека, З.</a> Нарыс гісторыі Беларусі (1795—2002) / З. Шыбека. — Мінск : Энцыклапедыкс, 2003. — 490 с.</li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B4%D1%80%D1%8B%D0%B3_%D0%A4%D1%91%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%AD%D1%80%D0%BA%D0%B5%D1%80%D1%82" class="mw-redirect" title="Родрыг Фёдаравіч Эркерт">Эркерт, Р. Ф.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dlib.rsl.ru/loader/view/01003543776?get=pdf">Взгляд на историю и этнографию западных губерний России : (с атласом)</a> / [соч.] Полк. Р. Ф. Эркерта. — Санкт-Петербург : тип. Дома призрения малолет. бедных, 1864. — 72 с.</li> <li>Этнаграфія беларусаў: гістарыяграфія, этнагенез, этнічная гісторыя / <a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%BB%D1%8C_%D0%9A%D1%96%D1%80%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D0%BA" title="Васіль Кірылавіч Бандарчык">В. К. Бандарчык</a> [і інш]. — Мінск : Навука і тэхніка, 1985. — 215 с.</li> <li>Этнаграфія Беларусі : энцыклапедыя / рэдкал. <a href="/wiki/%D0%86%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D0%9F%D1%8F%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A8%D0%B0%D0%BC%D1%8F%D0%BA%D1%96%D0%BD" class="mw-redirect" title="Іван Пятровіч Шамякін">І. П. Шамякін</a> [і інш.]. — Мінск : БелСЭ, 1989. — 575 с.</li> <li>Этналогія Беларусі: традыцыйная культура насельніцтва ў гістарычнай перспектыве : вучэб.-метад. дапам. / <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D1%8D%D0%B2%D1%83%D1%88_%D0%90%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Тадэвуш Антонавіч Навагродскі">Т. А. Навагродскі</a> [і інш.]. — Мінск : Беларускі дзяржаўны універсітэт, 2009. — 335 с.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A6%D1%8D%D0%B7%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%9A%D1%83%D0%BA%D0%BB%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Цэзары Кукла (няма такой старонкі)">Kuklo, C.</a> Demografia Rzeczypospolitej przedrozbiorowej / C. Kuklo. — Warszawa : DiG, 2009. — 525 s.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%83%D1%88_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="Марыуш Маркевіч (няма такой старонкі)">Markiewicz, M.</a> Historia Polski 1492—1795 / M. Markiewicz. — 2-e wyd. — Kraków : Wyd-wo Literackie, 2006. — 760 s.</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D1%8B%D1%88%D0%B0%D1%80%D0%B4_%D0%A0%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Рышард Радзік (няма такой старонкі)">Radzik, R.</a> Między zbiorowością etniczną a wspolnotą narodową. Białorusini na tle przemian narodowych w Europie Środkowo-Wschodniej XIX stulecia / R. Radzik; red. E. Muszyńska. — Lublin : Uniwersytet M. Curie-Skłodowskiej, 2000. — 301 s.</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%80%D1%8B%D1%8F%D0%BD_%D0%97%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%85%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D1%96" title="Марыян Здзяхоўскі">Zdziechowski, M.</a> Edward Woyniłłowicz w ostatnich latach swego życia. Tragedja kresów / M. Zdziechowski // Widmo przyszłości : szkice historyczno-publicystyczne / M. Zdziechowski. — Wilno : Grafika, 1939. — S. 57—85.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Спасылкі">Спасылкі</h2>[<a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&veaction=edit&section=18" title="Правіць раздзел: Спасылкі" class="mw-editsection-visualeditor">правіць</a> | <a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&action=edit&section=18" title="Правіць зыходнік раздзела: Спасылкі">правіць зыходнік</a>]</div> <table class="metadata plainlinks navigation-box bewikiWikimediaNavigation" style="margin:0 0 1em 1em; clear:right; border:solid var(--border-color-base, #a2a9b1) 1px; background:var(--background-color-neutral-subtle, #f8f9fa); color:inherit; padding:1ex; font-size:90%; float:right;"> <tbody><tr> <th><a href="https://be.wikiquote.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="q:Беларусы"><img alt="q:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="36" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/45px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/60px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a> </th> <td><a href="https://be.wikiquote.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" class="extiw" title="q:Беларусы">Беларусы</a> ў <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%86%D1%8B%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%96%D0%BA" title="Вікіцытатнік">Вікіцытатніку</a> </td></tr> <tr> <th><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Belarusians" title="commons:Category:Belarusians"><img alt="commons:" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a> </th> <td><a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Belarusians?uselang=be">Беларусы</a> на <a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D0%B0" title="Вікісховішча">Вікісховішчы</a> </td></tr> </tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unesco.org/culture/ich/en/USL/rite-of-the-kalyady-tsars-christmas-tsars-00308">Rite of the Kalyady Tsars (Christmas Tsars)</a> // unesco.org</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://livingheritage.by">Жывая спадчына Беларусі</a> // livingheritage.by</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.tut.by/culture/466853.html">Шедевры народного творчества в музее белорусского народного искусства в «Раубичах»</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200716013653/http://news.tut.by/culture/466853.html">Архівавана</a> 16 ліпеня 2020. // tut.by</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E" title="Міхал Анемпадыстаў">Анемпадыстаў, М.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://budzma.by/news/styl-yak-faktar-identychnasci-chastka-4.html">Стыль як фактар ідэнтычнасці. Беларускі нацыянальны стыль</a> // budzma.by</li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D1%85%D0%B0%D0%BB_%D0%90%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%9E" title="Міхал Анемпадыстаў">Анемпадыстаў, М.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://budzma.by/news/styl-yak-faktar-identychnasci-chastka-5-zaklyuchnaya.html">Стыль як фактар ідэнтычнасці. Арнамент</a> // budzma.by</li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%B3%D0%B0%D1%80_%D0%90%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%9C%D0%B0%D1%80%D0%B7%D0%B0%D0%BB%D1%8E%D0%BA" title="Ігар Аляксандравіч Марзалюк">Марзалюк, І.</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sb.by/obshchestvo/article/a-khto-tam-idze-165992.html">А хто там ідзе?</a> / І. Марзалюк // Беларусь сегодня. — 2014. — № 116.</li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD_%D0%A1%D1%8F%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%87_%D0%A1%D0%B0%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%9E" title="Армен Сяргеевіч Сардараў">Армен Сардаров</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://realty.ej.by/reconstruction/2015/07/20/armen-sardarov-komfort-krasota-i-bezopasnost-aktualny-i-dlya.html">: Комфорт, красота и безопасность актуальны и для отдельного дома, и для целой страны</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150806033750/http://realty.ej.by/reconstruction/2015/07/20/armen-sardarov-komfort-krasota-i-bezopasnost-aktualny-i-dlya.html">Архівавана</a> 6 жніўня 2015.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.sb.by/articles/chto-i-sledovalo-pokazat.html">Зубр, аист, василек. Какие культурные символы нас объединяют — узнали у профессора БГУ</a></li></ul> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150806033750/http://realty.ej.by/reconstruction/2015/07/20/armen-sardarov-komfort-krasota-i-bezopasnost-aktualny-i-dlya.html">Архівавана</a> 6 жніўня 2015. // ej.by <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4785216">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #fdfdfd}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#ccf}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#ddf}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e6e6ff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f7f7f7}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}body.skin--responsive .mw-parser-output .navbox-image img{max-width:none!important}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-label="Навігацыйны шаблон" data-name="External links" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist toCollapsibleCount navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%92%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⚙️" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a> </div>  Слоўнікі і энцыклапедыі</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zgbk.com/ecph/words?SiteID=1&ID=25076">Вялікая кітайская</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/5621578">Вялікая расійская (старая версія)</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%91%D0%A1%D0%AD1/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B" class="extiw" title="s:ru:БСЭ1/Белоруссы">Вялікая савецкая (1 выд.)</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B" class="extiw" title="s:ru:ЭСБЕ/Белоруссы">Бракгаўза і Эфрона</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/istoriya/BELORUSI.html">Кругасвет</a> · <a href="https://be.wikisource.org/wiki/ru:%D0%9C%D0%AD%D0%A1%D0%91%D0%95/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BE%D1%80%D1%83%D1%81%D1%81%D1%8B" class="extiw" title="s:ru:МЭСБЕ/Белоруссы">Малы Бракгаўза і Эфрона</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/baltarusiai">Універсальная літоўская энцыклапедыя</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Belorussian">Britannica (онлайн)</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C" title="Нарматыўны кантроль">Нарматыўны кантроль</a></th><td class="navbox-list navbox-even" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%A4%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Нацыянальная бібліятэка Францыі">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12009706m">12009706m</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4119038-5">4119038-5</a> · <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D1%83%D0%BC%D0%B0%D1%80_%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D1%80%D1%8D%D1%81%D0%B0" title="Кантрольны нумар Бібліятэкі Кангрэса">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.loc.gov/authorities/sh85018453">sh85018453</a> · <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B1%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D0%B0_%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%96" title="Нацыянальная бібліятэка Латвіі">LNB</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/processed/LNB%7CLNC10-000056075">000056075</a> · NKC: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph117418">ph117418</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4785216"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Беларусы" data-name="Беларусы" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Беларусы" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a class="mw-selflink selflink">Беларусы</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Культура Беларусі">Культура Беларусі</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B_%D1%96_%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Абрады і звычаі беларусаў">Абрады і звычаі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Архітэктура Беларусі">Архітэктура</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B2%D1%91%D1%81%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская вёска">Вёска</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%87%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Гаспадарчыя заняткі беларусаў">Гаспадарчыя заняткі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Беларуская народная дэманалогія">Дэманалогія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D1%91%D0%BD%D1%8B" title="Беларускія імёны">Імёны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BD%D1%8D%D1%82" title="Байнэт">Інтэрнэт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Выдатны артыкул"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/13px-Green_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/20px-Green_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/26px-Green_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D0%BC" title="Беларускі нацыянальны касцюм">Касцюм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Кінематограф Беларусі">Кінематограф</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D1%83%D1%85%D0%BD%D1%8F" title="Беларуская кухня">Кухня</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Беларуская літаратура">Літаратура</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%8F%D1%9E%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Выяўленчае мастацтва Беларусі">Мастацтва</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%B4%D0%BE%D0%B9%D0%BB%D1%96%D0%B4%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Народнае дойлідства Беларусі">Народнае дойлідства</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D1%96%D1%84%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Беларуская міфалогія">Міфалогія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Музыка Беларусі">Музыка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%8F_%D0%B7%D0%B0%D0%BD%D1%8F%D1%82%D0%BA%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Прамысловыя заняткі беларусаў">Прамысловыя заняткі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%BE%D0%B7%D0%B2%D1%96%D1%88%D1%87%D1%8B" title="Беларускія прозвішчы">Прозвішчы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Беларускія народныя танцы">Танец</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Тэатр Беларусі">Тэатр</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Тэлебачанне ў Беларусі">Тэлебачанне</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%84%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D1%80" title="Беларускі фальклор">Фальклор</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Беларусы паводле краін</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Азербайджана (няма такой старонкі)">Азербайджан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%90%D1%80%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D1%86%D1%96%D0%BD%D0%B5" title="Беларусы ў Аргенціне">Аргенціна</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%90%D1%80%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Беларусы Арменіі">Арменія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%90%D1%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%96" title="Беларусы Аўстраліі">Аўстралія</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%90%D0%B4%D1%8D%D0%BB%D0%B0%D1%96%D0%B4%D0%B7%D0%B5" title="Беларусы ў Адэлаідзе">Адэлаіда</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D1%80%D1%8B%D1%81%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%B5" title="Беларусы ў Брысбене">Брысбен</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%9C%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%BD%D0%B5" title="Беларусы ў Мельбурне">Мельбурн</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%9F%D0%B5%D1%80%D1%86%D0%B5" title="Беларусы ў Перце">Перт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D1%96%D0%B4%D0%BD%D0%B5%D1%96" title="Беларусы ў Сіднеі">Сідней</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%90%D1%9E%D1%81%D1%82%D1%80%D1%8B%D1%96" title="Беларусы ў Аўстрыі">Аўстрыя</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Беларусь</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%92%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D1%81%D1%83%D1%8D%D0%BB%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Венесуэлы (няма такой старонкі)">Венесуэла</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Беларусы ў Вялікабрытаніі">Вялікабрытанія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Беларусы Германіі">Германія</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Грузіі (няма такой старонкі)">Грузія</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D1%81%D1%82%D1%83%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%B7%D1%8F%D0%BC%D0%BB%D1%8F%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_(%D0%A2%D1%8B%D1%84%D0%BB%D1%96%D1%81)" title="Беларускае студэнцкае зямляцтва (Тыфліс)">Тыфліс</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Беларусы Казахстана">Казахстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B4%D1%8B" title="Беларусы Канады">Канада</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9A%D1%8B%D1%80%D0%B3%D1%8B%D0%B7%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Беларусы Кыргызстана">Кыргызстан</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9A%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Кітая (няма такой старонкі)">Кітай</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%96" title="Беларусы Латвіі">Латвія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D1%8B" title="Беларусы Літвы">Літва</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9C%D0%B5%D0%BA%D1%81%D1%96%D1%86%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Мексіцы (няма такой старонкі)">Мексіка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%BE%D0%B2%D1%8B" title="Беларусы Малдовы">Малдова</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9D%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B9_%D0%97%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Новай Зеландыі (няма такой старонкі)">Новая Зеландыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%B2%D0%B5%D0%B3%D1%96%D1%96" title="Беларусы Нарвегіі">Нарвегія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D1%8B" title="Беларусы ў Польшчы">Польшча</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%87%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0" title="Усходняя Беласточчына">Беласточчына</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%96" title="Беларусы Расіі">Расія</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%90%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%96" title="Беларусы ў Астрахані">Астрахань</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%B4%D0%B0%D0%BA%D1%96" title="Будакі">Будакі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%A1%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D1%82-%D0%9F%D0%B5%D1%86%D1%8F%D1%80%D0%B1%D1%83%D1%80%D0%B3%D1%83" title="Беларусы ў Санкт-Пецярбургу">Санкт-Пецярбург</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A1%D1%96%D0%B1%D1%96%D1%80%D1%8B" title="Беларусы Сібіры">Сібір</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Тудаўляне">Тудаўляне</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%A1%D0%B5%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B" title="Ліцвіны Севершчыны">Ліцвіны Севершчыны</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%97%D0%A8%D0%90" title="Беларусы ЗША">ЗША</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Таджыкістана (няма такой старонкі)">Таджыкістан</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларусы Туркменістана (няма такой старонкі)">Туркменістан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D1%96%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Беларусы Узбекістана">Узбекістан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Беларусы Украіны">Украіна</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%9A%D1%96%D0%B5%D0%B2%D0%B5" title="Беларусы ў Кіеве">Кіеў</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D1%9E_%D0%9B%D1%8C%D0%B2%D0%BE%D0%B2%D0%B5" title="Беларусы ў Львове">Львоў</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A4%D1%96%D0%BD%D0%BB%D1%8F%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D1%96" title="Беларусы Фінляндыі">Фінляндыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A7%D1%8D%D1%85%D1%96%D1%96" title="Беларусы Чэхіі">Чэхія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%A8%D0%B2%D0%B5%D1%86%D1%8B%D1%96" title="Беларусы Швецыі">Швецыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B_%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%96" title="Беларусы Эстоніі">Эстонія</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Рэлігія ў Беларусі">Стаўленне да рэлігіі</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D1%81%D0%BB%D0%B0%D1%9E%D0%B5_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Праваслаўе ў Беларусі">Праваслаўе</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Каталіцтва ў Беларусі">Каталіцтва</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8D%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Пратэстанцтва ў Беларусі (няма такой старонкі)">Пратэстанцтва</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D1%82%D1%8D%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B_%D1%80%D1%83%D1%85_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Атэістычны рух у Беларусі (няма такой старонкі)">Атэізм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Іслам у Беларусі">Іслам</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BD%D1%96%D1%8F%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%86%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B2%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Уніяцкая царква на Беларусі">Уніяцтва</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">Беларуская мова</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Беларуская мова ў Беларусі">Беларусь</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%9B%D0%B0%D1%82%D0%B2%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларуская мова ў Латвіі (няма такой старонкі)">Латвія</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%B2%D0%B5&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларуская мова ў Літве (няма такой старонкі)">Літва</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%88%D1%87%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларуская мова ў Польшчы (няма такой старонкі)">Польшча</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларуская мова ў Расіі (няма такой старонкі)">Расія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B2%D0%B0_%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D0%B5" title="Беларуская мова ва Украіне">Украіна</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%96%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Беларуская мова ў Эстоніі (няма такой старонкі)">Эстонія</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Канцэпцыі паходжання беларусаў (няма такой старонкі)">Канцэпцыі паходжання</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Польская канцэпцыя паходжання беларусаў (няма такой старонкі)">Польская</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Вялікаруская канцэпцыя паходжання беларусаў (няма такой старонкі)">Вялікаруская</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Крывіцкая канцэпцыя">Крывіцкая</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D1%80%D1%8B%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0-%D0%B4%D1%80%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0-%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Крывіцка-дрыгавіцка-радзіміцкая канцэпцыя (няма такой старонкі)">Крывіцка-дрыгавіцка-радзіміцкая</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фінская канцэпцыя паходжання беларусаў (няма такой старонкі)">Фінская</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Балцкая канцэпцыя">Балцкая</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F&action=edit&redlink=1" class="new" title="Старажытнаруская канцэпцыя (няма такой старонкі)">Старажытнаруская</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B0-%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Славяна-балцкая канцэпцыя паходжання беларусаў (няма такой старонкі)">Славяна-балцкая</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%83%D1%87%D0%B0%D1%81%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8D%D0%BF%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сучасная канцэпцыя паходжання беларусаў (няма такой старонкі)">Сучасная</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Рознае</th><td class="navbox-list navbox-even hlist" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Антрапалогія беларусаў">Антрапалогія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Беларусазнаўства">Беларусазнаўства</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Беларусізацыя">Беларусізацыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%86%D1%8B" title="Беларусцы">Беларусцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%B1%D0%B0%D1%88" title="Бульбаш">Бульбаш</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B9%D1%81%D1%80%D1%83%D1%82%D1%8D%D0%BD%D1%96%D0%B7%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Вайсрутэнізацыя">Вайсрутэнізацыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Гісторыя Беларусі">Гісторыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%83%D0%B4%D1%8B" title="Гуды">Гуды</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%B3%D1%83%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E_%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%83_%C2%AB%D0%91%D0%B0%D1%86%D1%8C%D0%BA%D0%B0%D1%9E%D1%88%D1%87%D1%8B%D0%BD%D0%B0%C2%BB" title="Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына»">Згуртаванне беларусаў свету «Бацькаўшчына»</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BA%D1%96%D1%80%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D0%BA%D0%BE%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Спіс кіраўнікоў Беларусі">Кіраўнікі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Выдатны артыкул"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/13px-Green_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/20px-Green_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/26px-Green_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Краязнаўства Беларусі">Краязнаўства</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%86%D0%B2%D1%96%D0%BD%D1%8B" title="Ліцвіны">Ліцвіны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8D%D1%82" title="Беларускі менталітэт">Менталітэт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D0%B5_%D0%B0%D0%B4%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8D%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Беларускае нацыянальнае адраджэнне">Нацыянальнае адраджэнне</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%96%D0%B7%D0%BC" title="Беларускі нацыяналізм">Нацыяналізм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%80#Нацыянальны_характар_беларускага_народа" title="Нацыянальны характар">Нацыянальны характар</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B7_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнагенез беларусаў">Этнагенез</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Беларуская этнаграфія">Этнаграфія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D1%82%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%82%D1%8D%D1%80%D1%8B%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Этнічная тэрыторыя беларусаў">Этнічная тэрыторыя</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4785216"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Нацыянальны_склад_насельніцтва_Беларусі" data-name="Нацыянальны склад насельніцтва Беларусі" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%B4_%D0%BD%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Нацыянальны_склад_насельніцтва_Беларусі" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F" title="Нацыя">Нацыянальны</a> склад <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Насельніцтва Беларусі">насельніцтва</a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусі</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Беларусы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B4%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Азербайджанцы Беларусі">Азербайджанцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%BC%D1%8F%D0%BD%D0%B5_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Армяне ў Беларусі">Армяне</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%81%D0%B5%D1%86%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Асеціны ў Беларусі">Асеціны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%96%D0%BD%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Грузіны Беларусі">Грузіны</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Грэкі Беларусі">Грэкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Казахі Беларусі">Казахі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%88%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Латышы Беларусі">Латышы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%86%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Літоўцы ў Беларусі">Літоўцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B4%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%B5_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Малдаване ў Беларусі">Малдаване</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BC%D1%86%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Немцы ў Беларусі">Немцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Палякі на Беларусі">Палякі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Рускія ў Беларусі">Рускія</a> (<a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Стараверы ў Беларусі">Стараверы</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D1%80%D0%B1%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сербы ў Беларусі">Сербы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B4%D0%B6%D1%8B%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Таджыкі Беларусі">Таджыкі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Беларускія татары">Татары</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%BA%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Туркмены Беларусі">Туркмены</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%96%D0%BD%D1%86%D1%8B_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Украінцы ў Беларусі">Украінцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A6%D1%8B%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Цыганы на Беларусі">Цыганы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D1%83%D0%B2%D0%B0%D1%88%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Чувашы Беларусі">Чувашы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A7%D1%8D%D1%85%D1%96_%D1%96_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Чэхі і славакі на Беларусі">Чэхі і славакі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD%D1%86%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Эстонцы Беларусі">Эстонцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D1%9E%D1%80%D1%8D%D1%96_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Яўрэі ў Беларусі">Яўрэі</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4785216"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Беларусь_у_тэмах" data-name="Беларусь у тэмах" style="padding:3px"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><a href="/wiki/%D0%A8%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%BE%D0%BD:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C_%D1%83_%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0%D1%85" title="Прагляд гэтага шаблона"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a><div id="Беларусь_у_тэмах" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Беларусь</a> у тэмах</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%93%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Гісторыя Беларусі">Гісторыя</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%B7%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D0%B2%D0%B5%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Бронзавы век на Беларусі">Бронзавы век</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B6%D1%8B%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Старажытная гісторыя Беларусі">Старажытная гісторыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%B5%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Кіеўская Русь">Кіеўская Русь</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BB%D0%B0%D1%86%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Полацкае княства">Полацкае княства</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D0%B0%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%BA%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0" title="Тураўскае княства">Тураўскае княства</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8F%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D0%9A%D0%BD%D1%8F%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5" title="Вялікае Княства Літоўскае">Вялікае Княства Літоўскае</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D1%87_%D0%9F%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%8F" title="Рэч Паспалітая">Рэч Паспалітая</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%81%D1%96%D0%B9%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D1%96%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D1%8B%D1%8F" title="Расійская імперыя">Расійская імперыя</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Выдатны артыкул"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/13px-Green_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/20px-Green_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/26px-Green_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%BE%D1%87%D0%BD%D0%B0-%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96_%D0%BA%D1%80%D0%B0%D0%B9" title="Паўночна-Заходні край">Паўночна-Заходні край</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%B0%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%B2%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C" title="Заходняя вобласць">Заходняя вобласць</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская Народная Рэспубліка">БНР</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка">БССР</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка Беларусі">ССРБ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D1%96%D1%82%D0%BE%D1%9E%D1%81%D0%BA%D0%B0-%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%86%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%A1%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BB%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D0%B0" title="Літоўска-Беларуская Савецкая Сацыялістычная Рэспубліка">Літбел</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Беларусь">Рэспубліка Беларусь</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Палітыка Беларусі">Палітыка</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D1%8B%D1%82%D1%83%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Канстытуцыя Беларусі">Канстытуцыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Прэзідэнт Беларусі">Прэзідэнт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82_%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%9E_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Савет Міністраў Рэспублікі Беларусь">Урад</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны сход Рэспублікі Беларусь">Парламент</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D1%87%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Палітычныя партыі Беларусі">Палітычныя партыі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%97%D0%BD%D0%B5%D1%88%D0%BD%D1%8F%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Знешняя палітыка Беларусі">Знешняя палітыка</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A3%D0%BD%D1%83%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Унутраная палітыка Беларусі (няма такой старонкі)">Унутраная палітыка</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%92%D1%8B%D0%B1%D0%B0%D1%80%D1%8B_%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Выбары на Беларусі (няма такой старонкі)">Выбары</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Геаграфія Беларусі">Геаграфія</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%9F%D1%80%D1%8B%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%9E%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Прыродныя ўмовы Беларусі (няма такой старонкі)">Прыродныя ўмовы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%8C%D0%B5%D1%84_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Рэльеф Беларусі">Рэльеф</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Геалогія Беларусі">Геалогія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%91%D0%BC%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Вадаёмы Беларусі">Вадаёмы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%BB%D0%BE%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Флора Беларусі">Флора</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Фаўна Беларусі">Фаўна</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D1%91%D1%80%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Азёры Беларусі">Азёры</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%96%D0%BD%D1%96%D1%81%D1%82%D1%80%D0%B0%D1%86%D1%8B%D0%B9%D0%BD%D1%8B_%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B7%D0%B5%D0%BB_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Адміністрацыйны падзел Беларусі">Адміністрацыйны падзел</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D0%B0%D1%91%D0%BD%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Раёны Беларусі">Раёны</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сельсаветы Беларусі (няма такой старонкі)">Сельсаветы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8B" title="Гэты спіс быў прызнаны выдатным"><img alt="≛" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/13px-Purple_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/20px-Purple_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/26px-Purple_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Гарады Беларусі">Гарады</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%96%D0%BD%D1%81%D0%BA" title="Мінск">Сталіца</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сталіцы Беларусі">Гістарычныя сталіцы</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%81%D1%91%D0%BB%D0%BA%D1%96_%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B3%D0%B0_%D1%82%D1%8B%D0%BF%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Пасёлкі гарадскога тыпу Беларусі">Пасёлкі гарадскога тыпу</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B3%D1%80%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B4%D0%BE%D0%BA" title="Аграгарадок">Аграгарадкі</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px">Грамадства і <a href="/wiki/%D0%A1%D1%96%D0%BC%D0%B2%D0%B0%D0%BB%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сімвалы Беларусі">сімвалы</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Насельніцтва Беларусі">Насельніцтва</a> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Беларусы</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%B2%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Мовы Беларусі">Мовы</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Беларуская мова">Беларуская</a> <ul><li>«<a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B0%D1%9E%D0%BA%D0%B0" title="Наркамаўка">Наркамаўка</a>»</li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%B2%D1%96%D1%86%D0%B0" title="Тарашкевіца">Тарашкевіца</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D1%81%D1%8F%D0%BD%D0%BA%D0%B0" title="Трасянка">Трасянка</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0" title="Руская мова">Руская</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Руская мова ў Беларусі">Руская мова ў Беларусі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%83%D1%81%D1%96%D1%84%D1%96%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Русіфікацыя Беларусі">Русіфікацыя Беларусі</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%BE%D1%80%D1%82_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Спорт у Беларусі">Спорт</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D1%83%D0%BA%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Адукацыя ў Беларусі">Адукацыя</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%B2%D1%83%D0%BA%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Навука ў Беларусі">Навука</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D1%8D%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%8F_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Рэлігія ў Беларусі">Рэлігія</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Свабода слова ў Беларусі">Свабода слова</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8B" title="Гэты спіс быў прызнаны выдатным"><img alt="≛" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/13px-Purple_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/20px-Purple_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/26px-Purple_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%B4%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D1%83%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D0%B3%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4_%D1%96_%D0%B3%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B2%D1%8B%D1%85_%D0%B7%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D1%8F%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Спіс дзяржаўных узнагарод і ганаровых званняў Беларусі">Узнагароды</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a> <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B9_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Герой Беларусі">Герой Беларусі</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%B1_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Герб Беларусі">Герб</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a> <a href="/wiki/%D0%A1%D1%86%D1%8F%D0%B3_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сцяг Беларусі">Сцяг</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B,_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Мы, беларусы">Гімн</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Артыкул года"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg/13px-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg.png" decoding="async" width="13" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg/20px-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg/26px-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg.png 2x" data-file-width="380" data-file-height="345" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0-%D1%87%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D0%B0-%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8B_%D1%81%D1%86%D1%8F%D0%B3" title="Бела-чырвона-белы сцяг">Бела-чырвона-белы сцяг</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a> <a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%B3%D0%BE%D0%BD%D1%8F" title="Пагоня">Герб «Пагоня»</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80_%D0%9F%D1%80%D1%8D%D0%B7%D1%96%D0%B4%D1%8D%D0%BD%D1%82%D0%B0_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Штандар Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь">Штандар Прэзідэнта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A3%D0%B7%D0%B1%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%A1%D1%96%D0%BB%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Узброеныя Сілы Беларусі">Узброеныя сілы</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A1%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BA%D1%96_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D0%B0%D0%B2%D0%B0%D0%B9_%D1%96%D0%BD%D1%84%D0%B0%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Сродкі масавай інфармацыі Беларусі (няма такой старонкі)">СМІ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%BB%D0%B5%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Тэлебачанне ў Беларусі">Тэлебачанне</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=IT-%D1%81%D1%84%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="IT-сфера Рэспублікі Беларусь (няма такой старонкі)">IT-сфера</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D0%B5%D0%BA%D0%B0_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Правы чалавека ў Беларусі">Правы чалавека</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Выдатны артыкул"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/13px-Green_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/20px-Green_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/26px-Green_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B0%D1%8F%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%9E%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Краязнаўства Беларусі">Краязнаўства</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BA%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%BC%D1%96%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Эканоміка Беларусі">Эканоміка</a></th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D1%80%D1%83%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D1%8C" title="Беларускі рубель">Валюта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%B1%D0%B0%D0%BD%D0%BA_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Нацыянальны банк Рэспублікі Беларусь">Нацыянальны банк</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B5%D0%BB%D1%8C%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B3%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%80%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сельская гаспадарка Беларусі">Сельская гаспадарка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%83%D1%80%D1%8B%D0%B7%D0%BC_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Турызм у Беларусі">Турызм і адпачынак</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D1%96%D1%81%D1%8B" title="Гэты спіс быў прызнаны выдатным"><img alt="≛" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/13px-Purple_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/20px-Purple_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/Purple_star_unboxed.svg/26px-Purple_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%B0%D0%B1%E2%80%99%D0%B5%D0%BA%D1%82%D0%B0%D1%9E_%D0%A1%D1%83%D1%81%D0%B2%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D0%B4%D1%87%D1%8B%D0%BD%D1%8B_%D0%AE%D0%9D%D0%95%D0%A1%D0%9A%D0%90_%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Спіс аб’ектаў Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА ў Беларусі">Сусветная спадчына</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Транспартная сістэма Беларусі">Транспартная сістэма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%B3%D0%B5%D1%82%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Энергетыка Беларусі">Энергетыка</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%82%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%96%D1%81%D1%82%D1%8D%D0%BC%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Газатранспартная сістэма Беларусі">Газатранспартная сістэма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D0%B1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D1%87%D0%B0%D1%8F_%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8C_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Суднабудаўнічая прамысловасць Беларусі">Суднабудаўніцтва</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%93%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D0%BB%D1%8C_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96&action=edit&redlink=1" class="new" title="Гандаль Беларусі (няма такой старонкі)">Гандаль</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%96%D1%8B%D0%BB%D0%BB%D1%91%D0%B2%D0%B0%D0%B5_%D0%B1%D1%83%D0%B4%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D1%9E_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%86%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Жыллёвае будаўніцтва ў Рэспубліцы Беларусь (няма такой старонкі)">Жыллёвае будаўніцтва</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D1%83%D0%B2%D1%8F%D0%B7%D1%8C_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Сувязь у Беларусі">Сувязь</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%BF%D0%BE%D1%88%D1%82%D0%B0" title="Белпошта">Пошта</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BD%D1%8D%D1%82_%D1%83_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Інтэрнэт у Беларусі">Інтэрнэт</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1px"><a href="/wiki/%D0%9A%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Культура Беларусі">Культура</a></th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Выдатны артыкул"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/13px-Green_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/20px-Green_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/26px-Green_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B_%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%8E%D0%BC" title="Беларускі нацыянальны касцюм">Адзежа</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D1%85%D1%96%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Архітэктура Беларусі">Архітэктура</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8B%D1%8F%D1%9E%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D1%87%D0%B0%D0%B5_%D0%BC%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%86%D1%82%D0%B2%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Выяўленчае мастацтва Беларусі">Выяўленчае мастацтва</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D0%BF%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Скульптура Беларусі">Скульптура</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9A%D1%96%D0%BD%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Кінематограф Беларусі">Кіно</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BC" title="Беларусьфільм">Беларусьфільм</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%85_%D1%84%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BC%D0%B0%D1%9E" title="Спіс беларускіх фільмаў">Спіс фільмаў</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Беларуская літаратура">Літаратура</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%8B%D0%B4%D0%B0%D1%82%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Выдатны артыкул"><img alt="✯" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/13px-Green_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/20px-Green_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Green_star_unboxed.svg/26px-Green_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="518" /></a><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0" title="Артыкул года"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg/13px-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg.png" decoding="async" width="13" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg/20px-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/28/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg/26px-%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D0%B8_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0_%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8C%D1%8F_%D0%B3%D0%BE%D0%B4%D0%B0.svg.png 2x" data-file-width="380" data-file-height="345" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%B4%D0%B7%D1%96%D1%86%D1%8F%D1%87%D0%B0%D1%8F_%D0%BB%D1%96%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0" title="Беларуская дзіцячая літаратура">Дзіцячая літаратура</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D0%B0%D0%B5_%D1%84%D1%8D%D0%BD%D1%82%D1%8D%D0%B7%D1%96" title="Беларускае фэнтэзі">Беларускае фэнтэзі</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%BC%D1%83%D0%B7%D0%B5%D1%8F%D1%9E_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Спіс музеяў Беларусі">Музеі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%83%D0%B7%D1%8B%D0%BA%D0%B0_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Музыка Беларусі">Музыка</a> <ul><li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%83%D1%80%D1%81%D0%B5_%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%96_%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%BD%D0%B5" title="Беларусь на конкурсе песні Еўрабачанне">конкурс песні Еўрабачанне</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B2%D1%8F%D1%82%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Святы Беларусі">Святы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%94%D0%B7%D1%8F%D1%80%D0%B6%D0%B0%D1%9E%D0%BD%D1%8B_%D1%81%D0%BF%D1%96%D1%81_%D0%B3%D1%96%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%8B%D0%BA%D0%B0-%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8C%D1%82%D1%83%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85_%D0%BA%D0%B0%D1%88%D1%82%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D0%B5%D0%B9_%D0%A0%D1%8D%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D1%96%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь">Славутасці</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%94%D0%BE%D0%B1%D1%80%D1%8B%D1%8F_%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B" title="Добры артыкул"><img alt="✰" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/13px-Blue_star_unboxed.svg.png" decoding="async" width="13" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/20px-Blue_star_unboxed.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Blue_star_unboxed.svg/26px-Blue_star_unboxed.svg.png 2x" data-file-width="13" data-file-height="13" /></a> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%BA%D1%96%D1%8F_%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%86%D1%8B" title="Беларускія народныя танцы">Танцы</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%90%D0%B1%D1%80%D0%B0%D0%B4%D1%8B_%D1%96_%D0%B7%D0%B2%D1%8B%D1%87%D0%B0%D1%96_%D0%B1%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D0%B0%D1%9E" title="Абрады і звычаі беларусаў">Традыцыі</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D1%8D%D0%B0%D1%82%D1%80%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Тэатры Беларусі">Тэатры</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%96%D0%B1%D0%BB%D1%96%D1%8F%D1%82%D1%8D%D0%BA%D1%96_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Бібліятэкі Беларусі">Бібліятэкі</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8C" title="Партал:Беларусь">Партал «Беларусь»</a></div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Узята з "<a dir="ltr" href="https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Беларусы&oldid=4861454">https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Беларусы&oldid=4861454</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B4%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D0%B5:Categories" title="Адмысловае:Categories">Катэгорыі</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%D1%96_%D0%BD%D0%B0%D1%86%D1%8B%D1%8F%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96_%D0%BF%D0%B0%D0%B2%D0%BE%D0%B4%D0%BB%D0%B5_%D0%B0%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D1%96%D1%82%D0%B0" title="Катэгорыя:Народы і нацыянальнасці паводле алфавіта">Народы і нацыянальнасці паводле алфавіта</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B" title="Катэгорыя:Беларусы">Беларусы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%96" title="Катэгорыя:Народы Беларусі">Народы Беларусі</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%9D%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D1%8B_%D0%95%D1%9E%D1%80%D0%BE%D0%BF%D1%8B" title="Катэгорыя:Народы Еўропы">Народы Еўропы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A3%D1%81%D1%85%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D1%96%D1%8F_%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%B2%D1%8F%D0%BD%D0%B5" title="Катэгорыя:Усходнія славяне">Усходнія славяне</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Схаваныя катэгорыі: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%B7_%D0%BD%D1%8F%D0%BF%D1%80%D0%B0%D0%B2%D1%96%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%BC_%D1%81%D1%96%D0%BD%D1%82%D0%B0%D0%BA%D1%81%D1%96%D1%81%D0%B0%D0%BC_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D0%BA_%D0%BD%D0%B0_%D0%BA%D1%80%D1%8B%D0%BD%D1%96%D1%86%D1%8B" title="Катэгорыя:Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы">Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D1%80%D1%82%D1%8B%D0%BA%D1%83%D0%BB%D1%8B_%D0%B7_%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D0%BC%D1%96_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D1%96" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі">Вікіпедыя:Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96_%D0%B7_%D0%BC%D0%BE%D0%B4%D1%83%D0%BB%D0%B5%D0%BC_Hatnote_%D0%B7_%D1%87%D1%8B%D1%80%D0%B2%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%B9_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D0%B0%D0%B9" title="Катэгорыя:Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай">Вікіпедыя:Старонкі з модулем Hatnote з чырвонай спасылкай</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D1%8D%D0%B3%D0%BE%D1%80%D1%8B%D1%8F:%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D1%96,_%D0%BD%D0%B0_%D1%8F%D0%BA%D1%96%D1%85_%D1%83%D0%B6%D1%8B%D1%82%D1%8B_%D1%87%D0%B0%D1%80%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D1%8B%D1%8F_%D1%81%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BB%D0%BA%D1%96_ISBN" title="Катэгорыя:Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN">Старонкі, на якіх ужыты чароўныя спасылкі ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Апошняе змяненне старонкі адбылося 19:45, 24 кастрычніка 2024.</li> <li id="footer-info-copyright">Тэкст даступны на ўмовах <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.be">ліцэнзіі Creative Commons Attribution-ShareAlike</a>, у асобных выпадках могуць дзейнічаць дадатковыя ўмовы. Падрабязней гл. <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Умовы_выкарыстання">Умовы выкарыстання</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Палітыка прыватнасці</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%A8%D1%82%D0%BE_%D1%82%D0%B0%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%81%D0%B2%D0%B0%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%8D%D0%BD%D1%86%D1%8B%D0%BA%D0%BB%D0%B0%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F">Пра Вікіпедыю</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D1%96%D0%BA%D1%96%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D1%8F:%D0%90%D0%B4%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0_%D0%B0%D0%B4_%D0%B0%D0%B4%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%86%D1%96">Адмова ад адказнасці</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Распрацоўшчыкі</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/be.wikipedia.org">Статыстыка</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Заява пра cookie</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//be.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мабільная версія</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-wfhcx","wgBackendResponseTime":206,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.157","walltime":"1.776","ppvisitednodes":{"value":9180,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":152498,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":43665,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":25,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":26,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":261553,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":2,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1254.548 1 -total"," 19.01% 238.440 1 Шаблон:Этнас"," 18.50% 232.106 1 Шаблон:Картка"," 18.23% 228.686 1 Шаблон:Reflist"," 8.75% 109.794 3 Шаблон:Str_find"," 8.71% 109.305 1 Шаблон:Вонкавыя_спасылкі"," 7.49% 93.917 4 Шаблон:Cite_web"," 6.64% 83.262 1 Шаблон:Навігацыя"," 4.15% 52.110 11 Шаблон:Main"," 4.10% 51.400 4 Шаблон:Str_≠_len"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.205","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4920355,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P527 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-598c47c764-zxsgc","timestamp":"20241118225336","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0411\u0435\u043b\u0430\u0440\u0443\u0441\u044b","url":"https:\/\/be.wikipedia.org\/wiki\/%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%81%D1%8B","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q483569","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q483569","author":{"@type":"Organization","name":"\u0423\u0434\u0437\u0435\u043b\u044c\u043d\u0456\u043a\u0456 \u043f\u0440\u0430\u0435\u043a\u0442\u0430\u045e \u0412\u0456\u043a\u0456\u043c\u0435\u0434\u044b\u044f"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2007-06-18T11:19:19Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/9\/9e\/Map_of_the_Belarusian_Diaspora_in_the_World.svg","headline":"\u0441\u043b\u0430\u0432\u044f\u043d\u0441\u043a\u0456 \u043d\u0430\u0440\u043e\u0434"}</script> </body> </html>