CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>زبان تاتی ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"c445daab-8b6d-4bc2-a5ef-dc9971de6e3f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"زبان_تاتی_ایران","wgTitle":"زبان تاتی ایران","wgCurRevisionId":40527154,"wgRevisionId":40527154,"wgArticleId":2966,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای خطا در ارجاع","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","پیوندهای آرشیوایز الگوی بایگانی اینترنت","یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی", "خطاهای CS1: نام‌های نمایش","مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آن‌ها ممنوع است","صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند","صفحه‌های با یادکرد خراب (فقدان منبع)","مقاله‌های زبان همراه شمار سخن‌ران بدون تاریخ","همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع","مقاله‌های نیازمند بازبینی واقعیت ویکی‌پدیا","مقاله‌های دارای واژگان به زبان به صراحت ذکر شده است فارسی","زبان تاتی","زبان‌های ایرانی شمال غربی","زبان‌های در خطر ایران","زبان‌های کاسپین"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"زبان_تاتی_ایران","wgRelevantArticleId":2966, "wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":90000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q34165","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","mediawiki.page.gallery.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection", "ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.page.gallery.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/57/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="904"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/57/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="603"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="482"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="زبان تاتی ایران - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-زبان_تاتی_ایران rootpage-زبان_تاتی_ایران skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-ریشه_و_کاربرد_واژهٔ_تات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ریشه_و_کاربرد_واژهٔ_تات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>ریشه و کاربرد واژهٔ تات</span> </div> </a> <ul id="toc-ریشه_و_کاربرد_واژهٔ_تات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-طبقه‌بندی_زبان‌های_خانواده_تاتیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#طبقه‌بندی_زبان‌های_خانواده_تاتیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>طبقه‌بندی زبان‌های خانواده تاتیک</span> </div> </a> <ul id="toc-طبقه‌بندی_زبان‌های_خانواده_تاتیک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ریشه_زبان_تاتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ریشه_زبان_تاتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>ریشه زبان تاتی</span> </div> </a> <ul id="toc-ریشه_زبان_تاتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قوم_تات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#قوم_تات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>قوم تات</span> </div> </a> <ul id="toc-قوم_تات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ادبیات_تاتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ادبیات_تاتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>ادبیات تاتی</span> </div> </a> <ul id="toc-ادبیات_تاتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پراکنش_گویشوران_زبان_تاتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پراکنش_گویشوران_زبان_تاتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>پراکنش گویشوران زبان تاتی</span> </div> </a> <ul id="toc-پراکنش_گویشوران_زبان_تاتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گویش‌های_گروه_زبانی_تاتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#گویش‌های_گروه_زبانی_تاتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>گویش‌های گروه زبانی تاتی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-گویش‌های_گروه_زبانی_تاتی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های گویش‌های گروه زبانی تاتی</span> </button> <ul id="toc-گویش‌های_گروه_زبانی_تاتی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-مقایسه_گویش‌های_مختلف_تاتی[۴۹]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مقایسه_گویش‌های_مختلف_تاتی[۴۹]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۱</span> <span>مقایسه گویش‌های مختلف تاتی<sup><span>[</span>۴۹<span>]</span></sup></span> </div> </a> <ul id="toc-مقایسه_گویش‌های_مختلف_تاتی[۴۹]-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-در_گویش_اسفروینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#در_گویش_اسفروینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۲</span> <span>در گویش اسفروینی</span> </div> </a> <ul id="toc-در_گویش_اسفروینی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-در_گویش_سگز_آبادی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#در_گویش_سگز_آبادی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۳</span> <span>در گویش سگز آبادی</span> </div> </a> <ul id="toc-در_گویش_سگز_آبادی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-در_گویش_شالی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#در_گویش_شالی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۴</span> <span>در گویش شالی</span> </div> </a> <ul id="toc-در_گویش_شالی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-نمونه_فعل‌های_تاتی_تاکستان[۵۰]" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نمونه_فعل‌های_تاتی_تاکستان[۵۰]"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>نمونه فعل‌های تاتی تاکستان<sup><span>[</span>۵۰<span>]</span></sup></span> </div> </a> <button aria-controls="toc-نمونه_فعل‌های_تاتی_تاکستان[۵۰]-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های نمونه فعل‌های تاتی تاکستان<sup><span>[</span>۵۰<span>]</span></sup></span> </button> <ul id="toc-نمونه_فعل‌های_تاتی_تاکستان[۵۰]-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-وفسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#وفسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸.۱</span> <span>وفسی</span> </div> </a> <ul id="toc-وفسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-ارتباط_با_زبان‌های_شمالی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ارتباط_با_زبان‌های_شمالی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>ارتباط با زبان‌های شمالی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ارتباط_با_زبان‌های_شمالی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ارتباط با زبان‌های شمالی</span> </button> <ul id="toc-ارتباط_با_زبان‌های_شمالی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-مقایسه_تالشی_و_مازندرانی_با_گویش‌های_مختلف_تاتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مقایسه_تالشی_و_مازندرانی_با_گویش‌های_مختلف_تاتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹.۱</span> <span>مقایسه تالشی و مازندرانی با گویش‌های مختلف تاتی</span> </div> </a> <ul id="toc-مقایسه_تالشی_و_مازندرانی_با_گویش‌های_مختلف_تاتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-نقش_زبان_تاتی_در_جنگ_ایران_و_عراق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نقش_زبان_تاتی_در_جنگ_ایران_و_عراق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>نقش زبان تاتی در جنگ ایران و عراق</span> </div> </a> <ul id="toc-نقش_زبان_تاتی_در_جنگ_ایران_و_عراق-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نمونه‌هایی_از_نسخه‌های_خطی_به_زبان_تاتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#نمونه‌هایی_از_نسخه‌های_خطی_به_زبان_تاتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>نمونه‌هایی از نسخه‌های خطی به زبان تاتی</span> </div> </a> <ul id="toc-نمونه‌هایی_از_نسخه‌های_خطی_به_زبان_تاتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">زبان تاتی ایران</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۲۰ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-20" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۲۰ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Tati_dili" title="Tati dili–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Tati dili" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="تات دیلی (ایران)–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="تات دیلی (ایران)" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_(%D8%A6%DB%8E%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="زمانی تاتی (ئێران)–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="زمانی تاتی (ئێران)" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Tati_(Sprache)" title="Tati (Sprache)–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Tati (Sprache)" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Tatki_(%C4%B0ran)" title="Tatki (İran)–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Tatki (İran)" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Tati_language_(Iran)" title="Tati language (Iran)–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Tati language (Iran)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Tatimurteet" title="Tatimurteet–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Tatimurteet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Dialectes_tats" title="Dialectes tats–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Dialectes tats" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D9%9A%D9%88%D8%A7%D9%86" title="تاتی زٚوان–گیلکی" lang="glk" hreflang="glk" data-title="تاتی زٚوان" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="گیلکی" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Bahasa_Tat" title="Bahasa Tat–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Bahasa Tat" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Fitenim-paritra_taty" title="Fitenim-paritra taty–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Fitenim-paritra taty" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D0%BA%D0%B8_%D1%98%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D0%BA" title="Татиски јазик–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Татиски јазик" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D9%88%D9%88%D9%86%D9%88%D9%86" title="تاتی تبار زوونون–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="تاتی تبار زوونون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/L%C3%ADngua_tati" title="Língua tati–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Língua tati" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B8_(%D1%8F%D0%B7%D1%8B%D0%BA)" title="Тати (язык)–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Тати (язык)" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Tati_zyvon" title="Tati zyvon–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Tati zyvon" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Tat%C3%A7a_(%C4%B0ran)" title="Tatça (İran)–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Tatça (İran)" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D0%B8_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Тати теле–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Тати теле" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%82%D1%96_(%D0%BC%D0%BE%D0%B2%D0%B0)" title="Таті (мова)–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Таті (мова)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%A1%94%E8%92%82%E8%AA%9E_(%E4%BC%8A%E6%9C%97)" title="塔蒂語 (伊朗)–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="塔蒂語 (伊朗)" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34165#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&oldid=40527154" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&id=40527154&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AA%25DB%258C_%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25B2%25D8%25A8%25D8%25A7%25D9%2586_%25D8%25AA%25D8%25A7%25D8%25AA%25DB%258C_%25D8%25A7%25DB%258C%25D8%25B1%25D8%25A7%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Tati_language_(Iran)" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q34165" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><table class="infobox"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above above" style="font-size:125%; color: black; background-color: #c9ffd9;">تاتی</th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-subheader" style="font-size:110%; color: black; background-color: #c9ffd9;">Tâti Zobun<br />تاتی زبون</td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png" class="mw-file-description" title="تاتی زبون"><img alt="تاتی زبون" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png/320px-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png" decoding="async" width="320" height="241" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png/480px-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/57/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="452" /></a></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-left:0.5em;">زبان بومی در</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;">استان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">قزوین</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" title="استان البرز">البرز</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان تهران">تهران</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="استان اردبیل">اردبیل</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">استان گیلان</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%DB%8C" title="استان خراسان رضوی">خراسان رضوی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="استان خراسان شمالی">خراسان شمالی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">استان مرکزی</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">زنجان</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="استان آذربایجان شرقی">آذربایجان شرقی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-left:0.5em;">منطقه</th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;">نیمه شمالی <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-left:0.5em;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">شمار گویشوران</div></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;">۲۵۰ هزار<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>  (<i>بدون تاریخ</i>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-left:0.5em;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32125605">.mw-parser-output .wrap{white-space:normal}</style><span class="wrap"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="خانواده‌های زبانی">تبار</a></div></span></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><div style="text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های هندواروپایی">هندواروپایی</a> <ul style="line-height:100%; margin-right:1.35em;padding-right:0"><li> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های هندوایرانی">هندوایرانی</a><ul style="line-height:100%;margin-right:0.45em;padding-right:0;"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی">ایرانی</a><ul style="line-height:100%;margin-right:0.45em;padding-right:0;"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">ایرانی غربی</a><ul style="line-height:100%;margin-right:0.45em;padding-right:0;"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شمال غربی">شمال غربی</a><ul style="line-height:100%;margin-right:0.45em;padding-right:0;"><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان آذری باستان">زبان آذری باستان</a><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><ul style="line-height:100%;margin-right:0.45em;padding-right:0;"><li><b>تاتی</b></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></li></ul></div></td></tr><tr><th colspan="2" class="infobox-header" style="color: black; background-color: #c9ffd9;">کدهای زبان</th></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-left:0.5em;"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B3%E2%80%93%DB%B6%DB%B3%DB%B9" title="ایزو ۳–۶۳۹">ایزو ۳–۶۳۹</a></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><a href="https://iso639-3.sil.org/code/-" class="extiw" title="iso639-3:-">-</a></code></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label" style="padding-top:0.225em;line-height:1.1em; padding-left:0.5em;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%AF" title="گلاتولوگ">گلاتولوگ</a></th><td class="infobox-data" style="line-height:1.35em;"><code><a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/resource/languoid/id/tati1244">tati1244</a></code><sup id="cite_ref-Glottolog_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-Glottolog-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">برای زبان تات‌های جمهوری آذربایجان، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="زبان تاتی قفقاز">زبان تاتی قفقاز</a> را ببینید.</div> <p><b>زبان تاتی ایران</b> یا <b>تاتی جنوبی</b> (به تاتی: <i>Tâti Zobun</i>, <i>تاتی زُبون</i>)<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> از دستهٔ <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی">زبان‌های ایرانی</a> شاخهٔ <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">شمال غربی</a> است. زبان‌های خانواده تاتیک در کنار دیگر زباهای حاشیه دریای خزر مانند زبان تالشی، زبان گیلکی، زبان سمنانی و غیره جزو زبان‌های شمال غربی ایران محسوب می‌شوند.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <b>براساس اعلام <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="یونسکو">یونسکو</a>، زبان تاتی، یکی از زبان‌های در حال انقراض است.</b><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>زبان تاتی از آنجا که یکی از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">زبان‌های ایرانی شمال غربی</a> است به زبان‌های شاخه شمال غربی از جمله <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="گیلکی">گیلکی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">مازندرانی</a><sup id="cite_ref-:8_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-:8-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و به‌خصوص به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">تالشی</a> شبیه و نزدیک‌تر می‌باشد. زبان تاتی همچنین به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان کردی">زبان کردی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="اوستایی">اوستایی</a> نزدیک است.<sup id="cite_ref-ReferenceA_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تاتی بسیاری از ویژگی‌های آوایی، واژگانی و <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D9%81_%D9%81%D8%B9%D9%84_%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="صرف فعل دستوری">صرف</a> و نحوی کهن همچون تمایز جنس دستوری، ساخت ارگتیو، مادهٔ مجهول، گردش مصوت‌ها، حالت دوگانهٔ فاعلی و غیرفاعلی در اسم و … را حفظ کرده است.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>گویش‌های این زبان در گذشته از شمال <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a> ایران تا شمال <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="استان خراسان">استان خراسان</a> گسترده بود ولی امروزه با زبان‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ترکی آذربایجانی">ترکی آذربایجانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">پارسی</a> جایگزین شده و تنها در بخش‌هایی از <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">شمال‌باختری</a> ایران گویش‌های تاتی در منطقه از <b><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="زبان آذری">زبان آذری کهن</a></b> به جا مانده‌اند که می‌توان پراکندگی آنها را به جزایری در دریا تشبیه نمود. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ریشه_و_کاربرد_واژهٔ_تات"><span id=".D8.B1.DB.8C.D8.B4.D9.87_.D9.88_.DA.A9.D8.A7.D8.B1.D8.A8.D8.B1.D8.AF_.D9.88.D8.A7.DA.98.D9.87.D9.94_.D8.AA.D8.A7.D8.AA"></span>ریشه و کاربرد واژهٔ تات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: ریشه و کاربرد واژهٔ تات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>دربارهٔ نام تات و نامگذاری زبان تاتی استدلال‌ها و نظرات مختلفی از سوی دانشمندان و صاحب نظران عنوان شده است، برخی مثل <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%D8%AF" title="واسیلی بارتلد">بارتولد</a> و ایوانف کلمه تات را با <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="تاجیک‌ها">تاجیک</a> مرتبط دانسته‌اند. ارانسکی معتقد است که لفظ تات به قوم یا نژاد خاصی اطلاق نمی‌شده است و یک نام عمومی است که ترک‌ها آن نام را به مردمان تبعه حکومت خود اطلاق می‌کردند.<sup id="cite_ref-:0_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><b>تات</b> واژه‌ای است که ترک‌زبانان برای مردم <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ایرانی‌زبان">ایرانی‌زبان</a> و ایرانی‌تبار یک‌جانشین نیز به‌کار برده‌اند.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به‌گفتهٔ هونی (۱۹۵۷) فارسی‌زبانان را تات می‌نامیدند.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> هنینک معتقد است تاجیک لفظی ترکی است و ساخته شده از تا=تات (ترک) به علاوه پسوند چیک که به معنی تبعه ترک است.<sup id="cite_ref-:0_11-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>قدیمی‌ترین سندی که کلمهٔ تات در آن استفاده شده، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%AE%D9%88%D9%86" title="سنگ‌نوشته اورخون">کتیبه‌های اورخون</a> است. تات در در این کتیبه‌ها ظاهراً به‌معنای «اتباع» و «رعایا» استفاده شده است. لفظ «تات» علاوه بر این که بر ایرانیان و یکجانشینان گفته می‌شده عنوانی بوده که قبل از <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="ایلخانان">حکومت ایلخانی</a> به عناصر خارجی سرزمین‌های ترکان (احتمالاً خارجی‌های یکجانشین ترکستان، بعضی قبایل متمدن ترک، اقوام مغلوب و ساکنان مناطق تحت تصرف ترکان) گفته می‌شده است.<sup id="cite_ref-اسلامیکا_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-اسلامیکا-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>برخی دانشمندان نیز نام تات را یک واژه ترکی می‌دانند که از سوی ترکان به عناصر خارجی و غیربومی که در سرزمین ترک‌ها حضور داشتند اطلاق می‌شده است.<sup id="cite_ref-:0_11-2" class="reference"><a href="#cite_note-:0-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در مثل‌ها و افسانه‌های مردم تبریز «تات» به‌معنی مرد دانا و باسواد و شهرنشین است.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> استعمال کلمهٔ «تات» در بین ترکان ساکن ایران رواج داشته ولی انعکاس آن در ادبیات فارسی بسیار کم است.<sup id="cite_ref-اسلامیکا_14-1" class="reference"><a href="#cite_note-اسلامیکا-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> همچنین در دیوان لغات ترک کاشغری تات به‌شکل تَت نیز ضبط شده و به‌معنای ایرانی، فارسی، فارسی‌زبان و کافر اویغوری آمده است.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%D9%87" title="تاتارهای کریمه">تاتارهای کریمه</a> نیز مسیحیان <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="یونانی‌ها">یونانی</a> را که در سلطنت <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85" title="کاترین دوم">کاترین دوم</a> (۱۷۶۲–۱۷۹۶) و در فاصلهٔ ۱۱۸۹–۱۱۹۲/ ۱۷۷۵–۱۷۷۸ به ناحیهٔ ماریوپول (ژدانوف امروزی) واقع در کنار دریای آزوف مهاجرت کرده بودند، تات می‌نامیدند.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="طبقه‌بندی_زبان‌های_خانواده_تاتیک"><span id=".D8.B7.D8.A8.D9.82.D9.87.E2.80.8C.D8.A8.D9.86.D8.AF.DB.8C_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AE.D8.A7.D9.86.D9.88.D8.A7.D8.AF.D9.87_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C.DA.A9"></span>طبقه‌بندی زبان‌های خانواده تاتیک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: طبقه‌بندی زبان‌های خانواده تاتیک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%B1" title="احسان یارشاطر">یار شاطر</a> در سال ۱۳۳۶ برای اولین بار با بررسی زبان‌ها و گویش‌های ایرانی (آریایی زبان‌ها) به زبان تاتی در کنار دیگر زبان‌های سواحل دریای خزر اشاره می‌کند و زبان‌های <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">طبری</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان گیلکی">گیلکی</a>، تاتی و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">تالشی</a> را به عنوان زبان‌های خانواده شمال غربی و گویش‌های <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B2%D8%B1" title="دریای خزر">سواحل خزر</a> معرفی می‌کند.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>امروزه گروهی از گویش‌های ایرانی (آریایی) در خارج از ایران و داخل ایران از جمله در منطقه خراسان وجود دارند که به تاتی معروف هستند ولی از نظر علم زبانشناختی ارتباط چندانی به خانواده زبان‌های تاتیک و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های شمال غربی ایرانی">زبان‌های شمال غربی ایران</a> ندارند<sup id="cite_ref-:1_19-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و متعلق به خانواده زبان‌های جنوب غرب ایران و شاخه‌ای از زبان فارسی قلمداد می‌شوند.<sup id="cite_ref-:1_19-1" class="reference"><a href="#cite_note-:1-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> زبانی که به تاتی شمالی معروف است و در منطقه قفقاز (داغستان و آذربایجان) به صورت پراکنده وجود دارد شاخه ای از زبان فارسی است که در گذشته توسط مزدوران و سپاهیان ارتش ساسانی به این مناطق منتقل شده است و با وجود اینکه در میان مردم بومی آن مناطق تاتی خوانده می‌شود ولی ارتباط زبانشناختی با زبان‌های تاتی ایران ندارد و زبان مجزایی از زبان‌های تاتی است.<sup id="cite_ref-:1_19-2" class="reference"><a href="#cite_note-:1-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> محققانی مثل استیلو نیز به این موضوع اشاره کرده‌اند و زبان فارسی که در دوران ساسانیان توسط سربازان فارس به منطقه قفقاز منتقل شده است و امروزه به تاتی شمالی شناخته می‌شود، یک زبان مجزا بوده و ارتباطی به زبان‌های خانواده تاتیک و تات‌های شمال غرب و مرکز ایران ندارد.<sup id="cite_ref-:2_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>گروهی دیگر از گویش‌های ایرانی وجود دارد که با وجود اینکه جزو خانواده زبان‌های تاتیک طبقه‌بندی نشده‌اند و تاتی نیز نامیده نمی‌شوند ولی از نظر ویژگی‌های زبان شناختی وشباهت‌های موجود با زبان‌های خانواده تاتیک و زبان‌های خانواده سواحل خزر ارتباط‌های نزدیکی دارند.<sup id="cite_ref-:2_20-1" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مناطقی از البرز جنوبی مثل سمنان، تهران و گویش‌های پراکنده در مرکز ایران جزو این دسته می‌باشند که بررسی شواهد نشان می‌دهد باید در طبقه‌بندی خانواده زبان‌های تاتیک ذکر شوند.<sup id="cite_ref-:2_20-2" class="reference"><a href="#cite_note-:2-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گویش‌های تاتی گونه"><b>گویش‌های تاتُید</b></a> «tatoid» یا <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گویش‌های تاتی گونه">گویش‌های تاتی گونه</a> گویش‌هایی از زبان تاتی می‌باشند که در شهرستان‌های رودبار، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" title="الموت">الموت</a> صحبت می‌شود و گویش <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="گویش الموتی">الموتی</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گویش رودباری">رودباری</a> گویش‌هایی از زبان تاتی می‌باشند. گویش‌های تاتی مانند در اصل زبان تاتی بودند که به‌دلیل تأثیرات شدید <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="زبان‌های کاسپین">زبان‌های کاسپین</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">زبان فارسی</a> تمام ویژگی‌های زبان تاتی را از دست داده‌اند.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ریشه_زبان_تاتی"><span id=".D8.B1.DB.8C.D8.B4.D9.87_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>ریشه زبان تاتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: ریشه زبان تاتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>تاتی با توجه به اینکه یکی از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">زبان‌های ایرانی شمال غربی</a> است بیشترین نزدیکی را به زبان‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="تالشی">تالشی</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی">کردی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="زازاکی">زازاکی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="گیلکی">گیلکی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">مازندرانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C" title="زبان بلوچی">بلوچی</a> دارد. نظرات بسیاری در مورد ریشهٔ تاتی داده شده است. برخی به شباهت‌های تاتی با <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان اوستایی">اوستایی</a> اشاره داشته‌اند. عده‌ای نیز کوشیده‌اند به شباهت‌ها و پیوندهای تاتی با <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%87%D9%84%D9%88%DB%8C" class="mw-disambig" title="زبان پهلوی">پهلوی</a> اشاره داشته باشند. برخی نیز تاتی را به‌همراه طبری و تالشی و گیلکی و کُردی، بازمانده‌های <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="زبان مادی">زبان مادی</a> کهن دانسته‌اند. </p><p>باتوجه به اینکه از زبان مادی اطلاعات چندانی باقی نمانده است، این امر باعث شده است در مورد تاریخ ماد سخنان ضد و نقیض فراوان و گاه متناقض از سوی نویسندگان و پژوهشگران مختلف بیان شود.<sup id="cite_ref-:3_22-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دیاکونوف با اذعان به آشفتگی منابع و عدم اعتماد به منابع مربوط به تاریخ ماد بیان می‌کند: «در هیچ‌یک از تاریخ‌های عهد عتیق به قدر تاریخ ماد، این همه اظهار نظرهای گوناگون و ضد و نقیض و غالباً بی اساس و عجیب و غریب به عمل نیامده است.»<sup id="cite_ref-:3_22-1" class="reference"><a href="#cite_note-:3-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%88%D9%81" class="mw-redirect" title="دیاکونوف">دیاکونوف</a> در مورد زبان‌های تاتی و تالشی می‌نویسد:<sup id="cite_ref-:8_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-:8-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <blockquote> <p>«در زمان حاضر هم تات‌ها و تالشان و گیلک‌ها و مازندرانی‌ها به زبان‌هایی سخن می‌گویند که خود بقایای زبان هند و اروپائی می‌باشد که در آغاز زبان ماد شرقی بوده است. امتیاز ویژه این زبان‌ها کهنگی و مهجوری ترکیب اصوات می‌باشد که با زبان پارسی تفاوت داشته و با مادی و پارتی و اوستایی مناسبت دارد.» </p> </blockquote> <p>با وجود اینکه محققان سرشناسی مانند دیاکونوف سال‌ها روی منابع مادی در زبان‌های مختلف سومری، اکدی، عیلامی، عبری باستان، اورارتویی، اوستایی، یونانی و غیره مطالعه داشته‌اند ولی با صراحت و قاطعیت در مورد زبان‌های تاتیک و ارتباط مستقیم این زبان‌ها با زبان مادی چیزی ننوشته است، بلکه زبان تانی را در کنار دیگر زبان‌های شمال غربی ایران مرتبط با زبان پارت‌ها (زبان پهلوی) و زبان اوستایی نیز دانسته است.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مادی بودن ریشه تاتی را کسان دیگری چون عباس طاهری، اسدالله رحمانی و ابراهیم جهان‌بخش در مقاله‌های «بررسی گویش تاتی تاکستان»، «راهکارهای حفظ زبان تاتی» و «ساختار دستوری تاتی» و همچنین <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%B1" title="احسان یارشاطر">احسان یارشاطر</a> در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="دانشنامه اسلام">دانشنامهٔ اسلام</a> و ایران بیان داشته‌اند.<sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="ویکی‌پدیا:نیازمند منبع"><span title="این ادعا نیازمند ارجاعات به منابع معتبر است.">نیازمند منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%DA%A9%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="احمد کسروی">احمد کسروی</a> معتقد است که زبانی که <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌ها</a> بدان سخن می‌گویند در زمان‌های گذشته گسترش زیادی داشته و به استناد شواهد عینی و پژوهش‌های انجام‌شده، زمانی همهٔ مردم آذربایجان و قزوین را دربرگرفته ولی بعدها با اشاعه و استیلای زبان ترکی کم‌کم از بین رفته است.<sup id="cite_ref-ReferenceB_24-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:اثبات‌پذیری"><span title="مطالب مجاور این برچسب نیازمند بررسی واقعیت بر پایهٔ منبع/منابع یادشده هستند">نیازمند بازبینی منبع</span></a></i>]</sup></sup> </p><p>در هر حال می‌توان ریشهٔ اصلی زبان تاتی را <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="زبان مادی">زبان مادی</a> دانست که در طول قرون متمادی تحت تأثیر اوستایی که زبان مذهبی مردمان این سامان بوده، و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان پارسی باستان">فارسی باستان</a> و پهلوی اشکانی و پهلوی ساسانی و فارسی دری، که به‌ترتیب زبان رسمی حکومت‌های هخامنشی و اشکانی و ساسانی و حکومت‌های پس از اسلام بوده، قرار گرفته، و امروزه در آخرین شکل خود تحت عنوان تاتی درآمده است.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>از دلایلی که برخی از محققان به ارتباط زبان‌های خانواده تاتیک و زبان ناشناخته مادی با شک و تردید برخورد می‌کنند مربوط به نوشته‌های دوران اسلامی است. در این دوران، مورخان مسلمان وقتی به زبان شهرهای نواحی آذربایجان و همدان و غیره اشاره می‌کنند از لفظ پهلوی /فهلوی <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">(زبان پارتی)</a> استفاده می‌کنند.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> زبان‌های اصلی و رایج در سرزمین‌های تحت کنترل حکومت ساسانی در اواخر دوران ساسانی شامل ۵ گروه اصلی آریایی و غیر آریایی گزارش شده است که شامل زبان پهلوی (آذربایجان، همدان و اصفهان و ری)، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="زبان فارسی نو">زبان دری</a> (زبان شاهان ساسانی و زبان پایتخت)، زبان فارسی (زبان موبدان و مذهب)، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B2%DB%8C" title="زبان خوزی">زبان خوزی</a> (زبان جنوب غرب ایران و خوزستان) و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان سریانی">زبان سریانی</a> (زبان دشت عراق) بوده است.<sup id="cite_ref-:4_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>برخی پژوهشگران معتقدند زبان تاتی، زبان قدیم مردم <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a> بوده و آذری نامیده می‌شده است.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مارکوات نیز زبان پهلوی را کاملاً منطق بر زبان منطقه آذربایجان و شمال غرب ایران می‌داند که ادامه دهنده زبان <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی اشکانی">امپراتوری اشکانیان</a> است.<sup id="cite_ref-:4_27-1" class="reference"><a href="#cite_note-:4-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> مورخان دوره اسلامی نیز زبان‌های فارسی و دری را در کنار زبان پهلوی که مختص منطقه پهله(<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="اصفهان">اصفهان</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="همدان">همدان</a> و کرانه‌های غربی دریای خزر) بوده، متذکر شده‌اند و این نشان می‌دهد زبان کهن مردم آذربایجان و شمال غرب ایران ارتباطی به قوم فارس و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاهنشاهی ساسانی">امپراتوری ساسانی</a> یا زبان <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%A8%D8%AF" title="موبد">موبدان</a> فارسی‌زبان نداشته است و یک زبان جدا و جزو زبان‌های شمال غربی ایران بوده است.<sup id="cite_ref-:4_27-2" class="reference"><a href="#cite_note-:4-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>امروزه برخی زبان‌شناسان و پژوهشگران زبانی، نامِ آذری را به نام زبانِ تاتی ایران و لهجه‌های مختلف آن ترجیح می‌دهند و در آثار خود، هنگام بررسی زبان تاتی ایران، از نامِ «آذری» استفاده می‌کنند.<sup id="cite_ref-Lecoq,_Pierre_1989._p.248_29-0" class="reference"><a href="#cite_note-Lecoq,_Pierre_1989._p.248-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قوم_تات"><span id=".D9.82.D9.88.D9.85_.D8.AA.D8.A7.D8.AA"></span>قوم تات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: قوم تات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مردمی که امروزه تات نامیده می‌شوند، در نواری منقطع از کوهستان قفقاز تا کوه‌های خراسان پراکنده‌اند. سرنوشت تاریخی مردم تات هرچه بوده در نهایت به این انجامید که تات‌ها در نواحی دوراُفتاده و روستاهای صعب‌العبور و حاشیه‌ای بقاء خود را به دست آورند. امروزه، همان‌طور که گفته شد، این مردم در گسترهٔ وسیعی از ایران حضور دارند. با توجه به داده‌های جمعیت‌شناختی موجود و صحبت‌هایی که با اهالی تات‌نشین مناطق مختلف ایران شده، می‌توان به‌تقریب گفت در حدود بیش از ۴۰۰ هزار نفر تات در ایران زندگی می‌کنند که در گذشته عمدتاً از حضور دیگران آگاهی خاصی نداشتند و عموماً بیشترشان به‌صورت جزایری مجزا از هم زندگی می‌کردند. امروزه هم اطلاعاتی کلی از یکدیگر دارند که به‌عنوان مثال تات‌نشین‌های <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B4%D8%AA_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="دشت قزوین">دشت قزوین</a> به‌ندرت یکی از تات‌نشین‌های اطراف بجنورد را دیده‌اند، چه برسد به اینکه ارتباطی با هم داشته باشند.<sup id="cite_ref-:20_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-:20-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Aliaboli2012.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Aliaboli2012.jpg/220px-Aliaboli2012.jpg" decoding="async" width="220" height="229" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Aliaboli2012.jpg/330px-Aliaboli2012.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/32/Aliaboli2012.jpg/440px-Aliaboli2012.jpg 2x" data-file-width="1547" data-file-height="1608" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%84%DB%8C" title="علی عبدلی">علی عبدلی</a>، نویسنده چند کتاب از قبیل فرهنگ تطبیقی تالشی، تاتی، آذری، تهران 1380.<sup id="cite_ref-ReferenceA_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure> <p>در مجموع می‌توان تات‌های ایران را در چند ویژگی مشترک خلاصه کرد: ۱- زبان تاتی، که در تمام مناطق تات‌نشین، وجود دارد. ۲- منشأ و تبار مشترک که به <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="مادها">مادها</a> بر می‌گردد (هرچند خودآگاهی کمی نسبت به این مسئله در میان تات‌ها وجود دارد). ۳- تاریخ و سرنوشت تاریخی مشترک که سبب شده وضعیت تاریخی مشابهی داشته باشند. ۴- سنت و میراث فرهنگی مشترک. باید گفت از آنجا که زبان تاتی، یک زبان غیرمکتوب است و فرهنگ آن‌ها نیز یک فرهنگ شفاهی است، لذا مهم‌ترین و اصلی‌ترین محمل فرهنگی آنها، زبانشان بوده که سنت فرهنگی‌شان را در طی سال‌ها و قرون متمادی تا به امروز انتقال داده است.<sup id="cite_ref-:20_30-1" class="reference"><a href="#cite_note-:20-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ادبیات_تاتی"><span id=".D8.A7.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.A7.D8.AA_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>ادبیات تاتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: ادبیات تاتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>حوزهٔ ادبیات تاتی با در نظر گرفتن اشعار پراکنده، سدهٔ هشتم هجری قمری می‌باشد که بر جای مانده است و دارای سابقهٔ طولانی است. اما تاریخ آغاز جدید آن در ایران به پس از دورهٔ مشروطه، و در <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> به پس از وقوع انقلاب ۱۹۱۷ روسیه می‌رسد که اشعار و نمایشنامه‌های م. بخشی اف (متولد ۱۹۱۰) و اشعار و داستان‌های ده آنتی لوف (متولد ۱۹۱۳) گواه این موضوع است. </p><p>یکی از آثار ادبیات تاتی، داستان عاشقانهٔ <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%DB%8C%D8%B2_%D9%88_%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="عزیز و نگار">عزیز و نگار</a> است که به زبان تاتی نوشته‌شده و نسخه‌های متعددی از آن در دست است. این داستان تاکنون به زبان تاتی منتشر نشده، اما <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="یوسف علیخانی">یوسف علیخانی</a> نسخه‌ای از آن را به زبان فارسی به نثر تنظیم و چاپ کرده است. </p><p>در دهه‌های اخیر حس هویت‌خواهی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌های ایران</a> سبب خلق تعدادی آثار مکتوب به این زبان شده است. کتاب فرهنگ موضوعی تاتی به فارسی گویش تاتی <a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="لرد (خلخال)">روستای لرد</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="بخش شاهرود">بخش شاهرود</a> <a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84_(%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84)" title="خلخال (اردبیل)">خلخال</a>، اثر <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DB%8C_%D9%84%D8%B1%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="جواد معراجی لرد (صفحه وجود ندارد)">جواد معراجی لرد</a>، از جملهٔ آنهاست که شامل لغات، ترکیبات، کنایات و اصطلاحات است و اشاره‌ای کوتاه نیز به دستور زبان تاتی این منطقه داشته است. اشعار و داستان‌هایی نیز به زبان تاتی سروده و نوشته شده‌اند. دو نمونه از این کتاب «آوای تات: سروده‌هایی به زبان تاتی تاکستان» اثر عباس پدرام و کتاب «زورق شکسته» اثر محمود زرندی است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پراکنش_گویشوران_زبان_تاتی"><span id=".D9.BE.D8.B1.D8.A7.DA.A9.D9.86.D8.B4_.DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4.D9.88.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>پراکنش گویشوران زبان تاتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: پراکنش گویشوران زبان تاتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در ایران پراکندگی تات‌زبانان دامنهٔ قابل‌توجهی دارد. تا قرن گذشته، مردمی که در سرزمین‌های میان مانقوطای سراب و نیر اردبیل سکونت داشتند، مخلوطی از تات‌ها و شاهسون‌ها بودند و طول مسیر رودخانه‌های بالق‌لو و قره‌سو تا رودخانهٔ ارس نیز در دست تات‌ها بود. اینان در همان زمان مدت‌ها بود که زبان خود را فراموش کرده بودند و به ترکی سخن می‌گفتند. دره شاهرود خلخال، بزرگ‌ترین محل تجمع تات‌زبان‌ها در آذربایجان و اردبیل است. حدود چهل روستا در این دره و یکی دو ناحیهٔ دیگر خلخال، تات‌زبان است. در قزوین نیز انبوهی از تات‌زبانان سکونت دارند. در سال ۱۲۷۶ به‌دستور <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%82%D9%84%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%84%D8%B7%D9%86%D9%87" title="علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه">علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه</a>، وزیر علوم و صنایع و تجارت، لغات رایج در میان تات‌های بلوک <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AF" title="بخش رامند">رامند</a> و دیگر روستاهای تات‌نشین جنوب قزوین جمع‌آوری گردید و کتابی تألیف شد با عنوان رسالهٔ لغات فرس قدیم که اهل قزوین را از قبایل قدیم ایران و مردمی پهلوی‌زبان معرفی کرده است. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%B3%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D9%85%D8%A7_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="شمس‌العلما عبدالرب آبادی">شمس‌العلما محمدمهدی عبدالرب آبادی</a>، از مؤلفان <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="نامه دانشوران">نامه دانشوران</a>، از این طایفه بود. امروزه از جنوب غربی تا جنوب شرقی قزوین، گروه‌های بزرگی از مردم بخش‌های رامند شمالی، رامند جنوبی، بخشی از بوئین‌زهرا، دودانگه، افشاری، دشتابی، اسفرورین و اشتهارد، تات نامیده می‌شوند. حضور تات‌ها در <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="مازندران">مازندران</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="استرآباد">استرآباد</a> نیز سابقه‌ای طولانی دارد؛ از قرن دهم به بعد، تات‌ها یکی از گروه‌های جمعیتی ولایت استرآباد بوده‌اند. سلطانعلی تات در صفر ۱۰۰۵، استشهادنامه رعایا و مالکان قریهٔ چوپلانی استرآباد را دربارهٔ حقابه آن روستا تأیید کرده بود. در دورهٔ نهضت مشروطه، زبان تاتی در ولایت استرآباد رایج بود و گروه‌هایی از تات‌ها در بلوک سدن رستاق استرآباد و شهر اشرف (بهشهر امروزی) سکونت داشتند. </p><p>امروز اگر نقشهٔ <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شمال ایران">شمال ایران</a> را در برابر خود قرار دهیم و خطی از آخرین نقطهٔ ارتفاعات طالقان به طرف سیاهکل و رستم‌آباد کشیده و آن را تا تاکستان ادامه بدهیم، مثلثی مشخص می‌گردد که در آن گویشوران تاتی در میان سایر گروه‌های زبانی زندگی می‌نمایند و البته عمده مرکز تجمع تات‌ها خود تاکستان می‌باشد. <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="تاکستان (قزوین)">تاکستان</a> در گذشته به نام «سیادهن» خوانده می‌شد و اکنون هم بومیان آن را «سیادن» می‌نامند. تاکستان در دوران ساسانیان در نهایتِ آبادی بوده و موقعیت ممتازی داشته است. به‌طور کلی زنجیرهٔ <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="رده:شهرها و روستاهای تات‌زبان"><b>مناطق تات‌نشین</b></a> در ایران از شهر <b>الموت</b> تا <b>تاکستان</b> شروع شده و به سمت جنوب و جنوب شرقی ادامه می‌یابد و در نهایت در شهرستان بوئین‌زهرا به روستای تاریخی <a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF%D8%B2%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سگزآباد">سگزآباد</a> پایان می‌یابد. تات‌های خارج از ایران بیشتر در کشور آذربایجان، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گرجستان">گرجستان</a> ساکن هستند. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی"><b>مرکزی</b></a> (<a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%B1%D8%B4" title="تفرش">تفرش</a>)، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" title="استان البرز">البرز</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان تهران">تهران</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="استان اردبیل">اردبیل</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">گیلان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">زنجان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="استان خراسان شمالی">خراسان شمالی</a> در شهرستان‌ها و مناطق <a href="/wiki/%D9%88%D9%81%D8%B3" title="وفس">روستای وفس</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="چهرقان">روستای چهرقان</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%B1" title="ویدر">ویدر</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B1" title="الویر">الویر</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تاکستان">تاکستان</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="شهرستان بوئین‌زهرا">بوئین‌زهرا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="اشتهارد">اشتهارد</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان دماوند">دماوند</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C" title="ایوانکی">ایوانکی</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="بخش شاهرود">شاهرود خلخال</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="شهرستان طارم">طارم</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%85" title="شهرستان جاجرم">جاجرم</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="شهرستان اسفراین">اسفراین</a> و در زنجان در روستای <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="خوئین">خوئین</a> دیده می‌شوند.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و همچنین در <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="زنجان">زنجان</a> زبان تاتی بخشی از شمال <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="شهرستان طارم">طارم علیا</a> دامنهٔ کوه البرز به جا مانده است در حدود ۸ روستا (<a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%B2%D9%87" class="mw-redirect" title="چرزه">چرزه</a>، باکلور، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-disambig" title="جمال‌آباد">جمال آباد</a>، قسمتی از آبادی <a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="هزاررود">هزارود</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_(%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85)" title="بندرگاه (طارم)">بندرگاه</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF_(%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85)" title="سیاه‌رود (طارم)">سیاورود</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نوکیان">نوکیان</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="قوهیجان">قوهیجان</a>) به زبان تاتی صحبت می‌کنند. محل سکونت آنها بر کمره کوه واقع شده است.<sup id="cite_ref-34" class="reference"><a href="#cite_note-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>همچنین زبان تاتی در فهرست میراث ناملموس <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AB%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="آثار ملی ایران">آثار ملی ایران</a> از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="استان آذربایجان شرقی">استان آذربایجان شرقی</a> نیز ثبت شده است. این زبان با لهجه‌های <a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%87%D8%B1%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="لهجه هرزندی">هرزندی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86_(%D9%88%D8%B1%D8%B2%D9%82%D8%A7%D9%86)" title="کرنگان (ورزقان)">کرینگانی</a> در این مناطق همچنان سخن گفته می‌شود.<sup id="cite_ref-Lecoq,_Pierre_1989._p.248_29-1" class="reference"><a href="#cite_note-Lecoq,_Pierre_1989._p.248-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌های ایران</a></b>که به <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌های جنوبی</a> شهرت یافته‌اند، در استان‌ها، شهرها و روستاهای زیر زندگی می‌کنند: </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="استان اردبیل">استان اردبیل</a></b></li></ul> <p><b> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84" title="شهرستان خلخال">شهرستان خلخال</a></b> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="بخش شاهرود">بخش شاهرود</a> روستاهای (<a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="لرد (خلخال)">لرد</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D9%88" class="mw-redirect" title="روستای درو">درو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اسکستان">اسکستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%88_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="اسبو (خلخال)">اسبو</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%84_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="شال (خلخال)">شال</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D8%B2_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="دیز (خلخال)">دیز</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AF%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="گندم‌آباد">گندم‌آباد</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="کرین">کرین</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86" title="گیلوان">گیلوان</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%86%D9%82" title="کرنق">کرنق</a>) و شهر <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1" title="کلور">کلور</a>. </p><p><b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%85%DB%8C%D9%86" title="شهرستان نمین">شهرستان نمین</a></b> روستاهای <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85" class="mw-disambig" title="طارم">طارم</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="عنبران">عنبران</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="میناباد">میناباد</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86%D9%82" title="میرزانق">میرزانق</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D8%B4_(%D9%86%D9%85%DB%8C%D9%86)" title="کلش (نمین)">کلش</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سروآباد">سروآباد</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="پیله‌رود">پیله‌رود</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D8%AF" title="جید">جید</a>، <a href="/wiki/%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%B4" title="طولش">طولش</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="عنبران علیا">عنبران علیا</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AC%D9%84" title="کجل">کجل</a> تات زبان هستند. </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" title="استان البرز">استان البرز</a></b></li></ul> <p><b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AC" title="شهرستان کرج">شهرستان کرج</a> </b>شهر کمالشهر، شهر <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="آسارا">آسارا</a> و روستاهای <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="جی (کرج)">جی</a> ،<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D8%B1" title="آزادبر">آزادبر</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%B1%DA%A9" title="ابهرک">ابهرک</a> ،<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="ادران (کرج)">ادران</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%87" title="ارنگه">ارنگه</a> ،<a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B2%D8%B1" title="اویزر">اویزر</a> ،<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="ایگان">ایگان</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%BA_%D9%BE%DB%8C%D8%B1_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="باغ پیر (کرج)">باغ پیر</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="پورکان (کرج)">پورکان</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="تکیه سپهسالار">تکیه سپهسالار</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%A2%D8%A8_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="جورآب (کرج)">جور آب</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="چاران">چاران</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D8%AF%D8%B1" title="حسن‌کدر">حسن‌کدر</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="خوارس">خوارس</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="خور (کرج)">خور</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%86%DA%A9%D9%84%D8%A7" title="خوزنکلا">خوزنکلا</a> ،<a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AF%D9%87_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="درده (کرج)">درده</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="دروان">دروان</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="سرخه‌دره">سرخه‌دره</a> ،<a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AA_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="سرزیارت (کرج)">سر زیارت</a> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DA%A9_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="سرک (کرج)">سرک</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="سرودار">سرودار</a> ،<a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%86" title="سیاه کلان">سیاه کلان</a> ،<a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="سیجان (کرج)">سیجان</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7" title="سیرا">سیرا</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="کلوان (کرج)">کلوان</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%87%D8%A7" title="کلها">کلها</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%B1_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="کندر (کرج)">کندر</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B4%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کوشک بالا">کوشک بالا</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B4%DA%A9%DA%A9_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="کوشکک (کرج)">کوشکک</a> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%D9%86%D9%87_%D8%AF%D9%87_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="کهنه ده (کرج)">کهنه ده</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="کیاسر (کرج)">کیاسر</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D9%84%D8%A7%D8%AA" title="کیاسرلات">کیاسرلات</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="گرم‌آب (کرج)">گرم آب</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B3%DB%8C%D9%84" title="گسیل">گسیل</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1" title="گشنادر">گشنادر</a>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B2" title="لانیز">لانیز</a>، <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لیلستان">لیلستان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9_%D9%81%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2" title="ملک فالیز">ملک فالیز</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="مورود">مورود</a> ،<a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%A9_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="میدانک (کرج)">میدانک</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A7_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="نسا (کرج)">نسا</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="نشترود">نشترود</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="نوجان">نوجان</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="وارنگه‌رود">وارنگه‌رود</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="واریان">واریان</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D9%86" title="ورزن">ورزن</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D9%87" title="وله">وله</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86%D9%87_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" title="وینه (کرج)">وینه</a>. </p><p><b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%AC%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA" title="شهرستان ساوجبلاغ">شهرستان ساوجبلاغ</a></b> <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87" class="mw-disambig" title="ورده">ورده</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="برغان">برغان</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AC" title="سنج">سنج</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%85%DA%A9%D9%88%D9%87" title="وامکوه">وامکوه</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%87%D9%87" class="mw-redirect" title="سرهه">سرهه</a> ،<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیباندره (صفحه وجود ندارد)">سیباندره</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF" class="mw-disambig" title="سیرود">سیرود</a>. </p><p>در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="شهرستان اشتهارد">شهرستان اشتهارد</a></b> روستاهای بخش <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="دهستان پلنگ‌آباد">پلنگ آباد</a> شامل <a href="/wiki/%D8%B5%D8%AD%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="صحت‌آباد">صحت آباد</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" class="mw-redirect" title="احمدآباد (کرج)">احمدآباد</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" class="mw-redirect" title="جعفرآباد (کرج)">جعفرآباد</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" class="mw-redirect" title="مهدی‌آباد (کرج)">مهدی‌آباد</a>، فرد آباد، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" class="mw-redirect" title="مختارآباد (کرج)">مختارآباد</a>، عبدالله آباد، کوشک آوا، <a href="/wiki/%D9%BE%D9%84%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%DA%A9%D8%B1%D8%AC)" class="mw-redirect" title="پلنگ‌آباد (کرج)">پلنگ آباد</a>، مروت اوا (پسوند اوا در زبان تاتی همان آباد است) و روستاهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%AA%D9%BE%D9%87" title="مرادتپه">مرادتپه</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%84_%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1" class="mw-disambig" title="قزل حصار">قزل حصار</a>، رحمانیه، اوپشته، گنگ، جارو، نکوجار، قرقرک و بوجعفر تات زبان هستند. در دامنهٔ جنوبی <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%87_%DA%A9%D9%88%D9%87_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" class="mw-redirect" title="رشته کوه البرز">رشته کوه البرز</a> <b><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" class="mw-redirect mw-disambig" title="رودبار الموت">رودبار الموت</a></b> و اکثر مردم تات‌زبان هستند. </p><p>طبق کتاب <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="تات نشین‌های بلوک زهرا">تات نشین‌های بلوک زهرا</a> نوشته <a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D9%84_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="جلال آل احمد">جلال آل احمد</a> گویش تاتی اشتهارد خالص‌ترین و دست نخورده‌ترین گویش زبان تاتی است، چون منطقهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="اشتهارد">اشتهارد</a> که در سر راه کرج به بوئین‌زهرا در ۸۰ کیلومتری کرج و ۲۵ کیلومتری بوئین‌زهرا قرار دارد به‌علت خشکی و کمی آب از دستبرد کوچ‌نشین‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9" class="mw-disambig" title="ترک">ترک</a> در امان بوده و مردم آن همچنان زبان قدیم خود را حفظ کرده‌اند.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان تهران">استان تهران</a></b></li></ul> <p>روستاهای <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان دماوند">شهرستان دماوند</a></b> مانند روستاهای بخش کن مثل سولقان وردیج واریش کن تالون کشار رندان امامزاده داوود کیگا سنگان بالا سنگان پایین کن قدیم وبرخی روستاهای شمالی تهران مثل حصارک پونک ده ونک و روستاهای منطقهٔ گرمدره مانند امیرآباد، سعادتیه، کوهک، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="کیلان">کیلان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C" title="ایوانکی">ایوانکی</a> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1" title="گرمسار">گرمسار</a> تات‌زبان هستند و در محلات شمالی شهر دماوند تا سه کیلومتری مرکز شهر همچون دشتبان، دشتک، دشتمزار، چشمه‌علا، مشا، احمدآباد و اوره به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">زبان مازندرانی</a><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> صحبت می‌شود. همچنین روستاهایی که در مسیر گردنه‌های گدوک و امامزاده هاشم و اطراف آنها واقع شده‌اند همگی به زبان مازندرانی صحبت می‌کنند. از مسیر گدوک: کهنک در منتهی الیه شرقی دماوند، آرو، روستاهای دشت کوه شامل: یهر، لی پشت، دهنار، مومج و هویر و سیدآباد درپنجاه کیلومتری گدوک و روستاهای جنوبی آن: کلاک، مشهد ویدره و از مسیر امامزاده هاشم: دهستان آبعلی شامل: مبارک‌آباد، آبعلی، قائم محله، سادات محله، کریتون، جورد، وسکاره و ایراء همگی به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">زبان مازندرانی</a> صحبت می‌کنند.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> سایر زبان‌ها مانند <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان ترکی آذربایجانی">ترکی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های کردی">کردی</a> نیز در قسمت‌هایی از شهرستان دماوند رواج دارد.<sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (بعضی روستاهای شهرستان دماوند مهاجرنشین و کُرد یا ترک‌زبانند، مانند روستای حصار) یا <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="سربندان">سربندان</a> که کُردزبانند.<a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://sarbandan.parsiblog.com/">[۱]</a><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090809183457/http://kelon.wordpress.com/2009/07/22/تات-«زبان،-قوم،-ملیت»-بخش-اول-۲/">(کیلان - کلون)</a> </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">استان گیلان</a></b></li></ul> <p>تات زبانان <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان رودبار">رودبار</a> در دو منطقهٔ <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88" title="بخش عمارلو">عمارلو</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%85" title="بخش خورگام">خورگام</a> زندگی می‌کنند. در <b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88" title="بخش عمارلو">عمارلو</a></b>: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2_%D8%A8%D8%AE%D8%B4" title="مرکز بخش">مرکز بخش</a> عمارلو <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="جیرنده">جیرنده</a> است و علاوه بر آن روستاهای <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87" title="انبوه">انبوه</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%85" class="mw-disambig" title="کلیشم">کلیشم</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" title="خرم‌کوه">خرم‌کوه</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%87" title="ویه">ویه</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="ناوه (رودبار)">ناوه</a>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="لایه (رودبار)">لایه</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AF%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="نوده فاراب">نوده فاراب</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D9%86%D9%85" title="یکنم">یکنم</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D9%87" title="ایینه‌ده">ایینه‌ده</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D9%87" title="پاکده">پاکده</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B4_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="داماش (رودبار)">داماش</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="بیورزین">بیورزین</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="پارودبار">پارودبار</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%86" title="اسکابن">اسکابن</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کرماک بالا">کرماک</a> به زبان تاتی تکلم می‌کنند. در <b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%85" title="بخش خورگام">خورگام</a></b>: در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%85" title="بخش خورگام">بخش خورگام</a> مرکز بخش یعنی <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1" title="بره‌سر">بره‌سر</a> و روستاهای <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B4_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="ناش (رودبار)">ناش</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%84%D8%AE%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" title="اسطلخ‌کوه">اسطلخ‌کوه</a>، <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D8%A7%D9%84" title="چیچال">چیچال</a>، <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="لیاول علیا">لیاول علیا</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="چلوانسرا">چلوانسرا</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4%D9%87_%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87" title="قوشه لانه">قوشه لانه</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%A9" title="سه پستانک">سه پستانک</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%B2%D9%86%D9%87_%DA%86%D8%A7%DA%A9" title="گرزنه چاک">گرزنه چاک</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%DA%A9%D8%B4" title="کشکش">کشکش</a> به زبان تاتی تکلم می‌کنند.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">استان قزوین</a></b></li></ul> <p>در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تاکستان">شهرستان تاکستان</a></b>، <b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="تاکستان (قزوین)">شهر تاکستان</a></b> و در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بخش اسفرورین">بخش اسفرورین</a>، شهر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اسفرورین">اسفرورین</a> و روستای <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%82%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="قرقسین">قرقسین</a>، تات زبان‌اند. در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="شهرستان بوئین‌زهرا">شهرستان بوئین‌زهرا</a></b>، بخش‌های <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%AF" title="بخش رامند">بخش رامند</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B4%D8%A7%D9%84" title="بخش شال">شال</a> شهرهای <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="دانسفهان">دانسفهان</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%84" title="شال">شال</a> و روستاهای <a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AC" title="خیارج">خیارج</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%86%DB%8C%D9%86" title="خوزنین">خوزنین</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="خروزان">خروزان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="ابراهیم‌آباد (قزوین)">ابراهیم‌آباد</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF%D8%B2%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سگزآباد">سگزآباد</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="اک (قزوین)">اَک</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="خروزان">خروزان</a> و…<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تات‌زبان هستند. در<b>شهرستان قزوین</b> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="بخش رودبار الموت غربی">بخش رودبار الموت غربی</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="بخش رودبار الموت شرقی">بخش رودبار الموت شرقی</a>، و در نزدیکی <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86" title="شهرستان طالقان">طالقان</a> شهر <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="زیاران">زیاران</a><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و روستاهای <a href="/wiki/%D8%B5%D9%85%D8%BA_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="صمغ آباد">صمغ آباد</a>، <a href="/wiki/%D8%B7%DB%8C%D8%AE%D9%88%D8%B1" title="طیخور">طیخور</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="توداران">توداران</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%DA%86%D8%B1%DB%8C" title="آقچری">آقچری</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86" title="خوزنان">خوزنان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D9%85%D9%87" title="جزمه">جزمه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%A9" title="اتانک">آتانک</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87" title="قاضی کلایه">قاضی کلایه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D8%A2%D8%A8%DB%8C%DA%A9)" class="mw-redirect" title="ابراهیم‌آباد (آبیک)">ابراهیم‌آباد</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%86" title="کهوان">کهوان</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%B1" title="دارالسرور">دارالسرور</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87_(%D8%A2%D8%A8%DB%8C%DA%A9)" title="میان‌کوه (آبیک)">میان‌کوه</a> ،<a href="/wiki/%DA%A9%D8%B0%D9%84%DA%A9" title="کذلک">کذلک</a>، و <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%AC_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="یوج (قزوین)">یوج</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D8%AC%D8%B1%D8%AF" title="رزجرد">رزجرد</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AA%D9%82%D9%88%D9%86" title="رشتقون">رشتقون</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%86%D9%82%D8%B1" title="شینقر">شینقر</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DA%A9" title="اردبیلک">اردبیلک</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشنستان">اشنستان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="میان‌بر (قزوین)">میان‌بر</a> و … در <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="قزوین">کوهپایه قزوین</a> تات‌زبان هستند. در شمال قزوین در <b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" title="الموت">الموت</a></b>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DA%86%D9%86%D8%A7%D9%86" title="کوچنان">کوچنان</a> ،<a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%AC" title="اندج">اندج</a> ،<a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="مسعودآباد (قزوین)">گازرخان</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D9%84%DA%A9" title="آلولک">الولک</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%82" title="نیاق">نیاق</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%B4%DA%A9_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="زرشک (قزوین)">زرشک</a>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="وشته (قزوین)">وشته</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="تسکین (قزوین)">تسکین</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" title="زرآباد (قزوین)">زرآباد</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%AF" class="mw-disambig" title="دستجرد">دستجرد</a> نیز به تاتی و فارسی سخن می‌گویند. </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">استان مرکزی</a></b></li></ul> <p>در روستاهای <a href="/wiki/%D9%88%D9%81%D8%B3" title="وفس">وفس</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="چهرقان">چهرقان</a>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%A9" title="فرک">فرک</a> در <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="شهرستان کمیجان">شهرستان کمیجان</a>، <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%81%D8%B1%D8%B4" title="شهرستان تفرش">شهرستان تفرش</a></b>، روستای <a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9" class="mw-disambig" title="کهک">کهک</a> و <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86" title="شهرستان فراهان">شهرستان فراهان</a></b>، روستای <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%86_(%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86)" title="گورچان (فراهان)">گورچان</a> به زبان تاتی صحبت می‌نمایند. این روستاها به فاصله ۱۰۰ تا ۱۲۰ کیلومتری شهر <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="اراک">اراک</a> و در شمالی‌ترین نقطهٔ استان مرکزی واقع شده‌اند. مناطق کوهستانی و خوش‌آب‌وهوا و شغل مردم روستاها کشاورزی، باغداری و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="دامداری">دامداری</a> است که به‌دلیل مواجه شدن با کمبود آب و عدم توجه مسئولان به نیاز مردم و نیروهای انسانی جوان، به‌شدت روستاها خالی از سکنه می‌شوند و در شهرهای مانند <a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تهران">تهران</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D9%85" title="قم">قم</a>، اراک، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AC" title="کرج">کرج</a> و… سکونت می‌نمایند. همچنین در لهجهٔ اراکی قدیم واژه‌های تاتی مثل چنه (چرا) برار (برادر) خوسبیدن (خوابیدن) ملوچ (گنجشک) گل (آویزان) بوویه (پدر) و … بسیار دیده می‌شود. در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="شهرستان زرندیه">شهرستان زرندیه</a></b> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="بخش خرقان">بخش خرقان</a> روستاهای <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B1" title="الویر">الویر</a> و <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%B1" title="ویدر">ویدر</a> به زبان تاتی سخن می‌گویند. </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">استان زنجان</a></b></li></ul> <p><b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="شهرستان طارم">شهرستان طارم</a> </b>۸ روستا به نام‌های <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF(%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85)" class="mw-redirect" title="سیاه‌رود(طارم)">سیاه رود</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="باکلور (صفحه وجود ندارد)">باکلور</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="هزاررود">هزاررود</a> ،<a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87_(%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85)" title="بندرگاه (طارم)">بندرگاه</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%B2%D9%87" class="mw-redirect" title="چرزه">چرزه</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF(%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85)&action=edit&redlink=1" class="new" title="جمال آباد(طارم) (صفحه وجود ندارد)">جمال آباد</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="قوهیجان">قوهیجان</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نوکیان">نوکیان</a> تات زبان هستند که این روستاها در <a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="دهستان درام">دهستان درام</a> واقع شده‌اند. در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="شهرستان ایجرود">شهرستان ایجرود</a></b> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AD%D9%84%D8%A8" title="بخش حلب">بخش حلب</a> روستای باستانی <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86" title="خوئین">خوئین</a> نیز به تاتی سخن می‌گویند. </p> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="استان خراسان شمالی">استان خراسان شمالی</a></b></li></ul> <p>در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="شهرستان اسفراین">شهرستان اسفراین</a></b> روستای‌های <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="ادکان">ادکان</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2" title="بیدواز">بیدواز</a> و در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="شهرستان بجنورد">شهرستان بجنورد</a></b> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="بخش گرمخان">بخش گرمخان</a> روستای‌های <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C" title="قلعه محمدی">قلعه محمدی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%81%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="گیفان پایین">گیفان پایین</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="گیفان بالا">گیفان بالا</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B2%D9%88" title="میانزو">میانزو</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B2%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رزقانه">رزقانه</a> و در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%85" title="شهرستان جاجرم">شهرستان جاجرم</a></b> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AC%D9%84%DA%AF%D9%87_%D8%B4%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%86" title="بخش جلگه شوقان">بخش جلگه شوقان</a>، شهر <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="سنخواست">سنخواست</a> و روستاهای <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D9%87" title="دوبرجه">دوبرجه</a>، <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D8%B1" title="طبر">طبر</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%81" class="mw-disambig" title="کرف">کرف</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="خراشا">خراشا</a>، <a href="/wiki/%D8%BA%D9%85%DB%8C%D8%B7%D9%87" title="غمیطه">غمیطه</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D8%AA" title="جربت">جربت</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D8%AC%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%85)" title="اسلام‌آباد (جاجرم)">اسلام‌آباد</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%A9_(%D8%AC%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D9%85)" title="ارک (جاجرم)">ارک</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%82%D8%A7%D9%86" title="اندقان">اندقان</a>، در <b><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="شهرستان شیروان">شهرستان شیروان</a></b> روستای‌های <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="برزل‌آباد">برزل آباد</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86)" title="گلیان (شیروان)">گلیان</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%B2%D9%84%DB%8C" title="برزلی">برزلی</a> به تاتی صحبت می‌کنند. در این مناطق، لهجهٔ تاتی، زبان اصلی مردم است و در برخی روستاها، تات‌ها همراه با سایر اقوام و به‌ویژه با کردها زندگی می‌کنند. تات‌های ساکن <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="بجنورد">بجنورد</a> شامل طوایف گیفانی، گلیانی، گرمه‌ای، جاجرمی، سنخواستی، خراشاهی، جربتی، کرفی، طبری، فیروزه‌ای، آساکی (پارتی)، اردغانی، بیدوازی، روئینی، مشهد طراقی و برخی طوایف خاوری است. برخی همچون ملک الشعرای بهار بر این عقیده‌اند که اصطلاح تات در شمال خراسان برگرفته و تغییریافتهٔ اصطلاح «تازیک» یا «تاجیک» است که پس از حملهٔ اعراب به شمال خراسان ابتدا از سوی ایرانیان به اعراب و سپس از سوی اقوام ترک به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارس‌زبانان</a> گفته شده است. </p> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="پراکنش_تات‌ها" style=";wide;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background-color:#C3D6EF;"><div id="پراکنش_تات‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">پراکنش <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌ها</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="background-color:#DCDCDC;"><div><b>پراکنش <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌ها</a> در استان‌های <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a></b></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="استان آذربایجان شرقی">آذربایجان شرقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D9%86%D8%AF" title="شهرستان مرند">مرند</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%B1%D8%B2%D9%82%D8%A7%D9%86" title="شهرستان ورزقان">ورزقان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84" title="استان اردبیل">اردبیل</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84" title="شهرستان خلخال">خلخال</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" title="استان البرز">البرز</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AF" title="شهرستان اشتهارد">اشتهارد</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%88%D8%AC%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%BA" title="شهرستان ساوجبلاغ">ساوجبلاغ</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86" title="شهرستان طالقان">طالقان</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AC" title="شهرستان کرج">کرج</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان تهران">تهران</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA" title="شهرستان شمیرانات">شمیرانات</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%88%D9%86%D8%AF" title="شهرستان دماوند">دماوند</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%DA%A9%D9%88%D9%87" title="شهرستان فیروزکوه">فیروزکوه</a> •  <a href="/wiki/%D9%82%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="قصران">قصران</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%86%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="استان زنجان">زنجان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="شهرستان ایجرود">ایجرود</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="شهرستان طارم">طارم</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86" title="استان سمنان">سمنان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان گرمسار">گرمسار</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">قزوین</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%A8%DB%8C%DA%A9" title="شهرستان آبیک">آبیک</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B2" title="شهرستان البرز">البرز</a> •  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA" title="الموت">الموت</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="شهرستان بوئین‌زهرا">بوئین زهرا</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تاکستان">تاکستان</a> •  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B4%DA%AF%D9%84%D8%AF%D8%B1%D9%87" title="فشگلدره">فشگلدره</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="شهرستان قزوین">قزوین</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="استان گیلان">گیلان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="شهرستان رودبار">رودبار</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background-color:#DCDCDC;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">مرکزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="شهرستان زرندیه">زرندیه</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="شهرستان کمیجان">کمیجان</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="گویش‌های_گروه_زبانی_تاتی"><span id=".DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.DA.AF.D8.B1.D9.88.D9.87_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>گویش‌های گروه زبانی تاتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: گویش‌های گروه زبانی تاتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%84%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%84%D9%88" title="دانلد استیلو">دونالد ال. استیلو</a> (۱۹۸۱: ۱۳۸–۱۴۱) زبان‌های تاتی و تالشی را در یک گروه قرار داده است؛ و، آن را گروه زبانی تاتی- تالشی (Tatic) نامیده است. وی گونه (گویش و لهجه)های گروه زبانی تاتی را بر اساس معیارهای زبانی و قومی و نزدیکی جغرافیایی در ۱۰ گروه جای داده است. هم آن گونه که دیده می‌شود گروه ۲، گونه‌های زبان تالشی است:<sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ul><li>گروه ۱: گونه‌های گروه هرزنی-دیزماری</li></ul> <ol><li>الف) گونه هرزن که اکنون در گلین قیه صحبت می‌شود و بین مرند و جلفا واقع است.</li> <li>ب) گونه‌های منطقه دیزمار (از جمله کرینگان) و منطقه حسنو در استان آذربایجان شرقی</li></ol> <ul><li>گروه ۲: گونه‌های گروه تالشی</li></ul> <ol><li>الف) تالشی شمالی</li> <li>ب) تالشی مرکزی</li> <li>ج) تالشی جنوبی</li></ol> <ul><li>گروه ۳: گونه‌های گروه منطقه خلخال در استان اردبیل</li></ul> <ol><li>الف) منطقه شاهرود خلخال (از جمله <a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="لرد (خلخال)">لرد</a>، درو، شال، کلور، اسبو، اسکستان، دیز، کرین، گیلوان، خانقاه، کهَل، طهارم دشت و چند روستای دیگر)</li> <li>ب) منطقه خورش رستم (از جمله کَرنَق، کجل و…)</li></ol> <ul><li>گروه ۴: گونه‌های گروه طارمی-کباته ای</li></ul> <ol><li>الف) گونه‌های طارم علیا در استان زنجان (از جمله هَزاررود، سیاورود و…)</li> <li>ب) گونه‌های کَلاس و کباته در منطقه رودبار استان گیلان</li></ol> <ul><li>گروه ۵: گونه‌های گروه منطقه خوئین استان زنجان</li> <li>گروه ۶: گونه‌های گروه تاتی جنوبی (در آثار دکتر <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%B7%D8%B1" class="mw-redirect" title="یارشاطر">یارشاطر</a>)</li></ul> <ol><li>الف) گونه‌های منطقه رامند استان قزوین (از جمله تاکستان، اسفرورین، شال، دانسفهان، خیارج، سگزآباد، ابراهیم‌آباد…)</li> <li>ب) گونه اشتهارد و گونه‌هایی منطقه کرج در استان البرز</li></ol> <ul><li>گروه ۷: گونه‌های گروه شمال و شمال خاوری قزوین</li></ul> <ol><li>الف) منطقه کوهپایه قزوین (از جمله رزجرد و…)</li> <li>ب) گونه‌های گروه مراغه‌ای در منطقه رودبار علیا (رودبار الموت)</li> <li>ج) منطقه الموت</li></ol> <ul><li>گروه ۸: گونه‌های گروه الویر و ویدر در نزدیکی ساوه در استان مرکزی</li> <li>گروه ۹: گونه‌های گروه کهک، وفس و اطراف آن در منطقه اراک استان مرکزی</li> <li>گروه ۱۰: گونه‌های گروه رودبار (زیتون، الموت) در دره شاهرود و سفیدرود که در حال تغییر به زبان‌های حاشیه دریای خزر</li></ul> <p>از نظر استیلو گویش رودباری دسته‌بندی جدیدی را با عنوان <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گویش‌های تاتی گونه">تاتی مانندها</a> «tatoid» تشکیل می‌دهند. گویش‌های تاتی مانند در اصل زبان تاتی بودند که به دلیل تأثیرات شدید زبان‌های کاسپین و زبان فارسی تمام ویژگی‌های زبان تاتی را از دست داده‌اند. استیلو <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گویش‌های تاتی گونه">زبان‌های تاتی گونه</a> را به سه دسته تقسیم نموده است:<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ol><li>الموت.</li> <li>گویش گازرخان و گوران.</li> <li>گویش رودبار: جمشید آباد، رستم‌آباد، شهران، توتکابون، جوبان، رودبار و لاکه.</li></ol> <p>زبان مردمان رودبار تاتی، گالشی، کردی (کرمانجی) و تالشی است. تات زبانان رودبار خود را تات و زبان خود را تاتی می‌نامند. مردمان تات زبان رودبار در دو منطقه <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88" title="بخش عمارلو">عمارلو</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%85" title="بخش خورگام">خورگام</a> زندگی می‌کنند. مرکز بخش عمارلو <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="جیرنده">جیرنده</a> است و علاوه بر آن روستاهای <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%87" title="انبوه">انبوه</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B4%D9%85" class="mw-disambig" title="کلیشم">کلیشم</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" title="خرم‌کوه">خرم‌کوه</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%87" title="ویه">ویه</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%88%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="ناوه (رودبار)">ناوه</a>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="لایه (رودبار)">لایه</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%88%D8%AF%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="نوده فاراب">نوده فاراب</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D9%86%D9%85" title="یکنم">یکنم</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D9%87" title="ایینه‌ده">ایینه‌ده</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%AF%D9%87" title="پاکده">پاکده</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B4_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="داماش (رودبار)">داماش</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="بیورزین">بیورزین</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="پارودبار">پارودبار</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%86" title="اسکابن">اسکابن</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%DA%A9_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7" title="کرماک بالا">کرماک</a> به زبان تاتی تکلم می‌کنند. در <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%B4_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%85" title="بخش خورگام">بخش خورگام</a> مرکز بخش یعنی <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1" title="بره‌سر">بره‌سر</a> و روستاهای <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B4_(%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1)" title="ناش (رودبار)">ناش</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%84%D8%AE%E2%80%8C%DA%A9%D9%88%D9%87" title="اسطلخ‌کوه">اسطلخ‌کوه</a>، <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%DA%86%D8%A7%D9%84" title="چیچال">چیچال</a>، <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="لیاول علیا">لیاول علیا</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="چلوانسرا">چلوانسرا</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B4%D9%87_%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87" title="قوشه لانه">قوشه لانه</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%A9" title="سه پستانک">سه پستانک</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%B2%D9%86%D9%87_%DA%86%D8%A7%DA%A9" title="گرزنه چاک">گرزنه چاک</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%DA%A9%D8%B4" title="کشکش">کشکش</a> به زبان تاتی تکلم می‌کنند.<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مقایسه_گویش‌های_مختلف_تاتی[۴۹]"><span id=".D9.85.D9.82.D8.A7.DB.8C.D8.B3.D9.87_.DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.AE.D8.AA.D9.84.D9.81_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C.5B.DB.B4.DB.B9.5D"></span>مقایسه گویش‌های مختلف تاتی<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: مقایسه گویش‌های مختلف تاتی[۴۹]"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #a2a9b1; border-collapse:collapse; text-align: center; background:white;"> <tbody><tr> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی">فارسی</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="تاکستان (قزوین)">تاتی تاکستان</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%D8%AF_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="لرد (خلخال)">تاتی لرد</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="ابراهیم‌آباد (قزوین)">تاتی ابراهیم‌آباد</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DA%A9" title="اردبیلک">تاتی اردبیلک</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="زیاران">تاتی زیاران</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی کرمانجی">کردی کرمانجی</a> </th></tr> <tr> <td>بچه، کودک</td> <td>zārin/bālā<br />بالا/زارین</td> <td>khordan<br />خُردَن</td> <td>zāru<br />زارو</td> <td>vača<br />وچه</td> <td>eyāl<br />عیال</td> <td>mendal </td></tr> <tr> <td>پشت بام</td> <td>bon<br />بُن</td> <td>bun<br />بان</td> <td>bön<br />بون</td> <td>bom<br />بوم</td> <td>bum<br />بوم</td> <td>bān </td></tr> <tr> <td>دست</td> <td>bāl<br />بال</td> <td>bāl<br />بال</td> <td>bāl<br />بال</td> <td>bāl<br />بال</td> <td>bāl<br />بال</td> <td>dest </td></tr> <tr> <td>تیز</td> <td>tij<br />تیج</td> <td>tij<br />تیج</td> <td>tij<br />تیج</td> <td>tij<br />تیج</td> <td>tij<br />تیج</td> <td>tûž </td></tr> <tr> <td>خواهر</td> <td>xāke<br />خواکه</td> <td>xua<br />خو</td> <td>xuāka<br />خوآکه</td> <td>xāxor<br />خاخور</td> <td>xoār<br />خُوآر</td> <td>xwişk </td></tr> <tr> <td>وضو</td> <td>dasnemāz<br />دسنماز</td> <td>dasnemāz<br />دسنماز</td> <td>dasnemāz<br />دسنماز</td> <td>dasnemāz<br />دسنماز</td> <td>dastnemāz<br />دست نِماز</td> <td>destnimêj </td></tr> <tr> <td>کدبانو</td> <td>keyvuniye/kalöntare zeyniye<br />کلُونتَره زینیه/کیوونیه</td> <td>čeybonua<br />چی بنوه</td> <td>keyvānu<br />کیوانو</td> <td>keyvānu<br />کیوانو</td> <td>kalentar<br />کلنتر</td> <td>kebanî </td></tr> <tr> <td>عدس</td> <td>marjömake<br />مرجومکه</td> <td>marjuمرجو</td> <td>marjeva<br />مرجوه</td> <td>marju<br />مرجو</td> <td>marju<br />مرجو</td> <td>nîsk </td></tr> <tr> <td>آرام، دنج</td> <td>dinj<br />دینج</td> <td>dinj<br />دینج</td> <td>dinj<br />دینج</td> <td>dinj<br />دینج</td> <td>dinj<br />دینج</td> <td>aram </td></tr> <tr> <td>فریاد</td> <td>harāy<br />هرای</td> <td>qālmaghāl <p>قال مِقال </p> </td> <td>harāy/qeya<br />قیه/هرای</td> <td>harāy/qiyu<br />قیو/هرای</td> <td>qālmeqāl/harāy<br />هرای/قال مِقال</td> <td>hewar/qîr </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #a2a9b1; border-collapse:collapse; text-align: center; background:white;"> <tbody><tr> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی">فارسی</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="پارسی میانه">پهلوی</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="اوستایی">اوستایی</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="تاکستان (قزوین)">تاتی تاکستان</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF%D8%B2%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سگزآباد">تاتی سگزآباد</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="ابراهیم‌آباد (قزوین)">تاتی ابراهیم‌آباد</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DA%A9" title="اردبیلک">تاتی اردبیلک</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="زیاران">تاتی زیاران</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی کرمانجی">کردی کرمانجی</a> </th></tr> <tr> <td>سگ</td> <td>sag</td> <td>span</td> <td>asbe/māččiye<br />ماچیه/اَسبه</td> <td>asba<br />اَسبه</td> <td>asba<br />اَسبه</td> <td>sag<br />سگ</td> <td>sayg/māčča<br />ماچه/سَیگ</td> <td>seg </td></tr> <tr> <td>استخوان</td> <td>ast/astag/ <p>astaxvān </p> </td> <td>ast</td> <td>esqonj<br />اسقُنج</td> <td>xasta<br />خسته</td> <td>xasta<br />خسته</td> <td>esdeqān<br />اسدقان</td> <td>hasta<br />هَستَه</td> <td>hestî </td></tr> <tr> <td>دروغ</td> <td>drōgh/drō</td> <td>droj</td> <td>duru<br />دورو</td> <td>deru<br />درو</td> <td>doru<br />دُرو</td> <td>duru<br />دورو</td> <td>duru<br />دورو</td> <td>derew </td></tr> <tr> <td>سوزن</td> <td>darzik/sōzan</td> <td>dereza</td> <td>darzone<br />درزُنه</td> <td>darzena<br />درزنه</td> <td>darzena<br />درزنه</td> <td>darzan<br />درزَن</td> <td>darzen<br />درزِن</td> <td>derzî </td></tr> <tr> <td>چهره</td> <td>čihr/čihrak</td> <td></td> <td>dim<br />دیم</td> <td>dim<br />دیم</td> <td>dim<br />دیم</td> <td>dim<br />دیم</td> <td>dim<br />دیم</td> <td>rû/dêm </td></tr> <tr> <td>داماد</td> <td>dāmāt</td> <td>zāmātar</td> <td>zomā<br />زُما</td> <td>zummā<br />زوما</td> <td>zomā<br />زوما</td> <td>zāmā<br />زاما</td> <td>zāmā<br />زاما</td> <td>zava </td></tr> <tr> <td>خانه</td> <td>katag/xānag</td> <td>kata</td> <td>kiye<br />کیه</td> <td>čia<br />چیه</td> <td>chia<br />چیه</td> <td>xāna<br />خانه</td> <td>xāna<br />خانه</td> <td>xanî </td></tr> <tr> <td>مرد</td> <td>mart</td> <td>mereta</td> <td>mardak<br />مردک</td> <td>miarda<br />میرده</td> <td>mardachمردچ</td> <td>merdi<br />مِردی</td> <td>mardek<br />مَردِک</td> <td>mêr </td></tr> <tr> <td>بره</td> <td>varrak</td> <td></td> <td>vare<br />وَره</td> <td>vara<br />وره</td> <td>vara<br />وره</td> <td>vara<br />وره</td> <td>vara<br />وره</td> <td>berx </td></tr> <tr> <td>عروس</td> <td>viyūdag</td> <td>vaze</td> <td>veye<br />ویه</td> <td>veya<br />ویه</td> <td>veya<br />ویه</td> <td>arus<br />عروس</td> <td>ayris/eris<br />عریس/عَی ریس</td> <td>bûk </td></tr> <tr> <td>بینی</td> <td>vēnīg</td> <td>vaenā</td> <td>vinniye<br />وینیه</td> <td>venia<br />ونیه</td> <td>venia<br />ونیه</td> <td>vini<br />وینی</td> <td>vini<br />وینی</td> <td>poz </td></tr> <tr> <td>گرگ</td> <td>gurg</td> <td>vehraka</td> <td>varg<br />ورگ</td> <td>varg<br />ورگ</td> <td>varj<br />ورج</td> <td>verg<br />وِرگ</td> <td>gurg<br />گورگ</td> <td>gûr </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="در_گویش_اسفروینی"><span id=".D8.AF.D8.B1_.DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4_.D8.A7.D8.B3.D9.81.D8.B1.D9.88.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>در گویش اسفروینی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: در گویش اسفروینی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>برخی از واژه‌های زبان تاتی به گویش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="اسفرورین">اسفرورین</a> (از توابع <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شهرستان تاکستان">شهرستان تاکستان</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">استان قزوین</a>) </p> <table> <tbody><tr> <td> <ul><li>کجا: کوآ / kuặ/ کجا:اکو</li> <li>آنجا: بورَ /Bura/ آنجا:براء</li> <li>برف: وارَ /vara/ برف :ور</li> <li>پدر: پیه /piya/ پدر: ببه</li> <li>مادر: مایَه /mặya/ مادر: ما. یا (ننه)</li> <li>برادر: برا /Bərặ/ برادر :برا</li> <li>خواهر: خاک (Khak) خواهر: خؤ</li> <li>پسر: پور (Pura) پسر: کوته</li> <li>دختر: تیتی (Titi) دختر:کیله</li> <li>من: اَز (Az)</li> <li>تو: ته (Ta)</li> <li>ما: آما (Ama)</li> <li>شما: شما (Shema)</li></ul> </td> <td> <ul><li>او (مؤنث): آیَه (Aya)</li> <li>او (مذکر): آندا (Anda)</li> <li>مرا: چمن (Chemen)</li> <li>تو را: اِشت (Eshte)</li> <li>پریروز: اَپِری (Aperi)</li> <li>دیروز: اَزیر (Azira)</li> <li>امروز: آرو (Aru)</li> <li>فردا: سابا (Saba)</li> <li>پس‌فردا: پسرا (Pesara)</li> <li>خانه: کی یه (Kiya)</li> <li>عروس: وِیَه(veya)</li> <li>خربزه: کالیکَه (kalika)</li></ul> </td> <td> <ul><li>حیاط: کِلاگا (Kelaga)</li> <li>باغ: رَز (Raz)</li> <li>بیرون: بَر (Bar)</li> <li>بالا: جُر (Jor)</li> <li>پایین: جَر(jar)</li> <li>کفش: چُستُه (Chosto)</li> <li>قاشق: کَنچه (Kanche)</li> <li>گربه: مَرچین (Marchin)</li> <li>سگ: اَسبه (seba)</li> <li>مرغ: کرگ (Karg)</li> <li>تخم‌مرغ: کرخا (Karkha)</li> <li>دارم: دیرم (direm)</li></ul> </td> <td> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="در_گویش_سگز_آبادی"><span id=".D8.AF.D8.B1_.DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4_.D8.B3.DA.AF.D8.B2_.D8.A2.D8.A8.D8.A7.D8.AF.DB.8C"></span>در گویش سگز آبادی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: در گویش سگز آبادی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>برخی از واژه‌های زبان تاتی به گویش روستای <a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF%D8%B2%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سگزآباد">سگزآباد</a> (از توابع شهرستان <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" title="بوئین‌زهرا">بوئین‌زهرا</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">استان قزوین</a>) </p> <table> <tbody><tr> <td> <ul><li><b>خانواده</b></li> <li>خانه: چیَ</li> <li>پدر: دَدَ (dada)</li> <li>مادر: مایَ (maya)</li> <li>پسر: فِر (fer)</li> <li>دختر: تی تی (titi)</li> <li>خواهر: خاچَ (khcha)</li> <li>برادر: برا (bera)</li> <li>برادر زن: زن برا</li> <li>خواهر زن: زن خاجه</li> <li>مادر زن: زن مایَه</li> <li>پدر زن: زن پیه</li> <li>مادر بزرگ: پیلَه مایَ</li> <li>عروس: وِیه</li> <li>داماد: زوما</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>میوه</b></li> <li>سیب: اَسواَ</li> <li>خربزه: چالیچَه</li> <li>گلابی: اَنبری</li> <li>هندوانه: هَندونهَ</li> <li>زردآلو: شِلونیکَ</li> <li>انگور: اَنجروَ</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>زمان</b></li> <li>امروز: آرِو</li> <li>دیروز: اَزیرَ</li> <li>پری روز: پَریرَ</li> <li>فردا: صَبا</li> <li>پس فردا: سَرا</li> <li>پسین فردا: پَرچینی</li> <li>پسون فردا: پس پَرچینی</li> <li>ظهر: نمِرو</li> <li>غروب: دَمِ شوم</li> <li>شب: شؤ</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>جانور</b></li> <li>گربه: مَرچین</li> <li>سگ: اَسب</li> <li>گوسفند: چاروا</li> <li>گاو: گُئوَ</li> <li>گرگ: وَرگ</li> <li>مرغ: کَرگَ</li> <li>خرگوش: خَروش</li> <li>گنجشک: گُئوش</li> <li>کیوتر: کُؤتر</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>پوشاک</b></li> <li>شلوار: شالوار</li> <li>پیراهن: شوی</li> <li>کفش: پوجار</li> <li>کمربند: قیش</li> <li><b>آب و هوا</b></li> <li>برف: فرف</li> <li>باران: وارون</li> <li>تگرگ: تی اَرس</li> <li><b>صفت</b></li> <li>کوچک: قیجل (ghijel)</li> <li>بزرگ: پیل (pil)</li> <li>خوب: خار (khar)</li> <li>بد: پیس (pis)</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>اشاره</b></li> <li>این: جِم (jem)</li> <li>کجا: چوآ (choa)</li> <li>اینجا: اِندیا (endia)</li> <li><b>جهات</b></li> <li>بالا (زبر): جوئر</li> <li>پائین (زیر): جیرا</li> <li>جلو: پَرون</li> <li>عقب: پَسا</li> <li>وسط: مونینجا</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>ضمایر</b></li> <li>من: اَ (a)</li> <li>تو: تَ (ta)</li> <li>او :آ (a)</li> <li>ما: اَما (ama)</li> <li>شما: اماهاین، شما (emahayn,shema)</li> <li>آنها: آهاین (ahayn)</li></ul> </td> <td> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="در_گویش_شالی"><span id=".D8.AF.D8.B1_.DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4_.D8.B4.D8.A7.D9.84.DB.8C"></span>در گویش شالی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: در گویش شالی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>برخی از واژه‌های زبان تاتی به لهجهٔ شهر <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%84_(%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7)" title="شال (بوئین‌زهرا)">شال</a> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="استان قزوین">استان قزوین</a>) </p> <table> <tbody><tr> <td> <ul><li><b>خانواده</b></li> <li>پیَه = پدر</li> <li>مایَ = مادر</li> <li>برا = برادر</li> <li>خاکه = خواهر</li> <li>تتی = دختر</li> <li>پورَ = پسر</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>میوه</b></li> <li>رَز = باغ انگور</li> <li>چالج = شالی</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>جانور</b></li> <li>جیلی = جوجه</li> <li>مرچینه = گربه</li> <li>پاجار = کفش</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>صفت</b></li> <li>خواریش = خوبی؟</li></ul> </td> <td> <ul><li><b>نمونه جمله</b></li> <li>بی = بیا</li> <li>بشه = برو</li> <li>کاگو بیش = کجا بودی؟</li> <li>بی کیه؟ بفرمایید منزل.</li> <li>چنه = چرا، برای چه؟</li></ul> </td> <td> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نمونه_فعل‌های_تاتی_تاکستان[۵۰]"><span id=".D9.86.D9.85.D9.88.D9.86.D9.87_.D9.81.D8.B9.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C_.D8.AA.D8.A7.DA.A9.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86.5B.DB.B5.DB.B0.5D"></span>نمونه فعل‌های تاتی تاکستان<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: نمونه فعل‌های تاتی تاکستان[۵۰]"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table> <tbody><tr> <td> <p>رساندن arasendon </p><p>رسیدن arasesan </p><p>افتادن ikatan </p><p>انداختن ijayntan </p><p>نشستن neštan </p><p>خرد کردن - ریز کردن benjaton </p><p>بریدن berian </p><p>ریسیدن reštan </p><p>دیدن vintan </p><p>رفتن šian </p><p>اجازه دادن - امکان دادن aštan </p><p>آمدن omian </p><p>آوردن aydan </p> </td> <td> <p>شیر خوردن از مادر (حیوانات) šet axardan </p><p>شیر دادن به بچه حیوانات bočobāndon </p><p>نگه داشتن - متوقف کردن nia daštan </p><p>خواباندن boxosondan </p><p>خوابیدن xotan </p><p>مردن mardan </p><p>دوشیدن došesan </p><p>دوختن dotan </p><p>گفتن vātan </p><p>زیر دندان خرد کردن bukurujoston </p><p>کشتن - ذبح کردن bukušton </p><p>ساییده شدن busunoston </p><p>شکستن beškeston </p><p>شکاندن šekastan </p> </td> <td> <p>ریختن - به زمین ریختن ikardan </p><p>با دست فشردن bošqāloston </p><p>شستن šurdan </p><p>قطع کردن bosāndon </p><p>قطع شدن - جدا شدن bososton </p><p>ساییدن - آسیاب کردن bossovoston </p><p>جا انداختن - در جای خود قرار دادن der antay </p><p>واژگون کردن agardenesan </p><p>خاموش کردن ikoštan </p><p>پاشیدن opātan </p><p>گرفتن igatan </p><p>نهادن (بر جایی نهادن) nayan </p><p>گذاشتن به زمین همراه با رها کردن hārengaton </p><p>گم شدن (غیرقابل پیدا شدن)avir abian </p> </td> <td> <p>پرتاب کردن ijayntan </p><p>عقب افتادن peykaton </p><p>جلو افتادن piš ikatan </p><p>در جلوی خود نگهداشتن pišgatan </p><p>رها کردن sarādāyan </p><p>از بین بردن - برانداختن varengatan </p><p>برگرداندن - بازگرداندن vegardāndon </p><p>برگشتن vegardoston </p><p>لیسیدن velišton </p><p>برداشتن vigiton </p><p>برگشتن agar desan </p><p>باد دادن خرمن - افشاندن خرمن vošāndon </p><p>با دست زیر و رو کردن voškaloston </p><p>دریدن - پاره کردن vozarāndon </p> </td> <td> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="وفسی"><span id=".D9.88.D9.81.D8.B3.DB.8C"></span>وفسی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: وفسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>این گویش در منتهی‌الیه حدود مرزی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">استان مرکزی</a> با <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="استان همدان">استان همدان</a>، در شمال <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%A9" title="شهرستان اراک">شهرستان اراک</a> استفاده می‌شود؛ در روستای <a href="/wiki/%D9%88%D9%81%D8%B3" title="وفس">وفس</a> و سه روستای همجوار، یعنی <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="چهرقان">چهرقان</a> در غرب و <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%A9" title="فرک">فرک</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%DA%86%D8%A7%D9%86_(%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86)" title="گورچان (فراهان)">گورچان</a> در شرق. این مناطق تقریباً در یک خط فرضی واقعند که احتمالاً حدود ۲۵۰۰۰ نفر از مهاجرین و ساکنان این روستاها به این لهجه سخن می‌گویند؛ البته در گویش این روستاها به‌طور جزئی تفاوت‌هایی مشاهده می‌شود ولی اصل و مبنای آن‌ها یکی است. این روستاها جمعیت ساکن فعلی آن‌ها حدود ده هزار نفر است. </p><p>لهجه وفسی که به «وُوسی» موسوم است بنا به آنچه پژوهشگران گفته‌اند، لهجه‌ای از تاتی است. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%AF%D9%87%DA%AF%D8%A7%D9%86" title="ابراهیم دهگان">ابراهیم دهگان</a> در کتاب فقه اللغه در ضمن معرفی وفس و واقعه کشتار جمعی آن، گویش وفس را ‹‹ یکی از لهجه‌های قدیم پارسی باستان و شاخه‌ای از تاتی ›› می‌نامند.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> دکتر معین در جلد چهارم فرهنگ خود تحت عنوان ‹‹ وفسی ››(Vafsi) منسوب به وفس، لهجه اهالی وفس نام می‌برند.<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> آقای افتخار زاده در کتاب گزیده‌ای بر دیوان همافر عراقی وفسی از قول نامبرده می‌نویسد: «نامبرده زبان خویش را تاتی خوانده است.»<sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و همچنین در مجله «ایران کوده» م. مغدم که دربارهٔ گویش دلیجان، آشتیان و وفس بحث کرده، لهجه وفس را تاتی خوانده است. </p><p>در فهلویات باباطاهر همدانی کلمات مشابه زیادی با گویش وفسی وجود دارد که به نمونه‌هایی اشاره می‌شود: </p> <ul><li>«دیرم» (دارم): تن محنت کشی دیرم خدایا، دل حسرت کشی دیرم خدایا</li> <li>«ته» (تو): بی ته یارب به بستان گل مرویا</li> <li>«وینم» (ببینم): گرم دسترس نبی آیم ته وینم</li> <li>«بَسُم» (بشوم، بروم): بسم آنان بوینم که ته وینند</li> <li>«بوره» (بیا): دمی بوره بوین حالم ته دلبر</li> <li>«سوته» (سوخته): بوره سوته دلان با ما بنالیم</li> <li>«واتنی» (گفتنی): به کس درد دل مو واتنی نه</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ارتباط_با_زبان‌های_شمالی"><span id=".D8.A7.D8.B1.D8.AA.D8.A8.D8.A7.D8.B7_.D8.A8.D8.A7_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.B4.D9.85.D8.A7.D9.84.DB.8C"></span>ارتباط با زبان‌های شمالی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: ارتباط با زبان‌های شمالی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="زبان‌های کاسپین">زبان‌های کاسپین</a></div> <p>تاتی از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">زبان‌های ایرانی شمال غربی</a> است و به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">زبان تالشی</a> بسیار نزدیک است. تاتی و تالشی از هم متاثرند، اما مقدار این تأثیر در مناطق مختلف متفاوت است. شدت نزدیکی این دو گویش با یکدیگر عاملی برای مخفی ماندن حدود و ثغور جغرافیای زبانی این دو شده است، چنان‌که گاه گونه‌های تاتی در دل تالشی، و گونه‌هایی تالشی در دل تاتی یافت می‌شوند. ویژگی‌ها و مؤلفه‌های مهم زبانی خاص تاتی و تالشی، سابقه ارتباط این دو منطقه با هم، ارائه شواهد و مثال‌هایی در چند بخش آوایی، ساخت‌واژی، و واژگانی، و بررسی ملاحظات جغرافیایی منطقه مؤید این مدعاست.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مقایسه_تالشی_و_مازندرانی_با_گویش‌های_مختلف_تاتی"><span id=".D9.85.D9.82.D8.A7.DB.8C.D8.B3.D9.87_.D8.AA.D8.A7.D9.84.D8.B4.DB.8C_.D9.88_.D9.85.D8.A7.D8.B2.D9.86.D8.AF.D8.B1.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.A8.D8.A7_.DA.AF.D9.88.DB.8C.D8.B4.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.AE.D8.AA.D9.84.D9.81_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>مقایسه تالشی و مازندرانی با گویش‌های مختلف تاتی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: مقایسه تالشی و مازندرانی با گویش‌های مختلف تاتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="wikitable" border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" style="border:1px solid #a2a9b1; border-collapse:collapse; text-align: center; background:white;"> <tbody><tr> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی">فارسی</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="آستارا">تالشی آستارا</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="تاکستان (قزوین)">تاتی تاکستان</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF%D8%B2%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="سگزآباد">تاتی سگزآباد</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86)" class="mw-redirect" title="ابراهیم‌آباد (قزوین)">تاتی ابراهیم‌آباد</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DA%A9" title="اردبیلک">تاتی اردبیلک</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="زیاران">تاتی زیاران</a> </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">مازندرانی ساری</a> </th> <th>گویش طالقانی </th> <th style="width:80px;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی کرمانجی">کردی کرمانجی</a> </th></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پایین</span></span></td> <td>jina<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جینه</span></span></td> <td>jir<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیر</span></span></td> <td>jirā<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیرا</span></span></td> <td>jir<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیر</span></span></td> <td>jir<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیر</span></span></td> <td>jir/jirā<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیرا</span></span>/<span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیر</span></span></td> <td>jir<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">جیر</span></span> </td> <td>jir</td> <td>žêr </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پدر</span></span></td> <td>dādā<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دادا</span></span></td> <td>dādā<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دادا</span></span></td> <td>dada<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دده</span></span></td> <td>dada<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دده</span></span></td> <td>dādā/piyar<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پی‌یر</span></span>/<span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دادا</span></span></td> <td>dada/piyar<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پی‌یر</span></span>/<span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دده</span></span></td> <td>piyar<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پی‌یر</span></span> </td> <td>piyar</td> <td>bav </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تلخ</span></span></td> <td>tel<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تِل</span></span></td> <td>tal<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تل</span></span></td> <td>tal<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تل</span></span></td> <td>tal<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تل</span></span></td> <td>tal<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تل</span></span></td> <td>tal<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تل</span></span></td> <td>tal<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تل</span></span> </td> <td>tal</td> <td>tal </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دختر</span></span></td> <td>kela<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کِلَه</span></span></td> <td>titiye<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تیتیه</span></span></td> <td>titia<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تی تیه</span></span></td> <td>titia<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تی تیه</span></span></td> <td>detari<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دتری</span></span></td> <td>detar<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دتری</span></span></td> <td>deter<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دتر</span></span> </td> <td>detar</td> <td>dot </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیوانه</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span></td> <td>tur<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">تور</span></span> </td> <td>tur</td> <td>dîn/tûre </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زن</span></span></td> <td>žen<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">ژِن</span></span></td> <td>zeyniye<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زینیه</span></span></td> <td>zania<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زنیه</span></span></td> <td>zania<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زنیه</span></span></td> <td>zen<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زِن</span></span></td> <td>zenek<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زنک</span></span></td> <td>zena<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">زِنا</span></span> </td> <td>zen</td> <td>žen </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">سفید</span></span></td> <td>ispi<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">ایسپی</span></span></td> <td>isbi<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">ایسبی</span></span></td> <td>esbi<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">اسبی</span></span></td> <td>isbiایسبی<br /></td> <td>sivid<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">سوید</span></span></td> <td>isbi<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">ایسبی</span></span></td> <td>isbe<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">اِسبه</span></span> </td> <td>isbe</td> <td>sepî </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">مرغ</span></span></td> <td>kāg<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کاگ</span></span></td> <td>karke<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کرکه</span></span></td> <td>čarga<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">چرگه</span></span></td> <td>karga<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کرگه</span></span></td> <td>kerg<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کرگ</span></span></td> <td>kerg<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کرگ</span></span></td> <td>kerg<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کرگ</span></span> </td> <td>kerg</td> <td>mirîşk </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">نردبان</span></span></td> <td>serd<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">سِرد</span></span></td> <td>aselte<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">اَسلته</span></span></td> <td>sorda<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">سورده</span></span></td> <td>nardona <p>نردونه </p> </td> <td></td> <td>palkān/palkāna<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پلکانه</span></span>/<span title="فارسی-language text"><span lang="fa">پلکان</span></span></td> <td>kati<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">کاتی</span></span> </td> <td>pelakân/kati</td> <td>nêrdevan </td></tr> <tr> <td><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">چهره</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span></td> <td>dim<br /><span title="فارسی-language text"><span lang="fa">دیم</span></span> </td> <td>dim</td> <td>rû/dêm </td></tr> </tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نقش_زبان_تاتی_در_جنگ_ایران_و_عراق"><span id=".D9.86.D9.82.D8.B4_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C_.D8.AF.D8.B1_.D8.AC.D9.86.DA.AF_.D8.A7.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D8.B9.D8.B1.D8.A7.D9.82"></span>نقش زبان تاتی در جنگ ایران و عراق</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: نقش زبان تاتی در جنگ ایران و عراق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در جنگ هشت ساله <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> زبان تاتی نقش تعیین‌کننده ای در پیروزی اطلاعاتی ایران ایفا نمود؛ ضداطلاعات <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" class="mw-redirect" title="ارتش عراق">ارتش عراق</a> با شنود مکالمات بیسیم چی‌های ایرانی، متوجه تحرکات و برنامه‌های عملیاتی ارتش و سپاه ایران می‌شدند. نیروهای ایرانی از هر کدام از گویش‌ها و زبان‌های ایرانی برای مکالمات بیسیم چی‌ها استفاده می‌نمودند؛ توسط <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="استخبارات">استخبارات</a> و ضداطلاعات ارتش بعث عراق شنود و ترجمه می‌شد، تا اینکه از گویشوران تات زبان در دو سوی بیسیم‌های نیروهای ایرانی استفاده شد و پس از آن بودکه ارتش بعث عراق و همپیمانانش نتوانستند هیچ‌کدام از مکالمات اطلاعاتی عملیاتی ایران را تا پایان جنگ رمزگشایی نمایند این بیسیم چی‌ها از روستاهای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%88_(%D8%AE%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%84)" title="اسبو (خلخال)">اسبو</a> (شهرستان خلخال) <a href="/wiki/%D9%88%D9%81%D8%B3" title="وفس">وفس</a> و <a href="/wiki/%DA%86%D9%87%D8%B1%D9%82%D8%A7%D9%86" title="چهرقان">چهرقان</a> از <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="شهرستان کمیجان">شهرستان کمیجان</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="استان مرکزی">استان مرکزی</a> انتخاب شده بودند؛ در سال ۱۳۷۰ و سه سال بعد از پایان جنگ، <a href="/wiki/%D8%B5%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="صیاد شیرازی">صیاد شیرازی</a> فرمانده وقت <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="نیروی زمینی ارتش ایران">نیروی زمینی ارتش ایران</a> با حضور در این روستاها و افشای این موضوع، از مردم و کشته شدگان جنگ قدردانی کرد<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نمونه‌هایی_از_نسخه‌های_خطی_به_زبان_تاتی"><span id=".D9.86.D9.85.D9.88.D9.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C.DB.8C_.D8.A7.D8.B2_.D9.86.D8.B3.D8.AE.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AE.D8.B7.DB.8C_.D8.A8.D9.87_.D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86_.D8.AA.D8.A7.D8.AA.DB.8C"></span>نمونه‌هایی از نسخه‌های خطی به زبان تاتی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: نمونه‌هایی از نسخه‌های خطی به زبان تاتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="center" style="width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"> <ul class="gallery mw-gallery-traditional"> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg" class="mw-file-description" title="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی"><img alt="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg/120px-Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg" decoding="async" width="120" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg/180px-Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg/240px-Tani_Language_ect._%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_2.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="634" /></a></span></div> <div class="gallerytext">نسخه‌ای خطی به زبان تاتی</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg" class="mw-file-description" title="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی"><img alt="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg/120px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg" decoding="async" width="120" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg/180px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cb/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg/240px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_4.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="634" /></a></span></div> <div class="gallerytext">نسخه‌ای خطی به زبان تاتی</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg" class="mw-file-description" title="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی"><img alt="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg/120px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg" decoding="async" width="120" height="99" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg/180px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg/240px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_5.jpg 2x" data-file-width="768" data-file-height="634" /></a></span></div> <div class="gallerytext">نسخه‌ای خطی به زبان تاتی</div> </li> <li class="gallerybox" style="width: 155px"> <div class="thumb" style="width: 150px; height: 150px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg" class="mw-file-description" title="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی"><img alt="نسخه‌ای خطی به زبان تاتی" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg/72px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg" decoding="async" width="72" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg/108px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/87/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg/144px-%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_1.jpg 2x" data-file-width="462" data-file-height="768" /></a></span></div> <div class="gallerytext">نسخه‌ای خطی به زبان تاتی</div> </li> </ul> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تاتی طالقانی">گویش طالقانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="گویش الموتی">گویش الموتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گویش رودباری">گویش رودباری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" title="گویش‌های تاتی‌گونه">گویش‌های تاتی‌گونه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تات‌های ایران">تات‌های ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="زبان تاتی قفقاز">زبان تاتی قفقاز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B2%D8%B1" class="mw-redirect" title="زبان‌های حاشیه دریای خزر">زبان‌های حاشیه دریای خزر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">زبان تالشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="تالش">تالش</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.tebyan.net/index.aspx?pid=19667&ParentID=0&BookID=54286&PageIndex=0&NavigateMode=&Content=">مسئله تات و تاتی در ایران</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060820192641/http://www.iichs.org/archived/maghalat/masaletat.htm">زبان‌های تاتی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/persian/arts/story/2007/11/071105_pm-tuts-kajal.shtml">روستای کجل، وارث زبان تاتی</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081230084158/http://www.ariarman.com/Iranian_Library/talesh_mad.pdf">تاتی و تالشی، بازماندهٔ زبان ماد</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><b>Ethnologue</b>, Languages of the World: Tati people including <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=avd">Alviri-Vidari</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121002024005/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=avd">بایگانی‌شده</a> در ۲ اکتبر ۲۰۱۲ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=esh">Eshtehardi</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100707193021/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=esh">بایگانی‌شده</a> در ۷ ژوئیه ۲۰۱۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=goz">Gozarkhani</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121018071142/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=goz">بایگانی‌شده</a> در ۱۸ اکتبر ۲۰۱۲ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=hrz">Harzani (Population: 28.100 in 2000)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100707193033/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=hrz">بایگانی‌شده</a> در ۷ ژوئیه ۲۰۱۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=xkp">Kabatei</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414234124/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=xkp">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=xkj">Kajali</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414164510/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=xkj">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=kgn">Karingani (Population: 17.600 in 2000)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414195607/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=kgn">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=xkc">Kho’ini</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100707192257/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=xkc">بایگانی‌شده</a> در ۷ ژوئیه ۲۰۱۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=okh">Koresh-e Rostam</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414165058/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=okh">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=vmh">Maraghei</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120729065338/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=vmh">بایگانی‌شده</a> در ۲۹ ژوئیه ۲۰۱۲ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=rat">Razajerdi</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414164649/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=rat">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=rdb">Rudbari</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414154513/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=rdb">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=shm">Shahrudi</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100707192641/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=shm">بایگانی‌شده</a> در ۷ ژوئیه ۲۰۱۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=tks">Takestani (Population: ۲۵۰٬۰۰۰)</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100707192708/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=tks">بایگانی‌شده</a> در ۷ ژوئیه ۲۰۱۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> and <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=tov">Taromi, Upper</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20130414192526/http://www.ethnologue.org/show_language.asp?code=tov">بایگانی‌شده</a> در ۱۴ آوریل ۲۰۱۳ توسط <a href="/wiki/Archive.today" class="mw-redirect" title="Archive.today">Archive.today</a> ethnic groups.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iranicaonline.org/articles/azerbaijan-vii">"AZERBAIJAN vii. The Iranian Language of Azerbaijan"</a>. <i>Encyclopaedia Iranica</i> (به انگلیسی).</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Encyclopaedia+Iranica&rft.atitle=AZERBAIJAN+vii.+The+Iranian+Language+of+Azerbaijan&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iranicaonline.org%2Farticles%2Fazerbaijan-vii&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Glottolog-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Glottolog_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNordhoffHammarströmForkelHaspelmath2013" class="citation book cs1">Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/resource/languoid/id/tati1244">"تاتی"</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://glottolog.org/"><i>Glottolog 2.2</i></a>. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C&rft.btitle=Glottolog+2.2&rft.place=Leipzig&rft.pub=Max+Planck+Institute+for+Evolutionary+Anthropology&rft.date=2013&rft_id=http%3A%2F%2Fglottolog.org%2Fresource%2Flanguoid%2Fid%2Ftati1244&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_book" title="الگو:Cite book">cite book</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Invalid <code class="cs1-code">|display-editors=4</code> (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:CS1_errors#disp_name" class="mw-redirect" title="راهنما:CS1 errors">help</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">کتاب «دستور زبان لهجه‌های تاتی جنوبی»، احسان یارشاطر، لاهه - پاریس ١٩٦٩</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>53</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20230201145518/http://taleshen.ir/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%AF/">«زبان-های-تالشی-و-تاتی-در-آستانه-مرگ»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://taleshen.ir/زبان-های-تالشی-و-تاتی-در-آستانه-مرگ/">اصلی</a> در ۱ فوریه ۲۰۲۳<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ آوریل ۲۰۲۳</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%AF&rft_id=http%3A%2F%2Ftaleshen.ir%2F%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D9%87%D8%A7%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C-%D9%88-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87-%D9%85%D8%B1%DA%AF%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-:8-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:8_7-0">۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:8_7-1">۷٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">ای. م. دیاکونوف، "تاریخ ماد"، ۱۹۸۵، فصل ششم</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_8-0">۸٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceA_8-1">۸٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">علی عبدلی، فرهنگ تطبیقی تالشی، تاتی، آذری، تهران 1380</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">دائرةالمعارف بزرگ اسلامی</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">زبان تاتی (توصیف گویش تاتی رودبار)، دکتر جهاندوست سبزعلیپور.</span> </li> <li id="cite_note-:0-11"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:0_11-0">۱۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_11-1">۱۱٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:0_11-2">۱۱٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>55</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">صفرزاده، حبیب، پژوهشی در گویش تاتی شمال خراسان و کاربرد آن در تصحیح و شرح متون ادب فارسی] مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد (علمی- پژوهشی)، شماره ۱۵۹- زمستان ۱۳۸۶.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Mohammad-Reza Djalili, Alessandro Monsutti, Anna Neubauer Le monde turco-iranien en question KARTHALA Editions, 2008 pg 72</span> </li> <li id="cite_note-اسلامیکا-14"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-اسلامیکا_14-0">۱۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-اسلامیکا_14-1">۱۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3003">تات</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120306083525/http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3003">بایگانی‌شده</a> در ۶ مارس ۲۰۱۲ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>، دانشنامهٔ جهان اسلام</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">همان.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text">کاشغری، ذیل «تات»، «تَتْ»، نیز رجوع کنید به ذیل «اُس»، «سُملِم تَتْ»</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120306083525/http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3003">«دانشنامه جهان اسلام»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.encyclopaediaislamica.com/madkhal2.php?sid=3003">اصلی</a> در ۶ مارس ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۶ دسامبر ۲۰۱۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.encyclopaediaislamica.com%2Fmadkhal2.php%3Fsid%3D3003&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>58</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-:1-19"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:1_19-0">۱۹٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_19-1">۱۹٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:1_19-2">۱۹٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>72</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-:2-20"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:2_20-0">۲۰٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_20-1">۲۰٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:2_20-2">۲۰٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>73</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFیوسفی1400" class="citation journal">یوسفی، سعیدرضا (<bdi>۱۴۰۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ensani.ir/file/download/article/1624257368-9729-1400-35.pdf">«نقد و بررسی فصل پنجم از کتاب جامع زبان‌ها و زبان‌شناسی آسیای غربی: رویکردی منطقه‌ای با عنوان «منطقهٔ کاسپین و جنوب آذربایجان: کاسپین و تاتی»»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی</i>. <b>۲۱</b> (۱): <bdi>۳۹۴</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86+%D9%88+%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.atitle=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D9%88+%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%81%D8%B5%D9%84+%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85+%D8%A7%D8%B2+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%3A+%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86+%C2%AB%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%D9%94+%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86+%D9%88+%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8+%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%3A+%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86+%D9%88+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%C2%BB&rft.volume=%DB%B2%DB%B1&rft.issue=%DB%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B9%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1400&rft.aulast=%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fensani.ir%2Ffile%2Fdownload%2Farticle%2F1624257368-9729-1400-35.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:3-22"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:3_22-0">۲۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:3_22-1">۲۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>78</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>78-79</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceB_24-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>ReferenceB</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:ارجاع‌دهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">محمدرضا بابایی‌کهن، مقاله "دریچه‌ای بر تات و تات‌شناسی"، بخش جمع‌بندی</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>80</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-:4-27"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:4_27-0">۲۷٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_27-1">۲۷٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:4_27-2">۲۷٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFجهاندوست_سبزعلیپور1402">جهاندوست سبزعلیپور، <i>گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)</i></a>، <bdi>81</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cgie.org.ir/fa/publication/entryview/4055">دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، مدخل تاتی</a></span> </li> <li id="cite_note-Lecoq,_Pierre_1989._p.248-29"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Lecoq,_Pierre_1989._p.248_29-0">۲۹٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Lecoq,_Pierre_1989._p.248_29-1">۲۹٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>Lecoq, Pierre, Le classement des langues irano-aryennes occidentales in Études irano-aryennes offertes à Gilbert Lazard, Studia Iranica, Cahier 7, p.247-264, Paris, Association pour l'avancement des études iraniennes, 1989. p.248</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lecoq%2C+Pierre%2C+Le+classement+des+langues+irano-aryennes+occidentales+in+%C3%89tudes+irano-aryennes+offertes+%C3%A0+Gilbert+Lazard%2C+Studia+Iranica%2C+Cahier+7%2C+p.247-264%2C+Paris%2C+Association+pour+l%27avancement+des+%C3%A9tudes+iraniennes%2C+1989.+p.248&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-:20-30"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:20_30-0">۳۰٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:20_30-1">۳۰٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">علی عبدلی، "ادبیات تات و تالش"، 1380، نشر سهامی انتشار، فصل تاتی</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cgie.org.ir/fa/news/12452">«وَفس؛ دیار تات زبان‌ها»</a><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱ سپتامبر ۲۰۱۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%88%D9%8E%D9%81%D8%B3%D8%9B+%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1+%D8%AA%D8%A7%D8%AA+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cgie.org.ir%2Ffa%2Fnews%2F12452&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cgie.org.ir/fa/news/82492">«تات‌نشینان بلوک ایران»</a><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱ سپتامبر ۲۰۱۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AA%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86+%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cgie.org.ir%2Ffa%2Fnews%2F82492&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mehrnews.com/news/4176147/زبان-تاتی-در-چند-قدمی-فراموشی-گویش-وران-کم-و-کمتر-می-شوند">«زبان «تاتی» در چند قدمی فراموشی/ گویش‌وران کم و کمتر می‌شوند»</a>. <i>خبرگزاری مهر | اخبار ایران و جهان | Mehr News Agency</i>. <bdi>۲۰۱۷-۱۲-۲۲</bdi><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۱-۰۱-۱۶</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AE%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C+%D9%85%D9%87%D8%B1+%7C+%D8%A7%D8%AE%D8%A8%D8%A7%D8%B1+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86+%D9%88+%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86+%7C+Mehr+News+Agency&rft.atitle=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%C2%AB%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%C2%BB+%D8%AF%D8%B1+%DA%86%D9%86%D8%AF+%D9%82%D8%AF%D9%85%DB%8C+%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C%2F+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86+%DA%A9%D9%85+%D9%88+%DA%A9%D9%85%D8%AA%D8%B1+%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF&rft.date=2017-12-22&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mehrnews.com%2Fnews%2F4176147%2F%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%D8%AF%D8%B1-%DA%86%D9%86%D8%AF-%D9%82%D8%AF%D9%85%DB%8C-%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B4%DB%8C-%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4-%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86-%DA%A9%D9%85-%D9%88-%DA%A9%D9%85%D8%AA%D8%B1-%D9%85%DB%8C-%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AF&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-34">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.cgie.org.ir/fa/news/2510">«مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی»</a>. <i>www.cgie.org.ir</i><span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۲۰۲۲-۱۲-۱۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.cgie.org.ir&rft.atitle=%7C+%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%A9%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%B1%D9%81+%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF+%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.cgie.org.ir%2Ffa%2Fnews%2F2510&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100852238602">ثبت زبان تاتی در فهرست میراث معنوی-جام جم آنلاین</a></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ethnologue.com/">آثنولوگ</a></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="#CITEREFمهدی_علمداری1384">مهدی علمداری، <i>گویش دماوندی</i></a>، <bdi>۱۵</bdi>.</span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://damavandnameh.ir/showT.aspx?Lang=F&ID=735F5D40515E4970595E">دماوند نامه</a>، زبان و فرهنگ مازندرانی در کوهپایه‌های دماوند.</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://damavandnameh.ir/showT.aspx?Lang=F&ID=735F5D40515E49735F5F">دماوند نامه</a></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">دکتر منوچهر ستوده، سال۱۳۳۲، فرهنگ گیلکی، ص۲۱</span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/download/TatiRudbar/Roodbar-Sabzalipour.pdf">دکتر جهاندوست سبزعلیپور، مقاله «گویش رودبار»، فصلنامه گیلان ما- شماره ۳۷، ۱۳۸۹</a></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%A9_%D8%B2%D9%87%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="تات نشین‌های بلوک زهرا">تات نشین‌های بلوک زهرا</a>، جلال آل احمد، چاپ سوم- امیرکبیر،1353</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1" class="mw-redirect" title="دوبرادر">دوبرادر</a>، محمد حسین دانایی، انتشارات اطلاعات، چاپ اول، 1392</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mehrnews.com/news/5062248/زیاران-شهر-شد">زیاران شهر شد</a></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ia801704.us.archive.org/7/items/TatiStilo/2011_7_16-theTatiLanguageGroup.pdf">The Tati Language Group in the Sociolinguistic Context of Northwestern Iran and Transcaucasia</a></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite id="CITEREFیوسفی1400" class="citation journal">یوسفی، سعیدرضا (<bdi>۱۴۰۰</bdi>). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ensani.ir/file/download/article/1624257368-9729-1400-35.pdf">«نقد و بررسی فصل پنجم از کتاب جامع زبان‌ها و زبان‌شناسی آسیای غربی: رویکردی منطقه‌ای با عنوان «منطقهٔ کاسپین و جنوب آذربایجان: کاسپین و تاتی»»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی</i>. <b>۲۱</b> (۱): <bdi>۳۹۴</bdi>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87+%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D8%AA%D9%88%D9%86+%D9%88+%D8%A8%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85+%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.atitle=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D9%88+%D8%A8%D8%B1%D8%B1%D8%B3%DB%8C+%D9%81%D8%B5%D9%84+%D9%BE%D9%86%D8%AC%D9%85+%D8%A7%D8%B2+%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7+%D9%88+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C%3A+%D8%B1%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C+%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%A8%D8%A7+%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86+%C2%AB%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87%D9%94+%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86+%D9%88+%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8+%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%3A+%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86+%D9%88+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C%C2%BB&rft.volume=%DB%B2%DB%B1&rft.issue=%DB%B1&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B3%DB%B9%DB%B4%3C%2Fbdi%3E&rft.date=1400&rft.aulast=%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81%DB%8C&rft.aufirst=%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%B6%D8%A7&rft_id=http%3A%2F%2Fensani.ir%2Ffile%2Fdownload%2Farticle%2F1624257368-9729-1400-35.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">دکتر منوچهر ستوده، سال۱۳۳۲، فرهنگ گیلکی، ص۲۱</span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://archive.org/download/TatiRudbar/Roodbar-Sabzalipour.pdf">دکتر جهاندوست سبزعلیپور، مقاله «گویش رودبار»، فصلنامه گیلان ما- شماره ۳۷، ۱۳۸۹</a></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.mehremihan.ir/language-and-dialect/2956-tati-ghazvini.html">http://www.mehremihan.ir/language-and-dialect/2956-tati-ghazvini.html</a></span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">بررسی گویش تاتی تاکستان، عباس طاهری، نشر سال، ۱۳۸۸، صفحهٔ ۱۸۰</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">دهگان، ابراهیم، فقه اللغه، ص ۲۳۵</span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text">معین، محمد، فرهنگ</span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text">افتخارزاده، نادر، گزیده دیوان همافر عراقی، مقدمه</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">نشانه‌های تالشی در مناطق تات زبان خلخال، دکتر جهاندوست سبزعلیپور.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">یادمان شهید سپهبد امیر صیاد شیرازی- عروج</span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite id="CITEREFلکوک1390" class="citation book"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B1_%D9%84%DA%A9%D9%88%DA%A9" class="mw-redirect" title="پیر لکوک">لکوک، پیر</a> (<bdi>۱۳۹۰</bdi>). «گویش‌های حاشیه دریای خزر و گویش‌های شمال غرب ایران». <i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="راهنمای زبان‌های ایرانی">راهنمای زبان‌های ایرانی</a></i>. ج. ۲. ترجمهٔ آرمان بختیاری، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B3%DA%A9%D8%B1_%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="عسکر بهرامی">عسکر بهرامی</a>، <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="حسن رضایی باغ‌بیدی">حسن رضایی باغ‌بیدی</a>، نگین صالحی‌نیا. تهران: انتشارات ققنوس. ص. <bdi>۴۸۹-۵۱۵</bdi>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-311-390-6" title="ویژه:منابع کتاب/964-311-390-6"><bdi>۹۶۴-۳۱۱-۳۹۰-۶</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%AD%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%87+%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C+%D8%AE%D8%B2%D8%B1+%D9%88+%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84+%D8%BA%D8%B1%D8%A8+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.btitle=%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C+%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86&rft.pages=%3Cbdi%3E%DB%B4%DB%B8%DB%B9-%DB%B5%DB%B1%DB%B5%3C%2Fbdi%3E&rft.pub=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA+%D9%82%D9%82%D9%86%D9%88%D8%B3&rft.date=1390&rft.isbn=---&rft.aulast=%D9%84%DA%A9%D9%88%DA%A9&rft.aufirst=%D9%BE%DB%8C%D8%B1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان‌شناسی">زبان‌شناسی</a> - دکتر فره وشی - انتشارات دانشگاه تهران</li> <li>تاتی و هرزنی - عبدالعلی کارنگ - ۱۳۳۳ - تبریز - ناشر واعظ پور</li> <li>جستاری در زبان تاتی، نوشته: علی محمدآقاعلیخانی</li> <li>نوشتار: پراکندگیِ «تات» ها در تاکستان و بوئین‌زهرا، نوشته: عباس رحمانی</li> <li><cite id="CITEREFعلیجانزاده1372" class="citation book">علیجانزاده، حسین (<bdi>۱۳۷۲</bdi>). <i>زبان کویر (کتاب اول)</i>. حسین علیجانزاده. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-600-6440-61-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-600-6440-61-3"><bdi>۹۷۸-۶۰۰-۶۴۴۰-۶۱-۳</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%B1+%28%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8+%D8%A7%D9%88%D9%84%29&rft.pub=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86+%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&rft.date=1372&rft.isbn=978-600-6440-61-3&rft.aulast=%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87&rft.aufirst=%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86+%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C+%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></li> <li>یکسال در میان ایرانیان (سفرنامه) <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%88%D9%86" title="ادوارد براون">ادوارد براون</a></li> <li>سبزعلیپور، and جهاندوست. "گسترهٔ جغرافیایی زبان تاتی و ارتباط آن با زبان پهلوی اشکانی (پارتی)." <i>زبانشناسی و گویش‌های خراسان</i> 15, no. 1 (2023): ۵۳–۹۴</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زبان‌های_ایرانی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگو:زبان‌های ایرانی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="بحث الگو:زبان‌های ایرانی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌های ایرانی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="زبان‌های_ایرانی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی">زبان‌های ایرانی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">باستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زبان سکایی باستان">سکایی باستان</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">بینابینی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان اوستایی">اوستایی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زبان فارسی باستان">پارسی باستان</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="زبان مادی">مادی</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">میانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="زبان باختری">باختری</a></i> (بلخی)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="زبان خوارزمی">خوارزمی</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" title="زبان آسی">آسی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><i><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="گویش یاسی">یاسی</a></i></small></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="زبان سکایی میانه">سکایی میانه</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%BA%D8%AF%DB%8C" title="زبان سغدی">سغدی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شمال غربی">شمال غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="زبان پارتی">پارتی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی جنوب غربی">جنوب غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="زبان پارسی میانه">پارسی میانه</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.0em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شرقی">شرقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="زبان‌های پامیری">پامیری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C" title="زبان اشکاشمی">اِشکاشمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%86%DB%8C" title="زبان سنگلیچی">سَنگلیچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AE%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان وخی">وخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان مونجی">مونجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%AF%D8%BA%D9%87" title="زبان یدغه">یدغه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="زبان ونجی">ونجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%B2%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان یزغلامی">یَزغلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%BA%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان شغنانی">شُغنانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان روشانی">روشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D9%81%DB%8C" title="زبان خوفی">خوفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="زبان برتنگی">بَرتَنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان سریکالی">سَریکالی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" title="زبان آسی">آسی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="گویش دیگورون">دیگورونی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="گویش ایرونی">ایرونی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88" title="زبان پشتو">پشتو</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="پشتوی مرکزی">مرکزی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="پشتوی شمالی">شمالی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="پشتوی جنوبی">جنوبی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DB%8C" title="گویش ونتسی">ونتسی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="زبان یغنابی">یغنابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان ارموری">ارموری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%86%DB%8C" title="زبان پراچی">پراچی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.0em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شمال غربی">شمال غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های کردی">کردی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سورانی">سورانی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کردی اردلانی">اردلانی</a></small> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AE%DB%8C" title="لهجه لیلاخی">لیلاخی</a></small></li></ul></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کردی مکریانی">مکریانی</a></small> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لهجه بوکانی">بوکانی</a></small></li></ul></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%D9%82%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش سقزی">سقزی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="کردی جافی">جافی</a></small></li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="کرمانجی">کرمانجی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش بادینی (صفحه وجود ندارد)">بادینی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش خراسانی">خراسانی</a></small></li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="کردی جنوبی">کردی جنوبی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کردی ایلامی">ایلامی</a></small> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="لهجه ملکشاهی">ملکشاهی</a></small></li></ul></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کردی زنگنه‌ای">زنگنه‌ای</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="کردی سنجابی">سنجابی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی کرماشانی">کرماشانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="کردی کلهری">کلهری</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کردی کلیایی">کلیایی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="کردی گروسی">گروسی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش عبدویی">عبدویی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش کرونی">کرونی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان لکی">لکی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های زازا-گورانی">زازا-گورانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان گورانی">گورانی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان باجلانی">باجلانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%DB%8C" title="زبان شبکی">شبکی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="گویش هورامی">هورامی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="زازاکی">زازاکی</a> (دیملی)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="زبان‌های کاسپین">کاسپینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان گیلکی">گیلکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">مازندرانی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="گویش کتولی">کَتولی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گویش الیکایی">اِلیکایی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش کلارستاقی">کَلارُستاقی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="گویش شهمیرزادی">شَهمیرزادی</a></small></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="گویش گرگانی">گرگانی</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های کومشی">کومِشی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان سمنانی">سِمنانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="زبان سنگسری">سنگسری</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان لاسگردی">لاسگردی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان سرخه‌ای">سُرخه‌ای</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="گویش افتری">افتری</a></small></li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">تالشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="زبان شاهرودی">شاهرودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="زبان خورش‌رستمی">خورش‌رستمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان رزجردی">رزجردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان گذرخانی">گذرخانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%AC%D9%84%DB%8C" title="زبان کجلی">کجلی</a></li></ul> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8C" title="زبان دیلمی">دِیلمی</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="زبان آذری">آذری باستان</a></i></li> <li><a class="mw-selflink selflink">تاتی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گویش‌های تاتی گونه">تاتُید</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تاتی طالقانی">طالقانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="گویش الموتی">الموتی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گویش رودباری">رودباری</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B2%DB%8C" title="زبان گزی">گزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان کرنگانی">کرنگانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C" title="زبان بلوچی">بلوچی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C" title="زبان بلوچی">بلوچی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="گویش کرشی">کرشی</a></small></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="زبان‌های ایران مرکزی">ایران مرکزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی شمال غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="گویش‌های استان فارس">فارس</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="لهجه محلاتی">محلاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="وانشانی">وانشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان خوانساری">خوانساری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی شمال شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لهجه کاشانی">کاشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-کاشانی">یهودی-کاشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لهجه آرانی">آرانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%82%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش قهرودی (صفحه وجود ندارد)">قهرودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B4%D9%82%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88" class="mw-redirect" title="جوشقان و کامو">جوشقانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="میمه‌ای (صفحه وجود ندارد)">میمه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="زبان سوی">سوی</a></li> <li>کشه‌ای</li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B1" title="طار">طاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="زبان راجی">راجی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B7%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="زبان نطنزی">نطنزی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش ابیانه‌ای (صفحه وجود ندارد)">ابیانه‌ای</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش فریزندی (صفحه وجود ندارد)">فریزندی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش یرندی (صفحه وجود ندارد)">یرندی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="ابوزیدآباد">ابوزیدآبادی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-همدانی">یهودی-همدانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی شمال غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>جندانی (گندونی)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش گزی">گویش گزی</a></li> <li>سده‌ای</li> <li>ورزنه‌ای</li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان ولاتی">ولاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="گویش گرکویه‌ای">گرکویه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان یهودی-اصفهانی">یهودی-اصفهانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی جنوب شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86" title="گویش بهدینان">بهدینان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="زبان نائینی">نائینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="انارک">انارکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اردستان">اردستانی</a></li> <li>زفره‌ای</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">کویری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان خوری">خوری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش فردوسی">فردوسی</a></li> <li>فروی</li> <li>مهرجانی</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">تفرش</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%81%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان وفسی">وفسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%81%D8%B1%D8%B4%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان تفرشی (صفحه وجود ندارد)">تفرشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان آشتیانی">آشتیانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9" class="mw-disambig" title="کهک">کهکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آمره‌ای">آمره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="گویش الویری-ویدری">الویری-ویدری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">دسته‌بندی‌نشده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زبان سیوندی">سیوندی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی جنوب غربی">جنوب غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارسی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="زبان تاتی قفقاز">تاتی قفقاز</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان ارمنی-تاتی">ارمنی-تاتی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فارسی افغانستان">دری</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="گویش هزارگی">هزارگی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی تاجیکی">تاجیکی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="گویش یهودی بخارا">بخاری</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="زبان لری">لری</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گویش بختیاری">بختیاری</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان لارستانی">لارستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%D9%85%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان کهمره‌ای">کهمره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="گویش‌های گرمسیری">گرمسیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B4%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان بشاگردی">بشاگردی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کمزاری">کُمزاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="گویش‌های منطقه فارس">گویش‌های منطقه فارس</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>واژگان <i>خوابیده</i> زبان‌های منقرض‌شده را نشان می‌دهند.</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=ایران&#124;link=ایران_زبان‌های_ایران" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="الگو:زبان‌های ایران"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="بحث الگو:زبان‌های ایران"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌های ایران"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=ایران&#124;link=ایران_زبان‌های_ایران" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران"><img alt="ایران" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></a></span></span> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="زبان‌های ایران">زبان‌های ایران</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C" title="زبان رسمی">زبان رسمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">زبان‌های منطقه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی">زبان‌های ایرانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان کردی">کردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="زبان لری">لری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان لکی">لکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان گیلکی">گیلکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">مازندرانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C" title="زبان بلوچی">بلوچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">تالشی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">تاتی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C" title="زبان‌های ترکی">زبان‌های ترکی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های عربی">زبان‌های عربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان آذربایجانی">آذربایجانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان ترکی خراسانی">ترکی خراسانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%B4%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان قشقایی">قشقایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%DB%8C" title="زبان ترکمنی">ترکمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان عربی">عربی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">زبان‌های اقلیت‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های قفقازی">زبان‌های قفقازی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="زبان ارمنی">ارمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">گرجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان چرکسی">چرکسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های سامی">زبان‌های سامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="آرامی جدید آشوری">آرامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">عبری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="زبان اشاره">زبان‌های اشاره</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان اشاره ایرانی">زبان اشاره ایرانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AC_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="الگو:زبان‌های رایج در ایران">همچنین بنگرید</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زبان‌های_هندوایرانی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#e8e8ff;"><div id="زبان‌های_هندوایرانی" style="font-size:114%;margin:0 4em">زبان‌های هندوایرانی</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;font-size:114%"><div style="padding:0px"> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زبان‌های_هندوآریایی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الگو:زبان‌های هندوآریایی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:زبان‌های هندوآریایی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌های هندوآریایی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="زبان‌های_هندوآریایی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های هندوآریایی">زبان‌های هندوآریایی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های داردی">داردی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کشمیری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B4%D9%85%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="زبان کشمیری">کشمیری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیشتواری (صفحه وجود ندارد)">کیشتواری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شینا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="زبان شینا">شینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D8%AA" title="بروکسکات">بروکسکات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%86%D8%AF%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="زبان کندل‌شاهی">کندل‌شاهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%84%DA%A9%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="زبان کلکوتی">کلکوتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="زبان اشوجی">اشوجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%84%D9%87" title="زبان پالوله">پالوله</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="زبان ساوی">ساوی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پشه‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان پشه‌ای">پشه‌ای</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کونار</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%84%DB%8C" title="زبان داملی">داملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%AA%DB%8C" title="زبان گواربتی">گواربتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان ننگلامی">ننگلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%85%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="زبان شمشتی">شمشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C-%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان وته‌پوری-کتارقلعه‌ای">وته‌پوری-کتارقلعه‌ای</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">چیترال</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4" class="mw-redirect" title="زبان کالاش">کالاش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان کهواری">کهواری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کوهستانی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان کوهستانی">کوهستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B7%D8%B1%DB%8C" title="زبان بطری">بطری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%88" title="زبان چلیسو">چلیسو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="زبان گابارو">گابارو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان کالامی">کالامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان تیراهی (صفحه وجود ندارد)">تیراهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان مانکیالی">مانکیالی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان‌های پاهاری">شمالی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="زبان دوتلی">دوتلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%88%D9%85%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان جوملی (صفحه وجود ندارد)">جوملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%BE%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان نپالی">نپالی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مرکزی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان گارهوالی">گارهوالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%DB%8C" title="زبان کومائونی">کومائونی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="پاهاری غربی">غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="زبان دوگری">دوگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="زبان کانگری">کانگری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بهادارواهی (صفحه وجود ندارد)">بهادارواهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چوراهی (صفحه وجود ندارد)">چوراهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%AA%D8%A2%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بهاتآلی (صفحه وجود ندارد)">بهاتآلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%84%D8%B3%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بیلالسپوری (صفحه وجود ندارد)">بیلالسپوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%86%D9%85%D8%A8%D8%A2%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="چمبآلی (صفحه وجود ندارد)">چمبآلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان گاددی (صفحه وجود ندارد)">گاددی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پانگوالی (صفحه وجود ندارد)">پانگوالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A2%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماندآلی (صفحه وجود ندارد)">ماندآلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%A6%D8%A7%D8%B3%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاهاری مائاسو (صفحه وجود ندارد)">پاهاری مائاسو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان جائونساری (صفحه وجود ندارد)">جائونساری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D9%84%D9%84%D9%88%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کوللویی (صفحه وجود ندارد)">کوللویی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کینائوری پاهاری (صفحه وجود ندارد)">کینائوری پاهاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان هیندوری (صفحه وجود ندارد)">هیندوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان سیرمائوری (صفحه وجود ندارد)">سیرمائوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان سارازی (صفحه وجود ندارد)">سارازی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شمال غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پنجابی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="زبان پنجابی">پنجابی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌ها و گویش‌های پنجابی (صفحه وجود ندارد)">گویش‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="زبان سانسی">سانسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="زبان‌های لندا">زبان‌های لندا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF%DA%A9%D9%88" title="زبان هندکو">هندکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%DA%A9%D9%88" title="زبان ایکو">ایکو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کهترانی (صفحه وجود ندارد)">کهترانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%88%D8%AA%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان پوتواری">پوتواری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="زبان سرائیکی">سرائیکی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های سندی (صفحه وجود ندارد)">سندی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان جدگالی">جدگالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%84%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="زبان خلوصی">خلوصی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DA%86%DB%8C" title="زبان کچی">کچی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان لوواتی (صفحه وجود ندارد)">لوواتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان ممونی (صفحه وجود ندارد)">ممونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زبان سندی">سندی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های گجراتی (صفحه وجود ندارد)">گجراتی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%A6%D8%B1" title="زبان آئر">آئر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان گجراتی">گجراتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان جانداورا (صفحه وجود ندارد)">جانداورا</a></li> <li>کولی <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%DA%86%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کاچی کولی (صفحه وجود ندارد)">کاچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زبان پارکری کولی">پارکری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان وادیارا کولی (صفحه وجود ندارد)">وادیارا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lisan_ud-Dawat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lisan ud-Dawat (صفحه وجود ندارد)">دواتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زبان پارکری کولی">پارکری کولی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%87%D8%AA%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان سائوراسهترا (صفحه وجود ندارد)">سائوراسهترا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%DA%AF%D9%87%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان واگهری (صفحه وجود ندارد)">واگهری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان راجستانی">راجستانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان باگری (صفحه وجود ندارد)">باگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%A6%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="زبان گوئاریا">گوئاریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D8%A2%D8%B1%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان لوآرکی (صفحه وجود ندارد)">لوآرکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AC%D8%B1%DB%8C" title="زبان گوجری">گوجری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AC%DB%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان جیپوری">جیپوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان هارائوتی (صفحه وجود ندارد)">هارائوتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان مالوی (صفحه وجود ندارد)">مالوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان مارواری">مارواری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان مواتی (صفحه وجود ندارد)">مواتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان مواری (صفحه وجود ندارد)">مواری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DA%A9%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان شکهاواتی (صفحه وجود ندارد)">شکهاواتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%AA%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان دهاتکی (صفحه وجود ندارد)">دهاتکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان نیمادی (صفحه وجود ندارد)">نیمادی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%84" title="زبان‌های بهیل">بهیل</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="زبان بهیلی">بهیلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بهیلالی (صفحه وجود ندارد)">بهیلالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%D9%88%D8%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان چودری (صفحه وجود ندارد)">چودری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7-%DA%A9%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان دهودیا-کوکنا (صفحه وجود ندارد)">دهودیا-کوکنا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان دهانکی (صفحه وجود ندارد)">دهانکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان دوبلی (صفحه وجود ندارد)">دوبلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بائوریا (صفحه وجود ندارد)">بائوریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%DB%8C%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بهیلوری (صفحه وجود ندارد)">بهیلوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%88%DA%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان ماوچی (صفحه وجود ندارد)">ماوچی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان ماگاری (صفحه وجود ندارد)">ماگاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بارلی پالیا (صفحه وجود ندارد)">بارلی پالیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بارلی پائوری (صفحه وجود ندارد)">بارلی پائوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D8%AB%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بارلی رثوی (صفحه وجود ندارد)">بارلی رثوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان پاردهی (صفحه وجود ندارد)">پاردهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="زبان گامیت">گامیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کالتو (صفحه وجود ندارد)">کالتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان واساوی (صفحه وجود ندارد)">واساوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%A7%DA%AF%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="واگدی (صفحه وجود ندارد)">واگدی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%88%D8%A2%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بولی وآگری (صفحه وجود ندارد)">بولی وآگری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="زبان خاندیشی">خاندیشی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لامبادی (صفحه وجود ندارد)">لامبادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="زبان دوماکی">دوماکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="زبان دومری">دومری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان رومانی">رومانی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگو:زبان‌های رومانی">فهرست زبان‌ها</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="زبان‌های هندوآریایی مرکزی">مرکزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%AC" title="زبان برج">برج</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%84%DB%8C" title="زبان بوندلی">بوندلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C" title="زبان هریانوی">هریانوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان هندوستانی">هندوستانی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش کائوراوی (صفحه وجود ندارد)">کائوراوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زبان هندی">هندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="زبان اردو">اردو</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DA%A9%D9%86%DB%8C" title="زبان دکنی">دکنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judeo-Urdu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judeo-Urdu (صفحه وجود ندارد)">Judeo-Urdu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88_%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اردو حیدرآبادی (صفحه وجود ندارد)">اردو حیدرآبادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%87" title="ریخته">ریخته</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%86%D9%88%D8%AC%DB%8C" title="زبان کنوجی">کنوجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C" title="زبان سانسی">سانسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D9%87%D9%88%DA%A9%DA%A9%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سادهوککادی (صفحه وجود ندارد)">سادهوککادی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="زبان اودهی">اودهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DA%AF%D9%87%D9%84%DB%8C" title="زبان بگهلی">بگهلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="زبان چتیسگری">چتیسگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%81%DB%8C%D8%AC%DB%8C" title="هندی فیجی">هندی فیجی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="زبان پریا">پریا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های هندوآریایی شرقی">شرقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان بیهاری">بیهاری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بوجپوری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AC%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان بوجپوری">بوجپوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="هندی کارائیبی">هندی کارائیبی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ماگهی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DA%AF%D9%87%DB%8C" title="زبان ماگهی">ماگهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%AA%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کهورتها (صفحه وجود ندارد)">کهورتها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مایتهیلی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D9%87%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="زبان مایتهیلی">مایتهیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%86%DA%AF%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="زبان آنگیکا">آنگیکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="باجیکا">باجیکا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سادانی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="زبان سادری">سادری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کورمالی (صفحه وجود ندارد)">کورمالی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تهارو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان تهارو (صفحه وجود ندارد)">تهارو</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88_%DA%A9%D9%88%DA%86%DB%8C%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تهارو کوچیلا (صفحه وجود ندارد)">کوچیلا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%B3%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بوکسا (صفحه وجود ندارد)">بوکسا</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AC%D9%87%DB%8C" title="زبان ماجهی">ماجهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان موساسو (صفحه وجود ندارد)">موساسو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کومهالی (صفحه وجود ندارد)">کومهالی</a></li> <li>کوسواری <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AA%D9%87-%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بوته-دارای (صفحه وجود ندارد)">بوته-دارای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D8%A7%DB%8C" title="زبان دهانور رای">دهانور</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%93%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان‌های بنگالی–آسامی">بنگالی–آسامی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بنگالی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان بنگالی">بنگالی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش‌های بنگالی (صفحه وجود ندارد)">گویش‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان بیشنوپریا مانیپوری">بیشنوپریا مانیپور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%88%D9%86%DA%AF" title="زبان هاجونگ">هاجونگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7_%D8%AA%D8%A7%D8%B1" title="زبان کاریا تار">کاریا تار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کورموکار (صفحه وجود ندارد)">کورموکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="زبان مال پاهاریا">مال پاهاریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%A2%D8%AE%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%84%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان نوآخایللا (صفحه وجود ندارد)">نوآخایللا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%84%D9%87%D8%AA%DB%8C" title="زبان سیلهتی">سیلهتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان تانچانگیا (صفحه وجود ندارد)">تانچانگیا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کومپاری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان آسامی">آسامی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش‌های کومپاری (صفحه وجود ندارد)">کومپاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D8%A2%D9%84%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش‌های گوآلپاریا (صفحه وجود ندارد)">گوآلپاریا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87%DB%8C_(%D9%86%D9%BE%D8%A7%D9%84)&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان رانجبانسهی (نپال) (صفحه وجود ندارد)">رانجبانسهی (نپال)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%86%DA%AF%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان رنگپوری">رنگپوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان سورجاپوری (صفحه وجود ندارد)">سورجاپوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">چیتاگونی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C" title="زبان چیتاگونی">چیتاگونی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D8%AA%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش‌های چیتاگونی (صفحه وجود ندارد)">گویش‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%D8%A7%DA%A9%D9%85%D8%A7" title="زبان چاکما">چاکما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%87%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%A7" title="زبان روهینگیا">روهینگیا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اوریه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="زبان اوریه">اوریه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D9%84%D9%BE%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان سامبالپوری (صفحه وجود ندارد)">سامبالپوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان دسیا (صفحه وجود ندارد)">دسیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بهاتری (صفحه وجود ندارد)">بهاتری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%88_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بودو پارجا (صفحه وجود ندارد)">بودو پارجا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان رلی (صفحه وجود ندارد)">رلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%BE%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کوپیا (صفحه وجود ندارد)">کوپیا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های هالبی (صفحه وجود ندارد)">هالبی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="زبان هالبی">هالبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کامار (صفحه وجود ندارد)">کامار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87%D9%88%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%A7_(%D9%87%D8%A7%D9%84%D8%A8%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بهونجیا (هالبی) (صفحه وجود ندارد)">بهونجیا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%A7%D9%87%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان ناهاری (صفحه وجود ندارد)">ناهاری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جنوبی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C-%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های مراتی-کونکانی (صفحه وجود ندارد)">مراتی–کونکانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مراتی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان مراتی">مراتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش وارهادی (صفحه وجود ندارد)">وارهادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان آند (صفحه وجود ندارد)">آند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DA%A9%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مراتی برار دکن (صفحه وجود ندارد)">برار دکن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان وارلی (صفحه وجود ندارد)">وارلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان پهوداگی (صفحه وجود ندارد)">پهوداگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کاتکاری (صفحه وجود ندارد)">کاتکاری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان کادودی (صفحه وجود ندارد)">کادودی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کونکانی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان کونکانی">کونکانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کونکانی مهاراشترایی (صفحه وجود ندارد)">کونکانی مهاراشترایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%88%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کونکانی کاناری (صفحه وجود ندارد)">کونکانی کاناری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جزیره‌ای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%88%D9%87%DB%8C" title="زبان دیوهی">دیوهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان سینهالی">سینهالی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">قدیم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="زبان سانسکریت">سانسکریت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سانسکریت ودایی">ودایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B3%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="زبان سانسکریت">کلاسیک</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="میتانی">سوپراسترات میتانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="زبان‌های هندوآریایی میانه">میانه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اولیه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت اشوکان (صفحه وجود ندارد)">پراکریت اشوکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان پالی">پالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%AA%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت آردهاماگاتهی (صفحه وجود ندارد)">آردهاماگاتهی اولیه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">(<a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA" title="پراکریت">پراکریت</a>) میانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Buddhist_Hybrid_Sanskrit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buddhist Hybrid Sanskrit (صفحه وجود ندارد)">Buddhist Hybrid Sanskrit</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت دراماتی (صفحه وجود ندارد)">پراکریت دراماتی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%A2%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%D9%85%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%AA%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت آردهاماگاتهی (صفحه وجود ندارد)">آردهاماگاتهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%A7%DA%AF%D8%AF%D9%87%DB%8C" title="پراکریت ماگدهی">ماگدهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت مهاراشتری (صفحه وجود ندارد)">مهاراشتری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت شائوراسنی (صفحه وجود ندارد)">شائوراسنی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان گنداری">گنداری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%B4%D8%A7%DA%86%DB%8C" title="پایشاچی">پایشاچی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">(<a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%B4%D9%87" title="اپبرمشه">اپبرمشه</a>) متاخر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D9%87%D8%AA%D9%87" title="زبان ابهته">ابهته</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%B4%D9%87" title="اپبرمشه">اپبرمشه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%88" title="زبان الو">الو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پراکریت کاماروپی (صفحه وجود ندارد)">کاماروپی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D8%B3%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان پراکریت خاسا (صفحه وجود ندارد)">پراکریت خاسا</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نیازبان‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان نیاهندوایرانی">نیاهندوایرانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان نیاهندوآریایی">نیاهندوآریایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دسته‌بندی<br />نشده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان بازیگار (صفحه وجود ندارد)">بازیگار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%93%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان‌های چینالی–لاهول (صفحه وجود ندارد)">چینالی–لاهول</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان چینالی (صفحه وجود ندارد)">چینالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D9%84%D8%A7%D9%87%D9%88%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان لوهار لاهول (صفحه وجود ندارد)">لوهار لاهول</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%DB%8C%DA%A9%DA%AF%D8%A7%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="شیکگال (صفحه وجود ندارد)">شیکگال</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پیجین‌ها و<br />کریول‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84_%D8%A2%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="هندی کریول آندامانی (صفحه وجود ندارد)">هندی کریول آندامانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D9%85%D8%A8%D8%A6%DB%8C" title="هندی بمبئی">هندی بمبئی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%87%D9%81%D9%84%D9%88%D9%86%DA%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="هندی هفلونگ (صفحه وجود ندارد)">هندی هفلونگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%84_%D9%86%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کریول ناگامی (صفحه وجود ندارد)">ناگامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%81%D8%A7%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نفامی (صفحه وجود ندارد)">نفامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AF%D8%AF%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان وددا (صفحه وجود ندارد)">وددا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><div class="hlist"> <dl><dt>جستارهای وابسته</dt> <dd><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های هندوایرانی">زبان‌های هندوایرانی</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های نورستانی">زبان‌های نورستانی</a></dd> <dd><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی">زبان‌های ایرانی</a></dd></dl> </div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زبان‌های_ایرانی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگو:زبان‌های ایرانی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="بحث الگو:زبان‌های ایرانی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌های ایرانی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="زبان‌های_ایرانی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی">زبان‌های ایرانی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">باستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زبان سکایی باستان">سکایی باستان</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">بینابینی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان اوستایی">اوستایی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زبان فارسی باستان">پارسی باستان</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="زبان مادی">مادی</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">میانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="زبان باختری">باختری</a></i> (بلخی)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="زبان خوارزمی">خوارزمی</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" title="زبان آسی">آسی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><i><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="گویش یاسی">یاسی</a></i></small></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="زبان سکایی میانه">سکایی میانه</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%BA%D8%AF%DB%8C" title="زبان سغدی">سغدی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شمال غربی">شمال غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="زبان پارتی">پارتی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی جنوب غربی">جنوب غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="زبان پارسی میانه">پارسی میانه</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نو</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.0em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شرقی">شرقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="زبان‌های پامیری">پامیری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%85%DB%8C" title="زبان اشکاشمی">اِشکاشمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%86%DB%8C" title="زبان سنگلیچی">سَنگلیچی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AE%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان وخی">وخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان مونجی">مونجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%AF%D8%BA%D9%87" title="زبان یدغه">یدغه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="زبان ونجی">ونجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%B2%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان یزغلامی">یَزغلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%BA%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان شغنانی">شُغنانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان روشانی">روشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D9%81%DB%8C" title="زبان خوفی">خوفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="زبان برتنگی">بَرتَنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان سریکالی">سَریکالی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" title="زبان آسی">آسی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="گویش دیگورون">دیگورونی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="گویش ایرونی">ایرونی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88" title="زبان پشتو">پشتو</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="پشتوی مرکزی">مرکزی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="پشتوی شمالی">شمالی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B4%D8%AA%D9%88%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="پشتوی جنوبی">جنوبی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%88%D9%86%D8%AA%D8%B3%DB%8C" title="گویش ونتسی">ونتسی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%BA%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="زبان یغنابی">یغنابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان ارموری">ارموری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%86%DB%8C" title="زبان پراچی">پراچی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.0em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی غربی">غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی شمال غربی">شمال غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان‌های کردی">کردی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سورانی">سورانی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کردی اردلانی">اردلانی</a></small> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%84%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AE%DB%8C" title="لهجه لیلاخی">لیلاخی</a></small></li></ul></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D9%85%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="کردی مکریانی">مکریانی</a></small> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D8%A8%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لهجه بوکانی">بوکانی</a></small></li></ul></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B3%D9%82%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش سقزی">سقزی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%81%DB%8C" title="کردی جافی">جافی</a></small></li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C" title="کرمانجی">کرمانجی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش بادینی (صفحه وجود ندارد)">بادینی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش خراسانی">خراسانی</a></small></li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="کردی جنوبی">کردی جنوبی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="کردی ایلامی">ایلامی</a></small> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%85%D9%84%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="لهجه ملکشاهی">ملکشاهی</a></small></li></ul></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B2%D9%86%DA%AF%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="کردی زنگنه‌ای">زنگنه‌ای</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="کردی سنجابی">سنجابی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی کرماشانی">کرماشانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="کردی کلهری">کلهری</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کردی کلیایی">کلیایی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="کردی گروسی">گروسی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش عبدویی">عبدویی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش کرونی">کرونی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان لکی">لکی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7-%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های زازا-گورانی">زازا-گورانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان گورانی">گورانی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان باجلانی">باجلانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%DB%8C" title="زبان شبکی">شبکی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="گویش هورامی">هورامی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D8%B2%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="زازاکی">زازاکی</a> (دیملی)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div> </div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="زبان‌های کاسپین">کاسپینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان گیلکی">گیلکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان مازندرانی">مازندرانی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="گویش کتولی">کَتولی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گویش الیکایی">اِلیکایی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش کلارستاقی">کَلارُستاقی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="گویش شهمیرزادی">شَهمیرزادی</a></small></li></ul></li> <li><i><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="گویش گرگانی">گرگانی</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های کومشی">کومِشی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان سمنانی">سِمنانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%B1%DB%8C" title="زبان سنگسری">سنگسری</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان لاسگردی">لاسگردی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B1%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان سرخه‌ای">سُرخه‌ای</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="گویش افتری">افتری</a></small></li></ul></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">تالشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="زبان شاهرودی">شاهرودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%E2%80%8C%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85%DB%8C" title="زبان خورش‌رستمی">خورش‌رستمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B2%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان رزجردی">رزجردی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B0%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان گذرخانی">گذرخانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%AC%D9%84%DB%8C" title="زبان کجلی">کجلی</a></li></ul> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D9%85%DB%8C" title="زبان دیلمی">دِیلمی</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="زبان آذری">آذری باستان</a></i></li> <li><a class="mw-selflink selflink">تاتی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="گویش‌های تاتی گونه">تاتُید</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B7%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="تاتی طالقانی">طالقانی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="گویش الموتی">الموتی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گویش رودباری">رودباری</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B2%DB%8C" title="زبان گزی">گزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان کرنگانی">کرنگانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C" title="زبان بلوچی">بلوچی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%DB%8C" title="زبان بلوچی">بلوچی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%B1%D8%B4%DB%8C" title="گویش کرشی">کرشی</a></small></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="زبان‌های ایران مرکزی">ایران مرکزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی شمال غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="گویش‌های استان فارس">فارس</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D9%85%D8%AD%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="لهجه محلاتی">محلاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="وانشانی">وانشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان خوانساری">خوانساری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی شمال شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لهجه کاشانی">کاشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-کاشانی">یهودی-کاشانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%AC%D9%87_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لهجه آرانی">آرانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%82%D9%87%D8%B1%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش قهرودی (صفحه وجود ندارد)">قهرودی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B4%D9%82%D8%A7%D9%86_%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88" class="mw-redirect" title="جوشقان و کامو">جوشقانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="میمه‌ای (صفحه وجود ندارد)">میمه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="زبان سوی">سوی</a></li> <li>کشه‌ای</li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D8%B1" title="طار">طاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DB%8C" title="زبان راجی">راجی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B7%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="زبان نطنزی">نطنزی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش ابیانه‌ای (صفحه وجود ندارد)">ابیانه‌ای</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش فریزندی (صفحه وجود ندارد)">فریزندی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D8%B1%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گویش یرندی (صفحه وجود ندارد)">یرندی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AF%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="ابوزیدآباد">ابوزیدآبادی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یهودی-همدانی">یهودی-همدانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی شمال غربی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>جندانی (گندونی)</li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش گزی">گویش گزی</a></li> <li>سده‌ای</li> <li>ورزنه‌ای</li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان ولاتی">ولاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DA%AF%D8%B1%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="گویش گرکویه‌ای">گرکویه‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C-%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان یهودی-اصفهانی">یهودی-اصفهانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">مرکزی جنوب شرقی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%87%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86" title="گویش بهدینان">بهدینان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="زبان نائینی">نائینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="انارک">انارکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اردستان">اردستانی</a></li> <li>زفره‌ای</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">کویری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان خوری">خوری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%81%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="گویش فردوسی">فردوسی</a></li> <li>فروی</li> <li>مهرجانی</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">تفرش</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%81%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان وفسی">وفسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%81%D8%B1%D8%B4%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="زبان تفرشی (صفحه وجود ندارد)">تفرشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان آشتیانی">آشتیانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%DA%A9" class="mw-disambig" title="کهک">کهکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="آمره‌ای">آمره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C-%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C" title="گویش الویری-ویدری">الویری-ویدری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;">دسته‌بندی‌نشده</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زبان سیوندی">سیوندی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:6.75em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="زبان‌های ایرانی جنوب غربی">جنوب غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="زبان فارسی">فارسی</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="زبان تاتی قفقاز">تاتی قفقاز</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C-%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="زبان ارمنی-تاتی">ارمنی-تاتی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فارسی افغانستان">دری</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C" title="گویش هزارگی">هزارگی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی تاجیکی">تاجیکی</a></small></li> <li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="گویش یهودی بخارا">بخاری</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C" title="زبان لری">لری</a> <ul><li><small style="font-size:85%;"><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="گویش بختیاری">بختیاری</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان لارستانی">لارستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%87%D9%85%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان کهمره‌ای">کهمره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="گویش‌های گرمسیری">گرمسیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B4%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%AF%DB%8C" title="زبان بشاگردی">بشاگردی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کمزاری">کُمزاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="گویش‌های منطقه فارس">گویش‌های منطقه فارس</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>واژگان <i>خوابیده</i> زبان‌های منقرض‌شده را نشان می‌دهند.</div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="زبان‌های_نورستانی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگو:زبان‌های نورستانی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:زبان‌های نورستانی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:زبان‌های نورستانی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="زبان‌های_نورستانی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان‌های نورستانی">زبان‌های نورستانی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شمالی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="زبان کامکاتاویری">کامکاتاویری</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="کامویری">کامویری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kata-vari_dialect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kata-vari dialect (صفحه وجود ندارد)">کاتاواری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mumviri_dialect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mumviri dialect (صفحه وجود ندارد)">مومویری</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C-%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان واسی-وری">واسی-وری</a> (پراسونی)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جنوبی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%88%D9%86%D9%88" title="زبان اشکونو">اشکونو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویگلی">ویگلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="زبان ترگامی">ترگامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="زبان زمیاکی">زمیاکی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="تالش" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="الگو:تالش"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="بحث الگو:تالش"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:تالش"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="تالش" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="تالش">تالش</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">منطقه تالش</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="تالش شمالی">تالش گشتاسبی</a></b> :<a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7_(%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86)" title="شهرستان آستارا (جمهوری آذربایجان)">آستارا</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان جلیل‌آباد">جلیل‌آباد</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="شهرستان لریک">لریک</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="شهرستان لنکران">لنکران</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%84%DB%8C" title="شهرستان ماساللی">ماساللی</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%84%DB%8C" title="شهرستان یاردیملی">یاردیملی</a> <br /><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="تالش (ایران)">تالش ایران</a></b>: <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="شهرستان آستارا">آستارا</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%B4" class="mw-redirect" title="شهرستان طوالش">طوالش</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B6%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1" class="mw-redirect" title="شهرستان رضوانشهر">رضوانشهر</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84" title="شهرستان ماسال">ماسال</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="شهرستان صومعه‌سرا">صومعه‌سرا</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D9%88%D9%85%D9%86" title="شهرستان فومن">فومن</a> •  <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D9%81%D8%AA" title="شهرستان شفت">شفت</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">زبان و فرهنگ مردم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="مردم تالش">تالشی‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%DB%8C" title="زبان تالشی">تالشی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="زبان آذری">آذری</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زبان روسی">روسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%DA%A9%DB%8C" title="زبان گیلکی">گیلکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="فارسی">فارسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="کردی">کردی (کرمانجی)</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">تاریخ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="پایتاکاران">پایتاکاران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%87%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" title="اسپهبدان گیلان">اسپهبدان گیلان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C" title="تالش صفوی">تالش صفوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="استان مغان">استان مغان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="خانات تالش">خانات تالش</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%D8%B4_%D8%A8%D9%87_%D9%84%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="یورش به لنکران">یورش به لنکران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="عهدنامه گلستان">پیمان گلستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%A7%DB%8C" title="عهدنامه ترکمانچای">پیمان ترکمنچای</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="حکومت مغان">حکومت مغان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%DB%8C%D8%B2%D8%B4_%D9%84%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="خیزش لنکران">خیزش لنکران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D9%84%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="نبرد لنکران">نبرد لنکران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری شوروی مغان">جمهوری شوروی مغان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4-%D9%85%D8%BA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری خودگردان تالش-مغان">جمهوری خودگردان تالش-مغان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیدنی‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="کوه‌های تالش">کوه‌های تالش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="مریان">مریان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سوباتان">سووتون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="اسبومار">اسبومار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="لاتون">لاتون</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D8%B3%D9%88%D9%85" title="گیسوم">گیسوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%84" title="لوندویل">لوندویل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاهداران (صفحه وجود ندارد)">سیاهداران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="ویسادار">ویسادار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%87" title="ماسوله">ماسوله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86" title="قلعه رودخان">قلعه رودخان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%A8%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="اولسبلانکاه (صفحه وجود ندارد)">اولسبلانکاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%87_(%D9%BE%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1)" title="ارده (پره‌سر)">ارده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DA%98_%D8%B3%D9%84%D8%B3%D8%A7%D9%84" title="دژ سلسال">دژ سلسال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="سراگاه">سراگاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%82%E2%80%8C%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%B1" class="mw-redirect" title="آق‌اولر">نوئه‌دی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AF%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%B1%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="شادمیلرزان">شاهمیلرزان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D9%85%D9%84%DB%8C_%D9%87%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="پارک ملی هیرکان">پارک ملی هیرکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%D9%86%D8%A6%D9%88%D8%B1" title="دریاچه نئور">دریاچه نئور</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شهرها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="تالش شمالی">تالش گشتاسبی</a></b> :<a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7_(%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86)" title="آستارا (جمهوری آذربایجان)">آستارا</a> • <a href="/wiki/%D9%84%D8%B1%DB%8C%DA%A9" title="لریک">لریک</a> • <a href="/wiki/%D9%84%D9%86%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="لنکران">لنکران</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%84%DB%8C" title="ماساللی">ماساللی</a> • <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%85%D9%84%DB%8C" title="یاردیملی">یاردیملی</a> • <a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="جلیل‌آباد (شهر)">جلیل‌آباد</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ارچوان">ارچوان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ارکیوان">ارکیوان</a> • <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="برادیگاه">برادیگاه</a> • <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%D9%88%D8%AF" title="تنگه‌رود">تنگه‌رود</a> • <a href="/wiki/%DA%A9%D8%AC%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D9%87" title="کج‌آبه">کج‌آبه</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="محمود آوار">محمودآباد</a> •  <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%B3%D8%B1" title="پنسر">پنسر</a> •  <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_(%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86)" title="لیمان (جمهوری آذربایجان)">لیمان</a> <br /><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4_(%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="تالش (ایران)">تالش</a></b>: <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="آستارا">آستارا</a> • <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%84" title="لوندویل">لوندویل</a> • <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%86%D9%87" title="ویزنه">ویزنه</a> • <a href="/wiki/%DA%86%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="چوبر">چوبر</a> • <a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%DB%8C%D9%82" title="حویق">حویق</a> • <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="خطبه سرا">خطبه سرا</a> • <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B1" title="لیسار">لیسار</a> • <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%DA%A9%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="جوکندان">جوکندان</a> • <a href="/wiki/%D9%87%D8%B4%D8%AA%D9%BE%D8%B1" class="mw-redirect" title="هشتپر">هشتپر</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85" title="اسالم">اسالم</a> • <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1" title="پره‌سر">پره‌سر</a> • <a href="/wiki/%D8%B1%D8%B6%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%87%D8%B1" title="رضوانشهر">رضوانشهر</a> • <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%86%D9%84" title="پونل">پونل</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%84" title="ماسال">ماسال</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="شاندرمن">شاندرمن</a> • <a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7" title="صومعه‌سرا">صومعه‌سرا</a> • <a href="/wiki/%D9%81%D9%88%D9%85%D9%86" title="فومن">فومن</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%D9%81%D8%AA_(%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86)" title="شفت (گیلان)">شفت</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%B3%D8%B1%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="احمدسرگوراب">احمدسرگوراب</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D9%84%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ماکلوان">ماکلوان</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">افراد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="رده:اهالی تالش">اهالی تالش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="رده:مردمان تالش‌تبار">فهرست تالشان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="رده:افراد ایرانی تالش‌تبار">تالش‌تباران اهل ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4%E2%80%8C%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="رده:افراد آذربایجانی تالش‌تبار">تالش‌تباران اهل جمهوری آذربایجان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Talysh_flag_icon42.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Talysh_flag_icon42.svg/20px-Talysh_flag_icon42.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Talysh_flag_icon42.svg/30px-Talysh_flag_icon42.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Talysh_flag_icon42.svg/40px-Talysh_flag_icon42.svg.png 2x" data-file-width="531" data-file-height="531" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="درگاه:تالش">درگاه:تالش</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کد_زبان‌های_معرفی‌شده_در_ایزو_۶۳۹-۳_که_حرف_اول_عنوان_بین‌المللی_آنها_حرف_X_است" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:white;color:#000000;border:2px solid #CC7700;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%AF_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B6%DB%B3%DB%B9-%DB%B3_%DA%A9%D9%87_%D8%AD%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D9%87%D8%A7_%D8%AD%D8%B1%D9%81_X_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="الگو:کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرف X است"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو" style="color:#000000">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%AF_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B6%DB%B3%DB%B9-%DB%B3_%DA%A9%D9%87_%D8%AD%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D9%87%D8%A7_%D8%AD%D8%B1%D9%81_X_%D8%A7%D8%B3%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرف X است (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو" style="color:#000000">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%AF_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B6%DB%B3%DB%B9-%DB%B3_%DA%A9%D9%87_%D8%AD%D8%B1%D9%81_%D8%A7%D9%88%D9%84_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D9%87%D8%A7_%D8%AD%D8%B1%D9%81_X_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کد زبان‌های معرفی‌شده در ایزو ۶۳۹-۳ که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرف X است"><abbr title="ویرایش کردن این الگو" style="color:#000000">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کد_زبان‌های_معرفی‌شده_در_ایزو_۶۳۹-۳_که_حرف_اول_عنوان_بین‌المللی_آنها_حرف_X_است" style="font-size:114%;margin:0 4em">کد زبان‌های معرفی‌شده در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B6%DB%B3%DB%B9-%DB%B3" class="mw-redirect" title="ایزو ۶۳۹-۳">ایزو ۶۳۹-۳</a> که حرف اول عنوان بین‌المللی آنها حرف <i><b>X</b></i> است</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kahayan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kahayan language (صفحه وجود ندارد)">xah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kunfal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kunfal language (صفحه وجود ندارد)">xuf</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mahakam_Kenyah_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mahakam Kenyah language (صفحه وجود ندارد)">xkm</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="زبان‌های جعلی">xmi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان سکایی">زبان سکایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%84%D8%AA%D9%87" title="زبان سیلته">زبان سیلته</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xiandao_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xiandao language (صفحه وجود ندارد)">xia</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C7%81Xegwi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="ǁXegwi language (صفحه وجود ندارد)">xeg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adai&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adai (صفحه وجود ندارد)">xad</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aequian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aequian (صفحه وجود ندارد)">xae</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aghwan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aghwan language (صفحه وجود ندارد)">xag</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان سکایی">زبان سکایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alcozauca_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alcozauca Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Alu_Kurumba_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alu Kurumba language (صفحه وجود ندارد)">xua</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Macedonian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Macedonian language (صفحه وجود ندارد)">xmk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_North_Arabian&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient North Arabian (صفحه وجود ندارد)">xna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Zapotec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Zapotec language (صفحه وجود ندارد)">xzp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Andalusian_Arabic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Andalusian Arabic language (صفحه وجود ندارد)">xaa</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%88-%D9%86%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%86" title="زبان آنگلو-نورمن">xno</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان مالاگاسی">زبان مالاگاسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Apalachee_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Apalachee language (صفحه وجود ندارد)">xap</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aquitanian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aquitanian language (صفحه وجود ندارد)">xaq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Aranama-Tamique_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aranama-Tamique language (صفحه وجود ندارد)">xrt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Arin_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Arin language (صفحه وجود ندارد)">xrn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Armazic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Armazic language (صفحه وجود ندارد)">xrm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Assan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Assan language (صفحه وجود ندارد)">xss</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="زبان باختری">زبان باختری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Batyala_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Batyala language (صفحه وجود ندارد)">xby</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Betta_Kurumba_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Betta Kurumba language (صفحه وجود ندارد)">xub</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibbulman_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibbulman language (صفحه وجود ندارد)">xbp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bigambal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bigambal language (صفحه وجود ندارد)">xbe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bindal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bindal language (صفحه وجود ندارد)">xbd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Birrpayi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Birrpayi language (صفحه وجود ندارد)">xbj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bolgarian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bolgarian language (صفحه وجود ندارد)">xbo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Boro_language_Ghana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Boro language Ghana (صفحه وجود ندارد)">xxb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bunganditj_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bunganditj language (صفحه وجود ندارد)">xbg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Camunic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Camunic language (صفحه وجود ندارد)">xcc</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان کاریایی">زبان کاریایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cayuse_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cayuse language (صفحه وجود ندارد)">xcy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%84%D8%AA%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان سلتیبری">زبان سلتیبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chazumba_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chazumba Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chemakum_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chemakum language (صفحه وجود ندارد)">xch</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C" title="زبان خوارزمی">زبان خوارزمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chuvantsy_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chuvantsy language (صفحه وجود ندارد)">xcv</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cisalpine_Gaulish_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cisalpine Gaulish language (صفحه وجود ندارد)">xcg</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="ارمنی کلاسیک">ارمنی کلاسیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Classical_Tibetan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Classical Tibetan language (صفحه وجود ندارد)">xct</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Coahuilteco_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Coahuilteco language (صفحه وجود ندارد)">xcw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Comecrudo_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comecrudo language (صفحه وجود ندارد)">xcm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cotoname_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cotoname language (صفحه وجود ندارد)">xcn</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان کامبریایی">xcb</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%88%D9%88%DB%8C" title="زبان لووی">زبان لووی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان کوری">زبان کوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cuyamecalco_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cuyamecalco Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dacian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dacian language (صفحه وجود ندارد)">xdc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Darkinyung_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Darkinyung language (صفحه وجود ندارد)">xda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dharuk_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dharuk language (صفحه وجود ندارد)">xdk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Diuxi-Tilantongo_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Diuxi-Tilantongo Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Early_Tripuri_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Early Tripuri language (صفحه وجود ندارد)">xtr</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان ابلایی">xeb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Edomite_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Edomite language (صفحه وجود ندارد)">xdm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Elymian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elymian language (صفحه وجود ندارد)">xly</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Epi-Olmec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Epi-Olmec language (صفحه وجود ندارد)">xep</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Faliscan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Faliscan language (صفحه وجود ندارد)">xfa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gabrielino-Fernande%C3%B1o_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gabrielino-Fernandeño language (صفحه وجود ندارد)">xgf</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان گالاسیایی">زبان گالاسیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="زبان گالیندی">زبان گالیندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Garingbal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Garingbal language (صفحه وجود ندارد)">xgi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Garza_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Garza language (صفحه وجود ندارد)">xgr</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان گالی">زبان گالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gbin_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gbin language (صفحه وجود ندارد)">xgb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Goreng_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Goreng language (صفحه وجود ندارد)">xgg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gudang_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gudang language (صفحه وجود ندارد)">xgd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gundungurra_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gundungurra language (صفحه وجود ندارد)">xrd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guwa_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guwa language (صفحه وجود ندارد)">xgw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guwinmal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guwinmal language (صفحه وجود ندارد)">xgm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hadrami_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hadrami language (صفحه وجود ندارد)">xhd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Harami_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harami language (صفحه وجود ندارد)">xha</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AD%D8%AA%DB%8C" title="زبان حتی">زبان حتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hdi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hdi language (صفحه وجود ندارد)">xed</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hernican_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hernican language (صفحه وجود ندارد)">xhr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hunnic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hunnic language (صفحه وجود ندارد)">xhc</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="زبان هوری">زبان هوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iberian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iberian language (صفحه وجود ندارد)">xib</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Illyrian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Illyrian language (صفحه وجود ندارد)">xil</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indus_Valley_Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indus Valley Language (صفحه وجود ندارد)">xiv</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jaitmatang_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jaitmatang language (صفحه وجود ندارد)">xjt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jennu_Kurumba_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jennu Kurumba language (صفحه وجود ندارد)">xuj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaamba_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaamba language (صفحه وجود ندارد)">xku</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">زبان تاتی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%B9%D9%84%DB%8C" title="زبان‌های جعلی">xbx</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kachari_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kachari language (صفحه وجود ندارد)">xac</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaco%27_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaco' language (صفحه وجود ندارد)">xkk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kagoro_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kagoro language (صفحه وجود ندارد)">xkg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaimb%C3%A9_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaimbé language (صفحه وجود ندارد)">xai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kajali_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kajali language (صفحه وجود ندارد)">xkj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kalkoti_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kalkoti language (صفحه وجود ندارد)">xka</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%82" title="زبان قالمیق">زبان قالمیق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان کاماسی">زبان کاماسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kamba_language_Brazil&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamba language Brazil (صفحه وجود ندارد)">xba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kambera_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kambera language (صفحه وجود ندارد)">xbr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kambiw%C3%A1_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kambiwá language (صفحه وجود ندارد)">xbw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kamu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamu language (صفحه وجود ندارد)">xmu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kamula_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamula language (صفحه وجود ندارد)">xla</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D9%88%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="کامویری">xvi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kanakanabu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kanakanabu language (صفحه وجود ندارد)">xnb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kanashi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kanashi language (صفحه وجود ندارد)">xns</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%A9%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="زبان کانگری">زبان کانگری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kantosi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kantosi language (صفحه وجود ندارد)">xkt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kapinaw%C3%A1_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kapinawá language (صفحه وجود ندارد)">xpn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karaboro_languages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karaboro languages (صفحه وجود ندارد)">xrb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karahawyana_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karahawyana language (صفحه وجود ندارد)">xkh</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="زبان ترکی باستان">xqa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karami_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karami language (صفحه وجود ندارد)">xar</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karawa_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karawa language (صفحه وجود ندارد)">xrw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karore_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karore language (صفحه وجود ندارد)">xkx</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Karranga_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karranga language (صفحه وجود ندارد)">xrq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kasem_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kasem language (صفحه وجود ندارد)">xsm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Katawixi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katawixi (صفحه وجود ندارد)">xat</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Katcha-Kadugli-Miri_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katcha-Kadugli-Miri language (صفحه وجود ندارد)">xtc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kauwera_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kauwera language (صفحه وجود ندارد)">xau</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kawaiisu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kawaiisu language (صفحه وجود ندارد)">xaw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kayan_Mahakam_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kayan Mahakam language (صفحه وجود ندارد)">xay</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kayan_River_Kayan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kayan River Kayan language (صفحه وجود ندارد)">xkn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kelo_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kelo language (صفحه وجود ندارد)">xel</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kembayan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kembayan language (صفحه وجود ندارد)">xem</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kembra_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kembra language (صفحه وجود ندارد)">xkw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kenaboi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenaboi language (صفحه وجود ندارد)">xbn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kenyan_Sign_Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenyan Sign Language (صفحه وجود ندارد)">xki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kenzi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kenzi language (صفحه وجود ندارد)">xnz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ke%27o_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ke'o language (صفحه وجود ندارد)">xxk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Keoru-Ahia_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Keoru-Ahia language (صفحه وجود ندارد)">xeu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kereho_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kereho language (صفحه وجود ندارد)">xke</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kesawai_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kesawai language (صفحه وجود ندارد)">xes</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ketengban_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ketengban language (صفحه وجود ندارد)">xte</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kgalagadi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kgalagadi language (صفحه وجود ندارد)">xkv</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khao_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khao language (صفحه وجود ندارد)">xao</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khengkha_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khengkha language (صفحه وجود ندارد)">xkf</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khetrani_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khetrani language (صفحه وجود ندارد)">xhe</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان خوئینی">زبان خوئینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Khua_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Khua language (صفحه وجود ندارد)">xhv</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kiorr_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kiorr language (صفحه وجود ندارد)">xko</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kokoda_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kokoda language (صفحه وجود ندارد)">xod</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kombio_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kombio language (صفحه وجود ندارد)">xbi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kominimung_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kominimung language (صفحه وجود ندارد)">xoi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Komo_language_Sudan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Komo language Sudan (صفحه وجود ندارد)">xom</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Konkomba_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konkomba language (صفحه وجود ندارد)">xon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kopar_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kopar language (صفحه وجود ندارد)">xop</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Koroni_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koroni language (صفحه وجود ندارد)">xkq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Korop%C3%B3_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Koropó language (صفحه وجود ندارد)">xxr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Korubo_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Korubo language (صفحه وجود ندارد)">xor</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kowaki_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kowaki language (صفحه وجود ندارد)">xow</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kpelle_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kpelle language (صفحه وجود ندارد)">xpe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Krah%C3%B4_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krahô language (صفحه وجود ندارد)">xra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kreye_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kreye language (صفحه وجود ندارد)">xre</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Krikati-Timbira_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krikati-Timbira language (صفحه وجود ندارد)">xri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuanhua_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuanhua language (صفحه وجود ندارد)">xnh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuku-Mangk_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuku-Mangk language (صفحه وجود ندارد)">xmq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuku-Mu%27inh_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuku-Mu'inh language (صفحه وجود ندارد)">xmp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuku-Muminh_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuku-Muminh language (صفحه وجود ندارد)">xmh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kulina_Pano_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kulina Pano language (صفحه وجود ندارد)">xpk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kumbewaha_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kumbewaha language (صفحه وجود ندارد)">xks</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kunigami_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kunigami language (صفحه وجود ندارد)">xug</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuo_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuo language (صفحه وجود ندارد)">xuo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kurtokha_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kurtokha language (صفحه وجود ندارد)">xkz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuthant_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuthant language (صفحه وجود ندارد)">xut</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kwaza_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kwaza language (صفحه وجود ندارد)">xwa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kwegu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kwegu language (صفحه وجود ندارد)">xwg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kwerba_Mamberamo_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kwerba Mamberamo language (صفحه وجود ندارد)">xwr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kxoe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kxoe (صفحه وجود ندارد)">xuu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lemnian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lemnian language (صفحه وجود ندارد)">xle</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D9%BE%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="زبان لپونتی">زبان لپونتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Liburnian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Liburnian language (صفحه وجود ندارد)">xli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ligurian_language_Ancient&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ligurian language Ancient (صفحه وجود ندارد)">xlg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loup_A_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loup A language (صفحه وجود ندارد)">xlo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loup_B_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loup B language (صفحه وجود ندارد)">xlb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lower_Burdekin_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lower Burdekin language (صفحه وجود ندارد)">xbb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lusitanian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lusitanian language (صفحه وجود ندارد)">xls</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lusoga_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lusoga language (صفحه وجود ندارد)">xog</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان لیکیایی">زبان لیکیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان لیدیایی">زبان لیدیایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maden_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maden language (صفحه وجود ندارد)">xmx</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magdalena_Pe%C3%B1asco_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magdalena Peñasco Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtm</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mainstream_Kenyah_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mainstream Kenyah language (صفحه وجود ندارد)">xkl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Majera_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Majera language (صفحه وجود ندارد)">xmj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Makhuwa-Marrevone_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Makhuwa-Marrevone language (صفحه وجود ندارد)">xmc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Makhuwa-Saka_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Makhuwa-Saka language (صفحه وجود ندارد)">xsq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Malayic_Dayak_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malayic Dayak language (صفحه وجود ندارد)">xdy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Malaysian_Sign_Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malaysian Sign Language (صفحه وجود ندارد)">xml</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Manado_Malay&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manado Malay (صفحه وجود ندارد)">xmm</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="زبان پارسی میانه">زبان پارسی میانه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marriammu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marriammu language (صفحه وجود ندارد)">xru</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Matbat_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Matbat language (صفحه وجود ندارد)">xmt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mayaguduna_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mayaguduna language (صفحه وجود ندارد)">xmy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mayi-Kulan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mayi-Kulan language (صفحه وجود ندارد)">xyk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mayi-Thakurti_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mayi-Thakurti language (صفحه وجود ندارد)">xyt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mayi-Yapi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mayi-Yapi language (صفحه وجود ندارد)">xyj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mbedam_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mbedam language (صفحه وجود ندارد)">xmd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mbonga_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mbonga language (صفحه وجود ندارد)">xmb</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="زبان مادی">زبان مادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mendalam_Kayan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mendalam Kayan language (صفحه وجود ندارد)">xkd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mengaka_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mengaka language (صفحه وجود ندارد)">xmg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meroitic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meroitic language (صفحه وجود ندارد)">xmr</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%86" title="زبان برتون">زبان برتون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Middle_Mongolian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Middle Mongolian language (صفحه وجود ندارد)">xng</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="زبان مینانگ‌کابائو">xrg</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان مینگرلی">xmf</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Minjungbal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minjungbal language (صفحه وجود ندارد)">xjb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Minkin_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Minkin language (صفحه وجود ندارد)">xxm</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%88%D9%87%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DA%A9%D9%88%D8%AA" title="زبان موهگان پکوت">xpq</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Morerebi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Morerebi language (صفحه وجود ندارد)">xmo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mori_Bawah_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mori Bawah language (صفحه وجود ندارد)">xmz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moroccan_Sign_Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Moroccan Sign Language (صفحه وجود ندارد)">xms</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mpalitjanh_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mpalitjanh language (صفحه وجود ندارد)">xpj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mushungulu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mushungulu language (صفحه وجود ندارد)">xma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Narragansett_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Narragansett language (صفحه وجود ندارد)">xnt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nganakarti_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nganakarti language (صفحه وجود ندارد)">xnk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngarigu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngarigu language (صفحه وجود ندارد)">xni</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ngunawal_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ngunawal language (صفحه وجود ندارد)">xul</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Northern_Kankanay_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northern Kankanay language (صفحه وجود ندارد)">xnn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Northern_Nago_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northern Nago language (صفحه وجود ندارد)">xkb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Northern_Tlaxiaco_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Northern Tlaxiaco Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nukunul_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nukunul language (صفحه وجود ندارد)">xnu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nyiyaparli_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nyiyaparli language (صفحه وجود ندارد)">xny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=O%27chi%27chi%27_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="O'chi'chi' language (صفحه وجود ندارد)">xoc</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="زبان پارتی">زبان پارتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DA%86%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="زبان پچنگی">زبان پچنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان فریگی">زبان فریگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%AA%DB%8C" title="زبان پیکتی">زبان پیکتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pirriya_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pirriya language (صفحه وجود ندارد)">xpa</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان پیسیدیایی">زبان پیسیدیایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pochutec&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pochutec (صفحه وجود ندارد)">xpo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pumpokol_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pumpokol language (صفحه وجود ندارد)">xpm</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%88%D9%86%DB%8C" title="زبان پونی">xpu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Punthamara_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Punthamara language (صفحه وجود ندارد)">xpt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Puyo_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Puyo language (صفحه وجود ندارد)">xpy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Puyo-Paekche_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Puyo-Paekche language (صفحه وجود ندارد)">xpp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qatabanian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qatabanian language (صفحه وجود ندارد)">xqt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Raetic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Raetic language (صفحه وجود ندارد)">xrr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sabaean_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sabaean language (صفحه وجود ندارد)">xsa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saisiyat_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saisiyat language (صفحه وجود ندارد)">xsy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sambe_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sambe language (صفحه وجود ندارد)">xab</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=San_Juan_Teita_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Juan Teita Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=San_Miguel_Piedras_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="San Miguel Piedras Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sanga_language_Nigeria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sanga language Nigeria (صفحه وجود ندارد)">xsn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sanum%C3%A1_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sanumá language (صفحه وجود ندارد)">xsu</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان سکایی">زبان سکایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sempan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sempan language (صفحه وجود ندارد)">xse</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shamang_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shamang language (صفحه وجود ندارد)">xsh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sherpa_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sherpa language (صفحه وجود ندارد)">xsr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sidetic_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sidetic language (صفحه وجود ندارد)">xsd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Silopi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Silopi language (صفحه وجود ندارد)">xsp</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sindihui_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sindihui Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xts</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sinicahua_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sinicahua Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sio_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sio language (صفحه وجود ندارد)">xsi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Slavey_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Slavey language (صفحه وجود ندارد)">xsl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Solano_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Solano language (صفحه وجود ندارد)">xso</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subi language (صفحه وجود ندارد)">xsj</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="زبان یاتوینگی">زبان یاتوینگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tacahua_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tacahua Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tambora_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tambora language (صفحه وجود ندارد)">xxt</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tasmanian_languages&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tasmanian languages (صفحه وجود ندارد)">xtz</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tawand%C3%AA_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tawandê language (صفحه وجود ندارد)">xtw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thawa_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thawa language (صفحه وجود ندارد)">xtv</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tijaltepec_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tijaltepec Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xtl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tina_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tina language (صفحه وجود ندارد)">xsb</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="زبان‌های تخاری">زبان‌های تخاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زبان مالاگاسی">زبان مالاگاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان سکایی">زبان سکایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Uma%27_Lasan_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Uma' Lasan language (صفحه وجود ندارد)">xky</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D9%85%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان اومبری">زبان اومبری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Umiida_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umiida language (صفحه وجود ندارد)">xud</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unggarranggu_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unggarranggu language (صفحه وجود ندارد)">xun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Unggumi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Unggumi language (صفحه وجود ندارد)">xgu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Upper_Umpqua_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Upper Umpqua language (صفحه وجود ندارد)">xup</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%DB%8C%DB%8C" title="زبان اورارتویی">زبان اورارتویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان وندالی">xvn</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Venetic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Venetic (صفحه وجود ندارد)">xve</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vestinian_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vestinian language (صفحه وجود ندارد)">xvs</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%84%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="زبان ولسکی">xvo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Waccamaw_Siouan:Language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Waccamaw Siouan:Language (صفحه وجود ندارد)">xwc</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wadi_Wadi_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wadi Wadi language (صفحه وجود ندارد)">xwd</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wajuk_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wajuk language (صفحه وجود ندارد)">xwj</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wangkumara_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wangkumara language (صفحه وجود ندارد)">xwk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wemba_Wemba_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wemba Wemba language (صفحه وجود ندارد)">xww</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Western_Xwla_Gbe_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Western Xwla Gbe language (صفحه وجود ندارد)">xwl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wotjobaluk_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wotjobaluk language (صفحه وجود ندارد)">xwt</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="زبان اویرات">xwo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xakriab%C3%A1_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xakriabá language (صفحه وجود ندارد)">xkr</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xam_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xam language (صفحه وجود ندارد)">xam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xamtanga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xamtanga (صفحه وجود ندارد)">xan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xavante_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xavante language (صفحه وجود ندارد)">xav</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xer%C3%A9nte_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xerénte language (صفحه وجود ندارد)">xer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xet%C3%A1_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xetá language (صفحه وجود ندارد)">xet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%B3%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان خوسایی">زبان خوسایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xinca_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xinca language (صفحه وجود ندارد)">xin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xipaya_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xipaya language (صفحه وجود ندارد)">xiy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xipin%C3%A1wa_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xipináwa language (صفحه وجود ندارد)">xip</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xiri_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xiri language (صفحه وجود ندارد)">xii</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xiri%C3%A2na_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xiriâna language (صفحه وجود ندارد)">xir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xokleng_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xokleng language (صفحه وجود ندارد)">xok</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xukur%C3%BA_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xukurú language (صفحه وجود ندارد)">xoo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Xwela_Gbe_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xwela Gbe language (صفحه وجود ندارد)">xwe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yalakalore_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yalakalore language (صفحه وجود ندارد)">xyl</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yandjibara_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yandjibara language (صفحه وجود ندارد)">xyb</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yaygir_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yaygir language (صفحه وجود ندارد)">xya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yitha_Yitha_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yitha Yitha language (صفحه وجود ندارد)">xth</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yoloxochitl_Mixtec_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yoloxochitl Mixtec language (صفحه وجود ندارد)">xty</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yorta_Yorta_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yorta Yorta language (صفحه وجود ندارد)">xyy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%85%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="زبان سمیگالی">زبان سمیگالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zhang-Zhung_language&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zhang-Zhung language (صفحه وجود ندارد)">xzh</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_تاتی_ایران&oldid=40527154">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=زبان_تاتی_ایران&oldid=40527154</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D8%AD%D8%AA_%D8%B0%DA%A9%D8%B1_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان به صراحت ذکر شده است فارسی (صفحه وجود ندارد)">مقاله‌های دارای واژگان به زبان به صراحت ذکر شده است فارسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="رده:زبان تاتی">زبان تاتی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="رده:زبان‌های ایرانی شمال غربی">زبان‌های ایرانی شمال غربی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AE%D8%B7%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="رده:زبان‌های در خطر ایران">زبان‌های در خطر ایران</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="رده:زبان‌های کاسپین">زبان‌های کاسپین</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9" title="رده:صفحه‌های دارای خطا در ارجاع">صفحه‌های دارای خطا در ارجاع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%B2_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای آرشیوایز الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای آرشیوایز الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AE%D8%B7%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_CS1:_%D9%86%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4" title="رده:خطاهای CS1: نام‌های نمایش">خطاهای CS1: نام‌های نمایش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%AC%D9%85%DB%8C%D8%B9_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%85%D9%85%D9%86%D9%88%D8%B9_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آن‌ها ممنوع است">مقاله‌هایی که تجمیع ارجاع در آن‌ها ممنوع است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از یادکرد وب با پارامتر وضعیت پیوند استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A8_(%D9%81%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9)" title="رده:صفحه‌های با یادکرد خراب (فقدان منبع)">صفحه‌های با یادکرد خراب (فقدان منبع)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D8%AE%D9%86%E2%80%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="رده:مقاله‌های زبان همراه شمار سخن‌ران بدون تاریخ">مقاله‌های زبان همراه شمار سخن‌ران بدون تاریخ</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9" title="رده:همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع">همه مقاله‌های دارای عبارت‌های بدون منبع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="رده:مقاله‌های نیازمند بازبینی واقعیت ویکی‌پدیا">مقاله‌های نیازمند بازبینی واقعیت ویکی‌پدیا</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۸ اکتبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۱:۳۷ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-cnfgh","wgBackendResponseTime":232,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.151","walltime":"1.391","ppvisitednodes":{"value":10498,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":679298,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":106397,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":29,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":143009,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1030.819 1 -total"," 24.50% 252.595 26 الگو:Navbox"," 21.23% 218.884 1 الگو:پانویس"," 17.08% 176.115 1 الگو:Infobox_language"," 16.62% 171.330 81 الگو:Lang"," 16.55% 170.630 1 الگو:Infobox"," 10.70% 110.270 2 الگو:زبان‌های_ایرانی"," 9.31% 96.012 1 الگو:Glottolog"," 9.10% 93.784 1 الگو:نیازمند_منبع"," 9.08% 93.582 1 الگو:Cite_book"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.540","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":18414979,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-586858b5c4-bfvrw","timestamp":"20241028114336","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0632\u0628\u0627\u0646 \u062a\u0627\u062a\u06cc \u0627\u06cc\u0631\u0627\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34165","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q34165","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-11-07T10:28:56Z","dateModified":"2024-10-28T11:37:18Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/57\/%D8%AA%D8%A7%D8%AA%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D9%88%D9%86.png","headline":"\u0627\u0632 \u062e\u0627\u0646\u0648\u0627\u062f\u0647\u0654 \u0632\u0628\u0627\u0646\u200c\u0647\u0627\u06cc \u0627\u06cc\u0631\u0627\u0646\u06cc\u060c\u00a0\u0634\u0627\u062e\u0647\u0654\u00a0\u0634\u0645\u0627\u0644\u200c\u063a\u0631\u0628\u06cc"}</script> </body> </html>