CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Verstandelijke beperking - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"bba2d118-c993-4506-a128-6f5db2d84f6c","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Verstandelijke_beperking","wgTitle":"Verstandelijke beperking","wgCurRevisionId":68258925,"wgRevisionId":68258925,"wgArticleId":22367,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Ontwikkelingsstoornis","Psychische aandoening","Handicap (medisch)"],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Verstandelijke_beperking","wgRelevantArticleId":22367,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"Mentale_retardatie","wgNoticeProject":"wikipedia", "wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/Verstandelijke_beperking","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q183560","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin", "mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Verstandelijke beperking - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Verstandelijke_beperking"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Verstandelijke_beperking"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Verstandelijke_beperking rootpage-Verstandelijke_beperking skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/28_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Verstandelijke+beperking" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Verstandelijke+beperking" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Verstandelijke+beperking" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Verstandelijke+beperking" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Inhoud" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Inhoud</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">verbergen</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Top</div> </a> </li> <li id="toc-Oorzaken" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Oorzaken"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Oorzaken</span> </div> </a> <ul id="toc-Oorzaken-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Vormen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Vormen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Vormen</span> </div> </a> <ul id="toc-Vormen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gradaties" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Gradaties"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Gradaties</span> </div> </a> <ul id="toc-Gradaties-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Behandeling" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Behandeling"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Behandeling</span> </div> </a> <ul id="toc-Behandeling-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zelfstandigheid" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zelfstandigheid"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Zelfstandigheid</span> </div> </a> <ul id="toc-Zelfstandigheid-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Onderwijs</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Onderwijs-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Onderwijs-subkopje inklappen</span> </button> <ul id="toc-Onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Vlaanderen" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Vlaanderen"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Vlaanderen</span> </div> </a> <ul id="toc-Vlaanderen-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Nederland" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nederland"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Nederland</span> </div> </a> <ul id="toc-Nederland-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Inclusief_onderwijs" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Inclusief_onderwijs"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.3</span> <span>Inclusief onderwijs</span> </div> </a> <ul id="toc-Inclusief_onderwijs-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Rechtenbeweging" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Rechtenbeweging"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Rechtenbeweging</span> </div> </a> <ul id="toc-Rechtenbeweging-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Inhoud" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Inhoudsopgave omschakelen" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Inhoudsopgave omschakelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Verstandelijke beperking</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ga naar een artikel in een andere taal. Beschikbaar in 62 talen" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-62" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">62 talen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D8%B9%D8%A7%D9%82%D8%A9_%D8%B0%D9%87%D9%86%D9%8A%D8%A9" title="إعاقة ذهنية – Arabisch" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إعاقة ذهنية" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabisch" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Discapacid%C3%A1_intelectual" title="Discapacidá intelectual – Asturisch" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Discapacidá intelectual" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturisch" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C6%8Fqli_gerilik" title="Əqli gerilik – Azerbeidzjaans" lang="az" hreflang="az" data-title="Əqli gerilik" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbeidzjaans" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%96%D0%B3%D0%B0%D1%84%D1%80%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Алігафрэнія – Belarussisch" lang="be" hreflang="be" data-title="Алігафрэнія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarussisch" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%B0_%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D1%8A%D1%87%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82" title="Интелектуална недостатъчност – Bulgaars" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Интелектуална недостатъчност" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgaars" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Mentalna_retardacija" title="Mentalna retardacija – Bosnisch" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Mentalna retardacija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Bosnisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Discapacitat_intel%C2%B7lectual" title="Discapacitat intel·lectual – Catalaans" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Discapacitat intel·lectual" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Catalaans" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ng%C3%A2ung" title="Ngâung – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Ngâung" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ment%C3%A1ln%C3%AD_retardace" title="Mentální retardace – Tsjechisch" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Mentální retardace" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Tsjechisch" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Udviklingsh%C3%A6mning" title="Udviklingshæmning – Deens" lang="da" hreflang="da" data-title="Udviklingshæmning" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Deens" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Geistige_Behinderung" title="Geistige Behinderung – Duits" lang="de" hreflang="de" data-title="Geistige Behinderung" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Duits" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9D%CE%BF%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%80%CE%B7%CF%81%CE%AF%CE%B1" title="Νοητική αναπηρία – Grieks" lang="el" hreflang="el" data-title="Νοητική αναπηρία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Grieks" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Intellectual_disability" title="Intellectual disability – Engels" lang="en" hreflang="en" data-title="Intellectual disability" data-language-autonym="English" data-language-local-name="Engels" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Intelekta_malkapablo" title="Intelekta malkapablo – Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Intelekta malkapablo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Discapacidad_intelectual" title="Discapacidad intelectual – Spaans" lang="es" hreflang="es" data-title="Discapacidad intelectual" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="Spaans" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Vaimupuue" title="Vaimupuue – Estisch" lang="et" hreflang="et" data-title="Vaimupuue" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estisch" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Adimen-urritasun" title="Adimen-urritasun – Baskisch" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Adimen-urritasun" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskisch" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B0%D9%87%D9%86%DB%8C" title="کم‌توانی ذهنی – Perzisch" lang="fa" hreflang="fa" data-title="کم‌توانی ذهنی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Perzisch" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Intellectual_disability" title="Intellectual disability – Fulah" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Intellectual disability" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="Fulah" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kehitysvamma" title="Kehitysvamma – Fins" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kehitysvamma" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fins" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Handicap_mental" title="Handicap mental – Frans" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Handicap mental" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Frans" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ferstanlike_beheining" title="Ferstanlike beheining – Fries" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ferstanlike beheining" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Fries" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Moilli%C3%BA_intinne" title="Moilliú intinne – Iers" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Moilliú intinne" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="Iers" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Oligofrenia" title="Oligofrenia – Galicisch" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Oligofrenia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galicisch" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%9E%D7%95%D7%92%D7%91%D7%9C%D7%95%D7%AA_%D7%A9%D7%9B%D7%9C%D7%99%D7%AA_%D7%94%D7%AA%D7%A4%D7%AA%D7%97%D7%95%D7%AA%D7%99%D7%AA" title="מוגבלות שכלית התפתחותית – Hebreeuws" lang="he" hreflang="he" data-title="מוגבלות שכלית התפתחותית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="Hebreeuws" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A5%8C%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%A7%E0%A4%BF%E0%A4%95_%E0%A4%85%E0%A4%B6%E0%A4%95%E0%A5%8D%E2%80%8D%E0%A4%A4%E0%A4%A4%E0%A4%BE" title="बौद्धिक अशक्‍तता – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बौद्धिक अशक्‍तता" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Mentalna_retardacija" title="Mentalna retardacija – Kroatisch" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Mentalna retardacija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C3%89rtelmi_fogyat%C3%A9koss%C3%A1g" title="Értelmi fogyatékosság – Hongaars" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Értelmi fogyatékosság" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Hongaars" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%84%D5%BF%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Մտավոր հետամնացություն – Armeens" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Մտավոր հետամնացություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Armeens" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Disabilitas_intelektual" title="Disabilitas intelektual – Indonesisch" lang="id" hreflang="id" data-title="Disabilitas intelektual" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesisch" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Disabilit%C3%A0_intellettiva" title="Disabilità intellettiva – Italiaans" lang="it" hreflang="it" data-title="Disabilità intellettiva" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italiaans" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%9F%A5%E7%9A%84%E9%9A%9C%E5%AE%B3" title="知的障害 – Japans" lang="ja" hreflang="ja" data-title="知的障害" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japans" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Retardasi_mental" title="Retardasi mental – Javaans" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Retardasi mental" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Javaans" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%92%E1%83%9D%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%95%E1%83%98_%E1%83%A9%E1%83%90%E1%83%9B%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%98%E1%83%9A%E1%83%9D%E1%83%91%E1%83%90" title="გონებრივი ჩამორჩენილობა – Georgisch" lang="ka" hreflang="ka" data-title="გონებრივი ჩამორჩენილობა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Georgisch" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%84%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Олигофрения – Kazachs" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Олигофрения" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazachs" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B3%81%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%A6%E0%B2%BF%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%82%E0%B2%A6%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B2%A4%E0%B3%86" title="ಬುದ್ದಿಮಾಂದ್ಯತೆ – Kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬುದ್ದಿಮಾಂದ್ಯತೆ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="Kannada" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A7%80%EC%A0%81_%EC%9E%A5%EC%95%A0" title="지적 장애 – Koreaans" lang="ko" hreflang="ko" data-title="지적 장애" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Koreaans" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%BE%D1%84%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Олигофрения – Kirgizisch" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Олигофрения" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kirgizisch" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Tarditas_intellegentiae" title="Tarditas intellegentiae – Latijn" lang="la" hreflang="la" data-title="Tarditas intellegentiae" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latijn" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt badge-Q70893996 mw-list-item" title=""><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Silpnaprotyst%C4%97_(protinis_atsilikimas)" title="Silpnaprotystė (protinis atsilikimas) – Litouws" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Silpnaprotystė (protinis atsilikimas)" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litouws" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D1%8E%D1%83%D0%BD%D1%8B_%D1%85%D0%BE%D0%BC%D1%81%D0%B4%D0%BE%D0%BB" title="Оюуны хомсдол – Mongools" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Оюуны хомсдол" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Mongools" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Psykisk_utviklingshemming" title="Psykisk utviklingshemming – Noors - Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Psykisk utviklingshemming" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Noors - Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Psykisk_utviklingshemming" title="Psykisk utviklingshemming – Noors - Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Psykisk utviklingshemming" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Noors - Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Niepe%C5%82nosprawno%C5%9B%C4%87_intelektualna" title="Niepełnosprawność intelektualna – Pools" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Niepełnosprawność intelektualna" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Pools" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Defici%C3%AAncia_intelectual" title="Deficiência intelectual – Portugees" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Deficiência intelectual" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portugees" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Debilitate" title="Debilitate – Roemeens" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Debilitate" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Roemeens" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A3%D0%BC%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D0%BE%D1%82%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%81%D1%82%D1%8C" title="Умственная отсталость – Russisch" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Умственная отсталость" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russisch" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Handicap_mental" title="Handicap mental – Kinyarwanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Handicap mental" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="Kinyarwanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Mentalna_retardacija" title="Mentalna retardacija – Servo-Kroatisch" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Mentalna retardacija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Servo-Kroatisch" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Intellectual_disability" title="Intellectual disability – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Intellectual disability" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Du%C5%A1evn%C3%A1_zaostalos%C5%A5" title="Duševná zaostalosť – Slowaaks" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Duševná zaostalosť" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slowaaks" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D1%9B%D0%B0%D1%98_%D0%B8%D0%BD%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D1%83%D0%B0%D0%BB%D0%BD%D0%BE%D0%B3_%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%BE%D1%98%D0%B0" title="Поремећај интелектуалног развоја – Servisch" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Поремећај интелектуалног развоја" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Servisch" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Intellektuell_funktionsneds%C3%A4ttning" title="Intellektuell funktionsnedsättning – Zweeds" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Intellektuell funktionsnedsättning" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="Zweeds" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AE%E0%AE%A9%E0%AE%B5%E0%AE%B3%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AF%81%E0%AE%B1%E0%AF%88" title="மனவளர்ச்சிக் குறை – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="மனவளர்ச்சிக் குறை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B1%E0%B8%8D%E0%B8%8D%E0%B8%B2%E0%B8%AD%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%99" title="ปัญญาอ่อน – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="ปัญญาอ่อน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Zek%C3%A2_gerili%C4%9Fi" title="Zekâ geriliği – Turks" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Zekâ geriliği" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="Turks" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BB%D1%96%D0%B3%D0%BE%D1%84%D1%80%D0%B5%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Олігофренія – Oekraïens" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Олігофренія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Oekraïens" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Oligofreniya" title="Oligofreniya – Oezbeeks" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Oligofreniya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Oezbeeks" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Thi%E1%BB%83u_n%C4%83ng_tr%C3%AD_tu%E1%BB%87" title="Thiểu năng trí tuệ – Vietnamees" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thiểu năng trí tuệ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamees" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%99%BA%E5%8A%9B%E9%9A%9C%E7%A2%8D" title="智力障碍 – Wuyu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="智力障碍" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wuyu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%99%BA%E8%83%BD%E9%9A%9C%E7%A4%99" title="智能障礙 – Chinees" lang="zh" hreflang="zh" data-title="智能障礙" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinees" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%BC%B1%E6%99%BA" title="弱智 – Kantonees" lang="yue" hreflang="yue" data-title="弱智" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonees" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q183560#sitelinks-wikipedia" title="Taalkoppelingen bewerken" class="wbc-editpage">Koppelingen bewerken</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Verstandelijke_beperking" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Verstandelijke_beperking" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Verstandelijke_beperking"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Verstandelijke_beperking"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Verstandelijke_beperking" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Verstandelijke_beperking" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&oldid=68258925" title="Permanente koppeling naar deze versie van deze pagina"><span>Permanente koppeling</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Citeren&page=Verstandelijke_beperking&id=68258925&wpFormIdentifier=titleform" title="Informatie over hoe u deze pagina kunt citeren"><span>Deze pagina citeren</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FVerstandelijke_beperking"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fwiki%2FVerstandelijke_beperking"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Afdrukken/exporteren </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Boek&bookcmd=book_creator&referer=Verstandelijke+beperking"><span>Boek aanmaken</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:DownloadAsPdf&page=Verstandelijke_beperking&action=show-download-screen"><span>Downloaden als PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&printable=yes" title="Printvriendelijke versie van deze pagina [p]" accesskey="p"><span>Afdrukversie</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Intellectual_disabilities" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q183560" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(Doorverwezen vanaf <a href="/w/index.php?title=Mentale_retardatie&redirect=no" class="mw-redirect" title="Mentale retardatie">Mentale retardatie</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="nl" dir="ltr"><div id="spoiler" align="center" style="margin:1em auto; width:fit-content; overflow:hidden;"><div style="display:flex; align-items:center; justify-content:center; gap:0.5em; border-top:2px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1); border-bottom:2px solid var(--border-color-subtle,#c8ccd1); padding:0.1em 0.2em;"> <div style="min-width:max-content;"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Esculaap4.svg" class="mw-file-description" title="Esculaap"><img alt="Esculaap" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Esculaap4.svg/26px-Esculaap4.svg.png" decoding="async" width="26" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Esculaap4.svg/40px-Esculaap4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/Esculaap4.svg/53px-Esculaap4.svg.png 2x" data-file-width="200" data-file-height="300" /></a></span></div> <div style="text-wrap:balance;"><small>Neem het <a href="/wiki/Wikipedia:Voorbehoud_bij_medische_informatie" title="Wikipedia:Voorbehoud bij medische informatie"><i><b>voorbehoud bij medische informatie</b></i></a> in acht.<br />Raadpleeg bij gezondheidsklachten een <a href="/wiki/Arts" title="Arts">arts</a>.</small></div> </div></div> <table class="infobox" cellpadding="1" cellspacing="1"> <tbody><tr> <th class="infobox-kop notheme" style="color:inherit; text-align:center; font-size:120%;" colspan="3">Verstandelijke beperking </th></tr> <tr> <th class="infobox-kop notheme" style="color:inherit;" colspan="3">Coderingen </th></tr> <tr> <th><a href="/wiki/ICD-10" title="ICD-10">ICD-10</a><br /><a href="/wiki/ICD-9" title="ICD-9">ICD-9</a> </th> <td colspan="2"><a href="/wiki/ICD10_Hoofdstuk_V" class="mw-redirect" title="ICD10 Hoofdstuk V">F</a><a rel="nofollow" class="external text" href="https://icd.who.int/browse10/2019/en#/F70">70</a>-<a href="/wiki/ICD10_Hoofdstuk_V" class="mw-redirect" title="ICD10 Hoofdstuk V">F</a><a rel="nofollow" class="external text" href="https://icd.who.int/browse10/2019/en#/F79">79</a><br /><a rel="nofollow" class="external text" href="http://icd9.chrisendres.com/index.php?action=search&srchtext=317">317</a>-<a rel="nofollow" class="external text" href="http://icd9.chrisendres.com/index.php?action=search&srchtext=319">319</a> </td></tr> <tr> <td class="infobox-kop notheme center" style="color:inherit;" colspan="3"> <table cellspacing="0" cellpadding="0"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;"><b>Portaal</b>  <span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Bestand:Portal.svg" class="mw-file-description" title="Portaalicoon"><img alt="Portaalicoon" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/22px-Portal.svg.png" decoding="async" width="22" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/33px-Portal.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Portal.svg/44px-Portal.svg.png 2x" data-file-width="36" data-file-height="32" /></a></span>   </td> <td class="ta-left"><b><a href="/wiki/Portaal:Geneeskunde" title="Portaal:Geneeskunde">Geneeskunde</a> </b> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <p>Een <b>verstandelijke beperking</b><sup id="cite_ref-:2_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> of een <b>verstandelijke ontwikkelingsstoornis</b>, ook wel een verstandelijke handicap, intellectuele stoornis of mentale retardatie en in het verleden geestelijke handicap<sup id="cite_ref-geestelijk_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-geestelijk-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> mentale handicap en zwakzinnigheid, is een <a href="/wiki/Ontwikkelingsstoornis" title="Ontwikkelingsstoornis">ontwikkelingsstoornis</a> waarbij iemands verstandelijke vermogens zich niet met de normale snelheid ontwikkelen of hebben ontwikkeld en daardoor meestal geen gemiddeld niveau bereiken. Door dit <a href="/wiki/Cognitie" title="Cognitie">cognitieve</a> tekort is het moeilijk om volledig te functioneren in vergelijking met leeftijdgenoten. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Oorzaken">Oorzaken</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=1" title="Bewerk dit kopje: Oorzaken" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=1" title="De broncode bewerken van de sectie: Oorzaken"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Mogelijke oorzaken van een verstandelijke beperking zijn onder andere <a href="/wiki/Erfelijke_aandoening" title="Erfelijke aandoening">erfelijke aandoeningen</a>, <a href="/wiki/Aangeboren_afwijking" title="Aangeboren afwijking">aangeboren afwijkingen</a>, <a href="/wiki/Verwonding" title="Verwonding">verwondingen</a> ('trauma'), <a href="/wiki/Stofwisselingsziekte" title="Stofwisselingsziekte">stofwisselingsziekten</a> (zoals de <a href="/wiki/Ziekte_van_Sanfilippo" title="Ziekte van Sanfilippo">ziekte van Sanfilippo</a> en <a href="/wiki/Galactosemie" title="Galactosemie">galactosemie</a>), een <a href="/wiki/Dizuurstof" title="Dizuurstof">zuurstoftekort</a> tijdens of na de geboorte, een "accidenteel" zuurstoftekort bijvoorbeeld bij een bijna-verdrinking en bepaalde pathologie, zoals <a href="/wiki/Hersenvliesontsteking" title="Hersenvliesontsteking">meningitis</a> op jonge leeftijd. Ook <a href="/wiki/Niet-aangeboren_hersenletsel" title="Niet-aangeboren hersenletsel">niet-aangeboren hersenletsel</a> kan een achteruitgang in de cognitieve vermogens veroorzaken. Men spreekt dan van een verstandelijke beperking, "verworven op latere leeftijd". </p><p>Een zeer groot aantal genetisch bepaalde aandoeningen gaat gepaard met een verstandelijke beperking, zoals het <a href="/wiki/Syndroom_van_Down" title="Syndroom van Down">syndroom van Down</a>, het <a href="/wiki/Fragiele-X-syndroom" title="Fragiele-X-syndroom">fragiele-X-syndroom</a>, het <a href="/wiki/Syndroom_van_Angelman" title="Syndroom van Angelman">syndroom van Angelman</a>, het <a href="/wiki/Syndroom_van_Prader-Willi" title="Syndroom van Prader-Willi">syndroom van Prader-Willi</a>, het <a href="/wiki/Syndroom_van_Williams" title="Syndroom van Williams">syndroom van Williams</a> en het <a href="/wiki/Syndroom_van_Rett" title="Syndroom van Rett">syndroom van Rett</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Vormen">Vormen</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=2" title="Bewerk dit kopje: Vormen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=2" title="De broncode bewerken van de sectie: Vormen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Een verstandelijke beperking kan lacunair zijn (dat betekent dat er 'iets ontbreekt') of globaal. </p><p>Bij een meervoudige beperking/meervoudige handicap gaat de verstandelijke beperking samen met een <a href="/wiki/Lichamelijke_handicap" class="mw-redirect" title="Lichamelijke handicap">lichamelijke handicap</a> of met een psychische aandoening zoals <a href="/wiki/Autisme" title="Autisme">autisme</a>, <a href="/wiki/Schizofrenie" title="Schizofrenie">schizofrenie</a>, <a href="/wiki/ADHD_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="ADHD (hoofdbetekenis)">ADHD</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Gradaties">Gradaties</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=3" title="Bewerk dit kopje: Gradaties" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=3" title="De broncode bewerken van de sectie: Gradaties"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>De ernst van een verstandelijke beperking kan aangegeven worden door een vergelijking met het leeftijdsgebonden ontwikkelingsniveau van iemand zonder een verstandelijke beperking. Zo kan van bijvoorbeeld een tienjarige verstandelijk gehandicapte worden gezegd dat hij of zij functioneert op het niveau van een vierjarige. Voornamelijk bij globale vormen van een handicap, waarbij alle vermogens ongeveer even onderontwikkeld zijn, is deze duiding makkelijk hanteerbaar. Bij de lagere niveaus van verstandelijke beperking ziet men een groeiende discrepantie van de ontwikkeling op deelgebieden. </p><p>Het <a href="/wiki/Diagnostic_and_Statistical_Manual_of_Mental_Disorders" title="Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders">Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders</a>-5 (editie 2013, Nederlandse vertaling 2014) maakt onderscheid tussen lichte, matige, ernstige en zeer ernstige verstandelijke beperking. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>Gradatie</th> <th><a href="/wiki/Intelligentiequoti%C3%ABnt" class="mw-redirect" title="Intelligentiequotiënt">Intelligentiequotiënt</a> (IQ)</th> <th>Percentage van mensen met een verstandelijke beperking in Nederland</th> <th>In onbruik geraakte term</th> <th>Toelichting </th></tr> <tr> <td>Lichte verstandelijke beperking</td> <td>50-70</td> <td>~75%<sup id="cite_ref-:0_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>debiel</td> <td>Het algemene cognitieve niveau is vergelijkbaar met het mentale niveau van een kind tussen de 7 en de 11 jaar oud. </td></tr> <tr> <td>Matige verstandelijke beperking</td> <td>35-50</td> <td>18%</td> <td>imbeciel</td> <td>Het mentale niveau is maximaal vergelijkbaar met een gemiddeld kind van 7 jaar. </td></tr> <tr> <td>Ernstige verstandelijke beperking</td> <td>20-35</td> <td>~16,7%<sup id="cite_ref-:0_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td> <td>idioot</td> <td>Naast een IQ van 20 tot 35 is er ook een minimaal communicatief gedrag, een zwakke <a href="/wiki/Motoriek" title="Motoriek">motorische</a> ontwikkeling en behoefte aan voortdurend toezicht. </td></tr> <tr> <td>Zeer ernstige verstandelijke beperking</td> <td>Lager dan 20</td> <td>1%</td> <td>idioot</td> <td>Mensen met deze beperking hebben voornamelijk behoefte aan een structurerende omgeving, zintuiglijke stimulering en voortdurend toezicht. Elementair menselijk contact is moeilijk, slechts in uitzonderlijke gevallen is er minimale spraak. </td></tr></tbody></table> <p>De begrippen debiliteit, imbeciliteit, idiotie, zwakzinnigheid, zwakbegaafdheid en achterlijkheid zijn voorbeelden van verouderde termen uit de standaarden voor <a href="/wiki/Geneeskunde" title="Geneeskunde">geneeskunde</a>, maar worden soms nog als <a href="/wiki/Scheldwoord" title="Scheldwoord">scheldwoord</a> gebruikt. De term zwakzinnig uit de DSM-IV is in de DSM 5 vervangen door verstandelijke beperking.<sup id="cite_ref-:2_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bij een IQ van 70 tot 85 is er sprake van <a href="/wiki/Zwakbegaafdheid" title="Zwakbegaafdheid">zwakbegaafdheid</a>. In Nederland zijn er naar een grove schatting uit 2019 2,3 miljoen mensen met een IQ tussen de 70 en 85 en zo'n 440.000 mensen met een IQ onder de 70. Van deze 440.000 mensen ontvangen ongeveer 110.000 mensen ondersteuning vanuit de <a href="/wiki/Wet_langdurige_zorg" title="Wet langdurige zorg">Wet langdurige zorg</a>.<sup id="cite_ref-:0_3-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Behandeling">Behandeling</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=4" title="Bewerk dit kopje: Behandeling" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=4" title="De broncode bewerken van de sectie: Behandeling"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Behandeling van een verstandelijke beperking is meestal niet mogelijk, doch aangepast onderwijs (in Nederland <a href="/wiki/Speciaal_onderwijs" title="Speciaal onderwijs">speciaal onderwijs</a>, in Vlaanderen <a href="/wiki/Buitengewoon_onderwijs" title="Buitengewoon onderwijs">buitengewoon onderwijs</a>) of specifieke ondersteuning in het regulier onderwijs (zie <a href="/wiki/Inclusief_onderwijs" title="Inclusief onderwijs">inclusief onderwijs</a>) is aangewezen om het maximaal haalbare niveau trachten te bereiken. </p><p>Wel is behandeling van de randverschijnselen vaak mogelijk. Veel vormen van genetisch bepaalde handicaps brengen ook andere beperkingen met zich mee. Zo heeft iemand met het syndroom van Down een verhoogde kans op een <a href="/wiki/Schildklier" title="Schildklier">schildklierafwijking</a>, <a href="/wiki/Dementie" title="Dementie">dementie</a> en hart- en vaatziekten. Door regelmatige controle bij dit soort risicogroepen kunnen dit soort ziekten wel behandeld of vertraagd worden. Sinds 2000 heeft in Nederland het <a href="/wiki/Medisch_specialisme_in_Nederland" title="Medisch specialisme in Nederland">medisch specialisme</a> <a href="/wiki/Arts_voor_verstandelijk_gehandicapten" title="Arts voor verstandelijk gehandicapten">arts voor verstandelijk gehandicapten</a> (AVG) een eigen opleiding. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zelfstandigheid">Zelfstandigheid</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=5" title="Bewerk dit kopje: Zelfstandigheid" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=5" title="De broncode bewerken van de sectie: Zelfstandigheid"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In het verleden was de mate van de verstandelijke beperking bepalend voor de zorg die iemand ontving: als iemand met een beperking intramuraal in een instelling binnen de <a href="/wiki/Gehandicaptenzorg_in_Nederland" title="Gehandicaptenzorg in Nederland">gehandicaptenzorg in Nederland</a> verbleef, was dit op een zaal. Later was dit in een huis, maar wel met eigen slaapkamer, samen met mensen van een gelijke mate van beperking en in het algemeen dezelfde zorgvraag. Door de ontwikkelingen voor mensen met een beperking veranderde deze visie op zorg. Zo werd dagbesteding verplicht voor alle cliënten die niet kunnen deelnemen aan het reguliere <a href="/w/index.php?title=Arbeidsproces&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arbeidsproces (de pagina bestaat niet)">arbeidsproces</a>, terwijl tot dan toe activiteiten vanuit de woning werden ondernomen. Er werden activiteitencentra opgezet voor mensen met een beperking. Modellen uit andere landen brachten ook in Nederland de decentralisatie van de zorg verder op gang. Vooral het Zweeds model, waarbij de instellingen waren opgeheven en mensen met een beperking een eigen plek in de wijk kregen, was een groot voorbeeld. </p><p>Anno 2020 wordt het vooral belangrijk geacht om te kijken in hoeverre iemand zichzelf kan redden om te bepalen of iemand zelfstandig of in een <a href="/wiki/Woongroep" title="Woongroep">woongroep</a> kan wonen en of iemand ambulant (alleen op gezette tijden) of 24-uurs begeleiding behoeft en wil. De wens van de persoon met de beperking en eventueel de vertegenwoordigers zijn hierbij een belangrijk uitgangspunt. Verder wordt hierbij onder andere gekeken naar de niveaus van <a href="/wiki/Algemene_dagelijkse_levensverrichtingen" title="Algemene dagelijkse levensverrichtingen">algemene dagelijkse levensverrichtingen</a> (ADL), sociale vaardigheden en emotionele vaardigheden, samen met de gradatie van de handicap en de mate waarin iemand hierbij ondersteuning behoeft. </p><p>Een persoon met een verstandelijk beperking kan in een instelling met begeleidend of verzorgend personeel opgenomen worden. Als iemand niet zelfstandig kan eten, praten, zich wassen, aankleden of naar de wc gaan, is heel intensieve zorg nodig. Veel van deze mensen met een zeer ernstige beperking leren niet lopen en zijn <a href="/wiki/Rolstoel" title="Rolstoel">rolstoelafhankelijk</a> of <a href="/wiki/Bedlegerigheid" title="Bedlegerigheid">bedlegerig</a>. Voor mensen met een verstandelijke beperking gecombineerd met (ernstige) gedragsproblemen, bestaan <b>Intensieve Begeleidingsgroepen</b>. </p><p>Na de invoering van de zogenaamde <a href="/wiki/Zorgzwaartepakket" title="Zorgzwaartepakket">zorgzwaartepakketten</a> (nu zorgprofielen genoemd), die beschrijven hoeveel zorg iemand nodig heeft, en vooral sinds de invoering van de <a href="/wiki/Wet_maatschappelijke_ondersteuning_2015" title="Wet maatschappelijke ondersteuning 2015">Wet maatschappelijke ondersteuning 2015</a>, met nieuwe indicaties vanuit gemeenten voor mensen die geen <a href="/wiki/Wet_langdurige_zorg" title="Wet langdurige zorg">langdurige zorg</a> ontvangen, ligt de nadruk steeds meer op wat iemand wél kan en op welke gebieden hij of zij eventueel ondersteuning nodig heeft.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Sinds de <a href="/wiki/Millenniumwisseling" class="mw-redirect" title="Millenniumwisseling">millenniumwisseling</a> houden ouders hun kinderen met een verstandelijke beperking steeds langer thuis, ook in landen waar institutionele voorzieningen beschikbaar zijn, en kiezen zij voor ondersteuning in de vorm van thuisbegeleiding, een logeerhuis of alleen dagbesteding binnen een instelling. Ook zogenaamde <a href="/w/index.php?title=Ouderinitiatief&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ouderinitiatief (de pagina bestaat niet)">ouderinitiatieven</a> komen vaker voor, naast ook particuliere initiatieven voor ondersteuning. Deze opties kunnen gezien worden als een tegenbeweging op de vele fusies en daarmee de schaalvergroting van de instellingen die van oudsher bestaan. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Onderwijs">Onderwijs</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=6" title="Bewerk dit kopje: Onderwijs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=6" title="De broncode bewerken van de sectie: Onderwijs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Vlaanderen">Vlaanderen</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=7" title="Bewerk dit kopje: Vlaanderen" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=7" title="De broncode bewerken van de sectie: Vlaanderen"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In <a href="/wiki/Vlaanderen_(hoofdbetekenis)" class="mw-redirect" title="Vlaanderen (hoofdbetekenis)">Vlaanderen</a> kunnen leerlingen met een verstandelijke beperking terecht in het <a href="/wiki/Buitengewoon_onderwijs" title="Buitengewoon onderwijs">buitengewoon onderwijs</a>. Dit onderwijs is ingedeeld in typen: Type 1 is bedoeld voor leerlingen met een lichte mentale achterstand, terwijl Type 2 de matig tot zware verstandelijk beperkten verzorgt. Ook kan een opname in een (semi)residentiële setting overwogen worden, in een <a href="/wiki/Medisch-Pedagogisch_Instituut" title="Medisch-Pedagogisch Instituut">Medisch-Pedagogisch Instituut</a>. Type 9 is voor kinderen met autisme (en soms ook een bijkomende licht verstandelijke beperking). </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nederland">Nederland</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=8" title="Bewerk dit kopje: Nederland" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=8" title="De broncode bewerken van de sectie: Nederland"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>In Nederland geldt voor iedereen de <a href="/wiki/Leerplicht" title="Leerplicht">leerplicht</a> tot en met 16 jaar, dus ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Leerlingen met een verstandelijke beperking kunnen terecht in het reguliere onderwijs (eventueel met extra ondersteuning) of in het <a href="/wiki/Speciaal_onderwijs" title="Speciaal onderwijs">speciaal onderwijs</a>.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Inclusief_onderwijs">Inclusief onderwijs</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=9" title="Bewerk dit kopje: Inclusief onderwijs" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=9" title="De broncode bewerken van de sectie: Inclusief onderwijs"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Inclusief_onderwijs" title="Inclusief onderwijs">Inclusief onderwijs</a> (IOn) is een alternatief voor <a href="/wiki/Speciaal_onderwijs" title="Speciaal onderwijs">speciaal onderwijs</a> (Nederland) of <a href="/wiki/Buitengewoon_onderwijs" title="Buitengewoon onderwijs">buitengewoon onderwijs</a> (Vlaanderen) waarbij de nadruk ligt op het aanvaarden van de verscheidenheid en gelijkwaardigheid middels <a href="/wiki/Inclusie" title="Inclusie">inclusie</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Rechtenbeweging">Rechtenbeweging</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&veaction=edit&section=10" title="Bewerk dit kopje: Rechtenbeweging" class="mw-editsection-visualeditor"><span>bewerken</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&action=edit&section=10" title="De broncode bewerken van de sectie: Rechtenbeweging"><span>brontekst bewerken</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Vanuit de visie van organisaties die opkomen voor betere <a href="/wiki/Grondrechten" title="Grondrechten">grondrechten</a> voor mensen met een beperking werden een aantal basisrechten geformuleerd, waaruit het <a href="/wiki/VN-verdrag_inzake_de_rechten_van_personen_met_een_handicap" title="VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap">VN-verdrag inzake de rechten van personen met een handicap</a> voortkwam.<sup id="cite_ref-:1_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Het verdrag heeft als doel om de positie van mensen met een beperking te verstevigen. De grondbeginselen in het verdrag zijn toegankelijkheid, persoonlijke autonomie en volledige participatie.<sup id="cite_ref-:1_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Het verdrag werd door de <a href="/wiki/Algemene_Vergadering_van_de_Verenigde_Naties" title="Algemene Vergadering van de Verenigde Naties">Algemene Vergadering van de Verenigde Naties</a> aangenomen op 13 december 2006 en trad in werking op 3 mei 2008. Honderdzestig overheden, landen of supranationale instanties hebben het verdrag ondertekend, waaronder de Europese Unie, België en Nederland. </p><p>België <a href="/wiki/Ratificatie" title="Ratificatie">ratificeerde</a> het verdrag op 2 juli 2009.<sup id="cite_ref-VN-ratificaties_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-VN-ratificaties-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-unia_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-unia-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Nederland volgde zeven jaar later (14 juni 2016), als een van de laatste Europese landen.<sup id="cite_ref-VN-ratificaties_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-VN-ratificaties-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-cvrm_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-cvrm-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>De verenigde organisaties zetten zich onder andere in voor het recht op <a href="/wiki/Seksuele_gezondheid" title="Seksuele gezondheid">seksualiteitsbeleving</a>, recht op <a href="/wiki/Intimiteit" title="Intimiteit">intimiteit</a> en <a href="/wiki/Privacy" title="Privacy">privacy</a>, recht op een respectvolle, <a href="/wiki/Gelijkwaardige_behandeling" title="Gelijkwaardige behandeling">gelijkwaardige behandeling</a>, recht op <a href="/wiki/Relatie" title="Relatie">relaties</a>, de <a href="/w/index.php?title=Kinderwens&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kinderwens (de pagina bestaat niet)">kinderwens</a> en het recht op kinderen, en het recht op werk op maat. </p> <div class="toccolours appendix" role="presentation" style="font-size:90%; margin:1em 0 -0.5em; clear:both;"> <div><span style="font-weight:bold">Bronnen, noten en/of referenties</span></div> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-:2-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:2_1-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:2_1-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span typeof="mw:File"><span title="Pdf-document"><img alt="Pdf-document" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Icons-mini-file_pdf.svg/16px-Icons-mini-file_pdf.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Icons-mini-file_pdf.svg/24px-Icons-mini-file_pdf.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/Icons-mini-file_pdf.svg/32px-Icons-mini-file_pdf.svg.png 2x" data-file-width="16" data-file-height="16" /></span></span> <span class="citation" id="CITEREFKaldenbach2015"><span style="font-variant:small-caps;">Kaldenbach, Yaron</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dsm-5.nl/documenten/whitepapers_nieuw/dsm-5_whitepaper_yaron_kaldenbach_verstandelijke_beperking.pdf">Whitepaper - De verstandelijke beperking (verstandelijke-ontwikkelings-stoornis) in de DSM-5</a> (2015). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210731151259/https://www.dsm-5.nl/documenten/whitepapers_nieuw/dsm-5_whitepaper_yaron_kaldenbach_verstandelijke_beperking.pdf">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-07-31">31 juli 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-geestelijk-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-geestelijk_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://web.archive.org/web/20141023130633/http://www.woorden-boek.nl/woord/geestelijk">https://web.archive.org/web/20141023130633/http://www.woorden-boek.nl/woord/geestelijk</a></span> </li> <li id="cite_note-:0-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:0_3-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_3-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:0_3-2"><sup><i><b>c</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/verstandelijke-beperking/cijfers-context/huidige-situatie#node-prevalentie-van-verstandelijke-beperking">Verstandelijke beperking | Cijfers & Context | Huidige situatie</a>. <i>www.volksgezondheidenzorg.info</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210119103956/https://www.volksgezondheidenzorg.info/onderwerp/verstandelijke-beperking/cijfers-context/huidige-situatie#node-prevalentie-van-verstandelijke-beperking">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-01-19">19 januari 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-3687460/nieuws/de_krachtenwijzer_voor_zelfredzaamheid_jongeren_met_een_licht_verstandelijke_beperking.html">De krachtenwijzer voor zelfredzaamheid jongeren met een licht verstandelijke beperking</a>. <i>www.ggztotaal.nl</i>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vgn.nl/achtergrond/zelfredzaamheid-kaart-gebracht">Zelfredzaamheid in kaart gebracht | Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland</a>. <i>www.vgn.nl</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200925054124/https://www.vgn.nl/achtergrond/zelfredzaamheid-kaart-gebracht">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-09-25">25 september 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2010"><span style="font-variant:small-caps;">Cultuur en Wetenschap Ministerie van Onderwijs</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/speciaal-onderwijs">Speciaal onderwijs - Passend onderwijs - Rijksoverheid.nl</a>. <i>www.rijksoverheid.nl</i> (<span class="mw-formatted-date" title="2010-03-10">10 maart 2010</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210203033602/https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/passend-onderwijs/speciaal-onderwijs">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-02-03">3 februari 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-:1-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-:1_7-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-:1_7-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mensenrechten.nl/nl/vn-verdrag-handicap">VN-verdrag handicap</a>. <a href="/wiki/College_voor_de_Rechten_van_de_Mens" title="College voor de Rechten van de Mens">College voor de Rechten van de Mens</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210306181025/https://mensenrechten.nl/nl/vn-verdrag-handicap">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-06">6 maart 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-VN-ratificaties-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <a href="#cite_ref-VN-ratificaties_8-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-VN-ratificaties_8-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREFFout:_ongeldige_tijd."><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r67679320">.mw-parser-output .taalaanduiding{font-family:sans-serif;font-size:85%;cursor:help;color:var(--color-subtle,#555)}.mw-parser-output .taalaanduiding span{border-bottom:1px dotted var(--color-subtle,#555)}</style><span class="taalaanduiding" title="Taal: Engels">(<span>en</span>) </span><a rel="nofollow" class="external text" href="https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-15&chapter=4&clang=_en">Status as at 09-02-2020 07:15 - Chapter IV Human Rights - 15. Convention on the Rights of Persons with Disabilities</a>. <a href="/wiki/Verenigde_Naties" title="Verenigde Naties">Verenigde Naties</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2020-02-09">9 februari 2020</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200307030528/https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=IV-15&chapter=4&clang=_en">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2020-03-07">7 maart 2020</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-10">10 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-unia-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-unia_9-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation" id="CITEREF2006"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unia.be/nl/wetgeving-aanbevelingen/wetgeving/verdrag-inzake-de-rechten-van-personen-met-een-handicap">Verdrag van de Verenigde Naties inzake de rechten van personen met een handicap en zijn Facultatief Protocol</a>. <a href="/wiki/Unia" title="Unia">Unia</a> (<span class="mw-formatted-date" title="2006-12-13">13 december 2006</span>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190628041122/https://www.unia.be/nl/wetgeving-aanbevelingen/wetgeving/verdrag-inzake-de-rechten-van-personen-met-een-handicap">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2019-06-28">28 juni 2019</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-10">10 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-cvrm-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-cvrm_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://mensenrechten.nl/dossier/nederland-en-het-verdrag-inzake-de-rechten-van-personen-met-een-handicap">VN-verdrag handicap</a>. <a href="/wiki/College_voor_de_Rechten_van_de_Mens" title="College voor de Rechten van de Mens">College voor de Rechten van de Mens</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161018183629/http://www.mensenrechten.nl/dossier/nederland-en-het-verdrag-inzake-de-rechten-van-personen-met-een-handicap">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2016-10-18">18 oktober 2016</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2020-02-10">10 februari 2020</span>. </span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><span class="citation"><span style="font-variant:small-caps;">Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties</span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://wetten.overheid.nl/BWBV0004045/2016-07-14#Verdrag_2">Verdrag inzake de rechten van personen met een handicap</a>. <i>wetten.overheid.nl</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210415233509/https://wetten.overheid.nl/BWBV0004045/2016-07-14#Verdrag_2">Gearchiveerd</a> op <span class="mw-formatted-date" title="2021-04-15">15 april 2021</span>. Geraadpleegd op <span class="mw-formatted-date" title="2021-03-27">27 maart 2021</span>. </span></span> </li> </ol></div></div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&oldid=68258925">https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&oldid=68258925</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Categorie:Alles" title="Categorie:Alles">Categorieën</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categorie:Ontwikkelingsstoornis" title="Categorie:Ontwikkelingsstoornis">Ontwikkelingsstoornis</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Psychische_aandoening" title="Categorie:Psychische aandoening">Psychische aandoening</a></li><li><a href="/wiki/Categorie:Handicap_(medisch)" title="Categorie:Handicap (medisch)">Handicap (medisch)</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Deze pagina is voor het laatst bewerkt op 17 okt 2024 om 00:28.</li> <li id="footer-info-copyright">De tekst is beschikbaar onder de licentie <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl">Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen</a>, er kunnen aanvullende voorwaarden van toepassing zijn. Zie de <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/nl">gebruiksvoorwaarden</a> voor meer informatie.<br /> Wikipedia® is een geregistreerd handelsmerk van de <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org">Wikimedia Foundation, Inc.</a>, een organisatie zonder winstoogmerk.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Verstandelijke_beperking&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-57488d5c7d-75lp9","wgBackendResponseTime":157,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.190","walltime":"0.230","ppvisitednodes":{"value":4437,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":23876,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":14306,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12724,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 188.034 1 -total"," 57.98% 109.022 1 Sjabloon:Appendix"," 56.41% 106.064 1 Sjabloon:References"," 36.95% 69.476 10 Sjabloon:Citeer_web"," 34.88% 65.584 1 Sjabloon:Infobox_aandoening"," 33.20% 62.423 1 Sjabloon:Infobox_generiek"," 12.65% 23.780 1 Sjabloon:Wikidata_afbeelding"," 5.54% 10.412 1 Sjabloon:Taal-en"," 4.70% 8.834 2 Sjabloon:ICD"," 4.47% 8.401 1 Sjabloon:Taalaanduiding"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.013","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":974391,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-cc877b49b-br7p4","timestamp":"20241127123446","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Verstandelijke beperking","url":"https:\/\/nl.wikipedia.org\/wiki\/Verstandelijke_beperking","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q183560","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q183560","author":{"@type":"Organization","name":"Bijdragers aan Wikimedia-projecten"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2003-09-11T10:19:18Z","dateModified":"2024-10-16T23:28:59Z","headline":"ontwikkelingsstoornis in de verstandelijke vermogens"}</script> </body> </html>