CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="ba" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ҡаҙағстан тарихы — Википедия</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","ғинуар","февраль","март","апрель","май","июнь","июль","август","сентябрь","октябрь","ноябрь","декабрь"],"wgRequestId":"8c636a94-a975-498d-9902-d3d4d6f1dbaf","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ҡаҙағстан_тарихы","wgTitle":"Ҡаҙағстан тарихы","wgCurRevisionId":1278689,"wgRevisionId":1278689,"wgArticleId":136625,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Иҫкәрмәләрендә хаталар булған биттәр","Ҡаҙағстан тарихы"],"wgPageViewLanguage":"ba","wgPageContentLanguage":"ba","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ҡаҙағстан_тарихы","wgRelevantArticleId":136625,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[], "wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"ba","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"ba"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q1129461","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.0"};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready", "site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.editZeroSection","ext.gadget.directLinkToCommons","ext.gadget.sidebarRelated","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging", "ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=ba&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=ba&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.17"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ҡаҙағстан тарихы — Википедия"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//ba.m.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Үҙгәртергә" href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Википедия (ba)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//ba.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ba"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Википедия — Atom каналы" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ҡаҙағстан_тарихы rootpage-Ҡаҙағстан_тарихы skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Эстәлеккә күсергә</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Төп меню" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Төп меню" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Төп меню</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Төп меню</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Навигация </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" title="Баш биткә күсергә [z]" accesskey="z"><span>Баш бит</span></a></li><li id="n-index" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D0%BB%D1%84%D0%B0%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BA%D2%AF%D1%80%D2%BB%D3%99%D1%82%D0%BA%D0%B5%D1%81"><span>Алфавитлы күрһәткес</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Ағымдағы ваҡиғалар тураһында белешмә мәғлүмәт"><span>Ағымдағы ваҡиғалар</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80"><span>Махсус биттәр</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-articles" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-articles" > <div class="vector-menu-heading"> Мәҡәләләр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-featured" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%BA%D0%B0%D0%B9%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Һайланған</span></a></li><li id="n-good" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D2%A1%D1%88%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Яҡшы</span></a></li><li id="n-quality" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A1%D0%B8%D1%84%D0%B0%D1%82%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Сифатлы</span></a></li><li id="n-1000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:1000_%D3%99%D2%BB%D3%99%D0%BC%D0%B8%D3%99%D1%82%D0%BB%D0%B5_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99"><span>1 000 мотлаҡ</span></a></li><li id="n-10000" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D1%80%D0%BE%D0%B5%D0%BA%D1%82:%D0%9C%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B0%D0%B4%D0%B0"><span>10 000 әһәмиәтле</span></a></li><li id="n-Башҡортнамә" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D1%8B%D1%80%D2%93%D0%B0_%D1%82%D0%B5%D0%B9%D0%B5%D1%88_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80"><span>Башҡортнамә</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AF%D2%A3%D1%8B_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80"><span>Яңы биттәр</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9E%D1%81%D1%80%D0%B0%D2%A1%D0%BB%D1%8B_%D0%BC%D3%99%D2%A1%D3%99%D0%BB%D3%99" title="Осраҡлы һайланған битте ҡарарға [x]" accesskey="x"><span>Осраҡлы мәҡәлә</span></a></li><li id="n-URL-ҡыҫҡартыу" class="mw-list-item"><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:UrlShortener"><span>URL ҡыҫҡартыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-participation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-participation" > <div class="vector-menu-heading"> Ҡатнашыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BC%D3%99" title="Проект буйынса нимә эшләй алыуығыҙ һәм ҡайҙа нимә барлығы тураһында белешмә"><span>Берләшмә</span></a></li><li id="n-forum" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9"><span>Ҡоролтай</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D2%BA%D1%83%D2%A3%D2%93%D1%8B_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80" title="Һуңғы үҙгәртеүҙәр исемлеге [r]" accesskey="r"><span>Һуңғы үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%91%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D1%88%D0%BC%D3%99" title="«Википедия» буйынса белешмә"><span>Белешмә</span></a></li><li id="n-sitesupportregional" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%90%D2%93%D1%8B%D0%BC%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%B2%D0%B0%D2%A1%D0%B8%D2%93%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D0%91%D0%B0%D1%88%D2%A1%D0%BE%D1%80%D1%82_%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B%D0%BD%D0%B0_%D0%BC%D0%B0%D1%82%D0%B4%D0%B8_%D1%8F%D1%80%D2%99%D0%B0%D0%BC"><span>Матди ярҙам</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%88_%D0%B1%D0%B8%D1%82" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Википедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-ru.svg" style="width: 7.5em; height: 1.25em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ирекле энциклопедия" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-ba.svg" width="118" height="11" style="width: 7.375em; height: 0.6875em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%AD%D2%99%D0%BB%D3%99%D2%AF" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Эҙләү</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедия эсендә эҙләү" aria-label="Википедия эсендә эҙләү" autocapitalize="sentences" title="Википедия эсендә эҙләү [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Махсус:Эҙләү"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Эҙләргә</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Шәхси ҡоралдар"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Измените внешний вид страницы, размер, ширину и цвет шрифта." > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Уҡыу көйләүҙәре" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Уҡыу көйләүҙәре</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ba.wikipedia.org&uselang=ba" class=""><span>Иғәнә</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD+%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ" class=""><span>Теркәлеү</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD+%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o" class=""><span>Танылыу</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Шәхси ҡоралдар" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Шәхси ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="Ҡатнашыусы менюһы" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=ba.wikipedia.org&uselang=ba"><span>Иғәнә</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>Индергән өлөш</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%98%D2%AB%D3%99%D0%BF_%D1%8F%D2%99%D1%8B%D1%83%D1%8B_%D1%8F%D2%BB%D0%B0%D1%83&returnto=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD+%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Мотлаҡ булмаһа ла, иҫәп яҙмаһы төҙөргә һәм системала танылырға тәҡдим итәбеҙ"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Теркәлеү</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A2%D0%B0%D0%BD%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%83&returnto=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD+%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Бында теркәлеү үтергә була, әммә мотлаҡ түгел [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Танылыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Танылмаған мөхәррирҙәр өсөн бит <a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A0%D3%99%D1%85%D0%B8%D0%BC_%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%B5%D2%99" aria-label="Мөхәррирләү тураһында ентеклерәк"><span>Күберәк белергә</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D3%98%D2%A3%D0%B3%D3%99%D0%BC%D3%99_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D0%B5%D0%BC" title="IP-адресығыҙ өсөн фекер алышыу бите [n]" accesskey="n"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eйәшерергә\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"sitenotice\" lang=\"ba\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Сайт"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Йөкмәткеһе" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Йөкмәткеһе</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">йәшерергә</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Башы</div> </a> </li> <li id="toc-Тарихҡа_тиклемге_һәм_боронғо_замандар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Тарихҡа_тиклемге_һәм_боронғо_замандар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Тарихҡа тиклемге һәм боронғо замандар</span> </div> </a> <ul id="toc-Тарихҡа_тиклемге_һәм_боронғо_замандар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Урта_быуаттар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Урта_быуаттар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Урта быуаттар</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Урта_быуаттар-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Урта быуаттар бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Урта_быуаттар-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Монгол_ябырылыуы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Монгол_ябырылыуы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Монгол ябырылыуы</span> </div> </a> <ul id="toc-Монгол_ябырылыуы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Яңы_осорҙағы_Ҡаҙағстан" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Яңы_осорҙағы_Ҡаҙағстан"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Яңы осорҙағы Ҡаҙағстан</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Яңы_осорҙағы_Ҡаҙағстан-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Яңы осорҙағы Ҡаҙағстан бүлеген күрһәтергә/йәшерергә</span> </button> <ul id="toc-Яңы_осорҙағы_Ҡаҙағстан-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-XIV—XV_быуаттар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XIV—XV_быуаттар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span>XIV—XV быуаттар</span> </div> </a> <ul id="toc-XIV—XV_быуаттар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XV—XVI_быуаттар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XV—XVI_быуаттар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.2</span> <span>XV—XVI быуаттар</span> </div> </a> <ul id="toc-XV—XVI_быуаттар-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-XVII—XVIII_быуаттар" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#XVII—XVIII_быуаттар"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3</span> <span>XVII—XVIII быуаттар</span> </div> </a> <ul id="toc-XVII—XVIII_быуаттар-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Ҡаҙаҡ-жунғар_һуғышы" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Ҡаҙаҡ-жунғар_һуғышы"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.3.1</span> <span>Ҡаҙаҡ-жунғар һуғышы</span> </div> </a> <ul id="toc-Ҡаҙаҡ-жунғар_һуғышы-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Иҫкәрмәләр" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Иҫкәрмәләр"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Иҫкәрмәләр</span> </div> </a> <ul id="toc-Иҫкәрмәләр-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Йөкмәткеһе" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Йөкмәткеһе" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ҡаҙағстан тарихы</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Икенсе телдәге мәҡәләгә күсегеҙ. 42 телдә уҡырға була" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-42" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">42 тел</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE_%D9%83%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاريخ كازاخستان — арабский" lang="ar" hreflang="ar" data-title="تاريخ كازاخستان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="арабский" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Qazax%C4%B1stan_tarixi" title="Qazaxıstan tarixi — азербайджанский" lang="az" hreflang="az" data-title="Qazaxıstan tarixi" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="азербайджанский" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="История на Казахстан — болгарский" lang="bg" hreflang="bg" data-title="История на Казахстан" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="болгарский" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%96%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8" title="কাজাখস্তানের ইতিহাস — бенгальский" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কাজাখস্তানের ইতিহাস" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="бенгальский" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B2ria_del_Kazakhstan" title="Història del Kazakhstan — каталанский" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Història del Kazakhstan" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="каталанский" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%8E%DA%98%D9%88%D9%88%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مێژووی کازاخستان — центральнокурдский" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مێژووی کازاخستان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="центральнокурдский" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/D%C4%9Bjiny_Kazachst%C3%A1nu" title="Dějiny Kazachstánu — чешский" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Dějiny Kazachstánu" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="чешский" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Geschichte_Kasachstans" title="Geschichte Kasachstans — немецкий" lang="de" hreflang="de" data-title="Geschichte Kasachstans" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="немецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%99%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%AF%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%9A%CE%B1%CE%B6%CE%B1%CE%BA%CF%83%CF%84%CE%AC%CE%BD" title="Ιστορία του Καζακστάν — греческий" lang="el" hreflang="el" data-title="Ιστορία του Καζακστάν" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="греческий" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Kazakhstan" title="History of Kazakhstan — английский" lang="en" hreflang="en" data-title="History of Kazakhstan" data-language-autonym="English" data-language-local-name="английский" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Historia_de_Kazajist%C3%A1n" title="Historia de Kazajistán — испанский" lang="es" hreflang="es" data-title="Historia de Kazajistán" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="испанский" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ قزاقستان — персидский" lang="fa" hreflang="fa" data-title="تاریخ قزاقستان" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="персидский" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Kazakstanin_historia" title="Kazakstanin historia — финский" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Kazakstanin historia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="финский" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Histoire_du_Kazakhstan" title="Histoire du Kazakhstan — французский" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Histoire du Kazakhstan" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="французский" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Historia_de_Kazakhst%C3%A1n" title="Historia de Kazakhstán — галисийский" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Historia de Kazakhstán" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="галисийский" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Povijest_Kazahstana" title="Povijest Kazahstana — хорватский" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Povijest Kazahstana" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="хорватский" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Kazahszt%C3%A1n_t%C3%B6rt%C3%A9nelme" title="Kazahsztán történelme — венгерский" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Kazahsztán történelme" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="венгерский" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%82%D5%A1%D5%A6%D5%A1%D5%AD%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Ղազախստանի պատմություն — армянский" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ղազախստանի պատմություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="армянский" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Historio_di_Kazakstan" title="Historio di Kazakstan — идо" lang="io" hreflang="io" data-title="Historio di Kazakstan" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="идо" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Storia_del_Kazakistan" title="Storia del Kazakistan — итальянский" lang="it" hreflang="it" data-title="Storia del Kazakistan" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="итальянский" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ყაზახეთის ისტორია — грузинский" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ყაზახეთის ისტორია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="грузинский" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Қазақстан тарихы — казахский" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Қазақстан тарихы" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="казахский" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%B9%B4%EC%9E%90%ED%9D%90%EC%8A%A4%ED%83%84%EC%9D%98_%EC%97%AD%EC%82%AC" title="카자흐스탄의 역사 — корейский" lang="ko" hreflang="ko" data-title="카자흐스탄의 역사" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="корейский" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Kazachstano_istorija" title="Kazachstano istorija — литовский" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Kazachstano istorija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="литовский" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Kazahst%C4%81nas_v%C4%93sture" title="Kazahstānas vēsture — латышский" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Kazahstānas vēsture" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="латышский" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%BD%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Историја на Казахстан — македонский" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Историја на Казахстан" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="македонский" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D1%82%D2%AF%D2%AF%D1%85" title="Казахстаны түүх — монгольский" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Казахстаны түүх" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="монгольский" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Kazachstan" title="Geschiedenis van Kazachstan — нидерландский" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Geschiedenis van Kazachstan" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="нидерландский" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Historia_Kazachstanu" title="Historia Kazachstanu — польский" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Historia Kazachstanu" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="польский" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B2%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="قازقستان دی تریخ — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="قازقستان دی تریخ" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Hist%C3%B3ria_do_Cazaquist%C3%A3o" title="História do Cazaquistão — португальский" lang="pt" hreflang="pt" data-title="História do Cazaquistão" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="португальский" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="История Казахстана — русский" lang="ru" hreflang="ru" data-title="История Казахстана" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="русский" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Zgodovina_Kazahstana" title="Zgodovina Kazahstana — словенский" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Zgodovina Kazahstana" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="словенский" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%98%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%98%D0%B0_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Историја Казахстана — сербский" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Историја Казахстана" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="сербский" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Historia_ya_Kazakhstan" title="Historia ya Kazakhstan — суахили" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Historia ya Kazakhstan" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="суахили" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Kazakistan_tarihi" title="Kazakistan tarihi — турецкий" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Kazakistan tarihi" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="турецкий" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%86%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80%D1%96%D1%8F_%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%83" title="Історія Казахстану — украинский" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Історія Казахстану" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="украинский" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B2%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" title="قازقستان کی تاریخ — урду" lang="ur" hreflang="ur" data-title="قازقستان کی تاریخ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="урду" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch_s%E1%BB%AD_Kazakhstan" title="Lịch sử Kazakhstan — вьетнамский" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Lịch sử Kazakhstan" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="вьетнамский" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%93%88%E8%90%A8%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E5%8E%86%E5%8F%B2" title="哈萨克斯坦历史 — у" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="哈萨克斯坦历史" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="у" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A7%E1%83%90%E1%83%96%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%97%E1%83%98%E1%83%A8_%E1%83%98%E1%83%A1%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%90" title="ყაზახეთიშ ისტორია — мегрельский" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ყაზახეთიშ ისტორია" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="мегрельский" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%93%88%E8%90%A8%E5%85%8B%E6%96%AF%E5%9D%A6%E5%8E%86%E5%8F%B2" title="哈萨克斯坦历史 — китайский" lang="zh" hreflang="zh" data-title="哈萨克斯坦历史" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="китайский" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1129461#sitelinks-wikipedia" title="Башҡа телдәргә һылтанмаларҙы төҙәтеү" class="wbc-editpage">Һылтанмаларҙы төҙәтергә</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Исем арауыҡтары"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Эстәлек битен ҡарау [c]" accesskey="c"><span>Бит</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B5%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%B5%D2%AF:%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" rel="discussion" title="Биттең эстәлеге тураһында фекерләшеү [t]" accesskey="t"><span>Фекер алышыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Телде үҙгәртергә" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">башҡортса</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Ҡарауҙар"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=history" title="Биттең төҙәтеүҙәр журналы [h]" accesskey="h"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ҡоралдар" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ҡоралдар</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ҡоралдар</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">йәшерергә</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Күберәк мөмкинлектәр" > <div class="vector-menu-heading"> Ғәмәлдәр </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B"><span>Уҡыу</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit" title="Был битте үҙгәртеү [v]" accesskey="v"><span>Үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit" title="Биттең сығанаҡ кодын үҙгәртеү [e]" accesskey="e"><span>Кодты үҙгәртеү</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=history"><span>Тарих</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Дөйөм </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0_%D2%BB%D1%8B%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Был биткә һылтанған барлыҡ биттәрҙең исемлеге [j]" accesskey="j"><span>Был биткә һылтанмалар</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%91%D3%99%D0%B9%D0%BB%D0%B5_%D2%AF%D2%99%D0%B3%D3%99%D1%80%D1%82%D0%B5%D2%AF%D2%99%D3%99%D1%80/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" rel="nofollow" title="Был бит һылтанған биттәрҙәге һуңғы үҙгәртеүҙәр [k]" accesskey="k"><span>Бәйле үҙгәртеүҙәр</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&oldid=1278689" title="Биттең был өлгөһөнә даими һылтанма"><span>Даими һылтанма</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=info" title="Был бит тураһында ентекләберәк"><span>Бит мәғлүмәттәре</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%A6%D0%B8%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B0&page=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&id=1278689&wpFormIdentifier=titleform" title="Был биттән нисек өҙөмтә яһау тураһында мәғлүмәт"><span>Биттән өҙөмтә яһарға</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D2%25A0%25D0%25B0%25D2%2599%25D0%25B0%25D2%2593%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2585%25D1%258B"><span>Ҡыҫҡа URL алыу</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:QrCode&url=https%3A%2F%2Fba.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D2%25A0%25D0%25B0%25D2%2599%25D0%25B0%25D2%2593%25D1%2581%25D1%2582%25D0%25B0%25D0%25BD_%25D1%2582%25D0%25B0%25D1%2580%25D0%25B8%25D1%2585%25D1%258B"><span>QR код алыу</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Баҫтырыу/сығарыу </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:Collection&bookcmd=book_creator&referer=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD+%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B"><span>Китап төҙөү</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:DownloadAsPdf&page=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=show-download-screen"><span>PDF форматында йөкләү</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&printable=yes" title="Биттең ҡағыҙға баҫтырыу өсөн өлгөһө [p]" accesskey="p"><span>Баҫтырыу өлгөһө</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Башҡа проекттарҙа </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Kazakhstan" hreflang="en"><span>Викимилек</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q1129461" title="Мәғлүмәт һаҡлағысына бәйле элементҡа һылтанма [g]" accesskey="g"><span>Викимәғлүмәт элементы</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ҡоралдар"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Уҡыу көйләүҙәре"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Уҡыу көйләүҙәре</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">ҡабырға панеленә күсерергә</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">йәшерергә</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Википедия — ирекле энциклопедия мәғлүмәте</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="ba" dir="ltr"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1278674">.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка{width:23em}.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-above{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);font-weight:bold;font-size:120%;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-original,.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-image{text-align:center}.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-label{width:9em;background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);text-align:left;padding-left:.4em;padding-right:.4em}.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-split{vertical-align:middle;text-align:center}.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-below{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);text-align:center}.mw-parser-output .ts-Универсальная_карточка-error{background:var(--background-color-destructive-subtle,#ffe9e5);border:1px solid var(--border-color-error,#9f3526);text-align:center}</style> <table cellspacing="2" class="infobox ts-Универсальная_карточка"> <tbody><tr><td colspan="2" class="infobox-above ts-Универсальная_карточка-above">Ҡаҙағстан тарихы</td></tr> <tr><th class="infobox-label ts-Универсальная_карточка-label">Дәүләт</th><td class="infobox-text"> <span data-wikidata-claim-id="Q1129461$7a15bc59-400d-12ca-aeeb-83008449d030" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P17"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Flag_of_Kazakhstan.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/20px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png" decoding="async" width="20" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/30px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d3/Flag_of_Kazakhstan.svg/40px-Flag_of_Kazakhstan.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></a></span> <span class="country-name"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Ҡаҙағстан">Ҡаҙағстан</a></span></span></span></td></tr> <tr><td colspan="2" class="infobox-below ts-Универсальная_карточка-below"><span data-wikidata-claim-id="q1129461$90CB65ED-BB14-4784-ADE4-6CF27FC9FBC8" class="wikidata-claim" data-wikidata-property-id="P373"><span class="wikidata-snak wikidata-main-snak"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Kazakhstan" title="commons:Category:History of Kazakhstan"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/15px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/23px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:History_of_Kazakhstan" class="extiw" title="commons:Category:History of Kazakhstan">Ҡаҙағстан тарихы Викимилектә</a></span></span></td></tr> </tbody></table> <p><b>Ҡаҙағстан тарихы</b> — хәҙерге заман <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Ҡаҙағстан">Ҡаҙағстаны</a> территорияһында кеше йәшәй башлағандан алып булып үткән ваҡиғалар. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Тарихҡа_тиклемге_һәм_боронғо_замандар"><span id=".D0.A2.D0.B0.D1.80.D0.B8.D1.85.D2.A1.D0.B0_.D1.82.D0.B8.D0.BA.D0.BB.D0.B5.D0.BC.D0.B3.D0.B5_.D2.BB.D3.99.D0.BC_.D0.B1.D0.BE.D1.80.D0.BE.D0.BD.D2.93.D0.BE_.D0.B7.D0.B0.D0.BC.D0.B0.D0.BD.D0.B4.D0.B0.D1.80"></span>Тарихҡа тиклемге һәм боронғо замандар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=1" title="Тарихҡа тиклемге һәм боронғо замандар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=1" title="Тарихҡа тиклемге һәм боронғо замандар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Көнсығыш Ҡаҙағстанда иртә палеолитик табылдыҡтар урынлашҡан Ҡозыбай биләмәһе билдәле<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Нарым һыртының көнбайыш тау һырттарында, Бухтармин һыуһаҡлағысының көнсығыш яр буйында ике палеолитик табылдыҡ — Курчум-1 һәм Курчум-2 асылған. Артефакттар табылған ҡыҙғылт һары охристый минераль балсыҡлы ултырмалар өҫкө сиге 1,8 млн йыл менән иҫәпләнгән уба тамағы <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r1128724">.mw-parser-output .ts-comment-commentedText{border-bottom:1px dotted;cursor:help}@media(hover:none){.mw-parser-output .ts-comment-commentedText:not(.rt-commentedText){border-bottom:0;cursor:auto}}</style><span class="ts-comment-commentedText" title="бер заманда һәм бер шартта яралған тау тоҡомдары ҡатламы">свита</span>һына ҡарай. Улар аҫтына йәйелгән ҡыҙыл төҫтәге балсыҡ та павлодар йәки вторушкин плиоцен<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> свитаһына ҡарауы мөмкин. </p><p>Форт-Шевченко (Манғышлаҡ) территорияһындағы Шаһбағат (протолеваллуа-ашель) <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="стоянка">тора</span>лары индустрияһы олдувай мәҙәниәте ҡоралдары менән оҡшаш, Шаһбағат (леваллуа-ашель I) тораһы индустрияһы урта ашелгә<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> тап килә. </p><p>Ҡаратауҙа (Ҡыҙылтау, Ҡошҡорған, Шоҡтас), в Муғожарҙа, Манғышлаҡта һәм хәҙерге Төньяҡ Балхаш буйында йәшәгән архантроптарҙың хеҙмәт ҡоралдарының йәше 1 млн — 800 мең йыл менән иҫәпләнә. Артефакттар: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="ҡул таш балтаһы">рубило</span>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="ҡырҡҡыс">чоппер</span>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="ике яғы ла үткер таш балта">чоппинг</span>. Хеҙмәт ҡоралдарын эшләүҙә ҡулланылған <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="сырьё">сеймал</span>: йылға <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="галька">ҡырсынташы</span>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="кремень">саҡматаш</span>. <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="обработка">Эшкәртеү</span> технологияһы: <a href="/w/index.php?title=%D0%A0%D0%B5%D1%82%D1%83%D1%88%D1%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ретушь (был бит юҡ)">ретушь</a>. </p><p>Иртә палеолит — был архантроптар һәм палеоантроптар йәшәгән осор. Был бик оҙаҡ ваҡыт эсендә бер нисә археологик эпоха алмашынған һәм матди мәҙәниәт шаҡтай үҫешкән. </p><p>Әммә б. э. т. 12—5 мең йыл эсендә климат йылынған, һуңғы, валдай боҙлоғо, тамамланған. Хәҙерге Ҡаҙағстандың бөтә территорияһында торалар барлыҡҡа килгән. Эре ҡырағай хайуандар (<a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BC%D0%BE%D0%BD%D1%82%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Мамонттар">мамонттар</a> йөнтәҫ <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="носорог">мөгөҙморон</span>дар һ.б.) юҡҡа сыҡҡан. Йәйә һәм уҡ, шар төрөндәге <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="наконечник">уҡ, йәйә башаҡтары</span>, кәмәләр (әүҙем балыҡсылыҡ), ҡырағай йәнлектәрҙе алдан ҡороп тота торған ҡоралдар, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="ловушки">ҡапҡан</span>, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="силки">тоҙаҡ</span> барлыҡҡа килгән, һунарҙа ҡулға эйәләштерелгән бүреләр (эттәр) файҙаланылған, һөйәкте<link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="резьба">семәрләү</span>, тире кейем барлыҡҡа килгән. </p><p>Б. э. т. яҡынса 5 меңенсе йылда — таш эш ҡоралдары, керамика. Игенселек, малсылыҡ барлыҡҡа килгән. Хәҙерге Ҡаҙағстан биләмәләрендә 500-ҙән ашыу тораҡ (Ҡараунғур мәмерйәһе, Саҡсауыл, Әкеспе, Ҡуланда торалары) табылған . Неолит революцияһы. Эш ҡоралдары: иген ҡырғыс, балталар, кәтмәндәр, килеләр. Эш ҡоралдарын эшкәртеү: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="шлифование">шымартыу</span>, бысыу, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="полировка">ялтыратыу</span>. Сеймалдар: нефрит, гранит. Тау эштәре яралғылары: ҡойоу, баҡыр, ҡурғаш, алтын. Мәҙәниәттә: атбасар (б. э. т. VII меңйыллыҡ аҙағы — б. э. т. VI мең йыллыҡтың башы), кельтеминар (б. э. т. IV меңйыллыҡ аҙағы — б. э. т. II меңйыллыҡ башы), айдаболь<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, маханжар (күпселек ҡомартҡылар Турғай уйпатында табылған, Тубылда бары Алҡау-2 торағы ғына билдәле), нарым тамағы. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Woman_of_Andronovian_culture.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Woman_of_Andronovian_culture.jpg/150px-Woman_of_Andronovian_culture.jpg" decoding="async" width="150" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Woman_of_Andronovian_culture.jpg/225px-Woman_of_Andronovian_culture.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Woman_of_Andronovian_culture.jpg/300px-Woman_of_Andronovian_culture.jpg 2x" data-file-width="1832" data-file-height="3264" /></a><figcaption>Андрон мәҙәниәте ҡатын-ҡыҙы кейеме</figcaption></figure> <p>Каспий диңгеҙе буйындағы Аҡтау эргәһендәге балыҡсылар тораһы Ҡосҡодоҡ І <a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Неолит">неолит</a>/<a href="/wiki/%D0%AD%D0%BD%D0%B5%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%82" title="Энеолит">энеолит</a> осорона (б. э. т. V меңйыллыҡ аҙағы — б. э. т. IV меңйыллыҡтың беренсе яртыһы) ҡарай, уның индустрияһы ойоҡло мәҙәниәте ҡоралдарының архаик типтарына һәм хвалын мәҙәниәтенең шебир тибы материалдарына эйә булған. Ҡосҡодоҡ І тораһындағы кеше ҡәберлеге — Ҡаҙағстандағы иң боронғо ҡәберлек<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Железинки (Павлодар өлкәһе) эргәһендә кремацияланған неолит осоро ҡатын-ҡыҙы ҡәберлеге табылған. Иртыш йылғаһының уң яҡ ярында Аҡҡош (Лебяжий) ҡасабаһынан ике километр үрҙәрәк <i>Homo sapiens</i> һөйәктәрен һәм типик андрон биҙәкле көршәк формаһындағы балсыҡ һауыт табылған<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Тубыл тораһында бырауланып тишелгән <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="пряслица">ҡолға</span> фрагменты табылған, һәм был туҡыусылыҡ таралғанлығын күрһәтә. </p><p>Ҡаҙағстандың бөтә төбәктәрендә лә күп һанлы неолит һәйкәлдәре табылған. Ҡаҙағстан территорияһындағы неолиттың мөһим проблемаһы булып таш быуат индустрияһының үҙенсәлеген билдәләү һәм неолит мәҙәниәтенең локаль варианттарын айырыу проблемаһы тора. Һунарсылыҡ һәм балыҡсылыҡ менән бер рәттән игенселек һәм малсылыҡ барлыҡҡа килгән. Неолит осоро тораҡтары Ҡаҙағстандың бөтә территорияларында ла табылған, әммә Ҡараунҡур мәмерйәһе (Көньяҡ Ҡаҙағстан) иң әһәмиәтлеһе булып ҡала. Бында таш, һөйәк эшләнмәләре, керамика, ҡырағай хайуандар — ҡолан, айыу, болан, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="джейран">йәйрән</span>, <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D0%BD" title="Ҡабан">ҡабан</a>, ҡоралай, ат һ. б. һөйәктәре табылған. йран Б. э. т. IV—III меңйыллыҡ — баҡыр эшләнмәләрҙең барлыҡҡа килеүе. Иретеү-ҡойоу оҫтаханалары булған 100 яҡын тора табылған (Еҙҡаҙған, Зыряновск һ. б. райондар.) Ботай мәҙәниәтенә — <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%82%D0%B0%D0%B9" title="Ботай">Ботай</a>, Красный Яр, Бестамаҡ рәтенә ҡайтара<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Әммә, боронғо ДНК-ны тикшереү мәғлүмәте буйынса, ботай аттарының йорт атына мөнәсәбәте юҡлығын асып һала. Ҡайһы бер авторҙар ҡырағай атты беренсе булып эйәләштереүҙе ботай мәҙәниҡланған, улар Пржевальский ҡырағай аты нәҫеленән булып сыҡҡан<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>Б. э. т. VIII—VII быуаттарҙан — б. э. II—III быуатында — Арал-Каспий төбәгендә Арал-Каспий дала ҡәбиләләре йәшәгән. Был ярымултыраҡ һәм күсмә халыҡ булған. Уларҙың төп шөғөлө — күсмә малсылыҡ, металл, ағас, тире, һөйәк, таш, йөн эшкәртеү, кейем тегеү, туҡыу, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="ювелир">зәргәр</span> әйберҙәре, ҡорал, ат кәрәк-яраҡтары эшләү. </p><p>Б. э. т. II меңенсе йыл башы — б. э. VIII быуат башы — Үҙәк Ҡаҙағстанда мәғдән сығарылған. Күсмә малсылыҡтың барлыҡҡа килеүе. Матриархаттың юҡҡа сығыуы. Андрон мәҙәниәте — күккә, ҡояшҡа, утҡа табыныу. Иҫкә алыу йолаһы, ритуаль ҡорбан салыу, төп ҡорбан хайуаны ат була. Беғазы — Дандыбай мәҙәниәте (Тамғалы ҡая һүрәттәре, Ешкиөлмәс). </p><p>Үҙәк Азияның төньяҡ дала бүлкәтендә донъя цивилизацияһының тәүге формаларының береһе — күсмә малсылыҡ хужалығы тарихи рәүештә барлыҡҡа килгән. Үҙәк азия төбәгендә неолит дәүеренең ҙур ҡаҙанышы булып атты һыбай йөрөүгә һәм егеүгә өйрәтеү торған<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Шул уҡ ваҡытта күскенсе малсылыҡҡа[1] кәрәкле дөйә, ҡырағай <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="көтөү эте тоҡомо">овчарка</span>, тау тәкәһе ҡулға эйәләштерелгән. Бронза дәүере <a href="/wiki/%D0%90%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%BD_%D0%BC%D3%99%D2%99%D3%99%D0%BD%D0%B8%D3%99%D1%82%D0%B5" title="Андрон мәҙәниәте">андрон мәҙәниәте</a> (геометрик орнаментлы балсыҡ һауыт, бронза бысаҡтар һәм уҡ башаҡтары һ . б.) ҡомартҡыларында сағыла, улар б. э. т. XII—XVIII бб. ҡарай һәм Көньяҡ Урал һәм Көньяҡ Себер далаларында табыла<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>11<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Алматы өлкәһе Баян Журәк петроглифтарында бронза дәүерендәге<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>12<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> пар атлы <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="колесница">арба</span>лағы <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="возничий">ат йөрөтөүсе</span> һүрәтләнгән. Тамғалыла табылған петроглифтарҙың күп өлөшө бронза дәүеренә ҡарай. </p> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg/150px-Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg" decoding="async" width="150" height="450" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg/225px-Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/56/Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg/300px-Issyk_Golden_Cataphract_Warrior.jpg 2x" data-file-width="456" data-file-height="1368" /></a><figcaption>«Алтын кеше»</figcaption></figure> <p>Монгол тауҙарынан <a href="/wiki/%D0%94%D0%BD%D0%B5%D0%BF%D1%80" title="Днепр">Днепр</a> һәм <a href="/wiki/%D0%94%D1%83%D0%BD%D0%B0%D0%B9" title="Дунай">Дунай</a> йылғаларына саҡлы бик ҙур дала территорияһында йәшәгән күсмә ҡәбиләләрҙе гректар скифтар, фарсылар — саҡтар тип атаған. Хәҙерге Ҡаҙағстан биләмәләрендә йәшәгән ҡәбиләләр тураһында яҙма мәғлүмәт б. э. т. I меңйыллыҡта билдәлелек алған. Б. э. т. I меңйыллыҡта <a href="/wiki/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BE%D1%82" title="Геродот">Геродот</a> үҙенең "Тарих"ында [3] һүрәтләү саҡтарҙы (б. э. т. VII—III быуаттар) һүрәтләй һәм уларҙың <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD" title="Иран">Әһәмәнид Ираны</a> менән күрше булыуы, шулай уҡ уларҙың фарсы илбаҫарҙары Кир, Дарий I батшалар, менән көрәше тураһында яҙа. Көньяҡ саҡтарҙың — Арал буйында күсенеп йөрөүсе массагеттарҙың батшабикәһе Томирис б. э. т. 530 йылда Кирҙың үҙен язалаған. Б. э. т. 519 йылда Дарий ҙа яугир саҡтарҙың атлы отрядтарын еңә алмаған. Азияла Ҡуш мөгөҙлө (торҡаһының формаһына ҡарап) Искәндәр тигән ҡушамат тағылған <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BA%D3%99%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80_%D0%97%D3%A9%D0%BB%D2%A1%D3%99%D1%80%D0%BD%D3%99%D0%B9" title="Искәндәр Зөлҡәрнәй">Бөйөк Александр</a> б. э. т. 327 йылда үҙенең төньяҡҡа еңеүле алға барыуын Яҡсарт (<a href="/wiki/%D2%BA%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8A%D1%8F" title="Һырдаръя">Һырдаръя</a>) йылғаһы буйында тутатҡан, сираттағы Заяксарт Антиохияһы йәғни Александрия Эсхата (Алыҫ), һуңыраҡ <a href="/wiki/%D0%A5%D1%83%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4" title="Хужанд">Хужанд</a> тигән тораҡҡа нигеҙ һалған, һәм, иге-сиге булмаған далаға үтергә йөрьәт итмәйсә, көньяҡҡа, <a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Һиндостан">Һиндостанға</a>, боролған. </p><p>Саҡ мәҙәниәтенең билдәле ҡомартҡылары булып Или йылғаһы үҙәнендәге Бесшатыр (Биш сатыр) ҡәберлеге һәм Алма-Ата янындағы Иссыҡ ҡурғаны тора. Унда тикшеренеүселәр «Алтын кеше» тип атаған алтын пластиналарҙан эшләнгән һайман кейгән затлы ҡатламға ҡараған саҡ һөлдәһе (б. э. т. V—VI бб.) табылған. Саҡ сәнғәтенә саҡ -скиф «йәнлек стиле» хас, һәм был, күрәһең, өҫтөнлөклө хужалыҡ тибын — күсмә һәм ярым күсмә малсылыҡты, уның күләгәһендә үҫешкән игенселекте (<a href="/wiki/%D2%BA%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8A%D1%8F" title="Һырдаръя">Һырдаръя</a>, Чу һәм Талас йылғалары үҙәнендә) сағылдырған. Көньяҡ Алтайҙағы Пазырыҡ ҡәбер ҡурғандарында (б. э. т. III—V бб.) ҡаҙаҡ халыҡ эшләнмәләренә орнаменталь биҙәү һәм башҡарыу техникаһы буйынса ҡаҙаҡ кейеҙ һәм өлпәкле ворсистый келәмдәренә яҡын — <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%A1_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡаҙаҡ теле">ҡаҙ.</a> <span lang="kk" style="font-style: italic">түкті кілем</span> — «өлпәкле келәм» һәм <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%A1_%D1%82%D0%B5%D0%BB%D0%B5" title="Ҡаҙаҡ теле">ҡаҙ.</a> <span lang="kk" style="font-style: italic">сырмақ</span> — «йәнлектәрҙең кәкере мөгөҙҙәре рәүешендәге аппликация менән биҙәлгән һырылған кейеҙ»<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>13<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> фрагменттары табылған. </p><p>Б. э. т. III—II быуаттарҙа <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%83%D2%99%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Алтай тауҙары">Алтайҙан</a> көньяҡта һәм көньяҡ-көнсығышта протомонгол һәм прототөрөк дала киңлектәрендә йәшәгән ҡәбиләләрҙән, һуңыраҡ, б. э. II быуатта, тарҡалған һунну халҡы барлыҡҡа килгән, һундарҙың бер өлөшө Жунғар Алатауында урынлашҡан һәм Юэбань дәүләтен ойошторған, башҡалары көнбайыш Ҡаҙағстандың Волга, Эмба һәм Яйыҡ һәм артабан Дон райондарына күсенгән, ә 375 йылда көнбайыш Европаға юлланған һәм шуның менән Халыҡтарҙың бөйөк күсенеүен башлаған. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Урта_быуаттар"><span id=".D0.A3.D1.80.D1.82.D0.B0_.D0.B1.D1.8B.D1.83.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>Урта быуаттар</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=2" title="Урта быуаттар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=2" title="Урта быуаттар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Б. э. I мең йыллығы уртаһында <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%83%D2%99%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Алтай тауҙары">Алтай</a> <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%83%D2%99%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Алтай тауҙары">Алтай тауҙарынан</a> алып <a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%B9_%D0%B4%D0%B8%D2%A3%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%B5" title="Каспий диңгеҙе">Каспий диңгеҙенә</a> тиклем киңлектәрҙә күсмә ҡәбиләләрҙең боронғо төрөк союзы һәм дәүләтселеге барлыҡҡа килә башлаған. </p><p>Тәүге <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8_%D2%A1%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Төрки ҡағанлығы">Төрки ҡағанаты</a> (552—603 йылдар) Дала тарихында мөһим этап булған. Һөнәрҙәр, сауҙа үҫешә башлаған, шунда уҡ Ҡытайҙан Фарсыстанға һәм артабан Европаға <a href="/wiki/%D0%91%D3%A9%D0%B9%D3%A9%D0%BA_%D0%95%D0%B1%D3%99%D0%BA_%D1%8E%D0%BB%D1%8B" title="Бөйөк Ебәк юлы">Бөйөк ебәк юлы</a> нығынған. </p><p>Чу, Талас, <a href="/wiki/%D2%BA%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8A%D1%8F" title="Һырдаръя">Һырдаръя</a> йылғалары ағымы буйлап һәм <a href="/wiki/%D0%90%D1%80%D0%B0%D0%BB_%D0%B4%D0%B8%D2%A3%D0%B3%D0%B5%D2%99%D0%B5" title="Арал диңгеҙе">Арал диңгеҙе</a> ярҙарында Ебәк юлында мөһим тораҡ пункты булған Чирик-Рабат, Отрар, Сығнаҡ, Испижаб, Тараз һәм Баласағун ҡалалары барлыҡҡа килгән. </p><p>VI быуатта был ерҙәр Төркөстан (фарсы теленән «<a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Төрки халыҡтар">Төркиҙәр</a> иле») исемен алған. VII быуатта ҡағанат Көнсығыш (Икенсе) һәм Көнбайыш ҡағанаттарға тарҡалған. Көнсығыш ҡағанат <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%83%D2%99%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Алтай тауҙары">Алтайҙа</a> һәм <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%B9%D0%BA%D0%B0%D0%BB" title="Байкал">Байкалда</a>, ә Көнбайыш ҡағанат — <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%88" title="Иртыш">Иртыш</a> йылғаһы далаларынан алып <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%B0" title="Волга">Волга</a> йылғаһына тиклем ерҙәрҙе биләгән. Һуңыраҡ Көнбайыш ҡағанаттан төньяҡ Каспийҙа (Ашиндар династияһы) <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80_%D2%A1%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Хазар ҡағанаты">Хазар ҡағанаты</a> (650—969) һәм <a href="/wiki/%D0%A2%D1%8F%D0%BD%D1%8C-%D0%A8%D0%B0%D0%BD%D1%8C" class="mw-redirect" title="Тянь-Шань">Тянь-Шандә</a> — Түргеш ҡағанаты айырылып сыҡҡан, ә ғәрәптәр килгәндән һуң ул — Ҡарлуҡ ҡағанаты<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>14<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>булып киткән. </p><p>VII—VIII быуаттарҙа <a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Ҡытай Халыҡ Республикаһы">Тан династияһының ҡытай империяһы</a> Төркөстандың бер өлөшөнә дәғүә итә башлай, ләкин Ғәрәп хәлифәлеге лә ҡараштарын бында йүнәлткән. Һуғышсан ике бөйөк империяның мәнфәғәттәре Талас йылғаһы буйындағы алышта (751 й.)<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>15<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="схлестнуться">бәрелешкән</span>. Ҡарлуҡтар ярҙамы менән мөһим еңеүҙәрен яулаған <a href="/wiki/%D2%92%D3%99%D1%80%D3%99%D0%BF%D1%82%D3%99%D1%80" title="Ғәрәптәр">ғәрәптәр</a> Даланың көньяҡ ситенә <a href="/wiki/%D0%98%D1%81%D0%BB%D0%B0%D0%BC" title="Ислам">ислам динен</a> килтергән, ә ҡытайҙарҙан ҡағыҙ үҙләштергән, был ғәрәп яҙмаһының киң таралыуына килтергән. Шул уҡ ваҡытта төркиҙәр, ғәрәп биҙәкле яҙыуына күсеп, үҙҙәренең <a href="/wiki/%D0%9E%D1%80%D1%85%D0%BE%D0%BD_%D1%8F%D2%99%D0%BC%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Орхон яҙмалары">боронғо төрки руна яҙмаһын</a><sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>16<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>, һәм боронғо динен — <a href="/wiki/%D0%A2%D3%99%D2%A3%D1%80%D0%B5%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BA" title="Тәңреселек">тәңреселекте</a> юғалтҡан. </p><p>Әммә Хәлифәлек тә хәҙерге Ҡаҙағстан биләмәләрен үҙ ҡулында тотоп ҡала алмаған. Яҡынса IX—X быуаттарҙа уның биләмәләрендә яңы ике төрки дәүләт барлыҡҡа килгән: көньяҡта һәм көнсығышта — Ҡараханидтар, ә көнбайышта — Уғыҙ дәүләттәре. Ҡараханид дәүләте Төркөстанда, Мәүәрәннаһрҙа (Окс һәм Яҡсарт йәки Амударъя һәм Һырдаръя йылға араһында), Етейылға (Етеһыумы?) һәм көнсығыш Төркөстанда Ҡарлуҡ ханлығына алмашҡа килгән һәм 1210 йылға, уны Хорезм шаһы Алла-әд-дин Мөхәммәт уны тар-мар иткәнгә тиклем, торған. Һуңыраҡ ҡарлуҡ һөйләше (монгол заманындағы чагатай теле) үзбәк <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="Мавераннахр">Мәүәрәннаһр</span> һәм уйғыр телдәренең (Көнсығыш Төркөстан) нигеҙен тәшкил иткән. </p><p><a href="/wiki/%D0%A3%D2%93%D1%8B%D2%99%D2%99%D0%B0%D1%80" title="Уғыҙҙар">Уғыҙҙар</a> Һырдаръя һәм хәҙерге Ҡаҙағстан ерҙәрен биләгән, <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="Волга">Иҙел</span>дә, Киев Русе һәм <a href="/wiki/%D0%92%D0%BE%D0%BB%D0%B3%D0%B0_%D0%B1%D1%83%D0%B9%D1%8B_%D0%91%D0%BE%D0%BB%D2%93%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Волга буйы Болғары">Волга буйы Болғары</a> менән союздаш булып, йыш ҡына <a href="/wiki/%D0%A5%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80_%D2%A1%D0%B0%D2%93%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D1%82%D1%8B" title="Хазар ҡағанаты">Хазар ҡағанаты</a> менән һуғышҡан. Әммә XI быуат уртаһында Далала уғыҙҙарҙы ҡыҫырыҡлап сығарыусы яңы ҡөҙрәтле ҡыпсаҡтар ҡәбиләһе күтәрелгән. Уғыҙҙарҙың ҙур өлөшө Каспий диңгеҙенең көньяҡ ярына киткән, һәм урындағы халыҡ менән ҡушылып, хәҙерге<a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%BC%D3%99%D0%BD%D0%B4%D3%99%D1%80" title="Төркмәндәр"> төркмәндәргә</a>, артабан Ҡаф тауҙары артында — <a href="/wiki/%D3%98%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B6%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D1%80" title="Әзербайжандар">әзербайжандарға</a>, ә көслө уғыҙ ырыуы — сәлжүктәр Кесе Азияға үтеп ингән һәм <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D3%A9%D0%BA%D1%82%D3%99%D1%80" title="Төрөктәр">төрөк милләтенә</a> нигеҙ һалған. Был халыҡтарҙың барыһын да тиерлек дөйөм халыҡ эпосы «Уғыҙ-намә» бәйләй. Уғыҙҙарҙың икенсе өлөшө көнбайышҡа, Дунайға саҡлы, барып еткән һәм <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="печенег">бәшнәктәр</span> исеме менән билдәле, молдавия гагауздары уларҙың вариҫтары тип иҫәпләнә. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Монгол_ябырылыуы"><span id=".D0.9C.D0.BE.D0.BD.D0.B3.D0.BE.D0.BB_.D1.8F.D0.B1.D1.8B.D1.80.D1.8B.D0.BB.D1.8B.D1.83.D1.8B"></span>Монгол ябырылыуы</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=3" title="Монгол ябырылыуы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=3" title="Монгол ябырылыуы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1218 йылда монголдарҙың Далаға һәм артабан Мәүәрәннаһрға баҫып инеүе башлана. Монголдар Һырдаръя буйын үрткә тотҡан, Отрар, Сығнаҡ, Ашнас һ. б. ҡалалар яндырылған. Хәҙерге Ҡаҙағстан территорияһында йәшәгән күсмә ҡәбиләләр, башта улар монгол ғәскәрҙәренә ҡаршылыҡ күрһәткән, ләкин аҙаҡ үҙ теләге менән, ә ҡайһы берҙәре еңелгәндән һуң, уға ҡушылған. Урындағы ҡыпсаҡ юғары ҡатламы монголдарға хеҙмәт иткән, 1237 йылда <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%B9" title="Батый">Батый</a> етәкселегендә Көнсығыш Европаны буйһондороуға ҡуҙғалған монгол армияһының байтаҡ өлөшөн ябай күсмә халыҡ тәшкил иткән. Бер фараз буйынса, улар арҡаһында <a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB_%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D1%8F%D2%BB%D1%8B" title="Монгол империяһы">татар-монгол</a><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>17<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> тигән ҡатнаш исем барлыҡҡа килгән. </p><p>Төрөк далаһы <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D2%A3%D2%93%D1%8B%D2%99%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Сыңғыҙхан">Сыңғыҙхандың</a> улдары етәкләгән өс монгол улусы составына ингән: ҙур (дала) өлөшө, <a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BB%D1%85%D0%B0%D1%88" title="Балхаш">Балхаштан</a> алып Түбәнге Иҙел буйына тиклемге бөтә көнсығыш <a href="/wiki/%D0%94%D3%99%D1%88%D1%82%D0%B5_%D2%A0%D1%8B%D0%BF%D1%81%D0%B0%D2%A1" title="Дәште Ҡыпсаҡ">Дәште Ҡыпсаҡ</a> өлкән улы Джучиҙың улусы составына ингән; Төркөстан, Етейылға, Мәүәрәннаһр һәм Көнсығыш Төркөстан — икенсе улы Чағатай улусына; Етейылғаның төньяҡ-көнсығыш өлөшө, Тарбағатай, үрге Иртыш һәм Көнбайыш Монголия райондары — өсөнсө улы <a href="/wiki/%D2%AE%D0%B3%D0%B5%D2%99%D3%99%D0%B9" title="Үгеҙәй">Үгеҙәй</a> улусына. <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D2%A3%D2%93%D1%8B%D2%99%D0%B8%D2%99%D0%B0%D1%80" title="Сыңғыҙиҙар">Сыңғыҙиҙар</a> үҙ биләмәләрен бойондороҡһоҙ улустарға әйләндерергә тырышалар. 1227 йылда Сыңғыҙхандың үлеменән һуң, был тенденция көсәйеп киткән, һәм империя бер нисә бойондороҡһоҙ дәүләткә тарҡалған. Шул уҡ, 1227 йылда, вафат булған Джучиҙың вариҫы булып уртансы улы Батый ҡалған. </p><p>Батый Волганың түбәнге ағымында <a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%A3%D1%80%D2%99%D0%B0" title="Алтын Урҙа">Алтын Урҙа</a> тигән яңы монгол дәүләтенә нигеҙ һалған. Уға Джучи улусы биләмәһе — Көнсығыш <a href="/wiki/%D0%94%D3%99%D1%88%D1%82%D0%B5_%D2%A0%D1%8B%D0%BF%D1%81%D0%B0%D2%A1" title="Дәште Ҡыпсаҡ">Дәште Ҡыпсаҡ</a>, Хорезм һәм Көнбайыш Себер территорияһының бер өлөшө, шулай уҡ көнбайышта яңы яуланған ерҙәр ингән. Һарай-Батый (хәҙерге Әстерханға яҡын) баш ҡалаға әүерелгән. Алтын Урҙа күп этник дәүләт булған. Ул ижтимағи-иҡтисади үҫеше кимәле буйынса айырылып торған һәм үҙенсәлекле мәҙәниәтле һәм ғөрөф-ғәҙәтле күп халыҡтарҙы һәм ҡәбиләләрҙе үҙ эсенә алған. Урҙалыларҙың төп күпселеген төрки ҡәбиләләр, башлыса, ҡыпсаҡтар, шулай уҡ <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%A3%D0%BB%D1%8B" title="Ҡаңлы">ҡаңлылар</a>, наймандар, кереиттар, куңраттар һәм башҡа бик күптәр, тәшкил иткән. Папа илсеһе Гийом де Рубрук, дөйөмләштереп, уларҙың барыһын да татарҙар тип атаған. Шуныһы ҡыҙыҡ, 1253 йылда<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>18<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> Рубрук һүрәтләгән урҙалыларҙың был йолаларының күпселеге хәҙерге ҡаҙаҡтарҙа әлегә тиклем бар. Тарихсылар баһаһы буйынса, монголдар Урҙала ла аҙсылыҡта булған, ғәскәрҙең яҡынса бишенсе өлөшөн тәшкил иткән. XII быуат аҙағында һәм XIV б., бигерәк тә, <a href="/wiki/1391_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1391 йыл">1391 йылда</a> <a href="/wiki/%D0%90%D2%A1%D2%BB%D0%B0%D2%A1_%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%80" title="Аҡһаҡ Тимер">Аҡһаҡ Тимер</a> Алтын Урҙаны ҡыйратҡандан һуң, ғәмәлдә монголдар төркиләшкән. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:Russian_stamp_no_1454.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Russian_stamp_no_1454.jpg/130px-Russian_stamp_no_1454.jpg" decoding="async" width="130" height="180" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Russian_stamp_no_1454.jpg/195px-Russian_stamp_no_1454.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Russian_stamp_no_1454.jpg/260px-Russian_stamp_no_1454.jpg 2x" data-file-width="353" data-file-height="488" /></a><figcaption>Чокан Вәлиханов</figcaption></figure> <p>Монгол яуҙарында халыҡ күпләп ҡырылған. Ҡала һәм ауылдар, һарайҙар һәм мәсеттәр емерелгән, эшкәртелгән баҫыуҙар һәм <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="ирригационный">һуғарыу</span> системалары ташландыҡ хәлгә килгән. Меңәрләгән оҫта һөнәрселәр ҡоллоҡ алып кителгән. Ҡыпсаҡ халҡы формалашыуының тамамланыу этабы өҙөлгән. Монгол баҫҡынсыларының хакимлығы улар буйһондорған илдәр халыҡтарының иҡтисади һәм мәҙәни үҫешен оҙаҡҡа тотҡарлаған. Игенселек һәм ҡала мәҙәниәтенә төҙәлә алмаҫлыҡ зыян килтерелгән. </p><p>Әммә ыңғай факторҙар ҙа булған. Монголдар, үҙҙәренең үҙәкләштереү власы арҡаһында элек насар ойошҡан ирекле дала ҡәбиләләрен берләштергән. Күсмә тормош нормаларын<a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D2%A3%D2%93%D1%8B%D2%99%D1%85%D0%B0%D0%BD" title="Сыңғыҙхан">Сыңғыҙхандың</a> «Яса»һы — яңы шарттарға яраҡлаштырылған ябай хоҡуҡтар йыйынтығы яйға һалған. Һуңынан «Яса» нормалары билдәле кимәлдә «Жете Жаргы» (Ете уложениеһы) ҡаҙаҡ закондар кодексын сығарғанда ҡулланылған. Шулай уҡ, монголдарҙан һуңғы дәүерҙә, Ҡаҙағстан территорияһында барлыҡҡа килгән ханлыҡтарҙа дәүләтселектең күп формалары ҡулланылған. Монгол яулап алыуы Ҡаҙағстан территорияһындағы этник процестарға көслө йоғонто яһаған. Ғәмәлдә өс ҡаҙаҡ жузы сыңғыҙиҙарҙың өс улусы вариҫы. Сыңғыҙиҙарҙың юғары ҡатламы төрки күп халыҡтары менән ҡушылған, тик уларҙың вариҫтары торе йәки «аҡ һөйәк» тип аталған. Ҡаҙаҡ ғалимы, мәғрифәтсеһе һәм сәйәхәтсеһе Чокан Вәлиханов (1835—1865) иң билдәле <a href="/wiki/%D0%A1%D1%8B%D2%A3%D2%93%D1%8B%D2%99%D0%B8%D2%99%D0%B0%D1%80" title="Сыңғыҙиҙар">сыңғыҙи</a> булған. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Яңы_осорҙағы_Ҡаҙағстан"><span id=".D0.AF.D2.A3.D1.8B_.D0.BE.D1.81.D0.BE.D1.80.D2.99.D0.B0.D2.93.D1.8B_.D2.A0.D0.B0.D2.99.D0.B0.D2.93.D1.81.D1.82.D0.B0.D0.BD"></span>Яңы осорҙағы Ҡаҙағстан</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=4" title="Яңы осорҙағы Ҡаҙағстан бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=4" title="Яңы осорҙағы Ҡаҙағстан бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XIV—XV_быуаттар"><span id="XIV.E2.80.94XV_.D0.B1.D1.8B.D1.83.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>XIV—XV быуаттар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=5" title="XIV—XV быуаттар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=5" title="XIV—XV быуаттар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B0%D0%B9%D0%BB:%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png/250px-%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png" decoding="async" width="250" height="166" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png/375px-%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/69/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png/500px-%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE%D0%B5_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B2%D0%BE.png 2x" data-file-width="1178" data-file-height="780" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%A1_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Ҡаҙаҡ ханлығы">Ҡаҙаҡ ханлығы</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D0%90%D0%BB%D1%82%D1%8B%D0%BD_%D0%A3%D1%80%D2%99%D0%B0" title="Алтын Урҙа">Алтын Урҙа</a> <a href="/wiki/1391_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1391 йыл">1391 йылда</a> <a href="/wiki/%D0%90%D2%A1%D2%BB%D0%B0%D2%A1_%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%80" title="Аҡһаҡ Тимер">Аҡһаҡ Тимер</a> тарафынан тар-мар ителгәндән һуң, ул бөтөнләй ике өлөшкә — көнбайышта Аҡ урҙаға (Волга һәм Дон араһында) һәм көнсығышта Күк Урҙаға бүленгән. Күк Урҙа, үҙ сиратында, <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D2%93%D0%B0%D0%B9_%D0%A3%D1%80%D2%99%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Нуғай Урҙаһы">Нуғай Урҙаһыһына</a> (1440 — хәҙерге көнбайыш Ҡаҙағстан ерҙәрендә) һәм <a href="/wiki/%D2%BA%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B0%D1%80%D1%8A%D1%8F" title="Һырдаръя">Һырдаръялағы</a> ҡыҫҡа ғүмерле Үзбәк ханлығына (1428 — Алтын Урҙала ислам динен индергән иң һуңғы күренекле Алтын Урҙа ханы Үзбәк исеме буйынса) бүленгән. </p><p>1458 йылда, Үзбәк улусы ханы Әбү-әл-Хәйерҙең ҡаты сәйәсәтенән ҡәнәғәт булмаған Жәнебәк һәм Кәрәй солтандар үҙ ауылдары менән Һырдаръя ярҙарынан көнсығышҡа Етейылғаға, Могулистан ерҙәре хакимы Исән буға ерҙәренә күсенеп килгән, һәм унда <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%A1_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Ҡаҙаҡ ханлығы">Ҡаҙаҡ ханлығы</a> барлыҡҡа килгән (1465). Уның менән киткән халыҡ үҙен ирекле кешеләр — <a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%A1%D1%82%D0%B0%D1%80" title="Ҡаҙаҡтар">ҡаҙаҡтар</a> тип атай башлаған. </p><p>1468 йылда Әбү-әл-Хәйер вафат булғандан һуң, Жәнебәк, нуғайҙар, Себер ханы Айбәк һәм башҡа бик күп кенәздәрҙең Әбү-әл-Хәйерҙең улы Шәйхәйҙәргә ҡаршы берләшкән көрәшендә ҡатнашҡан. Тар-мар ителеп, Айбәк Шәйхәйҙәрҙе үлтергәндән һуң, Кәрәй юғары хан тип иғлан ителгән, ә Жәнебәк, Һарайсыҡ баш ҡалаһы булған Яйыҡтың түбәнге ағымындағы уң ҡанатына хакимдаш булған, ҡаҙаҡтар Һырдаръяға ҡайтҡан. Ағалы-энеле Кәрәй һәм Жәнебәк вафат булғандан һуң, власҡа тәүҙә Борондоҡ (1480—1511 йй. идара иткән) — Кәрәй хандың улы, ә һуңынан Ҡасым (1511—1521 йй. идара иткән) — Жанебәк хандың улы килгән. </p><p>Әбү-әл-Хәйерҙең ейәне Мөхәммәт Шәйбани уға тоғро ҡалған дала ҡәбиләләре менән 1499 йылда көньяҡҡа, <a href="/wiki/%D0%9C%D3%99%D2%AF%D3%99%D1%80%D3%99%D0%BD%D0%BD%D3%99%D2%BB%D0%B5%D1%80" title="Мәүәрәннәһер">Мәүәрәннәһергә</a>, походҡа китергә мәжбүр була, унда Аҡһаҡ Тимер үлгәндән һуң тарҡалған <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%B5%D1%80%D0%B8%D2%99%D3%99%D1%80" title="Тимериҙәр">Тимериҙәр</a> дәүләтен яулап алған. Ул үҙ дәүләтенең баш ҡалаһын Сығнаҡтан <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0" title="Бохара">Бохараға</a> күсергән, һәм унда <a href="/wiki/1500_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1500 йыл">1500 йылда</a> яңы дәүләткә — <a href="/wiki/%D0%91%D0%BE%D1%85%D0%B0%D1%80%D0%B0_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" title="Бохара ханлығы">Бохара ханлығына</a> нигеҙ һалған. Шәйбаниҙар менән бергә киткән күсмә дәште ҡыпсаҡ ҡәбиләләре урындағы ултыраҡ халыҡ — төрки телле һарттар, боронғо төркиҙәр — ҡарлуҡтар менән ҡушылған, һәм, еңеүсе булараҡ, яңы халыҡҡа — <a href="/wiki/%D2%AE%D0%B7%D0%B1%D3%99%D0%BA%D1%82%D3%99%D1%80" title="Үзбәктәр">үзбәк</a><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>19<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> үҙатамаһын килтергән. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XV—XVI_быуаттар"><span id="XV.E2.80.94XVI_.D0.B1.D1.8B.D1.83.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>XV—XVI быуаттар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=6" title="XV—XVI быуаттар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=6" title="XV—XVI быуаттар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Ҡаҙаҡ ханы Ҡасым (1445—1521) Көнсығыш Дәште Ҡыпсаҡ дала ҡәбиләләрен үҙ башланғысы аҫтында берләштергән һәм көньяҡтағы Мәүәрәннәһер Шәйбаниҙары һәм көнбайыштағы <a href="/wiki/%D0%9D%D1%83%D2%93%D0%B0%D0%B9_%D0%A3%D1%80%D2%99%D0%B0%D2%BB%D1%8B" title="Нуғай Урҙаһы">Нуғай Урҙаһы</a> менән көрәштә үҙ дәүләтенең көнбайыш сиктәрен Иртыштан Яйыҡҡа тиклем киңәйткән. Ул хатта Нуғай Урҙаһы баш ҡалаһын — Һарайсыҡты яулап алған. Атаһының Ҡаҙаҡ ханлығын нығытыу эшен Хаҡназар хан (1538—1580 йй. идара иткән) дауам иткән, ул Могулистандан Етейылғаны, Нуғай Урҙаһынан — Һары Арҡа далаларын тартып алған. </p><p>1580 йылда Йәсим хан дәүерендә <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Ташкент">Ташкент</a> Ҡаҙаҡ ханлығының бер өлөшө булған, һуңыраҡ уның баш ҡалаһына әүерелгән. Күренекле ҡаҙаҡ дәүләт һәм йәмәғәт эшмәкәре Өлкән Жуздың Дулат ырыуынан Төле бей Алибәк улы (1663—1756) Ташкенттың хакимы булған. Ул идара иткән осорҙа хәҙер Ташкент ҡалаһының тарихи иҫтәлекле урындары булған күп кенә архитектура ҡоролмалары төҙөлгән. Төле бей Ташкентта ерләнгән, уның кәшәнәһе ҡаланың иҫтәлекле урындарының береһе һанала. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="XVII—XVIII_быуаттар"><span id="XVII.E2.80.94XVIII_.D0.B1.D1.8B.D1.83.D0.B0.D1.82.D1.82.D0.B0.D1.80"></span>XVII—XVIII быуаттар</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=7" title="XVII—XVIII быуаттар бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=7" title="XVII—XVIII быуаттар бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Ҡаҙаҡ-жунғар_һуғышы"><span id=".D2.A0.D0.B0.D2.99.D0.B0.D2.A1-.D0.B6.D1.83.D0.BD.D2.93.D0.B0.D1.80_.D2.BB.D1.83.D2.93.D1.8B.D1.88.D1.8B"></span>Ҡаҙаҡ-жунғар һуғышы</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=8" title="Ҡаҙаҡ-жунғар һуғышы бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=8" title="Ҡаҙаҡ-жунғар һуғышы бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>1635 йылда Жунғар тигеҙлегендә Тянь-Шань һәм Алтай һырттары араһында яңы монгол дәүләте — Эрдэни-Батур тип аталып йөрөтөлгән Хото-Хуцин етәкселегендәге чоростар ойрат династияһының <a href="/wiki/%D0%96%D1%83%D0%BD%D2%93%D0%B0%D1%80_%D1%85%D0%B0%D0%BD%D0%BB%D1%8B%D2%93%D1%8B" class="mw-redirect" title="Жунғар ханлығы">Жунғар ханлығы</a> барлыҡҡа килгән. Ҡаҙаҡ һәм Жунғар ханлыҡтары араһында аяуһыҙ һуғыштар башланған<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>20<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. Жунғарҙарҙың хәрби баҫҡынсылығының маҡсаты яңы территориялар, тәү нәүбәттә, Жунғарияның матди базаһы булған күсмә малсылыҡ өсөн көтөүлектәр яулап алыу булған. Күп һанлы мал көтөүҙәрен туплау мал аҙығы базаһын киңәйтеүҙе талап иткән. Алыҫ йәйләүҙәрҙә яҡшы көтөүлектәрҙең етешмәүе һиҙелгән. Бынан тыш, илбаҫарҙарҙы бигерәк тә яһаҡ (яуланғандарға һалым) ымһындырған. Жунғарҙар (үҙатамаһы ойраттар, ҡаҙаҡса ҡалмаҡтар<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>21<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>) ҡаҙаҡ далаларына даими баҫып ингәндәр: </p><p>1635 йыл — Йәсим хандың улы Жанғир солтан әсирлеккә эләккән (ҡасҡан). </p><p>1643 — Жанғир солтан<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>22<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> отрядтары һәм Жалантос-батыр етәкселегендәге Оло жуз ополчениеһы Жунғар Алатауы итәгендә Орбулаҡ яуында реванш алған<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>23<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>24<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>25<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>26<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>27<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>28<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>29<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>30<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p>1652 — хунтайжи Эрдэни Батыр көнсығыш Етейылғаны яулаған һәм баҫып алған, жунғарҙар менән алышта Жанғыр хан һәләк булған, <a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%B9%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ойраты (был бит юҡ)">ойраттар</a> үҙҙәренең таш буддизм монастырҙарын <a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%88" title="Иртыш">Иртышта</a> төҙөй башлаған<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>31<span class="cite-bracket">]</span></a></sup>. </p><p><a href="/w/index.php?title=1680&action=edit&redlink=1" class="new" title="1680 (был бит юҡ)">1680</a>—1684 — хунтайжи Галдан Бошохту-хан һәм уның вариҫы Цэван Рабдан Төркөстанға баҫып ингән, Сайрамды яндырған һәм <a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BD%D1%82" title="Ташкент">Ташкентҡа</a> барып еткән. </p><p>1698—<a href="/wiki/1703_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1703 йыл">1703</a> — хунтайжи Цэван-Рабдан ҡабат Етейылғаны баҫып алған. </p><p>Монгол далаларынан ойраттарҙың хәрби һөжүм ҡурҡынысы йышайғанлыҡтан, Тауке хан юғары власты көсәйткән (1680—<a href="/wiki/1718_%D0%B9%D1%8B%D0%BB" title="1718 йыл">1718</a> й. идара иткән). Нәҡ уның ваҡытында <a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D3%A9%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_(%D2%A1%D0%B0%D0%BB%D0%B0)" title="Төркөстан (ҡала)">Төркөстан</a> ҡалаһында торған күсмә дәүләт <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="консолидироваться">ойошҡан</span>, Ҡаҙаҡ ханлығында билдәле ҡаҙаҡ бейҙәре Төле бей (Оло <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r1128724"><span class="ts-comment-commentedText" title="жуз">йөҙ</span>), Ҡазыбәк бей (Урта йөҙ) һәм Айтәкә бей (Кесе йөҙ) төҙөгән «Жете Жарғы» закондар йыйынтығы ҡабул ителгән. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Иҫкәрмәләр"><span id=".D0.98.D2.AB.D0.BA.D3.99.D1.80.D0.BC.D3.99.D0.BB.D3.99.D1.80"></span>Иҫкәрмәләр</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&veaction=edit&section=9" title="Иҫкәрмәләр бүлеген мөхәррирләргә" class="mw-editsection-visualeditor"><span>үҙгәртергә</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&section=9" title="Иҫкәрмәләр бүлегенең сығанаҡ кодын мөхәррирләү"><span>сығанаҡты үҙгәртеү</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="references-small" style=""> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Таймагамбетов Ж. К.</i> Древнейшая стоянка древнего человека в Восточном Казахстане // Маргулановские чтения. — Петропавловск: Петропавловск. пед. ин-т, 1992. — С. 26-27.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Шуньков М. В.</i>, <i>Таймагамбетов Ж. К.</i>, <i>Павленок К. К.</i>, <i>Анойкин А. А.</i>, <i>Рыбалко А. Г.</i>, <i>Харевич В. М.</i> Стоянка-мастерская Курчум — новый палеолитический памятник на Южном Алтае // Проблемы археологии, этнографии, антропологии Сибири и сопредельных территорий. Том: XXI Год: 2015</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://e-history.kz/ru/books/education/read/97?chapter=4">Музей палеолита Казахстана</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2016 йыл 21 август <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160821060233/http://e-history.kz/ru/books/education/read/97?chapter=4">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cheloveknauka.com/kamennyy-vek-ustyurta">Каменный век Устюрта</a></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Байпаков К. М.</i>, <i>Таймагамбетов Ж. К.</i> Археология Казахстана // Мезолит, неолит</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">[<a rel="nofollow" class="external free" href="http://kronk.spb.ru/library/ageeva-maksimova-1959.htm">http://kronk.spb.ru/library/ageeva-maksimova-1959.htm</a> <i>Агеева Е. И.</i>, <i>Максимова А. Г.</i> Отчёт Павлодарской экспедиции 1955 года. // Тр. ИИАЭ Казахской ССР. Т. 7 (Археология). Алма-Ата: 1959. С. </span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.membrana.ru/particle/13565">Археологи уточнили дату приручения лошадей</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2016 йыл 29 октябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161029150342/http://www.membrana.ru/particle/13565">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Charleen Gaunitz</i> et al. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://science.sciencemag.org/content/early/2018/02/21/science.aao3297">Ancient genomes revisit the ancestry of domestic and Przewalski’s horses</a>, 2018</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ria.ru/science/20180305/1515774902.html">В Оренбургском заповеднике рассказали о происхождении лошадей Пржевальского</a></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/hi/russian/sci/tech/newsid_7927000/7927778.stm">Би-би-си | Наука и техника | Новое открытие: лошадей приручили предки казахов</a></span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Кузьмина Е. Е.</i> Древнейшие скотоводы от Урала до Тянь-Шаня. — <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B8%D1%88%D0%BA%D0%B5%D0%BA">Фрунзе</a>, 1986.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://генофонд.рф/?page_id=3668&cpage=1">Происхождение индоевропейцев — аргументы и мифы</a></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Руденко С. И.</i> Горноалтайские находки и скифы. — <span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default" title="Москва">М</span>.—<span style="border-bottom:1px dotted gray; cursor:default;" title="Ленинград">Л.</span>, 1952.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Гумилев Л. Н.</i> Древние тюрки. — Москва, 1967.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.inform.kz/rus/article/2715362">В ПОТОКЕ ИiСТОРИИ: Таласская битва VIII века близ Тараза предопределила развитие тюркской цивилизации</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2018 йыл 8 май <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180508121809/http://www.inform.kz/rus/article/2715362">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Радлов В. В.</i> Образцы народной литературы тюркских племен, живущих в Южной Сибири и Джунгарской степи. СПб, <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/1866">1866</a>—96, 7 т.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><i>Тихвинский С. Л.</i> Татаро-монголы в Азии и Европе — Москва, <a class="external text" href="https://ru.wikipedia.org/wiki/1977">1977</a>.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/rubruk.htm">Путешествие Рубрука. Электронная библиотека исторического факультета МГУ</a></span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1079261640">Неиспорченные дети природы. Г. Вамбери о тюркских народах (1886) | ЦентрАзия</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2015 йыл 2 октябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20151002033523/http://www.centrasia.ru/newsA.php?st=1079261640">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://megaobuchalka.ru/10/4638.html">Казахско-джунгарские отношения. Нашествие джунгар 1723г</a></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D0%B0%D0%BB%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D0%B0%D1%80" class="extiw" title="kk:Қалмақтар">Қалмақтар</a></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://famous.ukz.kz/zhangir-han">Жангир-хан</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2017 йыл 13 ғинуар <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170113010529/http://famous.ukz.kz/zhangir-han">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://megaobuchalka.ru/10/4640.html">Этапы казахско-джунгарских войн. Освободительная борьба казахов против джунгар XVII — середина XVIII вв.</a></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://tarih.spring.kz/ru/timetravel/page3258/">Орбулакская битва (1643 год)</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2019 йыл 2 ноябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20191102074127/http://www.tarih.spring.kz/ru/timetravel/page3258/">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://sarbaz.kz/ru/history/orbulakskaya-bitva-za-svobodu-i-nezavisimost-kazahskih-zemel-162561458/">Орбулакская битва — пример военного духа казахов</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2016 йыл 26 октябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161026234547/https://sarbaz.kz/ru/history/orbulakskaya-bitva-za-svobodu-i-nezavisimost-kazahskih-zemel-162561458/">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://almatykala.info/thesaurus/orbuakskaya-bitva.html">Орбулакская битва (1643)</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2016 йыл 27 октябрь <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161027055739/http://almatykala.info/thesaurus/orbuakskaya-bitva.html">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://military-kz.ucoz.org/publ/voennaja_istorija_kazakhskogo_khanstva/kazhan/a_mukasheva_kazakhskie_spartancy_orbulakskaja_bitva_zhangir_khana_istorija/3-1-0-1">А.Мукашева: Казахские спартанцы. Орбулакская битва Жангир Хана (история)</a></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://veters.kz/по-местам-казахско-джунгарских-сраже/">По местам казахско-джунгарских сражений. Орбулакская битва</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2021 йыл 9 май <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20210509133602/http://veters.kz/%D0%BF%D0%BE-%D0%BC%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BC-%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%BE-%D0%B4%D0%B6%D1%83%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%BA%D0%B8%D1%85-%D1%81%D1%80%D0%B0%D0%B6%D0%B5/">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kazakh-tv.kz/ru/programms/viewArchive?id=9655">Битва Орбулак</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2017 йыл 2 февраль <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170202005533/http://kazakh-tv.kz/ru/programms/viewArchive?id=9655">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://megamozg.kz/testing/index.php?page=theory&theme=han_zhangir">Влияние внутреннего положения на ослабление ханства</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2017 йыл 22 февраль <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20170222053023/http://megamozg.kz/testing/index.php?page=theory&theme=han_zhangir">архивланған</a>.</span></small></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kyrgyz.ru/?page=317">Центральноазиатский исторический сервер — Черненко В., Арынгазин Р. Имена в истории Казахстана: правители Джунгарского ханства в 17-18 веках</a> <small><span style="white-space: nowrap;"> 2009 йыл 15 апрель <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090415033418/http://www.kyrgyz.ru/?page=317">архивланған</a>.</span></small></span> </li> </ol> <p><span class="error mw-ext-cite-error" lang="ba" dir="ltr">Өҙөмтә хатаһы: <code><references></code> билдәләнгән "Monography" исемле <code><ref></code> тамға алдағы текста ҡулланылмай.</span> </p> </div> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Азия_илдәре:_Тарих" data-name="Азия по темам"><table class="nowraplinks collapsible collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="colgroup" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#FFFFCA;"><span class="navbox-gear" style="float:left;text-align:left;width:5em;margin-right:0.5em"><span class="noprint plainlinks nowrap" style="font-size:85%;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D2%A0%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D0%BF:%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D0%BF%D0%BE_%D1%82%D0%B5%D0%BC%D0%B0%D0%BC" title="Ҡалыпты ҡарау"><img alt="⚙️" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/14px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/21px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg/28px-Wikipedia_interwiki_section_gear_icon.svg.png 2x" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span> </span></span><div id="Азия_илдәре:_Тарих" style="font-size:114%;margin:0 5em"><a href="/wiki/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Азия">Азия</a> илдәре: Тарих</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#FFFFCA;;width:1px;white-space:normal;">Бойондороҡһоҙ дәүләттәр</th><td class="navbox-list navbox-odd hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D2%93%D0%B0%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Афғанстан тарихы">Афғанстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%BB%D0%B0%D0%B4%D0%B5%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Бангладеш тарихы">Бангладеш</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B0%D1%85%D1%80%D0%B5%D0%B9%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бахрейн тарихы (был бит юҡ)">Бахрейн</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D0%B5%D1%80%D0%BB%D3%99%D1%88%D0%BA%D3%99%D0%BD_%D2%92%D3%99%D1%80%D3%99%D0%BF_%D3%98%D0%BC%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%82%D3%99%D1%80%D0%B5_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Берләшкән Ғәрәп Әмирлектәре тарихы (был бит юҡ)">БҒӘ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%91%D1%80%D1%83%D0%BD%D0%B5%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Бруней тарихы (был бит юҡ)">Бруней</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%91%D1%83%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Бутан тарихы">Бутан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%92%D1%8C%D0%B5%D1%82%D0%BD%D0%B0%D0%BC_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Вьетнам тарихы">Вьетнам</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Грузия тарихы">Грузия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D1%8C_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Израиль тарихы">Израиль</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Индонезия тарихы">Индонезия</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%98%D0%BE%D1%80%D0%B4%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Иордания тарихы (был бит юҡ)">Иордания</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D2%A1_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Ираҡ тарихы">Ираҡ</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%98%D1%80%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Иран тарихы">Иран</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%99%D3%99%D0%BC%D3%99%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Йәмән тарихы">Йәмән</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D0%BC%D0%B1%D0%BE%D0%B4%D0%B6%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Камбоджа тарихы (был бит юҡ)">Камбоджа</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B0%D1%80_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Катар тарихы (был бит юҡ)">Катар</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D1%80_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Кипр Республикаһы тарихы (был бит юҡ)">Кипр</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Корея Республикаһы тарихы (был бит юҡ)">Корея Республикаһы</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D0%BE%D1%80%D0%B5%D1%8F_%D0%A5%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1-%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%BA%D1%80%D0%B0%D1%82%D0%B8%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Корея Халыҡ-Демократик Республикаһы тарихы (был бит юҡ)">КХДР</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D1%81%D1%8B%D2%93%D1%8B%D1%88_%D0%A2%D0%B8%D0%BC%D0%BE%D1%80_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Көнсығыш Тимор тарихы (был бит юҡ)">Көнсығыш Тимор</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D2%AF%D0%B2%D0%B5%D0%B9%D1%82_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Күвейт тарихы (был бит юҡ)">Күвейт</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">Ҡаҙағстан</a>²</li> <li><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%80%D2%93%D1%8B%D2%99%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Ҡырғыҙстан тарихы">Ҡырғыҙстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Ҡытай тарихы">Ҡытай</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9B%D0%B0%D0%BE%D1%81_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Лаос тарихы (был бит юҡ)">Лаос</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9B%D0%B8%D0%B2%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Ливан тарихы">Ливан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D0%B9%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Малайзия тарихы">Малайзия</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9C%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%B4%D0%B8%D0%B2_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Мальдив тарихы (был бит юҡ)">Мальдив</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D0%BE%D0%BD%D0%B3%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Монголия тарихы">Монголия</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8C%D1%8F%D0%BD%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Мьянма тарихы">Мьянма</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9C%D1%8B%D1%81%D1%8B%D1%80_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Мысыр тарихы">Мысыр</a>¹</li> <li><a href="/wiki/%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%B0%D0%BB_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Непал тарихы">Непал</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9E%D0%BC%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Оман тарихы (был бит юҡ)">Оман</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%9F%D0%B0%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Пакистан тарихы">Пакистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A0%D3%99%D1%81%D3%99%D0%B9_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Рәсәй тарихы">Рәсәй</a>²</li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%BF%D1%83%D1%80_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Сингапур тарихы">Сингапур</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D2%AF%D1%80%D0%B8%D3%99_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Сүриә тарихы">Сүриә</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A1%D3%99%D2%93%D2%AF%D0%B4_%D2%92%D3%99%D1%80%D3%99%D0%B1%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Сәғүд Ғәрәбстаны тарихы">Сәғүд Ғәрәбстаны</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D0%B6%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Тажикистан тарихы (был бит юҡ)">Тажикистан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D0%B0%D0%B8%D0%BB%D0%B0%D0%BD%D0%B4_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Таиланд тарихы">Таиланд</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%B8%D3%99_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Төркиә тарихы">Төркиә</a>²</li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D3%A9%D1%80%D0%BA%D0%BC%D3%99%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Төркмәнстан тарихы (был бит юҡ)">Төркмәнстан</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D2%AE%D0%B7%D0%B1%D3%99%D0%BA%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Үзбәкстан тарихы (был бит юҡ)">Үзбәкстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A4%D0%B8%D0%BB%D0%B8%D0%BF%D0%BF%D0%B8%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Филиппин тарихы">Филиппин</a></li> <li><a href="/wiki/%D2%BA%D0%B8%D0%BD%D0%B4%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Һиндостан тарихы">Һиндостан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%A8%D1%80%D0%B8-%D0%9B%D0%B0%D0%BD%D0%BA%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Шри-Ланка тарихы">Шри-Ланка</a></li> <li><a href="/wiki/%D3%98%D0%B7%D0%B5%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B9%D0%B6%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Әзербайжан тарихы">Әзербайжан</a></li> <li><a href="/wiki/%D3%98%D1%80%D0%BC%D3%99%D0%BD%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Әрмәнстан тарихы">Әрмәнстан</a></li> <li><a href="/wiki/%D0%AF%D0%BF%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Япония тарихы">Япония</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#FFFFCA;;width:1px;white-space:normal;">Танылмаған йәки өлөшләтә танылған дәүләттәр</th><td class="navbox-list navbox-even hlist hlist-items-nowrap" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D0%90%D0%B1%D1%85%D0%B0%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Абхазия тарихы (был бит юҡ)">Абхазия</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%9A%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D2%A1_%D0%9E%D1%81%D0%B5%D1%82%D0%B8%D1%8F_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Көньяҡ Осетия тарихы (был бит юҡ)">Көньяҡ Осетия</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D2%A0%D1%8B%D1%82%D0%B0%D0%B9_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ҡытай Республикаһы тарихы (был бит юҡ)">Ҡытай Республикаһы</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D0%B0%D1%83%D0%BB%D1%8B-%D0%9A%D0%B0%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%85_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Таулы-Карабах Республикаһы тарихы (был бит юҡ)">Таулы-Карабах Республикаһы</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A2%D3%A9%D0%BD%D1%8C%D1%8F%D2%A1_%D0%9A%D0%B8%D0%BF%D1%80_%D0%A2%D3%A9%D1%80%D3%A9%D0%BA_%D0%A0%D0%B5%D1%81%D0%BF%D1%83%D0%B1%D0%BB%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D2%BB%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Төньяҡ Кипр Төрөк Республикаһы тарихы (был бит юҡ)">Төньяҡ Кипр Төрөк Республикаһы</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D0%A4%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BD_%D0%94%D3%99%D2%AF%D0%BB%D3%99%D1%82%D0%B5_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&action=edit&redlink=1" class="new" title="Фәләстин Дәүләте тарихы (был бит юҡ)">Фәләстин Дәүләте</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2" style="background:#FFFFCA;"><div> <ul><li>¹ Башлыса <a href="/wiki/%D0%90%D1%84%D1%80%D0%B8%D0%BA%D0%B0" title="Африка">Африкала</a></li> <li>² Өлөшләтә <a href="/wiki/%D0%95%D0%B2%D1%80%D0%BE%D0%BF%D0%B0" title="Европа">Европала</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">«<a dir="ltr" href="https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҡаҙағстан_тарихы&oldid=1278689">https://ba.wikipedia.org/w/index.php?title=Ҡаҙағстан_тарихы&oldid=1278689</a>» битенән алынған</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D0%9C%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%83%D1%81:%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Махсус:Категориялар">Категориялар</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D0%98%D2%AB%D0%BA%D3%99%D1%80%D0%BC%D3%99%D0%BB%D3%99%D1%80%D0%B5%D0%BD%D0%B4%D3%99_%D1%85%D0%B0%D1%82%D0%B0%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D0%B1%D1%83%D0%BB%D2%93%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B8%D1%82%D1%82%D3%99%D1%80" title="Категория:Иҫкәрмәләрендә хаталар булған биттәр">Иҫкәрмәләрендә хаталар булған биттәр</a></li><li><a href="/wiki/%D0%9A%D0%B0%D1%82%D0%B5%D0%B3%D0%BE%D1%80%D0%B8%D1%8F:%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B" title="Категория:Ҡаҙағстан тарихы">Ҡаҙағстан тарихы</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Был бит һуңғы тапҡыр 15:08 14 октябрь 2024 үҙгәртелгән.</li> <li id="footer-info-copyright">Текст <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">Creative Commons Attribution-ShareAlike License</a> буйынса рөхсәт ителгән; өҫтәмә шарттар ҡулланылыуы мөмкин. Тулыраҡ мәғлүмәт алыу өсөн, <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">Ҡулланыу шарттарын</a> ҡарағыҙ.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/ru">Сер һаҡлау сәйәсәте</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A2%D0%B0%D1%81%D1%83%D0%B8%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0">Википедия тураһында</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%AF%D1%83%D0%B0%D0%BF%D0%BB%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D2%A1%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%B1%D0%B0%D1%88_%D1%82%D0%B0%D1%80%D1%82%D1%8B%D1%83">Яуаплылыҡтан баш тартыу</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Тәртип кодексы</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Эшләүселәр</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/ba.wikipedia.org">Статистика</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookie ҡулланыу тураһында белдереү</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//ba.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Мобиль версия</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Эҙләү</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Википедия эсендә эҙләү"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Махсус:Эҙләү"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Эҙләргә</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Йөкмәткеһе" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Йөкмәткене күрһәтергә/йәшерергә</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Ҡаҙағстан тарихы</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>42 тел</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Тема өҫтәү</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-d8647bfd6-7hh8m","wgBackendResponseTime":143,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.482","walltime":"0.607","ppvisitednodes":{"value":6828,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":87175,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":26946,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":31,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":4,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":29223,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 523.839 1 -total"," 64.78% 339.321 1 Ҡалып:Ук"," 24.46% 128.133 87 Ҡалып:Replace"," 15.90% 83.284 29 Ҡалып:Comment"," 15.54% 81.394 1 Ҡалып:Wikidata"," 12.37% 64.808 1 Ҡалып:Сначала_имя"," 11.68% 61.205 1 Ҡалып:Str_find"," 11.36% 59.487 1 Ҡалып:Str_find/logic"," 10.05% 52.661 1 Ҡалып:Азия_по_темам"," 9.08% 47.544 1 Ҡалып:Навигационная_таблица"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.299","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":11824340,"limit":52428800},"limitreport-logs":"Loaded datatype wikibase-item of P17 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\nLoaded datatype string of P373 from wikidata, consider passing datatype argument to formatProperty call or to Wikidata/config\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-6b6f6c8754-t4w8f","timestamp":"20250125200912","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u04a0\u0430\u0499\u0430\u0493\u0441\u0442\u0430\u043d \u0442\u0430\u0440\u0438\u0445\u044b","url":"https:\/\/ba.wikipedia.org\/wiki\/%D2%A0%D0%B0%D2%99%D0%B0%D2%93%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B8%D1%85%D1%8B","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1129461","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q1129461","author":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u043f\u0440\u043e\u0435\u043a\u0442\u0442\u0430\u0440\u044b\u043d\u0434\u0430 \u04a1\u0430\u0442\u043d\u0430\u0448\u044b\u0443\u0441\u044b\u043b\u0430\u0440"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"\u0412\u0438\u043a\u0438\u043c\u0435\u0434\u0438\u0430 \u0424\u043e\u043d\u0434\u044b","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2018-05-31T04:49:26Z","dateModified":"2024-10-14T15:08:00Z"}</script> </body> </html>