CINXE.COM
خالصتان تحریک - وکیپیڈیا
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pnb" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>خالصتان تحریک - وکیپیڈیا</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )pnbwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","جنوری","فروری","مارچ","اپریل","مئی","جون","جولائی","اگست","ستمبر","اکتوبر","نومبر","دسمبر"],"wgRequestId":"7876b4e6-3769-4a6d-a98f-c7905c3ef26f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"خالصتان_تحریک","wgTitle":"خالصتان تحریک","wgCurRevisionId":660744,"wgRevisionId":660744,"wgArticleId":57191,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["خطاهای یادکرد: تاریخ","ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے","پنجاب","وکھواد","پنجاب دا اتہاس، بھارت (۱۹۴۷–موجودہ)"],"wgPageViewLanguage":"pnb","wgPageContentLanguage":"pnb","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"خالصتان_تحریک","wgRelevantArticleId":57191, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pnb","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"pnb"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q3511031","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false, "wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.signit","ext.gadget.TemplateParamWizard","ext.gadget.userScriptSandbox","ext.gadget.OrphanCheck","ext.gadget.refToolbar","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.prota","ext.gadget.HotCat", "ext.gadget.incategory","ext.gadget.ExternalSearch","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pnb&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pnb&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pnb&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Flag-of-Khalistan.svg/1200px-Flag-of-Khalistan.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Flag-of-Khalistan.svg/800px-Flag-of-Khalistan.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Flag-of-Khalistan.svg/640px-Flag-of-Khalistan.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="خالصتان تحریک - وکیپیڈیا"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pnb.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="سودھو" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="وکیپیڈیا (pnb)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pnb.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pnb"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="وکیپیڈیا Atom Feed" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:RecentChanges&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-خالصتان_تحریک rootpage-خالصتان_تحریک skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Main menu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Main menu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Main menu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">لُکاؤ</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> پاندھ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%81%D9%84%D8%A7_%D8%B5%D9%81%DB%81" title="پہلے صفحے نوں ویکھو [z]" accesskey="z"><span>پہلا صفہ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:Random" title="کوئی صفحہ کھولو۔ [x]" accesskey="x"><span>رلواں صفحہ</span></a></li><li id="n-newarticlewizard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%82_%D9%85%D8%B6%D9%85%D9%88%D9%86_%D9%88%DB%8C%D8%B2%D8%B1%DA%88"><span>نواں آرٹیکل لِکھو</span></a></li><li id="n-allpages-desc" class="mw-list-item"><a href=""><span>سارے صفحے</span></a></li><li id="n-quick-list-desc" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7:%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%B9_%D9%84%D8%B3%D9%B9"><span>سریع لسٹ</span></a></li><li id="n-current-events-desc" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Current-events-url"><span>اج کل دیاں خبراں</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction-desc" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction-desc" > <div class="vector-menu-heading"> تعامل </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/Special:MyLanguage/Help:Contents" title="لبھن دی جگہ۔"><span>مدد</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%DB%8C%D9%B9%DA%BE%DA%A9" title="پربندھ بارے ، تسیں کیہ کر سکدے او تے کنج کھوج سکدے او"><span>بیٹھک</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:RecentChanges" title="وکی تے نویاں تبدیلیاں۔ [r]" accesskey="r"><span>نویاں تبدیلیاں</span></a></li><li id="n-فائل-اپلوڈ" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard"><span>فائل اپلوڈ</span></a></li><li id="n-contact-desc" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Contact-url"><span>رابطہ کرو</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D9%BE%DB%81%D9%84%D8%A7_%D8%B5%D9%81%DB%81" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="وکیپیڈیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-pnb.svg" style="width: 3.75em; height: 1.6875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pnb.svg" width="70" height="15" style="width: 4.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:Search" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="وکیپیڈیا وچ لبھو [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>کھوج</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="وکیپیڈیا وچ کھوجو" aria-label="وکیپیڈیا وچ کھوجو" autocapitalize="sentences" title="وکیپیڈیا وچ لبھو [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="خاص:Search"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">کھوجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="نجی سند"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pnb.wikipedia.org&uselang=pnb" class=""><span>دان کرو</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:CreateAccount&returnto=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ایہ تواڈے لئی چنگا اے جے تسیں کھاتہ کھولو تے لاگ ان ہوو؛ پر ایہ لازمی وی نئیں" class=""><span>کھاتہ بݨاؤ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:UserLogin&returnto=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ایہ بہتر اے کہ لاگ ان ہو جاؤ، فیر وی ایہ لازمی نئیں۔ [o]" accesskey="o" class=""><span>لاگ ان کرو</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="نجی سند" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">نجی سند</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="User menu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pnb.wikipedia.org&uselang=pnb"><span>دان کرو</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Contribute</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:CreateAccount&returnto=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ایہ تواڈے لئی چنگا اے جے تسیں کھاتہ کھولو تے لاگ ان ہوو؛ پر ایہ لازمی وی نئیں"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>کھاتہ بݨاؤ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:UserLogin&returnto=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="ایہ بہتر اے کہ لاگ ان ہو جاؤ، فیر وی ایہ لازمی نئیں۔ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>لاگ ان کرو</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%DB%81%D8%AA%DA%BE%D9%88%D9%86%DA%88%D8%A7%D8%A6%DB%8C:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:MyTalk" title="ایس آئی پی پتے دیاں تبدیلیاں تے گل بات [n]" accesskey="n"><span>گل بات</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Contents" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Contents</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">لُکاؤ</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Beginning</div> </a> </li> <li id="toc-خالصتان_تحریک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#خالصتان_تحریک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>خالصتان تحریک</span> </div> </a> <ul id="toc-خالصتان_تحریک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-۱۹۵۰_توں_پہلاں" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#۱۹۵۰_توں_پہلاں"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>۱۹۵۰ توں پہلاں</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-۱۹۵۰_توں_پہلاں-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ۱۹۵۰ توں پہلاں subsection</span> </button> <ul id="toc-۱۹۵۰_توں_پہلاں-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-برطانوی_بھارت_دی_ونڈ،۱۹۴۷" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#برطانوی_بھارت_دی_ونڈ،۱۹۴۷"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>برطانوی بھارت دی ونڈ،۱۹۴۷</span> </div> </a> <ul id="toc-برطانوی_بھارت_دی_ونڈ،۱۹۴۷-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گاندھی‐نہرو_اتے_جناہ_دا_سکھاں_نوں_تجویز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گاندھی‐نہرو_اتے_جناہ_دا_سکھاں_نوں_تجویز"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>گاندھی‐نہرو اتے جناہ دا سکھاں نوں تجویز</span> </div> </a> <ul id="toc-گاندھی‐نہرو_اتے_جناہ_دا_سکھاں_نوں_تجویز-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-کامریڈاں_دا_سکھا_نوں_تجویز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کامریڈاں_دا_سکھا_نوں_تجویز"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>کامریڈاں دا سکھا نوں تجویز</span> </div> </a> <ul id="toc-کامریڈاں_دا_سکھا_نوں_تجویز-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سکھاں_دا_پنجاب_نال_رشتہ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سکھاں_دا_پنجاب_نال_رشتہ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۴</span> <span>سکھاں دا پنجاب نال رشتہ</span> </div> </a> <ul id="toc-سکھاں_دا_پنجاب_نال_رشتہ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-۱۹۵۰_توں_۱۹۷۰_تک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#۱۹۵۰_توں_۱۹۷۰_تک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>۱۹۵۰ توں ۱۹۷۰ تک</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-۱۹۵۰_توں_۱۹۷۰_تک-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle ۱۹۵۰ توں ۱۹۷۰ تک subsection</span> </button> <ul id="toc-۱۹۵۰_توں_۱۹۷۰_تک-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-آزاد_بھارت_وچ_ابھار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آزاد_بھارت_وچ_ابھار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>آزاد بھارت وچ ابھار</span> </div> </a> <ul id="toc-آزاد_بھارت_وچ_ابھار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پنجابی_صوبہ_لہر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پنجابی_صوبہ_لہر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>پنجابی صوبہ لہر</span> </div> </a> <ul id="toc-پنجابی_صوبہ_لہر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-۱۹۵۵_ہرمندر_صاحب_اُتے_حملہ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#۱۹۵۵_ہرمندر_صاحب_اُتے_حملہ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>۱۹۵۵ ہرمندر صاحب اُتے حملہ</span> </div> </a> <ul id="toc-۱۹۵۵_ہرمندر_صاحب_اُتے_حملہ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پنجابی_صوبے_دا_گٹھن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پنجابی_صوبے_دا_گٹھن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴</span> <span>پنجابی صوبے دا گٹھن</span> </div> </a> <ul id="toc-پنجابی_صوبے_دا_گٹھن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پنجابی_صوبے_نال_وتکرا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پنجابی_صوبے_نال_وتکرا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۵</span> <span>پنجابی صوبے نال وتکرا</span> </div> </a> <ul id="toc-پنجابی_صوبے_نال_وتکرا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انندپور_صاحب_دا_متا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#انندپور_صاحب_دا_متا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶</span> <span>انندپور صاحب دا متا</span> </div> </a> <ul id="toc-انندپور_صاحب_دا_متا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-غیرملکی_سکھاں_وچ_ابھار" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#غیرملکی_سکھاں_وچ_ابھار"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۷</span> <span>غیرملکی سکھاں وچ ابھار</span> </div> </a> <ul id="toc-غیرملکی_سکھاں_وچ_ابھار-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-چوہان_دی_پاکستان_اتے_امریکہ_دی_سفر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#چوہان_دی_پاکستان_اتے_امریکہ_دی_سفر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۸</span> <span>چوہان دی پاکستان اتے امریکہ دی سفر</span> </div> </a> <ul id="toc-چوہان_دی_پاکستان_اتے_امریکہ_دی_سفر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خالصتان_کونسل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خالصتان_کونسل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۹</span> <span>خالصتان کونسل</span> </div> </a> <ul id="toc-خالصتان_کونسل-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-حوالے" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#حوالے"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>حوالے</span> </div> </a> <ul id="toc-حوالے-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ہور_ویکھو" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ہور_ویکھو"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>ہور ویکھو</span> </div> </a> <ul id="toc-ہور_ویکھو-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-باہری_کڑیاں" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#باہری_کڑیاں"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>باہری کڑیاں</span> </div> </a> <ul id="toc-باہری_کڑیاں-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-حوالے_2" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#حوالے_2"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>حوالے</span> </div> </a> <ul id="toc-حوالے_2-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Contents" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">خالصتان تحریک</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in ۲۰ languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-20" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۲۰ بولیاں</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Khalistan-beweging" title="Khalistan-beweging – Afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Khalistan-beweging" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B1%D9%83%D8%A9_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حركة خالصتان – Arabic" lang="ar" hreflang="ar" data-title="حركة خالصتان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Khalistan_movement" title="Khalistan movement – English" lang="en" hreflang="en" data-title="Khalistan movement" data-language-autonym="English" data-language-local-name="English" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Khalistan-liike" title="Khalistan-liike – Finnish" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Khalistan-liike" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Finnish" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/S%C3%A9paratisme_sikh" title="Séparatisme sikh – French" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Séparatisme sikh" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="French" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%BC%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%86%E0%A4%82%E0%A4%A6%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%A8" title="ख़ालिस्तान आंदोलन – Hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="ख़ालिस्तान आंदोलन" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Gerakan_Khalistan" title="Gerakan Khalistan – Indonesian" lang="id" hreflang="id" data-title="Gerakan Khalistan" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Indonesian" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Movimento_Khalistan" title="Movimento Khalistan – Italian" lang="it" hreflang="it" data-title="Movimento Khalistan" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="Italian" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%96%E0%B4%B2%E0%B4%BF%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B5%BB_%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A5%E0%B4%BE%E0%B4%A8%E0%B4%82" title="ഖലിസ്ഥാൻ പ്രസ്ഥാനം – Malayalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഖലിസ്ഥാൻ പ്രസ്ഥാനം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Gerakan_Khalistan" title="Gerakan Khalistan – Malay" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Gerakan Khalistan" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malay" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%96%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%BF%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%BE%E0%A4%A8_%E0%A4%86%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A6%E0%A5%8B%E0%A4%B2%E0%A4%A8" title="खालिस्तान आन्दोलन – Nepali" lang="ne" hreflang="ne" data-title="खालिस्तान आन्दोलन" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepali" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%B2%E0%A8%BF%E0%A8%B8%E0%A8%A4%E0%A8%BE%E0%A8%A8_%E0%A8%B2%E0%A8%B9%E0%A8%BF%E0%A8%B0" title="ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ – Punjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਖ਼ਾਲਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Movimento_Khalistan" title="Movimento Khalistan – Portuguese" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Movimento Khalistan" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portuguese" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D0%B4%D0%B2%D0%B8%D0%B6%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5" title="Халистанское движение – Russian" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Халистанское движение" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Russian" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Khalistan_Movement" title="Khalistan Movement – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Khalistan Movement" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B2%E0%AE%BF%E0%AE%B8%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%87%E0%AE%AF%E0%AE%95%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="காலிஸ்தான் இயக்கம் – Tamil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="காலிஸ்தான் இயக்கம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%96%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D_%E0%B0%89%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B0%82" title="ఖలిస్తాన్ ఉద్యమం – Telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="ఖలిస్తాన్ ఉద్యమం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%82%E0%B8%9A%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%82%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99" title="ขบวนการขาลิสถาน – Thai" lang="th" hreflang="th" data-title="ขบวนการขาลิสถาน" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Thai" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9_%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تحریک خالصتان – Urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="تحریک خالصتان" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%A1%E5%88%A9%E6%96%AF%E5%9D%A6%E8%BF%90%E5%8A%A8" title="卡利斯坦运动 – Chinese" lang="zh" hreflang="zh" data-title="卡利斯坦运动" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3511031#sitelinks-wikipedia" title="بولیاں دے آپسی جوڑ لکھو" class="wbc-editpage">جوڑ سودھو</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="ناں تھاواں"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="مواد آلا صفحہ ویکھو [c]" accesskey="c"><span>صفحہ</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%AA:%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="اس صفحے بارے گل بات (صفحہ مَوجود نہیں اے) [t]" accesskey="t"><span>گل بات</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">پنجابی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="نظارے"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span>پڑھو</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit" title="Edit the source code of this page [e]" accesskey="e"><span>سودھو</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=history" title="اس صفحے دا پرانا ورژن۔ [h]" accesskey="h"><span>تریخ دیکھو</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="سند" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">سند</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">سند</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">لُکاؤ</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="More options" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span>پڑھو</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit" title="Edit the source code of this page [e]" accesskey="e"><span>سودھو</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=history"><span>تریخ دیکھو</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عام </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:WhatLinksHere/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="اس نال جڑے سارے وکی صفحے۔ [j]" accesskey="j"><span>ایتھے کیہہ جڑدا</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:RecentChangesLinked/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" rel="nofollow" title="اس صفحے نال جڑے صفحیاں وچ نویاں تبدیلیاں [k]" accesskey="k"><span>رلدیاں ملدیاں تبدیلیاں</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=pnb" title="فائل چڑھاؤ [u]" accesskey="u"><span>فائل چڑھاؤ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:SpecialPages" title="سارے خاص صفحیاں دی اک لسٹ [q]" accesskey="q"><span>خاص صفحے</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&oldid=660744" title="اس صفحے دے اس ورژن نال پکا جوڑ"><span>پکا جوڑ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=info" title="More information about this page"><span>صفحے بارے جاݨکاری</span></a></li><li id="n-اج-دے-رُجحان" class="mw-list-item"><a href="http://tools.wmflabs.org/wikitrends/punjabi-most-visited-today.html"><span>اج دے رُجحان</span></a></li><li id="n-ہفتے-دے-رُجحان" class="mw-list-item"><a href="http://tools.wmflabs.org/wikitrends/punjabi-most-visited-this-week.html"><span>ہفتے دے رُجحان</span></a></li><li id="n-مہینے-دے-رُجحان" class="mw-list-item"><a href="http://tools.wmflabs.org/wikitrends/punjabi-most-visited-this-month.html"><span>مہینے دے رُجحان</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:CiteThisPage&page=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&id=660744&wpFormIdentifier=titleform" title="اس صفحے دے حوالہ دے طریقہ دے بارے وچ معلومات"><span>ایس صفحے دا حوالہ دیو</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fpnb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AE%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B5%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25AA%25D8%25AD%25D8%25B1%25DB%258C%25DA%25A9"><span>Get shortened URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:QrCode&url=https%3A%2F%2Fpnb.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AE%25D8%25A7%25D9%2584%25D8%25B5%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25AA%25D8%25AD%25D8%25B1%25DB%258C%25DA%25A9"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> چھاپو یا باہر لو </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8&bookcmd=book_creator&referer=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span>کتاب بناؤ</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%B5:DownloadAsPdf&page=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=show-download-screen"><span>PDF وجوں ڈاؤن لوڈ کرو</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&printable=yes" title="اس صفحے دا چھپن والا ورژن ویکھو [p]" accesskey="p"><span>چھاپݨ والا صفحہ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ہور منصوبےآں وچ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Khalistan_movement" hreflang="en"><span>ویکیمیڈیا کامنز</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3511031" title="ریپوزیٹری آئیٹم نال جوڑ [g]" accesskey="g"><span>وِکیڈیٹا تے مد</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">move to sidebar</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">لُکاؤ</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="pnb" dir="rtl"><div lang="ur" class="UrduText"><table class="infobox geography vcard" style="width:22em;font-size:88%;"><tbody><tr><th colspan="2" class="adr" style="text-align:center;font-size:125%;font-weight:bold;padding:0.25em 0.33em 0.33em;line-height:1.2em;font-size:1.25em;"><div style="display:inline" class="fn org country-name">خالصتان لوکراج</div><br /></th></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center;text-align:center;padding:0.5em 0;"><table class="maptable" style="width:100%"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle;width:{{{width1}}};text-align:center;"><div><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag-of-Khalistan.svg" class="mw-file-description" title="Flag of خالصتان تحریک"><img alt="Flag of خالصتان تحریک" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Flag-of-Khalistan.svg/150px-Flag-of-Khalistan.svg.png" decoding="async" width="150" height="100" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Flag-of-Khalistan.svg/225px-Flag-of-Khalistan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d7/Flag-of-Khalistan.svg/300px-Flag-of-Khalistan.svg.png 2x" data-file-width="1350" data-file-height="900" /></a></span></div><div></div></td> <td style="vertical-align:middle;width:auto;text-align:center;"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Emblem_of_Khalistan.png" class="mw-file-description" title="Coat of arms of خالصتان تحریک"><img alt="Coat of arms of خالصتان تحریک" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emblem_of_Khalistan.png/150px-Emblem_of_Khalistan.png" decoding="async" width="150" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emblem_of_Khalistan.png/225px-Emblem_of_Khalistan.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ad/Emblem_of_Khalistan.png/300px-Emblem_of_Khalistan.png 2x" data-file-width="3264" data-file-height="3264" /></a></span></div></td> </tr><tr> <td style="font-size:85%; text-align:center;">Flag</td> <td style="font-size:85%; text-align:center;">Coat of arms</td> </tr> </tbody></table></td></tr><tr><td colspan="2" style="text-align:center"><div style="line-height:1.2em;"><b>Motto: </b>"اکال سہائ"</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="anthem" style="text-align:center"><div style="line-height:1.2em;"><b>ترانہ: </b>"دیہہ سوا بر موہِ اہے"<br /></div></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" style="text-align:center;text-align:right;">اسٹیبلشمنٹ</th></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" style="text-align:center"><div lang="ur" class="UrduText"></div></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• SGPC دا الگ سکھ راج لئی تجویز </div></th><td>۹ مارچ ۱۹۴۶</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8_%D8%AF%D8%A7_%D9%85%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="انندپور صاحب دا متا (صفحہ مَوجود نہیں اے)">انندپور صاحب دا متا</a> </div></th><td>۲۸ اگست ۱۹۷۷</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• دھرم لڑائی مورچہ </div></th><td>۴ اگست ۱۹۸۲ ‐ ۱۰ جون ۱۹۸۴</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%DA%A9%DB%81_%D9%86%DB%8C%D9%84%D8%A7_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="ساکہ نیلا تارا (صفحہ مَوجود نہیں اے)">ساکہ نیلا تارا</a> </div></th><td>۱ جون ۱۹۸۴ ‐ ۱۰ جون ۱۹۸۴</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• آپریشن وڈروس </div></th><td>جون ‐ ستمبر ۱۹۸۴</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• آپریشن شدھیکرن </div></th><td>۱۹۸۴</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• آزادی دا اعلان </div></th><td>۲۹ اپریل ۱۹۸۶</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• آپریشن بلیک تھنڈر I </div></th><td>۳۰ اپریل ۱۹۸۶</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• آپریشن بلیک تھنڈر II </div></th><td>۹ مئی ۱۹۸۸</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D8%BA%D8%A7%D9%88%D8%AA" title="پنجاب بغاوت">پنجاب بغاوت</a> </div></th><td>۱۹۸۴ ‐ ۱۹۹۵</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• UNPO دی میمبر شپ </div></th><td>۲۴ جنوری ۱۹۹۳</td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row"><div style="text-indent:-0.9em;margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• رائیشماری دا اعلان </div></th><td>۱۲ اگست ۲۰۱۸</td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr></tbody></table> <p><b>خالصتان</b> (مطلب: "<a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%DB%81" title="خالصہ">خالصے</a> دی سرزمین") <a href="/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="بھارت">بھارت</a> دے <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="پنجاب، بھارت">پنجاب</a> صوبہ دے <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DA%BE" title="سکھ">سکھ</a> <a href="/w/index.php?title=%D9%88%DA%A9%DA%BE%D9%88%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="وکھواد (صفحہ مَوجود نہیں اے)">وکھوادیاں</a> ولوں پیش دیس نوں دتا گیا نام اے۔ خالصتان دے علاقائی داعوے وچ موجودہ بھارتی صوبہ پنجاب، <a href="/wiki/%DA%86%D9%86%DA%88%DB%8C_%DA%AF%DA%91%DA%BE" class="mw-redirect" title="چنڈی گڑھ">چنڈی گڑھ</a>، <a href="/wiki/%DB%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%81" class="mw-redirect" title="ہریانہ">ہریانہ</a>، <a href="/wiki/%DB%81%D9%85%D8%A7%DA%86%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="ہماچل پردیش">ہماچل پردیش</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%DB%8C" title="دلی">دلی</a> اتے استوں علاوہ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B3%D8%AA%DA%BE%D8%A7%D9%86" title="راجستھان">راجستھان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="اتر پردیش">اتر پردیش</a> اتے <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%A9%DA%BE%D9%86%DA%88" class="mw-redirect" title="اتراکھنڈ">اتراکھنڈ</a> آدی پرانتا دے وی کجھ علاقے شامل ہن۔ خالصتانی وکھوادیاں نے ۲۹ اپریل ۱۹۸۶ نوں بھارت توں اپنی <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%91%D9%88%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اکپاسڑواد (صفحہ مَوجود نہیں اے)">اکپاسڑ</a> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="آزادی">آزادی</a> دا اعلان کیتا اتے ۱۹۹۳ وچ خالصتان <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.unpo.org/">UNPO</a> دا ممبر بنیا۔ ۱۹۸۰ اتے ۱۹۹۰ دے دہاکے دوران خالصتان دی آزادی دی لہر اپنے چرم اُتے سی پر بعد وچ ۱۹۹۵ تک <a href="/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="بھارت سرکار">بھارت سرکار</a> نے اس لہر نوں دبا دتا۔ </p><p>سن ۱۶۹۹ وچ <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88_%DA%AF%D9%88%D8%A8%D9%86%D8%AF_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" title="گرو گوبند سنگھ">سری گرو گوبند سنگھ جی</a> ولوں <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%DB%81" title="خالصہ">خالصہ</a> پنتھ دی ساجنا اتے اوہناں دے شبد 'راج بنھاں نہِ دھرم چلیں ہیں، دھرم بنھاں سبھ دلیں ملیں اے' نال آئی مذہبی - سیاسی نظر نے <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DA%BE" title="سکھ">سکھاں</a> دی سوچ نوں اس یعقین نال بھر دتا کہ <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="پنجاب، بھارت">پنجاب</a> اتے راج کرنا اوہناں دا ربی حق اے۔ سن ۱۷۱۰ وچ <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%81_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE_%D8%A8%DB%81%D8%A7%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="بندہ سنگھ بہادر">بندہ سنگھ بہادر</a> دی اگوائی وچ، سکھ فوجاں نے <a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%DB%8C" title="دلی">دلی</a> اتے <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%81%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="لاہور">لاہور</a> دے وچکار واقع اس ویلے دے سبھ توں طاقتور <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%84_%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="مغل سلطنت">مغل</a> پرشاسنک مرکز <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%81%D9%86%D8%AF" title="سرہند">سرہند</a> اتے قبضہ کر لیا اتے اپنا راج قائم کرکے نیڑلے مخلسپر وچ اپنی <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> قائم کیتی۔ بندہ سنگھ بہادر نے <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DA%BE_%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="سکھ گرو">سکھ گروآں</a> دے ناں دے سکے چلا ئے اتے سکھاں نوں <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85_%D9%86%D8%A7%D9%85%DB%81" title="حکم نامہ">حکم نامے</a> جاری کیتے پر بندہ سنگھ بہادر دا ایہہ راج زیادہ دیر نہ ٹکّ سکیا اتے کجھ مہینے بعد ہی بندہ سنگھ بہادر دے اس راج دا انت ہو گیا۔ </p><p>بھاویں بندہ سنگھ بہادر دا راج تھوڑے ویلے لئی ہی رہا پر ایہہ راج سکھاں دی پنجاب اتے راج کرن دی درڑھ اچھا نوں جم دے گیا نتیجے وجوں ۱۸ویں صدی دے ادھ وچ ایہہ راج <a href="/wiki/%D9%85%D8%AB%D9%84" title="مثل">سکھ مثلاں</a> (۱۷۶۷–۱۷۹۹) دے روپ وچ پھر ابھریا بعد وچ <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" class="mw-redirect" title="رنجیت سنگھ">مہاراجہ رنجیت سنگھ</a> نے ساریاں سکھ مثلاں نوں ملا کے <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%DB%81_%D8%B1%D8%A7%D8%AC" title="خالصہ راج">خالصہ راج</a> (۱۷۹۹–۱۸۴۹) دا قیام کیتا۔ استوں بعد سکھاں نے تقریباً ۵۰ سال تک اس خطے وچ راج کیتا۔ مہاراجہ رنجیت سنگھ دی موت مگروں خالصہ راج وچ گدی لئی کھچوتان شروع ہو گئی جسدا فائدہ <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="انگریز">انگریزا</a> نے اٹھایا، خالصہ راج اتے <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="برطانوی بھارت (صفحہ مَوجود نہیں اے)">برطانوی حکمرانی</a> وچکار دو جنگاں ہویاں، پہلی جنگ وچ خالصہ فوج اتے کئی پرکار دیاں پابندیاں لگا دتیاں گئیاں اتے دوسری جنگ وچ خالصہ راج دی ہار ہوئی جسدے مگروں انگریزا نے خالصہ راج اتے قبضہ کر لیا اتے خالصہ راج دا پتن ہو گیا، بھاویں انگریزا نے ایہہ وعدہ کیتا سی کہ <a href="/wiki/%D8%AF%D9%84%DB%8C%D9%BE_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" title="دلیپ سنگھ">دلیپ سنگھ</a> دے بالغ ہون تے خالصہ راج اوہناں نوں سونپ دتا جائےگا پر ایہہ وعدہ کدی پورا نہیں ہویا۔ خالصہ راج دا پتن سکھاں لئی اکّ دردناک تجربہ سی پر ایہہ وی سکھاں دی اس امید نوں بجھاؤن وچ اکامیاب رہا کہ خالصہ راج کسے نہ کسے روپ وچ واپس آئیگا۔ </p><p>۱۹۴۷ وچ پنجاب دی ونڈ توں پہلاں ہوئیاں لمبیاں وارتاواں وچ اکّ آزاد سکھ راج دا وچار پرمکھتا نال ساہمنے آیا پر پنجاب دے ہور وسنیکاں دے مقابلے سکھ آبادی دی سنکھیاتمک گھاٹ نے اس نوں اکّ اووہارک تجویز بنا دتا، پر اس توں بعد ایہہ وچار کئی روپاں وچ مڑ ابھریا۔ </p><p>پھر ۱۹۸۰ اتے ۹۰ دے دہاکے وچ خالصتان بناؤن لئی چلی پرتشدد وکھوادی لہر نے اکّ دہاکے تک پنجاب نوں ادھرنگ بنائی رکھیا۔ اس وکھوادی لہر نوں آل انڈیا سکھ سٹوڈینٹ فیڈریشن توں حمایت حاصل ہویا اتے <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE_%D8%A8%DA%BE%D9%86%DA%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%92&action=edit&redlink=1" class="new" title="جرنیل سنگھ بھنڈرانوالے (صفحہ مَوجود نہیں اے)">جرنیل سنگھ بھنڈرانوالے</a> ولوں اس لہر دی بااثر ڈھنگ نال اگوائی کیتی گئی۔ اس پرتشدد لہر دوران سینکڑے پولیس کرمی تے فوجی جوان مارے گئے اتے لگبھگ ۱٫۵ توں ۲ لکھ سکھاں دی اس لہر وچ جان گئی، پر ایہہ لہر کئی گنجھل دار؉ کارناں کرکے اپنے مقصد تک پہنچن وچ اکامیاب رہی۔ </p><p>پر خالصہ راج دا تجزیہ ہلے وی سکھاں دے مناں وچوں پوری طرحاں ختم نہیں ہویا۔ سکھاں دے اکّ طبقے نے آزاد دیس خالصتان بناؤن لئی اکّ غیر-سرکاری رائیشماری کرن دا اعلان کیتا اے، جسنوں <a href="/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="بھارت">بھارت سرکار</a> نے وکھواد اتے <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتواد (صفحہ مَوجود نہیں اے)">اتواد</a> نال جوڑ کے ردّ کر دتا اے اتے <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%86%DB%8C%DA%88%D8%A7" title="کینیڈا">کینیڈا</a> ورگے سکھ اثر والے دیس نے وی ایہہ اعلان کیتا اے کہ اوہ اس رائیشماری نوں مانتا نہیں دیویگا پر سکھ خالصہ راج دے اپنے تجزیہ اتے قائم ہن اتے اج وی گوردواریاں وچ ایہہ شبد سہجے ہی گونجدے سنے جا سکدے ہن کہ "راج کریگا خالصہ۔.۔" </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خالصتان_تحریک"><span id=".D8.AE.D8.A7.D9.84.D8.B5.D8.AA.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.AD.D8.B1.DB.8C.DA.A9"></span>خالصتان تحریک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=1" title="حصہ لکھو: خالصتان تحریک"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>خالصتان تحریک اک سکھ قوم پرست تحریک اے، جو کہ خالصتان (پنجابی: خالصتان، "خالص دی دھرتی") دا اک وکھرا دیس بناؤنا چاہندا اے، جو دکھنی ایشیا دے <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%81" class="mw-redirect" title="پنجاب علاقہ">پنجاب علاقہ</a> وچ اے۔ [۴] مجوزہ دیس <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="خالصتان">خالصتان</a> دی علاقائی تشریح پنجاب توں اے، <a href="/wiki/%DB%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%81" class="mw-redirect" title="ہریانہ">ہریانہ</a>، <a href="/wiki/%DB%81%D9%85%D8%A7%DA%86%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="ہماچل پردیش">ہماچل پردیش</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%88%DA%BA_%D8%A7%D8%AA%DB%92_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1" title="جموں اتے کشمیر">جموں اتے کشمیر</a>، اتے <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B3%D8%AA%DA%BE%D8%A7%D9%86" title="راجستھان">راجستھان</a> دے کجھ حصیاں وچ۔ <a href="/wiki/%DA%86%D9%86%DA%88%DB%8C_%DA%AF%DA%91%DA%BE" class="mw-redirect" title="چنڈی گڑھ">چنڈی گڑھ</a> مجوزہ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> اے۔ [۵] [۶] [۷] [۸] <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%81" class="mw-redirect" title="پنجاب علاقہ">پنجاب علاقہ</a> سکھاں دی اک روائتی جگیر رہا اے۔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%AC" title="برطانوی راج">برطانوی راج</a> ولوں اپنی جت توں پہلاں اس اتے سکھاں نے ۸۲ سال حکمرانی کیتی سی؛ <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DA%BE_%D9%85%D8%B3%D9%84%D8%A7%DA%BA" class="mw-redirect" title="سکھ مسلاں">سکھ مسلاں</a> نے ۱۷۶۷ توں ۱۷۹۹ تک سمچے پنجاب اتے حکمرانی کیتی سی، [۹] جدوں تک کہ اوہناں دی مہاسبھا <a href="/wiki/%D9%85%DB%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DB%81_%D8%B1%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" class="mw-redirect" title="مہاراجہ رنجیت سنگھ">مہاراجہ رنجیت سنگھ</a> ولوں <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DA%BE_%D8%B1%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="سکھ راج">سکھ راج</a> وچ اکجٹ نہیں ہو گئی۔ حالانکہ، علاقے وچ ہندواں اتے مسلماناں دی کافی گنتی اے، اتے ۱۹۴۷ توں پہلاں، سکھاں نے سبھ توں وڈے مذہبی گروہ دا قیام کیتا جو صرف <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8" class="mw-redirect" title="برطانوی پنجاب">برطانوی پنجاب</a> صوبے دے لدھیانے ضلعے وچ سن۔ جدوں <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85_%D9%84%DB%8C%DA%AF" title="مسلم لیگ">مسلم لیگ</a> نے ۱۹۴۰ دے لاہور تجویز راہیں مسلماناں لئی اک وکھرے دیس دی منگ کیتی تاں سکھ آگوآں دا اک حصہ ایہہ چنتا دا ساہمنا کر رہا سی کہ ہندو اتے مسلماناں وچکار <a href="/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%AF%DB%8C_%D9%88%D9%86%DA%88" class="mw-redirect" title="بھارت دی ونڈ">بھارت دی ونڈ</a> توں بعد اوہناں دا بھائی چارا بناں کسے مات-زمین دے رہِ جاویگا۔ اوہ خالصتان دے وچار نوں اگے پاؤندے ہوئے، اس نوں اکو-اک عیسائی راج دے روپ وچ ابھار کے پنجاب دے وڈے حصے دا اک چھوٹا جیہا حصہ دکھاؤندے ہن۔ ونڈ دی اعلان توں بعد، بہتے سکھ پنجاب دے پنجاب صوبے توں پنجاب دے بھارتی صوبے ول چلے گئے، پھر اس ویلے <a href="/wiki/%DB%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%81" class="mw-redirect" title="ہریانہ">ہریانہ</a> اتے <a href="/wiki/%DB%81%D9%85%D8%A7%DA%86%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="ہماچل پردیش">ہماچل پردیش</a> دے کجھ حصے شامل سن۔ ۱۹۴۷ وچ بھارت دی آزادی توں بعد، <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%84" title="اکالی دل">اکالی دل</a> دی اگوائی ماتحت <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C_%D8%B5%D9%88%D8%A8%DB%81_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="پنجابی صوبہ تحریک">پنجابی صوبہ تحریک</a> ۱۹۵۰ ویاں وچ بھارت دے پنجاب علاقے وچ پنجابی بہو گنتی راج (صوبہ) دی سرجنا ول سی۔ [۱۰] اس گل توں فکرمند اے کہ اک پنجابی بہو گنتی راج بناؤن نال سکھاں دی بہو گنتی والا راج بناؤنا چنگی گل ہوویگی، <a href="/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="بھارت سرکار">بھارت سرکار</a> نے شروع وچ منگ ردّ کر دتی سی۔ لڑیوار مخالفتاں دے بعد، سکھاں تے پرتشدد تکھے ٹکڑے، اتے <a href="/w/index.php?title=%DB%B1%DB%B9%DB%B6%DB%B5_%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%DA%A9_%D8%AC%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="۱۹۶۵ دی بھارت پاک جنگ (صفحہ مَوجود نہیں اے)">۱۹۶۵ دی بھارت پاک جنگ</a>، سرکار آخر راج نوں ونڈن، پنجاب دے نویں سکھ بہومت بناؤن اتے باقی دے علاقے نوں <a href="/wiki/%DB%81%D9%85%D8%A7%DA%86%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="ہماچل پردیش">ہماچل پردیش</a> تے <a href="/wiki/%DB%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%81" class="mw-redirect" title="ہریانہ">ہریانہ</a> وچ ونڈن لئی راضی ہو گئی۔ پردیش اتے ہریانہ دا نواں راج۔ [۱۱] بعد وچ سکھ لیڈراں نے صوبےآں لئی ودھیرے خودمختیاری دی منگ کرنی شروع کر دتی، جس وچ ایہہ الزام لگایا گیا سی کہ مرکز سرکار پنجاب خلاف پکھپات کر رہی اے۔ حالانکہ اکالی دل نے اک آزاد سکھ دیس دی منگ دا واضع طور تے اظہار کیتا سی، مگر اس ولوں اٹھائے مدعیاں نوں خالصتان دے سپوٹراں ولوں اک وکھرے دیس دی سرجنا لئی اک پہل دے طور تے ورتیا گیا سی۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="۱۹۵۰_توں_پہلاں"><span id=".DB.B1.DB.B9.DB.B5.DB.B0_.D8.AA.D9.88.DA.BA_.D9.BE.DB.81.D9.84.D8.A7.DA.BA"></span>۱۹۵۰ توں پہلاں</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=2" title="حصہ لکھو: ۱۹۵۰ توں پہلاں"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Map_of_India_1823.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Map_of_India_1823.jpg/220px-Map_of_India_1823.jpg" decoding="async" width="220" height="316" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Map_of_India_1823.jpg/330px-Map_of_India_1823.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Map_of_India_1823.jpg/440px-Map_of_India_1823.jpg 2x" data-file-width="835" data-file-height="1200" /></a><figcaption>1823 وچ <a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" class="mw-redirect" title="رنجیت سنگھ">مہاراجہ رنجیت سنگھ</a> دا سکھ راج اپنے سکھر اُتے</figcaption></figure>سکھ <a href="/wiki/%D8%AF%DA%A9%DA%BE%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="دکھنی ایشیا">دکھنی ایشیا</a> دے <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8" title="پنجاب">پنجاب خطے</a> وچ مرتکز ہن۔ انگریزاں دے پنجاب اتے قبضے توں پہلاں اس خطے اتے بندہ سنگھ بہادر ولوں قائم <a href="/wiki/%D9%85%D8%AB%D9%84" title="مثل">سکھ مثلاں</a> دا راج سی۔ سکھ مثلاں نے ۱۷۶۷ توں ۱۷۹۹ تک اس خطے اتے راج کیتا جدوں تک مہاراجہ رنجیت سنگھ نے سکھ مثلاں نوں اپنے سکھ راج وچ نہیں ملا لیا، بعد وچ ۱۷۹۹‐۱۸۴۹ تک ایہہ خطہ سکھ راج دے ماتحت رہا۔ <p>۱۸۴۹ وچ <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AC%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%88-%D8%B3%DA%A9%DA%BE_%D8%AC%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="دوجی اینگلو-سکھ جنگ (صفحہ مَوجود نہیں اے)">دوجی اینگلو‐سکھ جنگ</a> توں بعد سکھ راج وکھ‐وکھ ریاستاں اتے <a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8_(%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA)&action=edit&redlink=1" class="new" title="پنجاب (برطانوی بھارت) (صفحہ مَوجود نہیں اے)">برطانوی پنجاب</a> وچ بھنگ ہو گیا۔ برطانیہ ولوں نویں جتے کھیتراں وچ انگریزاں دی "پاڑو اتے راج کروں" پالیسی دے خلاف وچ دھارمک‐قوم پرست لہراں ابھریاں۔ ہندو، مسلماناں اُتے سکھ دا مذہب تبدیل کر رہیاں عیسائی مشنریاں دی اپار کامیابی توں بعد ہندواں، مسلماناں اُتے سکھاں وچ اکّ عام خیال بنی کہ اس پتن دے حل لئی بھارت دے مذہبی سمدایاں نوں زمینی پدھر اُتے پنر سرجیت کرن دی لوڑ اے۔ </p><p>خالصتان دا سبھ توں پہلاں ریفرینس ۱۹۲۹ وچ ملدا اے جدوں موتی لال نہرو نے پورن آزادی دا اکّ ایلانناما کانگرس دے لاہور سیشن وچ پیش کیتا تاں تن لوکاں نے اس دا خلاف کیتا، ایہہ تن لوک سن <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DA%BE%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A4_%D8%A7%D9%85%D8%A8%DB%8C%DA%88%DA%A9%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="بھیمراؤ امبیڈکر (صفحہ مَوجود نہیں اے)">امبیڈکر</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%A7%DB%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="محمد علی جناہ (صفحہ مَوجود نہیں اے)">جناہ</a> اتے <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%B9%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" title="ماسٹر تارا سنگھ">ماسٹر تارا سنگھ</a>، جویں ہی ۱۹۳۰ دے دہاکے وچ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B7%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AC" class="mw-redirect" title="برطانوی سامراج">برطانوی سامراج</a> کمزور ہونا شروع ہویا، سکھاں نے اپنے زدی گھر لئی پہلی آواز اٹھائی۔ جدوں مسلم لیگ دے لاہور متے نے پنجاب نوں مسلم دیس بناؤن دی منگ کیتی تاں سکھاں نے اس نوں سکھاں دے تریخی خطے نوں ہڑپن دی کوشش وجوں دیکھیا۔ اس دے جواب وچ سکھ پارٹی اکالی دل نے مسلم لیگ دے اس متے خلاف سکھاں دے وکھرے دیس خالصتان لئی متا پاس کیتا، اکالی دل نے پٹیالہ دے مہاراج یادوندر سنگھ دی اگوائی ہیٹھ خالصتان دی سوچ اک دھرم بیسڈ دیس وجوں کیتی جس وچ <a href="/wiki/%D9%BE%D9%B9%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%81_%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" class="mw-redirect" title="پٹیالہ ریاست">پٹیالہ</a>، جند، کپورتھلہ آدی ریاستاں اتے پنجاب دے کجھ ہور علاقے شامل سن، اکالی دل نے ۱۹۴۶ وچ ایہہ متا پھر دہرایا سی۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="برطانوی_بھارت_دی_ونڈ،۱۹۴۷"><span id=".D8.A8.D8.B1.D8.B7.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C_.D8.A8.DA.BE.D8.A7.D8.B1.D8.AA_.D8.AF.DB.8C_.D9.88.D9.86.DA.88.D8.8C.DB.B1.DB.B9.DB.B4.DB.B7"></span>برطانوی بھارت دی ونڈ،۱۹۴۷</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=3" title="حصہ لکھو: برطانوی بھارت دی ونڈ،۱۹۴۷"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Punjab_1909.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Punjab_1909.jpg/220px-Punjab_1909.jpg" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Punjab_1909.jpg/330px-Punjab_1909.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Punjab_1909.jpg/440px-Punjab_1909.jpg 2x" data-file-width="999" data-file-height="821" /></a><figcaption>برطانوی پنجاب، ۱۹۰۹</figcaption></figure>۱۹۴۷ دی بھارت دی ونڈ توں پہلاں، <a href="/wiki/%D9%84%D8%AF%DA%BE%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%81_%D8%B6%D9%84%D8%B9" class="mw-redirect" title="لدھیانہ ضلع">لدھیانے ضلعے</a> (جتھوں دی کل آبادی دا سکھ ۴۱٫۶٪ سی) توں الاواں سکھ برطانوی پنجاب دے کسے وی دوسرے ضلعے وچ بہو گنتی وچ نہیں سن، اس دے بجائ ایہناں ضلعیاں وچ ہندواں جاں مسلماناں دی بہو گنتی سی۔ <p>برطانوی بھارت ۱۹۴۷ وچ مذہبی ادھار اتے ونڈیا گیا، جس نال پنجاب وی بھارت اتے نویں بنے پاکستان دے وچکار ونڈیا گیا، نتیجے وجوں، ہندواں دے نال، سکھاں دی وی اکّ وڈی آبادی لیہندے پنجاب 'توں چڑھدے پنجاب ول ہجرت کر گئی، جس وچ موجودہ ہریانہ اتے ہماچل شامل سن۔ سکھ آبادی جو کہ پاکستان دے کجھ ضلعیاں وچ ۱۹٫۸٪ تک ودھ گئی سی، اکدم گھٹ کے ۰٫۱٪ رہِ گئی اتے چڑھدے پنجاب دے ضلعیاں وچ تیزی نال ودھی، حالانکہ کہ سکھ اجے وی ہندو‐بہو گنتی والے سنیکت پنجاب وچ گھٹگنتی ہی رہے۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گاندھی‐نہرو_اتے_جناہ_دا_سکھاں_نوں_تجویز"><span id=".DA.AF.D8.A7.D9.86.D8.AF.DA.BE.DB.8C.E2.80.90.D9.86.DB.81.D8.B1.D9.88_.D8.A7.D8.AA.DB.92_.D8.AC.D9.86.D8.A7.DB.81_.D8.AF.D8.A7_.D8.B3.DA.A9.DA.BE.D8.A7.DA.BA_.D9.86.D9.88.DA.BA_.D8.AA.D8.AC.D9.88.DB.8C.D8.B2"></span>گاندھی‐نہرو اتے جناہ دا سکھاں نوں تجویز</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=4" title="حصہ لکھو: گاندھی‐نہرو اتے جناہ دا سکھاں نوں تجویز"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Lord_Mountbatten_meets_Nehru,_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Lord_Mountbatten_meets_Nehru%2C_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg/220px-Lord_Mountbatten_meets_Nehru%2C_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg" decoding="async" width="220" height="139" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Lord_Mountbatten_meets_Nehru%2C_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg/330px-Lord_Mountbatten_meets_Nehru%2C_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Lord_Mountbatten_meets_Nehru%2C_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg/440px-Lord_Mountbatten_meets_Nehru%2C_Jinnah_and_other_Leaders_to_plan_Partition_of_India.jpg 2x" data-file-width="499" data-file-height="316" /></a><figcaption>نہرو اتے جناہ گولمیز میٹنگ دوران</figcaption></figure>کجھ اتہاسکاراں دا ایہہ مننا اے کہ انگریزاں نے سکھاں نوں اکّ وکھرے دیس دا تجویز دتا سی جدکہ کجھ اتہاسکاراں دا ایہہ مننا اے کہ انگریزاں دا سکھاں نوں وکھرا دیس دین دا کوئی ارادہ نہیں سی، ایہناں اتہاسکاراں دا ایہہ مننا اے کہ انگریزاں نے مسلماناں نوں <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a> اس لئی نہیں دتا کہ اوہناں نوں مسلماناں نال کوئی ہمدردی سی بلکہ انگریز پاکستان نوں اپنے مقصداں لئی ورتنا چاہندے سن، دراصل اس ویلے پوری دنیا وچ <a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B2%D9%85" title="کمیونزم">کمیونزم</a> دا پھلار ہو رہا سی اُتے <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%AA_%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="سوویت یونین">سووئت سنگھ</a> اک مہاطاقت وجوں ابھر رہا جسدیاں سرہدا <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a> تک آ چکیاں سن، نہرو سمیت بھارت دے کئی لیڈر کمیونزم توں متاثر سن اس لئی انگریزا نوں ایہہ ڈر سی کہ اوہناں دے جان توں بعد بھارت اکّ کمیونسٹ دیس نہ بن جائے، انگریز اتے مغربی سرمائےدار؉ دیس کمیونزم دے دھر مخالف سن اس لئی بھارت چھڈن توں پہلاں اوہ بھارت دے دو ٹکڑے کرنا چاہندے سن تاکہ مستقبل وچ اگر بھارت اکّ کمیونسٹ دیس بن وی جائے تاں پاکستان دے سہارے اوہ اس خطے وچ اپنا دبدبا قائم رکھ سکن اتے لوڑ پین اُتے پاکستان سہارے بھارت اتے دباء پا سکن اجیہے وچ جیکر انگریز پاکستان اُتے بھارت دے وچکار سکھاں نوں اکّ بفر سٹیٹ دے دیندے تاں شاید انگریز پاکستان زرئے بھارت نوں ہمیشہ دباء وچ ناں رکھ سکدے۔ <p>اس دے خلاف وچ اتہاسکاراں دی دلیل اے کہ جدوں انگریزا نے انڈین انڈیپینڈینس ایکٹ دا ڈرافٹ بنایا سی تاں اس وچ واضع طور اُتے لکھیا گیا سی کہ بھارتی اپبراعظم نوں تن حصےآں وچ ونڈیاں جاوے گا اک حصہ مسلماناں، اکّ سکھاں اُتے باکِ دا حصہ دوجے گروہاں نوں دتا جاوے گا۔ </p><p>دوسرے بنھے <a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%BE%D9%88%D8%B1_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE_%D8%A2%D8%A6%DB%8C%DB%94_%D8%B3%DB%8C%DB%94_%D8%A7%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="کپور سنگھ آئی۔ سی۔ ایس (صفحہ مَوجود نہیں اے)">سردار کپور سنگھ</a> لکھدے ہن کہ انگریز تاں سکھاں نوں وی اکّ وکھرا دیس دینا چاہندے سن پر سکھ لیڈرشپ کول دوردرشی سوچ ناں ہون کارن سکھ بے وطنے ہی رہِ گئے، اوہ لکھدے ہن کہ جدوں انگریزاں نے سکھ لیڈر بلدیو سنگھ نوں اک وکھرا دیس دین دا تجویز دتا تاں اوہ الٹا انگریزاں نال ہی الجھ گئے اتے کیہا کہ– </p> <blockquote class="templatequote"><p>اسیں سکھ انگریز حکومت توں کجھ نہیں چاہندے، انگریز اپنے بوریا‐بسترا سمیٹن اتے ہندوستان 'چوں دفع ہو جان اتے رہِ گل سکھاں دے حقاں دی تاں اوہ سانوں کانگرس دی کرپا نال مل جانگے </p></blockquote>دوسرے بنھے جناہ چاہندا سی کہ جیہناں ہو سکے اوہناں وڈا اُتے وڈا پاکستان بنے، اوہ چاہندا سی کہ سکھ بھارت دی تھاں پاکستان نال مل جان، جناہ نے ماسٹر تارا سنگھ نال ملاقات کیتی اتے اپنا تجویز دتا کہ – <blockquote class="templatequote"><p>جیکر سکھ پاکستان وچ شامل ہندے ہن تاں راوی توں گھگر تک سکھاں نوں اک خودمختیار ارتھ–راشٹر دتا جیویگا اتے سکھ اس ارتھ–راشٹر وچ اپنی اچھا مطابق قانون بنا سکن گے </p></blockquote> <p>جیکر ماسٹر تارا سنگھ جناہ دا ایہہ تجویز منّ لیندے اُتے پاکستان نال شامل ہو جاندے تاں شاید پاکستان دی سرحد <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D9%84%DB%81" class="mw-redirect" title="انبالہ">انبالہ</a> تک جاکے ختم ہندی، ماسٹر تارا سنگھ نے جناہ دے اس تجویز نوں وی ٹھکرا دتا اتے کیہا کہ – </p> <blockquote class="templatequote"><p>جے سکھ پاکستان وچ شامل ہو جاندے ہن تاں کہ مستقبل وچ اوہ پاکستان توں وکھ ہو سکن گے؟ </p></blockquote> <p>اسدا جواب جناہ نے نانہہ وچ دتا، اس ویلے تک ماسٹر تارا سنگھ ایہہ منّ بنا چکے سن کہ پاکستان وچ شامل ہون دا کوئی مطلب نہیں۔ استوں بعد جناہ نے پٹیالہ دے اس ویلے دے <a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="یادوندر سنگھ (صفحہ مَوجود نہیں اے)">مہاراج یادوندر سنگھ</a> نال وی کئی ملاقاتاں کیتیاں، اوہ چاہندے سن کہ جیکر سکھ نہیں تاں گھٹوں‐گھٹ پٹیالہ، کپورتھلہ اُتے جند ورگیاں ریاستاں ہی پاکستان وچ شامل ہو جان، مہاراجہ یادوندر سنگھ اس تجویز لئی تیار وی ہو گئے سن پر ماسٹر تارا سنگھ دے خلاف اُتے سکھاں دی اس وچ کوئی دلچسپی نہ ہون کارن اوہناں نوں وی واپس ہٹنا پیا۔ جناہ دی گل نہ منن اُتے پاکستان دی مخالفت کرن دا نتیجہ وی سکھاں نوں ۱۹۴۷ وچ بھگتنا پیا، ۱۹۴۷ وچ بہت وڈے پدھر اُتے دنگے بھڑکے جس وچ اکّ پاسے مسلمان اتے دوجے پاسے سکھ اُتے ہندو سن۔ </p><p>دوجے پاسے جدوں سکھاں نے کانگرس دے ۱۹۲۹ دے لاہور ایلاننامے دا خلاف کیتا تاں کانگرس نوں ایہہ ڈر پے گیا کہ کتے سکھ اکّ وکھرے دیس دی منگ نہ کر دین جاں بغاوت دا راہ نہ پھڑ لین کیونکہ اس ویلے بھارتی فوج وچ ۴۰‐۵۰٪ سکھ سن اجیہے وچ کانگرس نے وی سکھاں نوں بھارت وچ شامل کرن لئی ویونتبندی بناؤنی شروع کر دتی، سکھاں لئی وی دھرم‐بیسڈ پاکستان وچ شامل ہون نالوں <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DA%BE%D8%B1%D9%85_%D9%86%D8%B1%D9%BE%DA%A9%DA%BE%D8%AA%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دھرم نرپکھتا (صفحہ مَوجود نہیں اے)">دھرم‐نرپکھّ</a> بھارت وچ شامل ہونا سہج سی۔ </p> ۱۹۲۹ دے لاہور ایلاننامے توں بعد گاندھی، نہرو اُتے <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A8%DA%BE%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D9%BE%D9%B9%DB%8C%D9%84" class="mw-redirect" title="ولبھبھائی پٹیل">پٹیل</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D8%A7_%DA%A9%DA%BE%DA%91%DA%A9_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" title="بابا کھڑک سنگھ">بابا کھڑک سنگھ</a> نال ملاقات کرن اوہناں دے نواس‐ستھان پہنچے اتے بابا کھڑک سنگھ نوں یعقین دتا کہ سکھ ساڈے نال بھارت وچ ہی رہن اتے جدوں بھارت آزاد ہو جاوے گا تاں اتر بھارت وچ سکھاں نوں اکّ وکھرا خودمختیار کھتاں دتا جاوے گا، جس وی سکھ اپنے دھرم مطابق قانون بنا سکن گے اتے آزادی دا نگھّ مان سکن گے نال ہی بھارت وچ اجیہا کوئی وی قانون جاں ودھان ن،ہیں بنایاں جاوے گا جو سکھاں نوں منظور نہ ہووے، ایہہ گل مہاتما گاندھی نے ۱۹۳۰ وچ دلی دے گردوارے <a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D9%88%D9%88%D9%84%D9%88%DA%BA_%D8%B4%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D9%86%D8%AC_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="گروولوں شیش گنج صاحب (صفحہ مَوجود نہیں اے)">شیش گنج صاحب</a> وکھے بھاشن دندیاں وی دہرائی سی،جدوں اتھے موجود اکّ صحافی بیدی مدھسدھن نے مہاتما گاندھی توں ایہہ پچھیا سی کہ اگر تسیں اپنے وعدے 'توں مکر گئے تاں؟ اس دے جواب وچ مہاتماں گاندھی نے کیہا سی کہ – <blockquote class="templatequote"><p>جیکر کانگرس اپنے کیتے وعدیاں توں مکر جائے تاں سکھاں نوں ہتھیار اٹھا کے اپنے حق لین دا حق اے </p></blockquote>جولائی ۱۹۴۶ وچ <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%81" class="mw-redirect" title="کولکاتہ">کلکتے</a> وچ اکّ وڈے جلوس نوں مخالف کرن توں بعد نہرو نے پریس کانفرنس کردیاں پترکاراں نوں ایہہ کیہا کہ– <blockquote class="templatequote"><p>پنجاب دے بہادر سکھ خاص سلوک دے حقدار ہن، مینوں اس گل وچ کوئی آپتی نہیں لگدی کہ آزادی توں بعد بھارت دے اتر وچ اکّ اجیہا خودمختیار خطہ بنا دتا جائے جتھے سکھ وی آزادی دا نگھّ مان سکن گے </p></blockquote>۱۹۲۹ توں بعد ۱۹۴۷ تک کانگرس نے سکھاں نال اس طرحاں دے کئی وعدے کیتے اتے سکھ لیڈراں نوں اپنے اثر ہیٹھاں رکھیا باقائدہ کانگرس نے اکّ ودھان وی لیاندا سی کہ جو ریاستاں اُتے خطے بھارت وچ شامل ہون گے اوہناں نوں پورن خودمختیاری دتی جاوے گی رکھیا، غیرملکی معاملیاں، کمیونیکیشن، آواجائی اُتے ڈاک سیوا آدی نوں چھڈّ کے بھارت دے صوبےآں نوں ہر طرحاں دی خودمختیار ہوویگی بعد وچ آزادی توں اکّ سال پہلا ۱۹۴۶ وچ نہرو نے اس ودھان اُتے بیان دتا کہ – <blockquote class="templatequote"><p>جیکر مضبوط بھارت دے اساری لئی کانگرس نوں اس ودھان توں پیر پچھے کھچنے پین تاں کانگرس اس لئی پوری طرحاں تیار اے </p></blockquote> اس ویلے وکھ‐وکھ سمدایاں ولوں نہرو دے اس بیان دا بہت خلاف ہویا سی پر نہرو اپنے اس بیان اُتے اڑے رہے۔ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کامریڈاں_دا_سکھا_نوں_تجویز"><span id=".DA.A9.D8.A7.D9.85.D8.B1.DB.8C.DA.88.D8.A7.DA.BA_.D8.AF.D8.A7_.D8.B3.DA.A9.DA.BE.D8.A7_.D9.86.D9.88.DA.BA_.D8.AA.D8.AC.D9.88.DB.8C.D8.B2"></span>کامریڈاں دا سکھا نوں تجویز</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=5" title="حصہ لکھو: کامریڈاں دا سکھا نوں تجویز"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کجھ تریخی سروتاں توں سانوں پتہ لگدا اے کہ ۱۹۴۷ توں پہلاں کامریڈاں نے وی سکھاں نوں اکّ خودمختیار صوبے دا تجویز دتا سی پر ۱۹۴۷ توں بعد کامریڈ کدے وی بھارت دی اقتدار وچ نہیں آ سکے اس لئی اس تجویز نوں وی عملی – جامہ نہیں پہنایا جا سکیا۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سکھاں_دا_پنجاب_نال_رشتہ"><span id=".D8.B3.DA.A9.DA.BE.D8.A7.DA.BA_.D8.AF.D8.A7_.D9.BE.D9.86.D8.AC.D8.A7.D8.A8_.D9.86.D8.A7.D9.84_.D8.B1.D8.B4.D8.AA.DB.81"></span>سکھاں دا پنجاب نال رشتہ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=6" title="حصہ لکھو: سکھاں دا پنجاب نال رشتہ"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Punjab,_India_districts_22_pa.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Punjab%2C_India_districts_22_pa.png/220px-Punjab%2C_India_districts_22_pa.png" decoding="async" width="220" height="246" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Punjab%2C_India_districts_22_pa.png/330px-Punjab%2C_India_districts_22_pa.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Punjab%2C_India_districts_22_pa.png/440px-Punjab%2C_India_districts_22_pa.png 2x" data-file-width="2467" data-file-height="2761" /></a><figcaption>موجودہ پنجاب دا نقشہ</figcaption></figure> <p>عالمی وچ لگبھگ ۳ کروڑ سکھ ہن جس وچوں ۷۵٪ سکھ بھارت دے <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="پنجاب، بھارت">پنجاب</a> صوبہ وچ وسدے ہن، پنجاب بھارت دا ہی نہیں سگوں پورے عالمی دا اکو‐اکّ صوبہ اے جتھے سکھ بہو گنتی وچ ہن، پنجاب دے لگبھگ ۶۰٪ لوگ <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DA%BE%DB%8C" class="mw-redirect" title="سکھی">سکھ دھرم</a> وچ یعقین رکھدے ہن۔ سکھ اتہاسکار ہرجوت سنگھ ابرائے دا ایہہ ترک اے کہ سکھاں اتے پنجاب وچ تریخی تعقات دے باو جود ایہہ خطے کدے وی سکھ سوے‐تشریح دا حصہ نہیں رہا۔ اوہناں دا کہنا اے کہ پنجاب دا سکھ دھرم نال لگاو ۱۹۴۰ دے دہاکے دی اکّ حالیہ حادثہ اے، تریخی طور اُتے سکھ دھرم دیاں جڑھاں پورے <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D9%BE%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B9%D8%B8%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="بھارتی اپبراعظم (صفحہ مَوجود نہیں اے)">بھارتی اپبراعظم</a> پھیلیاں ہوئیاں ہن، جویں <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%86%D8%AA%DA%BE_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8" class="mw-redirect" title="گرو گرنتھ صاحب">گرو گرنتھ صاحب</a> وچ اتر بھارت اتے دکھن بھارت دوہاں خطیاں دے سنتاں اُتے بھگتاں دی بانی درج اے استوں علاوہ سکھ دھرم دے کئی پرمکھ اتے تریخی گردوارے جویں <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a> وچ <a href="/wiki/%D9%86%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%81_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8" class="mw-redirect" title="ننکانہ صاحب">سری ننکانہ صاحب</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%81%D8%A7%D8%B1" title="بہار">بہار</a> وچ <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D9%B9%D9%86%D8%A7_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="تخت سری پٹنا صاحب (صفحہ مَوجود نہیں اے)">سری پٹنا صاحب</a> اُتے <a href="/wiki/%D9%85%DB%81%D8%A7%D9%86%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D9%B9%D8%B1" class="mw-redirect" title="مہانراشٹر">مہاراشٹر</a> وچ <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%AD%D8%B6%D9%88%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="تخت سری حضور صاحب (صفحہ مَوجود نہیں اے)">سری حضور صاحب</a> پنجاب توں باہر واقع ہن۔ </p><p>ڈاکٹر۔ ابرائے دا ایہہ مننا اے کہ ۱۹۳۰ اتے ۱۹۴۰ دے دہاکے دے اخیر وچ سکھ لیڈرشپ نوں ایہہ محسوس ہویا کہ بھارتی اپبراعظم دی آزادی توں بعد پاکستان وچ مسلماناں اتے بھارت وچ ہندواں دا دبدبا ہو جاوے گا۔ پنجاب وچ وکھرے سکھ راج دی منگ نوں جائز ٹھہراؤن لئی سکھ لیڈراں نے ایہہ دلیل دینی شروع کیتی کہ پنجاب سکھاں دا اے اُتے سکھ پنجاب دے ہن، اس پرکار سکھاں دا الاکائیکرن شروع ہویا۔ </p><p>سکھ قوم دے اس الاکائیکرن نوں مارچ ۱۹۴۶ وچ رسمی روپ دتا گیا، جدوں <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%88%D9%85%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AF%D9%84" class="mw-redirect" title="شرومنی اکالی دل">سرومنی اکالی دل</a> نے پنجاب اتے سکھ قوم دی قدرتی سانجھ دا ایلان کرن والا متا پاس کیتا۔ ڈاکٹر۔ ابرائے دا ایہہ وی مننا اے کہ سکھاں دے الاکائیکرن دی ۲۰ویں صدی دے شروع وچ شروعات ہون دے باو جود وی خالصتان اکّ وکھوادی لہر وجوں ۱۹۷۰ اتے ۱۹۸۰ دے دہاکے دے انت تک کدے وی اکّ وڈا مدعا نہیں سی بنیا جدوں تک کہ اس دا فوجیکرن شروع نہیں ہویا۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="۱۹۵۰_توں_۱۹۷۰_تک"><span id=".DB.B1.DB.B9.DB.B5.DB.B0_.D8.AA.D9.88.DA.BA_.DB.B1.DB.B9.DB.B7.DB.B0_.D8.AA.DA.A9"></span>۱۹۵۰ توں ۱۹۷۰ تک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=7" title="حصہ لکھو: ۱۹۵۰ توں ۱۹۷۰ تک"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg/300px-Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg" decoding="async" width="300" height="182" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg/450px-Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/be/Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg/600px-Ranjit_Singh_at_Harmandir_Sahib_-_August_Schoefft_-_Vienna_1850_-_Princess_Bamba_Collection_-_Lahore_Fort.jpg 2x" data-file-width="920" data-file-height="559" /></a><figcaption>مہاراجہ رنجیت سنگھ <a href="/wiki/%DB%81%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8" title="ہرمندر صاحب">ہرمندر صاحب</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%B1" class="mw-redirect" title="امرتسر">امرتسر</a> وکھے <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D9%86%D8%AA%DA%BE_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8" class="mw-redirect" title="گرو گرنتھ صاحب">سری گرو گرنتھ صاحب جی</a> دا پاٹھ سرون کردے ہوئے۔</figcaption></figure>۱۹۴۷ دی بھارت‐پاکستان دی ونڈ توں بعد سکھ لیڈرشپ اپنے حقہ متعلق اکدم ہشیار ہوئی، شاید سکھ لیڈرشپ نے ایہہ کدے وی نہیں سوچیا سی کہ ۱۹۴۷ دی ونڈ وچ سکھاں دا ایہناں نقصان ہو جاوے گا، اس گل دا سکھ لیڈرشپ نوں پچھتاوا وی سی اس لئی اوہ ۱۹۴۷ توں پہلاں گاندھی اُتے نہرو ولوں کیتے وعدے پورے کرواؤنا چاہندے سن نال ہی اوہ سکھاں وچ اپنی کمزور ہوئی ساکھ نوں وی بحال کرنا چاہندے سن۔ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آزاد_بھارت_وچ_ابھار"><span id=".D8.A2.D8.B2.D8.A7.D8.AF_.D8.A8.DA.BE.D8.A7.D8.B1.D8.AA_.D9.88.DA.86_.D8.A7.D8.A8.DA.BE.D8.A7.D8.B1"></span>آزاد بھارت وچ ابھار</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=8" title="حصہ لکھو: آزاد بھارت وچ ابھار"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Master_Tara_Singh.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Master_Tara_Singh.png/220px-Master_Tara_Singh.png" decoding="async" width="220" height="261" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Master_Tara_Singh.png/330px-Master_Tara_Singh.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/c/c0/Master_Tara_Singh.png 2x" data-file-width="390" data-file-height="462" /></a><figcaption>ماسٹر تارا سنگھ</figcaption></figure>۱۹۴۷ توں ٹھیک بعد جدوں سکھاں دا اکّ وفد نہرو کول آزادی توں پہلاں اوہناں ولوں کیتے گئے وعدے یاد دلاؤن گیا تاں نہرو نے مسکراؤندے ہوئے کیہا کہ– <blockquote class="templatequote"><p>ہن سماں بدل گیا اے </p></blockquote> نہرو نے سکھاں لئی خودمختیار خطے دی منگ لے کے آئے سکھ لیڈراں نوں بے رنگ ہی واپس بھیج دتا۔ نہرو دے اس ووہار نال سکھ لیڈر مایوس ہوئے اتے اوہ ایہہ محسوس کر رہے سن کہ اوہناں نوں بھارت وچ شامل کرن لئی دھوکھا دتا گیا اے۔ ۱۹۵۰ تک آئین لاگوُ ہون تک سکھ لیڈر کئی وار نہرو نوں ملے اتے اپنیاں منگاں اس دے ساہمنے رکھیاں پر نہرو دا جواب ہر وار نانہہ وچ ہی رہا، سکھاں دی آخری امید وی اس ویلے ٹٹ گئی جدوں آئین سبھا نے آئین وچ آرٹیکل 25 (2)(B) جوڑ دتا، جس مطابق سکھ، جین اتے بودھیاں نوں ہندواں دا ہی انگ منّ لیا گیا اس نال سکھ ہور وی زیادہ بھڑک گئے اتے سکھاں نے بھارتی آئین منن توں انکار کر دتا، سکھ نمائندہ حکم سنگھ نے آئین سبھا دے ساہمنے کیہا کہ– <blockquote class="templatequote"><p>قدرتی طور تے، ایہناں حالاتاں وچ، جویں کہ میں کیہا، سکھ پوری طرحاں مایوس محسوس کر رہے ہن۔ سکھ محسوس کردے ہن کہ ساڈے نال وتکرا کیتا گیا اے۔ ایہہ بھلیکھا نہ رہے کہ سکھ قوم نے اس آئین نوں پروان نہیں کیتا اے۔ میں اتھے اکّ زوردار خلاف درج کرواؤنا چاہندا ہاں، میرا بھائی چارا اس تریخی دستاویز لئی اپنی رضا مندی دی حمایت نہیں کردا </p></blockquote> آئین سبھا وچ سکھ قوم ہی اکماتر اجیہی قوم سی جس دے نمائندےآں نے آئین دے کھرڑے اتے دستخط نہیں سن کیتے۔ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پنجابی_صوبہ_لہر"><span id=".D9.BE.D9.86.D8.AC.D8.A7.D8.A8.DB.8C_.D8.B5.D9.88.D8.A8.DB.81_.D9.84.DB.81.D8.B1"></span>پنجابی صوبہ لہر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=9" title="حصہ لکھو: پنجابی صوبہ لہر"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Punjab,_India_(1956-1966).png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Punjab%2C_India_%281956-1966%29.png/220px-Punjab%2C_India_%281956-1966%29.png" decoding="async" width="220" height="266" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Punjab%2C_India_%281956-1966%29.png/330px-Punjab%2C_India_%281956-1966%29.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8d/Punjab%2C_India_%281956-1966%29.png/440px-Punjab%2C_India_%281956-1966%29.png 2x" data-file-width="2720" data-file-height="3284" /></a><figcaption>1966 توں پہلاں دا متحدہ بھارتی پنجاب </figcaption></figure> ۱۹۵۰ویاں وچ، بھارت بھر دے لسانی گروہاں نے اپنے لئی اڈّ‐اڈّ بھاشا‐مشتمل پرانتا دی منگ کیتی، جس توں بعد دسمبر ۱۹۵۳ وچ راج مڑقیام کمیشن دا قیام کیتا گئی۔ اس ویلے بھارت دے پنجاب صوبہ وچ اجوکے راج <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%D8%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" class="mw-redirect" title="پنجاب، بھارت">پنجاب</a>، <a href="/wiki/%DB%81%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%81" class="mw-redirect" title="ہریانہ">ہریانہ</a> اتے <a href="/wiki/%DB%81%D9%85%D8%A7%DA%86%D9%84_%D9%BE%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%B4" title="ہماچل پردیش">ہماچل پردیش</a> (کجھ حصے) نالے چنڈی گڑھ شامل سن۔ اس ہندو-بہگنتی والے پنجاب وچ وڈی گنتی وچ سکھ وی رہندے سن۔ دراصل اس ویلے پنجاب دے پہاڑی حصیاں وچ پہاڑی اُتے پوربی حصیاں وچ ہریانوی بولی جاندی سی، جس کارن پنجابی بولن والے اس سنیکت پنجاب وچ گھٹگنتی وچ سن، سکولاں آدی وچ صرف ہندی‐انگریزی ہی پڑائی جاندی سی اتے نوکری آدی حاصل کرن لئی وی ہندی دا علم ضروری سی، سکھاں نے اس نوں پنجابی بولی اُتے پنجابی سبھیاچار اُتے حملے وجوں دیکھیاں سکھ چاہندے سن کہ جاں تاں پورے پنجاب صوبہ وچ پنجابی بولی لاگوُ کیتی جیوے جاں پھر پنجابی بولدے علاقے وکھ کرکے اکّ وکھرا پنجابی صوبہ بنایا جاوے پر راج مڑقیام کمیشن نے اس منگ نوں خارج کر دتا، بھاویں کہ سرکار نے پنجابی بولی سکولاں وچ پڑاؤن دا حکم دندا اکّ سرکولر جاری کیتا سی پر اس دا دھراتل اُتے کوئی اثر نہیں ہویا۔ تد اکالی دل نے اکّ وکھرے پنجابی بھاشی صوبے دی منگ نال تحریک وڈھ دتا، بھارت سرکار نے اس منگ نوں سرے توں خارج کر دتا نہرو دا ایہہ مننا سی کہ پنجابی صوبے دی آڑ ہیٹھ سکھ لیڈر اکّ سکھ بہو گنتی صوبہ سرجنا چاہندے ہن اتے بعد وچ سکھ لیڈر خودمختیار دی وی منگ کرنگے نہرو نے پترکاراں نوں اتھوں تک کہہ دتا سی کہ اوہ بھارت وچ کھاناجنگی سہن کر سکدا اے پر بھارت دے اتر وچ اکّ پنجابی صوبے نوں ہرگز برداشت نہیں کر سکدا۔ نہرو نے اہلکاراں نوں اس معاملے وچ سخت فیصلہ لین دے حکم دتے سن جس بارے کپور سنگھ نے الزام لگائے سن کہ وزیر اعظم جواہر لال نہرو نے گورنر چندو لال ترویدی راہیں پنجاب دے سارے کمیشنراں نوں اکّ نردیش جاری کیتا سی جس وچ ایہہ سفارش کیتی گئی سی کہ سکھاں نال زرائم پیشہ قوم وجوں وہار کیتا جاوے۔ کپور سنگھ نے کیہا کہ– <blockquote class="templatequote"><p>پنجاب دے گورنر، شریمان سی۔ایم۔ ترویدی، وزیر اعظم جواہر لال نہرو اتے اپ وزیر اعظم، سردار پٹیل دیاں اچھاواں دا آدر کردے ہوئے، نے بھارتی پنجاب دے سارے ڈپٹی کمیشنراں نوں کجھ ہدایتاں جاری کیتیاں سن کہ، دیس دے قانون دے حوالے توں بناں، عام طور اُتے سکھاں اتے خاص طور اُتے پرواسی سکھاں نوں "مجرمانہ قبیلے" وجوں منیا جانا چاہیدا اے۔ اوہناں نال سخت سلوک کیتا جانا چاہیدا اے۔.۔ تاں کہ اوہ سیاسی حقیقتاں نوں جان سکن اتے پچھان سکن کہ 'حکمران کون ہن اتے پرجا کون۔ </p></blockquote> ہالاکِ اس بیان دی تائید کردا کوئی وی ثبوت موجود نہیں اے۔ بعد وچ اکالی دل نے پنجابی صوبے دی حصول لئی اپنا تحریک شروع کر دتا۔ نہرو نے ماسٹر تارا سنگھ نال ملاقات کرکے اوہناں نوں ایہہ کیہا سی کہ–<blockquote class="templatequote"><p>پنجابی بھاشی صوبہ نہ بناؤن دا ایہہ مطلب ہرگز نہیں اے کہ پنجابیاں نال کوئی وتکراں ہو رہا اے بلکہ اسدا کارن ایہہ اے کہ پنجاب وچ زیادہ تر لوگاں دی ماتر–بولی پنجابی اے اجیہے وچ اکّ الگ پنجابی صوبے دی منگ ناجائز ہی اے </p></blockquote>پر اکالی دل اپنیاں منگاں اُتے اڑیا رہا، دوجے بنے آریا سماج اُتے جن سنگھ نے اس منگ دا خلاف کرن دا اعلان کر دتا، آریا سماج اُتے جن سنگھ نے پنجاب صوبے دا خوب خلاف کیتا سٹے وجوں پنجابی دے پنجابی ہندو خاص کر شہری ہندو جیہناں دی ماں بولی پنجابی سی اوہناں نے اپنی ماں بولی ہندی لکھوائی اتے پنجابی صوبے دے خلاف وچ ورودھ‐کارکردگی کیتے جس نال پنجابی سکھاں اُتے ہندواں وچکار اکّ پرکار دی تلخی آ گئی، ۱۹۵۵ وچ پنجاب سرکار نے "پنجابی صوبہ زندہ باد" نعرہ بین کر دتا جس دا اکالی دل نے زبردست خلاف کیتا۔ اکالی دل نے اعلان کیتا کہ جے سرکار نے ۱۰ دناں اندر "پنجابی صوبہ زندہ باد" نعرے توں پابندی نہیں ہٹائی تاں اکالی دل اسدا خلاف کریگا، سرکار نے نعرے توں پابندی نہیں ہٹائی، ۱۰ مئی نوں کیتے وعدے مطابق تحریک شروع ہویا،ماسٹر تارا سنگھ اتے دس ساتھیاں نوں "پنجابی صوبہ زندہ باد" دا نعرہ لگاؤن لئی گرفتار کیتا گیا،  اگلے پنج دناں وچ ۱٬۰۰۰ توں ودھ پرمکھ اکالی آگوآں نوں گرفتار کیتا گیا؛  لگبھگ دو مہینیاں وچ، ۱۲٬۰۰۰ سکھاں نوں نعر ےبازی لئی گرفتار کیتا گیا سی،  اتے جولائی دے انت تک ۲۱٬۰۰۰ اکالیاں نوں کانگرس دے ودھ رہے تحریک نوں ختم کرن دے یتناں وچ جیلھاں وچ سٹّ دتا گیا، کانگرس نال گل بات دی کوشش کارن تحریک نوں دو وار ملتوی کرنا پیا، حالانکہ جواہر لال نہرو نے اس منگ نوں ردّ کرنا جاری رکھیا۔ پر بعد وچ ماحول خراب ہندا دیکھ کے کانگرس نوں اپنی پابندی ہٹاؤنی پئی۔ <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="۱۹۵۵_ہرمندر_صاحب_اُتے_حملہ"><span id=".DB.B1.DB.B9.DB.B5.DB.B5_.DB.81.D8.B1.D9.85.D9.86.D8.AF.D8.B1_.D8.B5.D8.A7.D8.AD.D8.A8_.D8.A7.D9.8F.D8.AA.DB.92_.D8.AD.D9.85.D9.84.DB.81"></span>۱۹۵۵ ہرمندر صاحب اُتے حملہ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=10" title="حصہ لکھو: ۱۹۵۵ ہرمندر صاحب اُتے حملہ"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:Error mw:File/Thumb"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=pnb&wpDestFile=1955_Golden_Temple_Raid.jpg" class="new" title="فائل:1955 Golden Temple Raid.jpg"><span class="mw-file-element mw-broken-media" data-width="180">فائل:1955 Golden Temple Raid.jpg</span></a><figcaption>ہرمندر صاحب کمپلیکس وچ سرکھیا بل</figcaption></figure>پنجابی صوبہ تحریک دی ساریاں میٹنگاں ہرمندر صاحب وکھے ہی ہندیاں سن اتے تحریک وچ جان توں پہلاں پردرشنکاری ہرمندر صاحب دے فلسفہ کرکے ہی تحریک وچ شامل ہندے سن جس کارن ہرمندر صاحب مظاہرین دا گڑھ بن گیا اتے سرکار اُتے پولیس دی نظر وچ آ گیا، جدوں فتح سنگھ دی اگوائی وچ اکّ گروہ ہرمندر صاحب وچ داخل ہویا، جو کہ روس تحریک وچ حصہ لین لئی کجھ دن پہلاں گنگانگر؉ توں آیا تد ڈی۔آئی۔جی۔ اشونی کمار دی اگوائی ہیٹھ سرکاری پولیس بل مندر دے احاطے وچ داخل ہو گئے اتے اکال تخت اتے ہرمندر صاحب دے ہیڈّ گرنتھیاں، ولنٹیئر مظاہرین اتے اتھوں تک کہ رسوئیے دے نال-نال پورے گروہ نوں حراست وچ لے لیا۔ مندر دا لنگر گرو رام داس سرائے اتے شرومنی اکالی دل دے دفتراں اُتے وی چھاپیماری کیتی گئی، اتے مندر دی پرکرما اُتے اکٹھے ہوئے مظاہرین نوں کھنڈاؤن لئی لاٹھیاں دی ورتوں کیتی گئی اتے اتھرو گیس اتے گولے چھڈے گئے، جس نال مندر دے گھیرے اتے سروور جاں تلاب نوں نقصان پہنچیا۔  سرکار نے ولنٹیئراں نوں ہرمندر صاحب دے رستے وچ روک دتا، اتے فوجاں نوں سائیٹ دے آلے دوآلے دے بازاراں اتے گلیاں وچوں پھلیگ-مارچ کرن دا حکم دتا گیا۔ اس سارے عمل وچ ۲۰۰ توں ودھ پردرشنکاری مارے گئے، ہزاراں نوں گرفتار کیتا گیا اتے عورتاں اُتے بچیاں سمیت ہزاراں زخمی ہوئے۔ <p>اس حادثہ دے ردعمل نے سرکار دے ارادے دے الٹ، تحریک نوں ہور رفتار حاصل کیتی، ۱۲ جولائی نوں، سچر دی اگوائی والی سرکار نے خود اکال تخت اُتے نجی طور 'توں معافی منگی۔ اسنے اکالی قیدیاں نوں قشطاں وچ رہاء کرن دا اعلان وی کیتا، جو کہ لاگوُ ہون وچ ہولی ثابت ہویا؛ تارا سنگھ نوں ۸ ستمبر نوں رہاء کر دتا گیا۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پنجابی_صوبے_دا_گٹھن"><span id=".D9.BE.D9.86.D8.AC.D8.A7.D8.A8.DB.8C_.D8.B5.D9.88.D8.A8.DB.92_.D8.AF.D8.A7_.DA.AF.D9.B9.DA.BE.D9.86"></span>پنجابی صوبے دا گٹھن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=11" title="حصہ لکھو: پنجابی صوبے دا گٹھن"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Punjab_1951-66.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Punjab_1951-66.svg/220px-Punjab_1951-66.svg.png" decoding="async" width="220" height="89" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Punjab_1951-66.svg/330px-Punjab_1951-66.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Punjab_1951-66.svg/440px-Punjab_1951-66.svg.png 2x" data-file-width="1055" data-file-height="427" /></a><figcaption>پنجابی صوبے دے گٹھن توں بعد پنجاب دا نقشہ </figcaption></figure>۱۹۵۰ وچ شروع ہویا پنجابی صوبہ تحریک ۱۹۶۶ تک چلیا، سکھاں اتے پنجابیاں نے ۱۹۶۲ دی چین‐بھارت جنگ وچ بھاری یوگدان پایا ،جس وچ فتح سنگھ نے نہرو نوں سدھے طور اُتے ۵۰٬۰۰۰ روپئے سمیت سکھاں اُتے پنجابیاں ولوں اکتر کیتا ۲۰ ملیان روپئے دا فنڈ شامل سی، اتے نال ہی نہرو دے بھار توں دگنا سونا وی بھارت سرکار نوں دتا گیا۔ اکالی جیہناں نوں پنجاب وچ پنجابی مخالف گروہاں نے پہلاں دیس دھروہی وجوں پیش کرن دی کوشش کیتی سی ہناوہ اکالی دل دے اس ووہار توں خوش سن نال ہی اکالی دل دی لیڈرشپ وچ تبدیلی اتے ۱۹۶۵ دی جنگ وچ سکھاں دا کردار توں بعد، جس نے سکھ آبادی وچ پنجابی صوبے لئی مضبوط حمایت پیدا کیتا، جس کارن مرکز نے لمے ویلے توں چلی آ رہی سکھ منگ نوں منن بارے وچار کرنا شروع کر دتا۔ سرکار پاکستان اُتے چین نال دو وڈیاں جنگاں اُتے بدلے قومانتری حالاتاں وچ پنجاب وچ بدامنی نہیں سی چاہندی۔ <p>۱۹۶۵ دی بھارت-پاکستان جنگ ۲۱ دناں بعد ۲۲ ستمبر نوں جنگ بندی نال سماپت ہوئی، جس وچ دوواں دھراں نے جت دا دعوہ کیتا۔ ۱۹۶۴ وچ نہرو دی موت توں بعد نویں لیڈرشپ آئی جو کہ علاقائی منگاں اُتے وچار کرن لئی ودھیرے کھلی سی، سکھاں ولوں جنگ دے یتناں وچ یوگدان دی روشنی وچ پنجابی صوبے دے مدعے اُتے مڑ وچار کرن لئی،  جس نوں پہلاں سرکار ولوں ایعقین اتے ڈر نال دیکھیا گیا سی، سرکارتیار ہو گئی۔ لڑائی دوران سکھاں دی بہادری اتے دیس بھگتی دیاں کہانیاں پہلاں ہی پرچلت ہو چکیاں سن، اتے ۶ ستمبر نوں مرکزی سیارہ منتری، گلزاریلال نندہ، نے لوک سبھا وچ بیان دتا سی کہ– "پنجابی بولدے راج دے گٹھن دے سمچے سوال نوں کھلھے دماغ نال دوبارہ وچاریا جا سکدا اے۔"  بعد وچ اسنے ۲۳ طریق نوں اس معاملے نوں اگے ودھاؤن لئی کیبنٹ دی اکّ کمیٹی دے گٹھن دا اعلان کیتا۔ پنجاب کانگرس کمیٹی نے وی اس مدعے اُتے لمی بحث کیتی جسنوں <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B0%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE" class="mw-redirect" title="گیانی ذیل سنگھ">ذیل سنگھ</a>، جنرل موہن سنگھ اتے نرین سنگھ شاہبازپری نے اپنا پورا حمایت دتا۔  پارلیمنٹ وچ، سیارہ وزیر نے سدن دے سارے طبقےآں دی نمائندگی کرن والی آخری ۲۲ میمبری کمیٹی دا اعلان کیتا۔ جس وچ اکالی دل، کانگرس، جنسنگھ، آزاد پارٹی، کمیونسٹ اتے آزاد امیدواراں دے نمائندے شامل ہن۔ </p><p>وکھ-وکھ پارٹیاں اتے لوکاں توں منگ پتر لین دی معیاد اکتوبر توں ۵ نومبر ۱۹۶۵ تک مقرر کیتی گئی سی۔ شروعاتی وچار-وٹاندرا ۲۶ نومبر توں ۲۵ دسمبر ۱۹۶۵ تک کیتا گیا سی۔ ۱۰ جنوری ۱۹۶۶ نوں شرومنی کمیٹی دے جنرل سیکٹری لچھمن سنگھ گل اتے کم کارنی ممبر راویل سنگھ نے کمیٹی نال ملاقات کیتی اتے پنجابی بولدے صوبے لئی کیس پیش کیتا۔ ۲۷ طریق نوں گیانی کرتار سنگھ اتے ہرچرن سنگھ براڑ کانگرس دی طرفوں پنجاب صوبائی اسمبلی وچ پیش ہوئے، اوہناں نے وی اس دے حق وچ دلیلاں دتیاں۔ کمیٹی نوں دتے منگ پتراں وچوں تقریباً ۲۲۰۰ نے پنجابی صوبے دی حمایت کیتا اتے ۹۰۳ نے خلاف کیتا۔  اس طرحاں حکم سنگھ اس دی رچنا لئی اکتر کیتی کمیٹی توں سطر حمایت حاصل کرن دے یوگ سی۔ </p><p>پارلیمانی کمیٹی دی رپورٹ ۱۵ مارچ ۱۹۶۶ نوں سونپی گئی سی؛ کانگرس ورکنگ کمیٹی نے پہلاں ہی ۶ طریق نوں اکّ متا پاس کرکے سرکار نوں پرانے پوربی پنجاب راج وچوں پنجابی بولن والا صوبہ بناؤن دی سفارش کیتی سی۔  رپورٹ نوں ۱۸ مارچ نوں عوامی کیتا گیا سی، اتے ۲۳ اپریل نوں منگ منّ لئی گئی سی، ۱۷ اپریل نوں پنجاب اتے ہریانہ دے نویں راجاں دی حدبندی کرن اتے کجھ کھیتراں نوں ہماچل پردیش وچ تبدیل کرن لئی اکّ کمیشن نامزد کیتا گیا سی۔ پنجاب مڑقیام ایکٹ ۱۹۶۶, ۱۸ ستمبر نوں لوک سبھا وچ پاس کیتا گیا اتے ۱ نومبر ۱۹۶۶ نوں پنجابی بولدا صوبہ بن گیا۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پنجابی_صوبے_نال_وتکرا"><span id=".D9.BE.D9.86.D8.AC.D8.A7.D8.A8.DB.8C_.D8.B5.D9.88.D8.A8.DB.92_.D9.86.D8.A7.D9.84_.D9.88.D8.AA.DA.A9.D8.B1.D8.A7"></span>پنجابی صوبے نال وتکرا</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=12" title="حصہ لکھو: پنجابی صوبے نال وتکرا"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Punjabi_in_india.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Punjabi_in_india.png/220px-Punjabi_in_india.png" decoding="async" width="220" height="245" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Punjabi_in_india.png/330px-Punjabi_in_india.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/44/Punjabi_in_india.png/440px-Punjabi_in_india.png 2x" data-file-width="1238" data-file-height="1380" /></a><figcaption>بھارت وچ پنجابی بولدے علاقے (ضلعے مطابق)</figcaption></figure> <p>۱ نومبر ۱۹۶۶ نوں اکالی دل دا پنجابی صوبے دا سپنا ساکار ہویا پر پنجاب مڑقیام ایکٹ دے لاگوُ ہون توں ترنت بعد اکالی دل نے اس ایکٹ دا خلاف کیتا اکالی دل دا مننا سی کہ اس ایکٹ تہر پنجاب نال وتکرا کیتا گیا اے، اکالی دل نے ایہہ الزام لگایا کہ سرکار نے سازش تحت پنجابی بولدے علاقے پنجابی صوبے توں باہر رکھے، چنڈی گڑھ نوں پنجاب دا <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> بناؤن دی تھاں مرکز شاست پردیش بنا دتا اتے بجلی تے سنچائی پرسکیماں نوں مرکز سرکار نے اپنے ماتحت رکھیا، اکالی دل دا ایہہ وی الزام سی کہ کمیشن نے پنجابی صوبے دی حدبندی پنڈاں دی تھاں تحصیل ولوں کیتی جس کارن بہت سارے پنجابی بولدے پنڈ تے قصبے پنجاب توں باہر رہِ گئے۔ </p><p>پنجاب صوبے دی سرجنا لئی تحریک دی کامیابی اتے اس دے لاگوُ ہون دے باو جود کئی انسلجھے مدعے برقرار رہے، جس وچ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> چنڈی گڑھ دی الاٹمینٹ وی شامل اے، جو کہ دیس دی اکو اکّ راج دا <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> اے جو کسے دو پرانتا دی سانجھی <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> اے۔ پنجاب دے کجھ علاقائی داعویاں دا سمایوجن، الاٹ کیتے گئے راج توں باہر رہِ گئے بہت سارے وڈے پنجابی بولدے کھیتراں دے نال اتے دریائی پانیاں دی ونڈ جو انسلجھی رہِ گئی۔ کنک دی خرید، پانی دے سروتاں اتے بجلی سروتاں ورگے مدعیاں وچ مرکز سرکار دے کیندریکرن دیاں بھاوناواں نے سکھاں وچ اسنتشٹی پیدا کیتی اتے اس یعقین نوں مضبوط کیتا کہ نویں دلی بھائیچارے دی معاشی اتے سماجی ترقی اُتے "سیاسی بریک" لگاؤن دی کوشش کر رہی اے۔ ایہہ انسلجھیا تناء ۱۹۷۰ دے دہاکے دوران ودھیرے راج دی خودمختیاری لئی مہماں ول چلا گیا۔ اس مقصد دی تکمیل لئی اکالی دل نے ۱۹۷۰ دے دہاکے وچ انندپور صاحب دے متے دا کھرڑا تیار کیتا اتے ۱۹۸۲ وچ دھرم لڑائی مورچے دے روپ وچ تحریک نوں مڑ شروع کیتا؛ ۱۹۸۳ تک ۴۰٬۰۰۰ توں ودھ اکالی مظاہرین نوں گرفتار کیتا گیا اتے کئی مہینیاں لئی جیل وچ رکھیا گیا۔ ایہہ مدعے پنجاب دی سیاست وچ پرمکھتا نال ساہمنے آؤندے رہے اتے راج تے مرکز سرکار درمیان اختلاف دے نقطہ بنے رہے۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="انندپور_صاحب_دا_متا"><span id=".D8.A7.D9.86.D9.86.D8.AF.D9.BE.D9.88.D8.B1_.D8.B5.D8.A7.D8.AD.D8.A8_.D8.AF.D8.A7_.D9.85.D8.AA.D8.A7"></span>انندپور صاحب دا متا</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=13" title="حصہ لکھو: انندپور صاحب دا متا"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg/220px-Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg" decoding="async" width="220" height="153" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg/330px-Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg/440px-Takhat-Sri-Kesgarh-Sahib-Anandpur-Sahib.jpg 2x" data-file-width="5072" data-file-height="3520" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%AE%D8%AA_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%DB%8C%D8%B3_%DA%AF%DA%91%DA%BE_%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="تخت سری کیس گڑھ صاحب (صفحہ مَوجود نہیں اے)">تخت سری کیس گڑھ صاحب</a> (انندپور صاحب)</figcaption></figure>چنڈی گڑھ نوں پنجاب اتے ہریانہ دی سانجھی <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DA%AF%DA%91%DA%BE" title="راجگڑھ">راجگڑھ</a> بنائے جان نال سکھاں وچ روس سی، اس دے نال ہی پنجاب وچ نہراں دی اساری شروع کیتا گیا تاں کہ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="راوی">راوی</a> تے <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="بیاس دریا">بیاس</a> دا پانی ہریانہ اتے راجستھان نوں وی دتا جا سکے، اس دے نتیجے وجوں پنجاب کول اپنیاں لوڑاں دی تکمیل لئی صرف ۲۳٪ پانی ہی بچیا جدکہ باکِ دا پانی دوسرے راجاں نوں جان لگا۔ اس مدعے نوں کانگرس ولوں نزرئنداج کیتے جان تے سکھاں وچ کانگرس متعلق روس ہور وی ودھ گیا۔ <p>۱۹۷۲ دیاں پنجاب چوناں وچ اکالی دل دی ہار ہوئی، پنجاب دے لوکاں وچ اپنی ساکھ بحال کرن لئی اکالی دل نے انندپور صاحب دا متا لیاندا اتے پنجاب نوں ودھیرے خودمختیاری دتی جان دی منگ کیتی، اس متے وچ سکھاں دیاں مذہبی اتے سیاسی دوویں منگاں شامل سن، اس متے وچ سکھ دھرم نوں ہندو دھرم نالوں وکھرے دھرم دا درجہ دین توں لے کے چنڈی گڑھ اتے ہور پنجابی بولدے علاقے پنجاب نوں دتے جان دی منگ سی۔ </p><p>انندپور صاحب دا متا تیار کرن توں بعد اگلے اکّ دہاکے تک اکالی دل نے اس اپر کوئی دھیان نہیں دتا، ۱۹۸۲ وچ اس منگ نے پھر زور پھڑیا تاں اکالی دل اتے جرنیل سنگھ بھنڈرانوالے نے اس متے نوں لاگوُ کرواؤن لئی دھرم لڑائی مورچہ شروع کرن دا اعلان کیتا، اس مورچہ ۱۹۸۲ توں لے کے ۱۹۸۴ تک چلیا اس وچ ہزاراں لوکاں نے حصہ لیا پر اس مورچہ اپنے مقصد تک پہنچن وچ اکامیاب رہا۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="غیرملکی_سکھاں_وچ_ابھار"><span id=".D8.BA.DB.8C.D8.B1.D9.85.D9.84.DA.A9.DB.8C_.D8.B3.DA.A9.DA.BE.D8.A7.DA.BA_.D9.88.DA.86_.D8.A7.D8.A8.DA.BE.D8.A7.D8.B1"></span>غیرملکی سکھاں وچ ابھار</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=14" title="حصہ لکھو: غیرملکی سکھاں وچ ابھار"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ودیساں وچ وسدے سکھاں وچ اکّ پربھوستا سنپنّ، آزاد سکھ راج دی خیال ۱۹۷۱ توں بعد پرچلت ہونی شروع ہوئی، ۱۹۸۰ وچ خالصتان کونسل دے گٹھن توں بعد ایہہ خیال ہور وی مضبوط ہندی گئی، خالصتان کونسل دا گٹھن <a href="/wiki/%D8%AC%DA%AF%D8%AC%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE_%DA%86%D9%88%DB%81%D8%A7%D9%86" title="جگجیت سنگھ چوہان">جگجیت سنگھ چوہان</a> نے ۱۲ اپریل ۱۹۸۰ نوں مغربی لنڈن وچ کیتا سی، اس دے نال ہی غیرملکی دھرتی اتے خالصتان لہر دا جم ہویا منیا جاندا اے۔ </p><p>بھارتی سیاستدان اتے خالصتان پکھی دوندر سنگھ پرمار ۱۹۵۴ وچ لنڈن گئے۔ پرمار اپنی جیونی وچ لکھدے ہن کہ اوہناں دی پہلی خالصتان پکھی بیٹھک وچ ۲۰ توں وی گھٹ لوک شامل ہوئے اتے بیٹھک وچ اوہناں نوں پاگل تک وی کیہا گیا اتے اوہناں نوں صرف اکّ انسان دی حمایت حاصل ہویا۔ پرمار نے ۱۹۷۰ دے دہاکے دوران برمنگھم وکھے خالصتان دا جھنڈا بلند کردے ہوئے انویائیاں دی کمی دے باو جود وی خالصتان دی حصول لئی اپنے یتن جاری رکھے۔ ۱۹۶۹ وچ <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%B5%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A8%D9%84%DB%8C" title="پنجاب صوبائی اسمبلی">پنجاب صوبائی اسمبلی</a> چوناں ہارن توں بعد بھارتی سیاستدان جگجیت سنگھ چوہان وی لنڈن چلے گئے جتھے اوہناں دی ملاقات دوندر سنگھ پرمار نال ہوئی اتے اوہ اوہناں دے وچاراں توں متاثر ہوئے اتے خالصتان دی حصول لئی جدوجہد وچ شامل ہو گئے۔ </p><p>۱۹۷۰ وچ پرمار تے چوہان نے <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%DA%88%D9%86" class="mw-redirect" title="لنڈن">لنڈن</a> دی اکّ پریس کانفرنس وچ رسمی طور تے خالصتان لہر دا اعلان کیتا، حالانکہ اس ویلے اوہناں دے اس اعلان نوں کوئی بہتا حمایت نہیں سی ملیا پر اوہناں دے اپنے یتر جاری رکھے۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="چوہان_دی_پاکستان_اتے_امریکہ_دی_سفر"><span id=".DA.86.D9.88.DB.81.D8.A7.D9.86_.D8.AF.DB.8C_.D9.BE.D8.A7.DA.A9.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86_.D8.A7.D8.AA.DB.92_.D8.A7.D9.85.D8.B1.DB.8C.DA.A9.DB.81_.D8.AF.DB.8C_.D8.B3.D9.81.D8.B1"></span>چوہان دی پاکستان اتے امریکہ دی سفر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=15" title="حصہ لکھو: چوہان دی پاکستان اتے امریکہ دی سفر"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>۱۹۷۱ دی بھارت‐پاکستان جنگ توں بعد، چوہان نے پاکستانی لیڈر چودھری ظہور الٰہی دے مہمان وجوں پاکستان دا دورہ کیتی۔ ننکانہ صاحب اتے پاکستان وچ موجود کئی تریخی گوردواریاں دی سفر کرن توں بعد چوہان نے پاکستان وچ خالصتان دی خیال دا پرچار کیتا، پاکستانی پریس نے چوہان دے بیاناں نوں مکمل طور تے پرچاریا، پاکستانی پریس نے چوہان دے بیاناں دی مکمل طور تے کوریج کرکے بھارت سمیت قومانتری بھائیچارے نوں پہلی وار چوہان دی خالصتان دی منگ توں جانوُ کروایا۔ عوامی حمایت دی گھاٹ ہون دے باو جود وی خالصتان شبد ودھیرے مانتا حاصل ہندا گیا۔ </p><p>۳۰ اکتوبر ۱۹۷۱ نوں اپنے سپوٹراں دے سدے اتے چوہان نے امریکہ دا سفر کیتا۔ امریکہ وچ وی چوہان نے خالصتان دا پرچار کردے ہوئے اوتھوں دی مشہور اخبار "<a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%B9%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%85%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیویارک ٹائیمز (صفحہ مَوجود نہیں اے)">نیویارک ٹائیمز</a>" وچ خالصتان پکھی اشتہار دتا۔ اس دے نتیجے وجوں بھارت وچ اسدیاں وکھوادی سرگرمیاں ویکھدے ہوئے اس اپر دیشدھروہ دا مقدمہ کیتا گیا۔ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خالصتان_کونسل"><span id=".D8.AE.D8.A7.D9.84.D8.B5.D8.AA.D8.A7.D9.86_.DA.A9.D9.88.D9.86.D8.B3.D9.84"></span>خالصتان کونسل</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=16" title="حصہ لکھو: خالصتان کونسل"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="حوالے"><span id=".D8.AD.D9.88.D8.A7.D9.84.DB.92"></span>حوالے</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=17" title="حصہ لکھو: حوالے"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist references-small" style="{{# گزینه: | small= font-size:small; | below= font-size:smaller; }}"> </div> <p><sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%A6%D9%84:Flag_of_Khalistan_with_text.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Khalistan_with_text.svg/250px-Flag_of_Khalistan_with_text.svg.png" decoding="async" width="250" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Khalistan_with_text.svg/375px-Flag_of_Khalistan_with_text.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Flag_of_Khalistan_with_text.svg/500px-Flag_of_Khalistan_with_text.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="343" /></a><figcaption><b>خالصتان</b> دا جھنڈا</figcaption></figure> <p><b>خالصتان</b>، <a href="/wiki/%D8%AC%DA%AF%D8%AC%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE_%DA%86%D9%88%DB%81%D8%A7%D9%86" title="جگجیت سنگھ چوہان">جگجیت سنگھ چوہان</a> دا <a href="/wiki/%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="بھارت">ہندوستان</a> دے صوبے <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8" title="پنجاب">پنجاب</a> دے علیٰحدگی پسند سکھاں دے مجوزہ دیس نوں دتا نام اے۔<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ہندوستان وچ خالصتان دی علیٰحدگی-پسند تحریک ۱۹۸۰ دی دہائی وچ اپنے سکھر تے سی۔ اس علیٰحدگی-پسند لہر کارن پنجاب دے حالت بہت بگڑ گئے سن۔ اس دی فرقو ذہنیت دے ردعمل وجوں دیس بھر وچ <a href="/wiki/%DB%81%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%A7" title="ہندوتوا">ہندوتوا</a> دیاں گورہی طاقتاں نوں بہت زور ملیا۔ </p> <pre>==ہور ویکھو== </pre> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ہور_ویکھو"><span id=".DB.81.D9.88.D8.B1_.D9.88.DB.8C.DA.A9.DA.BE.D9.88"></span>ہور ویکھو</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=18" title="حصہ لکھو: ہور ویکھو"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="خالصتان">خالصتان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%86_%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%B9%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="آپریشن بلیوسٹار">آپریشن بلیوسٹار</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="باہری_کڑیاں"><span id=".D8.A8.D8.A7.DB.81.D8.B1.DB.8C_.DA.A9.DA.91.DB.8C.D8.A7.DA.BA"></span>باہری کڑیاں</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=19" title="حصہ لکھو: باہری کڑیاں"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.panthic.org/articles/3756">خالصتان - SUKHDEEP SINGH BARNALA</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="حوالے_2"><span id=".D8.AD.D9.88.D8.A7.D9.84.DB.92_2"></span>حوالے</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&action=edit&section=20" title="حصہ لکھو: حوالے"><span>سودھو</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="reflist references-small" style="{{# گزینه: | small= font-size:small; | below= font-size:smaller; }}"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="news" id="CITEREFانندپری">انندپری, گربھیج سنگھ. "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://nazranatv.com/archives/8361">29 اپریل 1986 : خالصتان دا ایلانناما، ہتھیاربند سکھ سنگھرش اتے ساڈی وچنبدھتا — رنجیت سنگھ دمدمی ٹکسال SYFB</a>". <i>نذرانہ TV</i><span class="printonly">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://nazranatv.com/archives/8361">https://nazranatv.com/archives/8361</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=29+%D8%A7%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%84+1986+%3A+%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AF%D8%A7+%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%8C+%DB%81%D8%AA%DA%BE%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF+%D8%B3%DA%A9%DA%BE+%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE%D8%B1%D8%B4+%D8%A7%D8%AA%DB%92+%D8%B3%D8%A7%DA%88%DB%8C+%D9%88%DA%86%D9%86%D8%A8%D8%AF%DA%BE%D8%AA%D8%A7+%E2%80%94+%D8%B1%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%AA+%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE+%D8%AF%D9%85%D8%AF%D9%85%DB%8C+%D9%B9%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%84+SYFB&rft.jtitle=%D9%86%D8%B0%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%81+TV&rft.aulast=%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%DB%8C&rft.aufirst=%DA%AF%D8%B1%D8%A8%DA%BE%DB%8C%D8%AC+%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE&rft.au=%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%D9%BE%D8%B1%DB%8C%2C+%DA%AF%D8%B1%D8%A8%DA%BE%DB%8C%D8%AC+%D8%B3%D9%86%DA%AF%DA%BE&rft_id=https%3A%2F%2Fnazranatv.com%2Farchives%2F8361&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span style="display: none;"> </span></span> <div class="client-nojs" lang="ur" dir="rtl"> </div></span></li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="news" id="CITEREF۲۰۲۰">"<a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/punjabi/india-53726484.amp">خالصتان بارے یوکے دے سنسد میمبراں وچالے چھڑی سوشل میڈیا 'تے تکھی بحث</a>". <i>BBC News پنجابی</i>. 10 August 2020<span class="printonly">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.bbc.com/punjabi/india-53726484.amp">https://www.bbc.com/punjabi/india-53726484.amp</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%92+%DB%8C%D9%88%DA%A9%DB%92+%D8%AF%DB%92+%D8%B3%D9%86%D8%B3%D8%AF+%D9%85%DB%8C%D9%85%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DA%BA+%D9%88%DA%86%D8%A7%D9%84%DB%92+%DA%86%DA%BE%DA%91%DB%8C+%D8%B3%D9%88%D8%B4%D9%84+%D9%85%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7+%27%D8%AA%DB%92+%D8%AA%DA%A9%DA%BE%DB%8C+%D8%A8%D8%AD%D8%AB&rft.jtitle=BBC+News+%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C&rft.date=10+August+2020&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fpunjabi%2Findia-53726484.amp&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span style="display: none;"> </span></span> <div class="client-nojs" lang="ur" dir="rtl"> </div></span></li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="news" id="CITEREFDas۲۰۲۲">Das, Bornika (5 June 2022). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://newsroompost.com/india/explained-is-the-khalistani-movement-reviving-in-punjab/5110966.html">Is the Khalistani movement reviving in Punjab?</a>". <i>News Room Post</i><span class="printonly">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://newsroompost.com/india/explained-is-the-khalistani-movement-reviving-in-punjab/5110966.html">https://newsroompost.com/india/explained-is-the-khalistani-movement-reviving-in-punjab/5110966.html</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Is+the+Khalistani+movement+reviving+in+Punjab%3F&rft.jtitle=News+Room+Post&rft.aulast=Das&rft.aufirst=Bornika&rft.au=Das%2C+Bornika&rft.date=5+June+2022&rft_id=https%3A%2F%2Fnewsroompost.com%2Findia%2Fexplained-is-the-khalistani-movement-reviving-in-punjab%2F5110966.html&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span style="display: none;"> </span></span> <div class="client-nojs" lang="ur" dir="rtl"> </div></span></li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite style="font-style:normal" class="news" id="CITEREFShahid۲۰۲۲">Shahid, Irfan (24 January 2022). "<a rel="nofollow" class="external text" href="https://tribune.com.pk/story/2340230/khalistan-referendum-2021-destined-for-separate-homeland">Khalistan Referendum 2021: destined for separate homeland</a>". <i>The Express Tribune</i><span class="printonly">. <a rel="nofollow" class="external free" href="https://tribune.com.pk/story/2340230/khalistan-referendum-2021-destined-for-separate-homeland">https://tribune.com.pk/story/2340230/khalistan-referendum-2021-destined-for-separate-homeland</a></span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Khalistan+Referendum+2021%3A+destined+for+separate+homeland&rft.jtitle=The+Express+Tribune&rft.aulast=Shahid&rft.aufirst=Irfan&rft.au=Shahid%2C+Irfan&rft.date=24+January+2022&rft_id=https%3A%2F%2Ftribune.com.pk%2Fstory%2F2340230%2Fkhalistan-referendum-2021-destined-for-separate-homeland&rfr_id=info:sid/en.wikipedia.org:%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9"><span style="display: none;"> </span></span> <div class="client-nojs" lang="ur" dir="rtl"> </div></span></li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFBhandal2022" class="citation web">Bhandal، Amar (<bdi>۲۵ اپریل ۲۰۲۲</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.foreignaffairsreview.com/home/what-is-the-khalistan-separatist-movement-and-will-it-succeed">«WHAT IS THE KHALISTAN SEPARATIST MOVEMENT AND WILL IT SUCCEED?»</a>. <i>Foreign Affairs Review</i><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>۲۱ جولائی ۲۰۲۲</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Foreign+Affairs+Review&rft.atitle=WHAT+IS+THE+KHALISTAN+SEPARATIST+MOVEMENT+AND+WILL+IT+SUCCEED%3F&rft.date=2022-04-25&rft.aulast=Bhandal&rft.aufirst=Amar&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.foreignaffairsreview.com%2Fhome%2Fwhat-is-the-khalistan-separatist-movement-and-will-it-succeed&rfr_id=info%3Asid%2Fpnb.wikipedia.org%3A%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r674772">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ajdiawaaz.com/سنڈے-میگزین/15683-دنیاں-نوں-اک-خالصتان-دی-ضرورت-ہے۔html">«دنیا نوں اک خالصتان دی ضرورت اے۔publisher=اج دی آواز»</a><span class="reference-accessdate">. دریافتشده در <bdi>20 ستمبر 2013</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7+%D9%86%D9%88%DA%BA+%D8%A7%DA%A9+%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AF%DB%8C+%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA+%D8%A7%DB%92%DB%94publisher%3D%D8%A7%D8%AC+%D8%AF%DB%8C+%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B2&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ajdiawaaz.com%2F%D8%B3%D9%86%DA%88%DB%92-%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%2F15683-%D8%AF%D9%86%DB%8C%D8%A7%DA%BA-%D9%86%D9%88%DA%BA-%D8%A7%DA%A9-%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%AF%DB%8C-%D8%B6%D8%B1%D9%88%D8%B1%D8%AA-%DB%81%DB%92%DB%94html&rfr_id=info%3Asid%2Fpnb.wikipedia.org%3A%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error error citation-comment">تاریخ وارد شده در <code class="cs1-code">|accessdate=</code> را بررسی کنید (<a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%86%DB%81%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="راهنما:خطاهای سانچہی یادکرد (صفحہ مَوجود نہیں اے)">کمک</a>)</span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r674772"></span> </li> </ol></div></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.codfw.main‐694cf4987f‐5frnp Cached time: 20241126055730 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.225 seconds Real time usage: 0.311 seconds Preprocessor visited node count: 4866/1000000 Post‐expand include size: 54094/2097152 bytes Template argument size: 12310/2097152 bytes Highest expansion depth: 18/100 Expensive parser function count: 2/500 Unstrip recursion depth: 1/20 Unstrip post‐expand size: 13770/5000000 bytes Lua time usage: 0.062/10.000 seconds Lua memory usage: 2154288/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 201.647 1 -total 49.93% 100.685 1 سانچہ:Infobox_Country 44.95% 90.635 2 سانچہ:حوالے 43.87% 88.455 2 سانچہ:Infobox 29.21% 58.897 2 سانچہ:Cite_web 15.78% 31.827 1 سانچہ:Infobox_country/imagetable 11.62% 23.434 16 سانچہ:Both 11.62% 23.422 4 سانچہ:Cite_news 9.30% 18.757 4 سانچہ:Citation/core 9.06% 18.278 15 سانچہ:If_empty --> <!-- Saved in parser cache with key pnbwiki:pcache:idhash:57191-0!canonical and timestamp 20241126055730 and revision id 660744. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=خالصتان_تحریک&oldid=660744">https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=خالصتان_تحریک&oldid=660744</a>" توں لیا</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D8%B5:Categories" title="خاص:Categories">گٹھاں</a>: <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%B9%DA%BE:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="گٹھ:خطاهای یادکرد: تاریخ">خطاهای یادکرد: تاریخ</a></li><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%B9%DA%BE:%D9%B9%D9%8F%D9%B9%DB%92_%DB%81%D9%88%D8%A6%DB%92_%D8%AC%D9%88%DA%91%D8%A7%DA%BA_%D8%A2%D9%84%DB%92_%D8%B5%D9%81%D8%AD%DB%92" title="گٹھ:ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے">ٹُٹے ہوئے جوڑاں آلے صفحے</a></li><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%B9%DA%BE:%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8" title="گٹھ:پنجاب">پنجاب</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%B9%DA%BE:%D9%88%DA%A9%DA%BE%D9%88%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="گٹھ:وکھواد (صفحہ مَوجود نہیں اے)">وکھواد</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%B9%DA%BE:%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%D8%A7_%D8%A7%D8%AA%DB%81%D8%A7%D8%B3%D8%8C_%D8%A8%DA%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA_(%DB%B1%DB%B9%DB%B4%DB%B7%E2%80%93%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF%DB%81)&action=edit&redlink=1" class="new" title="گٹھ:پنجاب دا اتہاس، بھارت (۱۹۴۷–موجودہ) (صفحہ مَوجود نہیں اے)">پنجاب دا اتہاس، بھارت (۱۹۴۷–موجودہ)</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ایس صفحے وچ آخری سودھ ۲۷ فروری ۲۰۲۴ نوں ۱۸:۲۶ وجے ہوئی۔</li> <li id="footer-info-copyright">لکھت <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">کریئیٹیو کامنز انتساب/ اکوجہے-شراکت لائسنس</a> دے ہیٹھ دستیاب اے، ہور شرطاں وی لاگو ہوسکدیاں نیں۔ ویروے لئی <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">ورتن شرطاں</a> دیکھو۔</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">پردہ داری</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7:%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%92">وکیپیڈیا بارے</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%BE%DB%8C%DA%88%DB%8C%D8%A7:%D8%B9%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B9%D9%88%DB%92">دعوے داری</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">ترقی دین والے</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pnb.wikipedia.org">انکڑے</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">کوکی تفصیلاں</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pnb.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">موبائیل سائٹ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-7fc47fc68d-xxzd2","wgBackendResponseTime":165,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.225","walltime":"0.311","ppvisitednodes":{"value":4866,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":54094,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":12310,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":13770,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 201.647 1 -total"," 49.93% 100.685 1 سانچہ:Infobox_Country"," 44.95% 90.635 2 سانچہ:حوالے"," 43.87% 88.455 2 سانچہ:Infobox"," 29.21% 58.897 2 سانچہ:Cite_web"," 15.78% 31.827 1 سانچہ:Infobox_country/imagetable"," 11.62% 23.434 16 سانچہ:Both"," 11.62% 23.422 4 سانچہ:Cite_news"," 9.30% 18.757 4 سانچہ:Citation/core"," 9.06% 18.278 15 سانچہ:If_empty"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.062","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":2154288,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-694cf4987f-5frnp","timestamp":"20241126055730","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062e\u0627\u0644\u0635\u062a\u0627\u0646 \u062a\u062d\u0631\u06cc\u06a9","url":"https:\/\/pnb.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AD%D8%B1%DB%8C%DA%A9","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3511031","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q3511031","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2016-12-12T09:01:02Z","dateModified":"2024-02-27T13:26:22Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/d\/d7\/Flag-of-Khalistan.svg"}</script> </body> </html>