CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="hy" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Համացանց - Վիքիպեդիա</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )hywikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","Հունվար","Փետրվար","Մարտ","Ապրիլ","Մայիս","Հունիս","Հուլիս","Օգոստոս","Սեպտեմբեր","Հոկտեմբեր","Նոյեմբեր","Դեկտեմբեր"],"wgRequestId":"234b751e-8cea-4426-8e1c-9d6bbb87571a","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Համացանց","wgTitle":"Համացանց","wgCurRevisionId":10102325,"wgRevisionId":10102325,"wgArticleId":1079,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Գրաֆիկներով էջեր","Pages with disabled graphs","Webarchive template wayback links","CS1 սխալներ: բացակայող periodical","CS1 սխալներ: generic name","Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ","CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list", "CS1 բրիտանական անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-gb)","Pages using RFC magic links","Աուդիո հոդվածներ","Համացանց","Հայտնագործություններ","Ամերիկյան հայտնագործություններ"],"wgPageViewLanguage":"hy","wgPageContentLanguage":"hy","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Համացանց","wgRelevantArticleId":1079,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"hy","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"hy"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":200000,"wgRelatedArticlesCompat":[], "wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q75","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.relatedIcons":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.ondemand-pgn","ext.gadget.ArmSpelling","ext.gadget.HotCat","ext.gadget.Provelt","ext.gadget.easyTranslate","ext.gadget.edittop","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=hy&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=ext.gadget.relatedIcons&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=hy&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.5"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png/1200px-Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1200"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png/800px-Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png/640px-Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="640"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Համացանց - Վիքիպեդիա"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//hy.m.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Խմբագրել" href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Վիքիպեդիա (hy)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//hy.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Վիքիպեդիա Atom Սնուցում" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Համացանց rootpage-Համացանց skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Հիմնական ընտրացանկ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Հիմնական ընտրացանկ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Հիմնական ընտրացանկ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Նավարկում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Գլխավոր-էջ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB"><span>Գլխավոր էջ</span></a></li><li id="n-browse" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB"><span>Կատեգորիաներ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A7%D5%BB" title="Այցելեք պատահական էջ [x]" accesskey="x"><span>Պատահական հոդված</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%86%D5%B8%D6%80%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8"><span>Նոր էջեր</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%AF_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Տեղեկություններ ընթացիկ իրադարձությունների մասին"><span>Ընթացիկ իրադարձություններ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Մասնակցել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-Էությունը" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8"><span>Էությունը</span></a></li><li id="n-Խորհրդարան" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D6%80%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6"><span>Խորհրդարան</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8E%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Վիքիում կատարված վերջին փոփոխությունների ցանկը [r]" accesskey="r"><span>Վերջին փոփոխություններ</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" title="Վիքիպեդիա նախագծի ուղեցույց"><span>Օգնություն</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D5%A7%D5%BB" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Վիքիպեդիա" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-hy.svg" style="width: 8.625em; height: 1.375em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-hy.svg" width="150" height="15" style="width: 9.375em; height: 0.9375em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%88%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%AC" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Որոնել</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" aria-label="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում" autocapitalize="sentences" title="Որոնել Վիքիպեդիա կայքում [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Սպասարկող:Որոնել"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Որոնել</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Անձնական գործիքներ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Արտաքին տեսք" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Արտաքին տեսք</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy" class=""><span>Նվիրաբերել</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։" class=""><span>Ստեղծել հաշիվ</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o" class=""><span>Մտնել</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Այլ ընտրանքներ" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Անձնական գործիքներ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Անձնական գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Օգտվողի ընտրացանկ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_hy.wikipedia.org&uselang=hy"><span>Նվիրաբերել</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CreateAccount&returnto=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Խորհուրդ է տրվում ստեղծել մասնակցային հաշիվ և մուտք գործել համակարգ, սակայն դա անելը պարտադիր չէ։"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Ստեղծել հաշիվ</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&returnto=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Կոչ ենք անում մտնել համակարգ, սակայն դա պարտադիր չէ [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Մտնել</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Էջեր չգրանցված խմբագիրների համար <a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF" aria-label="Learn more about editing"><span>իմանալ ավելին</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A4%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="A list of edits made from this IP address [y]" accesskey="y"><span>Ներդրումներ</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BB%D5%B4%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="IP-հասցեից կատարված խմբագրումների քննարկում [n]" accesskey="n"><span>Քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Բովանդակություն" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Բովանդակություն</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">թաքցնել</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Ներածություն</div> </a> </li> <li id="toc-Տերմինաբանություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Տերմինաբանություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Տերմինաբանություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Տերմինաբանություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Պատմական_ակնարկ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Պատմական_ակնարկ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Պատմական ակնարկ</span> </div> </a> <ul id="toc-Պատմական_ակնարկ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Կառավարում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Կառավարում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Կառավարում</span> </div> </a> <ul id="toc-Կառավարում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ենթակառուցվածք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ենթակառուցվածք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Ենթակառուցվածք</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ենթակառուցվածք-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Ենթակառուցվածք subsection</span> </button> <ul id="toc-Ենթակառուցվածք-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Երթուղավորում_և_սպասարկման_մակարդակներն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Երթուղավորում_և_սպասարկման_մակարդակներն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Երթուղավորում և սպասարկման մակարդակներն</span> </div> </a> <ul id="toc-Երթուղավորում_և_սպասարկման_մակարդակներն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հասանելիություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հասանելիություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Հասանելիություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Հասանելիություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Արձանագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Արձանագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Արձանագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Արձանագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ծառայություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծառայություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ծառայություններ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ծառայություններ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Ծառայություններ subsection</span> </button> <ul id="toc-Ծառայություններ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Համաշխարհային_սարդոստայն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Համաշխարհային_սարդոստայն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.1</span> <span>Համաշխարհային սարդոստայն</span> </div> </a> <ul id="toc-Համաշխարհային_սարդոստայն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Տվյալների_փոխանցում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Տվյալների_փոխանցում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6.2</span> <span>Տվյալների փոխանցում</span> </div> </a> <ul id="toc-Տվյալների_փոխանցում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Սոցիալական_ազդեցություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Սոցիալական_ազդեցություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Սոցիալական ազդեցություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Սոցիալական_ազդեցություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Սոցիալական ազդեցություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Սոցիալական_ազդեցություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Օգտագործողներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Օգտագործողներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>Օգտագործողներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Օգտագործողներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Օգտագործում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Օգտագործում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>Օգտագործում</span> </div> </a> <ul id="toc-Օգտագործում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Սոցիալական_ցանցեր_և_ժամանց" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Սոցիալական_ցանցեր_և_ժամանց"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3</span> <span>Սոցիալական ցանցեր և ժամանց</span> </div> </a> <ul id="toc-Սոցիալական_ցանցեր_և_ժամանց-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ամենաշատ_օգտատեր_ունեցող_սոցիալական_հարթակներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ամենաշատ_օգտատեր_ունեցող_սոցիալական_հարթակներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3.1</span> <span>Ամենաշատ օգտատեր ունեցող սոցիալական հարթակներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ամենաշատ_օգտատեր_ունեցող_սոցիալական_հարթակներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ամենատարածված_սոցմեդիա_հարթակները՝_ըստ_սեռի" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ամենատարածված_սոցմեդիա_հարթակները՝_ըստ_սեռի"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.3.2</span> <span>Ամենատարածված սոցմեդիա հարթակները՝ ըստ սեռի</span> </div> </a> <ul id="toc-Ամենատարածված_սոցմեդիա_հարթակները՝_ըստ_սեռի-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Էլեկտրոնային_բիզնես" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Էլեկտրոնային_բիզնես"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.4</span> <span>Էլեկտրոնային բիզնես</span> </div> </a> <ul id="toc-Էլեկտրոնային_բիզնես-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Հեռավար_աշխատանք" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Հեռավար_աշխատանք"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.5</span> <span>Հեռավար աշխատանք</span> </div> </a> <ul id="toc-Հեռավար_աշխատանք-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Միասնական_հրատարակչություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Միասնական_հրատարակչություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.6</span> <span>Միասնական հրատարակչություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Միասնական_հրատարակչություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Քաղաքականություն_և_քաղաքական_հեղափոխություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Քաղաքականություն_և_քաղաքական_հեղափոխություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.7</span> <span>Քաղաքականություն և քաղաքական հեղափոխություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Քաղաքականություն_և_քաղաքական_հեղափոխություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Բարեգործություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Բարեգործություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.8</span> <span>Բարեգործություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Բարեգործություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Անվտանգություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Անվտանգություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Անվտանգություն</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Անվտանգություն-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Անվտանգություն subsection</span> </button> <ul id="toc-Անվտանգություն-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Վնասակար_ծրագիր" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վնասակար_ծրագիր"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Վնասակար ծրագիր</span> </div> </a> <ul id="toc-Վնասակար_ծրագիր-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Վերահսկողություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Վերահսկողություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Վերահսկողություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Վերահսկողություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Գրաքննություն" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Գրաքննություն"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.3</span> <span>Գրաքննություն</span> </div> </a> <ul id="toc-Գրաքննություն-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Գործարկում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Գործարկում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Գործարկում</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Գործարկում-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Toggle Գործարկում subsection</span> </button> <ul id="toc-Գործարկում-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ընդհատումներ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ընդհատումներ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.1</span> <span>Ընդհատումներ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ընդհատումներ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Էլեկտրաէներգիայի_օգտագործում" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Էլեկտրաէներգիայի_օգտագործում"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9.2</span> <span>Էլեկտրաէներգիայի օգտագործում</span> </div> </a> <ul id="toc-Էլեկտրաէներգիայի_օգտագործում-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ծանոթագրություններ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Ծանոթագրություններ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Ծանոթագրություններ</span> </div> </a> <ul id="toc-Ծանոթագրություններ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Բովանդակություն" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Համացանց</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 219 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-219" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">219 լեզու</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Intern%C3%A8t" title="Internèt – աչեհերեն" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Internèt" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="աչեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – աֆրիկաանս" lang="af" hreflang="af" data-title="Internet" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="աֆրիկաանս" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – շվեյցարական գերմաներեն" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Internet" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="շվեյցարական գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8B%B5%E1%88%A8_%E1%8C%88%E1%8C%BD_%E1%88%98%E1%88%A8%E1%89%A5" title="ድረ ገጽ መረብ – ամհարերեն" lang="am" hreflang="am" data-title="ድረ ገጽ መረብ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="ամհարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – արագոներեն" lang="an" hreflang="an" data-title="Internet" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="արագոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Genett" title="Genett – հին անգլերեն" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Genett" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="հին անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F" title="इंटरनेट – անգիկա" lang="anp" hreflang="anp" data-title="इंटरनेट" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="անգիկա" class="interlanguage-link-target"><span>अंगिका</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A5%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="إنترنت – արաբերեն" lang="ar" hreflang="ar" data-title="إنترنت" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%90%DC%A2%DC%9B%DC%AA%DC%A2%DC%9B" title="ܐܢܛܪܢܛ – արամեերեն" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܐܢܛܪܢܛ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="արամեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A3%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D9%8A%D8%AA" title="أنترنيت – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="أنترنيت" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="انترنت – եգիպտական արաբերեն" lang="arz" hreflang="arz" data-title="انترنت" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="եգիպտական արաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%A3%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A7%B0%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%9F" title="ইণ্টাৰনেট – ասամերեն" lang="as" hreflang="as" data-title="ইণ্টাৰনেট" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="ասամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – աստուրերեն" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Internet" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="աստուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F" title="इंटरनेट – ավադհի" lang="awa" hreflang="awa" data-title="इंटरनेट" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="ավադհի" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nternet" title="İnternet – ադրբեջաներեն" lang="az" hreflang="az" data-title="İnternet" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ադրբեջաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%8A%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="اينترنت – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="اينترنت" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="ընտրյալ հոդված"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – բաշկիրերեն" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Интернет" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="բաշկիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Internetz" title="Internetz – Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Internetz" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Internets" title="Internets – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Internets" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Internet" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BD%D1%8D%D1%82" title="Інтэрнэт – բելառուսերեն" lang="be" hreflang="be" data-title="Інтэрнэт" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="բելառուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%BD%D1%8D%D1%82" title="Інтэрнэт – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Інтэрнэт" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/Intern%C3%A8t" title="Internèt – Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Internèt" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – բուլղարերեն" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Интернет" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="բուլղարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%82%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F" title="इंटरनेट – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="इंटरनेट" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/%C6%90nt%C9%9Brin%C9%9Bti" title="Ɛntɛrinɛti – բամբարա" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Ɛntɛrinɛti" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="բամբարա" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%9F" title="ইন্টারনেট – բենգալերեն" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ইন্টারনেট" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="բենգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Kenrouedad" title="Kenrouedad – բրետոներեն" lang="br" hreflang="br" data-title="Kenrouedad" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="բրետոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – բոսնիերեն" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Internet" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="բոսնիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Интернет" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – կատալաներեն" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Internet" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="կատալաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/H%C3%B4-li%C3%A8ng-u%C5%8Dng" title="Hô-lièng-uōng – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Hô-lièng-uōng" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BC%D0%B0%D1%88%D0%B0" title="Интермаша – չեչեներեն" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Интермаша" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="չեչեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – սեբուերեն" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Internet" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="սեբուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8F%8F%E1%8E%B3%E1%8F%95%E1%8F%AB%E1%8F%92%E1%8E%A2" title="ᎠᏏᎳᏕᏫᏒᎢ – չերոկի" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᏏᎳᏕᏫᏒᎢ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="չերոկի" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%95%D8%B1%D9%86%DB%8E%D8%AA" title="ئینتەرنێت – սորանի քրդերեն" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="ئینتەرنێت" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="սորանի քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nternet" title="İnternet – ղրիմյան թուրքերեն" lang="crh" hreflang="crh" data-title="İnternet" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ղրիմյան թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – չեխերեն" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Internet" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="չեխերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Kashubian" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Internet" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="Kashubian" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D1%81%D1%94%D0%BB%D1%94%D0%BD%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%A7_%D0%BC%D1%80%D1%94%D0%B6%D0%B0" title="Всєлєнскаѧ мрєжа – սլավոներեն, եկեղեցական" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Всєлєнскаѧ мрєжа" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="սլավոներեն, եկեղեցական" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – չուվաշերեն" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Интернет" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="չուվաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Y_rhyngrwyd" title="Y rhyngrwyd – ուելսերեն" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Y rhyngrwyd" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ուելսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – դանիերեն" lang="da" hreflang="da" data-title="Internet" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="դանիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – գերմաներեն" lang="de" hreflang="de" data-title="Internet" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-din mw-list-item"><a href="https://din.wikipedia.org/wiki/Arekw%C3%ABl" title="Arekwël – Dinka" lang="din" hreflang="din" data-title="Arekwël" data-language-autonym="Thuɔŋjäŋ" data-language-local-name="Dinka" class="interlanguage-link-target"><span>Thuɔŋjäŋ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nternet" title="İnternet – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="İnternet" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CE%B9%CE%B1%CE%B4%CE%AF%CE%BA%CF%84%CF%85%CE%BF" title="Διαδίκτυο – հունարեն" lang="el" hreflang="el" data-title="Διαδίκτυο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="հունարեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/La_Raid_d%C3%A4l_Raid" title="La Raid däl Raid – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="La Raid däl Raid" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – անգլերեն" lang="en" hreflang="en" data-title="Internet" data-language-autonym="English" data-language-local-name="անգլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Interreto" title="Interreto – էսպերանտո" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Interreto" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="էսպերանտո" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – իսպաներեն" lang="es" hreflang="es" data-title="Internet" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="իսպաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – էստոներեն" lang="et" hreflang="et" data-title="Internet" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="էստոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – բասկերեն" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Internet" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="բասկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Extremaduran" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Internet" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="Extremaduran" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="اینترنت – պարսկերեն" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اینترنت" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="պարսկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ֆիններեն" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Internet" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ֆիններեն" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վորո" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Internet" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="վորո" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ֆարյորերեն" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Internet" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="ֆարյորերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ֆրանսերեն" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Internet" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ֆրանսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – հյուսիսային ֆրիզերեն" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Internet" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="հյուսիսային ֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ֆրիուլիերեն" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Internet" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="ֆրիուլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Ynternet" title="Ynternet – արևմտաֆրիզերեն" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Ynternet" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="արևմտաֆրիզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tIdirl%C3%ADon" title="An tIdirlíon – իռլանդերեն" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tIdirlíon" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="իռլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%92%E8%81%AF%E7%B6%B2" title="互聯網 – Gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="互聯網" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="Gan" class="interlanguage-link-target"><span>贛語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Ent%C3%A8rn%C3%A8t" title="Entèrnèt – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Entèrnèt" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Eadar-l%C3%ACon" title="Eadar-lìon – շոտլանդական գաելերեն" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Eadar-lìon" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="շոտլանդական գաելերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – գալիսերեն" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Internet" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="գալիսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – գուարանի" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Internet" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="գուարանի" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%87%E0%AA%A8%E0%AB%8D%E0%AA%9F%E0%AA%B0%E0%AA%A8%E0%AB%87%E0%AA%9F" title="ઇન્ટરનેટ – գուջարաթի" lang="gu" hreflang="gu" data-title="ઇન્ટરનેટ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="գուջարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Eddyr-voggyl" title="Eddyr-voggyl – մեներեն" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Eddyr-voggyl" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="մեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Yanar_gizo" title="Yanar gizo – հաուսա" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Yanar gizo" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="հաուսա" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Mi%C3%B3ng-chi-mi%C3%B3ng-lu" title="Mióng-chi-mióng-lu – Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Mióng-chi-mióng-lu" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%A0%D7%98%D7%A8%D7%A0%D7%98" title="אינטרנט – եբրայերեն" lang="he" hreflang="he" data-title="אינטרנט" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="եբրայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%82%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="अंतरजाल – հինդի" lang="hi" hreflang="hi" data-title="अंतरजाल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="հինդի" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Internet" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – խորվաթերեն" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Internet" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վերին սորբերեն" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Internet" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="վերին սորբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Ent%C3%A8net" title="Entènet – խառնակերտ հայիթերեն" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Entènet" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="խառնակերտ հայիթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – հունգարերեն" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Internet" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="հունգարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ինտերլինգուա" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Internet" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ինտերլինգուա" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – իբաներեն" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Internet" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="իբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ինդոնեզերեն" lang="id" hreflang="id" data-title="Internet" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ինդոնեզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ինտերլինգուե" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Internet" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="ինտերլինգուե" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ig mw-list-item"><a href="https://ig.wikipedia.org/wiki/Intanet" title="Intanet – իգբո" lang="ig" hreflang="ig" data-title="Intanet" data-language-autonym="Igbo" data-language-local-name="իգբո" class="interlanguage-link-target"><span>Igbo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – իլոկերեն" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Internet" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="իլոկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Interreto" title="Interreto – իդո" lang="io" hreflang="io" data-title="Interreto" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="իդո" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Interneti%C3%B0" title="Internetið – իսլանդերեն" lang="is" hreflang="is" data-title="Internetið" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="իսլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – իտալերեն" lang="it" hreflang="it" data-title="Internet" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="իտալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iu mw-list-item"><a href="https://iu.wikipedia.org/wiki/%E1%96%83%E1%95%86%E1%93%B4%E1%90%85%E1%94%AD%E1%92%83%E1%91%AF%E1%91%A6_%E1%91%8E%E1%91%8E%E1%95%8B%E1%96%85%E1%93%AF%E1%92%AA%E1%94%AA%E1%91%A6" title="ᖃᕆᓴᐅᔭᒃᑯᑦ ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᔪᑦ – ինուկտիտուտ" lang="iu" hreflang="iu" data-title="ᖃᕆᓴᐅᔭᒃᑯᑦ ᑎᑎᕋᖅᓯᒪᔪᑦ" data-language-autonym="ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut" data-language-local-name="ինուկտիտուտ" class="interlanguage-link-target"><span>ᐃᓄᒃᑎᑐᑦ / inuktitut</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A4%E3%83%B3%E3%82%BF%E3%83%BC%E3%83%8D%E3%83%83%E3%83%88" title="インターネット – ճապոներեն" lang="ja" hreflang="ja" data-title="インターネット" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ճապոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Intanet" title="Intanet – Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Intanet" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Intern%C3%A8t" title="Internèt – ճավայերեն" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Internèt" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="ճավայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ინტერნეტი – վրացերեն" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ინტერნეტი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="վրացերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Kara-Kalpak" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Internet" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="Kara-Kalpak" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – կաբիլերեն" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Internet" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="կաբիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – ղազախերեն" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Интернет" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="ղազախերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%A2%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%93%E1%9E%92%E1%9E%BE%E1%9E%8E%E1%9F%81%E1%9E%8F" title="អ៊ីនធើណេត – քմերերեն" lang="km" hreflang="km" data-title="អ៊ីនធើណេត" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="քմերերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%B0%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%B2" title="ಅಂತರಜಾಲ – կաննադա" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಅಂತರಜಾಲ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="կաննադա" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B8%ED%84%B0%EB%84%B7" title="인터넷 – կորեերեն" lang="ko" hreflang="ko" data-title="인터넷" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="կորեերեն" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%90%D9%86%D9%B9%D9%8E%D8%B1%D9%86%D8%A0%D9%B9" title="اِنٹَرنؠٹ – քաշմիրերեն" lang="ks" hreflang="ks" data-title="اِنٹَرنؠٹ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="քաշմիրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ksh mw-list-item"><a href="https://ksh.wikipedia.org/wiki/Engorn%C3%A4t" title="Engornät – քյոլներեն" lang="ksh" hreflang="ksh" data-title="Engornät" data-language-autonym="Ripoarisch" data-language-local-name="քյոլներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ripoarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/%C3%8Enternet" title="Înternet – քրդերեն" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Înternet" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="քրդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Kesrosweyth" title="Kesrosweyth – կոռներեն" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Kesrosweyth" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="կոռներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – ղրղզերեն" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Интернет" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="ղրղզերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Interrete" title="Interrete – լատիներեն" lang="la" hreflang="la" data-title="Interrete" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="լատիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – լյուքսեմբուրգերեն" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Internet" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="լյուքսեմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – լեզգիերեն" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Интернет" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="լեզգիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Interede" title="Interede – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Interede" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – լիմբուրգերեն" lang="li" hreflang="li" data-title="Internet" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="լիմբուրգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Internet" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Internet" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/%C6%90nt%C9%9Brn%C9%9B%CC%81t%C9%9B" title="Ɛntɛrnɛ́tɛ – լինգալա" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Ɛntɛrnɛ́tɛ" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="լինգալա" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%AD%E0%BA%B4%E0%BA%99%E0%BB%80%E0%BA%95%E0%BA%B5%E0%BB%80%E0%BA%99%E0%BA%B1%E0%BA%94" title="ອິນເຕີເນັດ – լաոսերեն" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ອິນເຕີເນັດ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="լաոսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Internetas" title="Internetas – լիտվերեն" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Internetas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="լիտվերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/%C5%A0k%C4%81rsteiklys" title="Škārsteiklys – Latgalian" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Škārsteiklys" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="Latgalian" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Internets" title="Internets – լատվիերեն" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Internets" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="լատվիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Internet" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82%D1%81%D1%8C" title="Интернетсь – մոկշայերեն" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Интернетсь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="մոկշայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Aterineto" title="Aterineto – մալգաշերեն" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Aterineto" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="մալգաշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Интернет" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – մինանգկաբաու" lang="min" hreflang="min" data-title="Internet" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="մինանգկաբաու" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – մակեդոներեն" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Интернет" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="մակեդոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%87%E0%B4%A8%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%BC%E0%B4%A8%E0%B5%86%E0%B4%B1%E0%B5%8D%E0%B4%B1%E0%B5%8D" title="ഇന്റർനെറ്റ് – մալայալամ" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ഇന്റർനെറ്റ്" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="մալայալամ" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8D%D1%82" title="Интернэт – մոնղոլերեն" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Интернэт" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="մոնղոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mni mw-list-item"><a href="https://mni.wikipedia.org/wiki/%EA%AF%82%EA%AF%A5%EA%AF%A1%EA%AF%81%EA%AF%A6%EA%AF%9C" title="ꯂꯥꯡꯁꯦꯜ – մանիպուրի" lang="mni" hreflang="mni" data-title="ꯂꯥꯡꯁꯦꯜ" data-language-autonym="ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ" data-language-local-name="մանիպուրի" class="interlanguage-link-target"><span>ꯃꯤꯇꯩ ꯂꯣꯟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%B9%E0%A4%BE%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%B2" title="महाजाल – մարաթի" lang="mr" hreflang="mr" data-title="महाजाल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="մարաթի" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – մալայերեն" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Internet" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="մալայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Anternete" title="Anternete – միրանդերեն" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Anternete" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="միրանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%80%E1%80%BA" title="အင်တာနက် – բիրմայերեն" lang="my" hreflang="my" data-title="အင်တာနက်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="բիրմայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – էրզյա" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Интернет" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="էրզյա" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="اینترنت – մազանդարաներեն" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="اینترنت" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="մազանդարաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – նեապոլերեն" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Internet" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="նեապոլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ստորին գերմաներեն" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Internet" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="ստորին գերմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ստորին սաքսոներեն" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Internet" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ստորին սաքսոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%9F" title="इन्टरनेट – նեպալերեն" lang="ne" hreflang="ne" data-title="इन्टरनेट" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="նեպալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%87%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A4%A8%E0%A5%87%E0%A4%A4" title="इन्तरनेत – նեվարերեն" lang="new" hreflang="new" data-title="इन्तरनेत" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="նեվարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – հոլանդերեն" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Internet" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="հոլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Internett" title="Internett – նոր նորվեգերեն" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Internett" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="նոր նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Internett" title="Internett – գրքային նորվեգերեն" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Internett" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="գրքային նորվեգերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/Enternette" title="Enternette – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Enternette" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target"><span>Nouormand</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – օքսիտաներեն" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Internet" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="օքսիտաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Internet" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Mantagoo" title="Mantagoo – օրոմո" lang="om" hreflang="om" data-title="Mantagoo" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="օրոմո" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%87%E0%AC%A3%E0%AD%8D%E0%AC%9F%E0%AC%B0%E0%AC%A8%E0%AD%87%E0%AC%9F" title="ଇଣ୍ଟରନେଟ – օրիյա" lang="or" hreflang="or" data-title="ଇଣ୍ଟରନେଟ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="օրիյա" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – օսերեն" lang="os" hreflang="os" data-title="Интернет" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="օսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%87%E0%A9%B0%E0%A8%9F%E0%A8%B0%E0%A8%A8%E0%A9%88%E0%A9%B1%E0%A8%9F" title="ਇੰਟਰਨੈੱਟ – փենջաբերեն" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਇੰਟਰਨੈੱਟ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="փենջաբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – պանգասինաներեն" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Internet" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="պանգասինաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Aptas" title="Aptas – պամպանգաերեն" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Aptas" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="պամպանգաերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – պապյամենտո" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Internet" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="պապյամենտո" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – լեհերեն" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Internet" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="լեհերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ragn%C3%A0" title="Ragnà – պիեմոնտերեն" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Ragnà" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="պիեմոնտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9" title="انٹرنیٹ – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="انٹرنیٹ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%BC%D8%B1%D9%86%DB%90%D9%BC" title="انټرنېټ – փուշթու" lang="ps" hreflang="ps" data-title="انټرنېټ" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="փուշթու" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – պորտուգալերեն" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Internet" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="պորտուգալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – կեչուա" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Internet" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="կեչուա" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rm mw-list-item"><a href="https://rm.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ռոմանշերեն" lang="rm" hreflang="rm" data-title="Internet" data-language-autonym="Rumantsch" data-language-local-name="ռոմանշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Rumantsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ռումիներեն" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Internet" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="ռումիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – արոմաներեն" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Internet" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="արոմաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – ռուսերեն" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Интернет" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="ռուսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Інтернет – ռուսիներեն" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Інтернет" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="ռուսիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A8%E0%A5%8D%E0%A4%A4%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="अन्तर्जालम् – սանսկրիտ" lang="sa" hreflang="sa" data-title="अन्तर्जालम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="սանսկրիտ" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D1%8D%D1%80%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D1%8D%D1%82" title="Интэриниэт – յակուտերեն" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Интэриниэт" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="յակուտերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A4%E1%B1%B1%E1%B1%B4%E1%B1%9A%E1%B1%A8%E1%B1%B1%E1%B1%AE%E1%B1%B4" title="ᱤᱱᱴᱚᱨᱱᱮᱴ – սանտալի" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱤᱱᱴᱚᱨᱱᱮᱴ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="սանտալի" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/%C3%8Cnternet" title="Ìnternet – սարդիներեն" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Ìnternet" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="սարդիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – սիցիլիերեն" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Internet" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="սիցիլիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – շոտլանդերեն" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Internet" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="շոտլանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%BD%D8%B1%D9%86%D9%8A%D9%BD" title="انٽرنيٽ – սինդհի" lang="sd" hreflang="sd" data-title="انٽرنيٽ" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="սինդհի" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Gb%C3%A2ndasango" title="Gbândasango – սանգո" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Gbândasango" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="սանգո" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – սերբա-խորվաթերեն" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Internet" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="սերբա-խորվաթերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%85%E0%B6%B1%E0%B7%8A%E0%B6%AD%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%A2%E0%B7%8F%E0%B6%BD%E0%B6%BA" title="අන්තර්ජාලය – սինհալերեն" lang="si" hreflang="si" data-title="අන්තර්ජාලය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="սինհալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Internet" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – սլովակերեն" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Internet" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="սլովակերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – սլովեներեն" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Internet" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="սլովեներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Danhautande" title="Danhautande – շոնա" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Danhautande" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="շոնա" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – սոմալիերեն" lang="so" hreflang="so" data-title="Internet" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="սոմալիերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Interneti" title="Interneti – ալբաներեն" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Interneti" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="ալբաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – սերբերեն" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Интернет" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="սերբերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Internet" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Intern%C3%A9t" title="Internét – սունդաներեն" lang="su" hreflang="su" data-title="Internét" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="սունդաներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – շվեդերեն" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Internet" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="շվեդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Intaneti" title="Intaneti – սուահիլի" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Intaneti" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="սուահիլի" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Internec" title="Internec – Silesian" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Internec" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="Silesian" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%87%E0%AE%A3%E0%AF%88%E0%AE%AF%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="இணையம் – թամիլերեն" lang="ta" hreflang="ta" data-title="இணையம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="թամիլերեն" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%85%E0%B2%82%E0%B2%A4%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%B2%E0%B3%8A" title="ಅಂತರ್ಜಾಲೊ – տուլու" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಅಂತರ್ಜಾಲೊ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="տուլու" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%82%E0%B0%A4%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%82" title="అంతర్జాలం – թելուգու" lang="te" hreflang="te" data-title="అంతర్జాలం" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="թելուգու" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – տետում" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Internet" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="տետում" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – տաջիկերեն" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Интернет" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="տաջիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B4%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%99%E0%B9%87%E0%B8%95" title="อินเทอร์เน็ต – թայերեն" lang="th" hreflang="th" data-title="อินเทอร์เน็ต" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="թայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – տագալերեն" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Internet" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="տագալերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – թալիշերեն" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Internet" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="թալիշերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Intanet" title="Intanet – տոկ փիսին" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Intanet" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="տոկ փիսին" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nternet" title="İnternet – թուրքերեն" lang="tr" hreflang="tr" data-title="İnternet" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="թուրքերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Inthaneti" title="Inthaneti – ցոնգա" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Inthaneti" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="ցոնգա" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – թաթարերեն" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Интернет" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="թաթարերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Intaneti" title="Intaneti – տումբուկա" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Intaneti" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="տումբուկա" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1_(%D8%A6%D9%89%D9%86%D8%AA%DB%90%D8%B1%D9%86%DB%90%D8%AA)" title="تور (ئىنتېرنېت) – ույղուրերեն" lang="ug" hreflang="ug" data-title="تور (ئىنتېرنېت)" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ույղուրերեն" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Інтернет – ուկրաիներեն" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Інтернет" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ուկրաիներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%B9%D8%B1%D9%86%DB%8C%D9%B9" title="انٹرنیٹ – ուրդու" lang="ur" hreflang="ur" data-title="انٹرنیٹ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ուրդու" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – ուզբեկերեն" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Internet" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ուզբեկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վենետերեն" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Internet" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="վենետերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վեպսերեն" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Internet" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="վեպսերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վիետնամերեն" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Internet" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="վիետնամերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – արևմտաֆլամանդերեն" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Internet" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="արևմտաֆլամանդերեն" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Bev%C3%BCresod" title="Bevüresod – վոլապյուկ" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Bevüresod" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="վոլապյուկ" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Etrernete" title="Etrernete – վալոներեն" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Etrernete" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="վալոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վարայերեն" lang="war" hreflang="war" data-title="Internet" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="վարայերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – վոլոֆ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Internet" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="վոլոֆ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%92%E8%81%AF%E7%B6%B2" title="互聯網 – վու չինարեն" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="互聯網" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="վու չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D0%BD%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%BD%D0%B5%D1%82" title="Интернет – կալմիկերեն" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Интернет" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="կալմիկերեն" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%A0%E1%83%9C%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%98" title="ინტერნეტი – Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ინტერნეტი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%99%D7%A0%D7%98%D7%A2%D7%A8%D7%A0%D7%A2%D7%98" title="אינטערנעט – իդիշ" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אינטערנעט" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="իդիշ" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – յորուբա" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Internet" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="յորուբա" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Hulenzvangj" title="Hulenzvangj – ժուանգ" lang="za" hreflang="za" data-title="Hulenzvangj" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="ժուանգ" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%8F%E2%B5%9C%E2%B5%89%E2%B5%94%E2%B5%8F%E2%B5%89%E2%B5%9C" title="ⴰⵏⵜⵉⵔⵏⵉⵜ – ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵏⵜⵉⵔⵏⵉⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="ընդհանուր մարոկյան թամազիղտ" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%92%E8%81%94%E7%BD%91" title="互联网 – չինարեն" lang="zh" hreflang="zh" data-title="互联网" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="չինարեն" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%92%E8%81%AF%E7%B6%B2" title="互聯網 – Literary Chinese" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="互聯網" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="Literary Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Internet" title="Internet – Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Internet" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E4%BA%92%E8%81%AF%E7%B6%B2" title="互聯網 – կանտոներեն" lang="yue" hreflang="yue" data-title="互聯網" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="կանտոներեն" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Uxhakaxholo" title="Uxhakaxholo – զուլուերեն" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Uxhakaxholo" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="զուլուերեն" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q75#sitelinks-wikipedia" title="Խմբագրել միջլեզվային հղումները" class="wbc-editpage">Փոխել հղումները</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Անվանատարածքներ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Դիտել հոդվածը [c]" accesskey="c"><span>Հոդված</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4:%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" rel="discussion" title="Քննարկումներ այս էջի բովանդակության մասին [t]" accesskey="t"><span>քննարկում</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">հայերեն</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Դիտումները"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=history" title="Այս էջի խմբագրումների պատմությունը [h]" accesskey="h"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Գործիքներ" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Գործիքներ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Գործիքներ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">թաքցնել</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Այլ ընտրանքներ" > <div class="vector-menu-heading"> Գործողություններ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81"><span>Կարդալ</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit" title="Խմբագրել այս էջը [v]" accesskey="v"><span>Խմբագրել</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit" title="Խմբագրել այս էջի ելատեքստը [e]" accesskey="e"><span>Խմբագրել կոդը</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=history"><span>Դիտել պատմությունը</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ընդհանուր </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B1%D5%B5%D5%BD%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%B0%D5%B2%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Այս էջին հղվող բոլոր վիքի էջերի ցանկը [j]" accesskey="j"><span>Այստեղ հղվող էջերը</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BA%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%AB%D6%83%D5%B8%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" rel="nofollow" title="Այս էջից կապված էջերի վերջին փոփոխությունները [k]" accesskey="k"><span>Կապված փոփոխություններ</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Բոլոր սպասարկող էջերի ցանկը [q]" accesskey="q"><span>Սպասարկող էջեր</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&oldid=10102325" title="Էջի այս տարբերակի մշտական հղում"><span>Մշտական հղում</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=info" title="Վիճակագրական տվյալներ էջի մասին"><span>Էջի վիճակագրություն</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:CiteThisPage&page=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&id=10102325&wpFormIdentifier=titleform" title="Տեղեկատվություն, թե ինչպես պետք է մեջբերել այս էջը"><span>Մեջբերել այս էջը</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A1%25D6%2581%25D5%25A1%25D5%25B6%25D6%2581"><span>Ստանալ կարճ URL հասցե</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:QrCode&url=https%3A%2F%2Fhy.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D5%2580%25D5%25A1%25D5%25B4%25D5%25A1%25D6%2581%25D5%25A1%25D5%25B6%25D6%2581"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Տպել/արտահանել </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:Book&bookcmd=book_creator&referer=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81"><span>Ստեղծել գիրք</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:DownloadAsPdf&page=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=show-download-screen"><span>Ներբեռնել որպես PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&printable=yes" title="Այս էջի տպելու տարբերակ [p]" accesskey="p"><span>Տպելու տարբերակ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Այլ նախագծերում </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Internet" hreflang="en"><span>Վիքիպահեստ</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q75" title="Հղում Վիքիտվյալի համապատասխան էջին [g]" accesskey="g"><span>Վիքիտվյալների տարր</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Արտաքին տեսք"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Արտաքին տեսք</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">տեղափոխել կողագոտի</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">թաքցնել</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Վիքիպեդիայից՝ ազատ հանրագիտարանից</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="hy" dir="ltr"><div class="infobox sisterproject noprint" style="width:312px;"> <div style="text-align:center; padding-bottom: .7em; width: 100%"><b><a href="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/87/Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%28Internet%29.ogg" class="internal" title="Hy-Համացանց (Internet).ogg">Լսել հոդվածի ներածությունը</a> · <span class="plainlinks">(<a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_(Internet).ogg">տեղ.</a>)</span></b><br /><br /> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="220" data-mwtitle="Hy-Համացանց_(Internet).ogg" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/8/87/Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%28Internet%29.ogg/Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%28Internet%29.ogg.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/87/Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%28Internet%29.ogg" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /></audio></span><figcaption>noicon</figcaption></figure></div> <div style="float:left; margin-left:5px;"><figure class="mw-halign-none" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%BD%D5%B8%D5%BD%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Վիքիպեդիա:Խոսող հոդված"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Exquisite-kmix.png/45px-Exquisite-kmix.png" decoding="async" width="45" height="45" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Exquisite-kmix.png/68px-Exquisite-kmix.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Exquisite-kmix.png/90px-Exquisite-kmix.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a><figcaption></figcaption></figure></div> <div style="font-size:xx-small; line-height:1.6em; margin-left:60px;">Ձայնային ֆայլն ստեղծվել է <a class="external text" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&oldid=6363586"><i>հետևյալ տարբերակի</i></a> հիման վրա (հունիսի 20, 2019) և չի պարունակում այս ամսաթվից հետո կատարված փոփոխությունները։ Տես նաև <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_(Internet).ogg" class="extiw" title="commons:File:Hy-Համացանց (Internet).ogg">ֆայլի մասին տեղեկությունները</a> կամ <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Media:Hy-%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_(Internet).ogg" class="extiw" title="commons:Media:Hy-Համացանց (Internet).ogg">բեռնիր ձայնագրությունը</a> Վիքիպահեստից։ (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%B8_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Աուդիո հոդվածներ">Գտնել այլ աուդիո հոդվածներ</a>)</div> </div> <div class="dablink">Չշփոթել <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">Համաշխարհային սարդոստայն</a> հոդվածի հետ։</div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Internet_map_1024_-_transparent,_inverted.png" class="mw-file-description"><img alt="Երթուղավորման ուղիների արտացոլումը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png/205px-Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png" decoding="async" width="205" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png/308px-Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png/410px-Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png 2x" data-file-width="1280" data-file-height="1280" /></a><figcaption>Երթուղավորման ուղիների արտացոլումը համացանցի մի մասում։</figcaption></figure> <p><b>Համացանց</b>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Համակարգչային ցանց">համակարգչային ցանցերի</a> փոխկապակցված համաշխարհային համակարգ, որն օգտագործում է <a href="/wiki/TCP/IP" title="TCP/IP">համացանցային արձանագրության</a> (TCP/IP) հավաքակազմը, որպեսզի կապակցի համացանցին միացված սարքերը։ Այն ցանցերի ցանց է, որը բաղկացած է տեղական և համաշխարհային մակարդակի մասնավոր, հանրային, ակադեմիական, գործարար և կառավարական ցանցերից, որոնք միացված են էլեկտրական, անլար և օպտիկական ցանցային տեխնոլոգիաների լայն տիրույթներով։ Համացանցը սպասարկում է տեղեկատվական ռեսուրսների և ծառայությունների լայն տիրույթի, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">համաշխարհային սարդոստայնի</a> (World Wide Web) փոխկապակցված հիպերտեքստային փաստաթղթերը և հավելվածները, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Էլեկտրոնային փոստ">էլեկտրոնային փոստը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեռախոսակապ (դեռ գրված չէ)">հեռախոսակապը</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆայլերի կիսում (դեռ գրված չէ)">ֆայլերի կիսումը</a>։ </p><p>Համացանցը սկսել է ձևավորվել 1960-ական թվականներից, երբ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%A1%D5%B7%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միացյալ Նահանգների դաշնային կառավարություն (դեռ գրված չէ)">Միացյալ Նահանգների դաշնային կառավարության</a> կողմից հանձնարարված էր հետազոտություններ կատարել համակարգչային ցանցի միջոցով հուսալի և անխափան կապ ստեղծելու նպատակով<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1990-ականների սկզբին ժամանակակից համացանցի սկիզբը դրվեց առևտրային ցանցերին ձեռնարկությունների միացումով<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, և հիմնարկային, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9" class="mw-redirect" title="Անձնական համակարգիչ">անձնական</a> ու <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%BB%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բջջային սարք (դեռ գրված չէ)">Բջջային հեռախոս</a> համակարգիչների միացումը այդ ցանցին նպաստեց վերջինիս արագ աճին։ 2000-ականների վերջին համացանցային ծառայությունները և տեխնոլոգիաները ներառվել են մարդկային կյանքի գրեթե բոլոր ոլորտներում։ </p><p>Ավանդական հաղորդակցման կապի միջոցները, ներառյալ՝ հեռախոսակապը, ռադիոն, հեռուստատեսությունը, թղթային փոստը և թերթերը, վերափոխվում, վերանայում են իրենց ծառայությունները՝ ստեղծելով առցանց նոր ծառայություններ, ինչպիսիք են <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Էլեկտրոնային փոստ">էլեկտրոնային փոստը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային հեռախոսակապ (դեռ գրված չէ)">համացանցային հեռախոսակապը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային հեռուստատեսություն (դեռ գրված չէ)">համացանցային հեռուստատեսությունը</a>, առցանց <a href="/wiki/%D4%B5%D6%80%D5%A1%D5%AA%D5%B7%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Երաժշտություն">երաժշտությունը</a>, թվային թերթերը, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%A4%D5%A5%D5%B8_%D5%B0%D5%B8%D5%BD%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիդեո հոսքային (դեռ գրված չէ)">վիդեո հոսքային</a> կայքերը։ Թերթերը, գրքերը և այլ տպագիր հրատարակություններ, ադապտացվելով վեբ տեխնոլոգիաներին, վերափոխվում են <a href="/wiki/%D4%B2%D5%AC%D5%B8%D5%A3" title="Բլոգ">բլոգների</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%B0%D5%B8%D5%BD%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ հոսք (դեռ գրված չէ)">վեբ հոսքերի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առցանց լրատվամիջոց (դեռ գրված չէ)">առցանց լրատվամիջոցների</a>։ Համացանցն ակտիվացրեց և արագացրեց անձնական շփումների նոր ձևեր` <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ակնթարթային հաղորդագրություն">ակնթարթային հաղորդագրությունների</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ֆորում (դեռ գրված չէ)">համացանցային համաժողովների</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Սոցիալական ցանց">սոցիալական ցանցերի</a> միջոցով։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9" title="Առցանց խանութ">Առցանց խանութների</a> թիվը սրընթաց աճեց, ինչպես մանրածախ առևտրի, այնպես էլ փոքր և միջին ձեռնարկությունների և <a href="/wiki/%D5%81%D5%A5%D5%BC%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80" title="Ձեռնարկատեր">ձեռնարկատերերի</a> համար, քանի որ դրանք հնարավորություն են տալիս ընդլայնել ընկերությունների ֆիզիկական ներկայությունը, որպեսզի ավելի մեծ շուկա սպասարկեն կամ նույնիսկ ամբողջությամբ ապրանքներ վաճառեն և ծառայություններ մատուցեն համացանցում։ <a href="/wiki/B2B" title="B2B">Բիզնեսը բիզնեսին</a> (Business-to-business) և <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Ֆինանսական ծառայություններ">ֆինանսական ծառայությունները</a> համացանցում ազդում են բոլոր բնագավառների <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%B2%D5%A9%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մատակարարման շղթաներ (դեռ գրված չէ)">մատակարարման շղթաների</a> վրա։ </p><p>Համացանցը տեխնոլոգիական իրականացման կամ հասանելիության և օգտագործման քաղաքականությունում չունի կենտրոնացված կառավարում, յուրաքանչյուր բաղադրիչ ցանց ստեղծում է իր սեփական քաղաքականությունը<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համացանցում միայն երկու սկզբունքային անվանումների տարածություններ՝ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B5-%D6%83%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Այ-փի հասցեներ">Այ-փի հասցեներ</a> (IP հասցե) տարածությունը և <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" class="mw-redirect" title="Դոմենային անվանումների համակարգ">դոմենային անվանումների համակարգը</a> (DNS) վերահսկվում են <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%87_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%AB%D5%B9_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային անունների և հասցեների բաշխիչ կազմակերպություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցային անունների և հասցեների բաշխիչ կազմակերպության</a> կողմից (ICANN)։ Հիմնական արձանագրությունների և ստանդարտացման տեխնիկական սպասարկումն իրականացնում է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ</a> (IETF) ոչ առևտրային կազմակերպությունը, որը կազմված է ազատ կապակցված միջազգային մասնակիցներից, և որի հետ յուրաքանչյուրը կարող է համագործակցել տեխնիկական փորձաքննության միջոցով<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg/205px-Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg" decoding="async" width="205" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg/308px-Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2a/Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg/410px-Internet_users_per_100_and_GDP_per_capita.jpg 2x" data-file-width="960" data-file-height="720" /></a><figcaption>Համացանցից օգտվողների թիվն ամեն 100 բնակչի հաշվով և մեկ շնչի հաշվով ՀՆԱ-ն առանձին երկրների համար։</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Տերմինաբանություն"><span id=".D5.8F.D5.A5.D6.80.D5.B4.D5.AB.D5.B6.D5.A1.D5.A2.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Տերմինաբանություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=1" title="Խմբագրել բաժինը. Տերմինաբանություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=1" title="Edit section's source code: Տերմինաբանություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><i>Տե՛ս նաև <a href="/w/index.php?title=%C2%AB%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB%C2%BB_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%A1%D6%81%D5%AB%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="«Համացանցի» կապիտալիզացիա (դեռ գրված չէ)">«Համացանցի» կապիտալիզացիա</a></i></dd></dl> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG/200px-PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG" decoding="async" width="200" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG/300px-PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/93/PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG/400px-PikiWiki_Israel_32304_The_Internet_Messenger_by_Buky_Schwartz.JPG 2x" data-file-width="4608" data-file-height="3456" /></a><figcaption><a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D6%82%D5%AF%D5%AB_%D5%87%D5%BE%D5%A1%D6%80%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բուկի Շվարց (դեռ գրված չէ)">Բուկի Շվարցի</a> համացանցային մեսինջերը, որը գտնվում է Իսրայելի <a href="/wiki/%D5%80%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%B6" title="Հոլոն">Հոլոն</a> քաղաքում։</figcaption></figure> <p><i>Համացանց</i> և <i>համաշխարհային սարդոստայն</i> տերմինները ամենօրյա խոսակցություններում հաճախ օգտագործվում են փոխարինաբար «<i>համացանց մտնելու</i>», <a href="/wiki/%D4%B4%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B9" title="Դիտարկիչ">դիտարկիչի</a> միջոցով համացանցային էջերը դիտելու համար։ Այնուամենայնիվ, <i>համաշխարհային սարդոստայնը</i> կամ <i>վեբը</i> իրականում համացանցային մեծ թվով ծառայություններից միայն մեկն է։ Վեբը փոխկապակցված փաստաթղթերի (վեբ էջերի) և այլ <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%BC%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ ռեսուրս (դեռ գրված չէ)">վեբ ռեսուրսների</a> հավաքածու է, որոնք կապված է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիպերհղումներ (դեռ գրված չէ)">հիպերհղումներով</a> և <a href="/w/index.php?title=URL&action=edit&redlink=1" class="new" title="URL (դեռ գրված չէ)">URL</a>-ներով<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մեկ այլ տեսանկյունից, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիպերտեքստային փոխանցման արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">հիպերտեքստային փոխանցման արձանագրությունը</a> կամ HTTP-ն՝ վեբում տեղեկատվության փոխանցման համար օգտագործվող լեզուն է, մեկն է այն բազմաթիվ լեզուներից կամ արձանագրություններից, որը կարող է օգտագործվել համացանցում հաղորդակցության համար<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ինտերվեբ տերմինը համացանցի և համաշխարհային սարդոստայնի հավաքական անվանելու ձև է, որը սովորաբար օգտագործվում է հեգնաբար՝ տեխնիկապես ոչ հմուտ օգտվողին ծաղրելու համար։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Պատմական_ակնարկ"><span id=".D5.8A.D5.A1.D5.BF.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A1.D6.80.D5.AF"></span>Պատմական ակնարկ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=2" title="Խմբագրել բաժինը. Պատմական ակնարկ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=2" title="Edit section's source code: Պատմական ակնարկ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փաթեթների հաղորդակցում (դեռ գրված չէ)">Փաթեթների հաղորդակցման</a> վերաբերյալ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%B8%D5%AC_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պոլ Բարանն (դեռ գրված չէ)">Պոլ Բարաննի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AC%D5%A4_%D4%B4%D6%87%D5%AB%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դոնալդ Դևիս (դեռ գրված չէ)">Դոնալդ Դևիսի</a> հետազոտությունը սկիզբ է առել 1960-ականների<sup id="cite_ref-Isaacson2014_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-Isaacson2014-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> սկզբին, և փաթեթների հաղորդակցման ցանցերը՝ <a href="/w/index.php?title=NPL&action=edit&redlink=1" class="new" title="NPL (դեռ գրված չէ)">NPL</a>, <a href="/w/index.php?title=ARPANET&action=edit&redlink=1" class="new" title="ARPANET (դեռ գրված չէ)">ARPANET</a>, <a href="/w/index.php?title=Tymnet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tymnet (դեռ գրված չէ)">Tymnet</a>, <a href="/w/index.php?title=Merit_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Merit ցանց (դեռ գրված չէ)">Merit Network</a>, <a href="/w/index.php?title=Telenet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Telenet (դեռ գրված չէ)">Telenet</a> և <a href="/w/index.php?title=CYCLADES&action=edit&redlink=1" class="new" title="CYCLADES (դեռ գրված չէ)">CYCLADES</a><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ստեղծվել են 1960-ականների վերջին և 1970-ականներին՝ օգտագործելով բազմազան արձանագրություններ<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ ARPANET նախագիծը հանգեցրեց <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%BB%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միջցանցային հաղորդակցություն (դեռ գրված չէ)">միջցանցային հաղորդակցության</a> արձանագրությունների մշակմանը, որոնցով մի քանի առանձին ցանցեր կարող էին միավորվել մեկ ցանցում<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ ARPANET-ի զարգացումը սկսվեց 1969 թվականի հոկտեմբերի 29-ից Կալիֆոռնիայում երկու ցանցային հանգույցներից, որոնցում փոխկապակցված էին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Կալիֆոռնիայի համալսարան">Կալիֆոռնիայի համալսարանի</a> Ցանցային չափումների կենտրոնը և <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%BD_%D4%B1%D5%B6%D5%BB%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%BD" title="Լոս Անջելես">Լոս Անջելեսի</a> (UCLA) <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%B6%D6%80%D5%AB_%D5%8D%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%AF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A4%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հենրի Սամուելի անվան ինժեներական և կիրառական գիտությունների դպրոց (դեռ գրված չէ)">Հենրի Սամուելի անվան ինժեներական և կիրառական գիտությունների դպրոցը</a>՝ <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A5%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D5%94%D5%AC%D5%A5%D5%B5%D5%B6%D6%80%D5%B8%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լեոնարդ Քլեյնրոկ (դեռ գրված չէ)">Լեոնարդ Քլեյնրոկի</a> գլխավորությամբ, և NLS համակարգը <a href="/w/index.php?title=SRI&action=edit&redlink=1" class="new" title="SRI (դեռ գրված չէ)">SRI</a>-ում՝ <a href="/wiki/%D4%B4%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%AC%D5%A1%D5%BD_%D4%B7%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D5%AC%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%BF" title="Դուգլաս Էնգելբարտ">Դուգլաս Էնգելբարտի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%B6%D5%AC%D5%B8_%D5%8A%D5%A1%D6%80%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մենլո Պարկ (դեռ գրված չէ)">Մենլո Պարկի</a> գլխավորությամբ<sup id="cite_ref-NetValley_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-NetValley-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Երրորդ կայքը <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%BF%D5%A1_%D4%B2%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A1%D6%80%D5%A1_%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6_(%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A1)" title="Սանտա Բարբարա շրջան (Կալիֆոռնիա)">Սանտա Բարբարայում</a> գտնվող <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D6%86%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Կալիֆոռնիայի համալսարան">Կալիֆոռնիայի համալսարանի</a> Քուլլեր-Ֆրիդի ինտերակտիվ մաթեմատիկայի կենտրոնն էր, իսկ հետո՝ Յուտայի համալսարանի գրաֆիկայի բաժինը:1971 թվականի վերջերին տասնհինգ կայք միացավ նորաստեղծ ARPANET-ին, որը խոստումնալից զարգացման նշան էր<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այս վաղ տարիները փաստագրվել են 1972 թվականի <a href="/w/index.php?title=%C2%AB%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A5%D6%80%C2%BB_%D6%86%D5%AB%D5%AC%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B4%E2%80%A4_%C2%AB%D5%8C%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BD%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8%C2%BB&action=edit&redlink=1" class="new" title="«Համակարգչային ցանցեր» ֆիլմում․ «Ռեսուրսների կիսման հերոսները» (դեռ գրված չէ)">«Համակարգչային ցանցեր» ֆիլմում․ «Ռեսուրսների կիսման հերոսները»</a>:Վաղ միջազգային համագործակցությունն ARPANET-ի հետ հազվադեպ էր։ Եվրոպական ինժեներ-ծրագրավորողները հետաքրքրված էին <a href="/w/index.php?title=X.25&action=edit&redlink=1" class="new" title="X.25 (դեռ գրված չէ)">X.25</a> ցանցերի ստեղծմամբ<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համագործակցության հատկանշական բացառություններ են եղել Նորվեգիայի սեյսմիկ զանգվածը (<a href="/w/index.php?title=NORSAR&action=edit&redlink=1" class="new" title="NORSAR (դեռ գրված չէ)">NORSAR</a>) 1973 թվականի հունիսին, այնուհետև 1973 թվականին Շվեդիան արբանյակային կապերով <a href="/w/index.php?title=Tanum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tanum (դեռ գրված չէ)">Tanum</a> Earth կայարանին միացումը և <a href="/w/index.php?title=%D5%93%D5%AB%D5%A9%D5%A5%D6%80_%D5%8F%E2%80%A4_%D5%94%D5%A5%D5%A9%D6%80%D5%A9%D5%B6%D5%A5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Փիթեր Տ․ Քեթրթնեթ (դեռ գրված չէ)">Փիթեր Տ․ Քեթրթնեթի</a> հետազոտական խումբը Միացյալ Թագավորությունում, այնուհետև <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Լոնդոնի համալսարան">Լոնդոնի համալսարանի</a> <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լոնդոնի ինֆորմատիկայի ինստիտուտ (դեռ գրված չէ)">Ինֆորմատիկայի ինստիտուտը</a> և հետագայում <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%84%D5%B8%D5%AC%D5%A5%D5%BB" title="Լոնդոնի համալսարանական քոլեջ">Լոնդոնի համալսարանական քոլեջը</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1974-ի դեկտեմբերին RFC 675 (համացանցով ինֆորմացիայի փոխանցման ղեկավարման ծրագրի տեխնիկական բնութագիրը) <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D5%B6%D5%A9%D5%B8%D5%B6_%D5%8D%D5%A5%D6%80%D6%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վինթոն Սերֆ (դեռ գրված չէ)">Վինթոն Սերֆի</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%85%D5%B8%D5%A3%D5%A5%D5%B6_%D4%B4%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Յոգեն Դալալ (դեռ գրված չէ)">Յոգեն Դալալի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%AC_%D5%8D%D5%A1%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քարլ Սանշայն (դեռ գրված չէ)">Քարլ Սանշայնի</a> կողմից օգտագործեցին համացանց տերմինը, որպես փոխկապակցված ցանցի ստանդարտ, իսկ հետագայում <a href="/w/index.php?title=RFC&action=edit&redlink=1" class="new" title="RFC (դեռ գրված չէ)">RFC</a>-ն կրկնեց այդ օգտագործումը<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հասանելիությունը ARPANET-ին ընդլայնվեց 1981 թվականին, երբ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային գիտական հիմնադրամ (դեռ գրված չէ)">Ազգային գիտական հիմնադրամը</a> (NSF) ֆինանսավորեց <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համակարգչային գիտությունների ցանց (դեռ գրված չէ)">Համակարգչային գիտությունների ցանցը</a> (CSNET): 1982 թվականի (TCP/IP) <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">համացանցային արձանագրությունը</a> ստանդարտացվեց, որը հնարավորություն տվեց համակցված ցանցերի համաշխարհային տարածմանը։ TCP/IP ցանցային հասանելիությունը կրկին ընդլայնվեց 1986 թվականին, երբ <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%AB%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%A4%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ազգային գիտական հիմնադրամի ցանց (դեռ գրված չէ)">Ազգային գիտական հիմնադրամի ցանցը</a> (NSFNet) Միացյալ Նահանգներում հետազոտողների համար հասանելիություն տրամադրեց <a href="/wiki/%D4%B3%D5%A5%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9" title="Գերհամակարգիչ">գերհամակարգչային</a> կայքերին, սկզբում 56 Կբիթ/վրկ արագությամբ, ավելի ուշ՝ 1.5 Մբիթ/վրկ և 45 Մբիթ/վրկ<sup id="cite_ref-:0_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Կոմերցիոն <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ծառայություններ մատուցող (դեռ գրված չէ)">համացանցային ծառայություններ մատուցողներն</a> (ISPs) ի հայտ եկան 1980-ականների վերջին և 1990-ականների սկզբին։ ARPANET-ի շահագործումը դադարեցվեց 1990 թվականին։ 1995 թվականին համացային կապը լիովին առևտրայնացված էր ԱՄՆ-ում, երբ դադարեցնելով NSFNet-ի շահագործումը՝ վերացվեցին համացանցի օգտագործմամբ կոմերցիոն տրաֆիկի փոխանցման վերջին սահմանափակումները<sup id="cite_ref-ConneXions-April1996_21-0" class="reference"><a href="#cite_note-ConneXions-April1996-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Եվրոպայում և Ավստրալիայում համացանցային կապն արագորեն տարածվեց 1980-ականների կեսերին<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, իսկ Ասիայում՝ 1980-ականների վերջին և 1990-ականների սկզբին<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ NSFNET-ի և Եվրոպայի ցանցերի միջև տրանսատլանտական հաղորդակցությունը հիմնադրվեց ցածր արագությամբ արբանյակային ռելլերի միջոցով <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պրինստոն համալսարան (դեռ գրված չէ)">Պրինստոն համալսարանի</a> և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BF%D5%B8%D5%AF%D5%B0%D5%B8%D5%AC%D5%B4" title="Ստոկհոլմ">Ստոկհոլմի</a> միջև 1988 թվականի դեկտեմբերին<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Թեև այլ ցանցային արձանագրություններ, ինչպիսին է <a href="/w/index.php?title=UUCP&action=edit&redlink=1" class="new" title="UUCP (դեռ գրված չէ)">UUCP</a>-ն, համընդհանուր հասանելի են եղել ավելի շուտ, սա նախանշեց համացանցի սկիզբն որպես միջմայրցամաքային ցանց։ </p><p>Համացանցի հանրային առևտրային օգտագործումը սկսվել է 1989 թվականի կեսերին, MCI Mail-ի էլեկտրոնային փոստի և <a href="/w/index.php?title=Compuserve&action=edit&redlink=1" class="new" title="Compuserve (դեռ գրված չէ)">Compuserve</a>-ի համացանցի 500,000 օգտագործողների միացմամբ<sup id="cite_ref-:1_26-0" class="reference"><a href="#cite_note-:1-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մի քանի ամիս անց՝ 1990 թվականի հունվարի 1-ին, <a href="/w/index.php?title=PSInet&action=edit&redlink=1" class="new" title="PSInet (դեռ գրված չէ)">PSInet</a>-ը գործարկեց կոմերցիոն օգտագործման այլընտրանքային համացանցային ցանց, որն հետագայում աճելու էր կոմերցիոն համացանցային կապի ոլորտում և որն էլ դառնալու էր այսօրվա համացանցը։ 1990 թվականի մարտին NSFNET-ի և Եվրոպայի միջև գործարկվեց առաջին արագընթաց T1 (1.5 Մբիթ/վրկ) կապը՝ միացնելով <a href="/wiki/%D4%BF%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Կոռնելի համալսարան">Կոռնելի համալսարանը</a> և <a href="/wiki/%D5%91%D4%B5%D5%8C%D5%86" title="ՑԵՌՆ">ՑԵՌՆ</a>-ը, որն ավելի վստահելի հաղորդակցություն էր, քան արբանյակային կապը<sup id="cite_ref-:2_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-:2-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Վեց ամիս անց <a href="/wiki/%D5%91%D4%B5%D5%8C%D5%86" title="ՑԵՌՆ">ՑԵՌՆ</a>-ի կառավարման լոբբիստական գործունեությունից հետո երկու տարվա ընթացքում <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%AB%D5%B4_%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%BD-%D4%BC%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տիմ Բերներս-Լի (դեռ գրված չէ)">Տիմ Բերներս-Լին</a> սկսելու էր գրել <a href="/w/index.php?title=WorldWideWeb&action=edit&redlink=1" class="new" title="WorldWideWeb (դեռ գրված չէ)">WorldWideWeb</a> առաջին <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%A4%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ դիտարկիչ (դեռ գրված չէ)">վեբ դիտարկիչը</a>։ 1990 թվականի Սուրբ Ծննդյան տոներին Բերներս-Լին կառուցեց վեբի աշխատանքի համար անհրաժեշտ բոլոր գործիքները՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիպերտեքստային փոխանցման արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">հիպերտեքստային փոխանցման արձանագրությունը</a> (HTTP) 0.9<sup id="cite_ref-:3_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-:3-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B6%D5%B7%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիպերտեքստային նշումների լեզուն (դեռ գրված չէ)">հիպերտեքստային նշումների լեզուն</a> (HTML), առաջին վեբ դիտարկիչը (որը նաև <a href="/w/index.php?title=HTML_%D5%AD%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="HTML խմբագիր (դեռ գրված չէ)">HTML խմբագիր</a> էր և կարող էր հասանելիություն ունենալ <a href="/w/index.php?title=Usenet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Usenet (դեռ գրված չէ)">Usenet</a> քննարկումների համակարգին և <a href="/wiki/FTP" class="mw-redirect" title="FTP">FTP</a> ֆայլերին), առաջին HTTP <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սերվերային ծրագրակազմ (դեռ գրված չէ)">սերվերային ծրագրակազմը</a> (հետագայում հայտնի որպես <a href="/w/index.php?title=CERN_httpd&action=edit&redlink=1" class="new" title="CERN httpd (դեռ գրված չէ)">CERN httpd</a>), առաջին <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%A5%D6%80" title="Վեբ սերվեր">վեբ սերվերը</a><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և առաջին վեբ էջերը, որոնք նկարագրում էին նախագիծը։ 1991 թվականին ստեղծվեց <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%B8%D5%B4%D5%A5%D6%80%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_eXchange&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կոմերցիոն համացանցային eXchange (դեռ գրված չէ)">Կոմերցիոն համացանցային eXchange</a>-ը, որը թույլ էր տալիս PSInet-ին հաղորդակցվել այլ կոմերցիոն ցանցերի CERFnet-ի և Alternet-ի հետ։ Սկսած 1995 թվականից համացանցը մեծապես ազդել է մշակույթի և առևտրի վրա՝ ներառելով գրեթե ակնթարթային հաղորդակցում էլեկտրոնային փոստով, <a href="/wiki/%D4%B1%D5%AF%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Ակնթարթային հաղորդագրություն">ակնթարթային հաղորդագրություն</a>, հեռախոսակապ (<a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D5%BE_%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցով ձայնի փոխանցման արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">համացանցով ձայնի փոխանցման արձանագրություն</a> կամ VoIP), <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%AF%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%AB%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%BF%D5%AB%D5%BE_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երկկողմանի ինտերակտիվ տեսազանգեր (դեռ գրված չէ)">երկկողմանի ինտերակտիվ տեսազանգեր</a> և <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">համաշխարհային սարդոստայնն</a><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> իր <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քննարկման ֆորում (դեռ գրված չէ)">քննարկման ֆորումներով</a>, բլոգներով, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Սոցիալական ցանց">սոցիալական ցանցով</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D5%BC%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9" title="Առցանց խանութ">առցանց խանութների</a> կայքերով։ Տվյալների մեծացող քանակը փոխանցվում է 1 Գբիտ/վրկ, 10 Գբիտ/վրկ, կամ ավելի մեծ արագությամբ աշխատող օպտիկամանրաթելային ցանցերի միջոցով։ </p><p><br /> </p><p><br /> </p> <p>Աղբյուրը՝ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.internetworldstats.com/emarketing.htm">Internet World Stats</a> </p><div style="clear:both;"></div> <p>Համացանցը շարունակում է աճել, որը պայմնավորված է առցանց տեղեկատվության և գիտելիքների, առևտրի, զվարճանքի և <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Սոցիալական ցանց">սոցիալական ցանցերի</a> մեծ քանակությամբ<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 1990-ականներին հանրային համացանցային կապի թրաֆիկը տարեկան աճել էր 100 տոկոսով, իսկ համացանցից օգտվողների տարեկան աճը միջինում կազմում էր 20% -ից 50%<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>32<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ցանցի օրգանական աճը հիմնականում պայմանավորված է կենտրոնական կառավարման բացակայությամբ, ինչպես նաև համացանցային արձանագրությունների ոչ հեղինակային բնույթով, որն ապահովում է վաճառողի փոխգործունակությունը և բացառում է որևէ մեկին շատ մեծ վերահսկողություն իրականացնել ցանցի նկատմամբ<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>33<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2011 թվականի մարտի 31-ի դրությամբ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային օգտատերեր (դեռ գրված չէ)">համացանցային օգտատերերի</a> ընդհանուր թիվը կազմել է 2.095 մլրդ մարդ (աշխարհի բնակչության 30.2%-ը)<sup id="cite_ref-stats1_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-stats1-34"><span class="cite-bracket">[</span>34<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Գնահատվել է, որ 1993 թվականին երկկողմանի կապի միջոցով փոխանցված թվային տեղեկատվության միայն 1%-ն է փոխանցվել համացանցով, 2000 թվականին այդ ցուցանիշն աճել է մինչև 51%, իսկ 2007 թվականին թվային տեղեկատվության ավելի քան 97%-ը փոխանցվել է համացանցով<sup id="cite_ref-35" class="reference"><a href="#cite_note-35"><span class="cite-bracket">[</span>35<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Կառավարում"><span id=".D4.BF.D5.A1.D5.BC.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Կառավարում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=3" title="Խմբագրել բաժինը. Կառավարում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=3" title="Edit section's source code: Կառավարում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Icannheadquartersplayavista.jpg" class="mw-file-description"><img alt="ICANN-ի գլխավոր գրասենյակը" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Icannheadquartersplayavista.jpg/200px-Icannheadquartersplayavista.jpg" decoding="async" width="200" height="161" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Icannheadquartersplayavista.jpg/300px-Icannheadquartersplayavista.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/46/Icannheadquartersplayavista.jpg/400px-Icannheadquartersplayavista.jpg 2x" data-file-width="1992" data-file-height="1606" /></a><figcaption>ICANN-ի գլխավոր գրասենյակը Կալիֆորնիա նահանգի, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%BD_%D4%B1%D5%B6%D5%BB%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%BD" title="Լոս Անջելես">Լոս Անջելես</a> քաղաքի Պլասա Վարտա թաղամասում։</figcaption></figure> <p>Համացանցը <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D5%AC%D5%B8%D5%A2%D5%A1%D5%AC_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գլոբալ ցանց (դեռ գրված չէ)">համաշհարհային ցանց</a> է, որն ներառում է կամավոր փոխկապակցված համակարգչային ավտոնոմ ցանցեր։ Այն գործում է առանց կենտրոնական կառավարման մարմնի։ Հիմնական արձանագրությունների և ստանդարտացման տեխնիկական սպասարկումն իրականացնում է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ</a> (IETF) ոչ առևտրային կազմակերպությունը՝ կազմված ազատ կապակցված միջազգային մասնակիցներից, որի հետ յուրաքանչյուրը կարող է համագործակցել տեխնիկական փորձաքննության միջոցով։ Համացանցում հիմնական անունների տարածությունների համատեղելիության սպասարկումը կառավարվում է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%87_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%AB%D5%B9_%D5%AF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային անունների և հասցեների բաշխիչ կազմակերպություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցային անունների և հասցեների բաշխիչ կազմակերպության</a> կողմից (ICANN)։ ICANN-ը ղեկավարվում է համացանցային տեխնիկական, գործարար, ակադեմիական և այլ ոչ առևտրային համայնքներից ներգրավված տնօրենների միջազգային խորհրդի կողմից։ ICANN-ը համակարգում է համացանցում օգտագործվող ունիկալ նույնացուցիչների նշանակումը, ներառյալ՝ <a href="/wiki/DNS" title="DNS">դոմենային անվանումները</a>, համացանցային արձանագրությունների (IP) հասցեները, տրանսպորտային արձանագրություններում կիրառվող ծրագրային պորտերի համարները և շատ այլ պարամետրեր։ Համընդհանուր միասնական անունների տարածությունները կարևոր են համացանցի համաշխարհային հասանելիության պահպանման համար։ ICANN-ի այս դերը տարբերակում է նրան, որպես, գուցե, միակ կենտրոնական համակարգող մարմին գլոբալ համացանցում<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>36<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BC%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տարածաշրջանային համացանցային ռեգիստր (դեռ գրված չէ)">Տարածաշրջանային համացանցային ռեգիստրները</a> (RIRs) հատկացնում են IP հասցեներ․ </p> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Աֆրիկայի ցանցային տեղեկատվական կենտրոն (դեռ գրված չէ)">Աֆրիկայի ցանցային տեղեկատվական կենտրոնը</a> (AfriNIC) <a href="/wiki/%D4%B1%D6%86%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Աֆրիկա">Աֆրիկայի</a> համար,</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BC%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ամերիկյան համացանցայի համարների ռեգիստր (դեռ գրված չէ)">Ամերիկյան համացանցայի համարների ռեգիստրը</a> (ARIN) <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Հյուսիսային Ամերիկա">Հյուսիսային Ամերիկայի</a> համար,</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1-%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան ցանցային տեղեկատվական կենտրոն (դեռ գրված չէ)">Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան ցանցային տեղեկատվական կենտրոն</a> (APNIC) Ասիայի և <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B2%D6%85%D5%BE%D5%AF%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջան (դեռ գրված չէ)">Խաղաղօվկիանոսյան տարածաշրջանի</a> համար,</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D6%87_%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BC%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան երկրների համացանցային հասցեների ռեգիստր (դեռ գրված չէ)">Լատինական Ամերիկայի և Կարիբյան երկրների համացանցային հասցեների ռեգիստրը</a> (LACNIC) <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%A1" title="Լատինական Ամերիկա">Լատինական Ամերիկայի</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AE%D5%A1%D5%B7%D6%80%D5%BB%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կարիբյան տարածաշրջան (դեռ գրված չէ)">Կարիբյան տարածաշրջանի</a> համար</li> <li><a href="/w/index.php?title=R%C3%A9seaux_IP_Europ%C3%A9ens_-_%D5%91%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Réseaux IP Européens - Ցանցային համակարգման կենտրոն (դեռ գրված չէ)">Réseaux IP Européens - Ցանցային համակարգման կենտրոնը</a> (RIPE NCC) <a href="/wiki/%D4%B5%D5%BE%D6%80%D5%B8%D5%BA%D5%A1" title="Եվրոպա">Եվրոպայի</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D6%87%D5%A5%D5%AC%D6%84" title="Միջին Արևելք">Միջին Արևելքի</a> և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կենտրոնական Ասիա">Կենտրոնա</a><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A5%D5%B6%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D5%BD%D5%AB%D5%A1" title="Կենտրոնական Ասիա">կան Ասիայի</a> համար։</li></ul> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D6%87_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցի պատմությունը և համաշխարհային սարդոստայնի պատմություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցի պատմությունը և համաշխարհային սարդոստայնի պատմություն</a></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Համացանցի կառավարում">Համացանցի կառավարում</a></div> <p><a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D5%BC%D6%87%D5%BF%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B6%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միացյալ Նահանգների առևտրի բաժանմունք (դեռ գրված չէ)">Միացյալ Նահանգների առևտրի բաժանմունքի</a> Ազգային էլեկտրահաղորդակցության և տեղեկատվության կառավարման գործակալությունը ուներ <a href="/w/index.php?title=DNS-%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D5%BF%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="DNS-ի արմատային գոտի (դեռ գրված չէ)">DNS-ի արմատային գոտում</a> փոփոխությունների վերջնական հավանություն տալու իրավունք, բայց 2016 թվականի հոկտեմբերի 1-ին կառավարումն անցավ IANA-ին<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>37<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>38<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>39<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>40<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային հասարակություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցային հասարակությունը</a> (ISOC) հիմնադրվել է 1992 թվականին, հետևյալ առաքելությամբ․ «Ապահովել համացանցի բաց ծրագրավորումը, զարգացումը և օգտագործումը համայն մարդկության օգտին»<sup id="cite_ref-41" class="reference"><a href="#cite_note-41"><span class="cite-bracket">[</span>41<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այն ներառում է անհատներ (յուրաքանչյուրը կարող է միանալ), ինչպես նաև կորպորացիաներ, <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%BA%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կազմակերպություններ (դեռ գրված չէ)">կազմակերպություններ</a>, կառավարություններ և համալսարաններ։ Ի թիվս այլ գործունեությունների, ISOC-ն իրենից ներկայացնում է վարչական կետրոն՝ մի քանի նվազ պաշտոնական կազմակերպված խմբերի համար, որոնք ներգրավված են համացանցի զարգացման և կառավարման մեջ, ներառյալ՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ</a> (IETF), <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ճարտարապետական խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ճարտարապետական խորհուրդը</a> (IAB), <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ինժեներության ղեկավարման խումբ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ինժեներության ղեկավարման խումբը</a> (IESG ), <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային հետազոտական խնդիրների խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային հետազոտական խնդիրների խորհուրդը</a> (IRTF) և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%B2_%D5%AD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային հետազոտությունների ղեկավարող խումբ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային հետազոտությունների ղեկավարող խումբը</a> (IRSG): 2005 թվականի նոյեմբերի 16-ին, ՄԱԿ-ի հովանավորությամբ <a href="/wiki/%D4%B9%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%BD" title="Թունիս">Թունիսում</a> տեղի ունեցած <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D5%A9%D5%B6%D5%A1%D5%AA%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D5%BE" title="Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողով">Տեղեկատվական հասարակության համաշխարհային գագաթնաժողովում</a> հիմնադրվեց <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D6%86%D5%B8%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային կառավարման ֆորում (դեռ գրված չէ)">Համացանցային կառավարման ֆորումը</a>՝ (IGF) համացանցի հետ կապված խնդիրները քննարկելու համար։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ենթակառուցվածք"><span id=".D4.B5.D5.B6.D5.A9.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.BC.D5.B8.D6.82.D6.81.D5.BE.D5.A1.D5.AE.D6.84"></span>Ենթակառուցվածք</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=4" title="Խմբագրել բաժինը. Ենթակառուցվածք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=4" title="Edit section's source code: Ենթակառուցվածք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Տե՛ս նաև. <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BE_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցի օգտագործողների թվաքանակով երկրների ցանկ (դեռ գրված չէ)">Համացանցի օգտագործողների թվաքանակով երկրների ցանկը</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B4%D5%A2_%D5%A5%D6%80%D5%AF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային կապի արագությամբ երկրների ցանկ (դեռ գրված չէ)">համացանցային կապի արագությամբ երկրների ցանկը</a> </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:World_map_of_submarine_cables.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/World_map_of_submarine_cables.png/205px-World_map_of_submarine_cables.png" decoding="async" width="205" height="131" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/World_map_of_submarine_cables.png/308px-World_map_of_submarine_cables.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/World_map_of_submarine_cables.png/410px-World_map_of_submarine_cables.png 2x" data-file-width="1601" data-file-height="1025" /></a><figcaption>2007 թվականի քարտեզ, որը ցույց է տալիս ստորջրյա օպտիկամանրաթելային հեռահաղորդակցման մալուխներն ամբողջ աշխարհում:</figcaption></figure> <p>Համացանցային հաղորդակցության ենթակառուցվածքը բաղկացած է սարքային բաղադրիչներից և ծրագրային շերտերի համակարգից, որը վերահսկում է ճարտարապետության տարբեր ճյուղերը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Երթուղավորում_և_սպասարկման_մակարդակներն"><span id=".D4.B5.D6.80.D5.A9.D5.B8.D6.82.D5.B2.D5.A1.D5.BE.D5.B8.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.B4_.D6.87_.D5.BD.D5.BA.D5.A1.D5.BD.D5.A1.D6.80.D5.AF.D5.B4.D5.A1.D5.B6_.D5.B4.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80.D5.A4.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.B6"></span>Երթուղավորում և սպասարկման մակարդակներն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=5" title="Խմբագրել բաժինը. Երթուղավորում և սպասարկման մակարդակներն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=5" title="Edit section's source code: Երթուղավորում և սպասարկման մակարդակներն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg/205px-Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg.png" decoding="async" width="205" height="120" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg/308px-Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/36/Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg/410px-Internet_Connectivity_Distribution_%26_Core.svg.png 2x" data-file-width="2400" data-file-height="1400" /></a><figcaption>Փաթեթի երթուղավորումը համացանցով, որը ներառում է համացանցային ծառայություններ մատուցողների մի քանի մակարդակներ:</figcaption></figure> <p><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ծառայություններ մատուցող (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ծառայություններ մատուցող</a> (ISP) կազմակերպությունները տարբեր մակարդակներում համընդհանուր կապ են հաստատում առանձին ցանցերի միջև։ Վերջնական օգտագործողներն, որոնք մուտք են գործում համացանց գործողություն կատարելու կամ տեղեկատվություն ստանալու համար, գտնվում են երթուղավորման հիերարխիայի ստորին մակարդակում։ Երթուղավորման հիերարխիայի գագաթը հանդիսանում է <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D5%A1%D5%BB%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%AB_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առաջին մակարդակի ցանց (դեռ գրված չէ)">առաջին մակարդակի ցանցերը</a>, խոշոր հեռահաղորդակցման ընկերությունները, որոնք տրաֆիկը միմյանց հետ փոխանակում են անմիջականորեն՝ ըստ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պիրինգ (դեռ գրված չէ)">պիրինգային</a> պայմանավորվածությունների։ Երկրորդ և ավելի ցածր մակարդակի ցանցերը ձեռք են բերում <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%A6%D5%AB%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային տրանզիտ (դեռ գրված չէ)">համացանցային տրանզիտը</a> այլ պրովայդերներից, համացանցի որոշ մասերի հասանելիության համար, թեև նրանք կարող են զբաղվել նաև <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պիրինգ (դեռ գրված չէ)">պիրինգով</a>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80_%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ծառայություններ մատուցող (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ծառայություններ մատուցողը</a> կապի համար կարող է օգտագործել մեկ վերևի մակարդակի մատակարար, կամ իրականացնել <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%AB_%D5%B4%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բազմակի միացում (դեռ գրված չէ)">բազմակի միացումներ</a> պահուստային ռեսուրսի և ծանրաբեռնվածության հավասարակշռման համար։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային կապի փոխանակման հանգույց (դեռ գրված չէ)">Համացանցային կապի փոխանակման հանգույցները</a> մեծ տրաֆիկի փոխանակիչներ են, որոնք ֆիզիկական կապերով կապված են բազմաթիվ համացանցային ծառայություններ մատուցողներին։ Խոշոր կազմակերպությունները, ինչպիսիք են ակադեմիական ինստիտուտները, խոշոր ձեռնարկությունները և կառավարությունները, կարող են իրականացնել այն նույն գործառույթը ինչ ISP-ները, իրենց ներքին ցանցերի անունից զբաղվելով պիրինգով և գնելով տրանզիտ։ Գիտահետազոտական ցանցերը հակված են կապվել խոշոր ենթակառուցվածքների հետ, ինչպիսիք են <a href="/w/index.php?title=GEANT&action=edit&redlink=1" class="new" title="GEANT (դեռ գրված չէ)">GEANT</a>, <a href="/w/index.php?title=GLORIAD&action=edit&redlink=1" class="new" title="GLORIAD (դեռ գրված չէ)">GLORIAD</a>, <a href="/w/index.php?title=Internet2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Internet2 (դեռ գրված չէ)">Internet2</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D4%B2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BF%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%87_%D5%AF%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեծ Բրիտանիայի ազգային հետազոտական և կրթական ցանց (դեռ գրված չէ)">Մեծ Բրիտանիայի ազգային հետազոտական և կրթական ցանցը</a>, <a href="/w/index.php?title=JANET&action=edit&redlink=1" class="new" title="JANET (դեռ գրված չէ)">JANET</a>-ը։ Ե՛վ համացանցային IP- երի երթուղավորուման կառուցվածքը և՛ հիպերտեքային հղումները <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B7%D5%BF%D5%A1%D5%A2_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անմասշտաբ ցանցեր (դեռ գրված չէ)">անմասշտաբ ցանցերի</a> օրինակներ են<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>42<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համակարգիչներն ու երթուղիչները իրենց օպերացիոն համակարգում օգտագործում են <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երթուղավորման աղյուսակ (դեռ գրված չէ)">երթուղավորման աղյուսակներ</a> IP-փաթեթները հաջորդիվ եկող երթուղիչին կամ վերջնակետին ուղղորդելու համար։ Երթուղավորման աղյուսակները սպասարկվում են <a href="/w/index.php?title=%D4%B5%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Երթուղավորման արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">երթուղավորման արձանագրություններով</a>՝ մեխանիկական կարգավորմամբ կամ ավտոմատ։ Վերջնական հանգույցները օգտագործում են <a href="/w/index.php?title=%D4%BC%D5%BC%D5%A5%D5%AC%D5%B5%D5%A1%D5%B5%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Լռելյայն երթուղի (դեռ գրված չէ)">լռելյայն երթուղին</a>, որը հղվում է տրանզիտը ապահովող ISP-ին, իսկ ISP երթուղղիչները օգտագործում են <a href="/w/index.php?title=%D5%8D%D5%A1%D5%B0%D5%B4%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%B8%D6%82_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Սահմանային անցուղու արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">Սահմանային անցուղու արձանագրությունը</a> գլոբալ համացանցի բարդ կապերով առավել արդյունավետ երթուղի ստեղծելու համար։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Հասանելիություն"><span id=".D5.80.D5.A1.D5.BD.D5.A1.D5.B6.D5.A5.D5.AC.D5.AB.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Հասանելիություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=6" title="Խմբագրել բաժինը. Հասանելիություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=6" title="Edit section's source code: Հասանելիություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համացանցին օգտագործողների հասանելիության ընդհանուր միջոցները ներառում են dial-up կապը համակարգչային մոդեմների հետ հեռախոսային ցանցերով, լայնաշերտ կապ կոխական մալուխով, օպտիկամանրաթելային կամ պղնձյա լարերով, <a href="/wiki/Wi-Fi" title="Wi-Fi">Wi-Fi</a> -ով, արբանյակային և բջջային հեռախոսի տեխնոլոգիաներով (<a href="/wiki/3G" title="3G">3G</a>, <a href="/wiki/4G" title="4G">4G</a>): Համացանցից հաճախ հնարավոր է օգտվել գրադարանների համակարգիչներից և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%BE_%D5%BD%D6%80%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային կապով սրճարան (դեռ գրված չէ)">համացանցային կապով սրճարաններից</a>։ Համացանցային հասանելիության հանգույցներ կան շատ հասարակական վայրերում, ինչպիսիք են օդանավակայանների սրահները և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BA%D5%B8%D5%BE_%D5%BD%D6%80%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային կապով սրճարան (դեռ գրված չէ)">համացանցային կապով սրճարանները</a>։ Օգտագործվում են տարբեր տերմիններ, ինչպիսիք են հանրային համացանցային կապի կրպակ, հանրային հասանելիության տերմինալ և <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D5%BE%D5%AB_%D5%BE%D5%A5%D5%A2_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վճարովի վեբ հեռախոս (դեռ գրված չէ)">վճարովի վեբ հեռախոս</a>։ Շատ հյուրանոցներ ունեն նաև հանրային տերմինալներ, սակայն դրանք սովորաբար վճարովի են։ Այս տերմինալները լայնորեն կիրառվում են տոմսի ամրագրման, բանկային ավանդավորման կամ առցանց վճարման նպատակներով։ Wi-Fi -ը անլար համացանցային կապ է ապահովում լոկալ համակարգչային ցանցերի միջոցով։ Այսպես կոչված <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D6%84_%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տաք կետեր (դեռ գրված չէ)">տաք կետերը</a>, որոնք ապահովում են նման հասանելիություն ներառում է <a href="/w/index.php?title=Wi-Fi_%D5%BD%D6%80%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wi-Fi սրճարաններ (դեռ գրված չէ)">Wi-Fi սրճարանները</a>, որտեղ օգտվողները պետք է բերեն իրենց անլար սարքերը, օրինակ՝ դյուրակիր համակարգիչը կամ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A9%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%85%D5%A3%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6" title="Անձնական թվային օգնական">անձնական թվային օգնականը</a> (PDA): Այս ծառայությունները համար կարող են լինել անվճար կամ վճարովի։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BB%D5%A1%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մասայական ջանք (դեռ գրված չէ)">Մասայական ջանքերը</a> հանգեցրեցին <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D6%80_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անլար համայնքային ցանցեր (դեռ գրված չէ)">անլար համայնքային ցանցերի</a> ստեղծմանը։ Կոմերցիոն Wi-Fi ծառայությունները ծածկում են քաղաքային լայն ծածկույթներ <a href="/wiki/%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82_%D5%85%D5%B8%D6%80%D6%84" title="Նյու Յորք">Նյու Յորքում</a>, <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%B6%D5%A4%D5%B8%D5%B6" title="Լոնդոն">Լոնդոնում</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D5%A5%D5%B6%D5%B6%D5%A1" title="Վիեննա">Վիեննայում</a>, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%BF%D5%B8" title="Տորոնտո">Տորոնտոյում</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B6_%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB%D5%BD%D5%AF%D5%B8" title="Սան Ֆրանցիսկո">Սան Ֆրանցիսկոյում</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%A1%D5%A4%D5%A5%D5%AC%D6%86%D5%AB%D5%A1" title="Ֆիլադելֆիա">Ֆիլադելֆիայում</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D5%B8" title="Չիկագո">Չիկագոյում</a> և <a href="/wiki/%D5%93%D5%AB%D5%A9%D5%BD%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A3" title="Փիթսբուրգ">Փիթսբուրգում</a>։ Այնուհետև համացանցը կարող է հասանելի լինել այգիների նստարաններից<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>43<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Wi-Fi -ից բացի, փորձարկումներ են իրականացվել բջջային հեռախոսների ցանցերի հետ, օրինակ՝ <a href="/w/index.php?title=Ricochet_(%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ricochet (Համացանցային ծառայություն) (դեռ գրված չէ)">Ricochet</a>-ը, որը տրամադրում է բազմակի և ֆիքսված արագացված ծառայություններ անլար բջջային հեռախոսների ցանցերի հիման վրա։ Բարձրակարգ բջջային հեռախոսները՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%A9%D6%86%D5%B8%D5%B6" title="Սմարթֆոն">սմարթֆոնները</a>, ընդհանուր առմամբ համացանց են մտնում հեռախոսային ցանցի միջոցով։ Վեբ դիտարկիչներն, ինչպիսն օրինակ <a href="/wiki/%D5%95%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%A1_(%D5%A4%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B9)" title="Օպերա (դիտարկիչ)">Օպերան</a> է, հասանելի են այս առաջադեմ հեռախոսների վրա և կարող է աշխատեցնել այլ համացանցային ծրագրերի լայն տեսականի։ Ավելի շատ բջջային հեռախոսներ ունեն համացանցային հասանելիություն, քան համակարգիչներ, թեև դա լայնորեն չի օգտագործվում<sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>44<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համացանցային ծառայության մատակարարն ու արձանագրության մատրիցը տարբերակում են համացանց դուրս գալու մեթոդները։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Արձանագրություններ"><span id=".D4.B1.D6.80.D5.B1.D5.A1.D5.B6.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Արձանագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=7" title="Խմբագրել բաժինը. Արձանագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=7" title="Edit section's source code: Արձանագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Չնայած համացանցի ենթակառուցվածքի սարքային բաղադրիչները հաճախ օգտագործվում են այլ ծրագրային համակարգերի օժանդակման համար, բայց ծրագրավորումն ու ստանդարտացման գործընթացն է, որ բնութագրում է համացանցը և ապահովում դրա մասշտաբայնության և հաջողության հիմքը։ Համացանցային ծրագրային համակարգերի ճարտարապետական նախագծման համար պատասխանատվությունը ստանձնել է <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AB%D5%B6%D5%AA%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AD%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%B0%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ինժեներական խնդիրների խորհուրդը</a> (IETF)<sup id="cite_ref-:02_45-0" class="reference"><a href="#cite_note-:02-45"><span class="cite-bracket">[</span>45<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: IETF-ն կազմակերպում է համացանցային ճարտարապետության տարբեր ասպեկտների վերաբերյալ ստանդարտացման աշխատանքային խմբեր, որոնք բաց են ցանկացած անհատի համար։ Արդյունքները և ստանդարտները հրապարակվում են որպես <a href="/w/index.php?title=%D5%94%D5%B6%D5%B6%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%83%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Քննարկումների փաստաթուղթ (դեռ գրված չէ)">քննարկումների փաստաթղթեր</a> (RFC) IETF-ի վեբ կայքում։ Համացանցի օգտագործման համար ցանցերի կառուցման հիմնական մեթոդները, պարունակվում են հատուկ նշանակված RFC-ներում, որոնք կազմում են <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ստանդարտ (դեռ գրված չէ)">համացանցային ստանդարտները</a>։ Այլ պակաս կարևոր փաստաթղթեր պարզապես տեղեկատվական, փորձարարական կամ պատմական են, կամ ներկայացնում են համացանցային տեխնոլոգիաների կիրառման ժամանակ լավագույն ընթացիկ պրակտիկաները։ Համացանցի ստանդարտները նկարագրում են կառուցվածքը, որը հայտնի որպես <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%84%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային արձանագրության հավաքածու (դեռ գրված չէ)">համացանցային արձանագրության հավաքածու</a>։ Սա մոդելային ճարտարապետություն է, որը մեթոդները կիսում է սկզբնապես RFC 1122 և RFC 1123 փաստաթղթերում ներկայացված արձանագրությունների շերտային համակարգերի։ Շերտերը համապատասխանում են այն միջավայրին կամ ոլորտին, որտեղ գործում են իրենց ծառայությունները։ Վերին շերտը <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%A9%D5%B8%D5%A4%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%B7%D5%A5%D6%80%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կիրառական ծրագրերի մեթոդների շերտ (դեռ գրված չէ)">կիրառական ծրագրերի մեթոդների շերտն</a> է՝ նախատեսված կիրառական ծրագրերերի համար։ Օրինակ, վեբ զննարկիչը օգտագործում է <a href="/w/index.php?title=%D5%95%D5%A3%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D5%B2-%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Օգտվող-սերվեր (դեռ գրված չէ)">օգտվող-սերվեր</a> կիրառման մոդելը և սերվերների ու օգտվողների միջև փոխգործակցության որոշակի արձանագրություն, մինչդեռ բազմաթիվ ֆայլերի փոխանակման համակարգերն օգտագործում են պիրինգային նախատիպ։ Այս վերին շերտից ներքև <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A1%D6%80%D5%BD%D5%BA%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B7%D5%A5%D6%80%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տարսպորտային շերտ (դեռ գրված չէ)">տարսպորտային շերտն</a> է, որը տրամաբանական ուղով, տվյալների փոխանակման համապատասխան մեթոդների միջոցով միավորում է տարբեր հոսթերի ծրագրեր։ </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:UDP_encapsulation.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/UDP_encapsulation.svg/220px-UDP_encapsulation.svg.png" decoding="async" width="220" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/UDP_encapsulation.svg/330px-UDP_encapsulation.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/UDP_encapsulation.svg/440px-UDP_encapsulation.svg.png 2x" data-file-width="800" data-file-height="500" /></a><figcaption>Քանի որ օգտագործողի տվյալները մշակվում են արձանագրության ստեկի միջոցով, յուրաքանչյուր աբստրակտ բաժանման շերտ ինկապսուլացիայի ինֆորմացիա է ավելացնում ուղարկող հոսթի մակարդակում: Տվյալները հոսթերի և երթուղավորիչների միջև փոխանցվում են հաղորդալարերի միջոցով կապակցման մակարդակում: Ինկապսուլացիան հեռացվում է ընդունող հոսթի կողմից: Միջանկյալ ռելեները յուրաքանչյուր անցման ժամանակ թարմացնում են կապուղիների ինկապսուլացիան և ստուգում՝ IP շերտը երթուղավորման նպատակներով:</figcaption></figure> <p>Այս շերտերի հիմքում ցանցային տեխնոլոգիաներն են ընկած, որոնք փոխկապակցում են ցանցերը իրենց սահմաններում՝ դրանց միջոցով փոխանակելով թրաֆիկը։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B7%D5%A5%D6%80%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային շերտ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային շերտը</a> հնարավորություն է տալիս համակարգիչներին բացահայտել և գտնել միմյանց <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5_(IP)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային արձանագրության հասցե (IP) (դեռ գրված չէ)">համացանցային արձանագրության (IP) հասցեներով</a>՝ երթուղավորել իրենց թրաֆիկը միջանկյալ (տրանզիտային) ցանցերի միջոցով։ Վերջապես, ճարտարապետության ներքևի մասում գտնվում է <a href="/w/index.php?title=%D5%88%D6%82%D5%B2%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%B2_%D5%B7%D5%A5%D6%80%D5%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ուղղորդող շերտ (դեռ գրված չէ)">ուղղորդող շերտը</a>, որն ապահովում է տրամաբանական կապը հոսթերի միջև նույն ցանցում, ինչպիսին է <a href="/wiki/%D4%BC%D5%B8%D5%AF%D5%A1%D5%AC_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Լոկալ ցանց">լոկալ ցանցը</a> (LAN) կամ dial-up կապը։ Մոդելը, որը հայտնի է նաև որպես TCP/IP, ծրագրավորված է անկախ լինել ֆիզիկական կապի հիմքում ընկած սարքավորումներից։ Իսկ օրինակ <a href="/wiki/OSI_%D5%B4%D5%B8%D5%A4%D5%A5%D5%AC" title="OSI մոդել">OSI մոդելը</a>, մշակված է լինել համապարփակ հաղորդակցման բոլոր բնագավառներում։ Չնայած մոդելների միջև գոյություն ունեն բազմաթիվ նմանություններ, դրանք համատեղելի չեն նկարագրության կամ ներդրման տեսանկյունից։ Այնուամենայնիվ, TCP/IP արձանագրությունները հաճախ ներառվում են OSI ցանցերի քննարկումներում։ Համացանցային մոդելի ամենատարածված բաղադրիչը համացանցային արձանագրությունն (IP) է, որն ապահովում է հասցեական համակարգեր, ներառյալ <a href="/w/index.php?title=IP_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="IP հասցեներ (դեռ գրված չէ)">IP հասցեները</a> ցանցի համակարգիչների համար։ IP-ն ապահովում է միջցանցային հաղորդակցույթունը և, ըստ էության, ստեղծում է համացանցը։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_4-%D6%80%D5%A4_%D5%BF%D5%A1%D6%80%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային արձանագրության 4-րդ տարբերակ (դեռ գրված չէ)">Համացանցային արձանագրության 4-րդ տարբերակը</a> (IPv4) համացանցի առաջին սերնդում օգտագործվող նախնական տարբերակն է և դեռևս լայն կիրառում ունի։ Այն նախատեսված էր մինչև 4.3 մլրդ (10<sup>9</sup>) հոսթեր հասցեավորելու համար։ Այնուամենայնիվ, համացանցի կայծակնային աճը հանգեցրեց IPv4 հասցեների սպառմանը, որի վերջնական փուլը 2011 թվականն էր<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>46<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, երբ համընդհանուր հասցեների բաշխման պահոցը սպառվեց։ 1990-ականների կեսերին մշակվել է IPv6 նոր արձանագրության տարբերակը, որն ապահովում է համացանցի հասցեավորման ավելի լայն հնարավորություն ու ավելի արդյունավետ երթուղավորում։ Ներկայումս <a href="/wiki/IPv6" class="mw-redirect" title="IPv6">IPv6</a>-ի կիրառումն աճում է ամբողջ աշխարհում, քանի որ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%BD%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%BC%D5%A5%D5%A3%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցի հասցեների ռեգիստրներ (դեռ գրված չէ)">համացանցի հասցեների ռեգիստրները</a> (RIRs) սկսել է կոչ անել ռեսուրսների բոլոր կառավարիչներին կազմակերպել նոր հացեների արագ ընդունումը և փոխակերպումը<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>47<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>IPv6-ը կառուցվածքով ուղղակիորեն չի փոխգործակցում IPv4-ի հետ։ Ըստ էության, այն ստեղծում է համացանցի զուգահեռ տարբերակը, որն ուղղակիորեն հասանելի չէ IPv4 ծրագրային ապահոման միջոցով։ Այսպիսով, միջցանցային փոխգործակցության համար պետք է գոյություն ունենան փոխակերպման միջոցներ կամ հանգույցներ, որոնք պետք է կրկնօրինակեն ցանցային ծրագրերը երկու ցանցերի համար։ Հիմնականում բոլոր ժամանակակից համակարգչային օպերացիոն համակարգերն արձանագրության երկու տարբերակներն էլ սատարում են։ Սակայն ցանցային ենթակառուցվածքները հետ են մնում այս զարգացումներից։ Համացանցի ենթակառուցվածքը կազմող ֆիզիկական միացումների համալիր զանգվածից բացի, այն նպաստում է նաև երկկողմանի կամ բազմակողմանի առևտրային պայմանագրերի, օրինակ՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8A%D5%AB%D6%80%D5%AB%D5%B6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Պիրինգային համաձայնագիր (դեռ գրված չէ)">պիրինգային համաձայնագրեր</a> ինչպես նաև տեխնիկական բնութագրեր կամ արձանագրություններ, որոնք նկարագրում են տվյալների փոխանակումը ցանցում։ Իրոք, համացանցը սահմանվում է իր փոխկապակցված և երթուղավորման քաղաքականությամբ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծառայություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.BC.D5.A1.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծառայություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=8" title="Խմբագրել բաժինը. Ծառայություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=8" title="Edit section's source code: Ծառայություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համացանցն իրականացնում է բազմաթիվ <a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցանցային ծառայություն (դեռ գրված չէ)">ցանցային ծառայություններ</a>, ինչպիսիք են՝ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Սոցիալական մեդիա">սոցիալական մեդիայի</a> ծրագրերը, Համաշխարհային սարդոստայնը, <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%BD%D5%BF" title="Էլեկտրոնային փոստ">էլեկտրոնային փոստը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D5%BC%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բազմաօգտվող առցանց խաղեր (դեռ գրված չէ)">բազմաօգտվող առցանց խաղերը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BA&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային հեռախոսակապ (դեռ գրված չէ)">համացանցային հեռախոսակապը</a>, <a href="/wiki/%D5%96%D5%A1%D5%B5%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Ֆայլերի փոխանակում">ֆայլերի փոխանակման</a> ծառայությունները և մեծ տարածում գտած <a href="/wiki/%D4%B2%D5%BB%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A5%D5%AC%D5%BE%D5%A1%D5%AE" title="Բջջային հավելված">բջջային հավելվածները</a>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Համաշխարհային_սարդոստայն"><span id=".D5.80.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D6.80.D5.B0.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.BD.D5.A1.D6.80.D5.A4.D5.B8.D5.BD.D5.BF.D5.A1.D5.B5.D5.B6"></span>Համաշխարհային սարդոստայն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=9" title="Խմբագրել բաժինը. Համաշխարհային սարդոստայն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=9" title="Edit section's source code: Համաշխարհային սարդոստայն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">Համաշխարհային սարդոստայն</a></div><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:First_Web_Server.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/First_Web_Server.jpg/220px-First_Web_Server.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/First_Web_Server.jpg/330px-First_Web_Server.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/First_Web_Server.jpg/440px-First_Web_Server.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1536" /></a><figcaption>Այս <a href="/w/index.php?title=NeXT_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="NeXT համակարգիչ (դեռ գրված չէ)">NeXT համակարգիչն</a> օգտագործվել է <a href="/wiki/%D4%B9%D5%AB%D5%B4_%D4%B2%D5%A5%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%BD_%D4%BC%D5%AB" class="mw-redirect" title="Թիմ Բերներս Լի">Թիմ Բերներս Լիի</a> կողմից <a href="/wiki/%D5%91%D4%B5%D5%8C%D5%86" title="ՑԵՌՆ">CERN</a>-ում և դարձել է աշխարհի առաջին <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%BD%D5%A5%D6%80%D5%BE%D5%A5%D6%80" title="Վեբ սերվեր">վեբ սերվերը</a>:</figcaption></figure> <p><i>Համացանց</i> և <i>համաշխարհային սարդոստայն</i> կամ պարզապես <i>Վեբ</i> տերմիններն ամենօրյա խոսակցություններում հաճախ օգտագործվում են փոխարինաբար, բայց այս երկու տերմինները հոմանիշներ չեն։ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">Համաշխարհային սարդոստայնը</a> հիմնական կիրառական ծրագիրն է, որ միլիարդավոր մարդիկ օգտագործում են համացանցում, և այն անսահմանորեն փոխել է նրանց կյանքը<sup id="cite_ref-:12_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-:12-48"><span class="cite-bracket">[</span>48<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:22_49-0" class="reference"><a href="#cite_note-:22-49"><span class="cite-bracket">[</span>49<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Այնուամենայնիվ, համացանցն ապահովում է բազմաթիվ այլ ծառայություններ։ Վեբը փոխկապակցված փաստաթղթերի (վեբ էջերի) և այլ վեբ ռեսուրսների հավաքածու է, որոնք կապված է հիպերհղումներով և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D6%83%D5%A1%D5%AF_%D5%BC%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D6%81%D5%B6%D5%B8%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համապարփակ ռեսուրսային նույնականացնող (դեռ գրված չէ)">համապարփակ ռեսուրսային նույնականացնողներով</a> (URIs): URI- ն սիմվոլիկորեն նույնացնում է ծառայություններ, սերվերներ և այլ տվյալների բազաներ, ինչպես նաև դրանց տրամադրած փաստաթղթերն ու ռեսուրսները։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D6%80%D5%BF%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիպերտեքստային փոխանցման արձանագրություն (դեռ գրված չէ)">Հիպերտեքստային փոխանցման արձանագրությունը</a> (HTTP) Համաշխարհային սարդոստայնի հիմնական մուտքի արձանագրությունն է։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ ծառայություններ (դեռ գրված չէ)">Վեբ ծառայությունները</a> HTTP-ն օգտագործում են նաև ծրագրային համակարգերում հաղորդակցվելու համար, որպեսզի կիսվեն և փոխանակեն բիզնես տրամաբանությունը և տվյալները։ Համաշխարհային սարդոստայնի դիտակիչ ծրագրեր, ինչպիսիք են <a href="/wiki/Microsoft" class="mw-redirect" title="Microsoft">Microsoft</a>-ի <a href="/wiki/Internet_Explorer" class="mw-redirect" title="Internet Explorer">Internet Explorer</a>/<a href="/wiki/Microsoft_Edge" title="Microsoft Edge">Edge</a>, <a href="/wiki/Mozilla_Firefox" title="Mozilla Firefox">Mozilla Firefox</a>, <a href="/w/index.php?title=Opera_(web_browser)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Opera (web browser) (դեռ գրված չէ)">Opera</a>, <a href="/wiki/Apple_Inc." class="mw-redirect" title="Apple Inc.">Apple</a>'s <a href="/w/index.php?title=Safari_(web_browser)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Safari (web browser) (դեռ գրված չէ)">Safari</a>, and <a href="/wiki/Google_Chrome" title="Google Chrome">Google Chrome</a> օգտվողներին թույլ է տալիս նավարկել մեկ վեբ էջից մյուսը այդ էջերում ներառված հիպերհղումներով։ Այդ էջերը կարող են պարունակել նաև <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համակարգչային տվյալ (դեռ գրված չէ)">համակարգչային տվյալների</a> ցանկացած համակցություն, ներառյալ գրաֆիկա, ձայներ, <a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D6%84%D5%BD%D5%BF" title="Տեքստ">տեքստը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%B6%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեսանյութ (դեռ գրված չէ)">տեսանյութ</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%AC%D5%BF%D5%AB%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Մուլտիմեդիա">մուլտիմեդիա</a> և ինտերակտիվ բովանդակություն, որը կատարվում է օգտվողը առնչվում է էջի հետ։ Հաճախորդի ծրագրային ապահովումը կարող է ներառել անիմացիաներ, խաղեր, գրասենյակային ծրագրեր և գիտական ցույցեր։ Որոնքային որոնման միջոցով, ինչպիսիք են Yahoo !, Bing- ը և Google- ը, ամբողջ աշխարհում օգտվողներն ունեն հեշտ, ակնթարթորեն օգտվել լայնածավալ և բազմաբնույթ առցանց տեղեկատվություն։ Համեմատած լինելով տպագիր լրատվամիջոցների, գրքերի, հանրագիտարանների և ավանդական գրադարանների հետ, Համաշխարհային Wide Web- ը հնարավորություն է ընձեռել լայնամասշտաբ տեղեկատվության ապակենտրոնացում։ Օգտվողի ծրագրային ապահովումը կարող է ներառել անիմացիաներ, <a href="/wiki/%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6%80" title="Խաղեր">խաղեր</a>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B3%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Գրասենյակային ծրագրեր (դեռ գրված չէ)">գրասենյակային ծրագրեր</a> և գիտական ցուցադրություններ։ <a href="/wiki/Yahoo!" title="Yahoo!">Yahoo!</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%AB%D5%B6%D5%A3" title="Բինգ">Bing</a> և <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%AC_(%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3)" title="Գուգլ (որոնողական համակարգ)">Google</a> որոնողական համակարգերի միջոցով, օգտագործողներն ամբողջ աշխարհում կարող են դյուրին և ակնթարթային ձևով օգտվել լայնածավալ և բազմաբնույթ առցանց տեղեկատվությունից։ Ի տարբերություն տպագիր մամուլի, գրքերի, հանրագիտարանների և ավանդական գրադարանների, համաշխարհային սարդոստայնը հնարավորություն է տալիս ապակենտրոնացնել լայնամասշտաբ տեղեկատվությանը։ Վեբը նաև հնարավորություն է տալիս անհատներին և կազմակերպություններին իրենց գաղափարներն ու առաջարկները հասցնել պոտենցիալ ավելի մեծ <a href="/wiki/%D4%BC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6_(%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD)" title="Լսարան (կոնֆերանս)">լսարանի</a>՝ էապես նվազեցնելով ժամանակային և ֆինանսկան ծախսերը։ Վեբ էջի, բլոգի կամ կայքի հրապարակումը քիչ սկզբնական <a href="/wiki/%D4%BE%D5%A1%D5%AD%D5%BD" title="Ծախս">ծախսերի</a> հետ է կապված հաշվի առնելով, որ շատ անվճար ծառայություններ են հասանելի։ Այնուամենայնիվ, գրավիչ, բազմակողմանի և արդիական տեղեկատվություն ունեցող մեծ, պրոֆեսիոնալ վեբ կայքերի ստեղծումն ու սպասարկումը դեռևս բարդ և թանկ ծառայություն է։ Շատ անհատներ, որոշ ընկերություններ ու խմբեր օգտվում են համացանցային տեղեկամատյաններից կամ բլոգներից, որոնք հիմնականում օգտագործվում են որպես հեշտությամբ թարմացվող առցանց օրագիր։ Որոշ առևտրային կազմակերպություններ խրախուսում են աշխատակիցներին իրենց մասնագիտական ոլորտում հրապարակումներ անել, հույս ունենալով, որ այցելուները տպավորված կլինեն փորձագիտական ազատ տեղեկատվությունից և արդյունքում կհետաքրքրվեն կազմակերպությունով։ </p><p><a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%A4" title="Գովազդ">Գովազդը</a> հանրաճանաչ վեբ էջերում կարող են շահութաբեր լինել, իսկ <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D6%87%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Էլեկտրոնային առևտուր">էլեկտրոնային առևտուրը</a>, որն անմիջապես համացանցի միջոցով ապրանքների և ծառայությունների վաճառքն է, շարունակում է աճել։ Առցանց գովազդը մարկետինգի և գովազդի ձև է, որն օգտագործում է համացանցը, գովազդային մարկետինգային հաղորդագրություններն սպառողներին հասցնելու համար։ Այն ներառում է մարքեթինգ էլեկտրոնային փոստով, <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%A5%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A3_%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մարկետինգ որոնման համակարգերով (դեռ գրված չէ)">մարկետինգ որոնման համակարգերով</a> (SEM), <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%B4%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%A9%D5%AB%D5%B6%D5%A3" class="mw-redirect" title="Սոցիալական մեդիայի մարքեթինգ">սոցիալական մեդիայի մարքեթինգի</a>, գովազդի բազմաթիվ տեսակներ (այդ թվում <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ բաններ (դեռ գրված չէ)">վեբ բաններների</a> գովազդ) և <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%BB%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բջջային գովազդ (դեռ գրված չէ)">բջջային գովազդ</a>։ 2011 թվականին համացանցային գովազդի եկամուտները Միացյալ Նահանգներում գերազանցել են <a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AC%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կաբելային հեռուստատեսություն (դեռ գրված չէ)">կաբելային հեռուստատեսության</a> եկամուտները և գրեթե գերազանցել են <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%BE%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեռարձակվող հեռուստաընկերություն (դեռ գրված չէ)">հեռարձակվող հեռուստաընկերությունների</a> եկամուտները<sup id="cite_ref-IAB2012_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-IAB2012-50"><span class="cite-bracket">[</span>50<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Շատ տարածված առցանց գովազդային պրակտիկան հակասական է և ավելի հաճախ է կառավարվում։ Երբ 1990-ականներին ստեղծվեց վեբը, տիպիկ վեբ էջը վեբ սերվերի վրա պահվում էր ամբողջական ձևով, <a href="/wiki/HTML" title="HTML">HTML</a> ձևաչափով՝ հարցման դեպքում վեբ զննարկիչին փոխանցելու համար։ Ժամանակի ընթացքում վեբ էջերի ստեղծման և սպասարկման գործընթացը դարձել է դինամիկ, ստեղծելով ճկուն դիզայն, դասավորություն և բովանդակություն։ Կայքերը հաճախ ստեղծվում են, օգտագործելով <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3" title="Բովանդակության կառավարման համակարգ">բովանդակության կառավարման</a> ծրագրեր, նախապես շատ քիչ բովանդակությամբ։ Այս համակարգերի սատարողները, որոնք կարող են լինել աշխատակիցներ, կազմակերպության անդամներ կամ համայնքի անդամներ, որոնք բովանդակությունը լցնում են հիմնային տվյալների բազաներ, օգտագործելով այդ նպատակով նախատեսված խմբագրման էջերը, մինչդեռ այցելուները դիտում և կարդում են այս բովանդակությունը HTML ձևաչափով։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Տվյալների_փոխանցում"><span id=".D5.8F.D5.BE.D5.B5.D5.A1.D5.AC.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.AB_.D6.83.D5.B8.D5.AD.D5.A1.D5.B6.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Տվյալների փոխանցում</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=10" title="Խմբագրել բաժինը. Տվյալների փոխանցում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=10" title="Edit section's source code: Տվյալների փոխանցում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B7%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Նիշքերի փոխանցման կանխագիր">Նիշքերի փոխանակումը</a> համացանցի միջոցով մեծ քանակությամբ տվյալների փոխանցման օրինակ է։ <a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B7%D6%84" title="Նիշք">նիշքը</a> կարող է ուղարկվել հաճախորդներին, գործընկերներին և ընկերներին որպես կցված նիշք։ Այն կարելի է վերբեռնել կայք կամ նիշքերի փոխանցման արձանագրության սերվեր (<a href="/wiki/%D5%86%D5%AB%D5%B7%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%AD%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Նիշքերի փոխանցման կանխագիր">FTP</a>), որպեսզի օգտվողները կարողանան հեշտ ներբեռնել։ նիշքը կարելի է տեղադրել նաև «ընդհանուր տեղային ռեսուրսում» կամ նիշք սերվերի վրա գործընկերների կողմից ակնթարթորեն օգտագործելու համար։ Շատ օգտվողների կողմից բազմաթիվ ներբեռնումների ծանրաբեռնվածութունը կարող է նվազեցվել «հայելային» սերվերների կամ հավասարազոր ցանցերի օգտագործմամբ։ Այս բոլոր դեպքերում նիշքի հասանելիությունը կարող է վերահսկվել օգտվողի վավերացմամբ, իսկ նիշքի փոխանցումը իրականացվել գաղտնագրմամբ և այն հասանելի դարձնել վճարման դեպքում։ Գումարը կարող է վճարվել համացանցի միջոցով, օրինակ, բանկային քարտով, որի տվյալները նույնպես փոխանցվում են ամբողջությամբ գաղտնագրված։ Ստացված նիշքի ծագումն ու ամբողջականությունը կարող է ստուգվել <a href="/wiki/%D4%B9%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%BF%D5%B8%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թվային ստորագրություն">թվային ստորագրություններով</a> կամ <a href="/wiki/MD5" title="MD5">MD5</a> գաղտնագրման միջոցով կամ այլ հաղորդագրությունների հավաքագրմամբ։ Համացանցի այս պարզ հնարավորությունները ամբողջ աշխարհում փոխում են արտադրանքի, վաճառքի և այն ամենի տարածումն, ինչը կարելի է վերածել փոխանցվող համակարգչային նիշքի։ Սա ներառում է տպագիր հրատարակությունների, ծրագրային արտադրանքի, նորությունների, երաժշտության, կինոյի, տեսանյութ, լուսանկարչություն, գրաֆիկա և այլ արվեստի բոլոր ձևերը։ Սա իր հերթին առաջացրել է մեծ տեղաշարժեր այն ոլորտներում, որոնք նախկինում վերահսկում էին այդ արտադրատեսակների արտադրությունն ու տարածումը։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D5%BD%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%A1%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%B8%D6%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հոսքային լրատվամիջոց (դեռ գրված չէ)">Հոսքային լրատվամիջոցներն</a> իրական ժամանակում թվային տեղեկատվության առաքումն է ուղղակիորեն վերջնական սպառողներին։ Շատ ռադիո և հեռուստատեսային հեռարձակողներ ապահովում են իրենց կենդանի աուդիո և վիդեո հոսքերը՝ իրական ժամանակում կամ հետագայում կրկին դիտելու հնարավորությամբ։ Այս մատակարարներին միացել են մի շարք համացանցային «հեռարձակողներ», որոնք երբեք չեն ունեցել եթերային լիցենզիաներ։ Սա նշանակում է, որ համացանցին միացված սարքավորումները, ինչպիսիք են՝ համակարգիչը կամ կոնկրետ ինչ-որ սարք, կարող են օգտագործվել առցանց լրատվամիջոցներին հասանելիության համար, ինչպես նախկինում դա հնարավոր էր անել միայն հեռուստատեսության կամ ռադիոընդունիչի միջոցով։ Բովանդակության մատչելի տեսակների շարքն ավելի լայն է, մասնագիտացված <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%B0%D5%B8%D5%BD%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ հոսք (դեռ գրված չէ)">վեբ հոսքերից</a> մինչև պահանջարկ ունեցող հայտնի մուլտիմեդիա ծառայություններ։ <a href="/w/index.php?title=Podcasting&action=edit&redlink=1" class="new" title="Podcasting (դեռ գրված չէ)">Podcasting</a>-ը այս թեմայի ածանցյալն է, որտեղ սովորաբար աուդիո նյութը լսելու համար ներբեռնվում է համակարգիչ կամ <a href="/w/index.php?title=%D5%87%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1_%D5%B6%D5%BE%D5%A1%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Շարժական մեդիա նվագարկիչ (դեռ գրված չէ)">շարժական մեդիա նվագարկիչ</a>։ Այս մեթոդներն օգտագործելով յուրաքանչյուը կարող է պարզ սարքավորումների միջոցով ամբողջ աշխարհում աուդիո-վիզուալ նյութերի հեռարձակում իրականացնել, փոքր գրաքննության կամ լիցենզավորման վերահսկողությամբ։ </p><p>Թվային մեդիահոսքը մեծացնում է պահանջը ցանցի թողունակության նկատմամբ։ Օրինակ, ստանդարտ պատկերի որակը պահանջում է 1 Մբիթ/վրկ արագություն SD 480p-ի համար, HD 720p-ի որակը պահանջում է 2.5 Մբիթ/վրկ և HDX- ի բարձր որակը պետք է ունենա 4.5 Մբիթ/վրկ 1080p-ի համար<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>51<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p><a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A5%D5%A2_%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AD%D6%81%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վեբ տեսախցիկ (դեռ գրված չէ)">Վեբ տեսախցիկներն</a> այս երևույթի էժան հավելումներ են։ Չնայած որոշ վեբ տեսախցիկներ կարող են տալ ամբողջական հաճախականության կադրերով տեսանյութ, նկարը սովորաբար փոքր է կամ դանդաղ է թարմացվում։ Համացանցից օգտվողները կարող են հետևել կենդանիներին Աֆրիկայում ջրհորի մոտ, նավերին <a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%81%D6%84" title="Պանամայի ջրանցք">Պանամայի ջրանցքում</a>, երթևեկությանը մոտակա շրջապտույտում կամ վերահսկել իրենց սեփական տարածքները՝ ապրելով իրական ժամանակում։ Անձնական տեսազանգեր ու տեսակոնֆերանսներ կատարելու համար կարելի է գտնել բազմաթիվ ծրագրեր։ YouTube-ը հիմնադրվել է 2005 թվականի փետրվարի 15-ին և ներկայումս հանդիսանում է անվճար հոսքային տեսանյութերի առաջատար կայք, որը մեծ քանակությամբ օգտվողներ ունի։ Այն օգտագործում է ֆլեշ վեբ դիտարկիչ, հոսքերի փոխանցման և տեսանյութեր դիտելու համար։ Գրանցված օգտվողները կարող են վերբեռնել անսահմանափակ քանակությամբ տեսանյութեր և ստեղծել իրենց անձնական YouTube ալիքը։ Օրական YouTube-ը ունի հարյուր միլիոնավոր դիտումներ և հարյուր հազարավոր տեսանյութերի վերբեռնումներ։ Ներկայումս YouTube-ը ևս օգտագործում է HTML5 նվագարկիչ<sup id="cite_ref-52" class="reference"><a href="#cite_note-52"><span class="cite-bracket">[</span>52<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Սոցիալական_ազդեցություն"><span id=".D5.8D.D5.B8.D6.81.D5.AB.D5.A1.D5.AC.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.A1.D5.A6.D5.A4.D5.A5.D6.81.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Սոցիալական ազդեցություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=11" title="Խմբագրել բաժինը. Սոցիալական ազդեցություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=11" title="Edit section's source code: Սոցիալական ազդեցություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համացանցն ակտիվացրեց սոցիալական փոխգործակցության, գործունեության և սոցիալական միությունների նոր ձևեր։ Այս երևույթը նպաստեց <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%BD%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D5%A3%D5%AB%D5%A1" title="Համացանցի սոցիոլոգիա">համացանցի սոցիոլոգիայի</a> գիտական ուսումնասիրությանը։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Օգտագործողներ"><span id=".D5.95.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D5.B2.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Օգտագործողներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=12" title="Խմբագրել բաժինը. Օգտագործողներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=12" title="Edit section's source code: Օգտագործողներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dd><i>Տե՛ս նաև <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB_%D5%A3%D5%AC%D5%B8%D5%A2%D5%A1%D5%AC_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցի գլոբալ օգտագործումը (դեռ գրված չէ)">համացանցի գլոբալ օգտագործումը</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%A8_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անգլերենը համացանցում (դեռ գրված չէ)">անգլերենը համացանցում</a></i></dd></dl> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg/220px-Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg.png" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg/330px-Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/29/Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg/440px-Internet_users_per_100_inhabitants_ITU.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="480" /></a><figcaption><center><b>Համացանցից օգտվողների թիվն ամեն 100 բնակչի հաշվով</b></center><small>Աղբյուրը՝ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B4%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Հեռահաղորդակցության միջազգային միություն">Հեռահաղորդակցության միջազգային միություն</a>։</small><sup id="cite_ref-53" class="reference"><a href="#cite_note-53"><span class="cite-bracket">[</span>53<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>54<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></figcaption></figure><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:InternetUsersByLanguagePieChart.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/InternetUsersByLanguagePieChart.svg/220px-InternetUsersByLanguagePieChart.svg.png" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/InternetUsersByLanguagePieChart.svg/330px-InternetUsersByLanguagePieChart.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e0/InternetUsersByLanguagePieChart.svg/440px-InternetUsersByLanguagePieChart.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="410" /></a><figcaption><center><b><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%AB%D6%81_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D5%B2%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B6_%D5%A8%D5%BD%D5%BF_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցից օգտվողներն ըստ լեզուների (դեռ գրված չէ)">Համացանցից օգտվողներն ըստ լեզուների</a></b><sup id="cite_ref-NIUBL-IWS_55-0" class="reference"><a href="#cite_note-NIUBL-IWS-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></center></figcaption></figure><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:WebsitesByLanguagePieChart.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/WebsitesByLanguagePieChart.svg/220px-WebsitesByLanguagePieChart.svg.png" decoding="async" width="220" height="176" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/WebsitesByLanguagePieChart.svg/330px-WebsitesByLanguagePieChart.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/WebsitesByLanguagePieChart.svg/440px-WebsitesByLanguagePieChart.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="410" /></a><figcaption><center><b><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A2%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AC%D5%A5%D5%A6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կայքերի բովանդակության լեզուները (դեռ գրված չէ)">Կայքերի բովադակության լեզուները</a></b><sup id="cite_ref-UofCLBWApril2013_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-UofCLBWApril2013-56"><span class="cite-bracket">[</span>56<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></center></figcaption></figure><p>Համացանցի օգտագործումը մեծ աճ է գրանցել։ 2000 թվականից մինչև 2009 թվականն աշխարհում համացանցից օգտվողների թիվը 394 միլիոնից աճեց մինչև 1,858 միլիարդ<sup id="cite_ref-:03_57-0" class="reference"><a href="#cite_note-:03-57"><span class="cite-bracket">[</span>57<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2010 թվականին աշխարհի բնակչության 22 տոկոսը համացանցին հասանելիություն ուներ, օրական կատարելով 1 միլիարդ որոնում <a href="/wiki/%D4%B3%D5%B8%D6%82%D5%A3%D5%AC_(%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3)" title="Գուգլ (որոնողական համակարգ)">Google</a>-ում և 2 միլիարդ տեսանյութերի դիտում <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D4%B9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A2" title="ՅուԹյուբ">YouTube</a>-ում, բլոգների ընթերցում 300 միլիոն օգտվողների կողմից<sup id="cite_ref-:13_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-:13-58"><span class="cite-bracket">[</span>58<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ 2014 թվականին համացանցից օգտվողների քանակը գերազանցեց 3 միլիարդը կամ աշխարհի բնակչության 43.6 տոկոսը, սակայն օգտվողների երկու երրորդն ամենահարուստ երկրներից էր, որոնցից Եվրոպական երկրների բնակչության 78.0 և Ամերիկայի բնակչության 57.4 տոկոսն օգտվում էր համացանցից<sup id="cite_ref-:23_59-0" class="reference"><a href="#cite_note-:23-59"><span class="cite-bracket">[</span>59<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Համացանցում հաղորդակցության տարածված լեզուն անգլերենն է։ Դա կարող է լինել համացանցի ծագման և անգլերեն լեզվի համաշխարհային տարածվածության արդյունքը։ Նախկինում համակարգչային համակարգերը սահմանափակված էին <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D6%83%D5%B8%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%B8%D5%A4%D5%B8%D5%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեղեկատվության փոխանակման ամերիկյան ստանդարտացման կոդով (դեռ գրված չէ)">Տեղեկատվության փոխանակման ամերիկյան ստանդարտացման կոդով</a> (ASCII), <a href="/wiki/%D4%BC%D5%A1%D5%BF%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6%D5%AB_%D5%A1%D5%B5%D5%A2%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A5%D5%B6" title="Լատիներենի այբուբեն">լատինական այբուբենի</a> ենթաբազմության նիշերով։ </p><p><a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">Համաշխարհային սարդոստայնում</a> անգլերենից հետո (27%) ամենից շատ պահանջվող լեզուներն են չինարենը (25%), իսպաներենը (8%), ճապոներենը (5%), պորտուգալերենն ու գերմաներենը (4%), արաբերենն, ֆրանսերենն ու ռուսերենը (3%) և կորեերենը (2%)<sup id="cite_ref-NIUBL-IWS_55-1" class="reference"><a href="#cite_note-NIUBL-IWS-55"><span class="cite-bracket">[</span>55<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ըստ տարածաշրջանների աշխարհում <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%D6%85%D5%A3%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանց օգտագործող (դեռ գրված չէ)">համացանց օգտագործողների</a> 42%-ն Ասիայում են, 24%-ը՝ Եվրոպայում, 14%-ը`Հյուսիսային Ամերիկայում, 10%-ը՝ Լատինական Ամերիկայում և <a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D6%80%D5%AB%D5%A2%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6" title="Կարիբյան ավազան">Կարիբյան ավազանում</a>, 6%-ն Աֆրիկայում, 3%-ը`Մերձավոր Արևելքում և 1%-ն Ավստրալիայում/Օվկիանայում։ Համացանցային տեխնոլոգիաներն՝ հատկապես <a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%A4" title="Յունիկոդ">Unicode</a>-ի օգտագործմամբ, վերջին տարիներին բավականաչափ զարգացան, զարգացման լավ հնարավորություններ են առկա աշխարհում լայնորեն տարածված լեզուներով հաղորդակցվելու համար։ Այնուամենայնիվ որոշ թերություններ (լեզուների նիշերի սխալ ներկայացումներ) դեռ առկա են։ </p><p>2005 թվականին անցկացված ամերիկյան ուսումնասիրության ժամանակ համացանցից օգտվող տղամարդկանց տոկոսը ավելի փոքր էր, քան կանանց տոկոսը, չնայած այդ տարբերությունը փոփոխվում էր մինչև 30 տարկենների մոտ։ Տղամարդիկ ավելի հաճախ են մուտք գործել կայքեր, ավելի շատ ժամանակ անցկացրելով առցանց և օգտվելով համացանցի լայնաշերտ ծառայություններից, մինչդեռ կանայք ավելի շատ օգտվել են շփվելու հնարավորություններից (օրինակ`էլ. փոստ)։ Տղամարդիկ ավելի հաճախ համացանցից օգտվում են վճարումներ կատարելու, աճուրդներին մասնակցելու և զվարճանալու համար, օրինակ՝ երաժշտություն և տեսանյութեր ներբեռնելու համար։ Տղամարդիկ և կանայք հավասարապես օգտվում են համացանցից առևտուր ու բանկային գործարքներ կատարելու համար<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>60<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Վերջերս կատարված ուսումնասիրությունները ցույց են տալիս, որ 2008 թվականին կանայք զգալիորեն գերազանցում էին տղամարդկանց սոցիալական ցանցերում, ինչպիսիք Ֆեյսբուքն ու Myspace-ն են, չնայած այդ փաստը տատանվում էր տարբեր տարիքային խմբերում<sup id="cite_ref-:32_61-0" class="reference"><a href="#cite_note-:32-61"><span class="cite-bracket">[</span>61<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բացի դրանից, կանայք դիտում էին ավելի շատ հոսքային նյութեր, մինչդեռ տղամարդիկ ավելի շատ էին բեռնում<sup id="cite_ref-:4_62-0" class="reference"><a href="#cite_note-:4-62"><span class="cite-bracket">[</span>62<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Բլոգների առումով, տղամարդիկ ովքեր զբաղվում էին բլոգինգով, ավելի հավանական էր, որ ունենային մասնագիտական բլոգ, իսկ կանայք ամենայն հավանականությամբ անձնական բլոգ<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>63<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Կանխատեսվում է, որ 2020 թվականին աշխարհի բնակչության 44%-ը կդառնա համացանցից օգտվողներ<sup id="cite_ref-:5_64-0" class="reference"><a href="#cite_note-:5-64"><span class="cite-bracket">[</span>64<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համացանց մուտ գործելու և համացանցի տարածվածության տեսանկյունից 2012 թվականի տվյալներով Իսլանդիայի, Նորվեգիայի, Շվեդիայի, Նիդեռլանդների և Դանիայի բնակչություն 93%-ից ավելին ունեն հասանելիություն համացանցին<sup id="cite_ref-ITU-IndividualsUsingTheInternet_65-0" class="reference"><a href="#cite_note-ITU-IndividualsUsingTheInternet-65"><span class="cite-bracket">[</span>65<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Մի քանի նորաբանություններ են առաջ եկել, որոնք վերաբերում են համացանցի օգտվողներին. Netizen-ը (ինչպես «ցանցի քաղաքացին»)<sup id="cite_ref-:6_66-0" class="reference"><a href="#cite_note-:6-66"><span class="cite-bracket">[</span>66<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> վերաբերում է <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%BC%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Առցանց համայնք (դեռ գրված չէ)">առցանց համայնքների</a> բարելավմանը և ընդհանրապես համացանցին և դրա հետ կապված քաղաքական հարցերին և իրավունքներին, ինչպիսիք են ազատ խոսքը<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>67<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Hauben_68-0" class="reference"><a href="#cite_note-Hauben-68"><span class="cite-bracket">[</span>68<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, իսկ Internaut-ը վերաբերում է օպերատորներին կամ համացանցի տեխնիկապես բարձր հնարավորություններ ունեցող օգտվողներին<sup id="cite_ref-69" class="reference"><a href="#cite_note-69"><span class="cite-bracket">[</span>69<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-70" class="reference"><a href="#cite_note-70"><span class="cite-bracket">[</span>70<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%A1%D6%81%D5%AB&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թվային քաղաքացի (դեռ գրված չէ)">թվային քաղաքացին</a> վերաբերում է անձին, որն օգտագործում է համացանցը հասարակական քաղաքական կյանքում մասնակցություն ունենալու համար<sup id="cite_ref-71" class="reference"><a href="#cite_note-71"><span class="cite-bracket">[</span>71<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Օգտագործում"><span id=".D5.95.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Օգտագործում</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=13" title="Խմբագրել բաժինը. Օգտագործում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=13" title="Edit section's source code: Օգտագործում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համացանցը մեծ ճկունություն է ապահովում աշխատելու ժամերի և գտնվելու վայրի հետ կապված, հատկապես անսահմանափակ բարձր արագությամբ միացումների տարածմից հետո։ Հասանելիությունը համացանցին կարելի է ստանալ գրեթե ցանկացած վայրում, բազմաթիվ միջոցներով, ներառյալ <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%BB%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բջջային համացանցային սարք (դեռ գրված չէ)">բջջային համացանցային սարքերի</a> միջոցով։ Բջջային հեռախոսները, տվյալների քարտերն ու <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%BB%D5%BB%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A5%D6%80%D5%A9%D5%B8%D6%82%D5%B2%D5%AB%D5%B9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բջջային երթուղիչ (դեռ գրված չէ)">բջջային երթուղիչները</a> թույլ են տալիս օգտվողներին միանալ համացանցին <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%AC%D5%A1%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անլար (դեռ գրված չէ)">անլար</a> ձևով։ Չնայած գրպանի սարքերի՝ փոքր էկրաններին այլ սահմանափակ հնարավորությունների համացանցային ծառայությունները կարող են հասանելի լինել, ներառյալ էլեկտրոնային փոստը և համաշխարհային սարդոստայնը։ Ծառայություններ մատուցողները կարող են սահմանափակել առաջարկվող ծառայությունները և համացանցի բջջային տվյալների գները կարող են զգալիորեն ավելի բարձր լինել, քան այլ համացանցային հասանելիության մեթոդները։ </p><p>Նախադպրոցականից մինչև հետբուհական դոկտորական մակարդակի ուսումնական նյութերը հասանելի են կայքերում։ Օրինակներից են CBeebies-ը, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AC_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AC%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Վիրտուալ համալսարան">վիրտուալ համալսարաններն</a> ու <a href="/w/index.php?title=Google_Scholar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Google Scholar (դեռ գրված չէ)">Google Scholar</a>-ը, որը գիտնական գրականության օգտվելու հնարավորություն է տալիս։ <a href="/wiki/%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80_%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%B8%D6%82%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Հեռավար ուսուցում">Հեռավար ուսուցման</a>, տնային աշխատանքներ և այլ հանձնարարականներ կատարելու, ինքնաուսուցման կամ պարզապես հետաքրքիր փաստի մասին ավելին իմանալու համար, մարդիկ երբեք այսքան հեշտ չեն կարողացել կրթական տեղեկատվություն ստանալ ցանկացած մակարդակով, ցանկացած վայրից։ Ընդհանուր առմամբ համացանցը և <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A4%D5%B8%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B5%D5%B6" title="Համաշխարհային սարդոստայն">համաշխարհային սարդոստայնը</a> մասնավորապես հանդիսանում են ինչպես ֆորմալ այնպես էլ ոչ ֆորմալ կրթության կարևոր դերակատարներ։ Բացի այդ, համացանցը թույլ է տալիս բուհերին, մասնավորապես, սոցիալական և վարքային գիտությունների հետազոտողներին, վիրտուալ լաբորատորիաների միջոցով հեռակա հետազոտություններ անցկացնել` հիմնարար փոփոխություններ կատարելով արդյունքների ձեռքբերման և ընդհանրացնելու գործընթացում, ինչպես նաև գիտնականների հաղորդակցության և արդյունքների հրապարակման հարցում<sup id="cite_ref-72" class="reference"><a href="#cite_note-72"><span class="cite-bracket">[</span>72<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Գաղափարների, գիտելիքների և հմտություններ գրեթե ակնթարթային փոխանակումն ու փոխանակման ցածր գինը էապես հեշտացրեց <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%B2_%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համատեղ աշխատանք (դեռ գրված չէ)">համատեղ աշխատանքը</a> միասնական աշխատելու ծրագրային ապահովման օգնությամբ։ Խումբ ոչ միայն կարող է շփվել և կիսվել գաղափարներով, այլ նաև համացանցի լայն հասանելիություն հնարավորություն է տալիս այդպիսի խմբերին ավելի հեշտ ձևավորել։ Դրա օրինակն է, ազատ ծրագրային ապահովման շարժումը, որն ի թիվս այլ բաների ստեղծել է <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D6%82%D6%84%D5%BD" title="Լինուքս">Linux</a>-ը, <a href="/wiki/Mozilla_Firefox" title="Mozilla Firefox">Mozilla Firefox</a>-ն ու <a href="/w/index.php?title=OpenOffice.org&action=edit&redlink=1" class="new" title="OpenOffice.org (դեռ գրված չէ)">OpenOffice.org</a> (ավելի ուշ վերանվանված <a href="/wiki/%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D6%80%D5%A5%D5%95%D6%86%D5%AB%D5%BD" title="ԼիբրեՕֆիս">LibreOffice</a>): Համացանցիային զրուցարան, <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%AF%D5%B6%D5%A9%D5%A1%D6%80%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%80%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D6%81%D5%B4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ակնթարթային հաղորդակցման (դեռ գրված չէ)">ակնթարթային հաղորդակցման</a> համակարգ կամ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Սոցիալական ցանց">սոցիալական ցանցի</a> կայք է, թույլ է տալիս գործընկերներին օրվա ընթացքում մնալ կապի՝ աշխատելով իրենց համակարգիչներով։ Հաղորդագրությունները կարող են ավելի արագ և հարմար փոխանակվել, քան էլեկտրոնային փոստով։ Այս համակարգերը կարող են թույլ տալ փոխանակվել ֆայլերով, կիսվել նկարներով և պատկերներով, կամ թիմի անդամների միջև ձայնային և վիդեո հաղորդակցություն իրականացնել։ </p><p>Բովանդակության կառավարման համակարգերը թույլ են տալիս համագործակցող թիմերին միաժամանակ աշխատել միասնական փաստաթղթերի փաթեթների վրա`առանց պատահաբար ոչնչացնելու միմյանց աշխատանքը։ Բիզնես և նախագծային թիմերը կարող են կիսվել իրենց օրացույցներով, ինչպես նաև փաստաթղթերով և այլ տեղեկություններով։ Նման համագործակցությունը տեղի է ունենում տարբեր ոլորտներում, այդ թվում գիտական հետազոտությունների, ծրագրային նախագծումումների, կոնֆերանսի պլանավորուման, քաղաքական ակտիվությունների և ստեղծագործական գործունեության։ Սոցիալ-քաղաքական համագործակցությունը նույնպես ավելի է տարածվում, համացանցի հասանելիության ու <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համակարգչային գրագիտություն (դեռ գրված չէ)">համակարգչային գրագիտության</a> տարածմանը զուգահեռ։ </p><p>Համացանցը թույլ է տալիս համակարգչից օգտվողներին ցանկացած մուտքի կետից <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%AF%D5%A1_%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%BF%D6%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հեռակա մուտք (դեռ գրված չէ)">հեռակա մուտք</a> ունենալ այլ համակարգիչներին և տեղեկատվական շտեմարաններին։ Կախված պահանջներից մուտքը կարող է լինել նույնականացման և գաղտնագրման տեխնոլոգիաներով։ Սա խրախուսում է տնից աշխատելու և բազմաթիվ ոլորտներում համագործակցության և տեղեկատվության փոխանակման նոր ձևեր։ Տնից աշխատող հաշվապահը կարող է ստուգել մեկ այլ երկրում գտնվող ընկերության գրքույկները, որոնք տեղակայված են երրորդ երկրում գտնվող սերվերում, որը հեռակա կարգով սպասարկվում է չորրորդ երկրի ՏՏ մասնագետների կողմից։ Աշխատողը հեռու գրասենյակից՝ աշխարհի այլ կետում, գործուղման կամ արձակուրդի մեջ, կարող է հասանելիություն ունենալ էլեկտրոնային փոստին կամ ամպային ռեսուրսներին կամ բացել հեռակա մուտք գրասենյակային համակարգչին՝ օգտվելով անվտանգ վիրտուալ մասնավոր ցանցի (VPN) կապից։ Սա կարող է աշխատողին հասանելիություն տալ իր բոլոր ֆայլերին և տվյալներին, ներառյալ էլեկտրոնային փոստին և այլ ծրագրերի։ Սա հայտնի է, որպես <a href="/w/index.php?title=%D5%91%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%A4%D5%B4%D5%AB%D5%B6%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D6%80%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ցանցային ադմինիստրատոր (դեռ գրված չէ)">ցանցային ադմինիստրատորների</a> «վիրտուալ մասնավոր մղձավանջ»<sup id="cite_ref-73" class="reference"><a href="#cite_note-73"><span class="cite-bracket">[</span>73<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, քանի որ այն տարածում է կորպորատիվ ցանցի անվտանգության պարամետրերը հեռավոր տեղերում և աշխատակիցների տներում։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Սոցիալական_ցանցեր_և_ժամանց"><span id=".D5.8D.D5.B8.D6.81.D5.AB.D5.A1.D5.AC.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D6.81.D5.A1.D5.B6.D6.81.D5.A5.D6.80_.D6.87_.D5.AA.D5.A1.D5.B4.D5.A1.D5.B6.D6.81"></span>Սոցիալական ցանցեր և ժամանց</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=14" title="Խմբագրել բաժինը. Սոցիալական ցանցեր և ժամանց" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=14" title="Edit section's source code: Սոցիալական ցանցեր և ժամանց"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Շատերը օգտվում են համաշխարհային սարդոստայնից նորություններց, եղանակից և սպորտից տեղեկանալու համար կամ իրենց արձակուրդը պլանավորելու, ամրագրելու և անձնական հետաքրքրություներին հետևելու համար։ Մարդիկ օգտագործում են զրույցարանները, հաղորդագրությունները և էլեկտրոնային փոստը, որպեսզի ամբողջ աշխարհով իրենց ընկերների հետ կապ պահպանեն։ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Սոցիալական ցանց">Սոցիալական ցանցերը</a>, ինչպիսիք են՝ <a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D5%B5%D5%BD%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%84" title="Ֆեյսբուք">Ֆեյսբուքը</a>, <a href="/wiki/%D4%B9%D5%BE%D5%AB%D5%A9%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Թվիթթեր">Թվիթթեր</a>-ն ու <a href="/wiki/MySpace" title="MySpace">Myspace</a>-ը, ստեղծեցին շփվելու և փոխազդելու նոր ձևեր։ Այս կայքերի օգտվողներն ի վիճակի են ավելացնել տեղեկատվություն ընդհանուր շահերի հետապնդման և այլ անձանց հետ կապելու համար։ Հնարավոր է նաև գտնել ծանոթներին, մարդկանց գոյություն ունեցող խմբերի միջև հաղորդակցվելու համար։ <a href="/w/index.php?title=LinkedIn&action=edit&redlink=1" class="new" title="LinkedIn (դեռ գրված չէ)">LinkedIn</a>-ի նման կայքերը նպաստում են առևտրային և գործարար կապերին։ YouTube-ը և <a href="/wiki/Flickr" title="Flickr">Flickr</a>-ը նախատեսված են օգտագործողների տեսանյութերի և լուսանկարների համար։ Սկզբում սոցիալական ցանցերը նախատեսված էին միայն ֆիզիկական անձանց համար, այսօր դրանք լայնորեն կիրառվում են ձեռնարկությունների և այլ կազմակերպությունների կողմից, իրենց ապրաքանիշի առաջխաղացումը խթանելու համար։ «Սև գլխարկ» սոցիալական մեդիայի մեթոդները կիրառվում են որոշ կազմակերպությունների կողմից, ինչպիսիք են սպամային հաշիվները և <a href="/w/index.php?title=Astroturfing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Astroturfing (դեռ գրված չէ)">astroturfing</a>-ը։ </p><p>Սոցիալական ցանցերում հրապարակված գրառումները (հատկապես հրապարակային) անհատների և կազմակերպությունների համար ռիսկը է այն առումով, որ հատկապես անհեթեթ կամ հակասական գրառումները հանգեցնում են անսպասելի և լայնածավալ բացասական արձագանքի զանգվածային լրատվամիջոցների և համացանցի այլ օգտագործողների կողմից։ Այս պահվածքը կարող է հանգեցնել հակասող փաստարկներ բերելուն և հրապարակային ծաղրանքի, վիրավորանքների և ատելության խոսքերի, ծայրահեղ դեպքերում, բռնության և մահվան սպառնալիքների։ Ֆեմինիստ կանանց զգալի մաս սոցիալական ցանցերում իրենց կատարված գրառումներին ի պատասխանի վիրավորանքներ են ստացել, և անցյալում Twitter-ը հատկապես քննադատվել է, որ բավարար ձևով չի պաշտպանել առցանց վիրավորանքներից տուժածներին<sup id="cite_ref-:04_74-0" class="reference"><a href="#cite_note-:04-74"><span class="cite-bracket">[</span>74<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Կազմակերպությունների համար բացասական արձագանքը կարող է հանգեցնել ընդհանուր ապրաքանիշի հեղինակազրկմանը, հատկապես եթե դա հաղորդվում է լրատվամիջոցների կողմից։ Այնուամենայնիվ, սա միշտ չէ որ այդպես է, քանի որ ցանկացած հեղինակազրկում կազմակերպության հանդեպ հակադիր կարծիքի ունեցող մարդկանց մոտ, երբեմն կարող է գերագնահատվել ապրաքանիշի ամրապնդմամբ, մյուսների աչքում։ </p><p>Որոշ կայքեր, ինչպիսն <a href="/wiki/Reddit" title="Reddit">Reddit</a>-ն է, ունեն կանոններ, որոնք արգելում են անհատների <a href="/w/index.php?title=%D4%B1%D5%B6%D5%B1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BF%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Անձնական տեղեկատվություն (դեռ գրված չէ)">անձնական տեղեկատվության</a> հրապարակումը (որը հայտնի է որպես <a href="/w/index.php?title=Doxxing&action=edit&redlink=1" class="new" title="Doxxing (դեռ գրված չէ)">doxxing</a>), քանի որ դա կարող է օգտագործվել համացանցի մեծաթիվ օգտվողների կողմից կոնկրետ անհատների նկատմամբ ոտնձգությունի և հետապնդումների համար։ Մասնավորապես, Reddit-ի կանոնը, որն արգելում է անձնական տեղեկատվության տեղադրումը, իրենից ենթադրում է, որ բոլոր այլ աղբյուրներից նույնականացված լուսանկարներն ու անունները պետք է գրաքննվեն Reddit-ում տեղադրվելուց առաջ։ </p><p>Երեխաները առերեսվում են առցանց վտանգների, ինչպիսին <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Կիբերհարձակում">կիբերհարձակումներն</a> ու սեռական բնույթի վերաբերմունքն է կիբերհանցագործների կողմից, որոնք իրենց ներկայացնում են որպես երեխաներ։ Երեխաները կարող են նաև հանդիպել այնպիսի նյութեր, որոնք համապատասխան չեն իրենց տարիքին։ Միամիտ լինելու պատճառով նրանք կարող են նաև տեղադրել իրենց անձնական տեղեկություններ համացանցում, ինչը կարող է վտանգի ենթարկել նրանց կամ նրանց ընտանիքներին, եթե չլինի նախազգուշացվում դրա մասին։ Շատ ծնողներ նախընտրում են <a href="/w/index.php?title=%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%BF%D6%80%D5%A5%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ֆիլտրել (դեռ գրված չէ)">ֆիլտրել</a> համացանցից ստացված տեղեկատվությունը կամ վերահսկել իրենց երեխաների առցանց գործունեությունը`փորձելով պաշտպանել իրենց երեխաներին անհամատեղելի նյութերից։ Սոցիալական ցանցերի ամենատարածված կայքեր՝ Ֆեյսբուքն ու Թվիթերը, արգելում են 13 տարեկանից փոքր օգտագործողների գրանցումը։ Սակայն այդ քաղաքականությունը սովորաբար շատ հեշտ է շրջանցել կեղծ ծննդյան ամսաթվի դնելով գրանցել 13 տարեկանից ցածր երեխաներին։ Կան երեխաների համար նախատեսված սոցիալական ցանցեր, որոնք պնդում են, որ ապահովում են ավելի բարձր մակարդակի պաշտպանություն երեխաների համար<sup id="cite_ref-:14_75-0" class="reference"><a href="#cite_note-:14-75"><span class="cite-bracket">[</span>75<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Օգտվելով համաշխարհային սարդոստայնից՝ առցանց <a href="/wiki/%D5%8A%D5%B8%D5%BC%D5%B6%D5%B8%D5%A3%D6%80%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%A1" title="Պոռնոգրաֆիա">պոռնոգրաֆիայի</a> ու <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%B4%D5%B8%D5%AC%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խաղամոլություն (դեռ գրված չէ)">խաղամոլության</a> ոլորտներն ապահովում են զգալի գովազդային եկամուտներ այլ կայքերի համար<sup id="cite_ref-:24_76-0" class="reference"><a href="#cite_note-:24-76"><span class="cite-bracket">[</span>76<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Չնայած նրան, որ շատ երկրների կառավարություններ փորձել են սահմանափակել այդ երկու ոլորտներն, ընդհանուր առմամբ, դրանց լայն տարածումը չի կանգնեցվել<sup id="cite_ref-:33_77-0" class="reference"><a href="#cite_note-:33-77"><span class="cite-bracket">[</span>77<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Համացանցում ժամանցի մեկ այլ բնագավառ է <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%AD%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%81%D5%B8%D5%B2_%D5%AD%D5%A1%D5%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բազմախաղացող խաղ (դեռ գրված չէ)">բազմախաղացող խաղերը</a><sup id="cite_ref-:42_78-0" class="reference"><a href="#cite_note-:42-78"><span class="cite-bracket">[</span>78<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Ժամանցի այս ձևը ստեղծում է համայնքներ, որտեղ բոլոր տարիքի և ծագման մարդիկ վայելում են բազմախաղացող խաղերի արագ զարգացող աշխարհը։ Չնայած առցանց խաղերը գոյույթուն ունեն 70-ական թվականներից, առցանց խաղերի ժամանակակից միջոցներից կարելի է օգտվել բաժանորդագրվելով այնպիսի ծառայություններին, ինչպիսիք են <a href="/wiki/GameSpy" title="GameSpy">GameSpy</a> և <a href="/w/index.php?title=MPlayer&action=edit&redlink=1" class="new" title="MPlayer (դեռ գրված չէ)">MPlayer</a><sup id="cite_ref-79" class="reference"><a href="#cite_note-79"><span class="cite-bracket">[</span>79<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>: Ոչ բաժանորդները սահմանափակվում են խաղային որոշակի տեսակներով կամ որոշակի խաղերով։ Շատերը համացանցից օգտվում են երաժշտություն, կինոնկարներ և այլ աշխատանքներ ներբեռնելու համար։ Այս բոլոր գործառույթների համար գոյություն ունեն անվճար և վճարովի ծառայություններ՝ կենտրոնացված սերվերներ և հավասարազոր տեխնոլոգիաների օգտագործմամբ։ Այս աղբյուրներից որոշները ավեի շատ են հետևում հեղինակային իրավունքին քան մյուսները։ </p><p>Համացանցի օգտագործումը փոխկապակցված է օգտվողների միայնակության հետ<sup id="cite_ref-80" class="reference"><a href="#cite_note-80"><span class="cite-bracket">[</span>80<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Միայնակ մարդիկ հակված են համացանցն օգտագործել իրենց զգացմունքներն ու պատմություններն ուրիշների հետ կիսել նպատակով, ինչպես օրինակ, «Ես միայնակ եմ ինչ-որ մեկը կխոսա ինձ հետ» կոնտեքստում։ </p><p><a href="/w/index.php?title=%D4%BF%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%BF%D5%B6%D5%AB%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Կիբերգաղտնիություն (դեռ գրված չէ)">Կիբերգաղտնիությունը</a> նոր կազմակերպական ձև է, որը ներառում է. «Հմուտ պրակտիկների փոքրիկ խմբեր, որոնք ընդհանուր առմամբ կարող են անանուն մնալ և համեմատաբար գաղտնի գործել, չնայած ցանցով կապված են ավելի մեծ խմբի հետ, որը կիսվում է փորձով և տեղեկատվությամբ և ընդհանուր առմամբ նվիրված է որոշակի գաղափարի և առաջնորդի։ Արտասահմանյան կողմնակիցները տրամադրում են ֆինանսական աջակցություն, իսկ տեղական գործիչները կազմակերպում են դիմադրողական գործողություններ և ներքին իրավիճակի վերաբերյալ տեղեկատվություն են տարածում։ Ընդհանուր առմամբ այսպիսի խմբերի անդամներն ու գործավարները կառուցում են կենսունակ հավատքի վիրտուալ համայնքներ՝ էլեկտրոնային փոստի, հրապարակումների և զրուցարանների միջոցով փոխանակվելով անձնական վկայությունները, դրանք կոլեկտիվ ուսումնասիրության առարկա դարձնելով»<sup id="cite_ref-:52_81-0" class="reference"><a href="#cite_note-:52-81"><span class="cite-bracket">[</span>81<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Մասնավորապես, բրիտանական կառավարությունը մտահոգություն է հայտնել համացանցում իսլամական ծայրահեղականության գաղափարների մեջ ներգրավված երիտասարդ բրիտանացի մուսուլմանների մասով, որոնց համոզում են միանալ պոտենցիալ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B0%D5%A1%D5%A2%D5%A5%D5%AF%D5%B9%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ահաբեկչություն">ահաբեկչություն</a> անող խմբերին Սիրիայում կամ Իրաքում «կռվելու» համար, ինչպիսին օրինակ, այսպես կոչված <a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%AC%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BA%D5%A5%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Իսլամական պետություն">«Իսլամական պետությունն»</a> է։ </p><p>Cyberslacking-ը կարող է դառնալ կորպորատիվ ռեսուրսների արտահոսքի պատճառ։ Ըստ Peninsula Business Services-ի 2003 թվականի հետազոտության Մեծ Բրիտանիայում աշխատանքային օրվա ընթացքում աշխատակիցը միջինում 57 րոպե անցկացնում է համացանցում<sup id="cite_ref-:62_82-0" class="reference"><a href="#cite_note-:62-82"><span class="cite-bracket">[</span>82<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%AD%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային կախվածություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցային կախվածությունը</a> և համակարգչի չափից ավելի օգտագործումը խանգարում է ամենօրյա կյանքին։ <a href="/w/index.php?title=%D5%86%D5%AB%D5%AF%D5%B8%D5%AC%D5%A1%D5%BD_%D4%B3._%D4%BF%D5%A1%D6%80%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Նիկոլաս Գ. Կարր (դեռ գրված չէ)">Նիկոլաս Գ. Կարրը</a> կարծում է, որ համացանցի օգտագործումը այլ ազդեցություն ունի մարդկանց վրա, օրինակ` նպաստելով մակերեսային մտածողությանը, խոչընդոտում է խորը մտածողության զարգացմանը, որը կհանգեցներ իսկական ստեղծարարության<sup id="cite_ref-:7_83-0" class="reference"><a href="#cite_note-:7-83"><span class="cite-bracket">[</span>83<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ամենաշատ_օգտատեր_ունեցող_սոցիալական_հարթակներ"><span id=".D4.B1.D5.B4.D5.A5.D5.B6.D5.A1.D5.B7.D5.A1.D5.BF_.D6.85.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.BF.D5.A5.D6.80_.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.A5.D6.81.D5.B8.D5.B2_.D5.BD.D5.B8.D6.81.D5.AB.D5.A1.D5.AC.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B0.D5.A1.D6.80.D5.A9.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ամենաշատ օգտատեր ունեցող սոցիալական հարթակներ</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=15" title="Խմբագրել բաժինը. Ամենաշատ օգտատեր ունեցող սոցիալական հարթակներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=15" title="Edit section's source code: Ամենաշատ օգտատեր ունեցող սոցիալական հարթակներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ստորև նշված աղյուսակում թվարկված են ամենաշատ օգտատեր ունեցող 17 հարթակները<sup id="cite_ref-84" class="reference"><a href="#cite_note-84"><span class="cite-bracket">[</span>84<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <table class="BarChartTemplate" style="border-style:solid; border-width:1px; border-color:#c0c0c0; background-color:#fdfdfd; text-align:left;" cellpadding="1"> <caption style="font-weight:bold">Աշխարհի ամենաշատ օգտատեր ունեցող սոցիալական հարթակները </caption> <tbody><tr> <th scope="col">հարթակ </th> <th scope="col" style="width: 15em};">այցելությունների քանակ (մլն մարդ) </th></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D5%96%D5%A5%D5%B5%D5%BD%D5%A2%D5%B8%D6%82%D6%84" title="Ֆեյսբուք">Facebook</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:14.6em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">2912</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D5%85%D5%B8%D6%82%D4%B9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%A2" title="ՅուԹյուբ">YouTube</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:12.8em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">2562</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/WhatsApp" title="WhatsApp">WhatsApp</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:10em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">2000</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D4%BB%D5%B6%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%B4" title="Ինստագրամ">Instagram</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:7.3em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">1452</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/WeChat" title="WeChat">WeChat</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:6.3em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">1268</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/Tik_Tok" title="Tik Tok">TikTok</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:5em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">1000</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/Facebook_Messenger" title="Facebook Messenger">FB Messenger</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:5em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">1000</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/Tik_Tok" title="Tik Tok">Douyin</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:3.1em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">613</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%B6%D5%A1%D5%BA%D5%B9%D5%A1%D5%BF" title="Սնապչատ">Snapchat</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.9em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">589</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=Kuaishou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuaishou (դեռ գրված չէ)">Kuaishou</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.9em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">578</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=Sina_Weibo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sina Weibo (դեռ գրված չէ)">Sina Weibo</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.9em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">573</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=QQ&action=edit&redlink=1" class="new" title="QQ (դեռ գրված չէ)">QQ</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.8em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">552</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%B4" title="Տելեգրամ">Telegram</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.8em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">550</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D4%B9%D5%BE%D5%AB%D5%A9%D5%A9%D5%A5%D6%80" title="Թվիթթեր">Twitter</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.3em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">465</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/Pinterest" title="Pinterest">Pinterest</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.2em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">431</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/wiki/Reddit" title="Reddit">Reddit</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:2.2em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">430</span></span></div> </td></tr> <tr> <th scope="row" style="font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=Quora&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quora (դեռ գրված չէ)">Quora</a> </th> <td><div style="height: 1.25em; width: 15em;"><div style="position: absolute; background-color: rgb(206, 223, 242); width:1.5em; height: 1.25em; margin: 0 0 0 0; z-index: 0;"></div><span style="position: absolute; height:1.25em; width: 15em; padding: 0 0 0 2em; z-index: 10;"><span class="nowrap">300</span></span></div> </td></tr> </tbody></table> <p>Աղբյուրը՝ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://datareportal.com/social-media-users">Datareportal.com</a> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ամենատարածված_սոցմեդիա_հարթակները՝_ըստ_սեռի"><span id=".D4.B1.D5.B4.D5.A5.D5.B6.D5.A1.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AE.D5.BE.D5.A1.D5.AE_.D5.BD.D5.B8.D6.81.D5.B4.D5.A5.D5.A4.D5.AB.D5.A1_.D5.B0.D5.A1.D6.80.D5.A9.D5.A1.D5.AF.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A8.D5.9D_.D5.A8.D5.BD.D5.BF_.D5.BD.D5.A5.D5.BC.D5.AB"></span>Ամենատարածված սոցմեդիա հարթակները՝ ըստ սեռի</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=16" title="Խմբագրել բաժինը. Ամենատարածված սոցմեդիա հարթակները՝ ըստ սեռի" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=16" title="Edit section's source code: Ամենատարածված սոցմեդիա հարթակները՝ ըստ սեռի"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div style="display:flex; flex-direction:row; flex-wrap:wrap; gap: 0.8em; align-items:stretch; justify-content:flex-start"> <table class="wikitable"> <caption>Ամենանախընտրելի սոցմեդիա հարթակները՝ կին օգտատերերի շրջանում </caption> <tbody><tr> <th>սոցմեդիա <br /> հարթակ </th> <th>16-24տ </th> <th>25-34տ </th> <th>35-44տ </th> <th>45-54տ </th> <th>55-64տ </th></tr> <tr> <th>WHATSAPP </th> <td>12,8 %</td> <td>14,4%</td> <td>15,6%</td> <td>18,4%</td> <td>20,9% </td></tr> <tr> <th>FACEBOOK </th> <td>7,9% </td> <td>13,5% </td> <td>16,5% </td> <td>17,0% </td> <td>19,8% </td></tr> <tr> <th>INSTAGRAM </th> <td>24,2% </td> <td>18,0% </td> <td>12,9% </td> <td>10,3% </td> <td>7,5% </td></tr> <tr> <th>WECHAT </th> <td>9,2 % </td> <td>13,6% </td> <td>15,1% </td> <td>12,1% </td> <td>9,4% </td></tr> <tr> <th>DOUYIN </th> <td>3,8% </td> <td>5,7% </td> <td>6,5% </td> <td>4,8% </td> <td>3,4% </td></tr> <tr> <th>TIKTOK </th> <td>9,7% </td> <td>5,7% </td> <td>4,0% </td> <td>3,4% </td> <td>2,2% </td></tr> <tr> <th>TWITTER </th> <td>4,7% </td> <td>2,7% </td> <td>2,0% </td> <td>2,2% </td> <td>1,8% </td></tr> <tr> <th>FB MESSENGER </th> <td>2,3% </td> <td>2,7% </td> <td>2,9% </td> <td>3,4% </td> <td>3,7% </td></tr> <tr> <th>TELEGRAM </th> <td>1,5% </td> <td>1,4% </td> <td>1,3% </td> <td>1,3% </td> <td>1,2% </td></tr> <tr> <th>LINE </th> <td>1,0% </td> <td>1,3% </td> <td>2,5% </td> <td>3,4% </td> <td>4,4% </td></tr></tbody></table> <table class="wikitable"> <caption>Ամենանախընտրելի սոցմեդիա հարթակները՝ տղամարդ օգտատերերի շրջանում </caption> <tbody><tr> <th>սոցմեդիա <br /> հարթակ </th> <th>16-24տ </th> <th>25-34տ </th> <th>35-44տ </th> <th>45-54տ </th> <th>55-64տ </th></tr> <tr> <th>WHATSAPP </th> <td>15,6 %</td> <td>17,1%</td> <td>18,2%</td> <td>20,4%</td> <td>20,6% </td></tr> <tr> <th>FACEBOOK </th> <td>11,4% </td> <td>16,6% </td> <td>17,8% </td> <td>18,4% </td> <td>19,0% </td></tr> <tr> <th>INSTAGRAM </th> <td>22,7% </td> <td>14,1% </td> <td>8,9% </td> <td>6,5% </td> <td>4,9% </td></tr> <tr> <th>WECHAT </th> <td>9,1% </td> <td>10,3% </td> <td>15,6% </td> <td>13,0% </td> <td>12,6% </td></tr> <tr> <th>DOUYIN </th> <td>4,1% </td> <td>5,7% </td> <td>5,6% </td> <td>4,6% </td> <td>4,1% </td></tr> <tr> <th>TIKTOK </th> <td>5,1% </td> <td>3,7% </td> <td>2,9% </td> <td>2,7% </td> <td>1,8% </td></tr> <tr> <th>TWITTER </th> <td>3,6% </td> <td>3,7% </td> <td>3,2% </td> <td>3,8% </td> <td>3,1% </td></tr> <tr> <th>FB MESSENGER </th> <td>2,3% </td> <td>2,5% </td> <td>2,8% </td> <td>2,8% </td> <td>3,1% </td></tr> <tr> <th>TELEGRAM </th> <td>3,3% </td> <td>2,6% </td> <td>2,4% </td> <td>2,0% </td> <td>1,9% </td></tr> <tr> <th>LINE </th> <td>0,9% </td> <td>1,3% </td> <td>2,1% </td> <td>3,0% </td> <td>4,0% </td></tr></tbody></table> </div><p>Աղբյուրը՝ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://datareportal.com/social-media-users">Datareportal.com</a> </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Էլեկտրոնային_բիզնես"><span id=".D4.B7.D5.AC.D5.A5.D5.AF.D5.BF.D6.80.D5.B8.D5.B6.D5.A1.D5.B5.D5.AB.D5.B6_.D5.A2.D5.AB.D5.A6.D5.B6.D5.A5.D5.BD"></span>Էլեկտրոնային բիզնես</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=17" title="Խմբագրել բաժինը. Էլեկտրոնային բիզնես" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=17" title="Edit section's source code: Էլեկտրոնային բիզնես"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%AB%D5%A6%D5%B6%D5%A5%D5%BD" title="Էլեկտրոնային բիզնես">Էլեկտրոնային բիզնես</a> (<i>e-business</i>) ներառում բիզնես գործընթացների և գնագոյացման ողջ շղթան՝ գնումներ, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%B7%D5%B2%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Մատակարարման շղթայի կառավարում">մատակարարման շղթայի կառավարում</a>, <a href="/wiki/%D5%84%D5%A1%D6%80%D6%84%D5%A5%D5%A9%D5%AB%D5%B6%D5%A3" title="Մարքեթինգ">մարքեթինգ</a>, <a href="/wiki/%D5%8E%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D5%BC%D6%84" title="Վաճառք">վաճառք</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D5%AD%D5%B8%D6%80%D5%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հաճախորդ (դեռ գրված չէ)">հաճախորդների</a> սպասարկում և գործարար հարաբերություններ։ <a href="/wiki/%D4%B7%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%BF%D6%80%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%BC%D6%87%D5%BF%D5%B8%D6%82%D6%80" title="Էլեկտրոնային առևտուր">Էլեկտրոնային առևտուրը</a> (<i>e-commerce</i>) ձգտում է ավելացնել եկամուտները՝ օգտագործելով համացանցը հաճախորդների և գործընկերների հետ հարաբերություններ ստեղծելու և բարելավելու համար։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%BB%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%BE%D5%B5%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միջազգային տվյալների ընկերություն (դեռ գրված չէ)">Միջազգային տվյալների ընկերության</a> համաձայն, աշխարհում էլեկտրոնային առևտրի ծավալը կազմում է գրեթե 16 տրիլիոն դոլար, երբ համակցում ենք համաշխարհային բիզնեսը-բիզնեսին և բիզնեսը-սպառողին գործարքները։ Oxford Economics-ի զեկույցի համաձայն <a href="/wiki/%D4%B9%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BF%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Թվային տնտեսություն">թվային տնտեսության</a> ընդհանուր չափը գնահատվում է 20.4 տրիլիոն դոլար, որը համարժեք է համաշխարհային վաճառքի մոտավորապես 13.8%-ին<sup id="cite_ref-:05_85-0" class="reference"><a href="#cite_note-:05-85"><span class="cite-bracket">[</span>85<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Չնայած համացանցի վրա հիմնված առևտրի տնտեսական առավելությունների մասին գրված շատ բան է գրված, կա նաև ապացույց, որ համացանցի որոշ ասպեկտներ, ինչպիսիք ծառայությունների գտնվելու վայրերն ու քարտեզներն են, կարող են նպաստել <a href="/wiki/%D5%8F%D5%B6%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%B0%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Տնտեսական անհավասարություն">տնտեսական անհավասարության</a> և <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D5%BE%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A2%D5%A1%D5%AA%D5%A1%D5%B6%D5%B4%D5%A1%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թվային բաժանման (դեռ գրված չէ)">«թվային բաժանման»</a><sup id="cite_ref-:15_86-0" class="reference"><a href="#cite_note-:15-86"><span class="cite-bracket">[</span>86<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Էլեկտրոնային առևտուրը կարող է պատասխանաու լինել ընկերությունների համախմբման և մասնատման համար, որը բերում է եկամուտների անհավասարության ավելացմանը<sup id="cite_ref-:25_87-0" class="reference"><a href="#cite_note-:25-87"><span class="cite-bracket">[</span>87<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:34_88-0" class="reference"><a href="#cite_note-:34-88"><span class="cite-bracket">[</span>88<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-:43_89-0" class="reference"><a href="#cite_note-:43-89"><span class="cite-bracket">[</span>89<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Հեղինակ <a href="/w/index.php?title=%D4%B7%D5%B6%D5%A4%D6%80%D5%B5%D5%B8%D6%82_%D5%94%D5%AB%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Էնդրյու Քին (դեռ գրված չէ)">Էնդրյու Քինը</a>, ով համացանցից ծնված սոցիալական փոփոխությունների քննադատ է վերջերս անդրադարձել է համացանցային բիզնեսի համախմբման տնտեսական հետևանքներին։ Քինը մեջբերելով է 2013 տեղական ինքնակառավարման ինստիտուտի զեկույցը, նշում է, որ ավանդական մանրածախ վաճառքներում յուրաքանչյուր 10 միլիոն դոլար վաճառքի համար պահանջվում է 47 մարդ, իսկ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B4%D5%A1%D5%A6%D5%B8%D5%B6_(%D5%A8%D5%B6%D5%AF%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6)" title="Ամազոն (ընկերություն)">Ամազոնում</a>՝ ընդամենը 14։ Վարձակալությունների ստարտափ <a href="/wiki/Airbnb" title="Airbnb">Airbnb</a>-ն, որն 2014 թվականին ուներ 700 աշխատակից գնահատվում էր 10 միլիարդ դոլար, որը կազմում էր <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%AB%D5%AC%D5%A9%D5%B8%D5%B6_%D5%B0%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%81%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հիլթոն հյուրանոցներ (դեռ գրված չէ)">Հիլթոն հյուրանոցների</a> արժեքի գրեթե կեսը, որոնցում աշխատում է 152.000 մարդ<sup id="cite_ref-:53_90-0" class="reference"><a href="#cite_note-:53-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համացանցային տաքսի ծառայության ստարտափ Ուբերը ունի 1000 հիմնական աշխատող և գնահատվում է 18,2 միլիարդ դոլար, մոտավորապես նույնքան են գնահատվում <a href="/w/index.php?title=Avis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Avis (դեռ գրված չէ)">Avis</a> ու <a href="/w/index.php?title=Hertz&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hertz (դեռ գրված չէ)">Hertz</a> ընկերությունները միասի, որոնք ունեն գրեթե 60.000 աշխատող<sup id="cite_ref-:53_90-1" class="reference"><a href="#cite_note-:53-90"><span class="cite-bracket">[</span>90<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Հեռավար_աշխատանք"><span id=".D5.80.D5.A5.D5.BC.D5.A1.D5.BE.D5.A1.D6.80_.D5.A1.D5.B7.D5.AD.D5.A1.D5.BF.D5.A1.D5.B6.D6.84"></span>Հեռավար աշխատանք</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=18" title="Խմբագրել բաժինը. Հեռավար աշխատանք" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=18" title="Edit section's source code: Հեռավար աշխատանք"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Հեռավար աշխատանքն ավանդական աշխատողի և գործատուի միջև աշխատանքի կազմակերպման ձև է, երբ օգտագործվում են այնպիսի գործիքներ, ինչպիսիք են <a href="/w/index.php?title=%D4%BD%D5%B4%D5%A2%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Խմբային ծրագրեր (դեռ գրված չէ)">խմբային ծրագրերը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%AB%D6%80%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AC_%D5%B4%D5%A1%D5%BD%D5%B6%D5%A1%D5%BE%D5%B8%D6%80_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վիրտուալ մասնավոր ցանցեր (դեռ գրված չէ)">վիրտուալ մասնավոր ցանցերը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%B6%D5%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեսազանգ (դեռ գրված չէ)">տեսազանգը</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B6%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեսակոնֆերանս (դեռ գրված չէ)">տեսակոնֆերանսը</a> և <a href="/w/index.php?title=IP_%D5%B0%D5%A5%D5%BC%D5%A1%D5%B1%D5%A1%D5%B5%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4&action=edit&redlink=1" class="new" title="IP հեռաձայնում (դեռ գրված չէ)">IP հեռաձայնումը</a> (VOIP), որպեսզի աշխատանքը կատարվի աշխատողի համար առավել հարմարավետ վայրից կամ տնից։ Դա ընկերությունների համար կարող է լինել արդյունավետ և օգտակար, քանի որ թույլ է տալիս աշխատողներին հաղորդակցվել անկախ հեռավորություններից, խնայելով՝ ուղևորությունների համար ծախսվող զգալի ժամանակ և ֆինանսներ։ Լայնաշերտ համացանցային հասանելիության տարածմանը զուգահեռ, ավելի շատ աշխատողներ տանը օգտագործելով այդ գործիքներն անհրաժեշտ համացանցային թողունակություն են ստանում, որպեսզի կապ հաստատեն իրենց կորպորատիվ ներքին ցանցերի հետ։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Միասնական_հրատարակչություն"><span id=".D5.84.D5.AB.D5.A1.D5.BD.D5.B6.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B0.D6.80.D5.A1.D5.BF.D5.A1.D6.80.D5.A1.D5.AF.D5.B9.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Միասնական հրատարակչություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=19" title="Խմբագրել բաժինը. Միասնական հրատարակչություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=19" title="Edit section's source code: Միասնական հրատարակչություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB" title="Վիքի">Վիքին</a> նաև օգտագործվում է ակադեմիական համայնքում ինստիտուցիոնալ և միջազգային սահմաններում տեղեկատվության տարածման համար<sup id="cite_ref-:06_91-0" class="reference"><a href="#cite_note-:06-91"><span class="cite-bracket">[</span>91<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Հատկապես օգտակար է եղել միասնական դրամաշնորհ գրելու, ռազմավարական պլանավորման, վարչական փաստաթղթերի և կոմիտեի աշխատանքներում համագործակցության համար<sup id="cite_ref-92" class="reference"><a href="#cite_note-92"><span class="cite-bracket">[</span>92<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D5%86%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%B8%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D5%A1%D5%BA%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%B6%D5%B7%D5%A1%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Միացյալ Նահանգների արտոնագրային և ապրանքային նշանների գրասենյակ (դեռ գրված չէ)">Միացյալ Նահանգների արտոնագրային և ապրանքային նշանների գրասենյակը</a> օգտագործում է վիքին, որպեսզի հասարակությունը համագործակցի արտոնագրման հայտերի քննությանը վերաբերող հարցերին։ <a href="/wiki/%D5%94%D5%B8%D6%82%D5%AB%D5%B6%D5%BD" title="Քուինս">Քուինս</a> և Նյու Յորք քաղաքներում վիքին օգտագործվել է, որպեսզի թույլ տան քաղաքացիներին համագործակցել տեղական զբոսայգու նախագծման և պլանավորման աշխատանքներին<sup id="cite_ref-Noveck_93-0" class="reference"><a href="#cite_note-Noveck-93"><span class="cite-bracket">[</span>93<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D4%B1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1" title="Անգլերեն Վիքիպեդիա">Անգլերեն Վիքիպեդիան</a> հմացանցային սարդոստայնում ունի ամենաշատ օգտագործվող բազան<sup id="cite_ref-94" class="reference"><a href="#cite_note-94"><span class="cite-bracket">[</span>94<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> և գտնվում է բոլոր վեբ կայքերի վարկանիշային առաջին տասնյակում<sup id="cite_ref-95" class="reference"><a href="#cite_note-95"><span class="cite-bracket">[</span>95<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Քաղաքականություն_և_քաղաքական_հեղափոխություններ"><span id=".D5.94.D5.A1.D5.B2.D5.A1.D6.84.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6_.D6.87_.D6.84.D5.A1.D5.B2.D5.A1.D6.84.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D5.B6_.D5.B0.D5.A5.D5.B2.D5.A1.D6.83.D5.B8.D5.AD.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Քաղաքականություն և քաղաքական հեղափոխություններ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=20" title="Խմբագրել բաժինը. Քաղաքականություն և քաղաքական հեղափոխություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=20" title="Edit section's source code: Քաղաքականություն և քաղաքական հեղափոխություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Տե՛ս նաև՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%81%D5%A5%D5%B6%D5%A6%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ցենզուրա (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ցենզուրա</a>, <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%AD%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վախի մշակույթ (դեռ գրված չէ)">Վախի մշակույթ</a>, և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A1%D5%BD%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մասսայական վերահսկողություն (դեռ գրված չէ)">Մասսայական վերահսկողություն</a></div><figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg/220px-Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg" decoding="async" width="220" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg/330px-Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg/440px-Thai-coup-detat-2014-social-media-banner.jpg 2x" data-file-width="2606" data-file-height="1971" /></a><figcaption>Պաստառ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AF%D5%B8%D5%AF" title="Բանգկոկ">Բանգկոկում</a> 2014 թվականի թայլանդական պետական հեղաշրջման ժամանակ, տեղեկացնում է հասարակությանը, որ «հավանել» կամ «կիսվել» գործողությունները սոցիալական ցանցերում կարող են հանգեցնել ազատազրկման:</figcaption></figure> <p>Համացանցը արդիականություն է ստացել նաև որպես քաղաքական գործիք։ 2004 թվականին ԱՄՆ-ում <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A4_%D4%B4%D5%A5%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հովարդ Դեն (դեռ գրված չէ)">Հովարդ Դենի</a> նախագահական քարոզարշավի հաջողությունը նկատելի էր համացանցի միջոցով սոցիալական աջակցությամբ։ Շատ քաղաքական խմբեր օգտվում են համացանցից նոր մեթոդներով իրենց առաքելությունը կազմակերպվելու և իրականացնելու համար, որը հանգեցնում է համացանցային ակտիվիզմին՝ առավելապես կիրառված <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Արաբական գարուն">արաբական գարնան</a> ապստամբների կողմից<sup id="cite_ref-cascading_96-0" class="reference"><a href="#cite_note-cascading-96"><span class="cite-bracket">[</span>96<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-97" class="reference"><a href="#cite_note-97"><span class="cite-bracket">[</span>97<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/wiki/%D5%86%D5%B5%D5%B8%D6%82_%D5%85%D5%B8%D6%80%D6%84_%D4%B9%D5%A1%D5%B5%D5%B4%D5%BD" title="Նյու Յորք Թայմս">Նյու Յորք թայմսը</a> նշում է, որ <a href="/wiki/%D5%8D%D5%B8%D6%81%D5%AB%D5%A1%D5%AC%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D6%84" class="mw-redirect" title="Սոցիալական կայք">սոցիալական կայքերը</a>, ինչպիսիք Ֆեյսբուքն ու Թվիթերն են, օգնեցին մարդկանց Եգիպտոսում կազմակերպել քաղաքական հեղափոխություններ՝ ակցիաների և բողոքների մասին տեղեկատվություն տարածելու միջոցով<sup id="cite_ref-98" class="reference"><a href="#cite_note-98"><span class="cite-bracket">[</span>98<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Այնուամենայնիվ, քաղաքական դրդապատճառներով <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային գրաքննություն (դեռ գրված չէ)">համացանցային գրաքննության</a> դեպքեր արձանագրվում են շատ երկրներում, ներառյալ արևմտյան ժողովրդավարական երկրներում։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Բարեգործություն"><span id=".D4.B2.D5.A1.D6.80.D5.A5.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Բարեգործություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=21" title="Խմբագրել բաժինը. Բարեգործություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=21" title="Edit section's source code: Բարեգործություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Զարգացող երկրներում համացանցային էժան ծառայության տարածումը նոր հնարավորություններ է ստեղծել բարեգործությունների համար, որը թույլ տալիս անհատներին աջակցել այլ անձանց բարեգործական ծրագրերին։ <a href="/w/index.php?title=DonorsChoose&action=edit&redlink=1" class="new" title="DonorsChoose (դեռ գրված չէ)">DonorsChoose</a> և <a href="/w/index.php?title=GlobalGiving&action=edit&redlink=1" class="new" title="GlobalGiving (դեռ գրված չէ)">GlobalGiving</a> կայքերը թույլ են տալիս փոքր դրամաշնորհներին միջոցներ ուղղել իրենց ընտրած բարեգործական նախագծերի համար։ Համացանցի հասանելիությունը զարգացող երկրներում մարդուց-մարդուն ձևաչափով միջազգային մարդասիրական բարեգործությունը դարձրեց ավելի իրական։ 2009 թվականին ԱՄՆ-ում շահույթ չհետապնդող <a href="/w/index.php?title=Zidisha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zidisha (դեռ գրված չէ)">Zidisha</a> կազմակերպությունն առաջարկեց առաջին մարդուց-մարդուն միկրոֆինանսական հարթակը՝ առանց միջնորդների միջազգային վարկատուների և վարկառուների միջև կապ հաստատելու համար։ Անդամները կարող են վարկեր տրամադրել մեկ դոլարից սկսած, որը վարկառուները կօգտագործեն իրենց ընտանիքների եկամուտների բարելավման բիզնես նախագծեր իրականացնելու համար, որպեսզի մարեն շահագրգիռ անդամներին վարկերը։ Իրենց վարկերը մարելուց հետո վարկառուները շարունակում են կիսել տեղեկատվություն իրենց վարկատուների հետ։ Այս ուղղակի ցանցային կապը թույլ է տալիս անդամներին ինքնուրույն կատարել ավանդաբար տեղական կազմակերպությունների կողմից իրականացվող բազմաթիվ գրանցման ծառայություններ, շրջանցելով աշխարհագրական խոչընդոտներն ու կտրուկ նվազեցնելով միկրոֆինանսական ծառայությունների արժեքը ձեռնարկատերերի համար<sup id="cite_ref-99" class="reference"><a href="#cite_note-99"><span class="cite-bracket">[</span>99<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Անվտանգություն"><span id=".D4.B1.D5.B6.D5.BE.D5.BF.D5.A1.D5.B6.D5.A3.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Անվտանգություն</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=22" title="Խմբագրել բաժինը. Անվտանգություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=22" title="Edit section's source code: Անվտանգություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%BE%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային անվտանգություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցային անվտանգություն</a></div><p>Համացանցային ռեսուրսները, սարքային և ծրագրային բաղադրիչները թիրախ են համարվում կիբեռհանցագործների համար, ովքեր ստանալով չլիազորված վերահսկողություն՝ ստեղծում են վթարային իրավիճակներ, զբաղվում են խարդախությամբ և շանտաժով կամ ստանում են հասանելիություն գաղտնի տեղեկատվությանը։ </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վնասակար_ծրագիր"><span id=".D5.8E.D5.B6.D5.A1.D5.BD.D5.A1.D5.AF.D5.A1.D6.80_.D5.AE.D6.80.D5.A1.D5.A3.D5.AB.D6.80"></span>Վնասակար ծրագիր</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=23" title="Խմբագրել բաժինը. Վնասակար ծրագիր" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=23" title="Edit section's source code: Վնասակար ծրագիր"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/wiki/Malware" class="mw-redirect" title="Malware">Malware</a></div><p>Համացանցում օգտագործվող և տարածվող վնասակար ծրագիրը ներառում է <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD" title="Համակարգչային վիրուս">համակարգչային վիրուսներ</a>, որոնք բազմանում են մարդկանց օգնությամբ, «համակարգչային որդեր», որոնք բազմանում է ավտոմատ կերպով, ծրագիր` <a href="/w/index.php?title=%D4%BA%D5%AD%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ժխտման ծառայողական հարձակումներ (դեռ գրված չէ)">ժխտման ծառայողական հարձակումների</a> համար, <a href="/w/index.php?title=%D4%B4%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%B7%D5%B8%D6%80%D5%A9_%D5%BE%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%BD&action=edit&redlink=1" class="new" title="Դրամաշորթ վիրուս (դեռ գրված չէ)">դրամաշորթ վիրուսներ</a>, <a href="/wiki/%D4%B2%D5%B8%D5%BF%D5%B6%D5%A5%D5%BF" title="Բոտնետ">բոտնետեր</a> և <a href="/wiki/%D4%BC%D6%80%D5%BF%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80" title="Լրտեսածրագիր">լրտեսածրագրեր</a>, որոնք հաղորդում են օգտվողների գործունեության և մուտքագրումների մասին։ Սովորաբար այդ գործողությունները համարվում են <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D5%BC%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" class="mw-redirect" title="Կիբեռհանցագործություն">կիբեռհանցագործություն</a>։ Պաշտպանության տեսաբանները նաև խոսում են այս մեթոդների լայնամասշտաբ օգտագործմամբ <a href="/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A2%D5%A5%D5%BC%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%B4" title="Կիբեռպատերազմ">կիբեռպատերազմների</a> մասին<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վիքիպեդիա:Վստահելի աղբյուրներ"><span title="Այս տեղեկությունը անհրաժեշտ է հիմնավորել վստահելի աղբյուրներով։ (May 2015)">փա՞ստ</span></a></i>]</sup>: </p><div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Վերահսկողություն"><span id=".D5.8E.D5.A5.D6.80.D5.A1.D5.B0.D5.BD.D5.AF.D5.B8.D5.B2.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Վերահսկողություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=24" title="Խմբագրել բաժինը. Վերահսկողություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=24" title="Edit section's source code: Վերահսկողություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդված՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%87_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համակարգչային և ցանցային վերահսկողություն (դեռ գրված չէ)">Համակարգչային և ցանցային վերահսկողություն</a></div><p>Համակարգչային վերահսկողության գերակշիռ մասը ներառում է համացանցում տվյալների և <a href="/w/index.php?title=%D4%B9%D6%80%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Թրաֆիկ (դեռ գրված չէ)">թրաֆիկի</a> մոնիտորինգը<sup id="cite_ref-sciam-internet_100-0" class="reference"><a href="#cite_note-sciam-internet-100"><span class="cite-bracket">[</span>100<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Օրինակ ԱՄՆ-ում, կապի աջակցության իրավունքի կիրառման մասին օրենքի համաձայն, բոլոր հեռախոսազանգերը և լայնաշեր համացանցային թրաֆիկը (նամակները, վեբ-թրաֆիկը, ակնթարթային հաղորդագրությունները և այլն) պետք է հասանելի լինեն դաշնային իրավապահ մարմիններին՝ անընդմեջ, իրական ժամանակում մոնիտորինգի համար<sup id="cite_ref-eff-calea-archive_101-0" class="reference"><a href="#cite_note-eff-calea-archive-101"><span class="cite-bracket">[</span>101<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-eff-calea-summary_102-0" class="reference"><a href="#cite_note-eff-calea-summary-102"><span class="cite-bracket">[</span>102<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-eff-calea-faq_103-0" class="reference"><a href="#cite_note-eff-calea-faq-103"><span class="cite-bracket">[</span>103<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համացանցային փաթեթների հավաքագրումը <a href="/wiki/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Համակարգչային ցանց">համակարգչային ցանցում</a> տվյալների թրաֆիկի մոնիտորինգ է։ Համակարգիչները հաղորդակցվում են համացանցի միջոցով (նամակներ, պատկերներ, վիդեոներ, վեբ-էջեր, նիշքեր և այլն) «փաթեթներ» կոչվող փոքր տեղեկույթների միջոցով, որոնք երթուղավորվում են համակարգչային ցանցով մինչև կհասնեն իրենց հասցեատիրոջը՝ կրկին կազմավորվելով ամբողջական տեղեկատվության։ Փաթեթներ հավաքագրող գործիքը որսում է այդ փաթեթները, քանի դեռ դրանք երթևեկում են ցանցի միջոցով, որպեսզի տարբեր ծրագրերի օգտագործմամբ ուսումնասիրվեն դրանց բովանդակությունը։ Փաթեթների հավաքագրումը տեղեկատվության հավաքման գործիք է, այլ ոչ թե վերլուծության գործիք, այսինքն՝ այն հավաքում է «հաղորդագրություններ», բայց դրանք չի վերլուծում և հասկանում դրանց նշանակությունը։ Թրաֆիկի վերլուծության իրականացման և հավաքված տվյալներում կարևոր ու օգտակար տեղեկությունների փնտրման համար այլ ծրագրեր են անհրաժեշտ։ Միացյալ Նահագներում հեռահաղորդակցման ծառայություններ մատուցող կազմակերպություններից պահանջվում է տեղադրել փաթեթների լսման տեխնոլոգիա, որպեսզի թույլ տան դաշնային իրավապահ մարմիններին և հետախուզական գործակալություններին վերահսկել իրենց բաժանորդների համացանցային ծառայության այդ թվում ձայնային արձանագրության (VoIP) միջոցով փոխանցվող թրաֆիկը<sup id="cite_ref-104" class="reference"><a href="#cite_note-104"><span class="cite-bracket">[</span>104<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Վերահսկողության ժամանակ հավաքվող մեծ քանակությամբ տվյալները մոնիտորիգի համար պահանջում են ծրագրային համակարգ, որը զտում է համապատասխան տեղեկատվությունը, օրինակ՝ որոշակի բառերի կամ արտահայտությունների գործածումը, մուտքը որոշ համացանցային կայքեր կամ էլեկտրոնային փոստով որոշակի կազմակերպական կապերի հաստատումը<sup id="cite_ref-usatoday-chatroom_105-0" class="reference"><a href="#cite_note-usatoday-chatroom-105"><span class="cite-bracket">[</span>105<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ <a href="/w/index.php?title=%D5%8F%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D5%AF%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%A6%D5%A5%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%A5%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="Տեղեկատվության իրազեկման գրասենյակ (դեռ գրված չէ)">Տեղեկատվության իրազեկման գրասենյակի</a>, <a href="/w/index.php?title=NSA&action=edit&redlink=1" class="new" title="NSA (դեռ գրված չէ)">NSA</a>-ի, <a href="/w/index.php?title=GCHQ&action=edit&redlink=1" class="new" title="GCHQ (դեռ գրված չէ)">GCHQ</a>-ի և <a href="/w/index.php?title=FBI&action=edit&redlink=1" class="new" title="FBI (դեռ գրված չէ)">FBI</a>-ի գործակալությունները տարեկան միլիարդավոր դոլարներ են ծախսում տվյալների հավաքագրման և վերլուծության համար աշխատող համակարգեր մշակելու, գնելու, ներդնելու և գործարկելու համար<sup id="cite_ref-zdnet-fbi_106-0" class="reference"><a href="#cite_note-zdnet-fbi-106"><span class="cite-bracket">[</span>106<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Նմանատիպ համակարգեր գործարկվում են Իրանի գաղտնի ոստիկանության կողմից՝ այլախոհներին բացահայտելու և ճնշելու նպատակով։ Ենթադրվում է, որ պահանջվող սարքավորումներն ու ծրագրային ապահովումը տեղադրվել է գերմանական <a href="/w/index.php?title=Siemens_AG&action=edit&redlink=1" class="new" title="Siemens AG (դեռ գրված չէ)">Siemens AG</a> և ֆիննական <a href="/wiki/Nokia" title="Nokia">Nokia</a> ընկերությունների կողմից<sup id="cite_ref-107" class="reference"><a href="#cite_note-107"><span class="cite-bracket">[</span>107<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Գրաքննություն"><span id=".D4.B3.D6.80.D5.A1.D6.84.D5.B6.D5.B6.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6"></span>Գրաքննություն</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=25" title="Խմբագրել բաժինը. Գրաքննություն" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=25" title="Edit section's source code: Գրաքննություն"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Հիմնական հոդվածներ՝ <a href="/wiki/%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%84%D5%B6%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B4" title="Գրաքննությունը համացանցում">Գրաքննությունը համացանցում</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="Համացանցային ազատություն (դեռ գրված չէ)">Համացանցային ազատություն</a></div><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">Տե՛ս նաև՝ <a href="/w/index.php?title=%D5%8E%D5%A1%D5%AD%D5%AB_%D5%B4%D5%B7%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%B5%D5%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Վախի մշակույթ (դեռ գրված չէ)">Վախի մշակույթ</a> և <a href="/w/index.php?title=%D5%84%D5%A5%D5%AE_%D6%86%D5%A1%D5%B5%D6%80%D5%BE%D5%B8%D5%AC&action=edit&redlink=1" class="new" title="Մեծ ֆայրվոլ (դեռ գրված չէ)">Մեծ ֆայրվոլ</a></div><figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg/400px-Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg.png" decoding="async" width="400" height="205" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg/600px-Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c8/Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg/800px-Internet_Censorship_and_Surveillance_World_Map.svg.png 2x" data-file-width="863" data-file-height="443" /></a><figcaption><center><b>Գրաքննությունը համացանցում և վերահսկողությունը ըստ պետությունների (2017)<sup id="cite_ref-FOTN-20173_108-0" class="reference"><a href="#cite_note-FOTN-20173-108"><span class="cite-bracket">[</span>108<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ONISS-Nov20113_109-0" class="reference"><a href="#cite_note-ONISS-Nov20113-109"><span class="cite-bracket">[</span>109<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ONIChildPornLegal3_110-0" class="reference"><a href="#cite_note-ONIChildPornLegal3-110"><span class="cite-bracket">[</span>110<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-RWBEnemies20143_111-0" class="reference"><a href="#cite_note-RWBEnemies20143-111"><span class="cite-bracket">[</span>111<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-RWBEnemies3_112-0" class="reference"><a href="#cite_note-RWBEnemies3-112"><span class="cite-bracket">[</span>112<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></b></center><blockquote><p><span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:100%; display:block;"><span style="border:1px solid black; background-color:#F9D; color:#F9D;">    </span> Համատարած հսկողություն</span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:100%; display:block;"><span style="border:1px solid black; background-color:#FDD; color:#FDD;">    </span> Շոշափելի հսկողություն</span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:100%; display:block;"><span style="border:1px solid black; background-color:#FFD; color:#FFD;">    </span> Մասնակի հսկողություն</span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:100%; display:block;"><span style="border:1px solid black; background-color:#98FB98; color:#98FB98;">    </span> Սակավ կամ հսկողություն չկա</span> <span style="margin:0px; padding-bottom:1px; font-size:100%; display:block;"><span style="border:1px solid black; background-color:#e0e0e0; color:#e0e0e0;">    </span> Տեղեկատվություն չկա</span></p></blockquote></figcaption></figure> <p>Որոշ կառավարություններ, օրինակ՝ <a href="/wiki/%D4%B2%D5%AB%D6%80%D5%B4%D5%A1" class="mw-redirect" title="Բիրմա">Բիրման</a>, <a href="/wiki/%D4%BB%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իրան">Իրանը</a>, <a href="/wiki/%D5%80%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%BD%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D4%BF%D5%B8%D6%80%D5%A5%D5%A1" title="Հյուսիսային Կորեա">Հյուսիսային Կորեան</a>, <a href="/wiki/%D5%89%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Չինաստան">Չինաստանը</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%A1%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%AB%D5%A1" title="Սաուդյան Արաբիա">Սաուդյան Արաբիան</a> և <a href="/wiki/%D4%B1%D6%80%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%84%D5%AB%D5%A1%D6%81%D5%B5%D5%A1%D5%AC_%D4%B7%D5%B4%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Արաբական Միացյալ Էմիրություններ">Արաբական Միացյալ Էմիրությունները</a> իրենց տարածքներում դոմեյնի և բանալի բառերի զտիչների օգտագործմամբ սահմանափակվում են համացանցի որոշակի՝ հատկապես քաղաքական և կրոնական բնույթի, բովանդակության հասանելիությունը<sup id="cite_ref-113" class="reference"><a href="#cite_note-113"><span class="cite-bracket">[</span>113<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p><p>Նորվեգիայում, Դանիայում, Ֆինլանդիայում և Շվեդիայում, խոշոր համացանցային ծառայություններ մատուցողները պետք է կամավոր համաձայնել են սահմանափակել իշխանությունների կողմից թվարկված կայքերը։ Թեև արգելված կայքերի ցուցակը ենթադրվում է, որ պարունակում է միայն մանկական պոռնոգրաֆիայի կայքեր, սակայն ցանկի բովանդակությունը գաղտնի է<sup id="cite_ref-The_Register2_114-0" class="reference"><a href="#cite_note-The_Register2-114"><span class="cite-bracket">[</span>114<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Շատ երկրներ, ներառյալ Միացյալ Նահանգները, օրենքներ են ընդունել համացանցի միջոցով որոշակի նյութերի տիրապետման կամ տարածման դեմ, ինչպիսիք են մանկական պոռնոգրաֆիան, բայց չեն լիազորում զտող ծրագրերով։ Շատ ազատ կամ առևտրային հասանելի ծրագրեր, որոնք կոչվում են <a href="/w/index.php?title=%D4%B2%D5%B8%D5%BE%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6_%D5%AE%D6%80%D5%A1%D5%A3%D5%AB%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Բովանդակության կառավարման ծրագիր (դեռ գրված չէ)">բովանդակության կառավարման ծրագրեր</a>, հասանելի են օգտագործողներին առանձին համակարգիչներում կամ ցանցերում վիրավորական կայքերի կանխարգելման համար, որպեսզի սահմանափակեն երեխաների հասանելիությունը պոռնոգրաֆիկ նյութերին կամ բռնության նկարագրություններին։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Գործարկում"><span id=".D4.B3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.A1.D6.80.D5.AF.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Գործարկում</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=26" title="Խմբագրել բաժինը. Գործարկում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=26" title="Edit section's source code: Գործարկում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Քանի որ համացանցը բազմատարր ցանց է, դրա ֆիզիկական բնութագրերը՝ ներառյալ կապի տվյալների փոխանցման արագությունները զգալիորեն տարբերվում են։ Այն արտացոլում է արտակարգ երևույթներ, որոնք կախված են դրա մեծամասշտաբ կազմակերպվածությունից<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D5%8E%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%AC%D5%AB_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Վիքիպեդիա:Վստահելի աղբյուրներ"><span title="Այս տեղեկությունը անհրաժեշտ է հիմնավորել վստահելի աղբյուրներով։ (June 2015)">փա՞ստ</span></a></i>]</sup>: </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ընդհատումներ"><span id=".D4.B8.D5.B6.D5.A4.D5.B0.D5.A1.D5.BF.D5.B8.D6.82.D5.B4.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ընդհատումներ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=27" title="Խմբագրել բաժինը. Ընդհատումներ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=27" title="Edit section's source code: Ընդհատումներ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Համացանցային անջատման կամ ընդհատման պատճառ կարող են լինել տեղային ազդանշանային ընդհատումները։ Կապի ստորջրյա մալուխների վնասված լինելը լայտ տարածքներում կարող են հանգեցնել համացանցային կապի անսարքությունների կամ դանդաղեցումների, ինչպես 2008 թվականին ստորջրյա մալուխների վնասվելուց։ Քիչ զարգացած երկրները ավելի խոցելի են, բարձր արագությամբ կապերի քիչ քանակության պատճառով։ Ստորգետնյա մալուխները նույնպես խոցելի են, ինչպես 2011 թվականին Վրաստանում մետաղ որոնող կինը կտրել էր Հայաստանի հիմնական կապի միջոցը<sup id="cite_ref-:16_115-0" class="reference"><a href="#cite_note-:16-115"><span class="cite-bracket">[</span>115<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ Համացանցային անջատումներն իշխանությունների կողմից կարող են կիրառվել որպես համացանցում գրաքննության ձև, ինչպես 2011 թվականին համացանցի արգելափակումը Եգիպտոսում, որով փորձում էին կասեցնել համախմբումն ու <a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%BC%D5%A1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%81%D5%B8%D6%82%D5%B5%D6%81%D5%A5%D6%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="Հակակառավարական ցույցեր (դեռ գրված չէ)">հակակառավարական ցույցերը</a> և ցանցերի մոտ 93%-ը<sup id="cite_ref-renesys1_116-0" class="reference"><a href="#cite_note-renesys1-116"><span class="cite-bracket">[</span>116<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> զրկվել էին համացանցային հասանելիությունից<sup id="cite_ref-:26_117-0" class="reference"><a href="#cite_note-:26-117"><span class="cite-bracket">[</span>117<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Էլեկտրաէներգիայի_օգտագործում"><span id=".D4.B7.D5.AC.D5.A5.D5.AF.D5.BF.D6.80.D5.A1.D5.A7.D5.B6.D5.A5.D6.80.D5.A3.D5.AB.D5.A1.D5.B5.D5.AB_.D6.85.D5.A3.D5.BF.D5.A1.D5.A3.D5.B8.D6.80.D5.AE.D5.B8.D6.82.D5.B4"></span>Էլեկտրաէներգիայի օգտագործում</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=28" title="Խմբագրել բաժինը. Էլեկտրաէներգիայի օգտագործում" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=28" title="Edit section's source code: Էլեկտրաէներգիայի օգտագործում"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>2011 թվականին հետազոտողները գնահատել են, որ համացանցի սպառած էներգիան կազմում է 170-ից 307 ԳՎ, որը փոքր էր մարդկության կողմից սպառվող էներգիայի երկու տոկոսից։ Այս գնահատականը ներառում էր ամբողջ աշխարհում 750 միլիոն դյուրակիր համակարգիրչների արտադրման գործարկման և պարբերաբար փոխարինման, մեկ միլիարդ խելացի հեռախոսների և 100 միլիոն սերվերների աշխատանքի համար անհրաժեշտ էներգիան, ինչպես նաև այն էներգիան, որն օգտագործում են երթուղիչները, բջջային կապի աշտարակները, օպտիկական բաժանարաները, Wi-Fi հաղորդիչները և ամպային պահեստի սարքերը, երբ փոխանցում են համացանցի թրաֆիկը<sup id="cite_ref-118" class="reference"><a href="#cite_note-118"><span class="cite-bracket">[</span>118<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-119" class="reference"><a href="#cite_note-119"><span class="cite-bracket">[</span>119<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>։ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ծանոթագրություններ"><span id=".D4.BE.D5.A1.D5.B6.D5.B8.D5.A9.D5.A1.D5.A3.D6.80.D5.B8.D6.82.D5.A9.D5.B5.D5.B8.D6.82.D5.B6.D5.B6.D5.A5.D6.80"></span>Ծանոթագրություններ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&veaction=edit&section=29" title="Խմբագրել բաժինը. Ծանոթագրություններ" class="mw-editsection-visualeditor"><span>խմբագրել</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&action=edit&section=29" title="Edit section's source code: Ծանոթագրություններ"><span>խմբագրել կոդը</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r9141943">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.livinginternet.com/i/ii_ipto.htm">"IPTO – Information Processing Techniques Office"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140702210822/http://www.livinginternet.com/i/ii_ipto.htm">Արխիվացված</a> 2014-07-02 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <i>The Living Internet</i>, Bill Stewart (ed), January 2000.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html">"So, who really did invent the Internet?"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110903001108/http://www.nethistory.info/History%20of%20the%20Internet/origins.html">Արխիվացված</a> 3 Սեպտեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Ian Peter, The Internet History Project, 2004. Retrieved 27 June 2014.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://computer.howstuffworks.com/internet/basics/who-owns-internet.htm">"Who owns the Internet?"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140619070159/http://computer.howstuffworks.com/internet/basics/who-owns-internet.htm">Արխիվացված</a> 19 Հունիս 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Jonathan Strickland, <i>How Stuff Works</i>. Retrieved 27 June 2014.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">"The Tao of IETF: A Novice's Guide to Internet Engineering Task Force", P. Hoffman and S. Harris, <a class="external mw-magiclink-rfc" rel="nofollow" href="https://tools.ietf.org/html/rfc4677">RFC 4677</a>, September 2006.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r10127783">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.w3.org/TR/html401/struct/links.html#h-12.1">«HTML 4.01 Specification»</a>. <i>HTML 4.01 Specification</i>. World Wide Web Consortium. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081006131915/http://www.w3.org/TR/html401/struct/links.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2008 թ․ հոկտեմբերի 6-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2008 թ․ օգոստոսի 13-ին</span>. «[T]he link (or hyperlink, or Web link) [is] the basic hypertext construct. A link is a connection from one Web resource to another. Although a simple concept, the link has been one of the primary forces driving the success of the Web.»</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=HTML+4.01+Specification&rft.atitle=HTML+4.01+Specification&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2FTR%2Fhtml401%2Fstruct%2Flinks.html%23h-12.1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webopedia.com/DidYouKnow/Internet/Web_vs_Internet.asp">«The Difference Between the Internet and the World Wide Web»</a>. <i>Webopedia.com</i>. QuinStreet Inc. 2010 թ․ հունիսի 24. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140502001005/http://www.webopedia.com/DidYouKnow/Internet/Web_vs_Internet.asp">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ մայիսի 2-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ մայիսի 1-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Webopedia.com&rft.atitle=The+Difference+Between+the+Internet+and+the+World+Wide+Web&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.webopedia.com%2FDidYouKnow%2FInternet%2FWeb_vs_Internet.asp&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Isaacson2014-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Isaacson2014_7-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFIsaacson2014" class="citation book cs1">Isaacson, Walter (2014). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=4V9koAEACAAJ&lpg=PP1&pg=PA237#v=onepage&q&f=false"><i>The Innovators: How a Group of Hackers, Geniuses, and Geeks Created the Digital Revolution</i></a>. Simon & Schuster. էջ 237. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/9781476708690" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9781476708690"><bdi>9781476708690</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Innovators%3A+How+a+Group+of+Hackers%2C+Geniuses%2C+and+Geeks+Created+the+Digital+Revolution&rft.pages=237&rft.pub=Simon+%26+Schuster&rft.date=2014&rft.isbn=9781476708690&rft.aulast=Isaacson&rft.aufirst=Walter&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3D4V9koAEACAAJ%26lpg%3DPP1%26pg%3DPA237%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130901092641/http://www.cs.utexas.edu/users/chris/think/Cyclades/index.shtml">«A Technical History of CYCLADES»</a>. <i>Technical Histories of the Internet & other Network Protocols</i>. Computer Science Department, University of Texas Austin. 2002 թ․ հունիսի 11. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cs.utexas.edu/users/chris/think/Cyclades/index.shtml">օրիգինալից</a> 2013 թ․ սեպտեմբերի 1-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Technical+Histories+of+the+Internet+%26+other+Network+Protocols&rft.atitle=A+Technical+History+of+CYCLADES&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cs.utexas.edu%2Fusers%2Fchris%2Fthink%2FCyclades%2Findex.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFZimmermann" class="citation journal cs1">Zimmermann, H. (1977 թ․ օգոստոս). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110321081034/http://www.informatik.uni-trier.de/~ley/db/conf/ifip/ifip1977.html#Zimmermann77">«The Cyclades Experience: Results and Impacts»</a>. <i>Proc. IFIP'77 Congress</i>. Toronto: 465–469. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.informatik.uni-trier.de/~ley/db/conf/ifip/ifip1977.html#Zimmermann77">օրիգինալից</a> 2011 թ․ մարտի 21-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Proc.+IFIP%2777+Congress&rft.atitle=The+Cyclades+Experience%3A+Results+and+Impacts&rft.pages=465-469&rft.aulast=Zimmermann&rft.aufirst=H.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.informatik.uni-trier.de%2F~ley%2Fdb%2Fconf%2Fifip%2Fifip1977.html%23Zimmermann77&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKim2005" class="citation book cs1">Kim, Byung-Keun (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=lESrw3neDokC&pg=PA53#v=onepage&q&f=false"><i>Internationalising the Internet the Co-evolution of Influence and Technology</i></a>. Edward Elgar. էջեր 51–55. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/1845426754" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/1845426754"><bdi>1845426754</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160310063033/https://books.google.am/books?id=lESrw3neDokC&pg=PA53">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2016 թ․ մարտի 10-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Internationalising+the+Internet+the+Co-evolution+of+Influence+and+Technology&rft.pages=51-55&rft.pub=Edward+Elgar&rft.date=2005&rft.isbn=1845426754&rft.aulast=Kim&rft.aufirst=Byung-Keun&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DlESrw3neDokC%26pg%3DPA53%23v%3Donepage%26q%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.internetsociety.org/internet/what-internet/history-internet/brief-history-internet#concepts">"Brief History of the Internet: The Initial Internetting Concepts"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160409105511/http://www.internetsociety.org/internet/what-internet/history-internet/brief-history-internet">Արխիվացված</a> 9 Ապրիլ 2016 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Barry M. Leiner, et al., Internet Society, Retrieved 27 June 2014.</span> </li> <li id="cite_note-NetValley-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-NetValley_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.netvalley.com/intval.html">"Roads and Crossroads of Internet History"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160127082435/http://www.netvalley.com/intval.html">Արխիվացված</a> 27 Հունվար 2016 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> by Gregory Gromov. 1995</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHafner1998" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Katie_Hafner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Katie Hafner (դեռ գրված չէ)">Hafner, Katie</a> (1998). <i>Where Wizards Stay Up Late: The Origins Of The Internet</i>. Simon & Schuster. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-684-83267-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-684-83267-4"><bdi>0-684-83267-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Where+Wizards+Stay+Up+Late%3A+The+Origins+Of+The+Internet&rft.pub=Simon+%26+Schuster&rft.date=1998&rft.isbn=0-684-83267-4&rft.aulast=Hafner&rft.aufirst=Katie&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHauben,_Ronda2001" class="citation journal cs1">Hauben, Ronda (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt">«From the ARPANET to the Internet»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090721093920/http://www.columbia.edu/~rh120/other/tcpdigest_paper.txt">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2009 թ․ հուլիսի 21-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=From+the+ARPANET+to+the+Internet&rft.date=2001&rft.au=Hauben%2C+Ronda&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.columbia.edu%2F~rh120%2Fother%2Ftcpdigest_paper.txt&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20030405153523/http://www.sigtel.com/tel_hist_brief.html">«Events in British Telecomms History»</a>. <i>Events in British TelecommsHistory</i>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sigtel.com/tel_hist_brief.html">օրիգինալից</a> 2003 թ․ ապրիլի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2005 թ․ նոյեմբերի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Events+in+British+TelecommsHistory&rft.atitle=Events+in+British+Telecomms+History&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sigtel.com%2Ftel_hist_brief.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6CyxHpfIR?url=http://www.norsar.no/norsar/about-us/History/Internet/">«NORSAR and the Internet»</a>. NORSAR. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.norsar.no/norsar/about-us/History/Internet/">օրիգինալից</a> 2012 թ․ դեկտեմբերի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=NORSAR+and+the+Internet&rft.pub=NORSAR&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.norsar.no%2Fnorsar%2Fabout-us%2FHistory%2FInternet%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">"#3 1982: the ARPANET community grows" in <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vox.com/a/internet-maps"><i>40 maps that explain the internet</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170306161657/http://www.vox.com/a/internet-maps">Արխիվացված</a> 6 Մարտ 2017 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Timothy B. Lee, Vox Conversations, 2 June 2014. Retrieved 27 June 2014.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKirstein" class="citation web cs1">Kirstein, Peter T. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180709183618/http://nrg.cs.ucl.ac.uk/internet-history.html">«Early experiences with the ARPANET and Internet in the UK»</a>. Department of Computer Science, Systems and Networks Research Group, University College London. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nrg.cs.ucl.ac.uk/internet-history.html">օրիգինալից</a> 2018 թ․ հուլիսի 9-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2016 թ․ ապրիլի 13-ին</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Early+experiences+with+the+ARPANET+and+Internet+in+the+UK&rft.pub=Department+of+Computer+Science%2C+Systems+and+Networks+Research+Group%2C+University+College+London&rft.aulast=Kirstein&rft.aufirst=Peter+T.&rft_id=http%3A%2F%2Fnrg.cs.ucl.ac.uk%2Finternet-history.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span>; <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCade_Metz" class="citation web cs1">Cade Metz (2012 թ․ դեկտեմբերի 25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wired.com/2012/12/queen-and-the-internet/">«How the Queen of England Beat Everyone to the Internet»</a>. <i>Wired Magazine</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140719055501/http://www.wired.com/2012/12/queen-and-the-internet/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 19-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ հունիսի 27-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Wired+Magazine&rft.atitle=How+the+Queen+of+England+Beat+Everyone+to+the+Internet&rft.au=Cade+Metz&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.wired.com%2F2012%2F12%2Fqueen-and-the-internet%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFLeinerCerfClarkKahn2003" class="citation journal cs1">Leiner, Barry M.; <a href="/w/index.php?title=Vinton_G._Cerf&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vinton G. Cerf (դեռ գրված չէ)">Cerf, Vinton G.</a>; <a href="/w/index.php?title=David_D._Clark&action=edit&redlink=1" class="new" title="David D. Clark (դեռ գրված չէ)">Clark, David D.</a>; <a href="/w/index.php?title=Robert_E._Kahn&action=edit&redlink=1" class="new" title="Robert E. Kahn (դեռ գրված չէ)">Kahn, Robert E.</a>; <a href="/w/index.php?title=Leonard_Kleinrock&action=edit&redlink=1" class="new" title="Leonard Kleinrock (դեռ գրված չէ)">Kleinrock, Leonard</a>; Lynch, Daniel C.; <a href="/w/index.php?title=Jon_Postel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jon Postel (դեռ գրված չէ)">Postel, Jon</a>; <a href="/w/index.php?title=Lawrence_Roberts_(scientist)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lawrence Roberts (scientist) (դեռ գրված չէ)">Roberts, Larry G.</a>; <a href="/w/index.php?title=Stephen_Wolff&action=edit&redlink=1" class="new" title="Stephen Wolff (դեռ գրված չէ)">Wolff, Stephen</a> (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isoc.org/internet/history/brief.shtml">«A Brief History of Internet»</a>: 1011. <a href="/w/index.php?title=ArXiv_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (identifier) (դեռ գրված չէ)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://arxiv.org/abs/cs/9901011">cs/9901011</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(identifier)" class="mw-redirect" title="Bibcode (identifier)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/1999cs........1011L">1999cs........1011L</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070604153304/http://www.isoc.org/internet/history/brief.shtml">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 4-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Brief+History+of+Internet&rft.pages=1011&rft.date=2003&rft_id=info%3Aarxiv%2Fcs%2F9901011&rft_id=info%3Abibcode%2F1999cs........1011L&rft.aulast=Leiner&rft.aufirst=Barry+M.&rft.au=Cerf%2C+Vinton+G.&rft.au=Clark%2C+David+D.&rft.au=Kahn%2C+Robert+E.&rft.au=Kleinrock%2C+Leonard&rft.au=Lynch%2C+Daniel+C.&rft.au=Postel%2C+Jon&rft.au=Roberts%2C+Larry+G.&rft.au=Wolff%2C+Stephen&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isoc.org%2Finternet%2Fhistory%2Fbrief.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-:0-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:0_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150210181738/http://www.merit.edu/about/history/pdf/NSFNET_final.pdf"><i>NSFNET: A Partnership for High-Speed Networking, Final Report 1987–1995</i></a>, Karen D. Frazer, Merit Network, Inc., 1995</span> </li> <li id="cite_note-ConneXions-April1996-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ConneXions-April1996_21-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarrisGerich" class="citation journal cs1">Harris, Susan R.; Gerich, Elise (1996 թ․ ապրիլ). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130817124939/http://merit.edu/research/nsfnet_article.php">«Retiring the NSFNET Backbone Service: Chronicling the End of an Era»</a>. <i>ConneXions</i>. <b>10</b> (4). Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.merit.edu/research/nsfnet_article.php">օրիգինալից</a> 2013 թ․ օգոստոսի 17-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=ConneXions&rft.atitle=Retiring+the+NSFNET+Backbone+Service%3A+Chronicling+the+End+of+an+Era&rft.volume=10&rft.issue=4&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Susan+R.&rft.au=Gerich%2C+Elise&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.merit.edu%2Fresearch%2Fnsfnet_article.php&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBen_Segal1995" class="citation journal cs1"><a href="/w/index.php?title=Ben_Segal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ben Segal (դեռ գրված չէ)">Ben Segal</a> (1995). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200619203830/http://ben.web.cern.ch/ben/TCPHIST.html">«A Short History of Internet Protocols at CERN»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cern.ch/ben/TCPHIST.html">օրիգինալից</a> 2020 թ․ հունիսի 19-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=A+Short+History+of+Internet+Protocols+at+CERN&rft.date=1995&rft.au=Ben+Segal&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cern.ch%2Fben%2FTCPHIST.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=RIPE&action=edit&redlink=1" class="new" title="RIPE (դեռ գրված չէ)">Réseaux IP Européens</a> (RIPE)</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.apan.net/meetings/busan03/cs-history.htm">«Internet History in Asia»</a>. <i>16th APAN Meetings/Advanced Network Conference in Busan</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060201035514/http://apan.net/meetings/busan03/cs-history.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2006 թ․ փետրվարի 1-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2005 թ․ դեկտեմբերի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=16th+APAN+Meetings%2FAdvanced+Network+Conference+in+Busan&rft.atitle=Internet+History+in+Asia&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.apan.net%2Fmeetings%2Fbusan03%2Fcs-history.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nordu.net/history/TheHistoryOfNordunet_simple.pdf">The History of NORDUnet</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160304031416/http://www.nordu.net/history/TheHistoryOfNordunet_simple.pdf">Արխիվացված</a> 4 Մարտ 2016 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-:1-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:1_26-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFInc" class="citation web cs1">Inc, InfoWorld Media Group (1989 թ․ սեպտեմբերի 25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=wDAEAAAAMBAJ&pg=PT31&lpg=PT31&dq=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet&source=bl&ots=O0PGdOm7ZZ&sig=Cz9Uu_Wt1y_5G_v4EJU8n5KmQQM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiK8KvN-bfOAhUO3WMKHQcrBdsQ6AEIQDAH#v=onepage&q=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet&f=false">«InfoWorld»</a>. InfoWorld Media Group, Inc. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170129225422/https://books.google.am/books?id=wDAEAAAAMBAJ&pg=PT31&lpg=PT31&dq=compuserve%20to%20mci%20mail%20internet&source=bl&ots=O0PGdOm7ZZ&sig=Cz9Uu_Wt1y_5G_v4EJU8n5KmQQM&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwiK8KvN-bfOAhUO3WMKHQcrBdsQ6AEIQDAH">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 29-ին – via Google Books.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=InfoWorld&rft.pub=InfoWorld+Media+Group%2C+Inc.&rft.aulast=Inc&rft.aufirst=InfoWorld+Media+Group&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3DwDAEAAAAMBAJ%26pg%3DPT31%26lpg%3DPT31%26dq%3Dcompuserve%2520to%2520mci%2520mail%2520internet%26source%3Dbl%26ots%3DO0PGdOm7ZZ%26sig%3DCz9Uu_Wt1y_5G_v4EJU8n5KmQQM%26hl%3Den%26sa%3DX%26ved%3D0ahUKEwiK8KvN-bfOAhUO3WMKHQcrBdsQ6AEIQDAH%23v%3Donepage%26q%3Dcompuserve%2520to%2520mci%2520mail%2520internet%26f%3Dfalse&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_web" title="Կաղապար:Cite web">cite web</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">|last=</code> has generic name (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#generic_name" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-:2-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:2_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="ftp://ftp.cuhk.edu.hk/pub/doc/internet/Internet.Monthly.Report/imr9002.txt">Ftp.cuhk.edu.hk</a><span style="font-size:85%; margin-left:0.2em; color:var(--color-subtle, #54595d)">(չաշխատող հղում)</span></span> </li> <li id="cite_note-:3-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:3_28-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBerners-Lee" class="citation web cs1">Berners-Lee, Tim. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/19970605071155/http://www.w3.org/Protocols/HTTP/AsImplemented.html">«The Original HTTP as defined in 1991»</a>. <i>W3C.org</i>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.w3.org/Protocols/HTTP/AsImplemented.html">օրիգինալից</a> 1997 թ․ հունիսի 5-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=W3C.org&rft.atitle=The+Original+HTTP+as+defined+in+1991&rft.aulast=Berners-Lee&rft.aufirst=Tim&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.w3.org%2FProtocols%2FHTTP%2FAsImplemented.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100105103513/http://info.cern.ch/">«Արխիվացված պատճենը»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://info.cern.ch/">օրիգինալից</a> 2010 թ․ հունվարի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ փետրվարի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D4%B1%D6%80%D5%AD%D5%AB%D5%BE%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE+%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B3%D5%A5%D5%B6%D5%A8&rft_id=http%3A%2F%2Finfo.cern.ch%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5242252.stm">How the web went world wide</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111121092636/http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/5242252.stm">Արխիվացված</a> 21 Նոյեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Mark Ward, Technology Correspondent, BBC News. Retrieved 24 January 2011</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081004000237/http://www.clickz.com/showPage.html?page=3626274">«Brazil, Russia, India and China to Lead Internet Growth Through 2011»</a>. Clickz.com. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://clickz.com/showPage.html?page=3626274">օրիգինալից</a> 2008 թ․ հոկտեմբերի 4-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 28-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Brazil%2C+Russia%2C+India+and+China+to+Lead+Internet+Growth+Through+2011&rft.pub=Clickz.com&rft_id=http%3A%2F%2Fclickz.com%2FshowPage.html%3Fpage%3D3626274&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCoffman,_K._G;_Odlyzko,_A._M." class="citation journal cs1">Coffman, K. G; <a href="/w/index.php?title=Odlyzko&action=edit&redlink=1" class="new" title="Odlyzko (դեռ գրված չէ)">Odlyzko</a>, A. M. (1998 թ․ հոկտեմբերի 2). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/internet.size.pdf">«The size and growth rate of the Internet»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. AT&T Labs. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070614012344/http://www.dtc.umn.edu/~odlyzko/doc/internet.size.pdf">Արխիվացված</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> օրիգինալից 2007 թ․ հունիսի 14-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2007 թ․ մայիսի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=The+size+and+growth+rate+of+the+Internet&rft.au=Coffman%2C+K.+G%3B+Odlyzko%2C+A.+M.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.dtc.umn.edu%2F~odlyzko%2Fdoc%2Finternet.size.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span><span class="cs1-maint citation-comment">CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list (<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_%D5%A2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%A9%D5%AB%D5%BE_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80:_authors_list" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFComer2006" class="citation book cs1">Comer, Douglas (2006). <i>The Internet book</i>. Prentice Hall. էջ 64. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-13-233553-0" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-13-233553-0"><bdi>0-13-233553-0</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Internet+book&rft.pages=64&rft.pub=Prentice+Hall&rft.date=2006&rft.isbn=0-13-233553-0&rft.aulast=Comer&rft.aufirst=Douglas&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-stats1-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-stats1_34-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.internetworldstats.com/stats.htm">«World Internet Users and Population Stats»</a>. <i>Internet World Stats</i>. Miniwatts Marketing Group. 2011 թ․ հունիսի 22. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110623200007/http://www.internetworldstats.com/stats.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 23-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ հունիսի 23-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Internet+World+Stats&rft.atitle=World+Internet+Users+and+Population+Stats&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.internetworldstats.com%2Fstats.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-35">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHilbertLópez" class="citation journal cs1">Hilbert, Martin; López, Priscila (2011 թ․ ապրիլ). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciencemag.org/content/suppl/2011/02/08/science.1200970.DC1/Hilbert-SOM.pdf">«The World's Technological Capacity to Store, Communicate, and Compute Information»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i><a href="/w/index.php?title=Science_(journal)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Science (journal) (դեռ գրված չէ)">Science</a></i>. <b>332</b> (6025): 60–65. <a href="/wiki/Bibcode_(identifier)" class="mw-redirect" title="Bibcode (identifier)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2011Sci...332...60H">2011Sci...332...60H</a>. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1126%2Fscience.1200970">10.1126/science.1200970</a>. <a href="/wiki/ISSN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISSN (identifier)">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/issn/0036-8075">0036-8075</a>. <a href="/wiki/PMID_(identifier)" class="mw-redirect" title="PMID (identifier)">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21310967">21310967</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110531133712/http://www.sciencemag.org/content/suppl/2011/02/08/science.1200970.DC1/Hilbert-SOM.pdf">Արխիվացված</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 31-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Science&rft.atitle=The+World%27s+Technological+Capacity+to+Store%2C+Communicate%2C+and+Compute+Information&rft.volume=332&rft.issue=6025&rft.pages=60-65&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.1200970&rft.issn=0036-8075&rft_id=info%3Apmid%2F21310967&rft_id=info%3Abibcode%2F2011Sci...332...60H&rft.aulast=Hilbert&rft.aufirst=Martin&rft.au=L%C3%B3pez%2C+Priscila&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciencemag.org%2Fcontent%2Fsuppl%2F2011%2F02%2F08%2Fscience.1200970.DC1%2FHilbert-SOM.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text">Klein, Hans. (2004). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ip3.gatech.edu/research/KLEIN_ICANN%2BSovereignty.doc">"ICANN and Non-Territorial Sovereignty: Government Without the Nation State."</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130524035251/http://www.ip3.gatech.edu/research/KLEIN_ICANN%2BSovereignty.doc">Արխիվացված</a> 24 Մայիս 2013 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> Internet and Public Policy Project. <a href="/w/index.php?title=Georgia_Institute_of_Technology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georgia Institute of Technology (դեռ գրված չէ)">Georgia Institute of Technology</a>.</span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPackard2010" class="citation book cs1">Packard, Ashley (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/digitalmedialaw00pack"><i>Digital Media Law</i></a>. Wiley-Blackwell. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/digitalmedialaw00pack/page/65">65</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4051-8169-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4051-8169-3"><bdi>978-1-4051-8169-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Digital+Media+Law&rft.pages=65&rft.pub=Wiley-Blackwell&rft.date=2010&rft.isbn=978-1-4051-8169-3&rft.aulast=Packard&rft.aufirst=Ashley&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdigitalmedialaw00pack&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theregister.co.uk/2005/07/01/bush_net_policy/">"Bush administration annexes internet"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110919130539/https://www.theregister.co.uk/2005/07/01/bush_net_policy/">Արխիվացված</a> 19 Սեպտեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Kieren McCarthy, The Register, 1 July 2005</span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMueller2010" class="citation book cs1">Mueller, Milton L. (2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/networksstatesgl00muel"><i>Networks and States: The Global Politics of Internet Governance</i></a>. MIT Press. էջ <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/networksstatesgl00muel/page/61">61</a>. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-262-01459-5" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-262-01459-5"><bdi>978-0-262-01459-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Networks+and+States%3A+The+Global+Politics+of+Internet+Governance&rft.pages=61&rft.pub=MIT+Press&rft.date=2010&rft.isbn=978-0-262-01459-5&rft.aulast=Mueller&rft.aufirst=Milton+L.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnetworksstatesgl00muel&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ianacg.org/icg-applauds-transfer-of-iana-stewardship/">«ICG Applauds Transfer of IANA Stewardship»</a>. <i>IANA Stewardship Transition Coordination Group (ICG)</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2017 թ․ հունիսի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=IANA+Stewardship+Transition+Coordination+Group+%28ICG%29&rft.atitle=ICG+Applauds+Transfer+of+IANA+Stewardship&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.ianacg.org%2Ficg-applauds-transfer-of-iana-stewardship%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-41"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-41">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111127114016/http://www.isoc.org/internet/history/isochistory.shtml">«Internet Society (ISOC) All About The Internet: History of the Internet»</a>. ISOC. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isoc.org/internet/history/isochistory.shtml">օրիգինալից</a> 2011 թ․ նոյեմբերի 27-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ դեկտեմբերի 19-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Internet+Society+%28ISOC%29+All+About+The+Internet%3A+History+of+the+Internet&rft.pub=ISOC&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.isoc.org%2Finternet%2Fhistory%2Fisochistory.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFA._L._Barab´asiBarabási2002" class="citation journal cs1">A. L. Barab´asi, R. Albert; Barabási, Albert-László (2002). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20120714043940/http://rmp.aps.org/abstract/RMP/v74/i1/p47_1">«Statistical mechanics of complex networks»</a>. <i>Rev. Mod. Phys</i>. <b>74</b>: 47–94. <a href="/w/index.php?title=ArXiv_(identifier)&action=edit&redlink=1" class="new" title="ArXiv (identifier) (դեռ գրված չէ)">arXiv</a>:<span class="cs1-lock-free" title="Freely accessible"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://arxiv.org/abs/cond-mat/0106096">cond-mat/0106096</a></span>. <a href="/wiki/Bibcode_(identifier)" class="mw-redirect" title="Bibcode (identifier)">Bibcode</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://ui.adsabs.harvard.edu/abs/2002RvMP...74...47A">2002RvMP...74...47A</a>. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1103%2FRevModPhys.74.47">10.1103/RevModPhys.74.47</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rmp.aps.org/abstract/RMP/v74/i1/p47_1">օրիգինալից</a> 2012 թ․ հուլիսի 14-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Rev.+Mod.+Phys.&rft.atitle=Statistical+mechanics+of+complex+networks&rft.volume=74&rft.pages=47-94&rft.date=2002&rft_id=info%3Aarxiv%2Fcond-mat%2F0106096&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FRevModPhys.74.47&rft_id=info%3Abibcode%2F2002RvMP...74...47A&rft.aulast=A.+L.+Barab%C2%B4asi&rft.aufirst=R.+Albert&rft.au=Barab%C3%A1si%2C+Albert-L%C3%A1szl%C3%B3&rft_id=http%3A%2F%2Frmp.aps.org%2Fabstract%2FRMP%2Fv74%2Fi1%2Fp47_1&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFPasternak" class="citation web cs1">Pasternak, Sean B. (2006 թ․ մարտի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000082&sid=aQ0ZfhMa4XGQ&refer=canada">«Toronto Hydro to Install Wireless Network in Downtown Toronto»</a>. Bloomberg. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060410104717/http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000082&sid=aQ0ZfhMa4XGQ&refer=canada">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2006 թ․ ապրիլի 10-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Toronto+Hydro+to+Install+Wireless+Network+in+Downtown+Toronto&rft.pub=Bloomberg&rft.aulast=Pasternak&rft.aufirst=Sean+B.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bloomberg.com%2Fapps%2Fnews%3Fpid%3D10000082%26sid%3DaQ0ZfhMa4XGQ%26refer%3Dcanada&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">"By 2013, mobile phones will overtake PCs as the most common Web access device worldwide", according to a forecast in <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=1278413">"Gartner Highlights Key Predictions for IT Organizations and Users in 2010 and Beyond"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111015061355/http://www.gartner.com/it/page.jsp?id=1278413">Արխիվացված</a> 15 Հոկտեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Gartner, Inc., 13 January 2010</span> </li> <li id="cite_note-:02-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:02_45-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ietf.org/">«IETF Home Page»</a>. Ietf.org. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090618032558/http://www.ietf.org/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2009 թ․ հունիսի 18-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ հունիսի 20-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IETF+Home+Page&rft.pub=Ietf.org&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.ietf.org%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHuston" class="citation web cs1">Huston, Geoff. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html">«IPv4 Address Report, daily generated»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090401001902/http://www.potaroo.net/tools/ipv4/index.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2009 թ․ ապրիլի 1-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մայիսի 20-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IPv4+Address+Report%2C+daily+generated&rft.aulast=Huston&rft.aufirst=Geoff&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.potaroo.net%2Ftools%2Fipv4%2Findex.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100107095025/https://www.arin.net/knowledge/about_resources/ceo_letter.pdf">«Notice of Internet Protocol version 4 (IPv4) Address Depletion»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.arin.net/knowledge/about_resources/ceo_letter.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2010 թ․ հունվարի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Notice+of+Internet+Protocol+version+4+%28IPv4%29+Address+Depletion&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.arin.net%2Fknowledge%2Fabout_resources%2Fceo_letter.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:12-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:12_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pewinternet.org/2014/03/11/world-wide-web-timeline/">«<i>World Wide Web Timeline</i>»</a>. Pews Research Center. 2014 թ․ մարտի 11. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150729162322/http://www.pewinternet.org/2014/03/11/world-wide-web-timeline/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ հուլիսի 29-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 1-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+Wide+Web+Timeline&rft.pub=Pews+Research+Center&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pewinternet.org%2F2014%2F03%2F11%2Fworld-wide-web-timeline%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:22-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:22_49-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150702051222/http://www.internetlivestats.com/">«<i>Website Analytics Tool</i>»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.internetlivestats.com/">օրիգինալից</a> 2015 թ․ հուլիսի 2-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ օգոստոսի 1-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Website+Analytics+Tool&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.internetlivestats.com%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-IAB2012-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-IAB2012_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iab.net/media/file/IAB_Internet_Advertising_Revenue_Report_FY_2012_rev.pdf">«IAB internet advertising revenue report: 2012 full year results»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. PricewaterhouseCoopers, Internet Advertising Bureau. 2013 թ․ ապրիլ<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ հունիսի 12-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=IAB+internet+advertising+revenue+report%3A+2012+full+year+results&rft.pub=PricewaterhouseCoopers%2C+Internet+Advertising+Bureau&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iab.net%2Fmedia%2Ffile%2FIAB_Internet_Advertising_Revenue_Report_FY_2012_rev.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMorrison" class="citation web cs1">Morrison, Geoff (2010 թ․ նոյեմբերի 18). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.msnbc.msn.com/id/40241749/ns/technology_and_science-tech_and_gadgets">«What to know before buying a 'connected' TV – Technology & science – Tech and gadgets – Tech Holiday Guide»</a>. MSNBC. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110628201811/http://www.msnbc.msn.com/id/40241749/ns/technology_and_science-tech_and_gadgets">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ հունիսի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=What+to+know+before+buying+a+%27connected%27+TV+%E2%80%93+Technology+%26+science+%E2%80%93+Tech+and+gadgets+%E2%80%93+Tech+Holiday+Guide&rft.pub=MSNBC&rft.aulast=Morrison&rft.aufirst=Geoff&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.msnbc.msn.com%2Fid%2F40241749%2Fns%2Ftechnology_and_science-tech_and_gadgets&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-52">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/5qyMMarNd?url=http://www.youtube.com/t/fact_sheet">«YouTube Fact Sheet»</a>. YouTube, LLC. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.youtube.com/t/fact_sheet">օրիգինալից</a> 2010 թ․ հուլիսի 4-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ հունվարի 20-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=YouTube+Fact+Sheet&rft.pub=YouTube%2C+LLC&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.youtube.com%2Ft%2Ffact_sheet&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-53">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2014/ITU_Key_2005-2014_ICT_data.xls">"Individuals using the Internet 2005 to 2014"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150528031339/http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2014/ITU_Key_2005-2014_ICT_data.xls">Արխիվացված</a> 28 Մայիս 2015 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Key ICT indicators for developed and developing countries and the world (totals and penetration rates), International Telecommunication Union (ITU). Retrieved 25 May 2015.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.itu.int/ITU-D/ict/statistics/ict/">"Internet users per 100 inhabitants 1997 to 2007"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150517033104/http://www.itu.int/ITU-D/ict/statistics/ict/">Արխիվացված</a> 17 Մայիս 2015 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, ICT Data and Statistics (IDS), International Telecommunication Union (ITU). Retrieved 25 May 2015.</span> </li> <li id="cite_note-NIUBL-IWS-55"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-NIUBL-IWS_55-0">55,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-NIUBL-IWS_55-1">55,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.internetworldstats.com/stats7.htm">"Number of Internet Users by Language"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120426122721/http://www.internetworldstats.com/stats7.htm">Արխիվացված</a> 26 Ապրիլ 2012 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, <i>Internet World Stats</i>, Miniwatts Marketing Group, 31 May 2011. Retrieved 22 April 2012</span> </li> <li id="cite_note-UofCLBWApril2013-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UofCLBWApril2013_56-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://w3techs.com/technologies/overview/content_language/all">«Usage of content languages for websites»</a>. <i>W3Techs.com</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ ապրիլի 26-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=W3Techs.com&rft.atitle=Usage+of+content+languages+for+websites&rft_id=http%3A%2F%2Fw3techs.com%2Ftechnologies%2Foverview%2Fcontent_language%2Fall&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:03-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:03_57-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/stat/">Internet users graphs</a>, Market Information and Statistics, International Telecommunications Union</span> </li> <li id="cite_note-:13-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:13_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.antaranews.com/en/news/71940/google-earth-demonstrates-how-technology-benefits-ris-civil-society-govt">«Google Earth demonstrates how technology benefits RI`s civil society, govt»</a>. Antara News. 2011 թ․ մայիսի 26. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121029074528/http://www.antaranews.com/en/news/71940/google-earth-demonstrates-how-technology-benefits-ris-civil-society-govt">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 29-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ նոյեմբերի 19-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Google+Earth+demonstrates+how+technology+benefits+RI%60s+civil+society%2C+govt&rft.pub=Antara+News&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.antaranews.com%2Fen%2Fnews%2F71940%2Fgoogle-earth-demonstrates-how-technology-benefits-ris-civil-society-govt&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:23-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:23_59-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSteve_Dent" class="citation web cs1">Steve Dent. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.engadget.com/2014/11/25/3-billion-internet-users/">«There are now 3 billion internet users, mostly in rich countries»</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141128020032/http://www.engadget.com/2014/11/25/3-billion-internet-users/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ նոյեմբերի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ նոյեմբերի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=There+are+now+3+billion+internet+users%2C+mostly+in+rich+countries&rft.au=Steve+Dent&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.engadget.com%2F2014%2F11%2F25%2F3-billion-internet-users%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">How men and women use the Internet Pew Research Center 28 December 2005</span> </li> <li id="cite_note-:32-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:32_61-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090320211742/http://business.rapleaf.com/company_press_2008_07_29.html">«Rapleaf Study on Social Network Users»</a>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://business.rapleaf.com/company_press_2008_07_29.html">օրիգինալից</a> 2009 թ․ մարտի 20-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Rapleaf+Study+on+Social+Network+Users&rft_id=http%3A%2F%2Fbusiness.rapleaf.com%2Fcompany_press_2008_07_29.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:4-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:4_62-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.entrepreneur.com/tradejournals/article/178175272.html">«Women Ahead Of Men In Online Tv, Dvr, Games, And Social Media»</a>. Entrepreneur.com. 2008 թ․ մայիսի 1. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080916094836/http://www.entrepreneur.com/tradejournals/article/178175272.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2008 թ․ սեպտեմբերի 16-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Women+Ahead+Of+Men+In+Online+Tv%2C+Dvr%2C+Games%2C+And+Social+Media.&rft.pub=Entrepreneur.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.entrepreneur.com%2Ftradejournals%2Farticle%2F178175272.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20091002101707/http://technorati.com/blogging/state-of-the-blogosphere/">«Technorati's State of the Blogosphere»</a>. Technorati. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://technorati.com/blogging/state-of-the-blogosphere/">օրիգինալից</a> 2009 թ․ հոկտեմբերի 2-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Technorati%27s+State+of+the+Blogosphere&rft.pub=Technorati&rft_id=http%3A%2F%2Ftechnorati.com%2Fblogging%2Fstate-of-the-blogosphere%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:5-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:5_64-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://blog.euromonitor.com/2013/08/special-report-the-telecom-consumer-in-2020.html">"Special Report: The Telecom Consumer in 2020"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150729000029/http://blog.euromonitor.com/2013/08/special-report-the-telecom-consumer-in-2020.html">Արխիվացված</a> 29 Հուլիս 2015 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Pavel Marceux, Euromonitor International, 27 August 2013. Retrieved 7 June 2015.</span> </li> <li id="cite_note-ITU-IndividualsUsingTheInternet-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ITU-IndividualsUsingTheInternet_65-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2013/Individuals_Internet_2000-2012.xls">"Percentage of Individuals using the Internet 2000–2012"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140209141641/http://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Documents/statistics/2013/Individuals_Internet_2000-2012.xls">Արխիվացված</a> 9 Փետրվար 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, International Telecommunications Union (Geneva), June 2013, retrieved 22 June 2013</span> </li> <li id="cite_note-:6-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:6_66-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFSeese" class="citation book cs1">Seese, Michael. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.am/books?id=3noNR3IfSpgC&pg=PA130&lpg=PA130&dq=citizen+of+the+net"><i>Scrappy Information Security</i></a>. էջ 130. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-60005-132-6" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-60005-132-6"><bdi>978-1-60005-132-6</bdi></a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170905151414/https://books.google.am/books?id=3noNR3IfSpgC&pg=PA130&lpg=PA130&dq=citizen+of+the+net">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ սեպտեմբերի 5-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 5-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Scrappy+Information+Security&rft.pages=130&rft.isbn=978-1-60005-132-6&rft.aulast=Seese&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fbooks.google.am%2Fbooks%3Fid%3D3noNR3IfSpgC%26pg%3DPA130%26lpg%3DPA130%26dq%3Dcitizen%2Bof%2Bthe%2Bnet&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://dictionary.reference.com/browse/netizen"><i>netizen</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120421223939/http://dictionary.reference.com/browse/netizen">Արխիվացված</a> 21 Ապրիլ 2012 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Dictionary.com</span> </li> <li id="cite_note-Hauben-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Hauben_68-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.columbia.edu/~rh120/ch106.x01"><i>The Net and Netizens by Michael Hauben</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110604214312/http://www.columbia.edu/~rh120/ch106.x01">Արխիվացված</a> 4 Հունիս 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Columbia University.</span> </li> <li id="cite_note-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-69">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.isoc.org/internet/history/brief.shtml">A Brief History of the Internet</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070604153304/http://www.isoc.org/internet/history/brief.shtml">Արխիվացված</a> 4 Հունիս 2007 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> from the Internet Society</span> </li> <li id="cite_note-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-70">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.oxforddictionaries.com/definition/english/internaut">«Oxford Dictionaries – internaut»</a>. <i>oxforddictionaries.com</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150613002443/https://www.oxforddictionaries.com/definition/english/internaut">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ հունիսի 13-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ հունիսի 6-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=oxforddictionaries.com&rft.atitle=Oxford+Dictionaries+%E2%80%93+internaut&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.oxforddictionaries.com%2Fdefinition%2Fenglish%2Finternaut&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-71"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-71">↑</a></span> <span class="reference-text">Mossberger, Karen. "Digital Citizenship – The Internet, Society and Participation" By Karen Mossberger, Caroline J. Tolbert, and Ramona S. McNeal. 23 November 2011. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-8194-5606-9" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-8194-5606-9">978-0-8194-5606-9</a></span> </li> <li id="cite_note-72"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-72">↑</a></span> <span class="reference-text">Reips, U.-D. (2008). How Internet-mediated research changes science. In A. Barak (Ed.), <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/psychology/social-psychology/psychological-aspects-cyberspace-theory-research-applications">Psychological aspects of cyberspace: Theory, research, applications</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140809235408/http://www.cambridge.org/us/academic/subjects/psychology/social-psychology/psychological-aspects-cyberspace-theory-research-applications">Արխիվացված</a> 9 Օգոստոս 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> (pp. 268–294). Cambridge: Cambridge University Press. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-521-69464-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-521-69464-3">978-0-521-69464-3</a>. Retrieved 22 July 2014.</span> </li> <li id="cite_note-73"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-73">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://librenix.com/?inode=5013">«The Virtual Private Nightmare: VPN»</a>. Librenix. 2004 թ․ օգոստոսի 4. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110515152637/http://librenix.com/?inode=5013">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ մայիսի 15-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2010 թ․ հուլիսի 21-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Virtual+Private+Nightmare%3A+VPN&rft.pub=Librenix&rft_id=http%3A%2F%2Flibrenix.com%2F%3Finode%3D5013&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:04-74"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:04_74-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMoore" class="citation news cs1">Moore, Keith (2013 թ․ հուլիսի 27). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/technology-23477130">«Twitter 'report abuse' button calls after rape threats»</a>. <i><a href="/wiki/BBC_News" title="BBC News">BBC News</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140904014545/http://www.bbc.co.uk/news/technology-23477130">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ սեպտեմբերի 4-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Twitter+%27report+abuse%27+button+calls+after+rape+threats&rft.aulast=Moore&rft.aufirst=Keith&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Ftechnology-23477130&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:14-75"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:14_75-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKessler" class="citation web cs1">Kessler, Sarah (2010 թ․ հոկտեմբերի 11). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://mashable.com/2010/10/11/social-networks-children/">«5 Fun and Safe Social Networks for Children»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=Mashable&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mashable (դեռ գրված չէ)">Mashable</a></i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141220082237/http://mashable.com/2010/10/11/social-networks-children/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ դեկտեմբերի 20-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2014 թ․ դեկտեմբերի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Mashable&rft.atitle=5+Fun+and+Safe+Social+Networks+for+Children&rft.aulast=Kessler&rft.aufirst=Sarah&rft_id=http%3A%2F%2Fmashable.com%2F2010%2F10%2F11%2Fsocial-networks-children%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:24-76"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:24_76-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://internet-filter-review.toptenreviews.com/internet-pornography-statistics.html">"Internet Pornography Statistics"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111013032720/http://internet-filter-review.toptenreviews.com/internet-pornography-statistics.html">Արխիվացված</a> 13 Հոկտեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Jerry Ropelato, Top Ten Reviews, 2006</span> </li> <li id="cite_note-:33-77"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:33_77-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://abcnews.go.com/Business/SmallBiz/story?id=4151592">"Do It Yourself! Amateur Porn Stars Make Bank"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20111230075056/http://abcnews.go.com/Business/SmallBiz/story?id=4151592">Արխիվացված</a> 30 Դեկտեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Russell Goldman, ABC News, 22 January 2008</span> </li> <li id="cite_note-:42-78"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:42_78-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://internetgames.about.com/od/gamingnews/a/trendsdecade.htm">"Top Online Game Trends of the Decade"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110929074221/http://internetgames.about.com/od/gamingnews/a/trendsdecade.htm">Արխիվացված</a> 29 Սեպտեմբեր 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Dave Spohn, About.com, 15 December 2009</span> </li> <li id="cite_note-79"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-79">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://internetgames.about.com/od/gamingnews/a/timeline.htm">"Internet Game Timeline: 1963 – 2004"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060425091409/http://internetgames.about.com/od/gamingnews/a/timeline.htm">Արխիվացված</a> 25 Ապրիլ 2006 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Dave Spohn, About.com, 2 June 2011</span> </li> <li id="cite_note-80"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-80">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCarole_HughesBoston_College" class="citation web cs1">Carole Hughes; Boston College. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151107031736/https://www2.bc.edu/~hughesc/abstract.html">«The Relationship Between Internet Use and Loneliness Among College Students»</a>. Boston College. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www2.bc.edu/~hughesc/abstract.html">օրիգինալից</a> 2015 թ․ նոյեմբերի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ օգոստոսի 11-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Relationship+Between+Internet+Use+and+Loneliness+Among+College+Students&rft.pub=Boston+College&rft.au=Carole+Hughes&rft.au=Boston+College&rft_id=https%3A%2F%2Fwww2.bc.edu%2F~hughesc%2Fabstract.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:52-81"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:52_81-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Patricia M. Thornton, "The New Cybersects: Resistance and Repression in the Reform era. " In Elizabeth Perry and Mark Selden, eds., <i>Chinese Society: Change, Conflict and Resistance</i> (second edition) (London and New York: Routledge, 2003), pp. 149–50.</span> </li> <li id="cite_note-:62-82"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:62_82-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.scotsman.com/news/net-abuse-hits-small-city-firms-1-892163">«Net abuse hits small city firms»</a>. <i>The Scotsman</i>. Edinburgh. 2003 թ․ սեպտեմբերի 11. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121020041820/http://www.scotsman.com/news/net-abuse-hits-small-city-firms-1-892163">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ հոկտեմբերի 20-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ օգոստոսի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Scotsman&rft.atitle=Net+abuse+hits+small+city+firms&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.scotsman.com%2Fnews%2Fnet-abuse-hits-small-city-firms-1-892163&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:7-83"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:7_83-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCarr" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Nicholas_G._Carr&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nicholas G. Carr (դեռ գրված չէ)">Carr, Nicholas G.</a> (2010 թ․ հունիսի 7). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theshallowsbook.com/nicholascarr/Nicholas_Carrs_The_Shallows.html"><i>The Shallows: What the Internet Is Doing to Our Brains</i></a>. W. W. Norton. էջ 276. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-393-07222-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-393-07222-8"><bdi>978-0-393-07222-8</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Shallows%3A+What+the+Internet+Is+Doing+to+Our+Brains&rft.pages=276&rft.pub=W.+W.+Norton&rft.isbn=978-0-393-07222-8&rft.aulast=Carr&rft.aufirst=Nicholas+G.&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theshallowsbook.com%2Fnicholascarr%2FNicholas_Carrs_The_Shallows.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-84"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-84">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datareportal.com/social-media-users">«Global Social Media Statistics»</a>. <i>DataReportal – Global Digital Insights</i> (բրիտանական անգլերեն)<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2022 թ․ հունիսի 17-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=DataReportal+%E2%80%93+Global+Digital+Insights&rft.atitle=Global+Social+Media+Statistics&rft_id=https%3A%2F%2Fdatareportal.com%2Fsocial-media-users&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:05-85"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:05_85-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.myclouddoor.com/web/documents/The%20New%20Digital%20Economy.pdf">"The New Digital Economy: How it will transform business"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140706101452/http://www.myclouddoor.com/web/documents/The%20New%20Digital%20Economy.pdf">Արխիվացված</a> 6 Հուլիս 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Oxford Economics, 2 July 2011</span> </li> <li id="cite_note-:15-86"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:15_86-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFBadger,_Emily" class="citation web cs1">Badger, Emily (2013 թ․ փետրվարի 6). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theatlanticcities.com/technology/2013/02/how-internet-reinforces-inequality-real-world/4602/">«How the Internet Reinforces Inequality in the Real World»</a>. <i>The Atlantic</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130211095334/http://www.theatlanticcities.com/technology/2013/02/how-internet-reinforces-inequality-real-world/4602/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2013 թ․ փետրվարի 11-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ փետրվարի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Atlantic&rft.atitle=How+the+Internet+Reinforces+Inequality+in+the+Real+World&rft.au=Badger%2C+Emily&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.theatlanticcities.com%2Ftechnology%2F2013%2F02%2Fhow-internet-reinforces-inequality-real-world%2F4602%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:25-87"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:25_87-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.zdnet.com/e-commerce-will-make-the-shopping-mall-a-retail-wasteland-7000009960/">"E-commerce will make the shopping mall a retail wasteland"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130219011301/http://www.zdnet.com/e-commerce-will-make-the-shopping-mall-a-retail-wasteland-7000009960/">Արխիվացված</a> 19 Փետրվար 2013 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <i>ZDNet</i>, 17 January 2013</span> </li> <li id="cite_note-:34-88"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:34_88-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.comscore.com/Insights/Press_Releases/2012/12/Free_Shipping_Day_Promotion_Spurs_Late-Season_Online_Spending_Surge">"‘Free Shipping Day’ Promotion Spurs Late-Season Online Spending Surge, Improving Season-to-Date Growth Rate to 16 Percent vs. Year Ago"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130128191411/http://www.comscore.com/Insights/Press_Releases/2012/12/Free_Shipping_Day_Promotion_Spurs_Late-Season_Online_Spending_Surge">Արխիվացված</a> 28 Հունվար 2013 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <i>Comscore</i>, 23 December 2012</span> </li> <li id="cite_note-:43-89"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:43_89-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.theatlanticcities.com/jobs-and-economy/2012/12/death-american-shopping-mall/4252/">"The Death of the American Shopping Mall"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130215044619/http://www.theatlanticcities.com/jobs-and-economy/2012/12/death-american-shopping-mall/4252/">Արխիվացված</a> 15 Փետրվար 2013 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <i>The Atlantic — Cities</i>, 26 December 2012</span> </li> <li id="cite_note-:53-90"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-:53_90-0">90,0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-:53_90-1">90,1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHarris" class="citation news cs1">Harris, Michael (2015 թ․ հունվարի 2). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.washingtonpost.com/opinions/book-review-the-internet-is-not-the-answer-by-andrew-keen/2015/01/02/8627999a-7973-11e4-9a27-6fdbc612bff8_story.html">«Book review: 'The Internet Is Not the Answer' by Andrew Keen»</a>. <i>Washington Post</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150120000258/https://www.washingtonpost.com/opinions/book-review-the-internet-is-not-the-answer-by-andrew-keen/2015/01/02/8627999a-7973-11e4-9a27-6fdbc612bff8_story.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ հունվարի 20-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ հունվարի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Washington+Post&rft.atitle=Book+review%3A+%E2%80%98The+Internet+Is+Not+the+Answer%E2%80%99+by+Andrew+Keen&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.washingtonpost.com%2Fopinions%2Fbook-review-the-internet-is-not-the-answer-by-andrew-keen%2F2015%2F01%2F02%2F8627999a-7973-11e4-9a27-6fdbc612bff8_story.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:06-91"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:06_91-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMM_WanderleyD_BirnbaumJ_Malloch2006" class="citation book cs1">MM Wanderley; D Birnbaum; J Malloch (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://portal.acm.org/citation.cfm?id=1142215.1142259"><i>New Interfaces For Musical Expression</i></a>. IRCAM – Centre Pompidou. էջ 180. <a href="/wiki/ISBN_(identifier)" class="mw-redirect" title="ISBN (identifier)">ISBN</a> <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/2-84426-314-3" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/2-84426-314-3"><bdi>2-84426-314-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=New+Interfaces+For+Musical+Expression&rft.pages=180&rft.pub=IRCAM+%E2%80%93+Centre+Pompidou&rft.date=2006&rft.isbn=2-84426-314-3&rft.au=MM+Wanderley&rft.au=D+Birnbaum&rft.au=J+Malloch&rft_id=http%3A%2F%2Fportal.acm.org%2Fcitation.cfm%3Fid%3D1142215.1142259&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-92"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-92">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNancy_T._Lombardo" class="citation journal cs1">Nancy T. Lombardo (2008 թ․ հունիս). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.informaworld.com/smpp/content~content=a901841555&db=all">«Putting Wikis to Work in Libraries»</a>. <i>Medical Reference Services Quarterly</i>. <b>27</b> (2): 129–145. <a href="/wiki/Doi_(identifier)" class="mw-redirect" title="Doi (identifier)">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1080%2F02763860802114223">10.1080/02763860802114223</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.today/20121129052327/http://www.informaworld.com/smpp/content~content=a901841555&db=all">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ նոյեմբերի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Medical+Reference+Services+Quarterly&rft.atitle=Putting+Wikis+to+Work+in+Libraries&rft.volume=27&rft.issue=2&rft.pages=129-145&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F02763860802114223&rft.au=Nancy+T.+Lombardo&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.informaworld.com%2Fsmpp%2Fcontent~content%3Da901841555%26db%3Dall&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Noveck-93"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Noveck_93-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFNoveck,_Beth_Simone" class="citation journal cs1">Noveck, Beth Simone (2007 թ․ մարտ). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals/jled57&div=8&id=&page=">«Wikipedia and the Future of Legal Education»</a>. <i>Journal of Legal Education</i>. <b>57</b> (1). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140703005842/http://heinonline.org/HOL/LandingPage?collection=journals&handle=hein.journals%2Fjled57&div=8&id=&page=">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2014 թ․ հուլիսի 3-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Legal+Education&rft.atitle=Wikipedia+and+the+Future+of+Legal+Education&rft.volume=57&rft.issue=1&rft.au=Noveck%2C+Beth+Simone&rft_id=http%3A%2F%2Fheinonline.org%2FHOL%2FLandingPage%3Fcollection%3Djournals%26handle%3Dhein.journals%2Fjled57%26div%3D8%26id%3D%26page%3D&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-94"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-94">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140825164715/http://s23.org/wikistats/largest_html.php?sort=users_desc&th=8000&lines=500">«WikiStats by S23»</a>. S23Wiki. 2008 թ․ ապրիլի 3. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://s23.org/wikistats/largest_html.php?sort=users_desc&th=8000&lines=500">օրիգինալից</a> 2014 թ․ օգոստոսի 25-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2007 թ․ ապրիլի 7-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=WikiStats+by+S23&rft_id=http%3A%2F%2Fs23.org%2Fwikistats%2Flargest_html.php%3Fsort%3Dusers_desc%26th%3D8000%26lines%3D500&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-95"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-95">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation journal cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.alexa.com/topsites">«Alexa Web Search – Top 500»</a>. <a href="/wiki/Alexa_Internet" title="Alexa Internet">Alexa Internet</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150302173920/http://www.alexa.com/topsites">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2015 թ․ մարտի 2-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2015 թ․ մարտի 2-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Alexa+Web+Search+%E2%80%93+Top+500&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.alexa.com%2Ftopsites&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span> <span class="cs1-visible-error citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:Cite_journal" title="Կաղապար:Cite journal">cite journal</a>}}</code>: </span><span class="cs1-visible-error citation-comment">Cite journal requires <code class="cs1-code">|journal=</code> (<a href="/wiki/%D5%95%D5%A3%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6:CS1_errors#missing_periodical" class="mw-redirect" title="Օգնություն:CS1 errors">օգնություն</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-cascading-96"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-cascading_96-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110227051329/http://www.miller-mccune.com/politics/the-cascading-effects-of-the-arab-spring-28575/">«The Arab Uprising's Cascading Effects»</a>. Miller-mccune.com. 2011 թ․ փետրվարի 23. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.miller-mccune.com/politics/the-cascading-effects-of-the-arab-spring-28575/">օրիգինալից</a> 2011 թ․ փետրվարի 27-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ փետրվարի 27-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=The+Arab+Uprising%27s+Cascading+Effects&rft.pub=Miller-mccune.com&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.miller-mccune.com%2Fpolitics%2Fthe-cascading-effects-of-the-arab-spring-28575%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-97"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-97">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.etd.ceu.hu/2011/chokoshvili_davit.pdf">The Role of the Internet in Democratic Transition: Case Study of the Arab Spring</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120705155248/http://www.etd.ceu.hu/2011/chokoshvili_davit.pdf">Արխիվացված</a> 5 Հուլիս 2012 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Davit Chokoshvili, Master's Thesis, June 2011</span> </li> <li id="cite_note-98"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-98">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFKirkpatrick" class="citation news cs1">Kirkpatrick, David D. (2011 թ․ փետրվարի 9). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nytimes.com/2011/02/10/world/middleeast/10youth.html">«Wired and Shrewd, Young Egyptians Guide Revolt»</a>. <i>The New York Times</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170129225903/http://www.nytimes.com/2011/02/10/world/middleeast/10youth.html">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2017 թ․ հունվարի 29-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+New+York+Times&rft.atitle=Wired+and+Shrewd%2C+Young+Egyptians+Guide+Revolt&rft.aulast=Kirkpatrick&rft.aufirst=David+D.&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.nytimes.com%2F2011%2F02%2F10%2Fworld%2Fmiddleeast%2F10youth.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-99"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-99">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100228000309/http://www.microfinancefocus.com/news/2010/02/07/zidisha-set-to-expand-in-peer-to-peer-microfinance-julia-kurnia">«<span class="cs1-kern-left"></span>"Zidisha Set to "Expand" in Peer-to-Peer Microfinance"<span class="cs1-kern-right"></span>»</a>. Microfinance Focus. 2010 թ․ փետրվարի 7. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.microfinancefocus.com/news/2010/02/07/zidisha-set-to-expand-in-peer-to-peer-microfinance-julia-kurnia/">օրիգինալից</a> 2010 թ․ փետրվարի 28-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%22Zidisha+Set+to+%22Expand%22+in+Peer-to-Peer+Microfinance%22&rft.pub=Microfinance+Focus&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.microfinancefocus.com%2Fnews%2F2010%2F02%2F07%2Fzidisha-set-to-expand-in-peer-to-peer-microfinance-julia-kurnia%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-sciam-internet-100"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-sciam-internet_100-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFDiffieSusan_Landau" class="citation news cs1">Diffie, Whitfield; Susan Landau (2008 թ․ օգոստոս). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sciam.com/article.cfm?id=internet-eavesdropping">«Internet Eavesdropping: A Brave New World of Wiretapping»</a>. <i>Scientific American</i><span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Scientific+American&rft.atitle=Internet+Eavesdropping%3A+A+Brave+New+World+of+Wiretapping&rft.aulast=Diffie&rft.aufirst=Whitfield&rft.au=Susan+Landau&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.sciam.com%2Farticle.cfm%3Fid%3Dinternet-eavesdropping&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eff-calea-archive-101"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eff-calea-archive_101-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20081025074518/http://w2.eff.org/Privacy/Surveillance/CALEA/?f=archive.html">«CALEA Archive – Electronic Frontier Foundation»</a>. <i>Electronic Frontier Foundation (website)</i>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://w2.eff.org/Privacy/Surveillance/CALEA/?f=archive.html">օրիգինալից</a> 2008 թ․ հոկտեմբերի 25-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Electronic+Frontier+Foundation+%28website%29&rft.atitle=CALEA+Archive+%E2%80%93+Electronic+Frontier+Foundation&rft_id=http%3A%2F%2Fw2.eff.org%2FPrivacy%2FSurveillance%2FCALEA%2F%3Ff%3Darchive.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eff-calea-summary-102"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eff-calea-summary_102-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eff.org/issues/calea">«CALEA: The Perils of Wiretapping the Internet»</a>. <i>Electronic Frontier Foundation (website)</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090316041313/http://www.eff.org/issues/calea">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2009 թ․ մարտի 16-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Electronic+Frontier+Foundation+%28website%29&rft.atitle=CALEA%3A+The+Perils+of+Wiretapping+the+Internet&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eff.org%2Fissues%2Fcalea&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-eff-calea-faq-103"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-eff-calea-faq_103-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.eff.org/pages/calea-faq">«CALEA: Frequently Asked Questions»</a>. <i>Electronic Frontier Foundation (website)</i>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090501072553/http://www.eff.org/pages/calea-faq">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2009 թ․ մայիսի 1-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 14-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Electronic+Frontier+Foundation+%28website%29&rft.atitle=CALEA%3A+Frequently+Asked+Questions&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.eff.org%2Fpages%2Fcalea-faq&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-104"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-104">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120907032500/http://www.baller.com/pdfs/ACE.pdf">«American Council on Education vs. FCC, Decision, United States Court of Appeals for the District of Columbia Circuit»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. 2006 թ․ հունիսի 9. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.baller.com/pdfs/ACE.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2012 թ․ սեպտեմբերի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2013 թ․ սեպտեմբերի 8-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=American+Council+on+Education+vs.+FCC%2C+Decision%2C+United+States+Court+of+Appeals+for+the+District+of+Columbia+Circuit&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.baller.com%2Fpdfs%2FACE.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-usatoday-chatroom-105"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-usatoday-chatroom_105-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFHill" class="citation news cs1">Hill, Michael (2004 թ․ հոկտեմբերի 11). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.usatoday.com/tech/news/surveillance/2004-10-11-chatroom-surv_x.htm">«Government funds chat room surveillance research»</a>. USA Today. Associated Press. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100511220550/http://www.usatoday.com/tech/news/surveillance/2004-10-11-chatroom-surv_x.htm">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2010 թ․ մայիսի 11-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 19-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Government+funds+chat+room+surveillance+research&rft.aulast=Hill&rft.aufirst=Michael&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.usatoday.com%2Ftech%2Fnews%2Fsurveillance%2F2004-10-11-chatroom-surv_x.htm&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-zdnet-fbi-106"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-zdnet-fbi_106-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFMcCullagh" class="citation news cs1">McCullagh, Declan (2007 թ․ հունվարի 30). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20100407040227/http://news.zdnet.com/2100-9595_22-151059.html">«FBI turns to broad new wiretap method»</a>. <i>ZDNet News</i>. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.zdnet.com/2100-9595_22-151059.html">օրիգինալից</a> 2010 թ․ ապրիլի 7-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2009 թ․ մարտի 13-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=ZDNet+News&rft.atitle=FBI+turns+to+broad+new+wiretap+method&rft.aulast=McCullagh&rft.aufirst=Declan&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.zdnet.com%2F2100-9595_22-151059.html&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-107"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-107">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.debka.com/article/3509/">"First round in Internet war goes to Iranian intelligence"</a>, <a href="/w/index.php?title=Debkafile&action=edit&redlink=1" class="new" title="Debkafile (դեռ գրված չէ)">Debkafile</a>, 28 June 2009. <span style="font-size:0.95em; font-size: 90%; color: #555">(subscription required)</span> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131221173608/http://www.debka.com/article/3509/">Արխիվացված</a> 21 Դեկտեմբեր 2013 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></span> </li> <li id="cite_note-FOTN-20173-108"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FOTN-20173_108-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190412122603/https://freedomhouse.org/sites/default/files/FOTN_2017_Full_Report.pdf">«Freedom on the Net 2017»</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>Freedom House</i>. 2017 թ․ հոկտեմբեր. Արխիվացված է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://freedomhouse.org/sites/default/files/FOTN_2017_Full_Report.pdf">օրիգինալից</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> 2019 թ․ ապրիլի 12-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2018 թ․ մարտի 25-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Freedom+House&rft.atitle=Freedom+on+the+Net+2017&rft_id=https%3A%2F%2Ffreedomhouse.org%2Fsites%2Fdefault%2Ffiles%2FFOTN_2017_Full_Report.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ONISS-Nov20113-109"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ONISS-Nov20113_109-0">↑</a></span> <span class="reference-text">OpenNet Initiative <a rel="nofollow" class="external text" href="http://opennet.net/research/data">"Summarized global Internet filtering data spreadsheet"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120110211146/http://opennet.net/research/data">Արխիվացված</a> 10 Հունվար 2012 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, 8 November 2011 and <a rel="nofollow" class="external text" href="http://opennet.net/research/profiles">"Country Profiles"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110826003215/http://opennet.net/research/profiles">Արխիվացված</a> 26 Օգոստոս 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, the OpenNet Initiative is a collaborative partnership of the Citizen Lab at the Munk School of Global Affairs, University of Toronto; the Berkman Center for Internet & Society at Harvard University; and the SecDev Group, Ottawa</span> </li> <li id="cite_note-ONIChildPornLegal3-110"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ONIChildPornLegal3_110-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Due to legal concerns the <a href="/w/index.php?title=OpenNet_Initiative&action=edit&redlink=1" class="new" title="OpenNet Initiative (դեռ գրված չէ)">OpenNet Initiative</a> does not check for filtering of <a href="/w/index.php?title=Child_pornography&action=edit&redlink=1" class="new" title="Child pornography (դեռ գրված չէ)">child pornography</a> and because their classifications focus on technical filtering, they do not include other types of censorship.</span> </li> <li id="cite_note-RWBEnemies20143-111"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-RWBEnemies20143_111-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140312120731/http://12mars.rsf.org/2014-en/#slide2">"Internet Enemies"</a>, <i>Enemies of the Internet 2014: Entities at the heart of censorship and surveillance</i>, Reporters Without Borders (Paris), 11 March 2014. Retrieved 24 June 2014.</span> </li> <li id="cite_note-RWBEnemies3-112"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-RWBEnemies3_112-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://12mars.rsf.org/wp-content/uploads/EN_RAPPORT_INTERNET_BD.pdf"><i>Internet Enemies</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170703221044/https://12mars.rsf.org/wp-content/uploads/EN_RAPPORT_INTERNET_BD.pdf">Արխիվացված</a> 2017-07-03 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Reporters Without Borders (Paris), 12 March 2012</span> </li> <li id="cite_note-113"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-113">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://mitpress.mit.edu/catalog/item/default.asp?ttype=2&tid=12187"><i>Access Controlled: The Shaping of Power, Rights, and Rule in Cyberspace</i></a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110604102753/http://mitpress.mit.edu/catalog/item/default.asp?ttype=2&tid=12187">Արխիվացված</a> 4 Հունիս 2011 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Ronald J. Deibert, John G. Palfrey, Rafal Rohozinski, and Jonathan Zittrain (eds), MIT Press, April 2010, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/0-262-51435-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/0-262-51435-4">0-262-51435-4</a>, <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-0-262-51435-4" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-0-262-51435-4">978-0-262-51435-4</a></span> </li> <li id="cite_note-The_Register2-114"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-The_Register2_114-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theregister.co.uk/2008/02/18/finnish_policy_censor_activist/">«Finland censors anti-censorship site»</a>. <i><a href="/w/index.php?title=The_Register&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Register (դեռ գրված չէ)">The Register</a></i>. 2008 թ․ փետրվարի 18. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080220075300/https://www.theregister.co.uk/2008/02/18/finnish_policy_censor_activist/">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2008 թ․ փետրվարի 20-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2008 թ․ փետրվարի 19-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=The+Register&rft.atitle=Finland+censors+anti-censorship+site&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theregister.co.uk%2F2008%2F02%2F18%2Ffinnish_policy_censor_activist%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:16-115"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:16_115-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/world/2011/apr/06/georgian-woman-cuts-web-access">«Georgian woman cuts off web access to whole of Armenia»</a>. The Guardian. 2011 թ․ ապրիլի 6. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130825075603/http://www.theguardian.com/world/2011/apr/06/georgian-woman-cuts-web-access">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2013 թ․ օգոստոսի 25-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2012 թ․ ապրիլի 11-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Georgian+woman+cuts+off+web+access+to+whole+of+Armenia&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fworld%2F2011%2Fapr%2F06%2Fgeorgian-woman-cuts-web-access&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-renesys1-116"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-renesys1_116-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite id="CITEREFCowie" class="citation web cs1">Cowie, James. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.renesys.com/blog/2011/01/egypt-leaves-the-internet.shtml">«Egypt Leaves the Internet»</a>. Renesys. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/5w51j0pga?url=http://www.renesys.com/blog/2011/01/egypt-leaves-the-internet.shtml">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2011 թ․ հունվարի 28-ին<span class="reference-accessdate">. Վերցված է 2011 թ․ հունվարի 28-ին</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Egypt+Leaves+the+Internet&rft.pub=Renesys&rft.aulast=Cowie&rft.aufirst=James&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.renesys.com%2Fblog%2F2011%2F01%2Fegypt-leaves-the-internet.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-:26-117"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-:26_117-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r10127783"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/technology-12306041">«Egypt severs internet connection amid growing unrest»</a>. <i>BBC News</i>. 2011 թ․ հունվարի 28. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120123164134/http://www.bbc.co.uk/news/technology-12306041">Արխիվացված</a> օրիգինալից 2012 թ․ հունվարի 23-ին.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Egypt+severs+internet+connection+amid+growing+unrest&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Ftechnology-12306041&rfr_id=info%3Asid%2Fhy.wikipedia.org%3A%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-118"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-118">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/blogs/onepercent/2011/10/307-gw-the-maximum-energy-the.html">"Internet responsible for 2 per cent of global energy usage"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141001113334/http://www.newscientist.com/blogs/onepercent/2011/10/307-gw-the-maximum-energy-the.html">Արխիվացված</a> 1 Հոկտեմբեր 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Jim Giles, <i>New Scientist</i> (Reed Business Information Ltd.), 26 October 2011.</span> </li> <li id="cite_note-119"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-119">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://conferences.sigcomm.org/hotnets/2011/papers/hotnetsX-final56.pdf">"The Energy and Emergy of the Internet"</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140810075940/http://conferences.sigcomm.org/hotnets/2011/papers/hotnetsX-final56.pdf">Արխիվացված</a> 10 Օգոստոս 2014 <a href="/wiki/Wayback_Machine" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>, Barath Raghavan (ICSI) and Justin Ma (UC Berkeley), in <i>Proceedings of the 10th ACM Workshop on Hot Topics in Networks</i>, 14–15 November 2011, Cambridge, MA, USA. ACM SIGCOMM. <a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%B3%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8/978-1-4503-1059-8" title="Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/978-1-4503-1059-8">978-1-4503-1059-8</a>/11/11.</span> </li> </ol></div> <table class="toccolours" style="width:100%"><tbody><tr><td style="width:auto"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/24px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="24" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/36px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Notification-icon-Commons-logo.svg/48px-Notification-icon-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></span></span></td><td style="width:100%"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A1%D5%B0%D5%A5%D5%BD%D5%BF" title="Վիքիպահեստ">Վիքիպահեստն</a> ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Internet" class="extiw" title="commons:Category:Internet">«Համացանց»</a> հոդվածին։</td></tr></tbody></table> <table class="navbox" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td style="padding:2px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group"><div style="padding: 0px 18px 0px 0px; width: 100%;"><div style="float: left;"><span class="noprint plainlinksneverexpand nowrap" style="font-size:x-small;"> <span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80:%D4%B1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Դիտել այս կաղապարը"><img alt="⛭" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></div>  Բառարաններ և հանրագիտարաններ</div></th><td class="navbox-list navbox-odd" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/technology/Internet">Բրիտանիկա</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/internet">Բրոքհաուս</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://esu.com.ua/search_articles.php?id=12416">Ժամանակակից Ուկրաինայի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/divers/Internet/125060">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/images/Représentation_du_symbole_dInternet_dans_le_monde/1311754">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/images/Fonctionnement_de_lInternet/1012345">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.larousse.fr/encyclopedie/images/Internet__structure_du_réseau/1314077">Լարուսի</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.thecanadianencyclopedia.ca/en/article/internet/">Կանադական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.krugosvet.ru/enc/nauka_i_tehnika/tehnologiya_i_promyshlennost/INTERNET.html">Կրուգոսվետ</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0242027.xml">Մեծ կատալոնական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://snl.no/internett">Մեծ նորվեգական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hls-dhs-dss.ch/textes/f/F048816.php">Շվեյցարական կենսագրական</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D020407">MESH ID</a> · <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/internet">Treccani</a></div></td></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6688061">.mw-parser-output .ts-navbox-plaintitle{font-size:100%!important;margin:0 6em!important}</style></div><table class="nowraplinks authoritycontrol collapsible collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><span style="float:left;width:6em"> </span><div class="ts-navbox-plaintitle" style="font-size:114%"><a href="/wiki/%D5%89%D5%A1%D6%83%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%B7%D5%B9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%BD%D5%AF%D5%B8%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Չափորոշչային վերահսկողություն">Չափորոշչային վերահսկողություն</a></div></th></tr><tr style="height:2px"><td colspan="2"></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"><a href="/wiki/%D4%BB%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Իսպանիայի ազգային գրադարան">BNE</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX535672">XX535672</a> · <a href="/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Ֆրանսիայի ազգային գրադարան">BNF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb12337059x">12337059x</a> · <a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4308416-3">4308416-3</a> · <span title="Կոնգրեսի գրադարանի ստուգիչ համար" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">LCCN</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh92002816">sh92002816</a> · <span title="Microsoft Academic" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">Microsoft</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://academic.microsoft.com/#/detail/110875604">110875604</a> · <span title="Ազգային խորհրդարանական գրադարան" style="border-bottom: 1px dotted; cursor: help;">NDL</span>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00841024">00841024</a> · <a href="/wiki/%D5%89%D5%A5%D5%AD%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB_%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6_%D5%A3%D6%80%D5%A1%D5%A4%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6" title="Չեխիայի ազգային գրադարան">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph117022">ph117022</a></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1&useformat=desktop" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Ստացված է «<a dir="ltr" href="https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Համացանց&oldid=10102325">https://hy.wikipedia.org/w/index.php?title=Համացանց&oldid=10102325</a>» էջից</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D5%8D%D5%BA%D5%A1%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%AF%D5%B8%D5%B2:%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A8" title="Սպասարկող:Կատեգորիաները">Կատեգորիաներ</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B8%D6%82%D5%A4%D5%AB%D5%B8_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Աուդիո հոդվածներ">Աուդիո հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81" title="Կատեգորիա:Համացանց">Համացանց</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%80%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Հայտնագործություններ">Հայտնագործություններ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%B4%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%AF%D5%B5%D5%A1%D5%B6_%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%B6%D5%A1%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Ամերիկյան հայտնագործություններ">Ամերիկյան հայտնագործություններ</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Թաքցված կատեգորիաներ: <ul><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D4%B3%D6%80%D5%A1%D6%86%D5%AB%D5%AF%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Գրաֆիկներով էջեր">Գրաֆիկներով էջեր</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_with_disabled_graphs" title="Կատեգորիա:Pages with disabled graphs">Pages with disabled graphs</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Webarchive_template_wayback_links" title="Կատեգորիա:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_%D5%A2%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B5%D5%B8%D5%B2_periodical" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: բացակայող periodical">CS1 սխալներ: բացակայող periodical</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%AC%D5%B6%D5%A5%D6%80:_generic_name" title="Կատեգորիա:CS1 սխալներ: generic name">CS1 սխալներ: generic name</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:%D5%89%D5%A1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D5%B2_%D5%A1%D6%80%D5%BF%D5%A1%D6%84%D5%AB%D5%B6_%D5%B0%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%B2_%D5%B0%D5%B8%D5%A4%D5%BE%D5%A1%D5%AE%D5%B6%D5%A5%D6%80" title="Կատեգորիա:Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ">Չաշխատող արտաքին հղում պարունակող հոդվածներ</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%BD%E2%80%A4_%D5%A2%D5%A1%D5%A6%D5%B4%D5%A1%D5%A9%D5%AB%D5%BE_%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%B6%D5%A5%D6%80:_authors_list" title="Կատեգորիա:CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list">CS1 սպաս․ բազմաթիվ անուններ: authors list</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:CS1_%D5%A2%D6%80%D5%AB%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%AC%D5%A5%D6%80%D5%A5%D5%B6_%D5%A1%D5%B2%D5%A2%D5%B5%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%B8%D5%BE_%D5%A7%D5%BB%D5%A5%D6%80_(en-gb)" title="Կատեգորիա:CS1 բրիտանական անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-gb)">CS1 բրիտանական անգլերեն աղբյուրներով էջեր (en-gb)</a></li><li><a href="/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A5%D5%A3%D5%B8%D6%80%D5%AB%D5%A1:Pages_using_RFC_magic_links" title="Կատեգորիա:Pages using RFC magic links">Pages using RFC magic links</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Այս էջը վերջին անգամ փոփոխվել է 5 Սեպտեմբերի 2024-ի ժամը 06:31-ին:</li> <li id="footer-info-copyright">Տեքստը հասանելի է <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.hy">Քրիեյթիվ Քոմոնս Հղման-Համանման տարածման</a> թույլատրագրի ներքո, առանձին դեպքերում հնարավոր են հավելյալ պայմաններ։ Մանրամասնությունների համար այցելեք՝ <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Օգտագործման պայմաններ</a>։</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Գաղտնիության քաղաքականություն</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B7%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%A8">Վիքիպեդիայի մասին</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D5%8E%D5%AB%D6%84%D5%AB%D5%BA%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%A1:%D4%B1%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B4_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%BD%D5%AD%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%BF%D5%BE%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%AB%D6%81">Հրաժարագրեր</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ծրագրավորողներ</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/hy.wikipedia.org">Վիճակագրություն</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie statement</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//hy.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Տեսքը բջջայինով</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-5c59558b9d-whd86","wgBackendResponseTime":206,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.169","walltime":"1.436","ppvisitednodes":{"value":7318,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":204665,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3250,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":267512,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1009.824 1 -total"," 62.11% 627.208 1 Կաղապար:Ծանցանկ"," 28.91% 291.955 44 Կաղապար:Cite_web"," 15.92% 160.798 1 Կաղապար:Արտաքին_հղումներ"," 8.00% 80.793 13 Կաղապար:Cite_journal"," 6.87% 69.394 1 Կաղապար:Քույրհղումներ"," 5.55% 56.014 1 Կաղապար:Bar_chart"," 4.85% 49.021 36 Կաղապար:Webarchive"," 3.88% 39.221 9 Կաղապար:Cite_book"," 3.52% 35.539 9 Կաղապար:Cite_news"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.556","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8401830,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.codfw.main-664bdf464b-kr6mc","timestamp":"20241128174502","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0540\u0561\u0574\u0561\u0581\u0561\u0576\u0581","url":"https:\/\/hy.wikipedia.org\/wiki\/%D5%80%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%81%D5%A1%D5%B6%D6%81","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q75","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q75","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-02-23T08:29:46Z","dateModified":"2024-09-05T06:31:14Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/3\/3f\/Internet_map_1024_-_transparent%2C_inverted.png"}</script> </body> </html>