CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="tr" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Eski Taş Çağı - Vikipedi</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )trwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Ocak","Şubat","Mart","Nisan","Mayıs","Haziran","Temmuz","Ağustos","Eylül","Ekim","Kasım","Aralık"],"wgRequestId":"5db73517-6f2a-4a50-9614-f35b5a907688","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Eski_Taş_Çağı","wgTitle":"Eski Taş Çağı","wgCurRevisionId":34202207,"wgRevisionId":34202207,"wgArticleId":12375,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler","KB1 hataları: URL","Webarşiv şablonu wayback bağlantıları","Ölü dış bağlantıları olan maddeler","Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler","Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler","BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","KULTURNAV tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri", "LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri","ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar","Eski Taş Çağı"],"wgPageViewLanguage":"tr","wgPageContentLanguage":"tr","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Eski_Taş_Çağı","wgRelevantArticleId":12375,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":2}}},"wgStableRevisionId":34202207,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"tr","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"tr"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true}, "wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q40203","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready", "mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.extra-toolbar-buttons","ext.gadget.HizliBilgi","ext.gadget.OpenStreetMap","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints", "ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=tr&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=tr&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/6a/Levallois_Point-Animation.gif"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="804"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Levallois_Point-Animation.gif/800px-Levallois_Point-Animation.gif"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="536"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Levallois_Point-Animation.gif/640px-Levallois_Point-Animation.gif"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="429"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Eski Taş Çağı - Vikipedi"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//tr.m.wikipedia.org/wiki/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Değiştir" href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Vikipedi (tr)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//tr.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Vikipedi Atom beslemesi" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Eski_Taş_Çağı rootpage-Eski_Taş_Çağı skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">İçeriğe atla</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ana menü" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ana menü</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ana menü</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Gezinti </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Anasayfa" title="Anasayfayı ziyaret et [z]" accesskey="z"><span>Anasayfa</span></a></li><li id="n-Hakkımızda" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda"><span>Hakkımızda</span></a></li><li id="n-İçindekiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:G%C3%B6z_at"><span>İçindekiler</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Rastgele" title="Rastgele bir sayfaya gidin [x]" accesskey="x"><span>Rastgele madde</span></a></li><li id="n-Seçkin-içerik" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Se%C3%A7kin_i%C3%A7erik"><span>Seçkin içerik</span></a></li><li id="n-Yakınımdakiler" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Yak%C4%B1n%C4%B1mdakiler"><span>Yakınımdakiler</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-Katılım" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-Katılım" > <div class="vector-menu-heading"> Katılım </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-sandbox" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Deneme_tahtas%C4%B1"><span>Deneme tahtası</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:K%C3%B6y_%C3%A7e%C5%9Fmesi" title="Güncel olaylarla ilgili son bilgiler"><span>Köy çeşmesi</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SonDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler" title="Vikide yapılmış son değişikliklerin listesi [r]" accesskey="r"><span>Son değişiklikler</span></a></li><li id="n-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Y%C3%BCkle"><span>Dosya yükle</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Vikipedi:Topluluk_portali" title="Proje hakkında, neler yapabilirsiniz, ne nerededir"><span>Topluluk portali</span></a></li><li id="n-shop-text" class="mw-list-item"><a href="//shop.wikimedia.org"><span>Wikimedia dükkânı</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Yard%C4%B1m:%C4%B0%C3%A7indekiler" title="Yardım almak için"><span>Yardım</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Anasayfa" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Vikipedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-tr.svg" style="width: 6.6875em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="Özgür Ansiklopedi" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-tr.svg" width="104" height="13" style="width: 6.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%C3%96zel:Ara" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Ara</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Vikipedi üzerinde ara" aria-label="Vikipedi üzerinde ara" autocapitalize="sentences" title="Vikipedi içinde ara [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Özel:Ara"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Ara</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Kişisel araçlar"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Sayfanın yazı tipi boyutunun, genişliğinin ve renginin görünümünü değiştirin" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Görünüm" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Görünüm</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr" class=""><span>Bağış yapın</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Eski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir" class=""><span>Hesap oluştur</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Eski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o" class=""><span>Oturum aç</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Daha fazla seçenek" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Kişisel araçlar" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Kişisel araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Kullanıcı menüsü" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_tr.wikipedia.org&uselang=tr"><span>Bağış yapın</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:HesapOlu%C5%9Ftur&returnto=Eski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Bir hesap oluşturup oturum açmanız tavsiye edilmektedir ancak bu zorunlu değildir"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Hesap oluştur</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kullan%C4%B1c%C4%B1OturumuA%C3%A7ma&returnto=Eski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Oturum açmanız tavsiye edilmektedir; ancak bu zorunlu değildir [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Oturum aç</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Çıkış yapmış editörler için sayfalar <a href="/wiki/Yard%C4%B1m:Giri%C5%9F" aria-label="Değişiklik yapma hakkında daha fazla bilgi edinin"><span>daha fazla bilgi</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:Katk%C4%B1lar%C4%B1m" title="Bu IP adresinden yapılmış değişiklikler listesi [y]" accesskey="y"><span>Katkılar</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:MesajSayfam" title="Bu IP adresindeki düzenlemeler hakkında tartışma [n]" accesskey="n"><span>Mesaj</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="İçindekiler" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">İçindekiler</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">gizle</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Giriş</div> </a> </li> <li id="toc-Dönemlendirme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Dönemlendirme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Dönemlendirme</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Dönemlendirme-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Dönemlendirme alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Dönemlendirme-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Alt_Paleolitik_Dönem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Alt_Paleolitik_Dönem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.1</span> <span>Alt Paleolitik Dönem</span> </div> </a> <ul id="toc-Alt_Paleolitik_Dönem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Orta_Paleolitik_Dönem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Orta_Paleolitik_Dönem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.2</span> <span>Orta Paleolitik Dönem</span> </div> </a> <ul id="toc-Orta_Paleolitik_Dönem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Üst_Paleolitik_ve_Epipaleolitik_Dönem" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Üst_Paleolitik_ve_Epipaleolitik_Dönem"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1.3</span> <span>Üst Paleolitik ve Epipaleolitik Dönem</span> </div> </a> <ul id="toc-Üst_Paleolitik_ve_Epipaleolitik_Dönem-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Paleocoğrafya_ve_iklim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Paleocoğrafya_ve_iklim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Paleocoğrafya ve iklim</span> </div> </a> <ul id="toc-Paleocoğrafya_ve_iklim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Paleolitik_insanlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Paleolitik_insanlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Paleolitik insanlar</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Paleolitik_insanlar-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Paleolitik insanlar alt bölümünü aç/kapa</span> </button> <ul id="toc-Paleolitik_insanlar-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Homo_erectus" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Homo_erectus"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>Homo erectus</span> </div> </a> <ul id="toc-Homo_erectus-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teknoloji_ve_el_sanatları" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teknoloji_ve_el_sanatları"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>Teknoloji ve el sanatları</span> </div> </a> <ul id="toc-Teknoloji_ve_el_sanatları-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aletler" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Aletler"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.1</span> <span>Aletler</span> </div> </a> <ul id="toc-Aletler-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ateşin_kullanımı" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ateşin_kullanımı"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.2</span> <span>Ateşin kullanımı</span> </div> </a> <ul id="toc-Ateşin_kullanımı-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Sal" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Sal"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.3</span> <span>Sal</span> </div> </a> <ul id="toc-Sal-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Gelişmiş_aletler_ve_Diğer_icatlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Gelişmiş_aletler_ve_Diğer_icatlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2.4</span> <span>Gelişmiş aletler ve Diğer icatlar</span> </div> </a> <ul id="toc-Gelişmiş_aletler_ve_Diğer_icatlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Sosyal_organizasyon" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Sosyal_organizasyon"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>Sosyal organizasyon</span> </div> </a> <ul id="toc-Sosyal_organizasyon-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Heykel_ve_resim" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Heykel_ve_resim"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.4</span> <span>Heykel ve resim</span> </div> </a> <ul id="toc-Heykel_ve_resim-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Müzik" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Müzik"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.5</span> <span>Müzik</span> </div> </a> <ul id="toc-Müzik-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Din_ve_inançlar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Din_ve_inançlar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.6</span> <span>Din ve inançlar</span> </div> </a> <ul id="toc-Din_ve_inançlar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Diyet_ve_beslenme" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Diyet_ve_beslenme"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.7</span> <span>Diyet ve beslenme</span> </div> </a> <ul id="toc-Diyet_ve_beslenme-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Kaynakça" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Kaynakça"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Kaynakça</span> </div> </a> <ul id="toc-Kaynakça-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Dış_bağlantılar" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Dış_bağlantılar"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Dış bağlantılar</span> </div> </a> <ul id="toc-Dış_bağlantılar-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="İçindekiler" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="İçindekiler tablosunu değiştir" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">İçindekiler tablosunu değiştir</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Eski Taş Çağı</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Başka bir dildeki sayfaya gidin. 106 dilde mevcut" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-106" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">106 dil</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Paleolitikum" title="Paleolitikum - Afrikaanca" lang="af" hreflang="af" data-title="Paleolitikum" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="Afrikaanca" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Altsteinzeit" title="Altsteinzeit - İsviçre Almancası" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Altsteinzeit" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="İsviçre Almancası" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%AC%D8%B1%D9%8A_%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D9%8A%D9%85" title="العصر الحجري القديم - Arapça" lang="ar" hreflang="ar" data-title="العصر الحجري القديم" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="Arapça" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%ADticu" title="Paleolíticu - Asturyasça" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Paleolíticu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="Asturyasça" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Azerbaycan dili" lang="az" hreflang="az" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="Azerbaycan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Başkırtça" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="Başkırtça" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Oidstoazeit" title="Oidstoazeit - Bavyera dili" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Oidstoazeit" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavyera dili" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Senuoj%C4%97_k%C5%ABl%C4%97_gad%C4%ABn%C4%97" title="Senuojė kūlė gadīnė - Samogitçe" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Senuojė kūlė gadīnė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitçe" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Paleolitiko" title="Paleolitiko - Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Paleolitiko" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82" title="Палеаліт - Belarusça" lang="be" hreflang="be" data-title="Палеаліт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="Belarusça" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%B0%D0%BB%D1%96%D1%82" title="Палеаліт - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Палеаліт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D1%85%D0%B0" title="Старокаменна епоха - Bulgarca" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Старокаменна епоха" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="Bulgarca" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BE_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%B0_%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%97" title="পুরা প্রস্তর যুগ - Bengalce" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পুরা প্রস্তর যুগ" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="Bengalce" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Henoadvezh_ar_maen" title="Henoadvezh ar maen - Bretonca" lang="br" hreflang="br" data-title="Henoadvezh ar maen" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="Bretonca" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Boşnakça" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="Boşnakça" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%ADtic" title="Paleolític - Katalanca" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Paleolític" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="Katalanca" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Paleuliticu" title="Paleuliticu - Korsikaca" lang="co" hreflang="co" data-title="Paleuliticu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="Korsikaca" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Çekçe" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="Çekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Çuvaşça" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="Çuvaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Hen_Oes_y_Cerrig" title="Hen Oes y Cerrig - Galce" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Hen Oes y Cerrig" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="Galce" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/%C3%86ldste_stenalder" title="Ældste stenalder - Danca" lang="da" hreflang="da" data-title="Ældste stenalder" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="Danca" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Altsteinzeit" title="Altsteinzeit - Almanca" lang="de" hreflang="de" data-title="Altsteinzeit" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="Almanca" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%B8%CE%B9%CE%BA%CE%AE_%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF%CE%BF%CE%B4%CE%BF%CF%82" title="Παλαιολιθική περίοδος - Yunanca" lang="el" hreflang="el" data-title="Παλαιολιθική περίοδος" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="Yunanca" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Paleolithic" title="Paleolithic - İngilizce" lang="en" hreflang="en" data-title="Paleolithic" data-language-autonym="English" data-language-local-name="İngilizce" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Paleolitiko" title="Paleolitiko - Esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Paleolitiko" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="Esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="seçkin madde"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%ADtico" title="Paleolítico - İspanyolca" lang="es" hreflang="es" data-title="Paleolítico" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="İspanyolca" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Paleoliitikum" title="Paleoliitikum - Estonca" lang="et" hreflang="et" data-title="Paleoliitikum" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="Estonca" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Paleolitoa" title="Paleolitoa - Baskça" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Paleolitoa" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="Baskça" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="پارینه‌سنگی - Farsça" lang="fa" hreflang="fa" data-title="پارینه‌سنگی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="Farsça" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Paleoliittinen_kausi" title="Paleoliittinen kausi - Fince" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Paleoliittinen kausi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="Fince" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Pal%C3%A9olithique" title="Paléolithique - Fransızca" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Paléolithique" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="Fransızca" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Paleolitikum" title="Paleolitikum - Batı Frizcesi" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Paleolitikum" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="Batı Frizcesi" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tSean-Chlochaois" title="An tSean-Chlochaois - İrlandaca" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tSean-Chlochaois" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="İrlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Linn_Thr%C3%A0th_na_Cloiche" title="Linn Thràth na Cloiche - İskoç Gaelcesi" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Linn Thràth na Cloiche" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="İskoç Gaelcesi" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%ADtico" title="Paleolítico - Galiçyaca" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Paleolítico" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="Galiçyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%94%D7%AA%D7%A7%D7%95%D7%A4%D7%94_%D7%94%D7%A4%D7%9C%D7%90%D7%95%D7%9C%D7%99%D7%AA%D7%99%D7%AA" title="התקופה הפלאוליתית - İbranice" lang="he" hreflang="he" data-title="התקופה הפלאוליתית" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="İbranice" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3_%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="पुरापाषाण काल - Hintçe" lang="hi" hreflang="hi" data-title="पुरापाषाण काल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="Hintçe" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Starije_kameno_doba" title="Starije kameno doba - Hırvatça" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Starije kameno doba" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="Hırvatça" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Paleyolitik" title="Paleyolitik - Haiti Kreyolu" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Paleyolitik" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="Haiti Kreyolu" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/%C5%90sk%C5%91korszak" title="Őskőkorszak - Macarca" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Őskőkorszak" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="Macarca" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%AB%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D6%80" title="Հին քարի դար - Ermenice" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Հին քարի դար" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="Ermenice" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Paleolithico" title="Paleolithico - İnterlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Paleolithico" data-language-autonym="İnterlingua" data-language-local-name="İnterlingua" class="interlanguage-link-target"><span>İnterlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Paleolitikum" title="Paleolitikum - Endonezce" lang="id" hreflang="id" data-title="Paleolitikum" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="Endonezce" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - İnguşça" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Палеолит" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="İnguşça" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Paleolitiko" title="Paleolitiko - Ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Paleolitiko" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="Ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Fornstein%C3%B6ld" title="Fornsteinöld - İzlandaca" lang="is" hreflang="is" data-title="Fornsteinöld" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="İzlandaca" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Paleolitico" title="Paleolitico - İtalyanca" lang="it" hreflang="it" data-title="Paleolitico" data-language-autonym="İtaliano" data-language-local-name="İtalyanca" class="interlanguage-link-target"><span>İtaliano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="旧石器時代 - Japonca" lang="ja" hreflang="ja" data-title="旧石器時代" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="Japonca" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Palaeolitikum" title="Palaeolitikum - Cava dili" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Palaeolitikum" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="Cava dili" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98" title="პალეოლითი - Gürcüce" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პალეოლითი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="Gürcüce" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Kazakça" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="Kazakça" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EA%B5%AC%EC%84%9D%EA%B8%B0_%EC%8B%9C%EB%8C%80" title="구석기 시대 - Korece" lang="ko" hreflang="ko" data-title="구석기 시대" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="Korece" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%AEt%C3%AEk" title="Paleolîtîk - Kürtçe" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Paleolîtîk" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="Kürtçe" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82_%D0%B4%D0%BE%D0%BE%D1%80%D1%83" title="Палеолит доору - Kırgızca" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Палеолит доору" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="Kırgızca" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Palaeolithicum" title="Palaeolithicum - Latince" lang="la" hreflang="la" data-title="Palaeolithicum" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="Latince" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Alsteenz%C3%A4it" title="Alsteenzäit - Lüksemburgca" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Alsteenzäit" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="Lüksemburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Paleolitica" title="Paleolitica - Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Paleolitica" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Paleolithicum" title="Paleolithicum - Limburgca" lang="li" hreflang="li" data-title="Paleolithicum" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="Limburgca" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Paleolitich" title="Paleolitich - Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Paleolitich" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Paleolitas" title="Paleolitas - Litvanca" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Paleolitas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="Litvanca" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Paleol%C4%ABts" title="Paleolīts - Letonca" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Paleolīts" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="Letonca" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Pale%C3%B4litika" title="Paleôlitika - Malgaşça" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Paleôlitika" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="Malgaşça" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE_%D0%BA%D0%B0%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BE_%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5" title="Старо камено време - Makedonca" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Старо камено време" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="Makedonca" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AA%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9A%E0%B5%80%E0%B4%A8_%E0%B4%B6%E0%B4%BF%E0%B4%B2%E0%B4%BE%E0%B4%AF%E0%B5%81%E0%B4%97%E0%B4%82" title="പ്രാചീന ശിലായുഗം - Malayalam dili" lang="ml" hreflang="ml" data-title="പ്രാചീന ശിലായുഗം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="Malayalam dili" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Moğolca" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="Moğolca" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Zaman_Paleolitik" title="Zaman Paleolitik - Malayca" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Zaman Paleolitik" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="Malayca" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%81%E1%80%B1%E1%80%90%E1%80%BA%E1%80%9F%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8" title="ကျောက်ခေတ်ဟောင်း - Birman dili" lang="my" hreflang="my" data-title="ကျောက်ခေတ်ဟောင်း" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="Birman dili" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%81%E0%A4%B0%E0%A4%BE%E0%A4%AA%E0%A4%BE%E0%A4%B7%E0%A4%BE%E0%A4%A3_%E0%A4%95%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="पुरापाषाण काल - Nepalce" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पुरापाषाण काल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="Nepalce" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Paleolithicum" title="Paleolithicum - Felemenkçe" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Paleolithicum" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="Felemenkçe" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Eldre_steinalder" title="Eldre steinalder - Norveççe Nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Eldre steinalder" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="Norveççe Nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Paleolitikum" title="Paleolitikum - Norveççe Bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Paleolitikum" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="Norveççe Bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Paleolitic" title="Paleolitic - Oksitan dili" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Paleolitic" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="Oksitan dili" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Lehçe" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="Lehçe" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="قدیم سنگی دور - Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="قدیم سنگی دور" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AF_%DA%89%D8%A8%D8%B1%D9%88_%D9%84%D8%B1%D8%BA%D9%88%D9%86%DB%90_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87" title="د ډبرو لرغونې دوره - Peştuca" lang="ps" hreflang="ps" data-title="د ډبرو لرغونې دوره" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="Peştuca" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%ADtico" title="Paleolítico - Portekizce" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Paleolítico" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="Portekizce" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Paleolitic" title="Paleolitic - Rumence" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Paleolitic" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="Rumence" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Rusça" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="Rusça" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Paleol%C3%ACticu" title="Paleolìticu - Sardunya dili" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Paleolìticu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="Sardunya dili" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Paleoliticu" title="Paleoliticu - Sicilyaca" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Paleoliticu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="Sicilyaca" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Sırp-Hırvat Dili" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="Sırp-Hırvat Dili" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Palaeolithic" title="Palaeolithic - Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Palaeolithic" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Slovakça" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="Slovakça" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Paleolitik" title="Paleolitik - Slovence" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Paleolitik" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="Slovence" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Paleoliti" title="Paleoliti - Arnavutça" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Paleoliti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="Arnavutça" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Sırpça" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="Sırpça" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Paleolitikum" title="Paleolitikum - Sunda dili" lang="su" hreflang="su" data-title="Paleolitikum" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="Sunda dili" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="kaliteli madde"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Paleolitikum" title="Paleolitikum - İsveççe" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Paleolitikum" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="İsveççe" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%B4%E0%AF%88%E0%AE%AF_%E0%AE%95%E0%AE%B1%E0%AF%8D%E0%AE%95%E0%AE%BE%E0%AE%B2%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="பழைய கற்காலம் - Tamilce" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பழைய கற்காலம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="Tamilce" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B0%82" title="పాతరాతియుగం - Telugu dili" lang="te" hreflang="te" data-title="పాతరాతియుగం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="Telugu dili" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A2%E0%B8%B8%E0%B8%84%E0%B8%AB%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%81%E0%B9%88%E0%B8%B2" title="ยุคหินเก่า - Tayca" lang="th" hreflang="th" data-title="ยุคหินเก่า" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="Tayca" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Paleolit_d%C3%B6wri" title="Paleolit döwri - Türkmence" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Paleolit döwri" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="Türkmence" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Paleolitiko" title="Paleolitiko - Tagalogca" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Paleolitiko" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="Tagalogca" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Палеолит - Tatarca" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Палеолит" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="Tatarca" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BB%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D1%96%D1%82" title="Палеоліт - Ukraynaca" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Палеоліт" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="Ukraynaca" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%AF%DB%8C%D9%85_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1" title="قدیم سنگی دور - Urduca" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قدیم سنگی دور" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="Urduca" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Paleolit" title="Paleolit - Özbekçe" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Paleolit" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="Özbekçe" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Paleolitego" title="Paleolitego - Venedikçe" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Paleolitego" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venedikçe" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Th%E1%BB%9Di_%C4%91%E1%BA%A1i_%C4%91%E1%BB%93_%C4%91%C3%A1_c%C5%A9" title="Thời đại đồ đá cũ - Vietnamca" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Thời đại đồ đá cũ" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="Vietnamca" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Paleolithicum" title="Paleolithicum - Batı Flamanca" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Paleolithicum" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="Batı Flamanca" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Paleolitiko" title="Paleolitiko - Varay" lang="war" hreflang="war" data-title="Paleolitiko" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="Varay" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%97%B6%E4%BB%A3" title="旧石器时代 - Wu Çincesi" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="旧石器时代" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="Wu Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%9A%E1%83%98%E1%83%97%E1%83%98" title="პალეოლითი - Megrelce" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="პალეოლითი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Megrelce" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%97%A7%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%97%B6%E4%BB%A3" title="旧石器时代 - Çince" lang="zh" hreflang="zh" data-title="旧石器时代" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="Çince" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/K%C5%AB-chio%CC%8Dh-kh%C3%AC_s%C3%AE-t%C4%81i" title="Kū-chio̍h-khì sî-tāi - Min Nan Çincesi" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kū-chio̍h-khì sî-tāi" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Min Nan Çincesi" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%88%8A%E7%9F%B3%E5%99%A8%E6%99%82%E4%BB%A3" title="舊石器時代 - Kantonca" lang="yue" hreflang="yue" data-title="舊石器時代" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="Kantonca" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q40203#sitelinks-wikipedia" title="Dillerarası bağlantıları değiştir" class="wbc-editpage">Bağlantıları değiştir</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Ad alanları"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="İçerik sayfasını göster [c]" accesskey="c"><span>Madde</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Tart%C4%B1%C5%9Fma:Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" rel="discussion" title="İçerik ile ilgili tartışma [t]" accesskey="t"><span>Tartışma</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Dil varyantını değiştir" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Türkçe</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Görünüm"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=history" title="Bu sayfanın geçmiş sürümleri [h]" accesskey="h"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Araçlar" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Araçlar</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Araçlar</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">gizle</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Daha fazla seçenek" > <div class="vector-menu-heading"> Eylemler </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1"><span>Oku</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit" title="Bu sayfayı değiştir [v]" accesskey="v"><span>Değiştir</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit" title="Bu sayfanın kaynak kodunu düzenleyin [e]" accesskey="e"><span>Kaynağı değiştir</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=history"><span>Geçmişi gör</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Genel </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:SayfayaBa%C4%9Flant%C4%B1lar/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Bu sayfaya bağlantı vermiş tüm viki sayfalarının listesi [j]" accesskey="j"><span>Sayfaya bağlantılar</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C4%B0lgiliDe%C4%9Fi%C5%9Fiklikler/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" rel="nofollow" title="Bu sayfadan bağlantı verilen sayfalardaki son değişiklikler [k]" accesskey="k"><span>İlgili değişiklikler</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%C3%96zel:%C3%96zelSayfalar" title="Tüm özel sayfaların listesi [q]" accesskey="q"><span>Özel sayfalar</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&oldid=34202207" title="Bu sayfanın bu revizyonuna kalıcı bağlantı"><span>Kalıcı bağlantı</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=info" title="Bu sayfa hakkında daha fazla bilgi"><span>Sayfa bilgisi</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:KaynakG%C3%B6ster&page=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&id=34202207&wpFormIdentifier=titleform" title="Bu sayfadan nasıl kaynak göstereceği hakkında bilgi"><span>Bu sayfayı kaynak göster</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FEski_Ta%25C5%259F_%25C3%2587a%25C4%259F%25C4%25B1"><span>Kısaltılmış URL'yi al</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:QrCode&url=https%3A%2F%2Ftr.wikipedia.org%2Fwiki%2FEski_Ta%25C5%259F_%25C3%2587a%25C4%259F%25C4%25B1"><span>Karekodu indir</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Yazdır/dışa aktar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:Kitap&bookcmd=book_creator&referer=Eski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1"><span>Bir kitap oluştur</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%C3%96zel:DownloadAsPdf&page=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=show-download-screen"><span>PDF olarak indir</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&printable=yes" title="Bu sayfanın basılmaya uygun sürümü [p]" accesskey="p"><span>Basılmaya uygun görünüm</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Diğer projelerde </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Paleolithic" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q40203" title="Veri havuzundaki ilgili ögeye bağlantı [g]" accesskey="g"><span>Vikiveri ögesi</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Sayfa araçları"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Görünüm"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Görünüm</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">kenar çubuğuna taşı</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">gizle</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Vikipedi, özgür ansiklopedi</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="tr" dir="ltr"><table width="275" align="right" border="2" cellspacing="0" cellpadding="4" rules="all" style="margin:1em 1em 1em 0; margin-left:2em; margin-top:0em; border:solid 1px #AAAAAA; border-collapse:collapse; background-color:#F9F9F9; font-size:95%; empty-cells:show;"> <tbody><tr align="center"> <td bgcolor="#FF8888" colspan="5"><b><a href="/wiki/%C3%9C%C3%A7_%C3%A7a%C4%9F_sistemi" title="Üç çağ sistemi">Üç çağ sistemi</a></b> </td></tr> <tr align="center"> <td bgcolor="#aadcdc" colspan="1" rowspan="10" width="15%" style="writing-mode:tb-rl"><b><a href="/wiki/Holosen" title="Holosen">Holosen</a></b> </td> <td colspan="2" bgcolor="#bb7301">  <a href="/wiki/La_T%C3%A8ne_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="La Tène kültürü">La Tène</a> </td> <td rowspan="3" bgcolor="#dd7301">  </td> <td bgcolor="#ffff99" rowspan="8"><a href="/wiki/Protohistorya" title="Protohistorya">Protohistorya</a> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#dd7301">  <a href="/wiki/Hallstatt_k%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC" title="Hallstatt kültürü">Hallstatt</a> </td></tr> <tr align="center"> <td bgcolor="#dd7301" colspan="3"><b><a href="/wiki/Demir_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Demir Çağı">Demir Çağı</a></b> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#EB9301">  <a href="/wiki/Ge%C3%A7_Tun%C3%A7_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Geç Tunç Çağı">Geç Tunç Çağı</a> </td> <td rowspan="4" bgcolor="#EAC672">  </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#EAAD43">  <a href="/wiki/Orta_Tun%C3%A7_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Orta Tunç Çağı">Orta Tunç Çağı</a> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#FFB300">  <a href="/wiki/Erken_Tun%C3%A7_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Erken Tunç Çağı">Erken Tunç Çağı</a> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="3" bgcolor="#EAC672"><b><a href="/wiki/Tun%C3%A7_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Tunç Çağı">Tunç Çağı</a></b> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="1" bgcolor="#FBD783">    <a href="/wiki/Bak%C4%B1r_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Bakır Çağı">Bakır Çağı</a> </td> <td rowspan="2" bgcolor="#eeeeee">  </td> <td rowspan="8" bgcolor="#cccccc">  </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#eeeeee">  <a href="/wiki/Cilal%C4%B1_Ta%C5%9F_Devri" title="Cilalı Taş Devri">Cilalı Taş Devri</a> </td> <td bgcolor="#ffffaa" rowspan="7"><a href="/wiki/Tarih_%C3%B6ncesi" title="Tarih öncesi">Prehistorya</a> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#dedede"><a href="/wiki/Orta_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Orta Taş Çağı">Orta Taş Çağı</a> / <a href="/wiki/Ara_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Ara Taş Çağı">Ara Taş Çağı</a> </td></tr> <tr align="center"> <td rowspan="5" bgcolor="#aadcff" style="writing-mode:tb-rl"><b><a href="/wiki/Pleistosen" title="Pleistosen">Pleistosen</a></b> </td> <td bgcolor="#d0d0d0">    <a href="/wiki/%C3%9Cst_Paleolitik" title="Üst Paleolitik">Üst Paleolitik</a> </td> <td rowspan="4" bgcolor="#a0a0a0">  </td></tr> <tr align="center"> <td bgcolor="#c0c0c0">    <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> </td></tr> <tr align="center"> <td bgcolor="#b0b0b0">    <a href="/wiki/Alt_Paleolitik" title="Alt Paleolitik">Alt Paleolitik</a> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="2" bgcolor="#a0a0a0">  <a class="mw-selflink selflink">Eski Taş Çağı</a> </td></tr> <tr align="center"> <td colspan="3" bgcolor="#cccccc"><b><a href="/wiki/Ta%C5%9F_Devri" title="Taş Devri">Taş Devri</a></b> </td></tr></tbody></table> <p><b>Eski Taş Çağı</b>, <b>Kaba Taş Çağı</b> ya da bilimsel adıyla <b>Paleolitik</b>, insan elinden çıkan ilk ürünler olan taş aletlerin yapıldığı çağdır. Bu taş aletler, en eski teknolojiyi temsil eder. Paleolitik Çağ insanlarının teknolojileri, <a href="/wiki/%C3%87akmak_ta%C5%9F%C4%B1" title="Çakmak taşı">çakmak taşı</a> ve diğer işlenebilir taşlardan, ayrıca hayvan kemikleri ve boynuzlardan yapılan aletlerden ibarettir. Bu aletler arasında el baltaları, taş bıçaklar, <a href="/wiki/Kaz%C4%B1y%C4%B1c%C4%B1" title="Kazıyıcı">kazıyıcılar</a>, ok ve mızrak uçları sayılabilir. Paleolitik Çağ'ın sonuna doğru çok daha ince işçilik gösteren ve pek çok farklı iş için üretilmiş aletler gelişmiştir. Ayrıca yine bu son dönemlerde ilk sanat ürünleri ortaya çıkmıştır. İnsanlar mağara duvarlarına resimler çizmiş, küçük heykelcikler ve takılar yapmışlardır. </p><p>Paleolitik Çağ insanları, <a href="/wiki/Avc%C4%B1-toplay%C4%B1c%C4%B1" title="Avcı-toplayıcı">avcılık ve besin toplayıcılığı</a> ile geçinen göçebe topluluklardır. Bu topluluklar, sadece geçici konak yerlerinde ikamet etmişlerdir. Bu konak yerleri genellikle doğal olarak korunaklı mağaralar ve kaya altı sığınaklarıdır. Avcı-toplayıcı topluluklar besin ihtiyaçlarını avlanarak ve çeşitli bitki, meyve, yemiş ve kökleri toplayarak karşılarlar. Avcı-toplayıcı geçim biçimi, bir bölgedeki besin kaynakları azaldıktan sonra yeni besin kaynaklarına ulaşabilmek için yer değiştirmeyi zorunlu kılar. Böylece avcı-toplayıcılar bir süre sonra başka bir yere göç eder, besin kaynaklarından yeterli bir biçimde faydalanabilmek için küçük gruplar halinde yaşarlar. </p><p>Paleolitik Çağ üç evreye ayrılmaktadır: Alt Paleolitik, Orta Paleolitik ve Üst Paleolitik. Paleolitik Çağ, ilk yerleşimlerin ortaya çıkmaya başladığı <a href="/wiki/Orta_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Orta Taş Çağı">Mezolitik</a> veya <a href="/wiki/Epipaleolitik" class="mw-redirect" title="Epipaleolitik">Epipaleolitik</a> çağın başlamasıyla sona erer. Alt Paleolitik devrin insanları, beyin kapasiteleriyle orantılı olarak kendilerini vahşi hayvanlardan korumak, beslenmek, avlanmak için ve zaman zaman da kendi aralarındaki mücadelelerde kullanmak üzere birtakım basit taş aletler yapmaya başlamışlardır. Genellikle doğanın kendilerine sunduğu taşları, ya daha sert olan başka taşlarla yontarak işlemişler ya da doğal halde çevrelerinde bulunan ve çok az bir rötuşla alet haline gelebilen parçaları kullanmışlardır. Alt Paleolitik süresince oldukça ılımlı geçen iklimin Orta Paleolitik'de kurumaya, sertleşmeye ve giderek bol kar yağışıyla belirgin yeni bir buzullaşmaya dönmesi, insanın yaşayışı ve teknolojisinde bir dizi değişiklikler meydana getirmiştir. Bu teknolojik değişikliğin en belirgin yanı, yonga endüstrisinde kendini gösterir. Alt Paleolitik'in kaba taş alet (2 yüzeyli)yongalarının yerini oldukça düzenli bir şekilde yontulmuş kenarlarda yapılan düzeltilerle (rötuş) uç kazıyıcı haline sokulmuş işlenik yonga aletler alır. Bu dönemin insanları olan <i>Homo neanderthalensis'</i>lerin, eldeki kısıtlı alet teknolojisi ile <a href="/wiki/Mamut" title="Mamut">mamut</a>, <a href="/wiki/Gergedan" title="Gergedan">gergedan</a>, <a href="/wiki/Geyik" title="Geyik">geyik</a> gibi büyük hayvanları avlayabilmeleri bu insanların <a href="/wiki/Avc%C4%B1l%C4%B1k" title="Avcılık">avcılıkta</a> ne kadar ustalaştıklarını ve hayvanları avlayabilmek için birtakım av teknik ve yöntemlerini geliştirdiklerinin bir kanıtıdır. </p><p>Eski Taş Çağı günümüzden yaklaşık 2 milyon yıl önce başlamış ve 12.000 yıl önce son bulmuştur. Ancak verilen bu tarihlerin dünya geneli içinde geçerli olduğunu ve yerel olarak değişmeye açık bulunduğunu da belirtmek gerekir. İnsanlık tarihinin %99'u gibi çok büyük bir bölümünü kapsayan bu çağ, aynı zamanda ilk insan atalarının ortaya çıkışı ve ilk aletlerin üretimi yoluyla insanın kavrama yeteneği ve temsil etmesiyle de söz konusu tarihin gelişimi içinde çok önemli bir yer tutmaktadır. </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Levallois_Point-Animation.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Levallois_Point-Animation.gif/220px-Levallois_Point-Animation.gif" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Levallois_Point-Animation.gif/330px-Levallois_Point-Animation.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6a/Levallois_Point-Animation.gif/440px-Levallois_Point-Animation.gif 2x" data-file-width="806" data-file-height="540" /></a><figcaption>Paleolitik devirdeki <i>Levallois</i> yöntemiyle mızrak ucu yapımı canlandırması.</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dönemlendirme"><span id="D.C3.B6nemlendirme"></span>Dönemlendirme</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=1" title="Değiştirilen bölüm: Dönemlendirme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=1" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dönemlendirme"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Alt_Paleolitik_Dönem"><span id="Alt_Paleolitik_D.C3.B6nem"></span>Alt Paleolitik Dönem</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=2" title="Değiştirilen bölüm: Alt Paleolitik Dönem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=2" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Alt Paleolitik Dönem"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Alt_Paleolitik" title="Alt Paleolitik">Alt Paleolitik</a></div> <p>Alt Paleolitik, günümüzden yaklaşık 2.5 milyon yıl ilâ 200 bin yıl öncesini kapsayan dönemdir. Bu dönemde <a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a> (ve <a href="/wiki/Homo_rudolfensis" title="Homo rudolfensis">Homo rudolfensis</a>), <a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a> (ve <a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a>) ve <a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis">Homo heidelbergensis</a> olarak adlandırılan ilk insanlar yaşamışlardır. Bu dönemde, en eski taş alet teknolojileri olan <a href="/wiki/Oldovan" title="Oldovan">Oldovan</a> ve <a href="/wiki/A%C5%9F%C3%B6lyen" title="Aşölyen">Aşölyen</a> teknolojileri görülür. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Orta_Paleolitik_Dönem"><span id="Orta_Paleolitik_D.C3.B6nem"></span>Orta Paleolitik Dönem</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=3" title="Değiştirilen bölüm: Orta Paleolitik Dönem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=3" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Orta Paleolitik Dönem"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a></div> <p>Günümüzden yaklaşık 200 bin ilâ 40 bin yıl öncesinde yaşanmıştır. Bu dönemde Homo neanderthalensis yaşamıştır. Bu dönemin alet teknolojisine ise <a href="/wiki/Musteryen" title="Musteryen">Musteryen</a> adı verilir. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Üst_Paleolitik_ve_Epipaleolitik_Dönem"><span id=".C3.9Cst_Paleolitik_ve_Epipaleolitik_D.C3.B6nem"></span>Üst Paleolitik ve Epipaleolitik Dönem</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=4" title="Değiştirilen bölüm: Üst Paleolitik ve Epipaleolitik Dönem" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=4" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Üst Paleolitik ve Epipaleolitik Dönem"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana maddeler: <a href="/wiki/%C3%9Cst_Paleolitik" title="Üst Paleolitik">Üst Paleolitik</a> ve <a href="/wiki/Epipaleolitik" class="mw-redirect" title="Epipaleolitik">epipaleolitik</a></div> <p>Günümüzden yaklaşık 40 bin ilâ 12 bin yıl önceki dönemdir. Bu dönemde Homo sapiensler yaşamıştır. Üst Paleolitik dönemde <a href="/wiki/Orinyasiyen" title="Orinyasiyen">Orinyasiyen</a>, <a href="/wiki/Gravettiyen" title="Gravettiyen">Gravettiyen</a>, <a href="/wiki/Solutr%C3%A9en" title="Solutréen">Solutréen</a> ve <a href="/wiki/Magdaleniyen" title="Magdaleniyen">Magdaleniyen</a> kültürleri ve ilk sanat ürünleri görülür. </p><p>Ayrıca bu evrede, inançlarla ilgili birtakım belirtilerin ortaya çıktığı görülüyor. Örneğin tek ya da çift çukurlar şeklindeki mezarlar ve bunların yanındaki -belki de besin depoları olarak yorumlanabilecek- eklentiler, Neanderthal'lerin ölü gömme eylemleri hakkında bilgi veren izlerdir. İklimin tekrar hissedilir derecede soğuduğu ve kuru hale geldiği Üst Paleolitik Çağ'da, Homo Neanderthal'lerin yerini modern insanın atası sayılan <i>Homo sapiens'</i>ler alır. <i>Homo sapiens</i>ler becerili ve aktüel insana daha yakın olan insanlardır. Üst Paleolitik'te yontma teknolojisindeki gelişme dikkat çekecek bir düzeyde olup, taş işçiliği en büyük gelişmesine ulaşmıştır. Alt Paleolitik'te kısmen de olsa Orta Paleolitik'de görülen klasik 2 yüzeylilerin (el baltası) yerini çakmak taşı yonga ve dilgilerin üzerine yapılmış, çeşitli tipteki aletler almıştır. Ön kazıyıcılar taş delgiler, taş kalemler, yaprak biçimli uçlar, mekik aletler bunlardan bazılarıdır. Üst Paleolitik'in son evrelerinde ise sırtı devrik dilgiciklerin ortaya çıktığı görülüyor. Taş aletlerin yanı sıra kemik ve boynuzdan yapılmış aletlerde de büyük bir artış gözlenmektedir. Esasen bu evrede taş aletler, büyük çoğunlukla kemik aletleri şekillendirmek için yapılmışlardır. Bu ise Üst Paleolitik'te artık alet yapan aletlerin üretildiğini göstermektedir. </p><p>Üst Paleolitik Çağ'ın önemli gelişmelerinden biri de insanların entelektüel hayatlarıyla ilgili birtakım sanat eserlerini yapmaya başlamalarıdır. Mağara duvarlarına ve çeşitli objeler üzerine yapılan boyalı resim, gravür, alçak kabartmalar ile heykelcikler, Paleolitik sanatın, sanat tarihi içinde oynadığı rolü ortaya koyar. Üst Paleolitik'te süslenme merakı da açıkça görülür. Balık kemiği, kavkı, çeşitli hayvan kemiği, diş ve kabuklarından yapılan süs eşyalarının Üst Paleolitik'te insanlar tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Ayrıca bu devirde artık insanlar ölülerini sistemli bir biçimde gömmeye başlamışlardır. Anadolu Paleolitik'ine günümüze değin yapılan kazı ve yüzey araştırmalarının ışığında bakıldığında, yeterince araştırılmamış olmasına karşın, Alt, Orta, Üst Paleolitik dönemlere ait taş ve kemik endüstri, fauna, flora ve insan kalıntıları ile sanat yapıtlarının ele geçmiş olması, Anadolu'nun ne denli yoğun bir biçimde iskan edildiğini açık bir şekilde ortaya koymaktadır. Bugünkü bilgilerin ışığında, Anadolu Paleolitik Çağ'ın tüm evrelerini, stratigrafik süreklilik içinde veren tek mağara Karain'dir. <a href="/wiki/Antalya" title="Antalya">Antalya</a>'nın 30 km kuzeybatısında yer alan bu merkez; Alt, Orta ve Üst Paleolitik evrelere ilişkin çeşitli "oturma tabanları" vermektedir. Sözü edilen evrelere ait çok sayıda yontma taş ve kemik aletin yanı sıra, taşınabilir sanat eserleri, <a href="/wiki/Homo_Neanderthal" class="mw-redirect" title="Homo Neanderthal">Homo Neanderthal</a> ve <i><a href="/wiki/Homo_sapiens" class="mw-redirect" title="Homo sapiens">Homo sapiens</a></i>'lere ait diş ve kemik kalıntıları, yine çok sayıda yanmış ve yanmamış kemik kalıntıları da vermiştir. </p><p><a href="/wiki/Karain_Ma%C4%9Faras%C4%B1" title="Karain Mağarası">Karain Mağarası</a>, buluntularıyla, yalnız Anadolu'da değil, aynı zamanda Yakın Doğu Paleolitiği için de büyük önem taşımaktadır. Anadolu Paleolitik'indeki en büyük boşluk, salt yaşlandırmanın henüz yapılamamış olmasından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte, son yıllarda Aşağı Fırat Havzasında yapılmış olan kazı ve sistemli yüzey araştırmaları ile Karain ve <a href="/wiki/Yar%C4%B1mburgaz_Ma%C4%9Faras%C4%B1" title="Yarımburgaz Mağarası">Yarımburgaz mağaralarında</a> yeniden başlatılan kazılarda elde edilen buluntular üzerinde sürdürülmekte olan incelemeler, Anadolu Paleolitik'inin henüz çözümlenmemiş olan stratigrafik ve kronolojik sorunlarına çözüm aramaya yöneltilmiş bulunmaktadır. Yontma Taş Çağı eserlerinin en güzel örnekleri Güney Anadolu sahillerinde, Antalya civarında yer alan Karain Mağarası buluntularıdır. Burada yaklaşık 10,5 metre kalınlığındaki dolgu malzemesi içinde Yontma Taş Çağı'nın bütün evrelerine ait kültür tabakaları ortaya çıkarılmıştır. Bu tabakalar içerisinde çeşitli taşlardan yapılmış aletler arasında el baltaları, kazıyıcılar, uçlar ele geçirilmiştir. Kemikten yapılmış aletlerden cımbızlar, iğneler, süs eşyası gibi kalıntılar da bulunan eserler arasındadır. İstanbul'un 22 km batısında yer alan <a href="/wiki/Yar%C4%B1mburgaz_ma%C4%9Faralar%C4%B1" class="mw-redirect" title="Yarımburgaz mağaraları">Yarımburgaz mağaralarında</a> elde edilen veriler ise, burada büyük bir olasılıkla <i>Homo erectus</i>ların yaşamış olduğunu ve burasını bir barınak olarak kullandıklarını kanıtlamaktadır. Elde edilen Alt Paleolitik Çağ taş endüstrisi çakmak taşı, kuartz ve kuartzitten oluşur; yonga türü aletler belirgin bir şekilde egemendir. Geriye kalan az sayıdaki çekirdek aletleri ile satır, kıyıcı satır örnekleri oluşturur.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Paleocoğrafya_ve_iklim"><span id="Paleoco.C4.9Frafya_ve_iklim"></span>Paleocoğrafya ve iklim</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=5" title="Değiştirilen bölüm: Paleocoğrafya ve iklim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=5" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Paleocoğrafya ve iklim"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana maddeler: <a href="/wiki/Pleistosen#Paleocoğrafya_ve_iklim" title="Pleistosen">Pleistosen § Paleocoğrafya ve iklim</a>, <a href="/w/index.php?title=Pliosen_iklimi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pliosen iklimi (sayfa mevcut değil)">Pliosen iklimi</a> ve <a href="/wiki/Pliosen#Paleocoğrafya" class="mw-redirect" title="Pliosen">Pliosen § Paleocoğrafya</a></div> <table id="Container" role="presentation" class="nomobile toccolours searchaux" style="text-align:left;padding:0 0.5em;border-style:solid;float:right;clear:right;margin:0.3em 0 0.8em 1.4em;overflow:hidden;min-width:29.95em"><tbody><tr><td colspan="3" id="Title" style="padding:1em 1em 0 1em"><div style="background-color:#77bb77;padding:0 0.2em 0 0.2em;font-weight:bold;text-align:center"><a href="/wiki/%C4%B0nsan_evrimi_zaman_%C3%A7izelgesi" title="İnsan evrimi zaman çizelgesi">Hominin zaman çizelgesi</a></div></td></tr><tr><td colspan="3" id="Navbox" style="padding:0;margin:0 1em 0 0;text-align:right"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r25548259">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:left;text-align:left}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-right:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-left:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:left;text-align:left;margin-right:0.5em}</style><div class="plainlinks hlist navbar"><span style="word-spacing:0">Bu kutu: </span><ul><li class="nv-view"><a href="/wiki/%C5%9Eablon:%C4%B0nsan_zaman_%C3%A7izelgesi" title="Şablon:İnsan zaman çizelgesi"><span title="Bu şablonu görüntüle">görüntüle</span></a></li><li class="nv-talk"><a href="/wiki/%C5%9Eablon_tart%C4%B1%C5%9Fma:%C4%B0nsan_zaman_%C3%A7izelgesi" title="Şablon tartışma:İnsan zaman çizelgesi"><span title="Bu şablonu tartış">tartış</span></a></li><li class="nv-edit"><a class="external text" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=%C5%9Eablon:%C4%B0nsan_zaman_%C3%A7izelgesi&action=edit"><span title="Bu şablonu değiştir">değiştir</span></a></li></ul></div></td></tr><tr style="vertical-align:top"><td id="Scale" style="padding:0;margin:0.7em 0 0.7em 0;width:4.2em;position:relative;float:left;font-size:100%;height:50em;border-right:1px solid #242020"><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:50.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−10 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:47.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:45.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−9 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:42.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:40.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−8 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:37.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:35.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−7 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:32.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:30.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−6 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:27.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:25.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−5 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:22.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:20.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−4 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:17.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:15.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−3 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:12.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:10.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−2 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:7.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:5.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">−1 —</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:2.50em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">–</span></div><div style="float:right;position:absolute;right:-1px;top:-0.00em;transform:translateY(-50%)"><span style="font-size:90%">0 —</span></div></td><td id="Timeline" class="toccolours" style="padding:0px;margin:0.7em 0 0.7em 0;position:relative;font-size:100%;width:13em;height:50em;float:left;border:none;background-color:#ffc966"><div style="font-size:100%;background-color:#936a00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:26.665em;height:23.335em;left:0.000em;width:1.300em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-11.667em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><b><a href="/wiki/Miyosen" title="Miyosen"><div style="writing-mode: vertical-lr; text-orientation: upright; letter-spacing: -0.12em; line-height:1em; width:1em;"><span style="font-family:sans-serif;font-size:100%;color: #ffffff;background-color:transparent"> Miyosen </span></div></a></b></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#f1c309;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:12.900em;height:13.765em;left:0.000em;width:1.300em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-6.883em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><b><a href="/wiki/Pliyosen" title="Pliyosen"><div style="writing-mode: vertical-lr; text-orientation: upright; letter-spacing: -0.12em; line-height:1em; width:1em;">Pliyosen</div></a></b></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#c1e0c1;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.058em;height:12.841em;left:0.000em;width:1.300em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0.05em"><div style="position:relative;text-align:center;font-size:90%;vertical-align:middle;display:block;bottom:-6.421em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><b><a href="/wiki/Pleyistosen" class="mw-redirect" title="Pleyistosen"><div style="writing-mode: vertical-lr; text-orientation: upright; letter-spacing: -0.12em; line-height:1em; width:1em;">Pleyistosen</div></a></b></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:14.000em;height:36.000em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-6em;left:-0.3em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-18.000em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><b><a href="/wiki/Hominini" title="Hominini">Hominini</a></b></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:48.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Nakalipithecus" title="Nakalipithecus">Nakalipithecus</a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:46.500em;height:1.000em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.5em;left:0.6em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.500em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Samburupithecus" title="Samburupithecus"><span style="font-size:90%;">Samburupithecus</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:44.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0.2em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Ouranopithecus" title="Ouranopithecus"><span style="font-size:90%;">Ouranopithecus</span></a></i><br /><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Anadoluvius_turkae" title="Anadoluvius turkae">Ou. turkae</a>)</i><br /><i>(<a href="/w/index.php?title=Ouranopithecus_macedoniensis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ouranopithecus macedoniensis (sayfa mevcut değil)">Ou. macedoniensis</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:39.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.1em;left:0.4em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/w/index.php?title=Chororapithecus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chororapithecus (sayfa mevcut değil)"><span style="font-size:90%;">Chororapithecus</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:35.000em;height:10.000em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-1.75em;left:-0.2em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-5.000em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/w/index.php?title=Oreopithecus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Oreopithecus (sayfa mevcut değil)"><span style="font-size:90%;">Oreopithecus</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:39.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1.75em;left:-0.4em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Sivapithecus" title="Sivapithecus"><span style="font-size:90%;">Sivapithecus</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:34.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.5em;left:0.3em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Sahelanthropus" class="mw-redirect" title="Sahelanthropus"><span style="font-size:90%;">Sahelanthropus</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:34.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:2em;left:0.3em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Graecopithecus" title="Graecopithecus"><span style="font-size:90%;">Graecopithecus</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:29.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.5em;left:-1.5em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Orrorin" title="Orrorin"><span style="font-size:90%;">Orrorin</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:29.500em;height:0.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:2.5em;left:0.15em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Orrorin" title="Orrorin">O. praegens</a>)</i><br /><i>(<a href="/wiki/Orrorin" title="Orrorin">O. tugenensis</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:22.000em;height:6.850em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:-3.75em;left:-0.3em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-3.425em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><b><a href="/wiki/Ardipithecus" title="Ardipithecus"><span style="font-size:90%;">Ardipithecus</span></a></b></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:27.700em;height:1.150em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.75em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.575em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Ardipithecus_kadabba" title="Ardipithecus kadabba">Ar. kadabba</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:21.500em;height:1.000em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.500em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Ardipithecus_ramidus" title="Ardipithecus ramidus">Ar. ramidus</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:6.000em;height:16.500em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:3em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-8.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><b><a href="/wiki/Australopithecus" title="Australopithecus"><span style="font-size:90%;">Australopithecus</span></a></b></i><br /><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Australopithecus_africanus" title="Australopithecus africanus">Au. africanus</a>)</i><br /><i>(<a href="/wiki/Australopithecus_afarensis" title="Australopithecus afarensis">Au. afarensis</a>)</i><br /><i>(<a href="/wiki/Australopithecus_anamensis" title="Australopithecus anamensis">Au. anamensis</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffb732;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:8.250em;height:5.750em;left:2.600em;width:10.400em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0.9em;left:-0.5em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-2.875em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><b><a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis"><span style="font-size:90%;">H. habilis</span></a></b></i><br /><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Homo_rudolfensis" title="Homo rudolfensis">H. rudolfensis</a>)</i><br /><i>(<a href="/wiki/Australopithecus_garhi" title="Australopithecus garhi">Au. garhi</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffc966;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.570em;height:9.430em;left:3.900em;width:9.100em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1.5em;left:-1em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-4.715em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><b><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus"><span style="font-size:90%;">H. erectus</span></a></b></i><br /><span style="font-size:70%;"><i>(<a href="/wiki/Homo_antecessor" title="Homo antecessor">H. antecessor</a>)</i><br /><i>(<a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">H. ergaster</a>)</i><br /><i>(<a href="/wiki/Australopithecus_sediba" title="Australopithecus sediba">Au. sediba</a>)</i></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffc966;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:6.000em;height:2.500em;left:2.600em;width:10.400em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccffe7;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:1.000em;height:2.500em;left:2.600em;width:10.400em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1em;left:-0.2em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-1.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis"><span style="font-size:90%;">H. heidelbergensis</span></a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffff00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:1.500em;left:3.900em;width:9.100em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:-0.7em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.750em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><i><a href="/wiki/%C4%B0lk_modern_insan" class="mw-redirect" title="İlk modern insan">Homo sapiens</a></i></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffff00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.000em;height:0.200em;left:1.300em;width:3.900em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.100em;transform:translateY(-50%);z-index:5"></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccffe7;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.200em;height:1.050em;left:2.600em;width:1.300em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1.8em;left:2.6em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.525em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Neandertal" title="Neandertal"><span style="font-size:90%;">Neandertaller</span></a></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffff00;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.200em;height:0.370em;left:1.300em;width:11.700em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.185em;transform:translateY(-50%);z-index:5"></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ccffe7;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:0.200em;height:0.370em;left:2.600em;width:1.300em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:1.4em;left:2.8em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-0.185em;transform:translateY(-50%);z-index:5"><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Denisova_insan%C4%B1" title="Denisova insanı"><span style="font-size:90%;">Denisovalılar</span></a></span></div></div></div><div style="font-size:100%;background-color:#ffa500;border-style:none none;position:absolute;text-align:center;margin:0;padding:0;top:6.000em;height:8.500em;left:11.700em;width:1.300em"><div style="font-size:100%;position:relative;top:0em;left:0em"><div style="position:relative;text-align:center;vertical-align:middle;display:block;bottom:-4.250em;transform:translateY(-50%);z-index:5"> </div></div></div></td><td id="Annotations" style="padding:0;margin:0.7em 0 0.7em 0;float:left;position:relative;width:11.05em;height:50em"><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:50.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/%C4%B0nsan_evrimi_zaman_%C3%A7izelgesi#Büyük_insansı_maymunlar_(Hominidae)" title="İnsan evrimi zaman çizelgesi">İlk kuyruksuz maymunlar</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:45.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=Goril-insan_son_ortak_atas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goril-insan son ortak atası (sayfa mevcut değil)">Gorillerin soy ayrımı</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:42.500em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=%C5%9Eempanze-insan_son_ortak_atas%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Şempanze-insan son ortak atası (sayfa mevcut değil)">Şempanzelerin soy ayrımı</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:20.250em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=%C4%B0ki_ayakl%C4%B1l%C4%B1%C4%9Fa_ba%C4%9Fl%C4%B1_insan_iskeleti_de%C4%9Fi%C5%9Fimleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="İki ayaklılığa bağlı insan iskeleti değişimleri (sayfa mevcut değil)">İlk iki ayaklı</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:29.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Ardipithecus_kadabba" title="Ardipithecus kadabba"><i>Ardipithecus</i> cinsine ait ilk iz</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:22.500em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Australopithecus_anamensis" title="Australopithecus anamensis"><i>Australopithecus</i> cinsine ait ilk iz</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:17.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Ta%C5%9F_Devri#Taş_Devrinin_başlangıcı" title="Taş Devri">İlk taş aletler</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:14.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/LD_350-1" title="LD 350-1"><br /> <i>Homo</i> cinsine ait ilk iz</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:10.600em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.25em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=Homininlerin_Afrika_d%C4%B1%C5%9F%C4%B1na_ilk_yay%C4%B1l%C4%B1%C5%9Flar%C4%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Homininlerin Afrika dışına ilk yayılışları (sayfa mevcut değil)">Afrika ötesine yayılma</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:8.500em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=Ate%C5%9Fin_ilk_insanlar_taraf%C4%B1ndan_kontrol%C3%BC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ateşin ilk insanlar tarafından kontrolü (sayfa mevcut değil)">İlk ateş</a> / <a href="/wiki/A%C5%9F%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k#Eskiçağlarda_aşçılık" title="Aşçılık">pişirme</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:1.000em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.6em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Kaya_sanat%C4%B1#Doğu_Asya" title="Kaya sanatı">İlk kaya sanatı</a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:0.625em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:0.1em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/wiki/Giyim#Tarihçe" title="Giyim"><span style="font-size:90%;">İlk giyim</span></a></div></div></td></tr></tbody></table><table role="presentation" style="position:absolute;z-index:15;top:0.250em;left:0em;transform:translateY(-50%);padding:0;margin:0;font-size:100%"><tbody><tr><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><span style="color:black">←</span></td><td style="padding:0;text-align:left;vertical-align:middle"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;top:-0.4em"><div style="z-index:10;font-size:90%;color:black;display:block;line-height:105%;bottom:0"><a href="/w/index.php?title=Davran%C4%B1%C5%9Fsal_modernlik&action=edit&redlink=1" class="new" title="Davranışsal modernlik (sayfa mevcut değil)">Modern insanlar</a></div></div></td></tr></tbody></table><div class="annot-bar" style="width:auto;font-size:100%;position:absolute;text-align:center;margin-top:21.000em"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;text-align:left;top:-0.75em;left:-5em;width:8.8em"><div style="position:relative;width:auto;z-index:10;font-size:90%;color:black;vertical-align:middle;line-height:105%;bottom:0"><span style="display:block; text-align:center;"><b><a href="/wiki/%C4%B0nsangiller" class="mw-redirect" title="İnsangiller"><br />İ<br /><br />n<br /><br />s<br /><br />a<br /><br />n<br /><br />g<br /><br />i<br /><br />l<br /><br />l<br /><br />e<br /><br />r</a></b></span></div></div></div><div class="annot-bar" style="width:auto;font-size:100%;position:absolute;text-align:center;margin-top:3.000em"><div class="annot-nudge" style="font-size:100%;float:left;position:relative;text-align:left;top:2em;left:-5em;width:8.8em"><div style="position:relative;width:auto;z-index:10;font-size:90%;color:black;vertical-align:middle;line-height:105%;bottom:0"><span style="display:block; text-align:center; font-size:85%;"><i><span style="font-size:85%;"><a href="/wiki/Paranthropus" title="Paranthropus"><br />P<br />a<br />r<br />a<br />n<br />t<br />h<br />r<br />o<br />p<br />u<br />s</a></span></i></span></div></div></div></td></tr><tr><td id="Caption" colspan="3" style="padding:0;margin:0 0.2em 0.7em 0.2em"><div id="Caption" class="toccolours" style="margin:0 0.5em;border-style:none;clear:both;text-align:center;width:26.8em"><div style="float:left;font-size:85%;">(<a href="/wiki/My%C3%B6" class="mw-redirect" title="Myö">milyon yıl önce</a>)</div></div></td></tr></tbody></table> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg/220px-Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg" decoding="async" width="220" height="281" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg/330px-Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5f/Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg/440px-Homo_heidelbergensis._Museo_de_Prehistoria_de_Valencia.jpg 2x" data-file-width="3352" data-file-height="4288" /></a><figcaption>Erken <a href="/wiki/Neandertal" title="Neandertal">Homo neanderthalensis</a>'e ait bir kafatası, Alt Paleolitik Dönem'e tarihlenen Miguelón 430.000 MÖ.</figcaption></figure> <p>Paleolitik dönem <a href="/wiki/Pleistosen" title="Pleistosen">Pleistosen</a> jeolojik dönemiyle aynı zamana denk gelmiştir. Her ne kadar Pleistosen 2,6 milyon yıl önce, yani Paleolitik dönemin başlangıcından 700.000 yıl sonra başlamış olsa da, her ikisi de 12.000 yıl önce sona ermiştir. Pleistosen, insan toplumları üzerinde etkisi olan coğrafya ve iklimde önemli değişikliklere tanıklık etmiştir. </p><p>Pliyosen'in başlarında kıtalar yer değiştirmeye devam etmiş, bugünkü konumlarından 250 kilometre uzaklıktan sadece 70 kilometre uzaklığa kadar hareket etmişlerdir. Güney Amerika, Panama Kıstağı aracılığıyla Kuzey Amerika'ya bağlandı ve Güney Amerika'nın eşsiz keseli yaban hayatının azalmasına yol açtı. Bu olayın ayrıca, sıcak ekvator okyanus akıntılarını bozması ve daha soğuk Arktik ve <a href="/wiki/Antarktika" title="Antarktika">Antarktika</a> sularını izole edilmiş <a href="/wiki/Atlas_Okyanusu" title="Atlas Okyanusu">Atlantik Okyanusu</a>'na sokması nedeniyle küresel sıcaklıklar üzerinde geniş kapsamlı etkileri olmuştur. </p><p>Orta Amerika'nın büyük bir kısmı Pliyosen'de oluşarak Kuzey ve Güney Amerika'yı birbirine bağladı ve faunanın yeni bölgelere göç etmesine ve kolonileşmesine olanak sağladı. Afrika'nın Asya ile çarpışması Akdeniz'i doğurdu ve <a href="/wiki/Tetis_Okyanusu" title="Tetis Okyanusu">Tethys Okyanusu</a>'nun kalıntılarını kapattı. Pleistosen'e gelindiğinde kıtalar, üzerinde durdukları tektonik plakalar arasında minimum hareketle esasen bugünkü konumlarına ulaşmışlardı. </p><p>Pliyosen dönemindeki iklim değişiklikleri daha serin, daha kuru koşulları ve günümüze benzer mevsimsel örüntüleri içeriyordu. Antarktika'da buz tabakaları genişledi ve yaklaşık 3 milyon yıl önce Arktik buz örtüsünün oluşumuna işaret etti. Bu değişiklikler muhtemelen ormanların ortadan kalkmasına ve otlaklar ile savanların yayılmasına yol açmıştır. </p><p>Pleistosen'e tekrarlanan buzul döngüleri damgasını vurmuş, kıtasal buzullar bazı yerlerde 40. paralele kadar uzanmıştır. Buzullar arası dönemlerle ayrılan dört büyük buzul olayı meydana gelmiştir. Buzullar küçük ilerlemeler ve buzulların geri çekilmesini içerirken, stadyumlar küçük gezintilerdi ve interstadyumlar aradaki zamanlardı. Bu buzul ilerlemeleri deniz seviyelerinde önemli düşüşlere yol açmıştır. </p><p><a href="/wiki/Buzulla%C5%9Fma" title="Buzullaşma">Buzullaşmanın</a> küresel etkileri büyük olmuştur. Antarktika <a href="/wiki/Pleistosen" title="Pleistosen">Pleistosen</a> ve öncesindeki Pliyosen boyunca buzullarla kaplı kaldı ve dünyanın çeşitli yerlerinde buzullar oluştu. Kuzey yarımkürede çok sayıda buzul birleşerek geniş alanları kaplamıştır. Üst Paleolitik Çağ'ın sonlarında Beringia kara köprüsü buzlar tarafından kapatılmış ve muhtemelen ilk insanların Amerika kıtasına geçmesi engellenmiştir. </p><p>Pleistosen'in iklimi, güney Pasifik'te zayıflayan ticaret rüzgarları ve çeşitli <a href="/wiki/El_Ni%C3%B1o" title="El Niño">El Niño</a> işaretleri ile sürekli bir El Niño modeli olarak nitelendirilebilir. </p><p>Paleolitik dönemin genellikle Pleistosen'in sonunda sona erdiği ve daha sıcak bir Dünya'yı başlattığı düşünülür. Bu iklimsel değişim, hastalık ve insanlar tarafından aşırı avlanma gibi faktörlerle birlikte Pleistosen <a href="/wiki/Megafauna" title="Megafauna">megafaunasının</a> yok olmasında rol oynamış olabilir. Yeni araştırmalar, <a href="/wiki/Y%C3%BCnl%C3%BC_mamut" title="Yünlü mamut">yünlü mamutların</a> yok oluşunun iklim değişikliği ve insan avcılığının bir kombinasyonundan kaynaklanmış olabileceğini öne sürüyor. Pleistosen sona erip <a href="/wiki/Holosen" title="Holosen">Holosen</a> başladığında, küresel ısınma daha önce donmuş olan mamut habitatlarını insanlar için daha erişilebilir hale getirmiş olabilir. Yünlü mamutların küçük popülasyonları yakın zamana kadar izole <a href="/wiki/Arktika" title="Arktika">Arktik</a> adalarında varlığını sürdürmüştür.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-UCMPPliocene3_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-UCMPPliocene3-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Paleolitik_insanlar">Paleolitik insanlar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=6" title="Değiştirilen bölüm: Paleolitik insanlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=6" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Paleolitik insanlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Paleolitik insanlar ve yaşam biçimleri hakkındaki bilgilerimizin neredeyse tamamı <a href="/wiki/Arkeoloji" title="Arkeoloji">arkeolojiden</a> ve Paleolitik seleflerine benzer şekilde yaşayan Kung San gibi modern avcı-toplayıcı kültürlerle yapılan <a href="/wiki/Etnografya" title="Etnografya">etnografik</a> karşılaştırmalardan gelmektedir. Tipik bir Paleolitik toplumun ekonomisi <a href="/wiki/Avc%C4%B1-toplay%C4%B1c%C4%B1" title="Avcı-toplayıcı">avcı-toplayıcı</a> bir ekonomiydi. İnsanlar et için vahşi hayvanları avlıyor ve yiyecek, yakacak odun ve aletleri, giysileri ya da barınakları için malzeme topluyordu. </p><p>Nüfus yoğunluğu çok düşüktü, kilometre kare (1/sq mi) başına sadece 0,4 kişi düşüyordu. Bunun nedeni büyük olasılıkla düşük vücut yağı, bebek öldürme, kadınlar arasında yüksek düzeyde fiziksel aktivite, bebeklerin geç sütten kesilmesi ve göçebe yaşam tarzıydı. Buna ek olarak, geniş bir arazi alanı bile aktif olarak tarım yapılmadan çok sayıda insanı destekleyemezdi - yiyecek bulmak zordu ve bu nedenle grupların çok fazla büyümesi toplayabildikleri yiyecek miktarıyla engelleniyordu. Günümüz avcı toplayıcıları gibi Paleolitik insanlar da hem <a href="/wiki/Cilal%C4%B1_Ta%C5%9F_Devri" title="Cilalı Taş Devri">Neolitik</a> tarım toplumlarında hem de modern sanayi toplumlarında benzeri olmayan bir boş zaman bolluğuna sahipti. Paleolitik dönemin sonunda, özellikle de <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta</a> veya <a href="/wiki/%C3%9Cst_Paleolitik" title="Üst Paleolitik">Üst Paleolitik</a> dönemde, insanlar mağara resimleri, kaya sanatı ve takılar gibi sanat eserleri üretmeye ve ölü gömme ve ritüeller gibi dini davranışlarda bulunmaya başlamıştır.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Stavrianos2_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-Stavrianos2-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Homo_erectus">Homo erectus</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=7" title="Değiştirilen bölüm: Homo erectus" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=7" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Homo erectus"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Paleolitik Çağ'ın başlangıcında homininler öncelikle Afrika'nın doğusunda, <a href="/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_Rift_Vadisi" title="Büyük Rift Vadisi">Büyük Rift Vadisi</a>'nin doğusunda bulunmuştur. Günümüzden bir milyon yıl öncesine ait bilinen hominin fosillerinin çoğu bu bölgede, özellikle de <a href="/wiki/Kenya" title="Kenya">Kenya</a>, <a href="/wiki/Tanzanya" title="Tanzanya">Tanzanya</a> ve <a href="/wiki/Etiyopya" title="Etiyopya">Etiyopya</a>'da bulunmaktadır. </p><p>Milattan önce 2.000.000 - 1.500.000 yılları arasında hominin grupları Afrika'yı terk ederek güney Avrupa ve Asya'ya yerleşmeye başlamıştır. Güney Kafkasya yaklaşık 1.700.000 MÖ'de işgal edilmiş ve kuzey Çin'e yaklaşık 1.660.000 MÖ'de ulaşılmıştır. <a href="/wiki/Alt_Paleolitik" title="Alt Paleolitik">Alt Paleolitik</a> dönemin sonuna gelindiğinde hominin ailesinin üyeleri bugünkü Çin'de, Endonezya'nın batısında ve Avrupa'da Akdeniz çevresinde ve İngiltere, Fransa, Güney Almanya ve Bulgaristan'a kadar kuzeyde yaşıyordu. Kuzeye doğru yayılmaları ateşin kontrol edilememesi nedeniyle sınırlı kalmış olabilir: Avrupa'daki mağara yerleşimleri üzerinde yapılan çalışmalar, milattan önce 400.000 - 300.000 yıllarından önce ateşin düzenli olarak kullanılmadığını göstermektedir.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Bu döneme ait Doğu Asya fosilleri tipik olarak <i><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></i> cinsine yerleştirilir. Avrupa'da Alt Paleolitik döneme ait bilinen yerlerde çok az fosil kanıtı bulunmaktadır, ancak bu bölgelerde yaşayan homininlerin de aynı şekilde <i>Homo erectus</i> olduğuna inanılmaktadır. Bu dönemde Amerika'da, Avustralya'da ya da Okyanusya'nın hemen hemen hiçbir yerinde homininlere dair bir kanıt bulunmamaktadır. </p><p>Bu erken kolonistlerin kaderleri ve modern insanlarla ilişkileri hala tartışma konusudur. Mevcut arkeolojik ve genetik modellere göre, Avrasya'nın <abbr title="yaklaşık">y.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 2,000,000</span> – y.<span style="white-space:nowrap;"> 1,500,000</span> MÖ'de insanlarla dolmasının ardından en az iki kayda değer genişleme olayı yaşanmıştır. MÖ 500.000 civarında, sıklıkla <i><a href="/wiki/Homo_heidelbergensis" title="Homo heidelbergensis">Homo heidelbergensis</a></i> olarak adlandırılan bir grup erken insan Afrika'dan Avrupa'ya geldi ve sonunda <i>Homo neanderthalensis</i> (<a href="/wiki/Neanderthal" class="mw-redirect" title="Neanderthal">Neanderthaller</a>) olarak evrimleşti. Orta Paleolitik dönemde, Neandertaller şu anda Polonya'nın bulunduğu bölgede bulunmaktaydı. </p><p>Homo erectus ve Homo neanderthalensis'in soyları Üst Paleolitik Çağ'ın başlarında tükenmiştir. Homo sapiens'ten türeyen anatomik olarak modern Homo sapiens sapiens, yaklaşık 300.000 MÇ'de doğu Afrika'da ortaya çıkmış, yaklaşık 50.000 MÖ'de Afrika'yı terk etmiş ve gezegen boyunca yayılmıştır. Birden fazla hominid grubu belirli bölgelerde bir süre bir arada yaşamıştır. Homo neanderthalensis, yaklaşık 40.000 yıl önce Avrasya'nın bazı bölgelerinde hala bulunmaktaydı ve <a href="/wiki/Homo_sapiens_sapiens" title="Homo sapiens sapiens">Homo sapiens sapiens</a> ile bilinmeyen bir derecede melezleşmeye girmişti. DNA çalışmaları da Homo sapiens sapiens ve <a href="/wiki/Denisova_insan%C4%B1" title="Denisova insanı">Homo sapiens denisova</a> arasında bilinmeyen bir derecede melezleşme olduğunu göstermektedir.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Altay_Da%C4%9Flar%C4%B1" title="Altay Dağları">Altay Dağları</a> ve Endonezya'da bulunan "Homo neanderthalensis" ya da "Homo sapiens" türlerine ait olmayan hominin fosilleri, sırasıyla <abbr title="yaklaşık">y.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 30,000</span> – y.<span style="white-space:nowrap;"> 40,000</span> MÖ ve <span title="yaklaşık">y.</span><span style="white-space:nowrap;"> 17,000</span> MÖ'ye radyokarbonla tarihlendirilmiştir. </p><p>Paleolitik dönem boyunca, özellikle ekvator bölgesi dışında insan nüfusu düşük kalmıştır. Avrupa'nın 16.000 ile 11.000 MÖ arasındaki tüm nüfusu muhtemelen ortalama 30.000 kişiydi ve 40.000 ile 16.000 MÖ arasında 4.000-6.000 kişi ile daha da düşüktü.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bununla birlikte, <a href="/wiki/Portekiz" title="Portekiz">Portekiz</a>'deki bir mağara olan Lapa do Picareiro'da (<a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Lapa_do_Picareiro" class="extiw" title="pt:Lapa do Picareiro">pt</a>) 41.000 ila 38.000 yıl öncesine ait binlerce kesilmiş hayvan kalıntısı ve Paleolitik insanlar tarafından yapılmış aletler bulunmuştur.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teknoloji_ve_el_sanatları"><span id="Teknoloji_ve_el_sanatlar.C4.B1"></span>Teknoloji ve el sanatları</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=8" title="Değiştirilen bölüm: Teknoloji ve el sanatları" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=8" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Teknoloji ve el sanatları"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Bifaz_de_Atapuerca_(TG10).jpg" class="mw-file-description"><img alt="photograph" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Bifaz_de_Atapuerca_%28TG10%29.jpg/220px-Bifaz_de_Atapuerca_%28TG10%29.jpg" decoding="async" width="220" height="181" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Bifaz_de_Atapuerca_%28TG10%29.jpg/330px-Bifaz_de_Atapuerca_%28TG10%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Bifaz_de_Atapuerca_%28TG10%29.jpg/440px-Bifaz_de_Atapuerca_%28TG10%29.jpg 2x" data-file-width="1273" data-file-height="1050" /></a><figcaption>Hem üst hem de alt yüzeyinden görülen Alt Paleolitik iki yüzeyli taş</figcaption></figure> <p>Bazı araştırmacılar, o çağda <a href="/wiki/Astronomi" title="Astronomi">astronomi</a> (veya kozmoloji) hakkındaki bazı erken fikirlerle sınırlı olan bilimin Paleolitik teknoloji üzerinde sınırlı bir etkisi olduğunu belirtmişlerdir. Ateş yakmak bilgi sisteminin bir parçasıydı ve kimyasal süreçleri anlamadan da mümkündü, Bu tür pratik beceriler bazen zanaat olarak adlandırılır. Din, batıl inançlar ya da doğaüstüne yapılan çağrılar, yanma gibi olguların kültürel açıklamalarında rol oynamış olabilir.<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Aletler">Aletler</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=9" title="Değiştirilen bölüm: Aletler" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=9" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Aletler"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Paleolitik insanlar taş, kemik (özellikle geyik) ve ahşaptan aletler yapmışlardır. Erken paleolitik homininler, <i><a href="/wiki/Australopithecus" title="Australopithecus">Australopithecus</a></i>, taş aletlerin ilk kullanıcılarıdır. Etiyopya'daki <a href="/w/index.php?title=Gona&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gona (sayfa mevcut değil)">Gona</a> kazılarında binlerce eser bulunmuştur ve radyoizotopik tarihleme ve <a href="/wiki/Manyetostratigrafi" title="Manyetostratigrafi">manyetostratigrafi</a> yoluyla bu alanlar kesin olarak 2,6 milyon yıl öncesine tarihlendirilebilir. Kanıtlar, bu erken homininlerin kasıtlı olarak iyi yongalama özelliklerine sahip ham taşı seçtiklerini ve kesmek için keskin kenarlı aletler üretmek için ihtiyaçlarına uygun boyutta taşlar seçtiklerini göstermektedir.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>En eski Paleolitik taş alet endüstrisi olan <a href="/wiki/Oldowan" class="mw-redirect" title="Oldowan">Oldowan</a>, yaklaşık 2,6 milyon yıl önce başlamıştır. Bu endüstride doğrayıcılar, burinler ve dikiş bızları gibi aletler üretilmiştir. Bu endüstri yaklaşık 250.000 yıl önce yerini, ilk kez 1,8-1,65 milyon yıl önce <a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a> tarafından tasarlanan daha karmaşık <a href="/wiki/A%C5%9F%C3%B6lyen" title="Aşölyen">Acheulean</a> endüstrisine bırakmıştır. Acheulean aletleri yaklaşık 100.000 yıl önce arkeolojik kayıtlardan tamamen kaybolmuş ve yerini <a href="/wiki/Musteryen" title="Musteryen">Mousterian</a> ve Aterian endüstrileri gibi daha karmaşık Orta Paleolitik alet takımları almıştır.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Alt Paleolitik insanlar, el baltaları ve kesiciler de dahil olmak üzere çeşitli taş aletler kullanmışlardır. El baltalarını sıklıkla kullanmış gibi görünseler de, kullanımları konusunda anlaşmazlıklar vardır. Yorumlar, kesici ve doğrayıcı aletlerden kazma aletlerine, yonga çekirdeklerine, tuzaklarda kullanıma ve belki de kur yapma davranışında tamamen ritüel bir öneme kadar uzanmaktadır. <a href="/w/index.php?title=William_H._Calvin&action=edit&redlink=1" class="new" title="William H. Calvin (sayfa mevcut değil)">William H. Calvin</a> bazı el baltalarının bir su birikintisindeki hayvan sürüsüne fırlatılarak içlerinden birini sersemletmek amacıyla "öldürücü <a href="/wiki/Frizbi" title="Frizbi">frizbi</a>" olarak kullanılmış olabileceğini öne sürmüştür. Balta sapına dair hiçbir belirti yoktur ve bazı eserler bunun için çok büyüktür. Dolayısıyla, fırlatılan bir el baltası genellikle çok ciddi yaralanmalara neden olacak kadar derine nüfuz etmezdi. Yine de, yırtıcı hayvanlara karşı savunma için etkili bir silah olabilir. Doğrayıcılar ve kazıyıcılar muhtemelen leş hayvanlarının derisini yüzmek ve kesmek için kullanılıyordu ve keskin uçlu sopalar genellikle yenilebilir kökleri kazmak için elde ediliyordu. Muhtemelen ilk insanlar, akrabaları olan şempanzelerin Afrika Senegal'de yaptığı gibi, küçük hayvanları avlamak için 5 milyon yıl kadar önce tahta mızraklar kullanmıştır. Alt Paleolitik insanlar, <a href="/w/index.php?title=Terra_Amata&action=edit&redlink=1" class="new" title="Terra Amata (sayfa mevcut değil)">Terra Amata</a>'daki olası ahşap kulübe gibi barınaklar inşa etmiştir.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ateşin_kullanımı"><span id="Ate.C5.9Fin_kullan.C4.B1m.C4.B1"></span>Ateşin kullanımı</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=10" title="Değiştirilen bölüm: Ateşin kullanımı" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=10" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Ateşin kullanımı"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Font-de-Gaume.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Font-de-Gaume.jpg/220px-Font-de-Gaume.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Font-de-Gaume.jpg/330px-Font-de-Gaume.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/27/Font-de-Gaume.jpg/440px-Font-de-Gaume.jpg 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1071" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=Charles_R._Knight&action=edit&redlink=1" class="new" title="Charles R. Knight (sayfa mevcut değil)">Charles R. Knight</a>'ın 1920 tarihli <a href="/w/index.php?title=Font-de-Gaume&action=edit&redlink=1" class="new" title="Font-de-Gaume (sayfa mevcut değil)">Font-de-Gaume</a>, Fransa'daki Magdalenian ressamlarının rekonstrüksiyonu</figcaption></figure> <p>Ateş, Alt Paleolitik homininler <i><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></i> ve <i><a href="/wiki/Homo_ergaster" title="Homo ergaster">Homo ergaster</a></i> tarafından 300.000 ila 1,5 milyon yıl kadar önce ve muhtemelen daha da önce erken Alt Paleolitik (Oldowan) hominin <i><a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a> <b>veya</b></i> <b><a href="/wiki/Paranthropus" title="Paranthropus">Paranthropus</a></b> gibi güçlü <i><a href="/wiki/Australopithecine" class="mw-redirect" title="Australopithecine">Australopithecineler</a></i> tarafından kullanılmıştır. Bununla birlikte, ateş kullanımı sadece takip eden <a href="/wiki/Orta_Ta%C5%9F_Devri" title="Orta Taş Devri">Orta Taş Devri</a> ve <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> toplumlarında yaygınlaşmıştır. Ateş kullanımı ölüm oranlarını azaltmış ve yırtıcı hayvanlara karşı koruma sağlamıştır.<sup id="cite_ref-MarloweFW22_15-0" class="reference"><a href="#cite_note-MarloweFW22-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Erken homininler yiyeceklerini pişirmeye Alt Paleolitik (<abbr title="yaklaşık">y.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 1. 9</span> milyon yıl önce) ya da en geç Orta Paleolitik dönemin başlarında (<abbr title="yaklaşık">y.</abbr><span style="white-space:nowrap;"> 250,000</span> yıl önce) başlamış olabilirler.<sup id="cite_ref-Wrangham_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-Wrangham-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bazı bilim adamları, homininlerin soğuk bölgelerde hayatta kalmalarına yardımcı olacak donmuş etin buzunu çözmek için yemek pişirmeye başladıklarını varsaymışlardır.<sup id="cite_ref-Wrangham_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-Wrangham-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Arkeologlar, kafatası anatomisindeki morfolojik değişimleri pişirme ve <a href="/wiki/G%C4%B1da_i%C5%9Fleme" title="Gıda işleme">gıda işleme</a> teknolojilerinin ortaya çıkışına kanıt olarak göstermektedir. Bu morfolojik değişiklikler arasında <a href="/w/index.php?title=Molar_(di%C5%9F)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molar (diş) (sayfa mevcut değil)">molar</a> ve çene boyutunda azalma, daha ince diş <a href="/wiki/Di%C5%9F_minesi" title="Diş minesi">enamel</a> ve bağırsak hacminde azalma yer almaktadır.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/Pleistosen" title="Pleistosen">Pleistosen</a> çağının büyük bölümünde atalarımız <a href="/wiki/Kavurma" title="Kavurma">kavurma</a> gibi basit <a href="/wiki/G%C4%B1da_i%C5%9Fleme" title="Gıda işleme">gıda işleme</a> tekniklerine güvenmişlerdir.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Üst Paleolitik, bitkisel gıdaları daha sindirilebilir hale getiren, toksisitelerini azaltan ve besin değerlerini en üst düzeye çıkaran <a href="/wiki/G%C4%B1da_i%C5%9Fleme" title="Gıda işleme">gıda işleme</a> teknolojisinde bir ilerleme olan kaynatmanın ortaya çıkışına tanık oldu.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Termal olarak değiştirilmiş kayalar (ısıtılmış taşlar) arkeolojik kayıtlarda kolayca tespit edilebilir. Taş kaynatma ve çukurda pişirme, büyük çakıl taşlarının ısıtılmasını ve ardından sıcak taşların suyu ısıtmak için bozulabilir bir kaba aktarılmasını içeren yaygın tekniklerdi.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bu teknoloji <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> örneği olan <a href="/wiki/Abri_Pataud" title="Abri Pataud">Abri Pataud</a> ocaklarında tipik olarak görülmektedir.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Sal">Sal</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=11" title="Değiştirilen bölüm: Sal" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=11" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sal"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Erken insan atalarından <a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a>'un yaklaşık 840.000 ila 800.000 yıl önce sallar yapmış olabileceği öne sürülmektedir. Muhtemelen bu salları büyük su kütlelerini geçmek için kullandılar ve muhtemelen <a href="/wiki/Homo_floresiensis" title="Homo floresiensis">Homo floresiensis</a> olarak bilinen daha küçük bir türe dönüştükleri <a href="/wiki/Flores" title="Flores">Flores</a> adasına ulaştılar. Ancak bu fikir antropologlar arasında tartışılmaktadır. </p><p>Alt Paleolitik çağda salların kullanılması, Homo erectus gibi erken insan atalarının daha önce düşünülenden daha gelişmiş olduğunu ima ediyor. Ayrıca temel bir dil formuna sahip olabilecekleri ihtimalini de gündeme getirmektedir. </p><p>Yaklaşık 300.000 yıl önce Akdeniz çevresindeki <a href="/w/index.php?title=Coa_de_sa_Multa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coa de sa Multa (sayfa mevcut değil)">Coa de sa Multa</a> gibi Neandertal ve modern insan yerleşimlerinden elde edilen ek ipuçları, hem Orta hem de Üst Paleolitik insanların Akdeniz gibi büyük su kütlelerinde gezinmek için yeni topraklara ulaşma ve kolonileşme aracı olarak sallar kullandığını göstermektedir.<sup id="cite_ref-dx.doi.org_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-dx.doi.org-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Gelişmiş_aletler_ve_Diğer_icatlar"><span id="Geli.C5.9Fmi.C5.9F_aletler_ve_Di.C4.9Fer_icatlar"></span>Gelişmiş aletler ve Diğer icatlar</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=12" title="Değiştirilen bölüm: Gelişmiş aletler ve Diğer icatlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=12" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Gelişmiş aletler ve Diğer icatlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Yaklaşık 200.000 yıl önce, Orta Paleolitik çağda insanlar, hazır çekirdek tekniği olarak bilinen taş aletler yapmak için sofistike bir yöntem geliştirdiler. Bu teknik, daha önceki <a href="/wiki/A%C5%9F%C3%B6lyen" title="Aşölyen">Acheulean</a> yöntemlerinden daha ileri düzeydeydi ve hassas ve tutarlı taş yongaların oluşturulmasına olanak sağlıyordu. Bu gelişmiş aletler sayesinde Orta Paleolitik insanlar, keskin taş yongaları ahşap şaftlara takarak taş uçlu mızraklar yapabilmiş ve bu da en eski kompozit aletlere işaret etmiştir. </p><p>Ayrıca bu dönemde alet kalitesinde de ilerlemeler kaydedilmiş, bu da daha geniş bir yelpazedeki besin kaynaklarına erişimi mümkün kılmıştır. Örneğin, <a href="/w/index.php?title=Mikrolitler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mikrolitler (sayfa mevcut değil)">mikrolitler</a>, küçük taş aletler veya uçlar, yaklaşık 70.000 ila 65.000 yıl önce icat edilmiş ve sonraki Üst Paleolitik dönemde yayların ve atlatlların (mızrak fırlatıcıları) geliştirilmesinde önemli bir rol oynamıştır. </p><p>Zıpkınlar Orta Paleolitik Çağ'ın sonlarında (yaklaşık 90.000 yıl önce) kullanılmaya başlanmış ve insan beslenmesini balıkları da içerecek şekilde genişleterek daha güvenilir bir besin kaynağı sağlamıştır. Teknolojik ve sosyal gelişmişliklerine rağmen, Orta Paleolitik teknolojiye sahip <a href="/wiki/Neandertal" title="Neandertal">Neandertaller</a> gibi gruplar, potansiyel olarak mermi silahları kullanan büyük av hayvanlarının yetenekli avcılarıydı. </p><p>Üst Paleolitik dönemde, ağlar (yaklaşık 22.000 veya 29.000 yıl önce), bolalar, mızrak atıcılar (yaklaşık 30.000 yıl önce) ve yay ve oklar (yaklaşık 25.000 veya 30.000 yıl önce) dahil olmak üzere çeşitli icatlar ortaya çıkmıştır. Bu dönem aynı zamanda bilinen en eski seramik sanatı örneği olan <a href="/wiki/Doln%C3%AD_V%C4%9Bstonice_Ven%C3%BCs%C3%BC" title="Dolní Věstonice Venüsü">Dolní Věstonice Venüsü</a>'nün yaratılmasına da tanıklık etmiştir (yaklaşık 29.000 ila 25.000 yıl önce). Buna ek olarak, kanıtlar erken köpek evcilleştirmenin 30.000 ila 14.000 yıl önce, öncelikle avlanmaya yardımcı olmak için gerçekleştiğini ve bazı kanıtların bunun daha da önce gerçekleşmiş olabileceğini öne sürdüğünü göstermektedir. </p><p>Üst Paleolitik çağda, Avrupa'daki <a href="/wiki/Orinyasiyen" title="Orinyasiyen">Aurignacian</a> kültüründen insanlar, ayın evrelerini takip etmek için bir ay takvimi (yaklaşık 30.000 yıl önce) kullandılar ve bu da vahşi atlar ve geyikler gibi av hayvanlarının göçünü zamanlamalarına izin verdi. Bu beceri avlanmayı daha verimli hale getirdi ve daha geniş bir av yelpazesinden yararlanılmasını sağladı. Son araştırmalar, Neandertallerin bile avlarını ve av hayvanlarının hareketlerini zamanlama becerisini Üst Paleolitik Çağ başlamadan çok önce geliştirdiklerini göstermektedir.<sup id="cite_ref-ReferenceA-12_23-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-12-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Sosyal_organizasyon">Sosyal organizasyon</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=13" title="Değiştirilen bölüm: Sosyal organizasyon" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=13" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Sosyal organizasyon"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Arrowhead.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/54/Arrowhead.jpg" decoding="async" width="168" height="230" class="mw-file-element" data-file-width="168" data-file-height="230" /></a><figcaption>İnsanlar, Orta Paleolitik Çağ'da 120.000 yıl kadar önce nadir bulunan mallar ve hammaddeler (alet yapımı için gerekli taş gibi) için gruplar arasında uzun mesafeli ticarete katılmış olabilir.</figcaption></figure> <p>Uzak geçmişte insanlar, muhtemelen 120.000 yıl önce <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> çağda, aletler için taş gibi nadir kaynaklar için uzun mesafeli ticaret yapmışlardır. En eski Paleolitik toplumların, özellikle de Alt Paleolitik dönemin yapısı bilim insanları için büyük ölçüde gizemini korumaktadır. Bununla birlikte, <a href="/wiki/Homo_habilis" title="Homo habilis">Homo habilis</a> ve <a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a> gibi homininlerin şempanzelerden daha karmaşık sosyal yapılara sahip olduğuna inanılmaktadır.<sup id="cite_ref-White_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-White-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Alt Paleolitik insanların tek eşlilik mi yoksa çok eşlilik mi uyguladıkları konusunda tartışmalar devam etmektedir. Bazıları <a href="/wiki/Hominina" title="Hominina">australopithecine</a> toplumlarındaki iki ayaklılığın tek eşli yaşam tarzlarına bir adaptasyon olarak geliştiğini öne sürmektedir. Bununla birlikte, diğerleri Homo erectus gibi Alt Paleolitik insanlarda görülen belirgin cinsel dimorfizmin daha çok eşli bir yaşam tarzına işaret ettiğini savunmaktadır.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Alt Paleolitik toplumlar, Orta ve Üst Paleolitik torunlarına göre daha hiyerarşik olabilir ve muhtemelen farklı gruplardan yoksundur. Ancak, Alt Paleolitik dönemin sonlarına doğru <a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a> popülasyonları, daha sonraki Paleolitik toplumlarda ve modern avcı toplayıcılarda görülenlere benzer küçük ölçekli, potansiyel olarak eşitlikçi gruplar oluşturmaya başlamıştır.<sup id="cite_ref-Bohem198-208_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bohem198-208-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Orta Paleolitik toplumlar genellikle göçebeydi ve birkaç ailenin oluşturduğu 20-100 üyeli gruplardan oluşuyordu. Bu gruplar zaman zaman çeşitli faaliyetler için daha büyük "makrobantlar" halinde birleşiyordu. Paleolitik dönem sona yaklaştıkça insanlar yerleşik hayata geçmeye ve geçimlerini sağlamak için tarıma bel bağlamaya başladı. Kanıtlar, nadir kaynaklar için gruplar arasında uzun mesafeli ticaretin Orta Paleolitik dönemde, 120.000 yıl kadar önce gerçekleştiğini göstermektedir.<sup id="cite_ref-Felipe_Fernandez_Armesto_2003_400_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-Felipe_Fernandez_Armesto_2003_400-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Paleolitik toplumlar, hem Neandertallerin hem de modern insanların yaşlı üyelerine bakmasıyla, bir bütün olarak gruba bireysel bir itaat düzeyi sergilemiştir. </p><p>Bazıları Orta ve <a href="/wiki/%C3%9Cst_Paleolitik" title="Üst Paleolitik">Üst Paleolitik</a> toplumların çoğunun esasen eşitlikçi olduğunu ve gruplar arasında organize şiddetin yok denecek kadar az olduğunu savunmaktadır. Bununla birlikte, kaynak açısından zengin ortamlarda, muhtemelen savaşa girişen daha karmaşık ve hiyerarşik toplumlar var olmuş olabilir. Paleolitik Çağ'da liderlik, kalıcı yöneticiler yerine toplumsal uzlaşmayla karar verme şeklinde gayriresmi bir yapıya sahip olabilir. Grubun her üyesi hayatta kalmak için gerekli tüm görevlerde yetenekli olduğundan, resmi bir iş bölümü yoktu.<sup id="cite_ref-Kiefer_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Kiefer-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Antropologlar geleneksel olarak kadınların bitki ve yakacak odun topladığını, erkeklerin ise avlandığını varsaymıştır. Ancak son araştırmalar, cinsel iş bölümünün Üst Paleolitik Çağ'a kadar var olmamış olabileceğini göstermektedir. Toplumsal cinsiyet rolleri bu dönemde muhtemelen daha esnekti, erkekler ve kadınlar çeşitli görevlere katılarak muhtemelen daha fazla cinsiyet eşitliğine yol açıyordu.<sup id="cite_ref-Dahlberg_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-Dahlberg-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg/220px-Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg" decoding="async" width="220" height="325" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg/330px-Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg/440px-Wien_NHM_Venus_von_Willendorf.jpg 2x" data-file-width="461" data-file-height="682" /></a><figcaption><a href="/wiki/Willendorf_Ven%C3%BCs%C3%BC" title="Willendorf Venüsü">Willendorf Venüsü</a> en ünlü Venüs heykelciklerinden biridir</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Heykel_ve_resim">Heykel ve resim</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=14" title="Değiştirilen bölüm: Heykel ve resim" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=14" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Heykel ve resim"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Tan-Tan_Ven%C3%BCs%C3%BC" title="Tan-Tan Venüsü">Tan-Tan Venüsü</a> ve <a href="/wiki/Th%C3%BCringen" title="Thüringen">Thüringen</a>'deki <a href="/w/index.php?title=Bilzingsleben_(Paleolitik_site)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bilzingsleben (Paleolitik site) (sayfa mevcut değil)">Bilzingsleben</a>'den <a href="/wiki/Fil" title="Fil">fil</a> kemikleri üzerinde bulunan desenler gibi erken sanatsal ifade örnekleri, <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> dönemi başlamadan önce <i><a href="/wiki/Homo_erectus" title="Homo erectus">Homo erectus</a></i> gibi <a href="/wiki/A%C5%9F%C3%B6lyen" title="Aşölyen">Acheulean</a> alet kullanıcıları tarafından üretilmiş olabilir.Bununla birlikte, Paleolitik Çağ'da sanatın tartışmasız en eski kanıtları, bilezikler, boncuklar, kaya sanatı ve vücut boyası olarak ve belki de ritüellerde kullanılan aşı boyası şeklinde Blombos Mağarası-Güney Afrika gibi Orta Paleolitik/Orta Taş Devri alanlarından gelmektedir. Tartışmasız sanat kanıtları ancak Üst Paleolitik Çağ'da yaygınlaşır.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Robert G. Bednarik'e göre Alt Paleolitik <a href="/wiki/A%C5%9F%C3%B6lyen" title="Aşölyen">Acheulean</a> alet kullanıcıları, milattan önce 850.000 lerde sanat gibi sembolik davranışlarda bulunmaya başladılar. Kendilerini boncuklarla süslediler ve egzotik taşları faydacı niteliklerden ziyade estetik nedenlerle topladılar.<sup id="cite_ref-Bednarik_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-Bednarik-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Ona göre, geç Alt Paleolitik Acheulean arkeolojik alanlarındaki aşı boyası pigmenti izleri, Acheulean toplumlarının, daha sonraki Üst Paleolitik toplumlar gibi, kaya sanatı yaratmak için aşı boyası topladığını ve kullandığını göstermektedir.<sup id="cite_ref-Bednarik_32-1" class="reference"><a href="#cite_note-Bednarik-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bununla birlikte, Alt Paleolitik alanlarda bulunan aşı boyası izlerinin doğal olarak oluşmuş olması da mümkündür.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Üst Paleolitik insanlar mağara resimleri, <a href="/wiki/Ven%C3%BCs_heykelcikleri" title="Venüs heykelcikleri">Venüs figürinleri</a>, hayvan oymaları ve kaya resimleri gibi sanat eserleri üretmiştir. Üst Paleolitik sanat iki geniş kategoriye ayrılabilir: hayvanları (veya daha nadiren insanları) açıkça tasvir eden mağara resimleri gibi figüratif sanat; ve şekil ve sembollerden oluşan nonfigüratif sanat. Mağara resimleri modern arkeologlar tarafından çeşitli şekillerde yorumlanmıştır. Tarih öncesi uzmanı <a href="/w/index.php?title=Abbe_Breuil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abbe Breuil (sayfa mevcut değil)">Abbe Breuil</a> tarafından yapılan en eski açıklama, resimleri başarılı bir av sağlamak için tasarlanmış bir büyü biçimi olarak yorumlamıştır. Ancak bu hipotez, yiyecek için avlanmayan kılıç dişli kediler ve aslanlar gibi hayvanların varlığını ve mağara resimlerindeki yarı insan, yarı hayvan varlıkların varlığını açıklayamamaktadır.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Antropolog <a href="/w/index.php?title=David_Lewis-Williams&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Lewis-Williams (sayfa mevcut değil)">David Lewis-Williams</a>, Paleolitik mağara resimlerinin <a href="/wiki/%C5%9Eamanizm" title="Şamanizm">şamanistik</a> uygulamaların göstergesi olduğunu öne sürmüştür, çünkü yarı insan, yarı hayvan figürlerinin resimleri ve mağaraların uzaklığı modern avcı-toplayıcı şamanistik uygulamaları anımsatmaktadır. Sembol benzeri imgeler Paleolitik mağara resimlerinde hayvan veya insan tasvirlerinden daha yaygındır ve benzersiz sembolik desenler farklı Üst Paleolitik etnik grupları temsil eden ticari markalar olabilir. Venüs figürinleri de benzer tartışmalara yol açmıştır. Arkeologlar ve antropologlar bu figürinleri <a href="/wiki/Tanr%C4%B1%C3%A7a" title="Tanrıça">tanrıça</a> temsilleri, <a href="/wiki/Pornografi" title="Pornografi">pornografik</a> imgeler, sempatik büyü için kullanılan apotropaik muskalar ve hatta kadınların kendi portreleri olarak tanımlamışlardır.<sup id="cite_ref-dx.doi.org_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-dx.doi.org-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Müzik"><span id="M.C3.BCzik"></span>Müzik</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=15" title="Değiştirilen bölüm: Müzik" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=15" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Müzik"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Paleolitik Çağ'da <a href="/wiki/M%C3%BCzik" title="Müzik">müziğin</a> kökenleri bilinmemektedir. Müziğin en eski biçimlerinde muhtemelen insan sesi ya da kaya gibi doğal nesneler dışında müzik aletleri kullanılmamıştır. Bu erken müzik arkeolojik bir ayak izi bırakmamış olabilir. Müzik, taşlarla fındık kırmak gibi günlük işlerin çıkardığı ritmik seslerden gelişmiş olabilir. Çalışırken bir ritim tutturmak insanların günlük faaliyetlerde daha verimli olmalarına yardımcı olmuş olabilir. İlk olarak <a href="/wiki/Charles_Darwin" title="Charles Darwin">Charles Darwin</a> tarafından ortaya atılan alternatif bir teori, müziğin homininlerin çiftleşme stratejisi olarak başlamış olabileceğini açıklamaktadır. Kuş ve diğer hayvan türleri eşlerini cezbetmek için çağrı gibi müzikler üretirler. Bu <a href="/wiki/Hipotez" title="Hipotez">hipotez</a> genellikle bir önceki hipoteze göre daha az kabul görmektedir, ancak yine de olası bir alternatif sunmaktadır.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Üst Paleolitik (ve muhtemelen Orta Paleolitik) insanlar müzik aleti olarak flüt benzeri kemik borular kullanmıştır ve müzik Üst Paleolitik avcı toplayıcıların dini yaşamlarında büyük bir rol oynamış olabilir. Modern avcı-toplayıcı toplumlarda olduğu gibi, müzik ritüellerde ya da <a href="/wiki/Trans" title="Trans">transa</a> geçmeye yardımcı olmak için kullanılmış olabilir. Özellikle hayvan derisinden yapılmış davulların Üst Paleolitik şamanlar tarafından dini etkinliklerde kullanılmış olabileceği, bazı Üst Paleolitik şaman mezarlarında bulunan davul benzeri enstrümanların kalıntılarından ve çağdaş avcı-toplayıcı şamanik ve ritüel uygulamalarının <a href="/wiki/Etnografya" title="Etnografya">etnografik</a> kayıtlarından anlaşılmaktadır.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Gabillou_Sorcier.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Gabillou_Sorcier.png/220px-Gabillou_Sorcier.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Gabillou_Sorcier.png/330px-Gabillou_Sorcier.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Gabillou_Sorcier.png/440px-Gabillou_Sorcier.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="640" /></a><figcaption><a href="/wiki/Dordogne" title="Dordogne">Dordogne</a>'deki Paleolitik bir <a href="/w/index.php?title=Ma%C4%9Fara_resminde&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mağara resminde (sayfa mevcut değil)">mağara resminde</a> yarı insan, yarı hayvan bir varlığın resmi. Fransa'da. Bazı arkeologlar yarı insan, yarı hayvan varlıkların mağara resimlerinin Paleolitik Çağ'daki erken şamanik uygulamaların kanıtı olabileceğine inanmaktadır</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Din_ve_inançlar"><span id="Din_ve_inan.C3.A7lar"></span>Din ve inançlar</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=16" title="Değiştirilen bölüm: Din ve inançlar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=16" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Din ve inançlar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Ana madde: <a href="/w/index.php?title=Paleolitik_din&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleolitik din (sayfa mevcut değil)">Paleolitik din</a></div> <p>.James B. Harrod'a göre insanoğlu ilk olarak <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> veya <a href="/wiki/%C3%9Cst_Paleolitik" title="Üst Paleolitik">Üst Paleolitik</a> döneminde <a href="/wiki/Din" title="Din">dinsel</a> ve <a href="/w/index.php?title=Maneviyat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maneviyat (sayfa mevcut değil)">ruhsal</a> inançlar geliştirmiştir.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Tarih öncesi din ve antropolojinin tartışmalı akademisyenleri arih öncesi din ve antropolojinin tartışmalı akademisyenleri James Harrod ve Vincent W. Fallio, son zamanlarda din ve maneviyatın (ve sanatın) ilk olarak Paleolitik öncesi şempanzelerde veya Erken Alt Paleolitik (<a href="/wiki/Oldowan" class="mw-redirect" title="Oldowan">Oldowan</a>) toplumlarda ortaya çıkmış olabileceğini öne sürdüler.<sup id="cite_ref-V.Fallio_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-V.Fallio-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Fallio'ya göre, şempanzelerin ve insanların ortak atası değişmiş bilinç durumlarını deneyimlemiş ve ritüellere katılmıştır ve ritüeller toplumlarında sosyal bağı ve grup uyumunu güçlendirmek için kullanılmıştır.<sup id="cite_ref-V.Fallio_39-1" class="reference"><a href="#cite_note-V.Fallio-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Orta Paleolitik insanların <a href="/wiki/Krapina" title="Krapina">Krapina</a>, Hırvatistan (yaklaşık 130.000 MÖ) ve Qafzeh, İsrail (yaklaşık 100.000 MÖ) gibi yerlerde mezarları kullanması, <a href="/w/index.php?title=Philip_Lieberman&action=edit&redlink=1" class="new" title="Philip Lieberman (sayfa mevcut değil)">Philip Lieberman</a> gibi bazı antropolog ve arkeologların Orta Paleolitik insanların öbür dünya inancına ve "günlük yaşamı aşan bir ölü kaygısına" sahip olabileceğine inanmalarına yol açmıştır. Fransa'daki Combe-Grenal ve Abri Moula gibi çeşitli bölgelerde bulunan Neandertal kemikleri üzerindeki kesik izleri, bazı çağdaş insan kültürlerinde olduğu gibi Neandertallerin de (muhtemelen) dini nedenlerle ritüel olarak deri değiştirme uygulamış olabileceklerini düşündürmektedir. <a href="/wiki/Atapuerca_Da%C4%9Flar%C4%B1" title="Atapuerca Dağları">Atapuerca</a>'daki Homo heidelbergensis yerleşimlerinden elde edilen son arkeolojik bulgulara göre, insanlar ölülerini çok daha erken bir dönemde, Alt Paleolitik Çağ'ın sonlarında gömmeye başlamış olabilir; ancak bu teori bilim camiasında yaygın olarak sorgulanmaktadır.<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Benzer şekilde, bazı bilim insanları Neandertal toplumları gibi Orta Paleolitik toplumların da ölüleri (muhtemelen dini) gömme biçimlerine ek olarak totemizmin veya hayvanlara tapınmanın en eski biçimini uygulamış olabileceklerini öne sürmüşlerdir. Özellikle <a href="/w/index.php?title=Emil_B%C3%A4chler&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emil Bächler (sayfa mevcut değil)">Emil Bächler</a> (Orta Paleolitik mağaralardan elde edilen arkeolojik kanıtlara dayanarak) Orta Paleolitik Neandertaller arasında bir ayı kültünün yaygın olduğunu öne sürmüştür. Afrika <a href="/wiki/Kalahari_%C3%87%C3%B6l%C3%BC" title="Kalahari Çölü">Kalahari çölündeki</a> <a href="/w/index.php?title=Tsodilo_Tepeleri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tsodilo Tepeleri (sayfa mevcut değil)">Tsodilo Tepeleri</a>'nde M.Ö. 70.000'lerde <a href="/wiki/Orta_Paleolitik" title="Orta Paleolitik">Orta Paleolitik</a> hayvan tapınımına dair kanıtlar bulunduğu iddiası, alanın ilk araştırmacıları tarafından reddedilmiştir. Ayı kültü gibi Üst Paleolitik dönemdeki hayvan kültlerinin kökenleri bu varsayımsal Orta Paleolitik hayvan kültlerine dayanıyor olabilir. Üst Paleolitik Çağ'da hayvanlara tapınma avcılık ayinleriyle iç içe geçmiştir. Örneğin, sanat eserleri ve ayı kalıntılarından elde edilen arkeolojik kanıtlar, ayı kültünün bir ayının oklarla vurulduğu, ciğerlerine bir kurşun sıkılarak ya da itilerek öldürüldüğü ve ayının kafatası ile gövdesinin ayrı ayrı gömüldüğü, ayı kürküyle kaplı kilden bir ayı heykelinin yanında ritüel olarak tapınıldığı bir tür kurban ayı törenini içerdiğini ortaya koymaktadır. <a href="/wiki/Barbara_Ehrenreich" title="Barbara Ehrenreich">Barbara Ehrenreich</a> tartışmalı bir şekilde Üst Paleolitik Çağ'ın kurban avı törenlerinin (ve buna bağlı olarak Paleolitik Çağ'ın işbirlikçi büyük hayvan avcılığının), takip eden <a href="/wiki/Orta_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Orta Taş Çağı">Epipaleolitik</a> ve <a href="/wiki/Mezolitik" class="mw-redirect" title="Mezolitik">Mezolitik</a> ya da geç Üst Paleolitik Çağ'da savaşa ya da savaşçı akınlara yol açtığı teorisini ortaya atmıştır.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Üst Paleolitik Çağ'da insan-hayvan melezi imgelerin varlığı, bu dönemdeki ilk insanların bir grup tanrıya veya doğaüstü varlığa inanmış olabileceğini düşündürmektedir. Alternatif olarak, bu imgeler çağdaş kabile toplumlarındakine benzer şamanistik uygulamalara işaret ediyor olabilir. Şamanik uygulamalara dair ilk kanıtı sağlayan, bilinen en eski şaman gömüsü, yaklaşık 30.000 yıl önce, günümüzde Çek Cumhuriyeti olan bölgede, Üst Paleolitik dönemin başlarına tarihlenmektedir. O dönemde, şamanlar, rahipler ve tıp adamları gibi dini otoritelerin ve uzmanların dini yaşamda daha yaygın hale geldiği daha sonraki dönemlerin aksine, topluluktaki herkesin dini törenlere katılması muhtemeldi.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>Dini pratikleri sempatik büyüyü de içeriyor olabilir; Üst Paleolitik arkeolojik alanlarda bulunan Venüs figürinleri bunun bir örneği olabilir. Bu figürinler başarılı avlanmayı sağlamak ve hem toprakta hem de kadınlarda doğurganlığı teşvik etmek için kullanılmış olabilir. Bazıları bu Venüs heykelciklerinin <a href="/wiki/Gaia" title="Gaia">Gaia</a>'ya benzer bir toprak tanrıçasını ya da hayvanlara hükmeden bir tanrıçayı temsil ettiğini öne sürmüştür. <a href="/w/index.php?title=James_Harrod&action=edit&redlink=1" class="new" title="James Harrod (sayfa mevcut değil)">James Harrod</a>, bunların hem kadınlar hem de şamanizm uygulayan erkekler için ruhsal dönüşüm süreçlerini sembolize ettiğini bile öne sürmüştür.<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Diyet_ve_beslenme">Diyet ve beslenme</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=17" title="Değiştirilen bölüm: Diyet ve beslenme" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=17" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Diyet ve beslenme"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Dosya:Wine_grapes03.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Wine_grapes03.jpg/220px-Wine_grapes03.jpg" decoding="async" width="220" height="332" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Wine_grapes03.jpg/330px-Wine_grapes03.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Wine_grapes03.jpg/440px-Wine_grapes03.jpg 2x" data-file-width="1060" data-file-height="1600" /></a><figcaption>İnsanlar ilk olarak Paleolitik çağda şarap elde etmek için hayvan derisi keselerinde üzümleri fermente etmiş olabilirler.<sup id="cite_ref-William_Cocke3_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-William_Cocke3-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>Paleolitik avcı ve toplayıcı insanlar değişen oranlarda sebze (yumrular ve kökler dahil), meyve, tohum (fındık ve yabani ot tohumları dahil) ve böcek, et, balık ve kabuklu deniz ürünleri yemişlerdir.<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Bununla birlikte, bitkisel ve hayvansal gıdaların göreceli oranlarına dair çok az doğrudan kanıt bulunmaktadır.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> "<a href="/wiki/Paleolitik_diyet" title="Paleolitik diyet">paleolitik diyet</a>" terimi, belirli bir zaman dilimine veya bölgeye atıfta bulunmadan, bazen çoğu insanın tüm dönem boyunca belirli bir diyeti paylaştığı imasıyla kullanılsa da, bu tamamen doğru değildir. Paleolitik dönem, birçoğunun insan beslenme yapısı üzerinde etkisi olan çok sayıda teknolojik ilerlemenin kaydedildiği uzun bir zaman dilimidir. Örneğin, insanlar muhtemelen Orta Paleolitik döneme kadar ateşin kontrolüne sahip değildi,<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> veya kapsamlı <a href="/wiki/Bal%C4%B1k%C3%A7%C4%B1l%C4%B1k" title="Balıkçılık">balıkçılık</a> yapmak için gerekli araçlara.<sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/Vikipedi:Kaynak_g%C3%B6sterme" title="Vikipedi:Kaynak gösterme"><span title="(Mart 2013)">kaynak belirtilmeli</span></a></i>]</sup> Öte yandan, bu iki teknolojinin de Paleolitik Çağ'ın sonunda insanlar tarafından yaygın olarak kullanılabildiği kabul edilmektedir (sonuç olarak, gezegenin bazı bölgelerindeki insanların büyük ölçüde balıkçılık ve avcılığa dayanmasına izin vermiştir). Buna ek olarak, Paleolitik Çağ insan nüfusunun önemli ölçüde coğrafi genişlemesini de içermiştir. Alt Paleolitik dönemde, modern insanların atalarının <a href="/wiki/B%C3%BCy%C3%BCk_Rift_Vadisi,_Kenya" class="mw-redirect" title="Büyük Rift Vadisi, Kenya">Büyük Rift Vadisi</a>'nin doğusundaki Afrika ile sınırlı kaldığı düşünülmektedir. Orta ve Üst Paleolitik Dönem boyunca insanlar yerleşim alanlarını büyük ölçüde genişleterek <a href="/wiki/Yeni_Gine" title="Yeni Gine">Yeni Gine</a> ve <a href="/wiki/Alaska" title="Alaska">Alaska</a> gibi çok çeşitli ekosistemlere ulaşmış ve diyetlerini mevcut yerel kaynaklara göre uyarlamışlardır. </p><p>Tim White gibi antropologlar, Neandertal ve diğer Alt/Orta Paleolitik bölgelerde bulunan çok sayıda "kesilmiş insan" kemiğine dayanarak, Üst Paleolitik Çağ'ın başlangıcından önce insan toplumlarında <a href="/wiki/Yamyaml%C4%B1k" title="Yamyamlık">yamyamlığın</a> yaygın olduğunu öne sürmektedir. Alt ve Orta Paleolitik dönemdeki yamyamlık, yiyecek kıtlığı nedeniyle meydana gelmiş olabilir. Bununla birlikte, dini nedenlerle de gerçekleşmiş olabilir ve Üst Paleolitik dönemde gerçekleştiği düşünülen dini uygulamaların gelişimiyle aynı döneme denk gelebilir. Bununla birlikte, Paleolitik toplumların hiçbir zaman yamyamlık yapmamış olması ve bulunan insan kemiklerindeki hasarın ya dışkılama ya da kılıç dişli kediler, aslanlar ve sırtlanlar gibi etoburlar tarafından avlanmanın bir sonucu olması ihtimali hala mevcuttur.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Kaynakça"><span id="Kaynak.C3.A7a"></span>Kaynakça</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=18" title="Değiştirilen bölüm: Kaynakça" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=18" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Kaynakça"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32805677">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-count:2}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-count:3}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><strong><a href="#cite_ref-1">^</a></strong> <span class="reference-text">Güven Arsebük, "Trakya'da Eski Bir Yerleşim Yeri: Yarımburgaz Mağarası Alt Paleolitik Çağ Bulguları", 1998</span> </li> <li id="cite_note-2"><strong><a href="#cite_ref-2">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140824111711/http://www.ucmp.berkeley.edu/quaternary/pleistocene.php">"The Pleistocene Epoch"</a>. <a href="/w/index.php?title=University_of_California_Museum_of_Paleontology&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of California Museum of Paleontology (sayfa mevcut değil)">University of California Museum of Paleontology</a>. 24 Ağustos 2014 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/quaternary/pleistocene.php">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Pleistocene+Epoch&rft.pub=University+of+California+Museum+of+Paleontology&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ucmp.berkeley.edu%2Fquaternary%2Fpleistocene.php&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-UCMPPliocene3-3"><strong><a href="#cite_ref-UCMPPliocene3_3-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ucmp.berkeley.edu/tertiary/pli.html">"University of California Museum of Paleontology website the Pliocene epoch"</a>. <a href="/w/index.php?title=University_of_California_Museum_of_Paleontology&action=edit&redlink=1" class="new" title="University of California Museum of Paleontology (sayfa mevcut değil)">University of California Museum of Paleontology</a>. 23 Ocak 2020 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200123160215/https://ucmp.berkeley.edu/tertiary/pli.html">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">31 Ocak</span> 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=University+of+California+Museum+of+Paleontology+website+the+Pliocene+epoch&rft.pub=University+of+California+Museum+of+Paleontology&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ucmp.berkeley.edu%2Ftertiary%2Fpli.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><strong><a href="#cite_ref-4">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cfa.harvard.edu/~wsoon/HoloceneClimate+Optimum10-d/Enketal09-midHoloceneMammothStPaulIslandAlaska.pdf">"Phylogeographic Analysis of the mid-Holocene Mammoth from Qagnax Cave, St. Paul Island, Alaska"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <a href="/wiki/Harvard_University" class="mw-redirect" title="Harvard University">Harvard University</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Phylogeographic+Analysis+of+the+mid-Holocene+Mammoth+from+Qagnax+Cave%2C+St.+Paul+Island%2C+Alaska&rft.pub=Harvard+University&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cfa.harvard.edu%2F~wsoon%2FHoloceneClimate%2BOptimum10-d%2FEnketal09-midHoloceneMammothStPaulIslandAlaska.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span><span class="citation-comment" style="display:none; color:#33aa33; margin-left:0.3em">Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (<a href="/wiki/Kategori:Ar%C5%9Fivlenmesi_gereken_ba%C4%9Flant%C4%B1ya_sahip_kaynak_%C5%9Fablonu_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler">link</a>) </span></span> </li> <li id="cite_note-5"><strong><a href="#cite_ref-5">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Musée de Préhistoire Terra Amata. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.musee-terra-amata.org/musee/le-site-acheuleen-de-terra-amata/">"Le site acheuléen de Terra Amata"</a> [The Acheulean site of Terra Amata]. <i>Musée de Préhistoire Terra Amata</i> (Fransızca). 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230621233227/https://www.musee-terra-amata.org/musee/le-site-acheuleen-de-terra-amata/">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">10 Haziran</span> 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Mus%C3%A9e+de+Pr%C3%A9histoire+Terra+Amata&rft.atitle=Le+site+acheul%C3%A9en+de+Terra+Amata&rft.au=Mus%C3%A9e+de+Pr%C3%A9histoire+Terra+Amata&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.musee-terra-amata.org%2Fmusee%2Fle-site-acheuleen-de-terra-amata%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Stavrianos2-6"><strong><a href="#cite_ref-Stavrianos2_6-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Stavrianos, Leften Stavros (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=MKhe6qNva10C&q=paleolithic+society"><i>A Global History from Prehistory to the Present</i></a>. New Jersey: <a href="/wiki/Prentice_Hall" title="Prentice Hall">Prentice Hall</a>. ss. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=MKhe6qNva10C&q=paleolithic+society">9-13</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-13-357005-2" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-13-357005-2">978-0-13-357005-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Global+History+from+Prehistory+to+the+Present&rft.place=New+Jersey&rft.pages=9-13&rft.pub=Prentice+Hall&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-13-357005-2&rft.aulast=Stavrianos&rft.aufirst=Leften+Stavros&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DMKhe6qNva10C%26q%3Dpaleolithic%2Bsociety&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><strong><a href="#cite_ref-7">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Roebroeks, Wil; Villa, Paola (14 Mart 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3069174">"Avrupa'da ateşin alışılmış kullanımına dair en eski kanıtlar üzerine"</a>. <i><a href="/wiki/PNAS" class="mw-redirect" title="PNAS">PNAS</a></i>. <b>108</b> (13): 5209-5214. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2011PNAS..108.5209R">2011PNAS..108.5209R</a>. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073/pnas.1018116108">10.1073/pnas.1018116108</a> <span typeof="mw:File"><span title="Özgürce erişilebilir"><img alt="Özgürce erişilebilir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span>. <a href="/wiki/PubMed_Central#PMCID" title="PubMed Central">PMC</a> <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3069174">3069174</a> $2</span>. <a href="/wiki/PubMed#PubMed_tanımlayıcısı" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21402905">21402905</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Avrupa%27da+ate%C5%9Fin+al%C4%B1%C5%9F%C4%B1lm%C4%B1%C5%9F+kullan%C4%B1m%C4%B1na+dair+en+eski+kan%C4%B1tlar+%C3%BCzerine&rft.pages=5209-5214&rft.date=2011-03-14&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3069174&rft_id=info%3Apmid%2F21402905&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.1018116108&rft_id=info%3Abibcode%2F2011PNAS..108.5209R&rft.aulast=Roebroeks&rft.aufirst=Wil&rft.au=Villa%2C+Paola&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC3069174&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><strong><a href="#cite_ref-8">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Ewen, Callaway (22 Eylül 2011). "First Aboriginal genome sequenced". <i><a href="/wiki/Nature_News" class="mw-redirect" title="Nature News">Nature News</a></i>. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/news.2011.551">10.1038/news.2011.551</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=First+Aboriginal+genome+sequenced&rft.date=2011-09-22&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnews.2011.551&rft.aulast=Ewen&rft.aufirst=Callaway&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><strong><a href="#cite_ref-9">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Bocquet-Appel, Jean-Pierre (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171020081349/http://www.evolhum.cnrs.fr/bocquet/jas2005.">"Avrupa'daki Üst Paleolitik meta-popülasyon büyüklüğünün arkeolojik verilerden tahminleri"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Journal_of_Archaeological_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of Archaeological Science (sayfa mevcut değil)">Journal of Archaeological Science</a></i>. <b>32</b> (11): 1656-1668. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2005JArSc..32.1656B">2005JArSc..32.1656B</a>. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/j.jas.2005.05.006">10.1016/j.jas.2005.05.006</a>. 20 Ekim 2017 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.">evolhum.cnrs.fr/bocquet/jas2005.pdf kaynağından</a><span style="font-size:100%" class="error citation-comment"> <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">|url=</code> değerini kontrol edin (<a href="/wiki/Yard%C4%B1m:KB1_hatalar%C4%B1#bad_url" title="Yardım:KB1 hataları">yardım</a>)</span> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">9 Ekim</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Avrupa%27daki+%C3%9Cst+Paleolitik+meta-pop%C3%BClasyon+b%C3%BCy%C3%BCkl%C3%BC%C4%9F%C3%BCn%C3%BCn+arkeolojik+verilerden+tahminleri&rft.pages=1656-1668&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.jas.2005.05.006&rft_id=info%3Abibcode%2F2005JArSc..32.1656B&rft.aulast=Bocquet-Appel&rft.aufirst=Jean-Pierre&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.+evolhum.cnrs.fr%2Fbocquet%2Fjas2005.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><strong><a href="#cite_ref-10">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cosmosmagazine.com/history/archaeology/more-surprises-about-palaeolithic-humans/">"More surprises about Palaeolithic humans"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Cosmos_Magazine&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cosmos Magazine (sayfa mevcut değil)">Cosmos Magazine</a></i>. 29 Eylül 2020. 22 Haziran 2023 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230622124843/https://cosmosmagazine.com/history/archaeology/more-surprises-about-palaeolithic-humans/">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Cosmos+Magazine&rft.atitle=More+surprises+about+Palaeolithic+humans&rft.date=2020-09-29&rft_id=https%3A%2F%2Fcosmosmagazine.com%2Fhistory%2Farchaeology%2Fmore-surprises-about-palaeolithic-humans%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><strong><a href="#cite_ref-11">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">McClellan, James E.; Dorn, Harold (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencetechnolog0000mccl"><i>Science and Technology in World History</i></a>. United States: The Johns Hopkins University Press. s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencetechnolog0000mccl/page/13">13</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+and+Technology+in+World+History&rft.place=United+States&rft.pages=13&rft.pub=The+Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2006&rft.aulast=McClellan&rft.aufirst=James+E.&rft.au=Dorn%2C+Harold&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencetechnolog0000mccl&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-12"><strong><a href="#cite_ref-12">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Semaw, Sileshi (2000). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://semanticscholar.org/paper/5974b996545043f020c2a3c0df8f3c3e8ae5231d">"The World's Oldest Stone Artefacts from Gona, Ethiopia: Taş Teknolojisini ve 2,6-1,5 Milyon Yıl Önce İnsan Evrimi Modellerini Anlamak İçin Çıkarımları"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Journal_of_Archaeological_Science&action=edit&redlink=1" class="new" title="Journal of Archaeological Science (sayfa mevcut değil)">Journal of Archaeological Science</a></i>. <b>27</b> (12): 1197-214. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1006/jasc.1999.0592">10.1006/jasc.1999.0592</a>. 28 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200728035030/https://www.semanticscholar.org/paper/The-World%27s-Oldest-Stone-Artefacts-from-Gona%2C-Their-Semaw/5974b996545043f020c2a3c0df8f3c3e8ae5231d">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+World%27s+Oldest+Stone+Artefacts+from+Gona%2C+Ethiopia%3A+Ta%C5%9F+Teknolojisini+ve+2%2C6-1%2C5+Milyon+Y%C4%B1l+%C3%96nce+%C4%B0nsan+Evrimi+Modellerini+Anlamak+%C4%B0%C3%A7in+%C3%87%C4%B1kar%C4%B1mlar%C4%B1&rft.pages=1197-214&rft.date=2000&rft_id=info%3Adoi%2F10.1006%2Fjasc.1999.0592&rft.aulast=Semaw&rft.aufirst=Sileshi&rft_id=https%3A%2F%2Fsemanticscholar.org%2Fpaper%2F5974b996545043f020c2a3c0df8f3c3e8ae5231d&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><strong><a href="#cite_ref-13">^</a></strong> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=John_Desmond_Clark&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Desmond Clark (sayfa mevcut değil)">Clark, JD</a>, <i>Variability in primary and secondary technologies of the Later Acheulian in Africa</i> Milliken, S ve Cook, J (eds), 2001</span> </li> <li id="cite_note-14"><strong><a href="#cite_ref-14">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak haber">Weiss, Rick (22 Şubat 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/22/AR2007022201007.html">"Chimps Observed Making Their Own Weapons"</a>. <i><a href="/wiki/The_Washington_Post" title="The Washington Post">The Washington Post</a></i>. 15 Kasım 2021 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20211115000701/https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/02/22/AR2007022201007.html">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Chimps+Observed+Making+Their+Own+Weapons&rft.date=2007-02-22&rft.aulast=Weiss&rft.aufirst=Rick&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.washingtonpost.com%2Fwp-dyn%2Fcontent%2Farticle%2F2007%2F02%2F22%2FAR2007022201007.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-MarloweFW22-15"><strong><a href="#cite_ref-MarloweFW22_15-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Marlowe, F.W. (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080527230019/http://www.anthro.fsu.edu/people/faculty/marlowe_pubs/hunter-gatherers%20and%20human%20evolution.pdf">"Hunter-gatherers and human evolution"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=Evolutionary_Anthropology_(dergi)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Evolutionary Anthropology (dergi) (sayfa mevcut değil)">Evolutionary Anthropology</a></i>. <b>14</b> (2): 15294. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1002/evan.20046">10.1002/evan.20046</a>. 27 Mayıs 2008 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.anthro.fsu.edu/people/faculty/marlowe_pubs/hunter-gatherers%20and%20human%20evolution.pdf">kaynağından</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Hunter-gatherers+and+human+evolution&rft.pages=15294&rft.date=2005&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fevan.20046&rft.aulast=Marlowe&rft.aufirst=F.W.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.anthro.fsu.edu%2Fpeople%2Ffaculty%2Fmarlowe_pubs%2Fhunter-gatherers%2520and%2520human%2520evolution.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Wrangham-16"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Wrangham_16-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Wrangham_16-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Wrangham R, Conklin-Brittain N (Eylül 2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050519215539/http://anthropology.tamu.edu/faculty/alvard/anth630/reading/Week%208%20Diet%20tubers/Wrangham%20and%20Conklin-Brittain%202003.pdf">"Cooking as a biological trait"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Comp Biochem Physiol A</i>. <b>136</b> (1): 35-46. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1016/S1095-6433%2803%2900020-5">10.1016/S1095-6433(03)00020-5</a>. <a href="/wiki/PubMed#PubMed_tanımlayıcısı" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/14527628">14527628</a>. 19 Mayıs 2005 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://anthropology.tamu.edu/faculty/alvard/anth630/reading/Week%208%20Diet%20tubers/Wrangham%20and%20Conklin-Brittain%202003.pdf">kaynağından</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> arşivlendi.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Cooking+as+a+biological+trait&rft.pages=35-46&rft.date=2003-09&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS1095-6433%2803%2900020-5&rft_id=info%3Apmid%2F14527628&rft.aulast=Wrangham&rft.aufirst=R&rft.au=Conklin-Brittain%2C+N&rft_id=http%3A%2F%2Fanthropology.tamu.edu%2Ffaculty%2Falvard%2Fanth630%2Freading%2FWeek%25208%2520Diet%2520tubers%2FWrangham%2520and%2520Conklin-Brittain%25202003.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><strong><a href="#cite_ref-17">^</a></strong> <span class="reference-text">Wrangham, R.W. 2009. Ateşi Yakalamak: Yemek Pişirmek Bizi Nasıl İnsan Yaptı? Basic Books, New York.</span> </li> <li id="cite_note-18"><strong><a href="#cite_ref-18">^</a></strong> <span class="reference-text">Johns, T.A., Kubo, I. 1988. Bitkisel gıdaların detoksifikasyonu için kullanılan geleneksel yöntemler üzerine bir araştırma. Etnobiyoloji Dergisi 8, 81-129.</span> </li> <li id="cite_note-19"><strong><a href="#cite_ref-19">^</a></strong> <span class="reference-text">Speth, J.D., 2015. İnsanlar kaynatmayı ne zaman öğrendi? PaleoAnthropology, 2015, s.54-67.</span> </li> <li id="cite_note-20"><strong><a href="#cite_ref-20">^</a></strong> <span class="reference-text">Mousterian Brace 1997: 545</span> </li> <li id="cite_note-21"><strong><a href="#cite_ref-21">^</a></strong> <span class="reference-text">Movius Jr, H.L., 1966. Abri Pataud, Les Eyzies'deki (Dordogne) Üst Perigordiyen ve Aurignacian horizonlarının ocakları ve bunların olası önemi. American Anthropologist, s.296-325.</span> </li> <li id="cite_note-dx.doi.org-22"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-dx.doi.org_22-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-dx.doi.org_22-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Mercader, Julio; Panger, Melissa; Boesch, Christophe (24 Mayıs 2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126/science.1070268">"Excavation of a Chimpanzee Stone Tool Site in the African Rainforest"</a>. <i>Science</i>. <b>296</b> (5572): 1452-1455. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126/science.1070268">10.1126/science.1070268</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_S%C3%BCreli_Yay%C4%B1n_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Süreli Yayın Numarası">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0036-8075">0036-8075</a>. 18 Kasım 2008 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081118111235/http://dx.doi.org/10.1126/science.1070268">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Excavation+of+a+Chimpanzee+Stone+Tool+Site+in+the+African+Rainforest&rft.pages=1452-1455&rft.date=2002-05-24&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1070268&rft.issn=0036-8075&rft.aulast=Mercader&rft.aufirst=Julio&rft.au=Panger%2C+Melissa&rft.au=Boesch%2C+Christophe&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.1126%2Fscience.1070268&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-12-23"><strong><a href="#cite_ref-ReferenceA-12_23-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encarta.msn.com/encyclopedia_761566394_12/human_evolution.html">"Human Evolution," Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007</a> 8 Nisan 2008 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080408032236/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761566394_12/human_evolution.html">arşivlendi</a>. Contributed by Richard B. Potts, B.A., Ph.D.</span> </li> <li id="cite_note-24"><strong><a href="#cite_ref-24">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Boëda, E.; Geneste, J.M.; Griggo, C.; Mercier, N.; Muhesen, S.; Reyss, J.L.; Taha, A.; Valladas, H. (1999). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sim_antiquity_1999-06_73_280/page/394">"A Levallois point embedded in the vertebra of a wild ass (Equus africanus): Hafting, projectiles and Mousterian hunting"</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Antiquity_(dergi)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antiquity (dergi) (sayfa mevcut değil)">Antiquity</a></i>. <b>73</b> (280): 394-402. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1017/S0003598X00088335">10.1017/S0003598X00088335</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+Levallois+point+embedded+in+the+vertebra+of+a+wild+ass+%28Equus+africanus%29%3A+Hafting%2C+projectiles+and+Mousterian+hunting&rft.pages=394-402&rft.date=1999&rft_id=info%3Adoi%2F10.1017%2FS0003598X00088335&rft.aulast=Bo%C3%ABda&rft.aufirst=E.&rft.au=Geneste%2C+J.M.&rft.au=Griggo%2C+C.&rft.au=Mercier%2C+N.&rft.au=Muhesen%2C+S.&rft.au=Reyss%2C+J.L.&rft.au=Taha%2C+A.&rft.au=Valladas%2C+H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsim_antiquity_1999-06_73_280%2Fpage%2F394&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-White-25"><strong><a href="#cite_ref-White_25-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Nancy White. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.indiana.edu/~arch/saa/matrix/ia/ia03_mod_10.html">"Intro to archeology The First People and Culture"</a>. <i>Introduction to archeology</i>. 9 Ekim 2012 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121009153844/http://www.indiana.edu/~arch/saa/matrix/ia/ia03_mod_10.html">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">20 Mart</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Introduction+to+archeology&rft.atitle=Intro+to+archeology+The+First+People+and+Culture&rft.au=Nancy+White&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.indiana.edu%2F~arch%2Fsaa%2Fmatrix%2Fia%2Fia03_mod_10.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><strong><a href="#cite_ref-26">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak haber">Urquhart, James (8 Ağustos 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6937476.stm">"Finds test human origins theory"</a>. <i><a href="/wiki/BBC_News" title="BBC News">BBC News</a></i>. 1 Mart 2009 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090301220343/http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/6937476.stm">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">20 Mart</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Finds+test+human+origins+theory&rft.date=2007-08-08&rft.aulast=Urquhart&rft.aufirst=James&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fsci%2Ftech%2F6937476.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Bohem198-208-27"><strong><a href="#cite_ref-Bohem198-208_27-0">^</a></strong> <span class="reference-text">Christopher Boehm (1999) <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=ljxS8gUlgqgC&dq=Paleolithic&pg=PA197">"Hierarchy in the Forest: The Evolution of Egalitarian Behavior" pp. 198–208</a> 27 Ağustos 2023 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230827165144/https://books.google.com/books?id=ljxS8gUlgqgC&dq=Paleolithic&pg=PA197">arşivlendi</a>. Harvard University Press</span> </li> <li id="cite_note-Felipe_Fernandez_Armesto_2003_400-28"><strong><a href="#cite_ref-Felipe_Fernandez_Armesto_2003_400_28-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Armesto, Felipe Fernandez (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ideasthatchanged0000fern_a2p4/page/400"><i>Ideas that changed the world</i></a>. New York: <a href="/w/index.php?title=Dorling_Kindersley&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dorling Kindersley (sayfa mevcut değil)">Dorling Kindersley</a> limited. s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/ideasthatchanged0000fern_a2p4/page/400">400</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-7566-3298-4" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-7566-3298-4">978-0-7566-3298-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Ideas+that+changed+the+world&rft.place=New+York&rft.pages=400&rft.pub=Dorling+Kindersley+limited&rft.date=2003&rft.isbn=978-0-7566-3298-4&rft.aulast=Armesto&rft.aufirst=Felipe+Fernandez&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fideasthatchanged0000fern_a2p4%2Fpage%2F400&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span>; <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://books.google.com/books?id=tFIAAAAACAAJ&q=Ideas+that+changed+the+world+by+Felipe+Fernandez+Armesto">[1]</a><sup class="noprint Inline-Template"><span title=" May 2023 tarihinden beri ölü bağlantı" style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/Vikipedi:D%C4%B1%C5%9F_ba%C4%9Flant%C4%B1lar#Ölü_dış_bağlantılar_için_ne_yapılabilir?" title="Vikipedi:Dış bağlantılar">ölü/kırık bağlantı</a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-Kiefer-29"><strong><a href="#cite_ref-Kiefer_29-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Kiefer, Thomas M. (Bahar 2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080410021259/http://www.suluarchipelago.com/E20Website2002/default.htm">"Anthropology E-20"</a>. <i>Lecture 8 Subsistence, Ecology and Food production</i>. <a href="/wiki/Harvard_University" class="mw-redirect" title="Harvard University">Harvard University</a>. 10 Nisan 2008 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.suluarchipelago.com/E20Website2002/default.htm">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">11 Mart</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Lecture+8+Subsistence%2C+Ecology+and+Food+production&rft.atitle=Anthropology+E-20&rft.ssn=ilkbahar&rft.date=2002&rft.aulast=Kiefer&rft.aufirst=Thomas+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.suluarchipelago.com%2FE20Website2002%2Fdefault.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-Dahlberg-30"><strong><a href="#cite_ref-Dahlberg_30-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Dahlberg, Frances (1975). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=eTPULzP1MZAC&q=Gathering+and+Hominid+Adaptation&pg=PA120"><i>Woman the Gatherer</i></a>. Londra: Yale University Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-300-02989-5" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-300-02989-5">978-0-300-02989-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Woman+the+Gatherer&rft.place=Londra&rft.pub=Yale+University+Press&rft.date=1975&rft.isbn=978-0-300-02989-5&rft.au=Dahlberg%2C+Frances&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DeTPULzP1MZAC%26q%3DGathering%2Band%2BHominid%2BAdaptation%26pg%3DPA120&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><strong><a href="#cite_ref-31">^</a></strong> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encarta.msn.com/encyclopedia_761566394_13/Human_Evolution.html">"Human Evolution," Microsoft Encarta Online Encyclopedia 2007</a> 31 Ekim 2009 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091031235302/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761566394_13/Human_Evolution.html">arşivlendi</a>. Katkıda bulunan: Richard B. Potts, B.A., Ph.D.</span> </li> <li id="cite_note-Bednarik-32"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-Bednarik_32-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-Bednarik_32-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">Robert G. Bednarik. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181026143154/https://semioticon.com/frontline/bednarik.">"Boncuklar ve sembolizmin kökenleri"</a>. 26 Ekim 2018 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.semioticon.com/frontline/bednarik.htm">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">5 Nisan</span> 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Boncuklar+ve+sembolizmin+k%C3%B6kenleri&rft.au=Robert+G.+Bednarik&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.semioticon.com%2Ffrontline%2Fbednarik.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><strong><a href="#cite_ref-33">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Klein, Richard G. (22 Mart 2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dawnofhumancultu00klei"><i>The Dawn of Human Culture</i></a>. Wiley. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/0-471-25252-2" title="Özel:KitapKaynakları/0-471-25252-2">0-471-25252-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Dawn+of+Human+Culture&rft.pub=Wiley&rft.date=2002-03-22&rft.isbn=0-471-25252-2&rft.aulast=Klein&rft.aufirst=Richard+G.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdawnofhumancultu00klei&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-34"><strong><a href="#cite_ref-34">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080430093540/http://www.bradshawfoundation.com/clottes/page7.php">"Paleolithic Cave Paintings and Rock Art in France"</a>. <i>web.archive.org</i>. 30 Nisan 2008. 30 Nisan 2008 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bradshawfoundation.com/clottes/page7.php">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=Paleolithic+Cave+Paintings+and+Rock+Art+in+France&rft.date=2008-04-30&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bradshawfoundation.com%2Fclottes%2Fpage7.php&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><strong><a href="#cite_ref-35">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">McDermott, LeRoy (Nisan 1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/204491">"Self-Representation in Upper Paleolithic Female Figurines"</a>. <i>Current Anthropology</i> (İngilizce). <b>37</b> (2): 227-275. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1086/204491">10.1086/204491</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_S%C3%BCreli_Yay%C4%B1n_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Süreli Yayın Numarası">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/0011-3204">0011-3204</a>. 8 Eylül 2023 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230908033439/https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/204491">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Self-Representation+in+Upper+Paleolithic+Female+Figurines&rft.pages=227-275&rft.date=1996-04&rft_id=info%3Adoi%2F10.1086%2F204491&rft.issn=0011-3204&rft.aulast=McDermott&rft.aufirst=LeRoy&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.journals.uchicago.edu%2Fdoi%2F10.1086%2F204491&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><strong><a href="#cite_ref-36">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Darwin, Charles (1900). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.5962/bhl.title.959"><i>Origin of species / Charles Darwin</i></a>. New York, Boston :: H.M. Caldwell Co.,.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Origin+of+species+%2F+Charles+Darwin.&rft.place=New+York%2C+Boston+%3A&rft.pub=H.M.+Caldwell+Co.%2C&rft.date=1900&rft.aulast=Darwin&rft.aufirst=Charles&rft_id=http%3A%2F%2Fdx.doi.org%2F10.5962%2Fbhl.title.959&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><strong><a href="#cite_ref-37">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080314202447/http://encarta.msn.com/encyclopedia_761578676/paleolithic_art.html">"Paleolithic Art - MSN Encarta"</a>. <i>web.archive.org</i>. 14 Mart 2008. 14 Mart 2008 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://encarta.msn.com/encyclopedia_761578676/paleolithic_art.html">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=Paleolithic+Art+-+MSN+Encarta&rft.date=2008-03-14&rft_id=http%3A%2F%2Fencarta.msn.com%2Fencyclopedia_761578676%2Fpaleolithic_art.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><strong><a href="#cite_ref-38">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.originsnet.org/aboutornet1.html">"About OriginsNet by James Harrod"</a>. Originsnet. org. 20 Kasım 2019 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191120113855/http://www.originsnet.org/aboutornet1.html">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">31 Ocak</span> 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=About+OriginsNet+by+James+Harrod&rft.pub=Originsnet.+org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.originsnet.org%2Faboutornet1.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-V.Fallio-39"><strong>^</strong> <a href="#cite_ref-V.Fallio_39-0"><sup><i><b>a</b></i></sup></a> <a href="#cite_ref-V.Fallio_39-1"><sup><i><b>b</b></i></sup></a> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Fallio, Vincent W. (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-kJHI9MdxNwC&q=Paleolithic+religions&pg=PA108"><i>New Developments in Consciousness Research</i></a>. New York: <a href="/w/index.php?title=Nova_Publishers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nova Publishers (sayfa mevcut değil)">Nova Publishers</a>. ss. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=-kJHI9MdxNwC&dq=Paleolithic+religions&pg=PA108">98-109</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-1-60021-247-5" title="Özel:KitapKaynakları/978-1-60021-247-5">978-1-60021-247-5</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+Developments+in+Consciousness+Research&rft.place=New+York&rft.pages=98-109&rft.pub=Nova+Publishers&rft.date=2006&rft.isbn=978-1-60021-247-5&rft.aulast=Fallio&rft.aufirst=Vincent+W.&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D-kJHI9MdxNwC%26q%3DPaleolithic%2Breligions%26pg%3DPA108&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><strong><a href="#cite_ref-40">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100310011922/http://www.originsnet.org/mindold.html">"Oldowan Art, Religion, Symbols, Mind by James Harrod"</a>. Originsnet.org. 10 Mart 2010 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.originsnet.org/mindold.html">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">31 Ocak</span> 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Oldowan+Art%2C+Religion%2C+Symbols%2C+Mind+by+James+Harrod&rft.pub=Originsnet.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.originsnet.org%2Fmindold.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><strong><a href="#cite_ref-41">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Lieberman, Philip (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=3tS2MULo5rYC&q=Uniquely+Human+cognitive-linguistic+base&pg=PA162"><i>Uniquely Human: The Evolution of Speech, Thought, and Selfless Behavior</i></a> (İngilizce). Harvard University Press. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-674-92183-2" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-674-92183-2">978-0-674-92183-2</a>. 23 Ekim 2023 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20231023031646/https://books.google.com/books?id=3tS2MULo5rYC&q=Uniquely+Human+cognitive-linguistic+base&pg=PA162#v=snippet&q=Uniquely%20Human%20cognitive-linguistic%20base&f=false">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Uniquely+Human%3A+The+Evolution+of+Speech%2C+Thought%2C+and+Selfless+Behavior&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-674-92183-2&rft.aulast=Lieberman&rft.aufirst=Philip&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3D3tS2MULo5rYC%26q%3DUniquely%2BHuman%2Bcognitive-linguistic%2Bbase%26pg%3DPA162&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><strong><a href="#cite_ref-42">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Ehrenreich, Barbara (1997). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=nFuDltu509YC"><i>Blood Rites: Origins and History of the Passions of War</i></a> (İngilizce). Macmillan. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-8050-5787-4" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-8050-5787-4">978-0-8050-5787-4</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Blood+Rites%3A+Origins+and+History+of+the+Passions+of+War&rft.pub=Macmillan&rft.date=1997&rft.isbn=978-0-8050-5787-4&rft.aulast=Ehrenreich&rft.aufirst=Barbara&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DnFuDltu509YC&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><strong><a href="#cite_ref-43">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Stavrianos, Leften Stavros (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=MKhe6qNva10C&q=paleolithic+society"><i>A Global History: From Prehistory to the Present</i></a> (İngilizce). Prentice Hall. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0-13-357005-2" title="Özel:KitapKaynakları/978-0-13-357005-2">978-0-13-357005-2</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+Global+History%3A+From+Prehistory+to+the+Present&rft.pub=Prentice+Hall&rft.date=1991&rft.isbn=978-0-13-357005-2&rft.aulast=Stavrianos&rft.aufirst=Leften+Stavros&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.com%2Fbooks%3Fid%3DMKhe6qNva10C%26q%3Dpaleolithic%2Bsociety&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><strong><a href="#cite_ref-44">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100308130503/http://www.originsnet.org/mindup.html">"Upper Paleolithic Art, Religion and Semiotics"</a>. <i>web.archive.org</i>. 8 Mart 2010. 8 Mart 2010 tarihinde <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.originsnet.org/mindup.html">kaynağından</a> arşivlendi<span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=web.archive.org&rft.atitle=Upper+Paleolithic+Art%2C+Religion+and+Semiotics&rft.date=2010-03-08&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.originsnet.org%2Fmindup.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-William_Cocke3-45"><strong><a href="#cite_ref-William_Cocke3_45-0">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web">William Cocke. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.nationalgeographic.com/news/2004/07/0721_040721_ancientwine.html">"First Wine? Archaeologist Traces Drink to Stone Age"</a>. <i>National Geographic News</i>. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20171020081717/https://news.nationalgeographic.com/news/2004/07/0721_040721_ancientwine.html">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: 3 Şubat 2008</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Geographic+News&rft.atitle=First+Wine%3F+Archaeologist+Traces+Drink+to+Stone+Age&rft.au=William+Cocke&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.nationalgeographic.com%2Fnews%2F2004%2F07%2F0721_040721_ancientwine.html&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><strong><a href="#cite_ref-46">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Gowlett JAJ (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pcwww.liv.ac.uk/~gowlett/GowlettCJNE_13_03_02.pdf">"What actually was the Stone Age Diet?"</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>J Nutr Environ Med</i>. <b>13</b> (3): 143-47. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080/13590840310001619338">10.1080/13590840310001619338</a>. 18 Aralık 2008 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081218041942/http://pcwww.liv.ac.uk/~gowlett/GowlettCJNE_13_03_02.pdf">arşivlendi</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+actually+was+the+Stone+Age+Diet%3F&rft.pages=143-47&rft.date=2003&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F13590840310001619338&rft.au=Gowlett+JAJ&rft_id=http%3A%2F%2Fpcwww.liv.ac.uk%2F~gowlett%2FGowlettCJNE_13_03_02.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><strong><a href="#cite_ref-47">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Weiss E, Wetterstrom W, Nadel D, Bar-Yosef O (29 Haziran 2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC470712">"The broad spectrum revisited: Bitki kalıntılarından elde edilen kanıtlar"</a>. <i>Proc Natl Acad Sci USA</i>. <b>101</b> (26): 9551-55. <a href="/wiki/Bibcode" title="Bibcode">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="http://adsabs.harvard.edu/abs/2004PNAS..101.9551W">2004PNAS..101.9551W</a>. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1073/pnas.0402362101">10.1073/pnas.0402362101</a> <span typeof="mw:File"><span title="Özgürce erişilebilir"><img alt="Özgürce erişilebilir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span>. <a href="/wiki/PubMed_Central#PMCID" title="PubMed Central">PMC</a> <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC470712">470712</a> $2</span>. <a href="/wiki/PubMed#PubMed_tanımlayıcısı" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/15210984">15210984</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+broad+spectrum+revisited%3A+Bitki+kal%C4%B1nt%C4%B1lar%C4%B1ndan+elde+edilen+kan%C4%B1tlar&rft.pages=9551-55&rft.date=2004-06-29&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC470712&rft_id=info%3Apmid%2F15210984&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.0402362101&rft_id=info%3Abibcode%2F2004PNAS..101.9551W&rft.aulast=Weiss&rft.aufirst=E&rft.au=Wetterstrom%2C+W&rft.au=Nadel%2C+D&rft.au=Bar-Yosef%2C+O&rft_id=%2F%2Fwww.ncbi.nlm.nih.gov%2Fpmc%2Farticles%2FPMC470712&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-48"><strong><a href="#cite_ref-48">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak akademik-dergi">Richards, MP (December 2002). "A brief review of the archaeological evidence for Palaeolithic and Neolithic subsistence". <i>Eur J Clin Nutr</i>. <b>56</b> (12): 1270-78. <a href="/wiki/Say%C4%B1sal_nesne_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1" title="Sayısal nesne tanımlayıcısı">doi</a>:<span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1038/sj.ejcn.1601646">10.1038/sj.ejcn.1601646</a> <span typeof="mw:File"><span title="Özgürce erişilebilir"><img alt="Özgürce erişilebilir" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/14px-Lock-green.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/18px-Lock-green.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span>. <a href="/wiki/PubMed#PubMed_tanımlayıcısı" title="PubMed">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12494313">12494313</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=A+brief+review+of+the+archaeological+evidence+for+Palaeolithic+and+Neolithic+subsistence&rft.pages=1270-78&rft.date=2002-12&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fsj.ejcn.1601646&rft_id=info%3Apmid%2F12494313&rft.au=Richards%2C+MP&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-49"><strong><a href="#cite_ref-49">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak kitap">Johanson, Donald; Blake, Edgar (2006). <span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fromlucytolangua2006joha"><i>From Lucy to Language: Gözden Geçirilmiş, Güncellenmiş ve Genişletilmiş</i><span style="padding-left:0.15em"><span typeof="mw:File"><span title="Ücretsiz kayıt gerekli"><img alt="Ücretsiz kayıt gerekli" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/9px-Lock-blue-alt-2.svg.png" decoding="async" width="9" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/14px-Lock-blue-alt-2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Lock-blue-alt-2.svg/18px-Lock-blue-alt-2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="813" /></span></span></span></a></span>. Berlin: <a href="/wiki/Simon_%26_Schuster" title="Simon & Schuster">Simon & Schuster</a>. ss. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fromlucytolangua2006joha/page/96">96-97</a>. <a href="/wiki/Uluslararas%C4%B1_Standart_Kitap_Numaras%C4%B1" title="Uluslararası Standart Kitap Numarası">ISBN</a> <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/978-0743280648" title="Özel:KitapKaynakları/978-0743280648">978-0743280648</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=From+Lucy+to+Language%3A+G%C3%B6zden+Ge%C3%A7irilmi%C5%9F%2C+G%C3%BCncellenmi%C5%9F+ve+Geni%C5%9Fletilmi%C5%9F&rft.place=Berlin&rft.pages=96-97&rft.pub=Simon+%26+Schuster&rft.date=2006&rft.isbn=978-0743280648&rft.aulast=Johanson&rft.aufirst=Donald&rft.au=Blake%2C+Edgar&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffromlucytolangua2006joha&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> <li id="cite_note-50"><strong><a href="#cite_ref-50">^</a></strong> <span class="reference-text"><cite class="kaynak web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nationalgeographic.com/">"National Geographic"</a>. <i>National Geographic</i> (İngilizce). 11 Kasım 1996 tarihinde kaynağından <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/19961111220052/https://www.nationalgeographic.com/">arşivlendi</a><span class="reference-accessdate">. Erişim tarihi: <span class="nowrap">17 Ekim</span> 2023</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Geographic&rft.atitle=National+Geographic&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nationalgeographic.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ftr.wikipedia.org%3AEski+Ta%C5%9F+%C3%87a%C4%9F%C4%B1" class="Z3988"><span style="display:none;"> </span></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Dış_bağlantılar"><span id="D.C4.B1.C5.9F_ba.C4.9Flant.C4.B1lar"></span>Dış bağlantılar</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&veaction=edit&section=19" title="Değiştirilen bölüm: Dış bağlantılar" class="mw-editsection-visualeditor"><span>değiştir</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&action=edit&section=19" title="Bölümün kaynak kodunu değiştir: Dış bağlantılar"><span>kaynağı değiştir</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr">Dönemler</a>25 Temmuz 2017 tarihinde <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> sitesinde <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170725005543/http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/">arşivlendi</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://paleoberkay.blogspot.com/search/label/T%C3%BCrkiye%27de%20Pleistosen%20Arkeolojisi">Türkiye'de Paleolitik Çağ Arkeolojisi</a></li> <li>Arkeo Atlas, 2007</li> <li>Ekrem Akurgal (2002). <i>Ancient Civilisations and Ruins of Turkey</i> Londra:Kegan Paul. <a href="/wiki/%C3%96zel:KitapKaynaklar%C4%B1/9780710307767" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-7103-0776-7</a>. <span style="font-size:0.95em; font-weight:bold; color:inherit;">(İngilizce)</span></li></ul> <div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q40203&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Otorite_kontrolü_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q40203&#124;class=noprint&#124;Bunu_Vikiveri&#039;de_düzenleyin" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/Otorite_kontrol%C3%BC" title="Otorite kontrolü">Otorite kontrolü</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q40203" title="Bunu Vikiveri'de düzenleyin"><img alt="Bunu Vikiveri'de düzenleyin" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8a/OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-ltr-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C4%B0spanya_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="İspanya Millî Kütüphanesi">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX526058">XX526058</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/T%C3%BCmle%C5%9Fik_Otorite_Dosyas%C4%B1" title="Tümleşik Otorite Dosyası">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4140148-7">4140148-7</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/KulturNav" title="KulturNav">KulturNav</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kulturnav.org/db802c60-d62b-49a4-b59f-38aecc8ff4b4">db802c60-d62b-49a4-b59f-38aecc8ff4b4</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Kongre_K%C3%BCt%C3%BCphanesi_Kontrol_Numaras%C4%B1" title="Kongre Kütüphanesi Kontrol Numarası">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/subjects/sh85097106">sh85097106</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/Mill%C3%AE_Diyet_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Millî Diyet Kütüphanesi">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/01116882">01116882</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C3%87ek_Cumhuriyeti_Mill%C3%AE_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="Çek Cumhuriyeti Millî Kütüphanesi">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ph123908&CON_LNG=ENG">ph123908</a></span></span></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%C4%B0srail_Ulusal_K%C3%BCt%C3%BCphanesi" title="İsrail Ulusal Kütüphanesi">NLI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007560662205171">987007560662205171</a></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Eski_Taş_Çağı&oldid=34202207">https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Eski_Taş_Çağı&oldid=34202207</a>" sayfasından alınmıştır</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%C3%96zel:Kategoriler" title="Özel:Kategoriler">Kategori</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1" title="Kategori:Eski Taş Çağı">Eski Taş Çağı</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Gizli kategoriler: <ul><li><a href="/wiki/Kategori:Ar%C5%9Fivlenmesi_gereken_ba%C4%9Flant%C4%B1ya_sahip_kaynak_%C5%9Fablonu_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler">Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:KB1_hatalar%C4%B1:_URL" title="Kategori:KB1 hataları: URL">KB1 hataları: URL</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Webar%C5%9Fiv_%C5%9Fablonu_wayback_ba%C4%9Flant%C4%B1lar%C4%B1" title="Kategori:Webarşiv şablonu wayback bağlantıları">Webarşiv şablonu wayback bağlantıları</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:%C3%96l%C3%BC_d%C4%B1%C5%9F_ba%C4%9Flant%C4%B1lar%C4%B1_olan_maddeler" title="Kategori:Ölü dış bağlantıları olan maddeler">Ölü dış bağlantıları olan maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:K%C4%B1rm%C4%B1z%C4%B1_ba%C4%9Flant%C4%B1ya_sahip_ana_madde_%C5%9Fablonu_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler">Kırmızı bağlantıya sahip ana madde şablonu içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:Kaynaks%C4%B1z_anlat%C4%B1mlar_i%C3%A7eren_maddeler" title="Kategori:Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler">Kaynaksız anlatımlar içeren maddeler</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:BNE_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">BNE tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:GND_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">GND tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:KULTURNAV_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:KULTURNAV tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">KULTURNAV tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:LCCN_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">LCCN tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NDL_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NDL tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NKC_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NKC tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:NLI_tan%C4%B1mlay%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1_olan_Vikipedi_maddeleri" title="Kategori:NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri">NLI tanımlayıcısı olan Vikipedi maddeleri</a></li><li><a href="/wiki/Kategori:ISBN_sihirli_ba%C4%9Flant%C4%B1s%C4%B1n%C4%B1_kullanan_sayfalar" title="Kategori:ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar">ISBN sihirli bağlantısını kullanan sayfalar</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Sayfa en son 19.03, 11 Kasım 2024 tarihinde değiştirildi.</li> <li id="footer-info-copyright">Metin <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.tr">Creative Commons Atıf-AynıLisanslaPaylaş Lisansı</a> altındadır ve ek koşullar uygulanabilir. Bu siteyi kullanarak <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use/tr">Kullanım Şartlarını</a> ve <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/tr">Gizlilik Politikasını</a> kabul etmiş olursunuz.<br />Vikipedi® (ve Wikipedia®) kâr amacı gütmeyen kuruluş olan <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">Wikimedia Foundation, Inc.</a> tescilli markasıdır.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Gizlilik politikası</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Vikipedi:Hakk%C4%B1nda">Vikipedi hakkında</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Vikipedi:Genel_sorumluluk_reddi">Sorumluluk reddi</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Davranış Kuralları</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Geliştiriciler</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/tr.wikipedia.org">İstatistikler</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Çerez politikası</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//tr.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobil görünüm</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-9cgcp","wgBackendResponseTime":254,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.528","walltime":"0.694","ppvisitednodes":{"value":3585,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":185110,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":2722,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":15,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":67262,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 575.855 1 -total"," 46.24% 266.254 1 Şablon:Kaynakça"," 17.26% 99.396 1 Şablon:İnsan_zaman_çizelgesi"," 16.52% 95.137 1 Şablon:Grafiksel_kronoloji"," 16.31% 93.923 15 Şablon:Web_kaynağı"," 16.21% 93.343 1 Şablon:Otorite_kontrolü"," 8.77% 50.528 12 Şablon:Akademik_dergi_kaynağı"," 8.19% 47.149 11 Şablon:Kitap_kaynağı"," 6.81% 39.194 1 Şablon:Kaynak_belirt"," 5.71% 32.869 1 Şablon:Fix"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.281","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4610417,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-75c465f4c6-rj7ph","timestamp":"20241125103726","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Eski Ta\u015f \u00c7a\u011f\u0131","url":"https:\/\/tr.wikipedia.org\/wiki\/Eski_Ta%C5%9F_%C3%87a%C4%9F%C4%B1","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q40203","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q40203","author":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia projelerine katk\u0131da bulunanlar"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-07-21T13:38:29Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/6\/6a\/Levallois_Point-Animation.gif","headline":"\u00e7a\u011flar"}</script> </body> </html>