CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>چچن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"9703bb2b-22e3-4d84-b4d5-8b17e57825a6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"چچن","wgTitle":"چچن","wgCurRevisionId":40373631,"wgRevisionId":40373631,"wgArticleId":19834,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی","صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی", "صفحه‌هایی که از جعبه‌های اطلاعات با پارامترهای منسوخ مختصات استفاده می‌کنند","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند","مقاله‌های دارای واژگان به زبان روسی","صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند","مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود","پیوند رده انبار در ویکی‌داده است","صفحه‌های دارای پیوند مرده","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","اختلاف‌ها در بی‌طرفی از فوریه ۲۰۱۶","چچن","اسلام در روسیه", "ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۳ (میلادی)","بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۳ (میلادی) در روسیه","جمهوری‌های روسیه","قفقاز شمالی","مناطق تقسیم‌شده","منطقه‌های اروپا دارای زبان‌های رسمی چندگانه","ناحیه‌های فدرالی قفقاز شمالی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"چچن","wgRelevantArticleId":19834,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"}, "wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q5187","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["architecture","bitness","brands","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles": "ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions", "wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.3"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg/1200px-Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1583"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg/800px-Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1055"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg/640px-Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="844"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="چچن - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-چچن rootpage-چچن skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%86%DA%86%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%86%DA%86%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%86%DA%86%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%86%DA%86%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-تاریخچه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخچه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>تاریخچه</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-تاریخچه-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های تاریخچه</span> </button> <ul id="toc-تاریخچه-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-حاکمیت_شوروی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#حاکمیت_شوروی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۱</span> <span>حاکمیت شوروی</span> </div> </a> <ul id="toc-حاکمیت_شوروی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جنگ‌های_چچن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگ‌های_چچن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲</span> <span>جنگ‌های چچن</span> </div> </a> <ul id="toc-جنگ‌های_چچن-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-جنگ_اول_چچن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگ_اول_چچن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲.۱</span> <span>جنگ اول چچن</span> </div> </a> <ul id="toc-جنگ_اول_چچن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جنگ_دوم_چچن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگ_دوم_چچن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲.۲</span> <span>جنگ دوم چچن</span> </div> </a> <ul id="toc-جنگ_دوم_چچن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-نقش_روسیه_در_چچن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نقش_روسیه_در_چچن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۳</span> <span>نقش روسیه در چچن</span> </div> </a> <ul id="toc-نقش_روسیه_در_چچن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-بخش‌های_حکومتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#بخش‌های_حکومتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>بخش‌های حکومتی</span> </div> </a> <ul id="toc-بخش‌های_حکومتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جغرافیا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جغرافیا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>جغرافیا</span> </div> </a> <ul id="toc-جغرافیا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-اقتصاد" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#اقتصاد"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>اقتصاد</span> </div> </a> <ul id="toc-اقتصاد-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مردم‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#مردم‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>مردم‌شناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-مردم‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خواندنی‌های_بیشتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#خواندنی‌های_بیشتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>خواندنی‌های بیشتر</span> </div> </a> <ul id="toc-خواندنی‌های_بیشتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">چچن</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۴۱ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-141" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۴۱ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Чечентәыла–آبخازی" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Чечентәыла" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="آبخازی" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Republik_Chechen" title="Republik Chechen–آچئی" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Republik Chechen" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="آچئی" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjni%C3%AB" title="Tsjetsjnië–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Tsjetsjnië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%B8%E1%89%BD%E1%8A%92%E1%8B%AB" title="ቸችኒያ–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ቸችኒያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="الشيشان–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="الشيشان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%8A%D8%B4%D8%A7%D9%86" title="الشيشان–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="الشيشان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D3%80" title="ЧачаналӀ–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="ЧачаналӀ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="چچنیستان–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="چچنیستان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Чечен Республикаһы–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Чечен Республикаһы" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Dien%C4%97j%C4%97" title="Čečienėjė–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Čečienėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чачня–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Чачня" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B0%D1%87%D1%8D%D0%BD%D1%96%D1%8F" title="Чачэнія–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Чачэнія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F" title="Чечения–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Чечения" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9A%E0%A7%87%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="চেচনিয়া–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="চেচনিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Tchetchenia" title="Tchetchenia–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Tchetchenia" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Чечня" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Txetx%C3%A8nia" title="Txetxènia–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Txetxènia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Chechnya" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%85%D1%87%D0%B8%D0%B9%D1%87%D0%BE%D1%8C" title="Нохчийчоь–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Нохчийчоь" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Chechenskaya_Respublika" title="Chechenskaya Respublika–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Chechenskaya Respublika" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D8%A7%D9%86" title="چیچان–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="چیچان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Densko" title="Čečensko–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Čečensko" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B8" title="Чечен Республики–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Чечен Республики" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Tsietsnia" title="Tsietsnia–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Tsietsnia" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Republikken_Tjetjenien" title="Republikken Tjetjenien–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Republikken Tjetjenien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tschetschenien" title="Tschetschenien–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Tschetschenien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7en%C4%B1stan" title="Çeçenıstan–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Çeçenıstan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A4%CF%83%CE%B5%CF%84%CF%83%CE%B5%CE%BD%CE%AF%CE%B1" title="Τσετσενία–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Τσετσενία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Chechnya" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88e%C4%89enio" title="Ĉeĉenio–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Ĉeĉenio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1eeni_Vabariik" title="Tšetšeeni Vabariik–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Tšetšeeni Vabariik" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Txetxenia" title="Txetxenia–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Txetxenia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1enia" title="Tšetšenia–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tšetšenia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1eeni%C3%A4" title="Tšetšeeniä–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Tšetšeeniä" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Kekenia" title="Kekenia–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Kekenia" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Tch%C3%A9tch%C3%A9nie" title="Tchétchénie–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Tchétchénie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Tschetscheenien" title="Tschetscheenien–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Tschetscheenien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tSeisnia" title="An tSeisnia–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tSeisnia" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7eniya" title="Çeçeniya–گاگائوزیایی" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Çeçeniya" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="گاگائوزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8D%84%F0%90%8D%83%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B4%F0%90%8D%84%F0%90%8D%83%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B4%F0%90%8C%BD%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B0" title="𐍄𐍃𐌾𐌴𐍄𐍃𐌾𐌴𐌽𐌾𐌰–گوتی" lang="got" hreflang="got" data-title="𐍄𐍃𐌾𐌴𐍄𐍃𐌾𐌴𐌽𐌾𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="گوتی" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Chechnya_Khiung-f%C3%B2-koet" title="Chechnya Khiung-fò-koet–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Chechnya Khiung-fò-koet" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A6%27%D7%A6%27%D7%A0%D7%99%D7%94" title="צ'צ'ניה–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="צ'צ'ניה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="चेचन्या–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="चेचन्या" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denska" title="Čečenska–صُربی علیا" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Čečenska" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="صُربی علیا" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Csecsenf%C3%B6ld" title="Csecsenföld–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Csecsenföld" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%B9%D5%B6%D5%AB%D5%A1" title="Չեչնիա–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Չեչնիա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Siasnia" title="Siasnia–اینوپیک" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Siasnia" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="اینوپیک" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%BE%D1%85%D1%87%D0%B8%D1%87%D0%B5" title="Нохчиче–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Нохчиче" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Republiko_Chechenia" title="Republiko Chechenia–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Republiko Chechenia" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/T%C3%A9t%C3%A9n%C3%ADa" title="Téténía–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Téténía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%81%E3%82%A7%E3%83%81%E3%82%A7%E3%83%B3%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="チェチェン共和国–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="チェチェン共和国" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A8chnya" title="Chèchnya–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Chèchnya" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩეჩნეთი–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ჩეჩნეთი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D1%8D%D1%88%D1%8D%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D1%8D" title="Шэшэн Республикэ–کاباردینی" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Шэшэн Республикэ" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="کاباردینی" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A8%D0%B5%D1%88%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B" title="Шешен Республикасы–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Шешен Республикасы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B2%B4%EC%B2%B8_%EA%B3%B5%ED%99%94%EA%B5%AD" title="체첸 공화국–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="체첸 공화국" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Чечен Республика–قره‌چایی‐بالکاری" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Чечен Республика" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="قره‌چایی‐بالکاری" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–کومیایی" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Чечня" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="کومیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Чеченстан–قرقیزی" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Чеченстан" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="قرقیزی" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Tsetsenia" title="Tsetsenia–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Tsetsenia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Чечня" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjeni%C3%AB" title="Tsjetsjenië–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Tsjetsjenië" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia–Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8D%C4%97nija" title="Čečėnija–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Čečėnija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="चेचन्या–مایدیلی" lang="mai" hreflang="mai" data-title="चेचन्या" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="مایدیلی" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Tsetsenia" title="Tsetsenia–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Tsetsenia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Чечня" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Чеченија–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Чеченија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9A%E0%B5%86%E0%B4%9A%E0%B5%8D%E2%80%8C%E0%B4%A8%E0%B4%BF%E0%B4%AF" title="ചെച്‌നിയ–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ചെച്‌നിയ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%8C" title="Чечень–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Чечень" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9A%E0%A5%87%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="चेचन्या–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="चेचन्या" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D1%8D%D0%BD%D1%8C_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8C" title="Чеченэнь Республикась–ارزیایی" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Чеченэнь Республикась" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ارزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86" title="چچن–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="چچن" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjeni%C3%AB" title="Tsjetsjenië–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Tsjetsjenië" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjenia" title="Tsjetsjenia–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tsjetsjenia" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Tsjetsjenia" title="Tsjetsjenia–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Tsjetsjenia" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Chechenia" title="Chechenia–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Chechenia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Dnien_tazavaldu" title="Čečnien tazavaldu–لیوی-کارلیان" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Čečnien tazavaldu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="لیوی-کارلیان" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%A6%C3%A6%D1%86%C3%A6%D0%BD" title="Цæцæн–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Цæцæн" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9A%E0%A9%88%E0%A8%9A%E0%A8%A8%E0%A9%80%E0%A8%86" title="ਚੈਚਨੀਆ–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਚੈਚਨੀਆ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–پامپانگایی" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="پامپانگایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Czeczenia" title="Czeczenia–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Czeczenia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="چیچنیا–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="چیچنیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%8A%DA%86%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="چيچنيا–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="چيچنيا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Chech%C3%AAnia" title="Chechênia–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Chechênia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Cecenia" title="Cecenia–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Cecenia" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Чечня" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Чечня" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Чечня" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Cec%C3%A8nia" title="Cecènia–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Cecènia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Cec%C3%A8nia" title="Cecènia–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Cecènia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Chechnie" title="Chechnie–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Chechnie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%86%D9%8A%DA%86%D9%86%D9%8A%D8%A7" title="چيچنيا–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="چيچنيا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/T%C5%A1et%C5%A1enia" title="Tšetšenia–سامی شمالی" lang="se" hreflang="se" data-title="Tšetšenia" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="سامی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Densko" title="Čečensko–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Čečensko" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denija" title="Čečenija–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Čečenija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Jeejniya" title="Jeejniya–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Jeejniya" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enia" title="Çeçenia–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Çeçenia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Чеченија–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Чеченија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-st mw-list-item"><a href="https://st.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–سوتوی جنوبی" lang="st" hreflang="st" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Sesotho" data-language-local-name="سوتوی جنوبی" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A9chnya" title="Chéchnya–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Chéchnya" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Tjetjenien" title="Tjetjenien–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Tjetjenien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AF%86%E0%AE%9A%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="செச்சினியா–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="செச்சினியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD" title="Чеченистон–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Чеченистон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%98%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%90%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%99" title="สาธารณรัฐเชเชน–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="สาธารณรัฐเชเชน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Chechenya" title="Chechenya–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Chechenya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Ceceniston" title="Ceceniston–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Ceceniston" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C3%87e%C3%A7enistan" title="Çeçenistan–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Çeçenistan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Чечня" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–اودمورتی" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Чечня" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="اودمورتی" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%90%DA%86%DB%90%D9%86%D9%89%D9%8A%DB%95" title="چېچېنىيە–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="چېچېنىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" title="Чечня–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Чечня" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="چیچنیا–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="چیچنیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Checheniston" title="Checheniston–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Checheniston" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/%C4%8Ce%C4%8Denijan_Tazovaldkund" title="Čečenijan Tazovaldkund–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Čečenijan Tazovaldkund" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Chechnya" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E8%BD%A6%E8%87%A3" title="车臣–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="车臣" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A9%E1%83%94%E1%83%A9%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98" title="ჩეჩნეთი–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ჩეჩნეთი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%BD%A6%E8%87%A3%E5%85%B1%E5%92%8C%E5%9B%BD" title="车臣共和国–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="车臣共和国" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Chechnya" title="Chechnya–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Chechnya" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%BB%8A%E8%87%A3" title="車臣–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="車臣" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5187#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%DA%86%DA%86%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%DA%86%DA%86%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%DA%86%DA%86%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&oldid=40373631" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%DA%86%DA%86%D9%86&id=40373631&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%2586%25DA%2586%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%2586%25DA%2586%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%DA%86%DA%86%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%D0%A7%D0%B5%D1%87%D0%BD%D1%8F" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q5187" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">برای جزیره‌ای با این نام، <a href="/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86_(%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87)" class="mw-redirect" title="چچن (جزیره)">چچن (جزیره)</a> را ببینید.</div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40002355">.mw-parser-output .ib-settlement{width:23em;border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-settlement td,.mw-parser-output .ib-settlement th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedrow .infobox-label{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-settlement .mergedbottomrow .infobox-label{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-settlement .maptable{border:0;padding:0}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-header,.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-below{text-align:right}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.3em}.mw-parser-output .ib-settlement .infobox-subheader{background-color:#cddeff;font-weight:bold}.mw-parser-output .ib-settlement-native{font-weight:normal;padding-top:0.2em}.mw-parser-output .ib-settlement-other-name{font-size:78%}.mw-parser-output .ib-settlement-official{font-weight:bold}.mw-parser-output .ib-settlement-caption{padding:0.3em 0 0 0}.mw-parser-output .ib-settlement-caption-link{padding:0.2em 0}.mw-parser-output .ib-settlement-nickname{display:inline}.mw-parser-output .ib-settlement-fn{font-weight:normal;display:inline}.mw-parser-output .ib-settlement-website{direction:ltr;text-align:left}</style><table class="infobox ib-settlement vcard"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above"><div class="fn org">جمهوری چچن</div> <div class="nickname ib-settlement-native">چچنی Нохчийн Республика<br />Noxçiyn Respublika</div><div class="nickname ib-settlement-other-name">روسی Чеченская Республика</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader"><div class="category"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="جمهوری‌های روسیه">جمهوری</a></div></td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" class="infobox-full-data maptable"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39989249">.mw-parser-output .ib-settlement-cols{text-align:center;display:table;width:100%}.mw-parser-output .ib-settlement-cols-row{display:table-row}.mw-parser-output .ib-settlement-cols-cell{display:table-cell;vertical-align:middle}.mw-parser-output .ib-settlement-cols-cellt{display:table-cell;vertical-align:top}</style> <div class="ib-settlement-cols"> <div class="ib-settlement-cols-row"><div class="ib-settlement-cols-cell"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_the_Chechen_Republic.svg" class="mw-file-description" title="پرچم جمهوری چچن"><img alt="پرچم جمهوری چچن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/100px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png" decoding="async" width="100" height="67" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/150px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/200px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></a></span><div class="ib-settlement-caption-link">پرچم</div></div><div class="ib-settlement-cols-cell"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Coat_of_arms_of_Chechnya.svg" class="mw-file-description" title="نشان رسمی جمهوری چچن"><img alt="نشان رسمی جمهوری چچن" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Coat_of_arms_of_Chechnya.svg/88px-Coat_of_arms_of_Chechnya.svg.png" decoding="async" width="88" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Coat_of_arms_of_Chechnya.svg/132px-Coat_of_arms_of_Chechnya.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/83/Coat_of_arms_of_Chechnya.svg/176px-Coat_of_arms_of_Chechnya.svg.png 2x" data-file-width="716" data-file-height="812" /></a></span><div class="ib-settlement-caption-link">مهر</div></div></div></div></td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" class="infobox-full-data">سرود: Shtalak's Song</td></tr><tr class="mergedtoprow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Locator_map_of_Chechnya,_Russia_(2014%E2%80%932022).svg" class="mw-file-description" title="جایگاه جمهوری بر روی نقشه فدراسیون روسیه"><img alt="جایگاه جمهوری بر روی نقشه فدراسیون روسیه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg/250px-Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg/375px-Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg/500px-Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="1558" /></a></span><div class="ib-settlement-caption">جایگاه جمهوری بر روی نقشه فدراسیون روسیه</div></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فهرست کشورهای جهان">کشور</a></th><td class="infobox-data"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">منطقه فدرالی</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="ناحیه فدرالی قفقاز شمالی">قفقاز شمالی</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">منطقه اقتصادی</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="منطقه اقتصادی قفقاز شمالی">منطقه اقتصادی قفقاز شمالی</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label">بزرگترین شهر</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="گروزنی">گروزنی</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">تأسیس</th><td class="infobox-data">۱۱ ژانویه ۱۹۹۱</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="فهرست شهرهای روسیه">مرکز</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="گروزنی">گروزنی</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">حکومت<div class="ib-settlement-fn"></div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • نوع</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="جمهوری">جمهوری</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • رئیس‌جمهور<br />نخست‌وزیر</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%81" title="رمضان قدیروف">رمضان قدیروف</a><br />ندارد</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">مساحت<div class="ib-settlement-fn"></div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="جمهوری‌های روسیه">جمهوری</a></th><td class="infobox-data">۱۷٬۳۰۰ کیلومتر مربع (۶۷۰۰ مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • رتبه</th><td class="infobox-data">۷۶ام در بین <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="واحدهای فدرال روسیه">واحدهای فدرال روسیه</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">جمعیت<div class="ib-settlement-fn"><span class="nowrap"> </span>(۲۰۱۶)</div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="جمهوری‌های روسیه">جمهوری</a></th><td class="infobox-data">۱۳۹۵۶۷۸</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • رتبه</th><td class="infobox-data">۴۰ام</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • تراکم</th><td class="infobox-data">۸۱/کیلومتر مربع (۲۱۰/مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="منطقه شهری">شهری</a><div class="ib-settlement-fn"></div></th><td class="infobox-data">%۳۴٫۹</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="محدوده روستایی">روستایی</a><div class="ib-settlement-fn"></div></th><td class="infobox-data">%۶۵٫۱</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header">نژاد<div class="ib-settlement-fn"></div></th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"> • چچن<br /><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="روس">روس</a><br />بقیه</th><td class="infobox-data">٪۹۳٫۵<br />۳٫۷٪<br />۲٫۸٪</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="منطقه زمانی">منطقهٔ زمانی</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C_%DB%B4%2B" class="mw-redirect" title="یوتی‌سی ۴+">یوتی‌سی ۴+</a> (MSD)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B3%DB%B1%DB%B6%DB%B6" title="ایزو ۳۱۶۶">کد ایزو ۳۱۶۶</a></th><td class="infobox-data nickname">RU-CE</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D8%A7%DA%A9_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="پلاک خودرو">پلاک خودرو</a></th><td class="infobox-data">۲۰</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">زبان‌های رسمی</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زبان روسی">روسی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%DA%86%D9%86%DB%8C" title="زبان چچنی">چچنی</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF_%D9%BE%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="واحد پول">واحد پول</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%84" title="روبل">روبل</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">وبگاه</th><td class="infobox-data ib-settlement-website"><span class="url"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://chechnya.gov.ru/">chechnya<wbr />.gov<wbr />.ru</a></span></td></tr></tbody></table> <p><b>جمهوری چچن</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زبان روسی">روسی</a>: <span lang="ru" dir="ltr">Чеченская Республика</span>)، (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%DA%86%D9%86%DB%8C" title="زبان چچنی">چچنی</a>: Noxçiyn Respublika Noxçiyçö) یا <b>چچنستان</b> یا <b>چچنیا</b> یکی از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="جمهوری‌های خودمختار روسیه">جمهوری‌های خودمختار روسیه</a> است. جمعیت این جمهوری در سرشماری سال ۲۰۰۲ میلادی ۱٬۱۰۳٬۶۸۶ نفر بوده و پایتخت و بزرگ‌ترین شهر آن شهر <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="گروزنی">گروزنی</a> است. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخچه"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE.DA.86.D9.87"></span>تاریخچه</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: تاریخچه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Map_of_Chechnya_in_Russia.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Map_of_Chechnya_in_Russia.svg/260px-Map_of_Chechnya_in_Russia.svg.png" decoding="async" width="260" height="140" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Map_of_Chechnya_in_Russia.svg/390px-Map_of_Chechnya_in_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Map_of_Chechnya_in_Russia.svg/520px-Map_of_Chechnya_in_Russia.svg.png 2x" data-file-width="1181" data-file-height="637" /></a><figcaption>جمهوری چچنستان در نقشهٔ روسیه.</figcaption></figure> <p>در روزگار باستان، دامنه‌های شمالی کوه‌های <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> محل زندگی اقوام <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="چرکس">چرکس</a> در غرب و اقوام <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="آوارهای قفقازی">آوار</a> در شرق بود. در بین این دو منطقه زیگی‌ها نواحی زیگ را اشغال کرده بودند که تقریباً منطقه‌ای است که امروزه در شمال آن <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="اوستیا">اوستیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="بالکار">بالکار</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اینگوشتیا">اینگوشتیا</a> و جمهوری چچن قرار دارد. چچن منطقه‌ای در <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="قفقاز شمالی">شمال قفقاز</a> است که در درازای تاریخ دائماً در حال نبرد با کشورهای بیگانه بوده‌ است. این نبردها ابتدا با <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B1%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ترک‌های عثمانی (صفحه وجود ندارد)">ترک‌های عثمانی</a> در سدهٔ ۱۵ آغاز شد. در نهایت چچنی‌ها به <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a> روی آورده و تنش‌ها با ترک‌ها رو به کاهش گذاردند. به‌هرحال درگیری‌ها با همسایگان مسیحی مانند <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="گرجی‌ها">گرجی‌ها</a> و قزاق‌ها، همچنین با بودائیان <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="کالمیک‌ها (صفحه وجود ندارد)">کالمیک</a> شدت یافت. در سال ۱۵۷۷، سپاه قزاق تِرِک روسی توسط قزاق‌های آزاد ساکن مناطق ولگا بسوی <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="رود ترک">رودخانه تِرک</a>، در مناطق پَست چچن شکل گرفت. در سال ۱۷۸۳، روسیه و پادشاهی گرجی <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="پادشاهی کارتلی-کاختی">کارتلی- کاختی</a> (که در اثر تاخت و تاز ترکان ضعیف بود) <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%88%D8%B3%DA%A9" title="عهدنامه گرجیوسک">عهدنامه گرجیوسک</a> را امضاء کردند که بر طبق آن <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="پادشاهی کارتلی-کاختی">پادشاهی کارتلی- کاختی</a> تحت حفاظت <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="امپراتوری روسیه">روسیه</a> قرار گرفت. به منظور حفاظت از کانال‌های ارتباطی با گرجستان و دیگر مناطق فراقفقاز، امپراتوری روسیه آغاز به گسترش نفوذ خود بر <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="رشته‌کوه قفقاز">کوه‌های قفقاز</a> نمود. ریشه‌های مقاومت کنونی در مقابل حاکمیت روسیه در سده‌ی ۱۸ و سال‌های (۱۷۹۱ – ۱۷۸۵) قرار دارد که نتیجه‌ی گسترش نفوذ روسیه بر مناطقی که قبلاً زیر نفوذ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="امپراتوری عثمانی">امپراتوری عثمانی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> بود، قلمداد می‌شود. این مقاومت زیر رهبری <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B5%D9%88%D8%B1_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="منصور آشورما (صفحه وجود ندارد)">منصور آشورما</a> – یک شیخ <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B4%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="نقشبندیه">نقشبندیه</a> (<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81" title="تصوف">تصوف</a>) – با حمایت متزلزل قبایل قزاق شمالی انجام می‌شد. منصور امید داشت که بتواند یک کشور اسلامی <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A1%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماوراءقفقاز (صفحه وجود ندارد)">ماوراءقفقاز</a> تحت قوانین <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D8%B9%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="شریعت اسلامی">شریعت اسلامی</a> ایجاد نماید ولی سرانجام، هم به دلیل مقاومت روسی و هم مخالفت بسیاری از مردم چچن(که خیلی از آن‌ها در آن زمان هنوز اسلام نیاورده بودند) موفق به انجام چنین هدفی نگردید. پرچم نهضت او پسانترها توسط <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AE_%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%84_%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شیخ شامل داغستانی">شیخ شامل داغستانی</a> از <a href="/wiki/%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect mw-disambig" title="آوارها">مردم آوار</a> یعنی کسی که از سال ۱۸۳۴ تا ۱۸۵۹ علیه روسیه جنگید، برافراشته شد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="حاکمیت_شوروی"><span id=".D8.AD.D8.A7.DA.A9.D9.85.DB.8C.D8.AA_.D8.B4.D9.88.D8.B1.D9.88.DB.8C"></span>حاکمیت شوروی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: حاکمیت شوروی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Soviet_Caucasus_map.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/220px-Soviet_Caucasus_map.svg.png" decoding="async" width="220" height="185" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/330px-Soviet_Caucasus_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/440px-Soviet_Caucasus_map.svg.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="629" /></a><figcaption></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_(1957-1978).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_%281957-1978%29.svg/220px-Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_%281957-1978%29.svg.png" decoding="async" width="220" height="110" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_%281957-1978%29.svg/330px-Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_%281957-1978%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_%281957-1978%29.svg/440px-Flag_of_the_Chechen-Ingush_ASSR_%281957-1978%29.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></a><figcaption>پرچم <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%86%DA%86%D9%86_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیست چچن و اینگوش (صفحه وجود ندارد)">چچن و اینگوش</a></figcaption></figure> <p>در هر زمانی که حکومت روسیه با بلاتکلیفی داخلی روبرو می‌شد، آتش شورش چچن به‌عنوان صفتی مشخص، شعله‌ور می‌گشت. شورش‌های چچن در دوران <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ روسیه عثمانی (صفحه وجود ندارد)">جنگ روسیه عثمانی</a> (۱۸۷۸ – ۱۸۷۷)، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B5_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="انقلاب ۱۹۰۵ روسیه">انقلاب ۱۹۰۵ روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%D8%A7%D9%84_%DB%B1%DB%B9%DB%B1%DB%B7_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="انقلاب سال ۱۹۱۷ روسیه">انقلاب سال ۱۹۱۷ روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="جنگ داخلی روسیه">جنگ داخلی روسیه</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کمونیسم">کمونیسم</a> بالا گرفتند. در زمان حاکمیت شوروی و در اواخر دهه ۱۹۳۰، چچن با <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اینگوشتیا">اینگوشیتیا</a> متحد شده و جمهوری خود مختار <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%DA%86%DA%86%D9%86_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمهوری خودمختار شوروی سوسیالیست چچن و اینگوشتیا (صفحه وجود ندارد)">چچن و اینگوشتیا</a> را تشکیل دادند. </p><p>اگرچه چچن مجدد در دهه ۱۹۴۰ به تقابل با روسیه پرداخت، ولی نتیجه آن <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%AF" title="تبعید">تبعید</a> مردم چچن به <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری شوروی سوسیالیستی قزاقستان">جمهوری شوروی سوسیالیستی قزاقستان</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="سیبری">سیبری</a> در زمان جنگ جهانی دوم بود.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>استدلال <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B2%D9%81_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="ژوزف استالین">ژوزف استالین</a> و برخی دیگر آن بود که این عمل به منظور جلوگیری مردم چچن از کمک به <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a>، در زمان جنگ جهانی دوم لازم، بوده‌ است. اگرچه جبهه آلمان هیچگاه به مرزهای چچن نرسید، یک <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="جنگ چریکی">جنگ چریکی</a> فعال تهدید به تجمیع قدرت دفاعی شوروی در <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> نمود. (<a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="والنتین پیکول (صفحه وجود ندارد)">والنتین پیکول</a> نویسنده شاخص در نوشتار تاریخی خود با نام <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بربروسا (صفحه وجود ندارد)">بربروسا</a> این‌گونه ادعا می‌کند که در سال ۱۹۴۲ و در حالی که شهر <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="گروزنی">گروزنی</a> خود را برای محاصره آماده می‌کرد، تمام هواپیماهای بمب‌افکن پایگاه جبهه قفقاز به جای رویارویی با آلمان در <a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="نبرد استالینگراد">محاصره استالینگراد</a> به اجبار جهت سرکوب شورشیان چچن اعزام شدند. همچنین پرتاب محموله‌های سری آلمان در چچن و شنود تبادلات رادیویی آلمان با شورشیان چچن امری عادی به‌حساب می‌آمد. پس از سال ۱۹۵۶ و طی دوران <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="استالین‌زدایی">استالین‌زدایی</a> تحت حکومت <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%AA%D8%A7_%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B4%DA%86%D9%81" title="نیکیتا خروشچف">نیکیتا خروشچف</a>، به مردم چچن اجازه برگشت به سرزمین خود داده شد. </p><p>سیاست‌های روسیه گرایی در چچن پس از سال ۱۹۵۶ و از طریق تخصص در زبان روسی که در بسیاری از زمینه‌های زندگی و پیشرفت در سیستم شوروی امری لازم به‌حساب می‌آمد، ادامه یافت. با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۰، یک جنبش مستقل که در ابتدا با نام کنگره ملی چچن شناخته شد، به رهبری <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%81" title="جوهر دودایف">جوهر دودایف</a> ژنرال سابق <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="نیروی هوایی شوروی">نیروی هوایی شوروی</a> شکل گرفت. این جنبش با مخالفت بسیار شدید <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="بوریس یلتسین">بوریس یلتسین</a> رئیس‌جمهور <a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="فدراسیون روسیه">فدراسیون روسیه</a> مواجه شد. دلایل او برای این مخالفت عبارت بودند از: (۱) چچن از هویت مستقلی در داخل اتحاد جماهیر شوروی برخوردار نیست -هویتی که بالتیک، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="آسیای مرکزی">آسیای مرکزی</a> و دیگر ایالات قفقازی از آن برخوردار بودند- بلکه جزئی از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی">جمهوری فدراتیو سوسیالیستی روسیه شوروی</a> بوده و بر طبق قانون اساسی شوروی این کشور حق انتزاع ندارد. (۲) در صورت اعطای چنین حقی به چچن، امکان پیوستن سایر گروه‌های نژادی داخل روسیه، مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="تاتارها">تاتارها</a> به چچنی‌ها و درخواست انتزاع از فدراسیون روسیه متصور خواهد گردید. (۳) چچن از لحاظ موقعیت استراتژیک بر ساختارهای نفتی مسلط بوده و از اینرو امکان در مخاطره قرار دادن اقتصاد کشور و کنترل آن بر منابع نفتی را دارا است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جنگ‌های_چچن"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.DA.86.DA.86.D9.86"></span>جنگ‌های چچن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: جنگ‌های چچن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>جمهوری مسلمان‌نشین چچن، از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="جمهوری‌های خودمختار روسیه">جمهوری‌های خودمختار روسیه</a> در <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" class="mw-redirect" title="منطقه قفقاز">منطقه قفقاز</a>، از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۹ به تناوب دست‌خوش شورش استقلال‌طلبانه و درگیری نظامی شورشیان با نیروهای روسی بود. در حالی‌که حرکت جدایی‌طلبانه این سرزمین به تدریج تحت تأثیر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اسلام‌گرایی">گروه‌های اسلامگرای تندرو</a> قرار گرفته بود. ناآرامی چچن در سال‌های بعد باعث ناامنی در نقاط مختلف روسیه شد. جنگ داخلی چچن سرانجام به شدت توسط <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%AD_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="نیروهای مسلح فدراسیون روسیه">نیروهای مسلح فدراسیون روسیه</a> سرکوب شد اما در سال‌های بعد، اقدامات خشونت‌آمیز گروه‌های چچنی در این جمهوری و سایر مناطق روسیه ادامه یافت که واکنش شدید دولت روسیه را در پی داشت. با این‌وجود طی چند سال اخیر، آرامش نسبی در چچن برقرار بوده‌است.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="جنگ_اول_چچن"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.A7.D9.88.D9.84_.DA.86.DA.86.D9.86"></span>جنگ اول چچن</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: جنگ اول چچن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA_%DA%86%DA%86%D9%86" title="جنگ نخست چچن">جنگ نخست چچن</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chechen-geo-stub.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Chechen-geo-stub.svg/200px-Chechen-geo-stub.svg.png" decoding="async" width="200" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Chechen-geo-stub.svg/300px-Chechen-geo-stub.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b3/Chechen-geo-stub.svg/400px-Chechen-geo-stub.svg.png 2x" data-file-width="6393" data-file-height="7997" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>جنگ نخست چچن زمانی رخ داد که نیروهای روسی برای جلوگیری از جدا شدن چچن وارد یک جنگ دو ساله از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ گردیدند. علی‌رغم بهره‌گیری از <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="نیروی انسانی">نیروی انسانی</a> و نظامی پر قدرت، تسلیحات و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%D8%B2%D8%AF%DB%8C%DA%A9" title="پشتیبانی هوایی نزدیک">پشتیبانی هوایی نزدیک</a>، نیروهای روسی به دلیل حملات بی‌شمار رعد آسا و موفق <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="شورشگری">شورشیان</a> چچن قادر به کنترل مؤثر و طولانی‌مدت مناطق کوهستانی نگردیدند. <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9" title="بحران گروگانگیری بیمارستان بودیونوفسک">بحران گروگانگیری بیمارستان بودیونوفسک</a> در سال ۱۹۹۵ باعث شگفتی افکار عمومی و ابراز محکومیت گسترده و بین الملی علیه شورشیان چچنی شد.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در آوریل ۱۹۹۶ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%81" title="جوهر دودایف">جوهر دودایف</a> رئیس‌جمهور چچن طی حملهٔ هوایی نیروهای روسیه کشته شد. در همان سال و پس از بازپس‌گیری <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C" title="گروزنی">گروزنی</a> توسط شورشیان چچنی تحت رهبری <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%81" title="اصلان ماسخادوف">اصلان ماسخادوف</a>، یک آتش‌بس توسط رئیس‌جمهور روسیه <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="بوریس یلتسین">بوریس یلتسین</a> اعلام شد و در همان سال پس از امضاء یک <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%84%D8%AD" title="پیمان صلح">پیمان صلح</a>، نیروهای روسی از منطقه خارج شدند.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>جنگ یک شکست برای روسیه و علی‌رغم پیروزی، یک فاجعه برای چچنی‌ها بود. تخمین‌های محافظه کارانه تلفات <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="نیروی نظامی">نظامی</a> روسیه را ۷۵۰۰ نفر به‌علاوه ۴۰۰۰ نفر <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF%D8%AC%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگجوی (صفحه وجود ندارد)">جنگجوی</a> چچنی و بیش از ۳۵۰۰۰ غیرنظامی برآورد می‌کنند _ که در کل عدد ۴۶۵۰۰ کشته را رقم می‌زند. دیگر تخمین‌ها این تعداد را بین ۸۰۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰۰ نفر اعلام می‌کنند.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="جنگ_دوم_چچن"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.AF.D9.88.D9.85_.DA.86.DA.86.D9.86"></span>جنگ دوم چچن</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: جنگ دوم چچن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85_%DA%86%DA%86%D9%86" title="جنگ دوم چچن">جنگ دوم چچن</a></div> <p>جنگ دوم چچن عبارت بود از یک <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="عملیات نظامی">عملیات نظامی</a> که توسط روس‌ها در سال ۱۹۹۹ آغاز و به تصرف مجدد چچن انجامید که به‌دنبال اولین جنگ چچن، به‌طور موجز <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%84" title="استقلال">استقلال</a> غیررسمی خود را به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%86%DA%86%D9%86_%D8%A7%DB%8C%DA%86%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="جمهوری چچن ایچکریا">جمهوری چچن ایچکریا</a> اعلام نموده بود. اگرچه نبردهای عملی تا به امروز ادامه یافته‌اند، عملیات نظامی و سیاسی روسیه در استقرار رژیم هوادار <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a> و حذف اکثر رهبران تجزیه طلب شامل <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A6%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1" title="رئیس‌جمهور">رئیس‌جمهور</a> اسبق و رهبران نظامی شاخص، موفق بوده‌اند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نقش_روسیه_در_چچن"><span id=".D9.86.D9.82.D8.B4_.D8.B1.D9.88.D8.B3.DB.8C.D9.87_.D8.AF.D8.B1_.DA.86.DA.86.D9.86"></span>نقش روسیه در چچن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: نقش روسیه در چچن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chechnya_and_Caucasus.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Chechnya_and_Caucasus.png/280px-Chechnya_and_Caucasus.png" decoding="async" width="280" height="151" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Chechnya_and_Caucasus.png/420px-Chechnya_and_Caucasus.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/3f/Chechnya_and_Caucasus.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="296" /></a><figcaption></figcaption></figure> <p>چچن از نظر تجزیه طلبان آن به‌عنوان <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="جمهوری">جمهوری</a> مستقل و از نظر طرفداران دولت فدرال <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="جمهوری فدرال">جمهوری فدرال</a> است. قانون اساسی محلی این کشور در تاریخ ۲ آوریل سال ۲۰۰۳ و پس از برگزاری یک رفراندم کلی در این کشور که در مورخه ۲۳ مارس سال ۲۰۰۳ برگزار گردید، رسمیت یافت. برگزاری این رفراندم با استانداردهای بین‌المللی بسیار تفاوت داشت. رسمیت اعلام شده بیشتر از حد واقعی به‌نظر می‌رسد.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> کنترل <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%BE" title="تیپ">تیپها</a> یا اقوام محلی بروی برخی چچنی‌ها علی‌رغم وجود ساختارهای موافق و مخالف روسیه وجود داشته و دارد. </p><p>از سال ۱۹۹۰، جمهوری چچن شاهد درگیری‌های قانونی، نظامی و مدنی بین جنبش‌های تجزیه طلب و مقامات طرفدار روسیه بوده‌است. انگیزه‌های روس‌ها و چچنی‌ها در این درگیری‌ها بسیار پیچیده‌است. به‌طور اصولی، مشکل روسیه در چچن مربوط به ترس آن از استقلال چچن و آن است که در این صورت مناطق بیشتری جدا شده و به از همپاشیدگی روسیه انجامد. منافع اقتصادی نیز عامل دیگر این نگرانی است: همچنین خصومت دو جانبه دو ملت، دیگر عامل درگیری‌های دراز مدت بین روسیه و چچن به حساب می‌آید. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Natalia_Estemirova.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Natalia_Estemirova.jpg/220px-Natalia_Estemirova.jpg" decoding="async" width="220" height="313" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Natalia_Estemirova.jpg/330px-Natalia_Estemirova.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/30/Natalia_Estemirova.jpg/440px-Natalia_Estemirova.jpg 2x" data-file-width="506" data-file-height="720" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%88%D8%A7" title="ناتالیا استمیرووا">ناتالیا استمیرووا</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="فعال حقوق بشر">فعال حقوق بشر</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="روزنامه‌نگار">روزنامه‌نگار</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="آموزگار">آموزگار</a> اهل <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="اتحاد جماهیر شوروی">اتحاد جماهیر شوروی</a> بود. وی در حال بررسی موارد نقض حقوق بشر به وسیله نیروهای طرفدار <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="دولت روسیه">دولت فدارسیون روسیه</a> در جمهوری چچن بود.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>در داخل چچن گروه‌های مختلفی وجود دارند که علت جنگ‌شان با روسیه به عوامل مختلف سیاسی، اقتصادی یا انگیزه‌های عقیدتی برمی گردد. اساس برخی از این عوامل ناشی از نفرت و آرزوی گرفتن انتقام از اعمال نظامی و سیاسی گذشته روسیه در منطقه‌ است. بدترین اعمال از این دست، عمل تبعید اجباری کل مردم کشور به سیبری در دهه ۱۹۴۰ است که نتیجه آن مرگ یک چهارم جمعیت کشور بود. ترکیب این انگیزه‌ها باعثی بر ایجاد دوره‌های خشونت و نفرت گردید که اغلب آتش درگیری‌های محلی را شعله‌ور ساخته و فرهنگ نظامی‌گری که افراد کشور مایل به بسیج شدن تحت لوای یک رهبر می‌نماید را رواج داده‌ است. از دیگر عوامل مؤثر در درگیری‌های طولانی مدت می‌توان از بیکاری و فقر نام برد. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%81" title="احمد قدیروف">احمد قدیروف</a> رهبر نظامی تجزیه طلب سابق که از نظر اکثر تجزیه طلبان یک خائن شناخته می‌شد، در تاریخ ۵ اکتبر سال ۲۰۰۳ با ۸۳٪ آرای یک انتخابات که توسط ناظران بین‌المللی کنترل شد، به ریاست جمهوری رسید. موارد تقلب در انتخابات و ارعاب رای‌دهندگان توسط سربازان روس و عدم شمول گروه‌های تجزیه طلب در انتخابات ازجمله تخلفات انتخاباتی بود که بعدها توسط ناظران <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="سازمان امنیت و همکاری در اروپا (صفحه وجود ندارد)">او اس سی دی</a> مطرح شد. <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%86%DB%8C%DA%A9_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="رودنیک دادایف (صفحه وجود ندارد)">رودنیک دادایف</a> رئیس شورای امنیت چچن و <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="آناتولی پوپوف (صفحه وجود ندارد)">آناتولی پوپوف</a> نخست‌وزیر است. در تاریخ ۹ مه سال ۲۰۰۴، قدیروف در استادیوم فوتبال گروزنی و در اثر انفجار یک <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="مین زمینی">مین زمینی</a> که در زیر قسمت افراد عالی‌رتبه کار گذاشته شده و در سکوی سان رژه یادبود <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="جنگ جهانی دوم">جنگ جهانی دوم</a> منفجر گردید، کشته شد. پس از این حادثه، <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D8%A6%DB%8C_%D8%A2%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="سرگئی آبراموف (صفحه وجود ندارد)">سرگئی آبراموف</a> به‌عنوان سرپرست اجرایی نخست‌وزیری منصوب شد. به هر حال، در سال ۲۰۰۵ و به‌دنبال یک سانحه رانندگی در مسکو، سرگئی آبراموف از ادامه عملکرد به‌عنوان نخست‌وزیر ناتوان گردید. پس از این سانحه <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%81" title="رمضان قدیروف">رمضان قدیروف</a> (پسر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%81" title="احمد قدیروف">احمد قدیروف</a>) عهده‌دار امور اجرائی نخست‌وزیری شده و در تاریخ ۱ مارس سال ۲۰۰۶ آبراموف از مقام خود به‌عنوان نخست‌وزیر استعفاء نمود. آبراموف به خبرگزاری <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایتار تاس (صفحه وجود ندارد)">ایتار تاس</a> گفت: «شرط من برای استعفاء آن بود که رمضان قدیروف رهبری دولت چچن را برعهده بگیرد؛ زیرا من صمیمانه اعتقاد دارم که این تصمیمی صحیح است.» </p><p>بسیاری اعتقاد دارند که <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85%D8%B6%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D9%81" class="mw-redirect" title="رمضان قدیرف">رمضان قدیرف</a> در صورت عدم منع، به ادامه راه پدر خود می‌پرداخت. بنا بر اظهار بسیاری از منتقدان، او ثروتمندترین و قدرتمندترین مرد داغستان به حساب می‌آید که دلیل این امر نیز تسلط او بر گروه شبه نظامی خصوصی گسترده معروف به «قدیروفسکی» است. این گروه شبه نظامی که اصلیت آن در نیروهای امنیتی پدر وی بوده‌ است توسط سازمان‌های <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a> مانند <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناظران حقوق بشر (صفحه وجود ندارد)">ناظران حقوق بشر</a>، متهم به کشتار و آدم‌ربایی است. </p><p>در تاریخ ۲۹ اوت سال ۲۰۰۴ یک انتخابات ریاست جمهوری جدید برگزار شد. بنا به اظهار کمیسیون انتخاباتی چچن، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%88_%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="الو الخان اف (صفحه وجود ندارد)">الو الخان اف</a> وزیر سابق کشور چچن توانست بیش از ۵۰٪ در صد آراء را بخود اختصاص دهد که میزان شرکت کنندگان در این انتخابات حدود ۸۰٪ واجدان شرایط رای دادن بود<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. بسیاری از ناظران مانند <a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا">وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1_%D9%87%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%86%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر هلسینکی (صفحه وجود ندارد)">فدراسیون بین‌المللی حقوق بشر هلسینکی</a> و همچنین گروه‌های مخالف با طرح مسائلی از جمله عدم صلاحیت رقیب مطرح یعنی <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%84%DA%A9_%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="مالک سعدولی اف (صفحه وجود ندارد)">مالک سعدولی اف</a> از لحاظ فنی، صحت انتخابات را مورد سؤال قرار دادند. وضعیت رای‌گیری نیز از جمله موارد زیر سؤال بود، ولی هیچ شکایت رسمی واصل نشد. بر این انتخابات ناظران بین‌المللی مانند <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D9%87%D9%85%D8%B3%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="کشورهای مستقل همسود">کشورهای مستقل همسود</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8" class="mw-redirect" title="اتحادیه کشورهای عرب">اتحادیه کشورهای عرب</a> نظارت کردند؛ علی‌رغم دعوت از ناظران غربی، این ناظران به نشان اعتراض به بی نظمی‌های سابق از شرکت در امر نظارت انتخابات امتناع ورزیدند. </p><p>در حال حاضر علاوه بر دولت مورد نظر روسیه، یک دولت جدائی طلب دیگر که توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته نشده‌است نیز وجود دارد (اگر چه به اعضای این دولت توسط کشورهای اروپائی، عرب و همچنین ایالات متحده پناهندگی سیاسی اعطاء شده‌است). این دولت جدائی طلب توسط گرجستان به رسمیت شناخته شد. (زمانیکه رئیس‌جمهور گرجستان <a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="زویاد گامساخوردیا">زویاد گامساخوردیا</a> و رئیس‌جمهور چچن <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%81" title="جوهر دودایف">جوهر دودایف</a> بودند. در سال ۱۹۹۹ دولت <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="طالبان">طالبان</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a> چچن مستقل را به رسمیت شناخته و در مورخه ۱۶ ژانویه سال ۲۰۰۰ سفارتخانه این کشور را در کابل افتتاح کرد. این به‌رسمیت‌شناسی با سقوط طالبان در سال ۲۰۰۱ متوقف شد. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%81" title="اصلان ماسخادوف">اصلان ماسخادوف</a> رئیس‌جمهور این حکومت مستقل و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D8%AE%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="الیاس اخمادوف (صفحه وجود ندارد)">الیاس اخمادوف</a> که سخنگوی ماسخادوف بود، به‌عنوان وزیر امور خارجه آن فعالیت می‌نمود. در حال حاضر، الیاس اخمادوف به‌عنوان پناهنده سیاسی در ایالات متحده به‌سر می‌برد. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%81" title="اصلان ماسخادوف">اصلان ماسخادوف</a> در یک انتخابات که با نظارت بین‌المللی و در سال ۱۹۹۷ انجام شد، برای یک دوره ۴ ساله به ریاست جمهوری برگزیده گردید و پس از امضاء و توافق روسیه دوره کار خود را آغاز نمود. او در سال ۲۰۰۱ با صدور فرمانی دوره ریاست جمهوری خود را یک سال دیگر تمدید کرد. او به دلیل منع گروه‌های جدایی طلب از شرکت در انتخابات از سوی روسیه، از شرکت در انتخابات سال ۲۰۰۳ بازماند و روسیه او را به شرکت در اقدامات تروریستی در داخل خاک خود متهم ساخت. ماسخادوف در آستانه آغاز <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D9%88%D9%85_%DA%86%DA%86%D9%86" title="جنگ دوم چچن">جنگ دوم چچن</a>، گروزنی را ترک و به سمت مناطق تحت کنترل جدایی طلبان در جنوب، عزیمت نمود. رئیس‌جمهور ماسخادوف در تأثیرگذاری برشماری از رهبران نظامی که کنترلی شایان بر مناطق چچن داشتند ناکام مانده و در نتیجه قدرتش را از دست داد. او حمله نیروهای شورشی به بسلان را محکوم نمود و در عین حال سعی داشت فاصله خود از شامیل باسایف رهبر اسلامی منطقه و شخصی که مسئولیت حملات را برعهده گرفته بود، حفظ کنند. او در تاریخ ۸ مارس سال ۲۰۰۵ توسط نیروهای روسی به قتل رسید. قتل ماسخادوف توسط نیروهای روسی به‌طور گسترده مورد انتقاد قرار گرفت، زیرا دیگر هیچ رهبر «میانه‌رو» از گروه‌های جدائی طلب و به منظور ادامه مذاکره با روسیه باقی نمانده بود. </p><p>بلافاصله پس از برگزاری انتخابات سال ۱۹۹۷، <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AE%D9%85%D8%AF_%D8%B2%D8%A7%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="اخمد زاکایف (صفحه وجود ندارد)">اخمد زاکایف</a> معاون نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه دولت ماسخادوف به‌عنوان رئیس‌جمهور تعیین گردید. او هم‌اکنون در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="انگلستان">انگلستان</a> و تحت پناهندگی سیاسی این کشور زندگی می‌کند. او به همراه دیگر افراد نزدیک به <a href="/w/index.php?title=%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D8%B9%D8%AF%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="عبدالخلیم سعدولی اف (صفحه وجود ندارد)">عبدالخلیم سعدولی اف</a> که به‌دنبال مرگ ماسخادوف به‌عنوان جانشینان او به قدرت رسیدند، باسایف را کنار گذاردند. به‌هرحال بر طبق گزارش‌های واصله، باسایف مخالفت را کنار گذاشته و به‌عنوان یکی از هواداران سعدولی اف درآمده‌ است. سعدولی اف قبلاً یک قاضی نسبتاً ناشناس اسلامی بود که در یک برنامه اسلامی در تلویزیون چچن، مجری‌گری می‌کرد. نقش او به‌عنوان یک شورشی نیز نامشخص بود که باعث شد روسیه و دیگران اینطور تصور کنند که انتخاب وی باعث ادامه نهضت باسایف خواهد گردید. با وجود سعدولی اف به‌عنوان فرد شاخص و در عین کمبود رهبران شاخص که در ترکیب نیروهای جدائی طلب چچن باقی‌مانده بودند، در تاریخ ۱۷ ژوئن سال ۲۰۰۶ گزارش شد که نیروهای مخصوص روسیه در طی یک تهاجم، عبدالخلیم سعدولی اف را در شهر آرگان به قتل رساندند. به گزارش <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B2" title="نیویورک تایمز">نیویورک تایمز</a>، کانال‌های تلویزیون روسیه تصاویر مدهشی از یک جسد را نشان دادند که به‌نظر می‌رسید متعلق به سعدولی اف باشد. همچنین یک وبگاه مرتبط با شورشیان چچن بنام <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B2_%D8%B3%D9%86%D8%AA%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاوکاز سنتر (صفحه وجود ندارد)">کاوکاز سنتر</a> نیز خبر مرگ وی را تأیید و از او به‌عنوان یک شهید یاد نمود. پس از سعدولی اف، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%A7_%D8%B9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوکا عمراف (صفحه وجود ندارد)">دوکا عمراف</a> به‌عنوان جانشین وی انتخاب شد. در تاریخ ۱۰ ژوئیه سال ۲۰۰۶، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="سرویس امنیت فدرال روسیه">سرویس امنیت فدرال روسیه</a> اعلام نمود که نیروهای امنیتی با انفجار یک <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%A8%D9%85%D8%A8%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="کامیون بمب‌گذاری شده (صفحه وجود ندارد)">کامیون بمب‌گذاری شده</a> در نزدیکی کاروان حامل جدایی طلبان در شهر اینگاشتیا، باسایف و حدود ۱۲ جدائی طلب دیگر را به قتل رساندند. جدائی طلبان چچن این خبر را تکذیب و اعلام کردند که باسایف در اثر یک سانحه انفجار کامیون حامل <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D9%86%D9%81%D8%AC%D8%B1%D9%87" title="مواد منفجره">مواد منفجره</a> که به‌طور تصادفی اتفاق افتاده کشته شده‌است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بخش‌های_حکومتی"><span id=".D8.A8.D8.AE.D8.B4.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AD.DA.A9.D9.88.D9.85.D8.AA.DB.8C"></span>بخش‌های حکومتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: بخش‌های حکومتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AE%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C_%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بخش‌های حکومتی چچن (صفحه وجود ندارد)">بخش‌های حکومتی چچن</a></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جغرافیا"><span id=".D8.AC.D8.BA.D8.B1.D8.A7.D9.81.DB.8C.D8.A7"></span>جغرافیا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: جغرافیا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>با قرار گرفتن در بخش شرقی شمال قفقاز، چچن تقریباً از همه سو به منطقه فدرال روسیه محدود می‌گردد. مرزهای این کشور در غرب به اوستیا و اینگاشتیا، در شمال به استاوروپل کاری، در شرق به داغستان و در جنوب به گرجستان ختم می‌گردد. پایتخت این <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%AF_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="منطقه خود مختار (صفحه وجود ندارد)">منطقه خود مختار</a> شهر گروزنی است. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg/250px-Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg.png" decoding="async" width="250" height="313" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg/375px-Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4f/Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg/500px-Russia_Chechen_Republic_location_map_2019.svg.png 2x" data-file-width="6393" data-file-height="7997" /></a><figcaption></figcaption></figure> <ul><li>منطقه: ۱۹۳۰۰ کیلومتر مربع</li> <li>مرزها: <ul><li>داخل <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اینگوشتیا">اینگوشتیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اوستیای شمالی-آلانیا">اوستیای شمالی-آلانیا</a></li> <li>استان <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="استاوروپل (صفحه وجود ندارد)">استاوروپل</a></li></ul></li> <li>خارجی: <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گرجستان">گرجستان</a></li></ul></li> <li>رودخانه‌ها: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="رود ترک">ترک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D9%86%DA%98%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="رود سونژا (صفحه وجود ندارد)">سونژا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رود آرگون (صفحه وجود ندارد)">رود آرگون</a></li></ul></li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اقتصاد"><span id=".D8.A7.D9.82.D8.AA.D8.B5.D8.A7.D8.AF"></span>اقتصاد</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: اقتصاد"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در طی سال‌های جنگ اقتصاد چچن سقوط نمود. <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C" title="تولید ناخالص داخلی">تولید ناخالص داخلی</a>، چنانچه مطمئن محاسبه شده باشد، تنها به‌میزان کسری از سطح قبل از جنگ رسید. مشکلات اقتصاد چچن بر اقتصاد جمهوری فدرال روسیه نیز تأثیر داشت. در دهه ۱۹۹۰ شماری از تبهکاری‌های مالی از طریق موسسات مالی چچن انجام گردیدند. از سوی دیگر چچن بیشترین نرخ عملیات انجام شده مالی در داخل فدراسیون روسیه به <a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="دلار آمریکا">دلار آمریکا</a> به جای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A8%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روبل روسیه">روبل روسیه</a> را داشته‌ است. موارد زیادی از چاپ اسکناس‌های دلار <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="تقلبی">تقلبی</a> نیز در این کشور به چشم خورد. در سال ۱۹۹۴، جدایی طلبان قصد معرفی ارزی تازه با نام ناهار را داشتند که این اقدام با اشغالگری مجدد چچن توسط سربازان روس در خلال <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%88%D9%84_%DA%86%DA%86%D9%86" class="mw-redirect" title="جنگ اول چچن">جنگ اول چچن</a> ناکام ماند. </p><p>در نتیجه جنگ، تقریباً ۸۰٪ پتانسیل‌های اقتصادی چچن نابود گردید. تنها بخش اقتصادی که تا به حال بازسازی شده صنعت <a href="/wiki/%D9%86%D9%81%D8%AA" class="mw-redirect" title="نفت">نفت</a> است. تولید نفت این کشور در سال ۲۰۰۳ میلادی حدود سالیانه ۵.۱ میلیون تن متر(معادل سی هزار <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B4%DA%A9%D9%87_(%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF)&action=edit&redlink=1" class="new" title="بشکه (واحد) (صفحه وجود ندارد)">بشکه</a> در روز) تخمین زده شد که از بالاترین سطح تولید یعنی ۴ میلیون تن متر دهه ۱۹۸۰ بسیار پایین‌تر بود. تولید سال ۲۰۰۳ چچن معادل ۶.۰٪ کل تولید نفت در روسیه برآورد گردید. سطح <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="بیکاری">بیکاری</a> در این کشور بالا بوده و بین ۶۰ و ۷۰ درصد در نوسان است. علی‌رغم پیشرفت‌های اقتصادی، هنوز هم اموری مانند <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%DA%86%D8%A7%D9%82" title="قاچاق">قاچاق</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%BE%D8%A7%DB%8C" title="دادوستد پایاپای">دادوستد پایاپای</a> بخش قابل ملاحظه‌ای از اقتصاد چچن را در بر می‌گیرد.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>بنابر گزارش دولت روسیه، از سال ۲۰۰۰ میلادی، بیش از دو میلیارد <a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="دلار ایالات متحده آمریکا">دلار</a> صرف بازسازی اقتصاد چچن شده‌است. به‌هرحال بنابر گزارش آژانس مرکزی کنترل اقتصاد روسیه (شیوتنایا پالاتاً)، بیش از ۳۵۰ میلیون دلار صرف این امر نگردیده‌ است. </p><p>از سال ۲۰۰۶ شرکت <a href="/wiki/%D9%85%DA%AF%D8%A7%D9%81%D9%88%D9%86" title="مگافون">مگافون</a> (موبی کام – کاوکاز) با ۳۰۰,۰۰۰ مشترک، تنها شرکت فعال در زمینه تلفن همراه در چچن است. این در حالی است که شرکت‌های <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D8%AA%D9%84%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="موبایل تله سیستمز (صفحه وجود ندارد)">ام‌تی‌اس</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%85%D9%BE%D9%84%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="ویمپل‌کام">ویمپل‌کام</a> نیز مجوزهای لازم را اخذ کرده‌اند.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مردم‌شناسی"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.AF.D9.85.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>مردم‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: مردم‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%86%DA%86%D9%86" title="مردم چچن">مردم چچن</a></div> <p>بر اساس تخمین‌های سال ۲۰۰۴، چچن دارای جمعیتی بالغ بر ۱.۱ میلیون نفر است. بر اساس گزارش‌های سال ۲۰۰۲، جمعیت <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%86%DA%86%D9%86" title="مردم چچن">چچنی‌ها</a> بالغ بر ۱,۰۳۱,۶۴۷ نفر بوده و ۹۳.۵٪ جمعیت این جمهوری را تشکیل می‌دهند. گروه‌های دیگر شامل <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="روس‌ها">روس‌ها</a> (۴۰۶۴۵ نفر یا ۳.۷٪)، <a href="/wiki/%D9%82%D9%85%D9%88%D9%82%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="قموق‌ها">قموق‌ها</a> (۸۸۸۳ نفر یا ۰.۸٪)، و گروه‌های جمعیتی کوچک‌تر که هر کدام کمتر از ۰.۵٪ کل جمعیت را تشکیل می‌دهند، می‌گردد. </p><p>دین اکثر چچنی‌ها <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a> و مذهب آن‌ها <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="سنی‌ها">سنی</a> است. این کشور در دوره بین قرون ۱۶ تا ۱۹ به دین روی آورد. پس از <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی">فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی</a>، روس‌های نژادی حدود ۲۳٪ جمعیت (۲۶۹,۰۰۰ نفر در سال ۱۹۸۹) را تشکیل می‌دادند. بخاطر وجود جنایات گسترده و <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B3%D9%88%DB%8C%D9%87_%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تسویه نژادی (صفحه وجود ندارد)">تسویه نژادی</a> انجام شده توسط دولت دزوخار دادایف، بخش عمده جمعیت غیر چچن (و همین‌طور بسیاری از چچنی‌ها) در طول دهه ۱۹۹۰ از کشور فرار کردند.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>زبان‌های مورد استفاده در این جمهوری عبارت‌اند از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%DA%86%D9%86%DB%8C" title="زبان چچنی">چچنی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زبان روسی">روسی</a>. زبان چچن متعلق به وایناخ یا خانواده زبانشناسی <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%E2%80%93_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های قفقازی شمال – مرکزی (صفحه وجود ندارد)">قفقازی شمال – مرکزی</a> بوده که در عین حال شامل <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان اینگاش (صفحه وجود ندارد)">اینگاش</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AA%D8%B3%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بتسب (صفحه وجود ندارد)">بتسب</a> نیز است. برخی از روشنفکران جایگاهی گسترده‌تر برای این خانواده زبانی در نظر گرفته و آن را در خانواده <a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%E2%80%93_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های ایبریائی – قفقازی (صفحه وجود ندارد)">خانواده اصلی زبانی ایبریائی – قفقازی</a> جای می‌دهند. </p> <ul><li>جمعیت: ۱,۱۰۳,۶۸۶ (۲۰۰۲) – اعداد مناقشه‌آمیز هستند <ul><li>شهری: ۳۷۳,۱۷۷ (۳۳.۸٪)</li> <li>روستائی: ۷۳۰,۵۰۹ (۶۶.۲٪)</li> <li>مرد: ۵۳۲,۷۲۴ (۴۸.۳٪)</li> <li>زن: ۵۷۰,۹۶۲ (۵۱.۷٪)</li> <li>سن متوسط: ۷.۲۲٪</li> <li>شهری: ۸.۲۲٪</li> <li>روستائی: ۷.۲۲٪</li> <li>مرد: ۶.۲۱٪</li> <li>زن: ۹.۲۳٪</li> <li>تعداد خانوار: ۱۹۵,۳۰۴ (با ۱,۰۶۹,۶۰۰ نفر جمعیت)</li> <li>شهری: ۶۵,۷۴۱ (با ۳۶۵,۵۷۷ نفر جمعیت)</li> <li>روستائی: ۱۲۹,۵۶۳ (با ۷۰۴,۰۲۳ نفر جمعیت)</li></ul></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Chechnya" class="extiw" title="commons:Category:Chechnya">چچن</a></span> موجود است.</div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%81" title="جوهر دودایف">جوهر دودایف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%86%DA%86%D9%86" class="mw-disambig" title="جنگ چچن">جنگ چچن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%86%DA%86%D9%86" title="مردم چچن">مردم چچن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%86%DA%86%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="موسیقی چچنی (صفحه وجود ندارد)">موسیقی چچنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D9%BE%D9%84%DB%8C%D8%AA%DA%A9%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="آنا پلیتکوفسکایا (صفحه وجود ندارد)">آنا پلیتکوفسکایا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3_%D8%AC%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریس جیانو (صفحه وجود ندارد)">کریس جیانو</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kavkazcenter.com/eng/content/2004/02/26/2469_print.html">KavkazCenter - European Parliament recognizes deportation of Chechens as act of genocide</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/persian/world/2014/12/141204_l03_russia_chechnya_putin">پوتین: غرب قرن‌هاست که در صدد مهار روسیه بوده‌است</a> بی‌بی‌سی فارسی</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/325347.stm">«BBC News | Europe | 'Dual attack' killed president»</a>. <i>news.bbc.co.uk</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۱-۰۲-۲۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=news.bbc.co.uk&rft.atitle=BBC+News+%7C+Europe+%7C+%27Dual+attack%27+killed+president&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Feurope%2F325347.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151117033829/http://www.friends-partners.org/friends/news/omri/1997/05/970512I.html">«F&P; RFE/RL Archive»</a>. <i>web.archive.org</i>. <bdi>۲۰۱۵-۱۱-۱۷</bdi>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.friends-partners.org/friends/news/omri/1997/05/970512I.html">اصلی</a> در ۱۷ نوامبر ۲۰۱۵<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۱-۰۲-۲۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=F%26P%3B+RFE%2FRL+Archive&rft.date=2015-11-17&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.friends-partners.org%2Ffriends%2Fnews%2Fomri%2F1997%2F05%2F970512I.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081201124518/http://www.newleftreview.net/NLR26401.shtml">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.newleftreview.net/NLR26401.shtml">اصلی</a> در ۱ دسامبر ۲۰۰۸<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰ اوت ۲۰۰۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.newleftreview.net%2FNLR26401.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070313154806/http://www.ishr.org/publications/2003/chechnya.htm">«home- International Society for Human Rights»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ishr.org/publications/2003/chechnya.htm">اصلی</a> در ۱۳ مارس ۲۰۰۷<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰ اوت ۲۰۰۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=home-+International+Society+for+Human+Rights&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ishr.org%2Fpublications%2F2003%2Fchechnya.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/persian/world/2009/07/090715_wmj-estemirova">«یک فعال حقوق بشر در روسیه کشته شد»</a>. <i>BBC News فارسی</i>. <bdi>۲۰۰۹-۰۷-۱۵</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۳-۱۲-۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=BBC+News+%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&rft.atitle=%DB%8C%DA%A9+%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84+%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82+%D8%A8%D8%B4%D8%B1+%D8%AF%D8%B1+%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87+%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D9%87+%D8%B4%D8%AF&rft.date=2009-07-15&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpersian%2Fworld%2F2009%2F07%2F090715_wmj-estemirova&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFThe_Guardian" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">The Guardian. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2004/aug/30/chechnya.russia">"Chechens vote in 'farcical' election"</a> (به انگلیسی).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Chechens+vote+in+%27farcical%27+election&rft.au=The+Guardian&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2004%2Faug%2F30%2Fchechnya.russia&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/4091635.stm">BBC NEWS | Europe | War racketeers plague Chechnya</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080302013103/http://www.kommersant.com/page.asp?id=663694">«Ramzan Kadyrov Wins Tariff War with MegaFon - Kommersant Moscow»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kommersant.com/page.asp?id=663694">اصلی</a> در ۲ مارس ۲۰۰۸<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰ اوت ۲۰۰۸</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ramzan+Kadyrov+Wins+Tariff+War+with+MegaFon+-+Kommersant+Moscow&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kommersant.com%2Fpage.asp%3Fid%3D663694&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%86%DA%86%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://archive.today/20120917103738/www.izvestia.ru/russia/article1092129%22">[۱]</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خواندنی‌های_بیشتر"><span id=".D8.AE.D9.88.D8.A7.D9.86.D8.AF.D9.86.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.A8.DB.8C.D8.B4.D8.AA.D8.B1"></span>خواندنی‌های بیشتر</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: خواندنی‌های بیشتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>خاسان بایف. «سوگند: یک جراح زیر آتش». <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> ۸–۱۴۰۴–۸۰۲۷–۰</li> <li>ویاچسلاو میرونوف. <i>Ya byl na etoy voyne. </i> (من در جنگ شرکت داشته‌ام) بیب لایون – روسکایا کنیگا، ۲۰۰۱ بخش از ترجمه در آدرس اینترنتی <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://lib.ru/MEMUARY/CHECHNYA/chechen_war.txt">[۲]</a> موجود است.</li> <li>ماتیو ایوانگلیستا، «جنگ‌های چچن:» آیا روسیه راه اتحاد جماهیر شوروی را در پیش خواهد گرفت؟". شابک ۳–۲۴۹۹–۸۱۵۷–۰</li> <li>روی کنراد. «چند روز…» قابل دسترسی بروی سایت <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://lib.ru/MEMUARY/CHECHNYA/grozny_engl.txt">[۳]</a></li> <li>اولگا اولیکر، «جنگ‌های روسیه و چچن ۲۰۰۰–۱۹۹۴: درس هائی از نبرد خیابانی» شابک ۳–۲۹۹۸–۸۳۳۰–۰ (یک تحلیل استراتژیکی و تاکتیکی جنگ‌های چچن)</li> <li>چارلوتا گال اند توماس دی وال، «چچن: یک جنگ با پیروزی کوچک» شابک ۷–۳۵۰۷۵–۳۳۰–۰</li> <li>پل جی. دکتر مورفی. «شیران اسلام: روسیه و ترور چچن» شابک ۷–۸۳۰–۵۷۴۸۸–۱</li> <li>آناتول لیوون. «سنگ قبر اقتدار روسیه» شابک ۱–۰۷۸۸۱–۳۰۰–۰</li> <li>جان دی. دانلوپ. «تقابلات روسیه با چچن: ریشه‌های درگیری‌های جدائی طلبانه» شابک ۱–۶۳۶۱۹–۵۲۱–۰</li> <li>پل خلبنیکوف. <i>Razgovor s varvarom</i> " (مصاحبه با بربریت) شابک ۱–۰۵۷–۸۹۹۳۵–۵. قابل دسترسی کلی بروی سایت <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://web.archive.org/web/20081223212821/http://compromat.ru/main/chechya/nuhaevar.htm">[۴]</a></li> <li>ماری بنینگ سون بروکس اپ. «موانع شمال قفقاز: روس‌ها به سمت سرزمین مسلمانان پیشروی می‌نمایند.» شابک ۱–۰۶۹–۸۵۰۶۵–۱</li> <li>آنا پلیت کوفسکایا. «یک‌گوشه کوچک از جهنم: برداشت هائی از چچن» شابک ۰–۶۷۴۳۲–۲۲۶–۰</li> <li>کریس برد. «گرفتن یک تاتار: یادداشت هائی از قفقاز»" [شابک ۵-۶۵۰۶-۷۱۹۵-۰]</li> <li>کارلوتا گال، توماس دی وال، «چچن: فاجعه در قفقاز» [شابک ۵-۳۱۳۲-۸۱۴۷-۰]</li> <li>یوان بورناشتاین و مارک ریبوسکی، «یازده روز جهنمی: داستان حقیقی از ربوده شدن من، ترور، شکنجه نجات تاریخی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84" class="mw-redirect" title="اداره تحقیقات فدرال">اف‌بی‌آی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%DA%AF%E2%80%8C%D8%A8" title="کاگ‌ب">کا گ ب</a>» آتور هاوس، ۲۰۰۴. شابک ۳–۹۳۰۲–۴۱۸۴–۱</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>نقشه‌ها و جغرافیای چچن <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lib.utexas.edu/maps/chechen.html">یو تی: نقشه‌های چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050227073438/http://harki.ath.cx/maps/chechnya.php?segment=b4">نقشه‌های مکان نگاری چچن</a></li></ul></li> <li>وبگاه‌های غربی و مستقل روسی <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030818085623/http://eng.kavkaz.memo.ru/">یادبود</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080925101541/http://www.jamestown.org/publications_view.php?publication_id=1">(مقالات و تحلیل‌ها) بنیاد جیمز تاون</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.watchdog.cz/">ناظر پراگ، گروه حقوق بشر چک درگیری‌های چچن را تحت پوشش قرار خواهد داد</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://groups.yahoo.com/group/chechnya-sl/">اخبار میانه‌رو چچن در لیست نامه بزبان انگلیسی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/orld/europe/country_profiles/2565049.stm">پروفایل چچن بروی بی‌بی‌سی</a><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></li></ul></li> <li>وبگاه‌های گروه‌های جدائی طلب و هواداران آن‌ها <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chechnya-mfa.info/">وزارت امور خارجه جمهوری چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chechenpress.co.uk/">سایت دو زبانه اخبار جمهوری چچن چچن پرس</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081028151206/http://www.chechenpress.co.uk/">بایگانی‌شده</a> در ۲۰۰۸-۱۰-۲۸ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kavkazcenter.com/">وبگاه مولداوی اودوگوف کاوکاز سنتر</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130128232614/http://www.amina.com/">جمهوری چچن آنلاین</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chechen.org/">سرویس اخبار رئیس‌جمهوری چچن (بزبان روسی)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071005080653/http://www.kwk.boo.pl/">کمیتت ولنی کاکاز، یک سازمان حمایتی لهستانی</a></li></ul></li> <li>وبگاه‌های طرفداران فدرالیسم <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://chechnya.gov.ru/">سایت رسمی دولت جمهوری چچن (بزبان روسی)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030807164429/http://chechnya.gov.ru/">بایگانی‌شده</a> در ۷ اوت ۲۰۰۳ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chechnyafree.ru/index.php?lng=eng">سایت چچن آزاد (بزبان انگلیسی) – سایت کدیرف</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090130113237/http://chechnya.ru/">سایت طرفداران کدیرف (بزبان روسی)</a></li></ul></li> <li>سایت‌های نظامی روسیه <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060925001503/http://www.aeronautics.ru/chechnya/cindex.htm">جنگ در چچن ۱۹۹۹</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.foxbat.ru/Chechnya.htm">نیروی هوائی روسیه در چچن</a></li></ul></li> <li>مقالات <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080724221248/http://www.polosbastards.com/artman/publish/chechnya-history.shtml">دردسر تجزیه روسیه – تاریخ جامع چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pinr.com/report.php?ac=view_report&report_id=221&language_id=1">– چچن: افغانستان دوم روسیه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080527172900/http://www.pinr.com/report.php?ac=view_report&report_id=221&language_id=1">بایگانی‌شده</a> در ۲۷ مه ۲۰۰۸ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20040412222655/http://www.cbc.ca/news/background/chechnya/">اخبار تفسیری سی بی سی: چچن</a> * <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060629234121/http://www.gateway2russia.com/art/Current%20Topics/Who%20is%20to%20blame_252029.html">بلسان: چه کسانی باید سرزنش شوند؟</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070315212656/http://www.russiavotes.org/Mood_int_cur.htm">روسها در چچن انتخابات برگزار می‌کنند</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://assembly.coe.int/Documents/WorkingDocs/doc04/EDOC10276.htm">گزارش وضعیت سیاسی چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A27550-2004Sep16.html">واشینگتن پست: آیا هیچ راه حلی برای خاتمه خونریزی‌های نه ساله در چچن وجود ندارد؟</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20041120124031/http://www.mosnews.com/news/2004/11/19/civiliandeath.shtml">تلفات از سال ۱۹۹۴</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070928013211/http://www.einnews.com/russia/newsfeed.php?nid=16801&afid=384">عین نیوز: روسیه امروز: چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.canoe.ca/NewsStand/Columnists/Toronto/Eric_Margolis/2005/02/27/944231.html">درگیری چچن نادیده گرفته شد</a><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template"><span title="" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="ویکی‌پدیا:پیوندهای مرده">پیوند مرده</a></i>]</span></sup></sup></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050303090618/http://www.themoscowtimes.com/stories/2002/10/22/011.html">توصیف ناپذیری تورم جمعیت چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nytimes.com/2005/03/22/international/europe/22chechnya.html">نیویورک تایمز: گروه‌های حقوق بشر از مفقود شدن هزاران چچنی خبر می‌دهند</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20071011210207/http://globalpolitician.com/articleshow.asp?ID=990&cid=4&sid=35">صعود و افول جنبش‌های استقلال طلبی در چچن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060813225425/http://www.da.mod.uk/CSRC/documents/Special/S40/view?searchterm=chechnya">سی اس آر سی: دریای خزر: جریان تهدیدآمیز متقاطع، نفت و ژئوپولتیک</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.rand.org/publications/MR/MR1289/">گلچین‌های جالب آنلاین رایگان در خصوص راند</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060813225008/http://www.da.mod.uk/CSRC/documents/Caucasus/">انتشارات سی اس آر سی در خصوص قفقاز</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gazeta.ru/2005/08/15/oa_167396.shtml">میزان اعلام شده تلفات چچن توسط مقامات این کشور ۱۶۰۰۰۰ نفر اعلام گردید (بزبان روسی)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chechnyaadvocacy.org/">شبکه حمایت از چچن (بزبان انگلیسی)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isn.ethz.ch/news/sw/details.cfm?id=16070">ناظر امنیت: باتلاق شمال قفقاز مسکو</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.axisglobe.com/article.asp?article=976">کلاسه: نیروهای امنیتی چچن ۲۰۰۶-۲۰۰۰</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kavkazcenter.com/eng/content/2004/02/26/2469_print.html">پارلمان اروپا اخراج چچنی‌ها را به‌عنوان قتل‌عام ایشان می‌داند</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090829104312/http://www.geocities.com/svetlana.gubareva/30.html">شروع جنگ چچن (ترجمه مقاله گرانی. آر یو</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.globalsecurity.org/military/library/news/2000/04/white/part05.htm">حمله به بیمارستان آی سی آی سی در نووی آتاگی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20061027013912/http://english.mn.ru/english/issue.php?2006-14-6">۱۰ سال قبل نیروهای مخصوص روسیه دزوخار دودایف رئیس‌جمهور چچن که اعلام استقلال نموده بود را به قتل رساندند</a> «اخبار مسکو»</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050217063708/http://members.tripod.com/~ChechenianPhenomenon/">آلاماناک «پدیده چچن» بزبان‌های انگلیسی و روسی، مقالاتی در خصوص اولین جنگ چچن و عواقب بلافصل آن</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20041010191212/http://www.chechenpress.info/english/news/2004/08/30/02.shtml">نظرات یک گروه از سیاست‌مداران بالتیک در خصوص انتخابات ریاست جمهوری چچن</a></li></ul></li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جمهوری_چچن" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="جمهوری_چچن" style="font-size:114%;margin:0 4em">جمهوری چچن</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;padding:0px;font-size:111%;"><div style="padding:0px;"><div class="navbox-styles"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کشورها_و_مناطق_قفقاز" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#ddf;"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="الگو:قفقاز"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:قفقاز (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:قفقاز"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کشورها_و_مناطق_قفقاز" style="font-size:114%;margin:0 4em">کشورها و مناطق <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:right;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:1em;">   </td><td style="padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:left; horizontal-align:left; align:left;"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Soviet_Caucasus_map.svg" class="mw-file-description" title="قفقاز ۱۹۵۷-۱۹۹۱"><img alt="قفقاز ۱۹۵۷-۱۹۹۱" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/105px-Soviet_Caucasus_map.svg.png" decoding="async" width="105" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/158px-Soviet_Caucasus_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/210px-Soviet_Caucasus_map.svg.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="629" /></a><figcaption>قفقاز ۱۹۵۷-۱۹۹۱</figcaption></figure></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/23px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/35px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/46px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Adjara.svg/23px-Flag_of_Adjara.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Adjara.svg/35px-Flag_of_Adjara.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Adjara.svg/45px-Flag_of_Adjara.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="آجارستان">آجارستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Flag_of_Adygea.svg/23px-Flag_of_Adygea.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Flag_of_Adygea.svg/35px-Flag_of_Adygea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Flag_of_Adygea.svg/46px-Flag_of_Adygea.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D8%BA%DB%8C%D9%87" title="آدیغیه">آدیغیه</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/23px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/35px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/46px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/23px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/35px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/46px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/23px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/35px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/45px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></span></span> </span><a class="mw-selflink selflink">چچن</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_Dagestan.svg/23px-Flag_of_Dagestan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_Dagestan.svg/35px-Flag_of_Dagestan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_Dagestan.svg/45px-Flag_of_Dagestan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/23px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/35px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/45px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گرجستان">گرجستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Ingushetia.svg/23px-Flag_of_Ingushetia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Ingushetia.svg/35px-Flag_of_Ingushetia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Ingushetia.svg/45px-Flag_of_Ingushetia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اینگوشتیا">اینگوشتیا</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg/23px-Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg/35px-Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg/45px-Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="کاباردینو-بالکاریا">کاباردینو-بالکاریا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg/23px-Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg/35px-Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg/46px-Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%86%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کاراچای-چرکسیا">کاراچای-چرکسیا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Krasnodar_Krai.svg/23px-Flag_of_Krasnodar_Krai.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Krasnodar_Krai.svg/35px-Flag_of_Krasnodar_Krai.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Krasnodar_Krai.svg/45px-Flag_of_Krasnodar_Krai.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="سرزمین کراسنودار">سرزمین کراسنودار</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_Artsakh.svg/23px-Flag_of_Artsakh.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_Artsakh.svg/35px-Flag_of_Artsakh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_Artsakh.svg/46px-Flag_of_Artsakh.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86" title="نخجوان">نخجوان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_North_Ossetia.svg/23px-Flag_of_North_Ossetia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_North_Ossetia.svg/35px-Flag_of_North_Ossetia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_North_Ossetia.svg/46px-Flag_of_North_Ossetia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اوستیای شمالی-آلانیا">اوستیای شمالی-آلانیا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_South_Ossetia.svg/23px-Flag_of_South_Ossetia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_South_Ossetia.svg/35px-Flag_of_South_Ossetia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_South_Ossetia.svg/46px-Flag_of_South_Ossetia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Stavropol_Krai.svg/23px-Flag_of_Stavropol_Krai.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Stavropol_Krai.svg/35px-Flag_of_Stavropol_Krai.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Stavropol_Krai.svg/45px-Flag_of_Stavropol_Krai.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84" title="سرزمین استاوروپول">سرزمین استاوروپول</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:right; horizontal-align:right; align:right;"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Russia_Caucusus_1882.jpg" class="mw-file-description" title="قفقاز در ۱۸۸۲"><img alt="قفقاز در ۱۸۸۲" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Russia_Caucusus_1882.jpg/105px-Russia_Caucusus_1882.jpg" decoding="async" width="105" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Russia_Caucusus_1882.jpg/158px-Russia_Caucusus_1882.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Russia_Caucusus_1882.jpg/210px-Russia_Caucusus_1882.jpg 2x" data-file-width="1420" data-file-height="1232" /></a><figcaption>قفقاز در ۱۸۸۲</figcaption></figure></div> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تقسیمات_کشوری_روسیه" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#ffcc99;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="الگو:تقسیمات کشوری روسیه"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="بحث الگو:تقسیمات کشوری روسیه"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تقسیمات کشوری روسیه"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تقسیمات_کشوری_روسیه" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="تقسیمات کشوری روسیه">تقسیمات کشوری روسیه</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="جمهوری‌های روسیه">جمهوری‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D8%BA%DB%8C%D9%87" title="آدیغیه">آدیغیه</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوری آلتایی">آلتایی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D9%82%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="باشقیرستان">باشقیرستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="بوریاتیا">بوریاتیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a class="mw-selflink selflink">چچن</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%86%D9%88%D8%A7%D8%B4%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="چواشستان">چواش</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اینگوشتیا">اینگوشتیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="کاباردینو-بالکاریا">کاباردینو-بالکاریا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="جمهوری کارلیا">کارلیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="خاکاسیا">خاکاسیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="کومی">کومی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="قالموقستان">قالموقستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%86%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کاراچای-چرکسیا">کاراچای-چرکسیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D9%84" title="ماری ال">ماری ال</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%A7" title="موردوویا">موردوویا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اوستیای شمالی-آلانیا">اوستیای شمالی-آلانیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%82%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یاقوتستان">یاقوتستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاتارستان">تاتارستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%88%D8%A7" title="تووا">تووا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D8%A7" title="اودمورتیا">اودمورتیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="جمهوری کریمه">کریمه</a> </span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="سرزمین‌های روسیه">سرزمین‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;background:#fff3bb;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="سرزمین آلتایی">آلتایی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9" title="سرزمین خاباروفسک">خاباروفسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%86%D8%A7%D8%AA%DA%A9%D8%A7" title="سرزمین کامچاتکا">کامچاتکا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="سرزمین کراسنودار">کراسنودار</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DA%A9" title="سرزمین کراسنویارسک">کراسنویارسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D9%85" title="سرزمین پرم">پرم</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="سرزمین پریمورسکی">پریمورسکی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84" title="سرزمین استاوروپول">استاوروپول</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%B2%D8%A7%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="سرزمین زابایکالسکی">زابایکالسکی</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="استان‌های روسیه">‌استان‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B1" title="استان آمور">آمور</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%DA%A9" title="استان آرخانگلسک">آرخانگلسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="استان آستراخان">آستراخان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="استان بلگورود">بلگورود</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B3%DA%A9" title="استان بریانسک">بریانسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%B3%DA%A9" title="استان چلیابینسک">چلیابینسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%B3%DA%A9" title="استان ایرکوتسک">ایرکوتسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81" title="استان ایوانوف">ایوانوف</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="استان کالینینگراد">کالینینگراد</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%A7" title="استان کالوگا">کالوگا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%88" title="استان کمروو">کمروفو</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%81" title="استان کیروف">کیروف</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7" title="استان کوستروما">کوستروما</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="استان کورگان">کورگان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%B3%DA%A9" title="استان کورسک">کورسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="استان لنینگراد">لنینگراد</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D9%BE%D8%AA%D8%B3%DA%A9" title="استان لیپتسک">لیپتسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="استان ماگادان">ماگادان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="استان مسکو">مسکو</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B3%DA%A9" title="استان مورمانسک">مورمانسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%DA%98%D9%86%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="استان نیژنی نووگورود">نیژنی نووگورود</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%88%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="استان نووگورود">نووگورود</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%88%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D8%B3%DA%A9" title="استان نووسیبیرسک">نووسیبیرسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%85%D8%B3%DA%A9" class="mw-redirect" title="استان امسک">امسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="استان ارنبورگ">ارنبورگ</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84" title="استان اریول">اریول</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%B2%D8%A7" title="استان پنزا">پنزا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%81" title="استان پسکوف">پسکوف</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81" title="استان روستوف">روستوف</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="استان ریازان">ریازان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="استان ساخالین">ساخالین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="استان سامارا">سامارا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%81" title="استان ساراتوف">ساراتوف</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D9%84%D9%86%D8%B3%DA%A9" title="استان اسمولنسک">اسمولنسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%84%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9" title="استان سوردلوفسک">سوردلوفسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D9%81" title="استان تامبوف">تامبوف</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%B3%DA%A9" title="استان تومسک">تومسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="استان تور">تور</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%A7" title="استان تولا">تولا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86" title="استان تیومن">تیومن</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%81%D8%B3%DA%A9" title="استان اولیانوفسک">اولیانوفسک</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="استان ولادیمیر">ولادیمیر</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="استان ولگوگراد">ولگوگراد</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF%D8%AF%D8%A7" title="استان ولوگدا">ولوگدا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%DA%98" title="استان ورونژ">ورونژ</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%D9%84" title="استان یاروسلاول">یاروسلاول</a> </span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="تقسیمات کشوری روسیه">واحدهای پیشین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;background:#fff3bb;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%86%D8%A7%D8%AA%DA%A9%D8%A7" title="استان کامچاتکا">کامچاتکا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%A9" class="mw-redirect" title="کوریاک">کوریاک</a> </span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="شهرهای فدرالی روسیه">شهرهای فدرالی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a> • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" class="mw-redirect" title="سن پترزبورگ">سن پترزبورگ</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84" title="سواستوپول">سواستوپول</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="استان‌های خودگردان روسیه">استان خودگردان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;background:#fff3bb;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="استان خودگردان یهودی">استان یهودی</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#ffcc99;;width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="نواحی خودمختار روسیه">نواحی خودگردان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%86%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%AA%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="چوکوتکا">چوکوتکا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C-%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="خانتی-مانسی">خانتی-مانسی</a><sup>۱</sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%86%D8%AA%D8%B3" title="ناحیه خودگردان ننتس">ننتس</a><sup>۲</sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%88-%D9%86%D9%86%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="یامالو-ننتس">یامالو-ننتس</a><sup>۱</sup></span></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;;background:#fff3bb;;background:#ffcc99;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="ناحیه‌های فدرالی فدراسیون روسیه">ناحیه‌های فدرالی فدراسیون روسیه</a></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:#ffeebb; padding:0.25em 0; line-height:1.4em;"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="ناحیه فدرالی خاور دور">خاور دور</a> • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="ناحیه فدرالی سیبری">سیبری</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84" title="ناحیه فدرالی اورال">اورال</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%88%D9%84%DA%AF%D8%A7" title="ناحیه فدرالی ولگا">پری ولژسکی (ولگا)</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="ناحیه فدرالی شمال غربی">شمال غربی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="ناحیه فدرالی مرکزی">مرکزی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="ناحیه فدرالی جنوبی">جنوبی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="ناحیه فدرالی قفقازی شمالی">قفقازی شمالی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="ناحیه فدرالی کریمه">کریمه</a></span></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background:#ffcc99;;padding:0.3em 0; line-height:1.2em;"><div><sup>۱</sup>تحت ادارهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%85%D9%86" title="استان تیومن">استان تیومن</a> - <sup>۲</sup>تحت ادارهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%B3%DA%A9" title="استان آرخانگلسک">استان آرخانگلسک</a></div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=چچن&oldid=40373631">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=چچن&oldid=40373631</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%86%DA%86%D9%86" title="رده:چچن">چچن</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="رده:اسلام در روسیه">اسلام در روسیه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۳ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در ۱۹۹۳ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B3_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۳ (میلادی) در روسیه">بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۳ (میلادی) در روسیه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="رده:جمهوری‌های روسیه">جمهوری‌های روسیه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="رده:قفقاز شمالی">قفقاز شمالی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D8%AA%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="رده:مناطق تقسیم‌شده">مناطق تقسیم‌شده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:منطقه‌های اروپا دارای زبان‌های رسمی چندگانه">منطقه‌های اروپا دارای زبان‌های رسمی چندگانه</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%A7%D8%AD%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="رده:ناحیه‌های فدرالی قفقاز شمالی">ناحیه‌های فدرالی قفقاز شمالی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="رده:صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی">صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%AE_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه‌های اطلاعات با پارامترهای منسوخ مختصات استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه‌های اطلاعات با پارامترهای منسوخ مختصات استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات منطقه مسکونی بدون مختصات استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان روسی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان روسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_Lang-xx_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از الگوهای Lang-xx استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D9%87%D8%AF%D9%81_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="رده:مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود">مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار در ویکی‌داده است">پیوند رده انبار در ویکی‌داده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="رده:صفحه‌های دارای پیوند مرده">صفحه‌های دارای پیوند مرده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%84%D8%A7%D9%81%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%B1%D9%81%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D9%81%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87_%DB%B2%DB%B0%DB%B1%DB%B6" title="رده:اختلاف‌ها در بی‌طرفی از فوریه ۲۰۱۶">اختلاف‌ها در بی‌طرفی از فوریه ۲۰۱۶</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ‏۲۶ سپتامبر ۲۰۲۴ ساعت ‏۰۷:۱۴ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%86%DA%86%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-84d8f4b96-c9zrh","wgBackendResponseTime":183,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.105","walltime":"1.577","ppvisitednodes":{"value":10134,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":183061,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":35927,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":37,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":7,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":48578,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1226.943 1 -total"," 31.69% 388.763 3 الگو:Navbox"," 24.46% 300.148 1 الگو:Infobox_settlement"," 20.80% 255.178 1 الگو:پانویس"," 20.57% 252.438 1 الگو:Infobox"," 18.97% 232.802 7 الگو:یادکرد_وب"," 17.08% 209.570 1 الگو:Template_group"," 13.74% 168.531 1 الگو:قفقاز"," 13.36% 163.884 1 الگو:Navbox_with_columns"," 11.97% 146.926 15 الگو:Replace"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.585","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15283045,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-84d8f4b96-tbw6l","timestamp":"20241115100937","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0686\u0686\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%DA%86%DA%86%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5187","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q5187","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-12-29T01:03:25Z","dateModified":"2024-09-26T07:14:35Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/06\/Locator_map_of_Chechnya%2C_Russia_%282014%E2%80%932022%29.svg","headline":"\u0627\u0632 \u062c\u0645\u0647\u0648\u0631\u06cc\u200c\u0647\u0627\u06cc \u062e\u0648\u062f\u0645\u062e\u062a\u0627\u0631 \u0631\u0648\u0633\u06cc\u0647"}</script> </body> </html>