CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>گرجستان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"9f1b034f-0dc9-4165-ba02-e7dfd99e00d6","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"گرجستان","wgTitle":"گرجستان","wgCurRevisionId":40451687,"wgRevisionId":40451687,"wgArticleId":4081,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی","صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی","مختصات در ویکی‌داده","مقاله‌های دارای واژگان به زبان گرجی", "صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات کشور با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های EMU","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLG","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NSK","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های KULTURNAV","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CINII","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های HDS","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های MusicBrainz area","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NARA","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RERO","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های UKPARL", "مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF","مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه","اقتصاد گرجستان","ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سال ۱۹۹۱ (میلادی)","بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در آسیا","بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در اروپا","بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در گرجستان","تاریخ نوین گرجستان","جمهوری‌ها","جمهوری‌های اتحاد شوروی","قفقاز جنوبی","کشورها در آسیا","کشورها در اروپا","کشورهای جاده ابریشم","کشورهای عضو سازمان ملل متحد","کشورهای عضو شورای اروپا","کشورهای غرب آسیا","گرجستان"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel": "wikitext","wgRelevantPageName":"گرجستان","wgRelevantArticleId":4081,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgCoordinates":{"lat":41.71666666666667,"lon":44.78333333333333},"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q230", "wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.tmh.player.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","ext.tmh.player","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible", "mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.tmh.player.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/1200px-Flag_of_Georgia.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="800"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/800px-Flag_of_Georgia.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="533"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/640px-Flag_of_Georgia.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="427"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="گرجستان - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-گرجستان rootpage-گرجستان skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-نام‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نام‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>نام‌شناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-نام‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موقعیت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#موقعیت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>موقعیت</span> </div> </a> <ul id="toc-موقعیت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تاریخ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تاریخ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>تاریخ</span> </div> </a> <ul id="toc-تاریخ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تقسیمات_کشوری_و_اداری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#تقسیمات_کشوری_و_اداری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>تقسیمات کشوری و اداری</span> </div> </a> <ul id="toc-تقسیمات_کشوری_و_اداری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آب_و_هوا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#آب_و_هوا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>آب و هوا</span> </div> </a> <ul id="toc-آب_و_هوا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ناهمواری‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#ناهمواری‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>ناهمواری‌ها</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-ناهمواری‌ها-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های ناهمواری‌ها</span> </button> <ul id="toc-ناهمواری‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-قفقاز_بزرگ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#قفقاز_بزرگ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>قفقاز بزرگ</span> </div> </a> <ul id="toc-قفقاز_بزرگ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ناحیه_بین_کوهی_شرق_کولخیس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ناحیه_بین_کوهی_شرق_کولخیس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>ناحیه بین کوهی شرق کولخیس</span> </div> </a> <ul id="toc-ناحیه_بین_کوهی_شرق_کولخیس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قفقاز_کوچک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#قفقاز_کوچک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۳</span> <span>قفقاز کوچک</span> </div> </a> <ul id="toc-قفقاز_کوچک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-آب‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#آب‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>آب‌شناسی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-آب‌شناسی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های آب‌شناسی</span> </button> <ul id="toc-آب‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-رودها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رودها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۱</span> <span>رودها</span> </div> </a> <ul id="toc-رودها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دریاچه‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دریاچه‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۲</span> <span>دریاچه‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-دریاچه‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-یخچال‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#یخچال‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۳</span> <span>یخچال‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-یخچال‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-آب‌های_معدنی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#آب‌های_معدنی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷.۴</span> <span>آب‌های معدنی</span> </div> </a> <ul id="toc-آب‌های_معدنی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-خاک‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#خاک‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>خاک‌شناسی</span> </div> </a> <ul id="toc-خاک‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جغرافیای_زیستی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جغرافیای_زیستی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹</span> <span>جغرافیای زیستی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-جغرافیای_زیستی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های جغرافیای زیستی</span> </button> <ul id="toc-جغرافیای_زیستی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-پوشش_گیاهی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#پوشش_گیاهی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹.۱</span> <span>پوشش گیاهی</span> </div> </a> <ul id="toc-پوشش_گیاهی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-حیات_جانوری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#حیات_جانوری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۹.۲</span> <span>حیات جانوری</span> </div> </a> <ul id="toc-حیات_جانوری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جمعیت‌شناسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جمعیت‌شناسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰</span> <span>جمعیت‌شناسی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-جمعیت‌شناسی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های جمعیت‌شناسی</span> </button> <ul id="toc-جمعیت‌شناسی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-خصوصیات_جمعیتی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خصوصیات_جمعیتی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰.۱</span> <span>خصوصیات جمعیتی</span> </div> </a> <ul id="toc-خصوصیات_جمعیتی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ترکیب_سنی_و_جنسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ترکیب_سنی_و_جنسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰.۲</span> <span>ترکیب سنی و جنسی</span> </div> </a> <ul id="toc-ترکیب_سنی_و_جنسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-جمعیت_شهری_و_روستایی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جمعیت_شهری_و_روستایی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۰.۳</span> <span>جمعیت شهری و روستایی</span> </div> </a> <ul id="toc-جمعیت_شهری_و_روستایی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-نظام_آموزشی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نظام_آموزشی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۱</span> <span>نظام آموزشی</span> </div> </a> <ul id="toc-نظام_آموزشی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بهداشت_و_درمان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#بهداشت_و_درمان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۲</span> <span>بهداشت و درمان</span> </div> </a> <ul id="toc-بهداشت_و_درمان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-فرهنگ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#فرهنگ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳</span> <span>فرهنگ</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-فرهنگ-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های فرهنگ</span> </button> <ul id="toc-فرهنگ-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-زبان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#زبان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۱</span> <span>زبان</span> </div> </a> <ul id="toc-زبان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ادبیات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ادبیات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۲</span> <span>ادبیات</span> </div> </a> <ul id="toc-ادبیات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خط" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خط"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۳</span> <span>خط</span> </div> </a> <ul id="toc-خط-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خوشنویسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خوشنویسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۴</span> <span>خوشنویسی</span> </div> </a> <ul id="toc-خوشنویسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هنر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هنر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۵</span> <span>هنر</span> </div> </a> <ul id="toc-هنر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سینما" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سینما"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۶</span> <span>سینما</span> </div> </a> <ul id="toc-سینما-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-تئاتر" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#تئاتر"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۷</span> <span>تئاتر</span> </div> </a> <ul id="toc-تئاتر-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-موسیقی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#موسیقی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۸</span> <span>موسیقی</span> </div> </a> <ul id="toc-موسیقی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-رقص" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رقص"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۳.۹</span> <span>رقص</span> </div> </a> <ul id="toc-رقص-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-مردم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#مردم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴</span> <span>مردم</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-مردم-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های مردم</span> </button> <ul id="toc-مردم-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-نژاد_و_قومیت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نژاد_و_قومیت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۱</span> <span>نژاد و قومیت</span> </div> </a> <ul id="toc-نژاد_و_قومیت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ادیان_و_مذاهب" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ادیان_و_مذاهب"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۴.۲</span> <span>ادیان و مذاهب</span> </div> </a> <ul id="toc-ادیان_و_مذاهب-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اقتصاد" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#اقتصاد"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵</span> <span>اقتصاد</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-اقتصاد-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های اقتصاد</span> </button> <ul id="toc-اقتصاد-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-کشاورزی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#کشاورزی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵.۱</span> <span>کشاورزی</span> </div> </a> <ul id="toc-کشاورزی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-صنعت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#صنعت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵.۲</span> <span>صنعت</span> </div> </a> <ul id="toc-صنعت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-معادن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#معادن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵.۳</span> <span>معادن</span> </div> </a> <ul id="toc-معادن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خدمات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خدمات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵.۴</span> <span>خدمات</span> </div> </a> <ul id="toc-خدمات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گردشگری" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گردشگری"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۵.۵</span> <span>گردشگری</span> </div> </a> <ul id="toc-گردشگری-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-انرژی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#انرژی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶</span> <span>انرژی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-انرژی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های انرژی</span> </button> <ul id="toc-انرژی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-نفت" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نفت"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۱</span> <span>نفت</span> </div> </a> <ul id="toc-نفت-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-گاز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#گاز"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۲</span> <span>گاز</span> </div> </a> <ul id="toc-گاز-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-برق" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#برق"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۳</span> <span>برق</span> </div> </a> <ul id="toc-برق-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-زغال‌سنگ" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#زغال‌سنگ"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۶.۴</span> <span>زغال‌سنگ</span> </div> </a> <ul id="toc-زغال‌سنگ-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-حمل_و_نقل" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#حمل_و_نقل"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷</span> <span>حمل و نقل</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-حمل_و_نقل-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های حمل و نقل</span> </button> <ul id="toc-حمل_و_نقل-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-جاده‌ها" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جاده‌ها"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷.۱</span> <span>جاده‌ها</span> </div> </a> <ul id="toc-جاده‌ها-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-راه‌آهن" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#راه‌آهن"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷.۲</span> <span>راه‌آهن</span> </div> </a> <ul id="toc-راه‌آهن-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خطوط_هوایی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خطوط_هوایی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷.۳</span> <span>خطوط هوایی</span> </div> </a> <ul id="toc-خطوط_هوایی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-بنادر_و_کشتیرانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#بنادر_و_کشتیرانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۷.۴</span> <span>بنادر و کشتیرانی</span> </div> </a> <ul id="toc-بنادر_و_کشتیرانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-بازرگانی_خارجی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#بازرگانی_خارجی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۸</span> <span>بازرگانی خارجی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-بازرگانی_خارجی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های بازرگانی خارجی</span> </button> <ul id="toc-بازرگانی_خارجی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-صادرات_و_واردات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#صادرات_و_واردات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۸.۱</span> <span>صادرات و واردات</span> </div> </a> <ul id="toc-صادرات_و_واردات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-سیاست" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#سیاست"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱۹</span> <span>سیاست</span> </div> </a> <ul id="toc-سیاست-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قدرت_نظامی_و_ارتش" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#قدرت_نظامی_و_ارتش"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۰</span> <span>قدرت نظامی و ارتش</span> </div> </a> <ul id="toc-قدرت_نظامی_و_ارتش-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نقشهٔ_گرجستان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نقشهٔ_گرجستان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۱</span> <span>نقشهٔ گرجستان</span> </div> </a> <ul id="toc-نقشهٔ_گرجستان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۲</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۳</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲۴</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">گرجستان</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۲۶۹ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-269" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۲۶۹ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ab mw-list-item"><a href="https://ab.wikipedia.org/wiki/%D2%9A%D1%8B%D1%80%D2%AD%D1%82%D3%99%D1%8B%D0%BB%D0%B0" title="Қырҭтәыла–آبخازی" lang="ab" hreflang="ab" data-title="Қырҭтәыла" data-language-autonym="Аԥсшәа" data-language-local-name="آبخازی" class="interlanguage-link-target"><span>Аԥсшәа</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ace mw-list-item"><a href="https://ace.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–آچئی" lang="ace" hreflang="ace" data-title="Georgia" data-language-autonym="Acèh" data-language-local-name="آچئی" class="interlanguage-link-target"><span>Acèh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8A%D1%8B%D1%80%D1%86%D1%8B%D0%B5" title="Хъырцые–آدیجیایی" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Хъырцые" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="آدیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië–آفریکانس" lang="af" hreflang="af" data-title="Georgië" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="آفریکانس" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–آلمانی سوئیسی" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Georgien" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="آلمانی سوئیسی" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%82%E1%8B%AE%E1%88%AD%E1%8C%82%E1%8B%AB" title="ጂዮርጂያ–امهری" lang="am" hreflang="am" data-title="ጂዮርጂያ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="امهری" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Georgia" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Cheorchia" title="Cheorchia–آراگونی" lang="an" hreflang="an" data-title="Cheorchia" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="آراگونی" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Georgia_(land)" title="Georgia (land)–انگلیسی باستان" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Georgia (land)" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="انگلیسی باستان" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/J%E1%BB%8Djia" title="Jọjia–اوبولو" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Jọjia" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="اوبولو" class="interlanguage-link-target"><span>Obolo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جورجيا–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="جورجيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%93%DC%98%DC%AA%DC%93%DC%9D%DC%90_(%DC%90%DC%AC%DC%AA%DC%90)" title="ܓܘܪܓܝܐ (ܐܬܪܐ)–آرامی" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܓܘܪܓܝܐ (ܐܬܪܐ)" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="آرامی" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جورجيا–عربی مراکشی" lang="ary" hreflang="ary" data-title="جورجيا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="عربی مراکشی" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جورجيا–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="جورجيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A7%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_(%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6)" title="জৰ্জিয়া (দেশ)–آسامی" lang="as" hreflang="as" data-title="জৰ্জিয়া (দেশ)" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="آسامی" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Xeorxa" title="Xeorxa–آستوری" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Xeorxa" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="آستوری" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-av mw-list-item"><a href="https://av.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8A%D0%B8%D0%B7%D0%B8%D1%85%D1%8A" title="Хъизихъ–آواری" lang="av" hreflang="av" data-title="Хъизихъ" data-language-autonym="Авар" data-language-local-name="آواری" class="interlanguage-link-target"><span>Авар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-avk mw-list-item"><a href="https://avk.wikipedia.org/wiki/Sakartvela" title="Sakartvela–Kotava" lang="avk" hreflang="avk" data-title="Sakartvela" data-language-autonym="Kotava" data-language-local-name="Kotava" class="interlanguage-link-target"><span>Kotava</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="जर्जिया–اودهی" lang="awa" hreflang="awa" data-title="जर्जिया" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="اودهی" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Kiyorxiya" title="Kiyorxiya–آیمارایی" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Kiyorxiya" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="آیمارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCrc%C3%BCstan" title="Gürcüstan–ترکی آذربایجانی" lang="az" hreflang="az" data-title="Gürcüstan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="ترکی آذربایجانی" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AC%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گورجوستان–South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="گورجوستان" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–باشقیری" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Грузия" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="باشقیری" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9orgia" title="Géorgia–بالیایی" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Géorgia" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="بالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–باواریایی" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Georgien" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="باواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Groz%C4%97j%C4%97" title="Grozėjė–ساموگیتی" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Grozėjė" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="ساموگیتی" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Georgia_(nasyon)" title="Georgia (nasyon)–Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Georgia (nasyon)" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Грузія–بلاروسی" lang="be" hreflang="be" data-title="Грузія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="بلاروسی" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Грузія–بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Грузія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="بلاروسی (دستورخط کلاسیک)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bew mw-list-item"><a href="https://bew.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9orgi" title="Géorgi–Betawi" lang="bew" hreflang="bew" data-title="Géorgi" data-language-autonym="Betawi" data-language-local-name="Betawi" class="interlanguage-link-target"><span>Betawi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–بلغاری" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Грузия" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="بلغاری" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_(%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6)" title="जॉर्जिया (देश)–Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="जॉर्जिया (देश)" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Jojia" title="Jojia–بیسلاما" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Jojia" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="بیسلاما" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Jorjiya" title="Jorjiya–بانجاری" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Jorjiya" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="بانجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="জর্জিয়া–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="জর্জিয়া" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A0%E0%BD%87%E0%BD%BC%E0%BD%A2%E0%BC%8B%E0%BD%87%E0%BD%B2%E0%BC%8B%E0%BD%A1%E0%BC%8D_(%E0%BD%A2%E0%BE%92%E0%BE%B1%E0%BD%A3%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BD%96%E0%BC%8D)" title="འཇོར་ཇི་ཡ། (རྒྱལ་ཁབ།)–تبتی" lang="bo" hreflang="bo" data-title="འཇོར་ཇི་ཡ། (རྒྱལ་ཁབ།)" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="تبتی" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bpy mw-list-item"><a href="https://bpy.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9C%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE_(%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A7%8D%E0%A6%B0)" title="জর্জিয়া (রাষ্ট্র)–Bishnupriya" lang="bpy" hreflang="bpy" data-title="জর্জিয়া (রাষ্ট্র)" data-language-autonym="বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী" data-language-local-name="Bishnupriya" class="interlanguage-link-target"><span>বিষ্ণুপ্রিয়া মণিপুরী</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Jorjia" title="Jorjia–برتون" lang="br" hreflang="br" data-title="Jorjia" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="برتون" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Gruzija" title="Gruzija–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Gruzija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D2%AF%D1%80%D0%B6%D0%B8" title="Гүржи–Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Гүржи" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%B2rgia" title="Geòrgia–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Geòrgia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Georgia" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Gruzia" title="Gruzia–چینی مین شرقی" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Gruzia" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="چینی مین شرقی" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%8C%D1%80%D0%B6%D0%B8%D0%B9%D1%87%D0%BE%D1%8C" title="Гуьржийчоь–چچنی" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Гуьржийчоь" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="چچنی" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Heyorhiya" title="Heyorhiya–سبویی" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Heyorhiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="سبویی" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8F%A3%E1%8E%A0%E1%8F%A5%E1%8E%A2" title="ᏣᎠᏥᎢ–چروکی" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᏣᎠᏥᎢ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="چروکی" class="interlanguage-link-target"><span>ᏣᎳᎩ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گورجستان–کردی مرکزی" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="گورجستان" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="کردی مرکزی" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–کورسی" lang="co" hreflang="co" data-title="Georgia" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="کورسی" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCrcistan" title="Gürcistan–ترکی کریمه" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Gürcistan" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="ترکی کریمه" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Gruzie" title="Gruzie–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Gruzie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%ABz%C3%B3%C5%84sk%C3%B4" title="Grëzóńskô–کاشوبی" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Grëzóńskô" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="کاشوبی" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%94%D1%A1%D1%80%D0%B3%D1%97%EA%99%97" title="Гєѡргїꙗ–اسلاوی کلیسایی" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Гєѡргїꙗ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="اسلاوی کلیسایی" class="interlanguage-link-target"><span>Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8" title="Грузи–چوواشی" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Грузи" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="چوواشی" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–ولزی" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Georgia" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="ولزی" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Georgien" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Georgia" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="مقالهٔ خوب"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Georgien" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Gurc%C4%B1stan" title="Gurcıstan–Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Gurcıstan" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Georgiska" title="Georgiska–صُربی سفلی" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Georgiska" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="صُربی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_(%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6)" title="जर्जिया (देश)–Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="जर्जिया (देश)" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%96%DE%AF%DE%96%DE%A8%DE%94%DE%A7_(%DE%A4%DE%A6%DE%87%DE%AA%DE%89%DE%AA)" title="ޖޯޖިޔާ (ޤައުމު)–دیوهی" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ޖޯޖިޔާ (ޤައުމު)" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="دیوهی" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%87%E0%BD%BD%E0%BC%8B%E0%BD%87%E0%BD%B1" title="ཇཽ་ཇཱ–دزونگخا" lang="dz" hreflang="dz" data-title="ཇཽ་ཇཱ" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="دزونگخا" class="interlanguage-link-target"><span>ཇོང་ཁ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–اوه‌ای" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Georgia" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="اوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B5%CF%89%CF%81%CE%B3%CE%AF%CE%B1" title="Γεωργία–یونانی" lang="el" hreflang="el" data-title="Γεωργία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="یونانی" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%B2rgia" title="Geòrgia–امیلیانو-روما" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Geòrgia" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="امیلیانو-روما" class="interlanguage-link-target"><span>Emiliàn e rumagnòl</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Georgia_(country)" title="Georgia (country)–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Georgia (country)" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kartvelio" title="Kartvelio–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kartvelio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Georgia" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Gruusia" title="Gruusia–استونیایی" lang="et" hreflang="et" data-title="Gruusia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="استونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–باسکی" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Georgia" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="باسکی" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–اکسترامادورایی" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Georgia" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="اکسترامادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ff mw-list-item"><a href="https://ff.wikipedia.org/wiki/Jorjiya" title="Jorjiya–فولانی" lang="ff" hreflang="ff" data-title="Jorjiya" data-language-autonym="Fulfulde" data-language-local-name="فولانی" class="interlanguage-link-target"><span>Fulfulde</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Georgia" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Gruusia" title="Gruusia–Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Gruusia" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fj mw-list-item"><a href="https://fj.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–فیجیایی" lang="fj" hreflang="fj" data-title="Georgia" data-language-autonym="Na Vosa Vakaviti" data-language-local-name="فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Na Vosa Vakaviti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Georgia_(land)" title="Georgia (land)–فارویی" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Georgia (land)" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="فارویی" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9orgie_(pays)" title="Géorgie (pays)–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Géorgie (pays)" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Jorgia_(payis)" title="Jorgia (payis)–آرپیتان" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Jorgia (payis)" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="آرپیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–فریزی شمالی" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Georgien" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="فریزی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fur mw-list-item"><a href="https://fur.wikipedia.org/wiki/Gjeorgjie" title="Gjeorgjie–فریولیایی" lang="fur" hreflang="fur" data-title="Gjeorgjie" data-language-autonym="Furlan" data-language-local-name="فریولیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Furlan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Georgje" title="Georgje–فریسی غربی" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Georgje" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="فریسی غربی" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/An_tSeoirsia" title="An tSeoirsia–ایرلندی" lang="ga" hreflang="ga" data-title="An tSeoirsia" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ایرلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCrc%C3%BCstan" title="Gürcüstan–گاگائوزیایی" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Gürcüstan" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="گاگائوزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/J%C3%A9y%C3%B2rji_(p%C3%A9yi)" title="Jéyòrji (péyi)–Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Jéyòrji (péyi)" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target"><span>Kriyòl gwiyannen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/A%27_Chairtbheil" title="A' Chairtbheil–گیلی اسکاتلندی" lang="gd" hreflang="gd" data-title="A' Chairtbheil" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="گیلی اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Xeorxia" title="Xeorxia–گالیسیایی" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Xeorxia" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="گالیسیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-glk mw-list-item"><a href="https://glk.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%8A%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گۊرجستان–گیلکی" lang="glk" hreflang="glk" data-title="گۊرجستان" data-language-autonym="گیلکی" data-language-local-name="گیلکی" class="interlanguage-link-target"><span>گیلکی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–گوارانی" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Georgia" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="گوارانی" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="जॉर्जिया–کونکانی گن" lang="gom" hreflang="gom" data-title="जॉर्जिया" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="کونکانی گن" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-got mw-list-item"><a href="https://got.wikipedia.org/wiki/%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%B4%F0%90%8C%B0%F0%90%8C%BF%F0%90%8D%82%F0%90%8C%B2%F0%90%8C%BE%F0%90%8C%B0" title="𐌲𐌴𐌰𐌿𐍂𐌲𐌾𐌰–گوتی" lang="got" hreflang="got" data-title="𐌲𐌴𐌰𐌿𐍂𐌲𐌾𐌰" data-language-autonym="𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺" data-language-local-name="گوتی" class="interlanguage-link-target"><span>𐌲𐌿𐍄𐌹𐍃𐌺</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%9C%E0%AB%8D%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%B0%E0%AB%8D%E0%AA%9C%E0%AB%80%E0%AA%AF%E0%AA%BE_(%E0%AA%A6%E0%AB%87%E0%AA%B6)" title="જ્યોર્જીયા (દેશ)–گجراتی" lang="gu" hreflang="gu" data-title="જ્યોર્જીયા (દેશ)" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="گجراتی" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Yn_%C3%87horshey" title="Yn Çhorshey–مانی" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Yn Çhorshey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="مانی" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–هوسایی" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Georgia" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="هوسایی" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Gruzia" title="Gruzia–Hakka Chinese" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Gruzia" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="Hakka Chinese" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/Keokia" title="Keokia–هاوایی" lang="haw" hreflang="haw" data-title="Keokia" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="هاوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Hawaiʻi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%90%D7%95%D7%A8%D7%92%D7%99%D7%94" title="גאורגיה–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="גאורגיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_(%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6)" title="जॉर्जिया (देश)–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="जॉर्जिया (देश)" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–هندی فیجیایی" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Georgia" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="هندی فیجیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Gruzija" title="Gruzija–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Gruzija" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Georgiska" title="Georgiska–صُربی علیا" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Georgiska" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="صُربی علیا" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Jeoji" title="Jeoji–هائیتیایی" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Jeoji" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="هائیتیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Gr%C3%BAzia" title="Grúzia–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Grúzia" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան–ارمنی" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Վրաստան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ارمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8E%D6%80%D5%A1%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6" title="Վրաստան–Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Վրաստան" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Georgia_(pais)" title="Georgia (pais)–اینترلینگوا" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Georgia (pais)" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="اینترلینگوا" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Georgia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–اکسیدنتال" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Georgia" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="اکسیدنتال" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingue</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Georgia_(pagilian)" title="Georgia (pagilian)–ایلوکویی" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Georgia (pagilian)" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ایلوکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%B6%D0%B5%D1%85%D1%8C%D0%B5" title="Гуржехье–اینگوشی" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Гуржехье" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="اینگوشی" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Gruzia" title="Gruzia–ایدو" lang="io" hreflang="io" data-title="Gruzia" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ایدو" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Georg%C3%ADa" title="Georgía–ایسلندی" lang="is" hreflang="is" data-title="Georgía" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ایسلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Georgia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%B8%E3%83%A7%E3%83%BC%E3%82%B8%E3%82%A2_(%E5%9B%BD)" title="ジョージア (国)–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ジョージア (国)" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Jaajia" title="Jaajia–Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Jaajia" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9orgia" title="Géorgia–جاوه‌ای" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Géorgia" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="جاوه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D" title="საქართველო–گرجی" lang="ka" hreflang="ka" data-title="საქართველო" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="گرجی" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Gruziya" title="Gruziya–قره‌قالپاقی" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Gruziya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="قره‌قالپاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Jurjya" title="Jurjya–قبایلی" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Jurjya" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="قبایلی" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbd mw-list-item"><a href="https://kbd.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D1%8A%D1%8B%D1%80%D1%86%D0%B5%D0%B9" title="Хъырцей–کاباردینی" lang="kbd" hreflang="kbd" data-title="Хъырцей" data-language-autonym="Адыгэбзэ" data-language-local-name="کاباردینی" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгэбзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kg mw-list-item"><a href="https://kg.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–کنگویی" lang="kg" hreflang="kg" data-title="Georgia" data-language-autonym="Kongo" data-language-local-name="کنگویی" class="interlanguage-link-target"><span>Kongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Georgia" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Georgia_(country)" title="Georgia (country)–کیکویویی" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Georgia (country)" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="کیکویویی" class="interlanguage-link-target"><span>Gĩkũyũ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–قزاقی" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Грузия" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="قزاقی" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%85%E1%9E%85%E1%9E%87%E1%9E%B8" title="ចចជី–خمری" lang="km" hreflang="km" data-title="ចចជី" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="خمری" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%9C%E0%B2%BF%E0%B2%AF" title="ಜಾರ್ಜಿಯ–کانارا" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಜಾರ್ಜಿಯ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="کانارا" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%A1%B0%EC%A7%80%EC%95%84" title="조지아–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="조지아" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-krc mw-list-item"><a href="https://krc.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%8E%D1%80%D0%B4%D0%B6%D1%8E" title="Гюрджю–قره‌چایی‐بالکاری" lang="krc" hreflang="krc" data-title="Гюрджю" data-language-autonym="Къарачай-малкъар" data-language-local-name="قره‌چایی‐بالکاری" class="interlanguage-link-target"><span>Къарачай-малкъар</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Gurcistan" title="Gurcistan–کردی" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Gurcistan" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="کردی" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kv mw-list-item"><a href="https://kv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–کومیایی" lang="kv" hreflang="kv" data-title="Грузия" data-language-autonym="Коми" data-language-local-name="کومیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Коми</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Pow_Grouzi" title="Pow Grouzi–کورنی" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Pow Grouzi" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="کورنی" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–لاتین" lang="la" hreflang="la" data-title="Georgia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="لاتین" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–لوگزامبورگی" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Georgien" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="لوگزامبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lbe mw-list-item"><a href="https://lbe.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Гуржисттан–Lak" lang="lbe" hreflang="lbe" data-title="Гуржисттан" data-language-autonym="Лакку" data-language-local-name="Lak" class="interlanguage-link-target"><span>Лакку</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%80%D0%B6%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Гуржистан–لزگی" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Гуржистан" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="لزگی" class="interlanguage-link-target"><span>Лезги</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Sacartvelo" title="Sacartvelo–Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Sacartvelo" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië–لیمبورگی" lang="li" hreflang="li" data-title="Georgië" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="لیمبورگی" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Gi%C3%B6rgia" title="Giörgia–Ligurian" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Giörgia" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="Ligurian" class="interlanguage-link-target"><span>Ligure</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lld mw-list-item"><a href="https://lld.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Ladin" lang="lld" hreflang="lld" data-title="Georgia" data-language-autonym="Ladin" data-language-local-name="Ladin" class="interlanguage-link-target"><span>Ladin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–لومبارد" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Georgia" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="لومبارد" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Zolozi" title="Zolozi–لینگالا" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Zolozi" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="لینگالا" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%8A%E0%BA%AD%E0%BA%81%E0%BA%8A%E0%BA%B5" title="ຊອກຊີ–لائوسی" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ຊອກຊີ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="لائوسی" class="interlanguage-link-target"><span>ລາວ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Gruzija" title="Gruzija–لیتوانیایی" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Gruzija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="لیتوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ltg mw-list-item"><a href="https://ltg.wikipedia.org/wiki/Gruzeja" title="Gruzeja–لاتگالی" lang="ltg" hreflang="ltg" data-title="Gruzeja" data-language-autonym="Latgaļu" data-language-local-name="لاتگالی" class="interlanguage-link-target"><span>Latgaļu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Gruzija" title="Gruzija–لتونیایی" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Gruzija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="لتونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–مادورایی" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Georgia" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="مادورایی" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="जर्जिया–مایدیلی" lang="mai" hreflang="mai" data-title="जर्जिया" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="مایدیلی" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Georgia" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–مکشایی" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Грузия" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="مکشایی" class="interlanguage-link-target"><span>Мокшень</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Je%C3%B4rjia" title="Jeôrjia–مالاگاسی" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Jeôrjia" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="مالاگاسی" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D0%B9" title="Грузий–ماری" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Грузий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/H%C5%8Dria" title="Hōria–مائوری" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Hōria" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="مائوری" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–مینانگ‌کابویی" lang="min" hreflang="min" data-title="Georgia" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="مینانگ‌کابویی" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Грузија–مقدونی" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Грузија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="مقدونی" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%9C%E0%B5%8B%E0%B5%BC%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%9C%E0%B4%BF%E0%B4%AF_(%E0%B4%B0%E0%B4%BE%E0%B4%9C%E0%B5%8D%E0%B4%AF%E0%B4%82)" title="ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)–مالایالامی" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ജോർജ്ജിയ (രാജ്യം)" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="مالایالامی" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D2%AF%D1%80%D0%B6" title="Гүрж–مغولی" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Гүрж" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="مغولی" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A5%89%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="जॉर्जिया–مراتی" lang="mr" hreflang="mr" data-title="जॉर्जिया" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="مراتی" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mrj mw-list-item"><a href="https://mrj.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8" title="Грузи–هیل ماری" lang="mrj" hreflang="mrj" data-title="Грузи" data-language-autonym="Кырык мары" data-language-local-name="هیل ماری" class="interlanguage-link-target"><span>Кырык мары</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Georgia" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/%C4%A0eor%C4%A1ja" title="Ġeorġja–مالتی" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Ġeorġja" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="مالتی" class="interlanguage-link-target"><span>Malti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%B3rgia" title="Geórgia–میراندی" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Geórgia" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="میراندی" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%BA%E1%80%82%E1%80%BB%E1%80%AE%E1%80%9A%E1%80%AC%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%84%E1%80%B6" title="ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ–برمه‌ای" lang="my" hreflang="my" data-title="ဂျော်ဂျီယာနိုင်ငံ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="برمه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-myv mw-list-item"><a href="https://myv.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F_%D0%9C%D0%B0%D1%81%D1%82%D0%BE%D1%80" title="Грузия Мастор–ارزیایی" lang="myv" hreflang="myv" data-title="Грузия Мастор" data-language-autonym="Эрзянь" data-language-local-name="ارزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Эрзянь</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D9%88%D9%86" title="گورجسون–مازندرانی" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="گورجسون" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="مازندرانی" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–ناپلی" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Georgia" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="ناپلی" class="interlanguage-link-target"><span>Napulitano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–آلمانی سفلی" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Georgien" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="آلمانی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië–ساکسونی سفلی" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Georgië" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="ساکسونی سفلی" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="जर्जिया–نپالی" lang="ne" hreflang="ne" data-title="जर्जिया" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="نپالی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE" title="जर्जिया–نواریایی" lang="new" hreflang="new" data-title="जर्जिया" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="نواریایی" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Georgië" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–نروژی نی‌نُشک" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Georgia" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="نروژی نی‌نُشک" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Georgia" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Georgia" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="Novial" class="interlanguage-link-target"><span>Novial</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–سوتویی شمالی" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Georgia" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="سوتویی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Dzi%C5%82_Daantsaa%C3%ADtah_Bilag%C3%A1ana_Bik%C3%A9yah" title="Dził Daantsaaítah Bilagáana Bikéyah–ناواهویی" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Dził Daantsaaítah Bilagáana Bikéyah" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="ناواهویی" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Georgia_(Cauc%C3%A0s)" title="Georgia (Caucàs)–اکسیتان" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Georgia (Caucàs)" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="اکسیتان" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Gruuzii" title="Gruuzii–لیوی-کارلیان" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Gruuzii" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="لیوی-کارلیان" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Ji%27oorjiyaa" title="Ji'oorjiyaa–اورومویی" lang="om" hreflang="om" data-title="Ji'oorjiyaa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="اورومویی" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%9C%E0%AC%B0%E0%AD%8D%E0%AC%9C%E0%AC%BF%E0%AC%86" title="ଜର୍ଜିଆ–اوریه‌ای" lang="or" hreflang="or" data-title="ଜର୍ଜିଆ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="اوریه‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%8B%D1%80%D0%B4%D0%B7%D1%8B%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD" title="Гуырдзыстон–آسی" lang="os" hreflang="os" data-title="Гуырдзыстон" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="آسی" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%9C%E0%A8%BE%E0%A8%B0%E0%A8%9C%E0%A9%80%E0%A8%86_(%E0%A8%A6%E0%A9%87%E0%A8%B8%E0%A8%BC)" title="ਜਾਰਜੀਆ (ਦੇਸ਼)–پنجابی" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਜਾਰਜੀਆ (ਦੇਸ਼)" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pag mw-list-item"><a href="https://pag.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–پانگاسینانی" lang="pag" hreflang="pag" data-title="Georgia" data-language-autonym="Pangasinan" data-language-local-name="پانگاسینانی" class="interlanguage-link-target"><span>Pangasinan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Heorhia" title="Heorhia–پامپانگایی" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Heorhia" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="پامپانگایی" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–پاپیامنتو" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Georgia" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="پاپیامنتو" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9orgie_(pa%C3%AFs)" title="Géorgie (païs)–Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Géorgie (païs)" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pdc mw-list-item"><a href="https://pdc.wikipedia.org/wiki/Georgie" title="Georgie–آلمانی پنسیلوانیایی" lang="pdc" hreflang="pdc" data-title="Georgie" data-language-autonym="Deitsch" data-language-local-name="آلمانی پنسیلوانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Deitsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE-%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6:" title="जार्जिया-देश:–پالی" lang="pi" hreflang="pi" data-title="जार्जिया-देश:" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="پالی" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Jorja" title="Jorja–Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Jorja" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target"><span>Norfuk / Pitkern</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Gruzja" title="Gruzja–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Gruzja" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%B2rgia" title="Geòrgia–پیدمونتی" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Geòrgia" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="پیدمونتی" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%A7" title="جارجیا–پنجابی" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="جارجیا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="پنجابی" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnt mw-list-item"><a href="https://pnt.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CF%81%CE%BF%CF%85%CE%B6%CE%AF%CE%B1" title="Γρουζία–Pontic" lang="pnt" hreflang="pnt" data-title="Γρουζία" data-language-autonym="Ποντιακά" data-language-local-name="Pontic" class="interlanguage-link-target"><span>Ποντιακά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%DA%AB%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ګرجستان–پشتو" lang="ps" hreflang="ps" data-title="ګرجستان" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="پشتو" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="مقالهٔ برگزیده"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%B3rgia" title="Geórgia–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Geórgia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Kartulsuyu" title="Kartulsuyu–کچوایی" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Kartulsuyu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="کچوایی" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rmy mw-list-item"><a href="https://rmy.wikipedia.org/wiki/Jorjiya_(them)" title="Jorjiya (them)–Vlax Romani" lang="rmy" hreflang="rmy" data-title="Jorjiya (them)" data-language-autonym="Romani čhib" data-language-local-name="Vlax Romani" class="interlanguage-link-target"><span>Romani čhib</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Georgia" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-roa-rup mw-list-item"><a href="https://roa-rup.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–آرومانی" lang="rup" hreflang="rup" data-title="Georgia" data-language-autonym="Armãneashti" data-language-local-name="آرومانی" class="interlanguage-link-target"><span>Armãneashti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Грузия" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D2%90%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Ґрузія–Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Ґрузія" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Geworugiya" title="Geworugiya–کینیارواندایی" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Geworugiya" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="کینیارواندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%9C%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9C%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE_(%E0%A4%A6%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%83)" title="जार्जिया (देशः)–سانسکریت" lang="sa" hreflang="sa" data-title="जार्जिया (देशः)" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="سانسکریت" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–یاقوتی" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Грузия" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="یاقوتی" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A1%E1%B1%9A%E1%B1%A8%E1%B1%A1%E1%B1%A4%E1%B1%AD%E1%B1%9F" title="ᱡᱚᱨᱡᱤᱭᱟ–سانتالی" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱡᱚᱨᱡᱤᱭᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="سانتالی" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–ساردینیایی" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Georgia" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="ساردینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Giorgia" title="Giorgia–سیسیلی" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Giorgia" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="سیسیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Georgie_(kintra)" title="Georgie (kintra)–اسکاتلندی" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Georgie (kintra)" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="اسکاتلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%8A%D8%A7" title="جارجيا–سندی" lang="sd" hreflang="sd" data-title="جارجيا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="سندی" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–سامی شمالی" lang="se" hreflang="se" data-title="Georgia" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="سامی شمالی" class="interlanguage-link-target"><span>Davvisámegiella</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Gruzija" title="Gruzija–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Gruzija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ju%E1%B9%9Bjya_(tamazirt)" title="Juṛjya (tamazirt)–تاچل‌هیت" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Juṛjya (tamazirt)" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="تاچل‌هیت" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%B8%E1%81%B5%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%82%83%E1%82%87%E1%81%B5%E1%80%BB%E1%82%83%E1%82%87" title="မိူင်းၵျေႃႇၵျႃႇ–شانی" lang="shn" hreflang="shn" data-title="မိူင်းၵျေႃႇၵျႃႇ" data-language-autonym="ၽႃႇသႃႇတႆး " data-language-local-name="شانی" class="interlanguage-link-target"><span>ၽႃႇသႃႇတႆး </span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%A2%E0%B7%9D%E0%B6%BB%E0%B7%8A%E0%B6%A2%E0%B7%92%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ජෝර්ජියාව–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="ජෝර්ජියාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Georgia_(country)" title="Georgia (country)–انگلیسی ساده" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Georgia (country)" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="انگلیسی ساده" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Gruz%C3%ADnsko" title="Gruzínsko–اسلواکی" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Gruzínsko" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="اسلواکی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Gruzija" title="Gruzija–اسلوونیایی" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Gruzija" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="اسلوونیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Siaosia_(Atunuu)" title="Siaosia (Atunuu)–ساموآیی" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Siaosia (Atunuu)" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="ساموآیی" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-smn mw-list-item"><a href="https://smn.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–ایناری سامی" lang="smn" hreflang="smn" data-title="Georgia" data-language-autonym="Anarâškielâ" data-language-local-name="ایناری سامی" class="interlanguage-link-target"><span>Anarâškielâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Joorjiya_(wadan)" title="Joorjiya (wadan)–سومالیایی" lang="so" hreflang="so" data-title="Joorjiya (wadan)" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="سومالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Gjeorgjia" title="Gjeorgjia–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Gjeorgjia" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Грузија–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Грузија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn mw-list-item"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Georgikondre" title="Georgikondre–زبان اسرانان" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Georgikondre" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="زبان اسرانان" class="interlanguage-link-target"><span>Sranantongo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ss mw-list-item"><a href="https://ss.wikipedia.org/wiki/IJojiya" title="IJojiya–سوازیایی" lang="ss" hreflang="ss" data-title="IJojiya" data-language-autonym="SiSwati" data-language-local-name="سوازیایی" class="interlanguage-link-target"><span>SiSwati</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Georgien" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/G%C3%A9orgia" title="Géorgia–سوندایی" lang="su" hreflang="su" data-title="Géorgia" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="سوندایی" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Georgien" title="Georgien–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Georgien" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Georgia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/Gruzyjo" title="Gruzyjo–سیلزیایی" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Gruzyjo" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="سیلزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Ślůnski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="Georgia" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BE" title="சியார்சியா–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சியார்சியா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="Georgia" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE_(%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82)" title="జార్జియా (దేశం)–تلوگویی" lang="te" hreflang="te" data-title="జార్జియా (దేశం)" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="تلوگویی" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tet mw-list-item"><a href="https://tet.wikipedia.org/wiki/Je%C3%B3rjia" title="Jeórjia–تتومی" lang="tet" hreflang="tet" data-title="Jeórjia" data-language-autonym="Tetun" data-language-local-name="تتومی" class="interlanguage-link-target"><span>Tetun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%83%D1%80%D2%B7%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%BE%D0%BD" title="Гурҷистон–تاجیکی" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Гурҷистон" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="تاجیکی" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%88%E0%B8%AD%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B9%80%E0%B8%88%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="ประเทศจอร์เจีย–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="ประเทศจอร์เจีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8C%86%E1%88%AD%E1%8C%82%E1%8B%AB" title="ጆርጂያ–تیگرینیایی" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ጆርጂያ" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="تیگرینیایی" class="interlanguage-link-target"><span>ትግርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tk mw-list-item"><a href="https://tk.wikipedia.org/wiki/Gruzi%C3%BDa" title="Gruziýa–ترکمنی" lang="tk" hreflang="tk" data-title="Gruziýa" data-language-autonym="Türkmençe" data-language-local-name="ترکمنی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkmençe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Heorhiya" title="Heorhiya–تاگالوگی" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Heorhiya" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="تاگالوگی" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Gyr%C4%8Diston" title="Gyrčiston–Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Gyrčiston" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-to mw-list-item"><a href="https://to.wikipedia.org/wiki/Se%C5%8Dsia" title="Seōsia–تونگایی" lang="to" hreflang="to" data-title="Seōsia" data-language-autonym="Lea faka-Tonga" data-language-local-name="تونگایی" class="interlanguage-link-target"><span>Lea faka-Tonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Siosia" title="Siosia–توک‌پیسینی" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Siosia" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="توک‌پیسینی" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/G%C3%BCrcistan" title="Gürcistan–ترکی استانبولی" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Gürcistan" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="ترکی استانبولی" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-trv mw-list-item"><a href="https://trv.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–تاروکویی" lang="trv" hreflang="trv" data-title="Georgia" data-language-autonym="Seediq" data-language-local-name="تاروکویی" class="interlanguage-link-target"><span>Seediq</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–تسونگایی" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Georgia" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="تسونگایی" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D3%A9%D1%80%D2%97%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD" title="Гөрҗистан–تاتاری" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Гөрҗистан" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="تاتاری" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–تومبوکایی" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Georgia" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="تومبوکایی" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D0%B8%D1%8F" title="Грузия–اودمورتی" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Грузия" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="اودمورتی" class="interlanguage-link-target"><span>Удмурт</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%87%D8%B2%D9%89%D9%8A%DB%95" title="گرۇزىيە–اویغوری" lang="ug" hreflang="ug" data-title="گرۇزىيە" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="اویغوری" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%83%D0%B7%D1%96%D1%8F" title="Грузія–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Грузія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%A7" title="جارجیا–اردو" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جارجیا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="اردو" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Gruziya" title="Gruziya–ازبکی" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Gruziya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ازبکی" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Zeorza" title="Zeorza–Venetian" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Zeorza" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="Venetian" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Gruzii" title="Gruzii–وپس" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Gruzii" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="وپس" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Gruzia" title="Gruzia–ویتنامی" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Gruzia" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ویتنامی" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Georgi%C3%AB" title="Georgië–West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Georgië" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Grusiy%C3%A4n" title="Grusiyän–ولاپوک" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Grusiyän" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="ولاپوک" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Dj%C3%B4rdjeye" title="Djôrdjeye–والونی" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Djôrdjeye" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="والونی" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Georgia_(nasod)" title="Georgia (nasod)–وارایی" lang="war" hreflang="war" data-title="Georgia (nasod)" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="وارایی" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Jeoorji" title="Jeoorji–ولوفی" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Jeoorji" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ولوفی" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%BC%E9%B2%81%E5%90%89%E4%BA%9A" title="格鲁吉亚–وو" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="格鲁吉亚" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="وو" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D2%AF%D1%80%D2%97%D0%BC%D2%AF%D0%B4%D0%B8%D0%BD_%D0%9E%D1%80%D0%BD" title="Гүрҗмүдин Орн–قلموقی" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Гүрҗмүдин Орн" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="قلموقی" class="interlanguage-link-target"><span>Хальмг</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%A3%E1%83%9D" title="საქორთუო–Mingrelian" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="საქორთუო" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="Mingrelian" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%92%D7%A8%D7%95%D7%96%D7%99%D7%A2" title="גרוזיע–یدی" lang="yi" hreflang="yi" data-title="גרוזיע" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="یدی" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Georgia" title="Georgia–یوروبایی" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Georgia" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="یوروبایی" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Gruzia" title="Gruzia–چوانگی" lang="za" hreflang="za" data-title="Gruzia" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="چوانگی" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zea mw-list-item"><a href="https://zea.wikipedia.org/wiki/Georhi%C3%AB" title="Georhië–زیلاندی" lang="zea" hreflang="zea" data-title="Georhië" data-language-autonym="Zeêuws" data-language-local-name="زیلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Zeêuws</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%BC%E9%B2%81%E5%90%89%E4%BA%9A" title="格鲁吉亚–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="格鲁吉亚" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%BC%E9%AD%AF%E5%90%89%E4%BA%9E" title="格魯吉亞–چینی ادبی" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="格魯吉亞" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="چینی ادبی" class="interlanguage-link-target"><span>文言</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Gruzia" title="Gruzia–مین نان" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Gruzia" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="مین نان" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E6%A0%BC%E9%AD%AF%E5%90%89%E4%BA%9E" title="格魯吉亞–کانتونی" lang="yue" hreflang="yue" data-title="格魯吉亞" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="کانتونی" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q230#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&oldid=40451687" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&id=40451687&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25AF%25D8%25B1%25D8%25AC%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25DA%25AF%25D8%25B1%25D8%25AC%25D8%25B3%25D8%25AA%25D8%25A7%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%A5%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%97%E1%83%95%E1%83%94%E1%83%9A%E1%83%9D" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikinews mw-list-item"><a href="https://fa.wikinews.org/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" hreflang="fa"><span>ویکی‌خبر</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" hreflang="fa"><span>ویکی‌گفتاورد</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikivoyage mw-list-item"><a href="https://fa.wikivoyage.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" hreflang="fa"><span>ویکی‌سفر</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q230" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-coordinates" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><span style="font-size: small;"><span id="coordinates"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دستگاه مختصات جغرافیایی">مختصات</a>: <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32230166">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?language=fa&pagename=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&params=41_43_N_44_47_E_type:country"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="نقشه‌ها، عکس‌های هوایی، و دیگر داده‌های این موقعیت"><span class="latitude"><span dir="ltr">۴۱°۴۳′</span> شمالی</span> <span class="longitude"><span dir="ltr">۴۴°۴۷′</span> شرقی</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="نقشه‌ها، عکس‌های هوایی، و دیگر داده‌های این موقعیت"><span dir="ltr">۴۱٫۷۱۷°</span>شمالی <span dir="ltr">۴۴٫۷۸۳°</span>شرقی</span><span style="display:none"> / <span class="geo">41.717; 44.783</span></span></span></a></span></span></span></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35359648">.mw-parser-output .infobox-subbox{padding:0;border:none;margin:-3px;width:auto;min-width:100%;font-size:100%;clear:none;float:none;background-color:transparent}.mw-parser-output .infobox-3cols-child{margin:auto}.mw-parser-output .infobox .navbar{font-size:100%}body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-header,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-subheader,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-above,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-title,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-image,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-full-data,body.skin-minerva .mw-parser-output .infobox-below{text-align:center}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35431660">.mw-parser-output .ib-country{border-collapse:collapse;line-height:1.2em}.mw-parser-output .ib-country td,.mw-parser-output .ib-country th{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-header,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-full-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedtoprow .infobox-below{border-top:1px solid #a2a9b1;padding:0.4em 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedrow .infobox-full-data{border:0;padding:0 0.6em 0.2em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-label,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-data,.mw-parser-output .ib-country .mergedbottomrow .infobox-full-data{border-top:0;border-bottom:1px solid #a2a9b1;padding:0 0.6em 0.4em 0.6em}.mw-parser-output .ib-country .infobox-header{text-align:left}.mw-parser-output .ib-country .infobox-above{font-size:125%;line-height:1.2}.mw-parser-output .ib-country-names{padding-top:0.25em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-name-style{display:inline}.mw-parser-output .ib-country .infobox-image{padding:0.5em 0}.mw-parser-output .ib-country-anthem{border-top:1px solid #a2a9b1;padding-top:0.5em;margin-top:0.5em}.mw-parser-output .ib-country-map-caption{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-largest,.mw-parser-output .ib-country-lang{font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-ethnic,.mw-parser-output .ib-country-religion,.mw-parser-output .ib-country-sovereignty{font-weight:normal;display:inline}.mw-parser-output .ib-country-fake-li{text-indent:-0.9em;margin-left:1.2em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-fake-li2{text-indent:0.5em;margin-left:1em;font-weight:normal}.mw-parser-output .ib-country-website{line-height:11pt}.mw-parser-output .ib-country-map-caption3{position:relative;top:0.3em}.mw-parser-output .ib-country-fn{text-align:right;margin:0 auto}.mw-parser-output .ib-country-fn-alpha{list-style-type:lower-alpha;margin-left:1em}.mw-parser-output .ib-country-fn-num{margin-left:1em}</style><table class="infobox ib-country vcard" style="font-size:88%;"><tbody><tr><th colspan="2" class="infobox-above adr" style="padding:1 1 1;line-height:1.2em;font-size:1.25em;"><div style="display:inline" class="fn org country-name">گرجستان</div><br /><div style="padding-top:1; font-weight:normal;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r30716427">.mw-parser-output .nobold{font-weight:normal}</style><span class="nobold"><span title="گرجی-language text"><span lang="ka" dir="ltr">საქართველო</span></span></span><br />گرجستان</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-image" style="text-align:center;padding:0.5em 0;"><div style="display:table; width:100%;"> <div style="display:table-cell; width:58%; vertical-align:middle; padding-left:5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Flag_of_Georgia.svg" class="mw-file-description" title="پرچم گرجستان"><img alt="پرچم گرجستان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/125px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="125" height="83" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/188px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/250px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DA%86%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پرچم گرجستان">پرچم</a></div> </div> <div style="display:table-cell; vertical-align:middle; padding: 0px 5px;"> <div style="padding-bottom:3px;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg" class="mw-file-description" title="نشان ملی گرجستان"><img alt="نشان ملی گرجستان" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg/85px-Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="85" height="74" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg/128px-Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg/170px-Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="556" data-file-height="485" /></a></span></div> <div style="font-size:90%;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نشان ملی گرجستان"> نشان ملی</a></div> </div> </div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><div style="line-height:1.0em;"><b>شعار: </b><br /><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شعار ملی گرجستان">ძალა ერთობაშია</a><br /><small style="font-size:85%;"><i>نیرو در همبستگی است</i></small></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data سرود"><div style="line-height:1.2em;"><b>سرود: </b><br /><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سرود ملی گرجستان">თავისუფლება</a><br /><small style="font-size:85%;"><i>آزادی</i></small> <figure class="mw-default-size mw-halign-center" typeof="mw:File"><span><audio id="mwe_player_0" controls="" preload="none" data-mw-tmh="" class="mw-file-element" width="220" style="width:220px;" data-durationhint="86" data-mwtitle="Georgian_national_anthem.oga" data-mwprovider="wikimediacommons"><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/transcoded/b/b6/Georgian_national_anthem.oga/Georgian_national_anthem.oga.mp3" type="audio/mpeg" data-transcodekey="mp3" data-width="0" data-height="0" /><source src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b6/Georgian_national_anthem.oga" type="audio/ogg; codecs="vorbis"" data-width="0" data-height="0" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=ab&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ab" label="аԥсшәа ‪(ab)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=be&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="be" label="беларуская ‪(be)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=en&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="en" label="English ‪(en)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=fa&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="fa" label="فارسی ‪(fa)‬" data-dir="rtl" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=id&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="id" label="Bahasa Indonesia ‪(id)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=ja&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ja" label="日本語 ‪(ja)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=ka&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ka" label="ქართული ‪(ka)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=ko&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="ko" label="한국어 ‪(ko)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=la&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="la" label="Latina ‪(la)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=pt&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="pt" label="português ‪(pt)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=th&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="th" label="ไทย ‪(th)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=vi&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="vi" label="Tiếng Việt ‪(vi)‬" data-dir="ltr" /><track src="https://commons.wikimedia.org/w/api.php?action=timedtext&title=File%3AGeorgian_national_anthem.oga&lang=zh-hk&trackformat=vtt&origin=%2A" kind="subtitles" type="text/vtt" srclang="zh-Hant-HK" label="中文（香港） ‪(zh-hk)‬" data-dir="ltr" /></audio></span><figcaption></figcaption></figure></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="infobox-full-data"><span class="mw-default-size" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgia_(orthographic_projection_with_inset).svg" class="mw-file-description" title="گرجستان (سبز پررنگ) مناطق تحت اشغال روسیه (سبز کمرنگ)"><img alt="گرجستان (سبز پررنگ) مناطق تحت اشغال روسیه (سبز کمرنگ)" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Georgia_%28orthographic_projection_with_inset%29.svg/250px-Georgia_%28orthographic_projection_with_inset%29.svg.png" decoding="async" width="250" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Georgia_%28orthographic_projection_with_inset%29.svg/375px-Georgia_%28orthographic_projection_with_inset%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Georgia_%28orthographic_projection_with_inset%29.svg/500px-Georgia_%28orthographic_projection_with_inset%29.svg.png 2x" data-file-width="550" data-file-height="550" /></a></span><div style="position:relative;top:0.3em;">گرجستان (سبز پررنگ) مناطق تحت اشغال روسیه (سبز کمرنگ)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">پایتخت<br /><div style="font-weight:normal">و بزرگترین شهر</div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a><br /><small><span style="white-space:nowrap;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r32230166">.mw-parser-output .geo-default,.mw-parser-output .geo-dms,.mw-parser-output .geo-dec{display:inline}.mw-parser-output .geo-nondefault,.mw-parser-output .geo-multi-punct{display:none}.mw-parser-output .longitude,.mw-parser-output .latitude{white-space:nowrap}</style><span class="plainlinks nourlexpansion"><a class="external text" href="//geohack.toolforge.org/geohack.php?language=fa&pagename=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&params=41_43_N_44_47_E_type:country"><span class="geo-default"><span class="geo-dms" title="نقشه‌ها، عکس‌های هوایی، و دیگر داده‌های این موقعیت"><span class="latitude"><span dir="ltr">۴۱°۴۳′</span> شمالی</span> <span class="longitude"><span dir="ltr">۴۴°۴۷′</span> شرقی</span></span></span><span class="geo-multi-punct"> / </span><span class="geo-nondefault"><span class="geo-dec" title="نقشه‌ها، عکس‌های هوایی، و دیگر داده‌های این موقعیت"><span dir="ltr">۴۱٫۷۱۷°</span>شمالی <span dir="ltr">۴۴٫۷۸۳°</span>شرقی</span><span style="display:none"> / <span class="geo">41.717; 44.783</span></span></span></a></span></span></small></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C" title="زبان رسمی">زبان(های) رسمی</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">گرجی</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C%D8%AA" title="قومیت">گروه‌های قومی</a> <div style="font-weight:normal;display:inline;"> (۲۰۰۳)</div></th><td class="infobox-data">۸۶٫۸٪ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">گرجی‌ها</a><br />۶٫۲٪ <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجانی‌ها</a><br />۴٫۵٪<a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="مردم ارمنی">ارمنی‌ها</a><br />۱٪<a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF" title="مردم کرد">کردها</a><br />۰٬۷٪<a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="مردم روس">روس‌ها</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سیاست در گرجستان">حکومت</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="جمهوری">جمهوری</a> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نظام نیمه‌ریاستی">نیمه‌ریاستی</a> <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2" class="mw-redirect" title="حکومت متمرکز">متمرکز</a></td></tr><tr class="mergedrow"><td colspan="2" class="infobox-full-data"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35359648"></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• رئیس‌جمهور </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%85%D9%87_%D8%B2%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%B4%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="سالومه زورابیشویلی">سالومه زورابیشویلی</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• نخست‌وزیر </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%AF%D8%B2%D9%87" title="ایراکلی کوباخیدزه">ایراکلی کوباخیدزه</a></td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-left:1.2em;font-weight:normal;">• رئیس پارلمان </div></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%A7%D8%B4%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="شالوا پاپواشویلی">شالوا پاپواشویلی</a></td></tr><tr style="display:none"><td colspan="2"> </td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">قوه مقننه</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="پارلمان">پارلمان</a></td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;">مساحت</th></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• کل</div></th><td class="infobox-data">۶۹٬۹۰۰ کیلومتر مربع (۲۷٬۰۰۰ مایل مربع) (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%BE%D9%87%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="فهرست کشورها و مناطق بر پایه پهناوری">۱۱۹ ام</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th colspan="2" class="infobox-header" style="text-align:right;">جمعیت</th></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• برآورد سال ۲۰۲۰</div></th><td class="infobox-data">۴٬۰۱۲٬۱۰۴ (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="فهرست کشورها بر پایه جمعیت">۱۲۸ ام</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• تراکم</div></th><td class="infobox-data">۶۵٫۴ بر کیلومتر مربع (۱۶۹٫۴ بر مایل مربع)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C" title="تولید ناخالص داخلی">تولید ناخالص داخلی</a> (GDP) <span style="font-weight:normal;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA_%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="برابری قدرت خرید">برابری قدرت خرید</a> (PPP)</span></th><td class="infobox-data">برآورد ۲۰۱۹ </td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• کل</div></th><td class="infobox-data"><span class="nowrap">$46.05 billion<sup class="reference" id="ref_population"><a href="#endnote_population">[a]</a></sup><sup id="cite_ref-imf.org_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-imf.org-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></span> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C" title="فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی">112th</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• سرانه</div></th><td class="infobox-data">$12,409<sup class="reference" id="ref_population"><a href="#endnote_population">[a]</a></sup><sup id="cite_ref-imf.org_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-imf.org-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_(%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA_%D8%AE%D8%B1%DB%8C%D8%AF)" title="فهرست کشورها بر پایه سرانه تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)">101st</a>)</td></tr><tr class="mergedtoprow"><th scope="row" class="infobox-label">تولید ناخالص داخلی (GPD) <span style="font-weight:normal;">(اسمی)</span></th><td class="infobox-data">برآورد ۲۰۱۹ </td></tr><tr class="mergedrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• کل</div></th><td class="infobox-data"><span class="nowrap">$17.83 billion</span><sup id="cite_ref-imf.org_1-2" class="reference"><a href="#cite_note-imf.org-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C)" title="فهرست کشورها بر پایه سرانه تولید ناخالص داخلی (اسمی)">118st</a>)</td></tr><tr class="mergedbottomrow"><th scope="row" class="infobox-label"><div style="margin-right:1.2em;font-weight:normal;">• سرانه</div></th><td class="infobox-data">$4,285<sup class="reference" id="ref_population"><a href="#endnote_population">[a]</a></sup><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> (<a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%87_%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D9%85%DB%8C)" title="فهرست کشورها بر پایه سرانه تولید ناخالص داخلی (اسمی)">107th</a>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5_%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="شاخص جینی">شاخص جینی</a> <span style="font-weight:normal;">(۲۰۱۸)</span></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span><img alt="افت مثبت" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Decrease_Positive.svg/11px-Decrease_Positive.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Decrease_Positive.svg/17px-Decrease_Positive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/92/Decrease_Positive.svg/22px-Decrease_Positive.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> ۳۶٫۴<sup id="cite_ref-wb-gini_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-wb-gini-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><span style="white-space:nowrap;"></span></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="شاخص توسعه انسانی">شاخص توسعه انسانی</a> <span style="font-weight:normal;">(۲۰۱۸)</span></th><td class="infobox-data"><span typeof="mw:File"><span title="افزایش"><img alt="افزایش" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/11px-Increase2.svg.png" decoding="async" width="11" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/17px-Increase2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b0/Increase2.svg/22px-Increase2.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="300" /></span></span> ۰٫۷۸۶<sup id="cite_ref-UNHDR_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-UNHDR-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><br /><span style="white-space:nowrap;"></span><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D8%B5_%D8%AA%D9%88%D8%B3%D8%B9%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="فهرست کشورها بر پایه شاخص توسعه انسانی">60th</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">واحد پول</th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لاری گرجستان">لاری</a> (ლ) (<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B4%DB%B2%DB%B1%DB%B7" title="ایزو ۴۲۱۷">GEL</a>)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label">منطقه زمانی</th><td class="infobox-data"><span class="nowrap"><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA_%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ساعت هماهنگ جهانی">یوتی‌سی</a>+۴</span> (GET)</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%AA_%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AE%D8%AA%D9%84%D9%81" class="mw-redirect" title="جهت رانندگی در کشورهای مختلف">جهت رانندگی</a></th><td class="infobox-data">راست</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%AA%D9%84%D9%81%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="پیش‌شماره تلفنی">پیش‌شماره تلفنی</a></th><td class="infobox-data">+۹۹۵</td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D9%88_%DB%B3%DB%B1%DB%B6%DB%B6" title="ایزو ۳۱۶۶">کد ایزو ۳۱۶۶</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/ISO_3166-2:GE" title="ISO 3166-2:GE">GE</a></td></tr><tr><th scope="row" class="infobox-label"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87_%D8%B3%D8%B7%D8%AD%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AF_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دامنه سطح‌بالای کد کشوری">دامنه سطح‌بالا</a></th><td class="infobox-data"><a href="/wiki/.ge" title=".ge">.ge</a></td></tr></tbody></table> <p><b>گُرجِستان</b> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">گرجی</a>: <span lang="en" dir="rtl" class="spanen"><i>საქართველო، ساکارْتْوِلو</i></span>)، کشوری واقع در <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="قفقاز جنوبی">قفقاز جنوبی</a> است که از غرب با <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a>، از شمال با <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، از جنوب شرق به <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a> و از جنوب با <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> هم‌مرز است. پایتخت آن، شهر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> است. مساحت گرجستان ۶۹٬۷۰۰ کیلومتر مربع (۲۶٬۹۱۱ مایل مربع) و جمعیت آن در ژانویه سال ۲۰۲۱ بیش از ۴ میلیون نفر بوده است. گرجستان یک جمهوری <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%DB%8C%DA%A9%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%87" title="حکومت یکپارچه">متمرکز</a> <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85_%D9%86%DB%8C%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نظام نیمه‌ریاستی">نیمه‌ریاستی</a> است و حکومت آن از طریق <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%A8%D8%AA%DB%8C" title="دموکراسی نیابتی">دموکراسی نیابتی</a> انتخاب می‌شود. </p><p>گرجستان یکی از کشورهایی است که در هر دو قارهٔ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا">آسیا</a> قرار دارد و یکی از اهداف مقامات سیاسی این کشور، عضویت در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه اروپا">اتحادیه اروپا</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88" title="ناتو">ناتو</a> است و گرجستان اکنون عضو ناظر در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه اروپا">اتحادیه اروپا</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88" title="ناتو">ناتو</a> است.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">گرجی‌ها</a> بومیان گرجستان‌اند و پیرو <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس گرجی">کلیسای ارتدکس گرجی</a> هستند. گرجی‌ها به زبان <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">گرجی</a> <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زبان‌های کارتولی">کارتولی</a> سخن می‌گویند، که زبان رسمی کشور گرجستان است و با <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خط گرجی">الفبای گرجی</a> نوشته می‌شود، که یکی از چهارده الفبای موجود در جهان است. </p><p>گرجستان در زمان باستان با نام <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="پادشاهی ایبری">ایبریا</a> شناخته می‌شده‌است و امروزه در اکثر زبان‌ها با اشکال گوناگون واژهٔ <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان یونانی">یونانی</a> "<i>گِئُرْگیا</i>" (Georgia به معنای کشاورزی) شناخته می‌شود. </p><p>گرجستان وطن اقوام گرجی نیز، در منابع و ملل مختلف به صور متفاوتی نامیده شده‌است، همانند: آبخاز، ورژن، ورغن، ایبری، گرزن، جورزان، الکرج، پراکانو، جورجیا، وراچستان و گروزیا. </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایبریا">ایبریا</a> قفقاز (گرجستان) از هزاران سال همواره تحت نفوذ فرهنگی سیاسی و قومی <a href="/wiki/%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="هخامنشیان">هخامنشیان</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اشکانیان">اشکانیان</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ساسانیان">ساسانیان</a> بوده، به‌ویژه در زمان ساسانیان یعنی <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="ویروزان">ویروزان</a> چهار خاندان بزرگ ایرانی‌تبار <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B3%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="خسرویانی‌ها">خسرویانی‌ها</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D9%88%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دودمان گرگینی‌ها (صفحه وجود ندارد)">دودمان گرگینی‌ها</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="نرسیانی‌ها (صفحه وجود ندارد)">نرسیانی‌ها</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="باگراتیونی‌ها">باگراتیونی‌ها</a> با ازدواج و پیوند با سایر خاندان‌های منطقه تأثیرات شگرفت و بزرگی در تحولات <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایبریا">ایبریا</a> قفقاز (گرجستان) داشته‌اند به طوریکه سلسله فرمانروایی‌ها و پادشاهی‌ها تا قرن نوزدهم میلادی همواره تحت تأثیر این خاندانها بوده است. </p><p>از زمان بنیان <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پادشاهی متحد گرجستان">پادشاهی متحد گرجستان</a> یا همان ایبریا توسط <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="پارناواز یکم">پارناواز یکم</a> در سدهٔ چهارم پیش از میلاد تا زمان <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84_%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حمله مغول به گرجستان">حمله مغول به گرجستان</a> در سدهٔ ۱۳ میلادی، دورهٔ صلح و آرامش در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ گرجستان">تاریخ گرجستان</a> است و از حمله مغول به بعد، گرجستان تاریخی پر فراز و نشیب را با ایستادگی در برابر حملات <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ایران بزرگ">ایران</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="عثمانی">عثمانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> گذرانده که واپسین مورد آن <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ روسیه و گرجستان">جنگ روسیه و گرجستان</a> در سال ۲۰۰۸ است. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نام‌شناسی"><span id=".D9.86.D8.A7.D9.85.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>نام‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: نام‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>گرجستانی‌ها خود را «کارت وِ لِ بی»، کشورشان «سا کارت وِ لُ» و زبانشان را «کار تو لی» می‌نامند. مورخان گرجی مردمان گرجستان را از نسل <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%D9%88%D8%B3" title="کارتلوس">کارتلوس</a> می‌دانند. در منابع یونان باستان (استرابون، هرودوت، پلوتارک، هومر و دیگران) و امپراتوری روم (تیتوس لیویوس، پوبلیوس کورنلیوس تاسیتوس و غیره) گرجی‌های شرقی اولیه را <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ایبریایی‌ها">ایبریایی</a> توصیف می‌کنند.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اما شاردن فرانسوی نظر دیگری داشت و می‌گفت یونانیان، پس از آشنا شدن با مردم کشاورز گرجستان، آن‌ها را "گئورگوس" (به معنای "کشاورز") و سرزمینشان را "گئورگیا" (به معنای "کشاورزی") نامیدند. اما همان‌طور که پروفسور الکساندر میکابریدزه اضافه می‌کند، این دو تعریف توسط جامعه علمی رد شده‌اند و به کلمه فارسی "گرگ|گرگان" (gurg)، به عنوان ریشه این اصطلاح اشاره کرد. که بعدها در تعداد زیادی از دیگر زبان‌ها سازگاری پیدا کرده است مانند زبان‌های اسلاوی و اروپایی غربی ویا می‌تواند برگرفته از نزدیکی نواحی باستانی ایران به اسم "گرگان" در نزدیکی گرجستان بوده گرفته شده باشد.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="موقعیت"><span id=".D9.85.D9.88.D9.82.D8.B9.DB.8C.D8.AA"></span>موقعیت</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: موقعیت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>گرجستان بین ۴۱ درجه و ۷ دقیقه تا ۴۳ درجه و ۳۵ دقیقه عرض شمالی، و ۴۰ درجه و ۴ دقیقه تا ۴۶ درجه و ۴۲ دقیقه طول شرقی واقع شده است. </p><p>این کشور به صورت طولی در امتداد مدارات کشیده شده و طول آن حدود ۳۷۰ کیلومتر، حداکثر عرض آن ۲۰۰ کیلومتر و طول قطر بزرگ آن ۶۱۳ کیلومتر است. مساحت گرجستان ۶۹٬۹۰۰ کیلومتر مربع و اندکی بزرگتر از <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7" title="سری‌لانکا">سری‌لانکا</a> و کوچکتر از <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%86" title="سیرالئون">سیرالئون</a> است. این کشور بزرگتر از کشورهای اروپای مرکزی و آسیا شرقی مانند <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند">هلند</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="کره جنوبی">کره جنوبی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کرواسی">کرواسی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اسلونی">اسلونی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="استونی">استونی</a> و <a href="/wiki/%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="لتونی">لتونی</a> و <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لیتوانی">لیتوانی</a> می‌باشد. طول مرزهای گرجستان جمعاً ۱۹۶۹٫۸ کیلومتر است. این کشور از شمال با <a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="فدراسیون روسیه">فدراسیون روسیه</a> هم‌مرز می‌باشد، سراسر این خطوط مرزی، منطبق بر آب فشان رشته کوه‌های <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> کبیر است و ۸۰۷٫۶ کیلومتر مرز مشترک را در بر می‌گیرد. این مرز از نظر استراتژی نظامی اهمیت بسیاری دارد. در حقیقت این مرز سرحدات طبیعی <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> را در جنوب تشکیل می‌دهد، در جنوب آن گرجستان و در شمال آن جمهوری‌های خودمختار <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a>، <a href="/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86" title="چچن">چچن</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4" title="اینگوش">اینگوش</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="اوستیای شمالی">اوستیای شمالی</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="کاباردینو-بالکاریا">کاباردینو-بالکاریا</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%86%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کاراچای-چرکسیا">کاراچای-چرکسیا</a>، همچنین سرزمین <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="کراسنودار">کراسنودار</a> را شامل می‌شود. مهم‌ترین راه‌های ارتباطی <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> مرکزی و غربی که <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> را با گرجستان، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> پیوند می‌دهد، از این مرز می‌گذرد. محافظت و نگهبانی از این مرز برای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> جنبه حیاتی دارد، همان‌طور که در دوره <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> پیشین و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="روسیه تزاری">روسیه تزاری</a> نیز دارای اهمیت بسیار بود و جنگ‌های بسیاری برای دستیابی به این سرحدات به وقوع پیوسته است. </p><p>گرجستان در شرق با <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a> هم‌مرز است که طول آن ۳۷۴٫۴ کیلومتر می‌باشد. دو راه عمدهٔ ارتباطی گرجستان با شرق، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B2%D8%B1" title="دریای خزر">دریای خزر</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> از این نقطه می‌گذرد (جاده زمینی و راه‌آهن) علاوه بر آن، لولهٔ انتقال نفت <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="باکو">باکو</a>-<a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B3%D8%A7" title="سوپسا">سوپسا</a> نیز از این مرز می‌گذرد. </p><p>در جنوب، گرجستان به ترتیب از شرق به غرب با <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> هم‌مرز است. طول خط مرزی بین گرجستان و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> ۲۱۶٫۷ کیلومتر و با <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> ۲۵۶٫۱ کیلومتر است. در غرب، مرز گرجستان به <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> می‌رسد که طول مرز ساحلی آن ۳۱۵ کیلومتر است. </p><p>جمهوری خودمختار <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آجاریا">آجاریا</a> با مساحت ۳ هزار کیلومتر مربع در بخش جنوبی ساحل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> در ترکیب کشور قرار دارد. </p><p>استان خودمختار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> یا سامچابلو نیز با مساحت ۳٫۹ هزار کیلومتر در دامنه‌های جنوبی <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ در ترکیب جمهوری گرجستان قرار دارد. </p><p>گرجستان با ۶۹٬۹۰۰ هزار کیلومتر مربع مساحت، دومین جمهوری <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="قفقاز جنوبی">قفقاز جنوبی</a> از نظر مساحت و جمعیت (پس از <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a>) به‌شمار می‌رود. </p><p>درازای سواحل گرجستان در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> ۳۵۰ کیلومتر است که میان دهانهٔ رود دماغهٔ «گونیو» کشیده شده است. همچنین شهر سوچی و استان چچن در روسیه و استان لوری در ارمنستان و دو استان ارتوین و اردهان در ترکیه و استان زاکاتالا در جمهوری آذربایجان تا ۳۰ سال گذشته جزو مناطق گرجستان بوده اما روسیه این مناطق را به زور از گرجستان جدا کرده است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تاریخ"><span id=".D8.AA.D8.A7.D8.B1.DB.8C.D8.AE"></span>تاریخ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: تاریخ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ گرجستان">تاریخ گرجستان</a></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG/111px-Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG" decoding="async" width="111" height="138" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG/167px-Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG/222px-Homo_Georgicus_IMG_2921.JPG 2x" data-file-width="2891" data-file-height="3588" /></a><figcaption>جمجمه ۲ میلیون ساله <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="انسان گرجی">انسان گرجی</a></figcaption></figure> <p>انسان‌های اولیه را می‌توان در <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="قفقاز جنوبی">قفقاز جنوبی</a>، به ویژه در گرجستان، خیلی پیش از دوره <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%B3%D9%86%DA%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="پارینه سنگی">پارینه سنگی</a> ردیابی کرد. جمجمه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-redirect" title="انسان گرجی">انسان گرجی</a> که یک میلیون و هشتصد هزار (۱٫۸۰۰٫۰۰۰) سال پیش زندگی می‌کرده است، در حفاری‌های اخیر در ناحیهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="دمانیسی">دمانیسی</a> به دست آمده است. </p><p>در اواخر عصر <a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B1%D8%BA" class="mw-redirect" title="مفرغ">مفرغ</a> و اوایل <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%A2%D9%87%D9%86" title="عصر آهن">عصر آهن</a>، سراسر گرجستان پیشرفت وسیعی را در حوزه اقتصادی شاهد بود که همراه با سطح بالایی از صنایع دستی، گسترش روابط تجاری و توأم با افزایش نابرابری‌های اجتماعی بود. در اواخر نیمه دوم هزاره دوم پیش از میلاد <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="مسیح">مسیح</a>، شرایط لازم برای ظهور یک جامعه طبقاتی ایجاد شده بود. </p><p>از هزاره دوم پیش از میلاد <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD" title="مسیح">مسیح</a>، هم‌زمان با قدرت گرفتن <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="آشور">آشوری‌ها</a>، اقوام گله‌دار و دامپرور در منطقه شمال غرب ایران، غرب زاگرس و شرق میانرودان در گرجستان سکنی گزیدند؛ که بعدها امپراتوری <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="اورارتو">اورارتو</a> را در شمال غرب ایران و منطقه قفقاز تشکیل دادند. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/File:Tamar_(Vardzia_fresco_detail).jpg"><img resource="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tamar_(Vardzia_fresco_detail).jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Tamar_%28Vardzia_fresco_detail%29.jpg/220px-Tamar_%28Vardzia_fresco_detail%29.jpg" decoding="async" width="220" height="278" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Tamar_%28Vardzia_fresco_detail%29.jpg/330px-Tamar_%28Vardzia_fresco_detail%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/53/Tamar_%28Vardzia_fresco_detail%29.jpg/440px-Tamar_%28Vardzia_fresco_detail%29.jpg 2x" data-file-width="600" data-file-height="759" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="ملکه تامار">ملکه تامار</a>، با حق مطلق و الهی حاکمیت در گرجستان</figcaption></figure> <p>قابل ذکر است که قبایل <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-disambig" title="گرجی">گرجی</a> یگانگی خود را هم‌زمان با پایان عصر <a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%B1%D8%BA" class="mw-redirect" title="مفرغ">مفرغ</a>، آغاز کردند. در پایان هزاره دوم و آغاز هزاره اول پیش از میلاد، در نواحی جنوب شرقی گرجستان باستان، دو اتحادیه اصلی از قبایل ظهور کردند: <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AE%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیائوخی (صفحه وجود ندارد)">دیائوخی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B3" title="کولخیس">کولخیس</a> که هر دو آن‌ها تا قرن هشتم پیش از میلاد دوام داشتند. </p><p>در میانهٔ قرن هشتم پیش از میلاد، <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AE%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیائوخی (صفحه وجود ندارد)">دیائوخی</a> در نتیجهٔ قدرت گرفتن <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="اورارتو">اورارتو</a> فروپاشید. غلبهٔ کول‌ها (<a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B3" title="کولخیس">کولخیس</a>) و مخالفت آن‌ها با تائوها (<a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AE%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیائوخی (صفحه وجود ندارد)">دیائوخی</a>) نیز در این امر سهیم بود. قسمتی از سرزمین <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AE%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دیائوخی (صفحه وجود ندارد)">دیائوخی</a> به کول‌ها واگذار شد. مدتی بعد کشمکش بین کول‌ها و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="اورارتو">اورارتو</a> آغاز شد و کول‌ها شکست خوردند. </p><p>قلمرو <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="اورارتو">اورارتو</a> در زمان خود وسیع‌ترین امپراتوری به‌شمار می‌رفت. در قرن هفتم پیش از میلاد، هم‌زمان با آغاز دوره ضعف <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="اورارتو">اورارتو</a>، آریایی‌ها پادشاهی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="ماد">ماد</a> را تأسیس کردند. با قدرت گرفتن <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="ماد">ماد</a> و شکست خوردن <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88" title="اورارتو">اورارتو</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="ماد">مادها</a> حوالی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> امروزی ساکن شدند که نتیجهٔ ترکیب این دو قوم (<a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-disambig" title="گرجی">گرجی</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="ماد">ماد</a>) قوم <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="مردم ارمنی">ارمنی</a> بود. در اوسط قرن ششم پیش از میلاد <i>مسیح</i>، <a href="/wiki/%D9%87%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="هخامنشیان">هخامنشیان</a> جایگزین <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="ماد">مادها</a> در حکومت بر جنوب گرجستان باستان شدند. </p><p>قرن‌های ششم تا چهارم پیش از میلاد، دوره استحکام قبایل کارتلی، عمدتاً ساکنان گرجستان شرقی شد. کشمکش بین کنفدراسیون‌های مختلف <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-disambig" title="گرجی">گرجی</a> در نهایت منتج به تشکیل پادشاهی «<a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="ایبری قفقازی">ایبریا</a>» به پایتختی «<a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B3%D8%AE%D8%AA%D8%A7" title="متسختا">متسختا</a>» شد. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:MongolEmpire.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MongolEmpire.jpg/333px-MongolEmpire.jpg" decoding="async" width="333" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MongolEmpire.jpg/500px-MongolEmpire.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/MongolEmpire.jpg/666px-MongolEmpire.jpg 2x" data-file-width="700" data-file-height="366" /></a><figcaption>نقشه مناطق تحت حکومت مغول از سال ۱۲۵۹ میلادی (گرجستان جزو این مناطق نیست)</figcaption></figure> <p>از زمان بنیان پادشاهی گرجستان باستان یا همان <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایبریا">ایبریا</a> توسط <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="پارناواز یکم">پارناواز یکم</a> در سدهٔ چهارم پیش از میلاد تا زمان <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="حمله مغول">حمله مغول</a> به گرجستان در سدهٔ ۱۳ میلادی، دورهٔ صلح و آرامش در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ گرجستان">تاریخ گرجستان</a> است و از <a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84" class="mw-redirect" title="حمله مغول">حمله مغول</a> به بعد، گرجستان تاریخی پر فراز و نشیب را به ایستادگی در برابر حملات <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="ایران بزرگ">ایران</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="عثمانی">عثمانی</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> گذرانده است. </p><p>ایبریای قفقاز (گرجستان) از هزاران سال همواره تحت نفوذ فرهنگی سیاسی و قومی هخامنشیان اشکانیان و ساسانیان بوده، به‌ویژه در زمان ساسانیان چهار خاندان بزرگ ایرانی‌تبار خسرویانی‌ها، گوارامی‌ها، نرسیانی‌ها و باگراتیونی‌ها با ازدواج و پیوند با سایر خاندان‌های بزرگ منطقه تأثیرات شگرفت و بزرگی در تحولات ایبریای قفقاز (گرجستان) داشته‌اند به طوریکه سلسله فرمانروایی‌ها و پادشاهی‌ها تا قرن نوزدهم میلادی همواره تحت تأثیر این خاندان‌ها بوده است. </p><p>نقطهٔ اوج <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="تاریخ ارتباط گرجستان و ایران">تاریخ ارتباط گرجستان و ایران</a>، دوران <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="صفویه">صفویه</a> بوده که مهم‌ترین رویدادهای آن عبارتند از: </p> <ul><li>حملات پی در پی ارتش امپراتوری صفویان به قفقاز و گرجستان</li></ul> <p>گرجی‌ها در زمان صفویه به مقامات عالی و بسیار والای لشکری و حکومتی رسیدند. </p> <ul><li>کوچ اجباری ۳۰۰۰۰۰ (سیصد هزار) تَن از گرجی‌ها به <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86" title="قزوین">قزوین</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%84%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="گیلان">گیلان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="استان مازندران">مازندران</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان گلستان">گلستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B5%D9%81%D9%87%D8%A7%D9%86" title="استان اصفهان">اصفهان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="استان فارس">فارس</a></li> <li>برقراری متناوب حکومت <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="صفویان">صفویان</a> بر شرق و حکومت <a href="/wiki/%D8%B9%D8%AB%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="عثمانی‌ها">عثمانی‌ها</a> بر غرب گرجستان</li></ul> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/File:Nino_Kipiani_portrait.jpg"><img resource="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Nino_Kipiani_portrait.jpg" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Nino_Kipiani_portrait.jpg/220px-Nino_Kipiani_portrait.jpg" decoding="async" width="220" height="330" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Nino_Kipiani_portrait.jpg/330px-Nino_Kipiani_portrait.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/Nino_Kipiani_portrait.jpg/440px-Nino_Kipiani_portrait.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="1199" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88_%D9%82%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نینو قیپیانی">نینو قیپیانی</a> از مخالفان سلطهٔ امپراتوری روسیه بر گرجستان</figcaption></figure> <p>پس از صفویان، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1_%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="نادر شاه افشار">نادر شاه افشار</a> به گرجستان حمله کرد تا عثمانی‌ها را از گرجستان بیرون رانده و مجدداً به خاک ایران برگرداند پس از آن ۳۰٬۰۰۰ (سی هزار) گرجی را به <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="خراسان">خراسان</a> کوچاند. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%BA%D8%A7%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="آغامحمدخان قاجار">آغامحمدخان قاجار</a> نیز پس از حمله به <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a>، با قتل‌عام مردم آن شهر، یکی از خونبارترین وقایع تاریخ گرجستان را رقم زد و ۱۵٬۰۰۰ گرجی را نیز به ایران کوچاند.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>پس از آن در سال ۱۷۸۳ م طبق معاهدهٔ گئورگیوسک گرجستان تحت حمایت روس شده و در سال ۱۸۰۱ م روسیه، گرجستان را به عنوان یکی از فرمانداری‌های خود اعلام نمود و رژیم تزاری در گرجستان برقرار شد.<sup id="cite_ref-ReferenceB_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>پس از انقلاب روسیه در سال ۱۹۱۸ گرجستان در تاریخ ۲۶ مه اعلام استقلال کرد و گرچه سه سال بعد با حمله ارتش سرخ شوروی جکومت مستقل گرجستان پایان یافت ما امروزه نیز این تاریخ را به عنوان روز استقلال گرجستان جشن می‌گیرند. گرجستان پس از استقلال از شوروی، درگیر چند مسئله قومی بسیار حاد گشت و خواسته‌های جدایی‌طلبانه موجب بروز دو منازعه جدی داخلی گردید. مناظره <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> و مسئله‌آفرینی <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آجاریا">آجاریا</a>، عملاً دولت گرجستان را در آستانه فروپاشی و تجزیه قرارداد و برای مدتی این کشور را در زمره <a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%87" title="دولت درمانده">کشورهای ناکام</a> مطرح کرد. در دوره پس از استقلال این جمهوری، هنوز دو منطقه آبخازیا و اوستیای جنوبی از خواسته‌های تجزیه‌طلبانه دست برنداشته و عملاً دولت گرجستان نتوانسته است بر این دو منطقه اعمال کنترل نماید.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>با امضای <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D9%88%D8%B3%DA%A9" title="عهدنامه گرجیوسک">عهدنامه گرجیوسک</a> در سال ۱۷۸۳، گرجستان تحت‌الحمایهٔ <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> شد و حدود بیست سال بعد یعنی در سال ۱۸۰۱ میلادی، روسیه، گرجستان را به عنوان یکی از فرمانداری‌های خود اعلام نمود و رژیم تزاری در گرجستان برقرار شد. گرجستان پس از انقلاب اکتبر <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> در سال ۱۹۱۸ اعلام استقلال کرد، اما <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B3%D8%B1%D8%AE" title="ارتش سرخ">ارتش سرخ</a> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> در سال ۱۹۲۱ میلادی (۱۳۰۰ شمسی) به گرجستان حمله کرده و به مدت ۷۰ سال، گرجستان یکی از جمهوری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> بود تا اینکه در سال ۱۹۹۱ میلادی (۱۳۷۰ شمسی)، به استقلال رسمی رسید.<sup id="cite_ref-امیر_احمدیان،_گرجستان،_۸–۱۱_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-امیر_احمدیان،_گرجستان،_۸–۱۱-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceB_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceB-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ReferenceC_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceC-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-صفری،_گرجستان،_۴۸_13-0" class="reference"><a href="#cite_note-صفری،_گرجستان،_۴۸-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef2_14-0" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef2-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="تقسیمات_کشوری_و_اداری"><span id=".D8.AA.D9.82.D8.B3.DB.8C.D9.85.D8.A7.D8.AA_.DA.A9.D8.B4.D9.88.D8.B1.DB.8C_.D9.88_.D8.A7.D8.AF.D8.A7.D8.B1.DB.8C"></span>تقسیمات کشوری و اداری</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: تقسیمات کشوری و اداری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div role="img" class="floatleft noresize" style="width: 500px; line-height: 1; text-align: center; background-color: #ffffff; position: relative;"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgia.svg" class="mw-file-description"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Georgia.svg/500px-Georgia.svg.png" decoding="async" width="500" height="267" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Georgia.svg/750px-Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a9/Georgia.svg/1000px-Georgia.svg.png 2x" data-file-width="774" data-file-height="413" /></a></span> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:93px;top:58px"><center><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:136px;top:192px"><center><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آجاریا">آجاریا</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:146px;top:162px"><center><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="گوریا">گوریا</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:198px;top:144px"><center><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="ایمرتی">ایمرتی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:388px;top:170px"><center><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="کاختی">کاختی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:299px;top:206px"><center><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="کومو کارتلی">کومو کارتلی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:333px;top:108px"><center><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B3%D8%AE%D8%AA%D8%A7-%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="متسختا-متیانتی">متسختا<br />متیانتی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:190px;top:87px"><center><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DA%86%D8%A7-%D9%84%DA%86%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C_%D9%88_%DA%A9%D9%88%D9%85%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="راچا-لچخومی و کومو سوانتی">راچا-لچخومی و<br />کومو سوانتی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:128px;top:117px"><center><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%B1%D9%84%D9%88-%D8%B2%D9%85%D9%88_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="سامگرلو-زمو سوانتی">سامگرلو<br />زمو سوانتی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:216px;top:192px"><center><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="سامتسخه-جاواختی">سامتسخه<br />جاواختی</a></center></div></div> <div style="font-size: smaller; line-height: 10px;"><div style="position:absolute;text-align:center;left:269px;top:144px"><center><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D8%A7_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="شیدا کارتلی">شیدا<br />کارتلی</a></center></div></div> <div style="position: absolute; left:329px; top: 180px;"><center><b><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a></b></center></div> <p><br /> </p> <div style="position: absolute; left:34px; top: 137px;"><center><i><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a></b></i></center></div> <p><br /> </p> <div style="position: absolute; left:294px; top: 245px;"><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a></b></div> <p><br /> </p> <div style="position: absolute; left:419px; top: 245px;"><b><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a></b></div> <p><br /> </p> <div style="position: absolute; left:254px; top: 38px;"><b><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a></b></div> <p><br /> </p> <div style="position: absolute; left:144px; top: 232px;"><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></b></div> <p><br /> </p> </div> <p>کشور گرجستان به ۸ استان، یک منطقه خود مختار (<a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> به مرکزیت <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D8%AE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="تسخینوالی">تسخینوالی</a>) و ۲ جمهوری خودمختار به نام‌های <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آجاریا">آجاریا</a> به مرکزیت <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="باتومی">باتومی</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> به مرکزیت <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سوخومی">سوخومی</a> تقسیم می‌گردد. آجاریا و آبخازیا زیر نظر و تحت حاکمیت دولت مرکزی گرجستان به فعالیت می‌پردازند و فرمانداران این مناطق از طرف دولت مرکزی انتصاب و هدایت می‌شوند. اوستای جنوبی نام رسمی این استان نمی‌باشد و روسیه به این منطقه <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> می‌گوید نام اصلی و باستانی این منطقه استان سامچابلو می‌باشد. </p><p>پایتخت این کشور <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">گرجی</a>: <span lang="en" dir="rtl" class="spanen"><i>თბილისი</i></span>)، (تلفظ: تْبیلیسی) و شهرهای مهم آن <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="کوتائیسی">کوتائیسی</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="باتومی">باتومی</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="روستاوی">روستاوی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%DA%AF%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="زوگدیدی">زوگدیدی</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C_(%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)" title="گوری (گرجستان)">گوری</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="پوتی">پوتی</a> می‌باشند.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آب_و_هوا"><span id=".D8.A2.D8.A8_.D9.88_.D9.87.D9.88.D8.A7"></span>آب و هوا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: آب و هوا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:VittfarneGeorgien_155.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/VittfarneGeorgien_155.jpg/222px-VittfarneGeorgien_155.jpg" decoding="async" width="222" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/VittfarneGeorgien_155.jpg/333px-VittfarneGeorgien_155.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e3/VittfarneGeorgien_155.jpg/444px-VittfarneGeorgien_155.jpg 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>طبیعت گرجستان</figcaption></figure> <p>سرزمین گرجستان از دید اقلیمی منحصر به فرد است، یعنی هر چهار فصل سال دیده می‌شود به‌طوری‌که در یک زمان در کناره‌های <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> هوای تابستانی در میان <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D9%84" class="mw-redirect" title="نخل">نخل‌های</a> حکم فرماست؛ در تپه ماهورهای پایکوهی، رویش علف‌های تازه و گل‌های بهاری، همچنین در کوهستان، مه غلیظ همچون ابری که با ریزش برف و باران همراه است وجود دارد. </p><p>اما کوه‌های <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ همچون <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%AF%DB%8C" title="قازبگی">قازبگی</a> و دیگر کوه‌ها، از برف ضخیم پوشیده شده‌اند. در مجموع آب و هوای گرجستان تابعی است از موقعیت جغرافیایی این سرزمین، توده‌های هوای اشباع شده از بخارات آب <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> از سمت غرب وارد دالان <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> و در گرجستان غربی باعث بارندگی متناوب می‌شود و با از دست دادن نسبتی رطوبت از رشته کوه‌های <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سورامی">سورامی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="مسختی">مسختی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارسیانی (صفحه وجود ندارد)">ارسیانی</a> وارد گرجستان شرقی می‌شود. </p><p>شاید به همین دلیل است که گرجستان شرقی بارندگی کمتری را دریافت می‌کند و آب و هوای آن خشک‌تر است.<sup id="cite_ref-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶_16-0" class="reference"><a href="#cite_note-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ناهمواری‌ها"><span id=".D9.86.D8.A7.D9.87.D9.85.D9.88.D8.A7.D8.B1.DB.8C.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>ناهمواری‌ها</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: ناهمواری‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کشور گرجستان عمدتاً کوهستانی است. بیش از ۸۰٪ قلمرو این سرزمین را کوهستان‌ها و تپه ماهورها پوشانده است. فعالیت‌های عادی مربوط به زلزله در نواحی دارای ساختار آتشفشانی در گرجستان جنوبی آشکار شده است. بلندترین قله گرجستان، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%AF%DB%8C" title="قازبگی">قازبگی</a> با ارتفاع آن ۵٬۰۴۷ متر در شمال شرق قرار دارد. </p><p>برخلاف کلیات عمومی کوه‌شناسی، قسمت گرجستان <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ، در مطابقت با <a href="/wiki/%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="زمین‌شناسی">زمین‌شناسی</a> و ساختار اصلی ناهمواری، به سه قسمت غربی، مرکزی و شرقی تقسیم شده است.<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="قفقاز_بزرگ"><span id=".D9.82.D9.81.D9.82.D8.A7.D8.B2_.D8.A8.D8.B2.D8.B1.DA.AF"></span>قفقاز بزرگ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: قفقاز بزرگ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Kaukasus.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Kaukasus.jpg/333px-Kaukasus.jpg" decoding="async" width="333" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Kaukasus.jpg/500px-Kaukasus.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/19/Kaukasus.jpg/666px-Kaukasus.jpg 2x" data-file-width="4400" data-file-height="3400" /></a><figcaption>تصویر ماهواره‌ای قفقاز</figcaption></figure> <p>با گذر از غرب به شرق در امتداد رشته کوه <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ، امکان مشاهدهٔ افزایش تدریجی آب پخشان اصلی بین رودخانه‌های دامنه‌های شمالی و جنوبی و همچنین کوه‌های نوک نیزی که به طرف سواحل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> و اراضی پست <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B3" title="کولخیس">کولخیس</a>، کشیده شده‌اند، وجود دارند. همهٔ نواحی کوهستانی که بین دره «<a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%BE%D8%B3%D9%88" title="رودخانه پسو">پسو</a>» و مرزهای شرقی جمهوری خودمختار <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> کشیده شده‌اند، «<a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="قفقاز غربی">قفقاز غربی</a>» نامیده می‌شود. رشته اصلی <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> غربی همچون برآمدگی‌های عظیمی، پوشیده از قلل صخره‌ای برافراشته است که در بین آن، یخچال‌هایی در عمق حفره‌های سیرکی قرار دارند. ستیغ عظیم <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ، نزدیک هزار متر بالاتر از خط برف‌های دائمی است. گذرگاه‌های کوهستانی، که در اغلب موارد، جاده‌ای مالروست. در ارتفاع ۲۴۰۰ تا ۳۰۰۰ متری از سطح دریا قرار دارند. </p><p>قلل <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ پوشیده از برف‌های دائمی است. واریزهای موجود درپای قله‌ها حاصل قرن‌ها فرسایش هوازدگی است. اختلاف شدید بین دمای شبانه روز، سبب تخریب حتی سنگ‌های سختی جون <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="گرانیت">گرانیت</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%DB%8C%D8%B3" title="گنیس">گنیس</a> و <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="شیست">شیست‌های</a> دگرگون می‌شود که بیشترین قسمت رشته کوه‌ها را تشکیل می‌دهند. </p><p>آبشارهای یخی که از زبانه‌های یخچالی تشکیل می‌شود، بر روی حصارهای سنگی جریان می‌یابد و به درون دره‌های تنگ و عمیق سرازیر می‌شود. این آبشارها تعداد بی‌شماری جویبار و نهر را تغذیه می‌کند که رودهای کوهستانی در پایین تشکیل می‌دهند. </p><p>در قسمت شرقی <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> غربی، رشته کوه‌های آهکی کوتاه ترند و برآمدگی‌های نسبتاً کوتاهی را تشکیل می‌دهند. یکی از این رشته کوه‌ها توسط <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%B2%DA%AF%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="رود غالیدزگا (صفحه وجود ندارد)">رود غالیدزگا</a> به‌طور عمیق بریده شده است. از بالای کانیون، مجدداً می‌توان دامنه‌های شیبدار کوه‌ها را دید. این‌ها، هرچند از آهک تشکیل نیافته‌اند، اما عمدتاً ماسه سنگ‌های سخت صخره‌های آتش فشانی قدیمی هستند. </p><p>در پرتگاه‌های نوک تیز، که اخیراً با جنگل‌های غیرقابل نفوذی پوشیده شده، یکی از مراکز صنعتی گرجستان، شهر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%84%DB%8C" title="تقوارچلی">تقوارچلی</a> قرار دارد که در دورهٔ <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> ساخته شده است. در این ناحیه، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> در ماسه سنگ‌های <a href="/wiki/%DA%98%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="ژوراسیک">ژوراسیک</a> یافت شده است.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ناحیه_بین_کوهی_شرق_کولخیس"><span id=".D9.86.D8.A7.D8.AD.DB.8C.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D9.86_.DA.A9.D9.88.D9.87.DB.8C_.D8.B4.D8.B1.D9.82_.DA.A9.D9.88.D9.84.D8.AE.DB.8C.D8.B3"></span>ناحیه بین کوهی شرق کولخیس</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: ناحیه بین کوهی شرق کولخیس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Tbilisi,_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Tbilisi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg/250px-Tbilisi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg" decoding="async" width="250" height="154" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Tbilisi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg/375px-Tbilisi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cf/Tbilisi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg/500px-Tbilisi%2C_Georgia_%E2%80%94_View_of_Tbilisi.jpg 2x" data-file-width="900" data-file-height="555" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a></figcaption></figure> <p>در طول رشته کوه <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سورامی">سورامی</a>، شاخه شرقی اراضی پست بین کوهی گرجستان واقع شده است. این منطقه طبیعت گوناگونی دارد. در جنوب دامنه‌های پلکانی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="کوهستان تریالتی">رشته کوه‌های تریالتی</a> سر برافراشته‌اند. </p><p>در طول پایکوه‌های آن دره رود <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="رود کورا">متکواری</a> قرار دارد که در حاشیه بستر آن راه‌آهن کشیده شده است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="قفقاز_کوچک"><span id=".D9.82.D9.81.D9.82.D8.A7.D8.B2_.DA.A9.D9.88.DA.86.DA.A9"></span>قفقاز کوچک</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: قفقاز کوچک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قسمتی از منطقه کوهستانی، <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> کوچک است که در امتداد مرزهای گرجستان کشیده شده است. این منطقه دارای دو قسمت جداگانه از نظر ساختار و ناهمواری است. قسمت شمالی، رشته کوه‌های چین خورده حاشیه‌ای و بلندی‌های آتش فشانی <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="جاواختی">جاواختی</a> است. قسمت بعدی که از <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> تا <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> کشیده شده است، عمدتاً از سنگ‌های آتش فشانی <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ترشیاری">ترشیاری</a> پایین تشکیل شده‌اند. اراضی مرتفع آتش فشانی از لایه‌های جوان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="ترشیاری">ترشیاری</a> بالا و گدازه‌های <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%B1%DB%8C" title="کواترنری">کواترنری</a> تشکیل شده‌اند که فلات بلندی را با زنجیره‌ای از مخروط‌ها و گنبدی‌های آتش فشان‌های خاموش به وجود آورده است.<sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آب‌شناسی"><span id=".D8.A2.D8.A8.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>آب‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: آب‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رودها"><span id=".D8.B1.D9.88.D8.AF.D9.87.D8.A7"></span>رودها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: رودها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_(Mtkvari)_rivers.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_%28Mtkvari%29_rivers.jpg/222px-Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_%28Mtkvari%29_rivers.jpg" decoding="async" width="222" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_%28Mtkvari%29_rivers.jpg/333px-Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_%28Mtkvari%29_rivers.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8e/Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_%28Mtkvari%29_rivers.jpg/444px-Confluence_of_the_Aragvi_and_Kura_%28Mtkvari%29_rivers.jpg 2x" data-file-width="3008" data-file-height="2000" /></a><figcaption>برخورد دو رود <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="رود کورا">متکواری</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="رود ارگوی">آراگوی</a></figcaption></figure> <p>رشته کوه‌های <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="سورامی">سورامی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="مسختی">مسختی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ارسیانی (صفحه وجود ندارد)">ارسیانی</a>، رودهای گرجستان را به دو حوضهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> و <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B2%D8%B1" title="دریای خزر">دریای خزر</a> تقسیم می‌کنند. به علت بارندگی فراوان، رودهای حوضهٔ <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> شبکه متراکم تری را تشکیل داده و حجم آب بیشتری را نسبت به گرجستان شرقی، جاری می‌سازد. گرجستان غربی با تعداد زیادی از رودهای کوچک که از نزولات باران و قسمتی از مرداب‌ها تغذیه می‌شوند، مشخص می‌شوند. این رودها مستقیماً وارد دریای سیاه می‌شوند. در حوضه رود <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="رود کورا">متکواری</a> چنین نمونه‌هایی از رودهای مردابی وجود ندارد، اما رودها دارای جریان‌های فصلی هستند و در تابستان این رودها خشک می‌شوند. در گرجستان غربی، جایی که سنگ‌های کربناته، گسترش یافته است، رودهای زیادی از چشمه‌ها یا جویبارهایی سرچشمه می‌گیرند که از حفره‌های کارست‌های زیرزمینی بیرون می‌آیند. در سرزمین‌های بلند <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="جاواختی">جاواختی</a> در گرجستان جنوبی رودهایی وجود دارند که توسط دریاچه‌ها و به مقدار زیاد از آب‌های زیرزمینی تغذیه می‌شوند. </p><p>رودخانه‌های گرجستان دارای اهمیت اقتصادی بسیارند. بر طبق برآوردهای منابع برق آبی، گرجستان جای مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) اشغال می‌کند و بسیاری از کشورهای خارجی از جمله <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a>، <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مجارستان">مجارستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a> جلوتر است.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دریاچه‌ها"><span id=".D8.AF.D8.B1.DB.8C.D8.A7.DA.86.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>دریاچه‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: دریاچه‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Lisi_Lake.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Lisi_Lake.JPG/222px-Lisi_Lake.JPG" decoding="async" width="222" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Lisi_Lake.JPG/333px-Lisi_Lake.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/Lisi_Lake.JPG/444px-Lisi_Lake.JPG 2x" data-file-width="3504" data-file-height="2336" /></a><figcaption>دریاچهٔ لیسی <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a></figcaption></figure> <p>تعداد دریاچه‌های گرجستان اندک است و اغلب آن‌ها کوچک می‌باشند و در چشم‌انداز گرجستان نقشی ایفا نمی‌کنند. هرچند، دریاچه‌های این کشور از نظر منشأ متفاوت اند اما دارای شکل زیبایی هستند. </p><p>سرزمین‌های بلند <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="جاواختی">جاواختی</a> بیشترین تعداد دریاچه هارا داراست. در گرجستان شرقی دریاچه «بازالتی» قرار دارد و در داخل محدوده شهر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> دریاچه کوچک «لیسی» واقع شده است. تعداد زیادی دریاچه‌های مصنوعی در گرجستان ایجاد شده است. تعدادی از آن‌ها حتی از دریاچه‌های طبیعی است.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="یخچال‌ها"><span id=".DB.8C.D8.AE.DA.86.D8.A7.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>یخچال‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: یخچال‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Svaneti,_georgia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Svaneti%2C_georgia.jpg/222px-Svaneti%2C_georgia.jpg" decoding="async" width="222" height="111" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Svaneti%2C_georgia.jpg/333px-Svaneti%2C_georgia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Svaneti%2C_georgia.jpg/444px-Svaneti%2C_georgia.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="514" /></a><figcaption>یخچال <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="سوانتی">سوانتی</a></figcaption></figure> <p>در رشته کوه قفقاز مرکزی در قلمرو گرجستان، تعداد زیادی یخچال وجود دارد. این مورد طبیعی است، زیرا حد برف‌های دائمی در قسمت غربی این رشته کوه در ارتفاع ۳۰۰۰ متری و در قسمت شرقی در ارتفاع ۳۴۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد. صدها کوه از رشته کوه‌های <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ، بالاتر از این ارتفاع واقع شده‌اند. بسیاری از یخچال‌های گرجستان در دامنه‌های جنوبی <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ، متمرکز شده‌اند. بسیاری از یخچال‌های گرجستان کاملاً بزرگ و گسترده هستند. به ویژه تعداد یخچال‌های بزرگ در حوضه رود «<a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رود انگوری (صفحه وجود ندارد)">انگوری</a>» به حدود ۱۷۰ یخچال می‌رسد. بزرگ‌ترین آن‌ها عبارت اند از: «<a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87_%DB%8C%D8%AA%D9%88%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریاچه یتویبری (صفحه وجود ندارد)">تویبری</a>» (به طول ۱۰ کیلومتر)، «<a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%D9%94_%D9%84%DA%A9%D8%B2%DB%8C%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریاچهٔ لکزیری (صفحه وجود ندارد)">لکزیری</a>» (به طول ۱۳٫۵ کیلومتر) و «<a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریاچهٔ تسانری (صفحه وجود ندارد)">تسانری</a>» (به طول ۱۲ کیلومتر). </p><p>یخچال‌ها دارای اهمیت اقتصادی قابل توجهی هستند. این یخچال‌ها رودهای بزرگ گرجستان را تغذیه می‌کنند. در تابستان، یخ‌های ذوب شده در یخچال‌ها آب رودخانه‌های <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C" title="رود ریونی">ریونی</a>، <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رودانگوری (صفحه وجود ندارد)">انگوری</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%AA%D8%B1%DA%A9" title="رود ترک">تِرِک</a>، و سایر رودها را با حجم زیاد تغذیه می‌کنند.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="آب‌های_معدنی"><span id=".D8.A2.D8.A8.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.B9.D8.AF.D9.86.DB.8C"></span>آب‌های معدنی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: آب‌های معدنی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="قفقاز جنوبی">قفقاز جنوبی</a>، به ویژه در گرجستان، ناحیهٔ آتش فشان‌های فعال دوره‌های اخیر زمین‌شناسی است، که ناحیه‌ای زلزله خیز متراکم با حرکت‌های تکتونیکی جدید است. فعلیت نیروهای تحت‌الارضی با چشمه‌های آب گرم و معدنی مشخص می‌شود که در بسیاری از قلمرو گرجستان از زمین خارج می‌شوند. </p><p>«آب حیات» را می‌توان به چشمه‌های آب گرم و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="رادیواکتیویته">رادیواکتیویته</a> «تسقالتوبو» لقب داد. چشمه‌های معدنی قلیایی-کربنیک مرکز آسایش گاهی «<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D9%88%D9%85%DB%8C" title="برجومی">برجومی</a>» در سراسر جهان شناخته شده است. آب‌های معدنی «منجی» با آب‌های «ماتسستا» در نزدیکی «<a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%DA%86%DB%8C" title="سوچی">سوچی</a>» قابل مقایسه است. چشمه‌های قلیایی-نمکی «سایرمه»، «لوگلا»، «زواره» در «جاوا» شبیه چشمه‌های «<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D9%90%D9%86_%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="سِن توکی (صفحه وجود ندارد)">سِن توکی</a>» هستند. سرانجام اینکه چشمه‌های گوگردی-قلیایی تفلیس بسیار معروف می‌باشند.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="خاک‌شناسی"><span id=".D8.AE.D8.A7.DA.A9.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>خاک‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: خاک‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در قلمرو گرجستان طیف وسیعی از خاک‌ها، از خاکستری-قهوه‌ای و شور نیمه بیابانی، یعنی خاک‌های استپی خشک و خاک‌های جنگل‌های معتدل مرطوب تا خاک‌های سرخ و پودزولی نواحی جنب مداری و خاک‌های چمنی آلپی گسترده شده است. </p><p>با وجود تفاوت‌های طبیعی اساسی بین گرجستان شرقی و گرجستان غربی، خاک‌های این دو ناحیه نیز به ویژه در اراضی پست بین کوهی، با هم تفاوت دارند. خاک‌های چمنی-کوهستانی سرزمین‌های بلند آتش فشانی گرجستان جنوبی، ویژگی‌های مخصوص خود را دارا هستند. در این‌جا، در فلات «<a href="/wiki/%D8%A2%D8%AE%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="آخالکالاکی">آخالکالاکی</a>»، در همسایگی «<a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7" title="تسالکا">تسالکا</a>»، «<a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="دمانیسی">دمانیسی</a>» و «<a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="گومارتی (صفحه وجود ندارد)">گومارتی</a>» تا ارتفاع ۱۲۰۰–۲۰۰۰ متری، خاک‌های <a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D9%86%D9%88%D8%B2%D9%85" title="چرنوزم">چرنوزم</a> کوهستانی، خاک‌های غالب است. اندکی بالاتر، در رشته کوه‌های «<a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="جاواختی">جاواختی</a>»، «<a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C" title="کوهستان تریالتی">تریالتی</a>» و «<a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="سامسارا (صفحه وجود ندارد)">سامسارا</a>» این خاک‌ها با خاک‌های چمنی-کوهستانی جایگزین می‌شوند. خاک‌های چمنی-کوهستانی گرجستان پوشیده از چمنزارهای آلپی و نیمه آلپی است که اساس دامپروری را تشکیل می‌دهد.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جغرافیای_زیستی"><span id=".D8.AC.D8.BA.D8.B1.D8.A7.D9.81.DB.8C.D8.A7.DB.8C_.D8.B2.DB.8C.D8.B3.D8.AA.DB.8C"></span>جغرافیای زیستی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: جغرافیای زیستی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="پوشش_گیاهی"><span id=".D9.BE.D9.88.D8.B4.D8.B4_.DA.AF.DB.8C.D8.A7.D9.87.DB.8C"></span>پوشش گیاهی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: پوشش گیاهی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgia,_Khevi,_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Georgia%2C_Khevi%2C_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg/222px-Georgia%2C_Khevi%2C_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg" decoding="async" width="222" height="167" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Georgia%2C_Khevi%2C_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg/333px-Georgia%2C_Khevi%2C_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/Georgia%2C_Khevi%2C_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg/444px-Georgia%2C_Khevi%2C_Suatisi_Valley_-_Village_Suatisi.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>متیانتی</figcaption></figure> <p>طبق برآوردها، حدود ۴۰۰۰ گونه گیاهی در گرجستان یافت می‌شود. جنگل‌ها، مهم‌ترین ذخایر گیاهی گرجستان را دارا هستند که حدود یک سوم از قلمرو کشور را در بر می‌گیرند. </p><p>ناحیه بندی عمودی به روشنی با گرجستان کوهستانی مشخص می‌شود. پوشش گیاهی گرجستان شرقی متفاوت با گرجستان غربی است. پوشش گیاهی گرم و مرطوب گرجستان غربی فراوان و گوناگون است. </p><p>پوشش سبز زمین‌های پست <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B3" title="کولخیس">کولخیس</a> و تپه‌های پایکوهی گرجستان غربی بسیار غنی است. جنگل‌های درختان بارونده در خاک‌های باتلاقی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B3" title="کولخیس">کولخیس</a> رشد کرده‌اند. گونه‌های متعددی از <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B7" title="بلوط">بلوط</a> (ایمرتیاتی، ایبریایی، هارتویس) <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B4_(%D8%AF%D8%B1%D8%AE%D8%AA)" title="راش (درخت)">راش</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D9%84%D9%88%D8%B7" class="mw-redirect" title="شاه بلوط">شاه بلوط</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%85%D8%B1%D8%B2" title="ممرز">ممرز</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B3%DA%A9%D8%A7" title="توسکا">توسکا</a> متناوباً با <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7" title="افرا">افرا</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%88" title="خرمالو">خرمالو</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%86%D8%AC%D8%B4%DA%A9" title="زبان گنجشک">زبان گنجشک</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%81%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="زیرفون">زیرفون</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="گلابی">گلابی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8" title="سیب">سیب</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B4_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="راش شرقی">راش شرقی</a> جایگزین می‌شود. </p><p>چمنزارهای کوتاه آلپی و گونه‌های فرش مانند، بلندی‌ها از ۲۳۰۰–۲۴۰۰ تا ۲۹۰۰–۳۰۰۰ متری از سطح دریا، پوشش گیاهی غالب را تشکیل می‌دهند. در این‌جا گیاهان کوتاه با گل‌های درشت و زیبا (جنتیانای زرد، علف خُنازیر، شقایق قفقازی و…) می‌رویند. در بالای ناحیهٔ آلپی، کوهستان‌ها عاری از پوشش گیاهی ممتد است.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="حیات_جانوری"><span id=".D8.AD.DB.8C.D8.A7.D8.AA_.D8.AC.D8.A7.D9.86.D9.88.D8.B1.DB.8C"></span>حیات جانوری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: حیات جانوری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:CaucasianOvcharka-Julius.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/CaucasianOvcharka-Julius.jpg/222px-CaucasianOvcharka-Julius.jpg" decoding="async" width="222" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/CaucasianOvcharka-Julius.jpg/333px-CaucasianOvcharka-Julius.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/CaucasianOvcharka-Julius.jpg/444px-CaucasianOvcharka-Julius.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="532" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B3%DA%AF_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="سگ قفقازی">سگ قفقازی</a></figcaption></figure> <p>در گرجستان جانوران زیادی وجود دارد که به جهت گوناگونی چشم‌اندازها منحصر به فرد است، (از ناحیه جنب مداری تا کوهستان‌های پوشیده از برف). در این‌جا گونه‌های جانوری بومی، از جمله جانوران مهاجر از سایر نواحی جانوری، یافت می‌شود. در گرجستان نواحی جانوری در ارتباط با ارتفاع کاملاً مشخص هستند (از نواحی استپی و جنب مداری مرطوب تا نواحی آلپی). در نواحی آلپی <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بزرگ، گونه‌های متفاوتی از گوسفند و بز کوهی زندگی می‌کنند. </p><p>پرندگانی که در ناحیه آلپی لانه می‌سازند شامل خروس برفی، زاغی، خروس زیبای قفقازی، که در بیشه‌ها زندگی می‌کنند و پرندگان شکاری از قبیل <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D8%A7%D8%A8_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="عقاب طلایی">عقاب طلایی</a> و کرکس ریشدار است. </p><p>ماهی‌های زیادی در آب‌های داخلی این کشور وجود دارد. رود <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="رود کورا">متکواری</a> و شاخابه‌های آن مسکن <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="مارماهی">مارماهی</a> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B2%D8%B1" title="دریای خزر">دریای خزری</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="ماهی آزاد">ماهی آزاد</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B3%D9%81%DB%8C%D8%AF" title="ماهی سفید">ماهی سفید</a>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="گربه ماهی">گربه ماهی</a>، <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="شاه ماهی">شاه ماهی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DA%A9_%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="اردک ماهی">اردک ماهی</a> و ماهی <a href="/wiki/%DA%A9%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="کپور">کپور</a> است. رودهای کوهستانی مملو از ماهی <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D9%84_%D8%A2%D9%84%D8%A7" class="mw-redirect" title="قزل آلا">قزل آلاست</a>.<sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جمعیت‌شناسی"><span id=".D8.AC.D9.85.D8.B9.DB.8C.D8.AA.E2.80.8C.D8.B4.D9.86.D8.A7.D8.B3.DB.8C"></span>جمعیت‌شناسی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: جمعیت‌شناسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خصوصیات_جمعیتی"><span id=".D8.AE.D8.B5.D9.88.D8.B5.DB.8C.D8.A7.D8.AA_.D8.AC.D9.85.D8.B9.DB.8C.D8.AA.DB.8C"></span>خصوصیات جمعیتی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: خصوصیات جمعیتی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgian_Wikipedians.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Georgian_Wikipedians.jpg/333px-Georgian_Wikipedians.jpg" decoding="async" width="333" height="222" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Georgian_Wikipedians.jpg/500px-Georgian_Wikipedians.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Georgian_Wikipedians.jpg/666px-Georgian_Wikipedians.jpg 2x" data-file-width="4272" data-file-height="2848" /></a><figcaption>ویکی‌نویس‌های گرجستان</figcaption></figure> <p>در سال ۲۰۰۶ میلادی کشور گرجستان دارای ۴٬۶۶۱٬۴۰۱ تن جمعیت بوده که از این تعداد ۲٬۲۳۷٬۴۷۲ تن (۴۸٪) مردان و ۲٬۴۲۳٬۹۲۸ تن (۵۲٪) را زنان تشکیل داده‌اند. نرخ رشد جمعیت در گرجستان از سال ۱۹۷۵ تا ۲۰۰۵ میلادی، ۰٫۳- درصد بوده است. بر اساس آمار سال ۲۰۰۳ میلادی، نسبت زاد و ولد ۸ در ۱۰۰۰ و نسبت مرگ و میر ۱۰ در ۱۰۰۰ اعلام گردیده است.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>طبق آخرین اعلام مرکز آمار گرجستان در ژانویه ۲۰۲۱، جمعیت از سال ۲۰۲۰ حدود ۱۲٬۰۰۰ تن افزایش پیدا کرده و به رقم ۳٬۷۲۸٬۶۰۰ تن رسیده است. در این میزان بیش از ۳۲٪ از کل جمعیت این کشور (۱٬۲۰۲٬۷۰۰ تن) در پایتخت این کشور زندگی می‌کنند و نسبت جمعیتی زنان و مردان بدون تغییر بوده و ۴۸٪ را مردان و ۵۲٪ را زنان شکیل داده‌اند.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ترکیب_سنی_و_جنسی"><span id=".D8.AA.D8.B1.DA.A9.DB.8C.D8.A8_.D8.B3.D9.86.DB.8C_.D9.88_.D8.AC.D9.86.D8.B3.DB.8C"></span>ترکیب سنی و جنسی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: ترکیب سنی و جنسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بر اساس آمار موجود در سال ۲۰۰۷ میلادی، ۱۹٪ از کل جمعیت کشور گرجستان زیر ۱۴ سال، ۶۶٪ بین ۱۵ تا ۶۴ سال و ۱۵ ٪ بالای ۶۵ سال را تشکیل می‌دهند. میزان امید به زندگی در سال ۲۰۰۴ میلادی، در گرجستان ۷۰٫۶ سال بوده است.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جمعیت_شهری_و_روستایی"><span id=".D8.AC.D9.85.D8.B9.DB.8C.D8.AA_.D8.B4.D9.87.D8.B1.DB.8C_.D9.88_.D8.B1.D9.88.D8.B3.D8.AA.D8.A7.DB.8C.DB.8C"></span>جمعیت شهری و روستایی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: جمعیت شهری و روستایی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>میزان جمعیت روستایی کشور گرجستان در سال ۲۰۰۱ میلادی، ۴۴٪ از کل جمعیت این کشور بوده است. این رقم در سال ۱۹۸۰ میلادی، ۴۸٪ بوده است که بر این اساس نرخ جمعیت روستایی روند نزولی داشته است. نرخ رشد سالانه جمعیت روستایی بین سال‌های ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۱ میلادی، ۰٫۱- بوده است. </p><p>جمعیت شهری این کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی، ۳٬۱۰۰٬۰۰۰ تن (۵۷٪) بوده است. این رقم در سال ۱۹۸۰ میلادی، ۲٫۶۰۰٫۰۰۰ تن (۵۲٪) اعلام گردیده است.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نظام_آموزشی"><span id=".D9.86.D8.B8.D8.A7.D9.85_.D8.A2.D9.85.D9.88.D8.B2.D8.B4.DB.8C"></span>نظام آموزشی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: نظام آموزشی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:TbilisiState.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/TbilisiState.jpg/222px-TbilisiState.jpg" decoding="async" width="222" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/TbilisiState.jpg/333px-TbilisiState.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/57/TbilisiState.jpg/444px-TbilisiState.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="529" /></a><figcaption>دانشگاه تفلیس</figcaption></figure> <p>قانون اساسی گرجستان تحصیلات در مدارس تا کلاس نهم را به‌طور رایگان پیش‌بینی نموده است. هم چنین در دانشگاه‌های دولتی، دانشجویان از امکانات تحصیل رایگان برخوردار می‌باشند. در گرجستان مدارسی به زبان‌های <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="زبان روسی">روسی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="زبان ارمنی">ارمنی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان ترکی آذربایجانی">آذربایجانی</a>، <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" title="زبان آسی">آسی</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="زبان آبخازی">آبخازی</a> وجود دارد. </p><p>با توجه به تغییراتی که در دورهٔ پیش از دانشگاه به وجود آمده، مدت تحصیل در مدارس در مجموع به ۱۲ سال رسیده است؛ از اول تا ششم: دوره ابتدایی، از هفتم تا نهم: دوره پایه، از دهم تا دوازدهم: دوره تحصیلات متوسطه می‌باشد. از اول تا کلاس نهم اجباری و رایگان بوده، از سال دهم تا دوازدهم، اخیراً فقط بخشی از هزینه‌ها را دولت تقبل می‌کند. نوع مدارس نیز تغییر یافته است.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>در سال ۲۰۰۴ میلادی، نرخ سواد در بزرگسالان (۱۵ سال و بالاتر)، ۱۰۰٪ اعلام شده است و شاخص آموزش این کشور ۰٫۸۹ بوده است.<sup id="cite_ref-32" class="reference"><a href="#cite_note-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>نسبت زنان به مردان در سال ۲۰۰۱ میلادی، در دوره‌های ابتدایی، راهنمایی و متوسطه به ترتیب: ۹۵٪، ۷۳٪ و ۳۴٪ بوده است.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بهداشت_و_درمان"><span id=".D8.A8.D9.87.D8.AF.D8.A7.D8.B4.D8.AA_.D9.88_.D8.AF.D8.B1.D9.85.D8.A7.D9.86"></span>بهداشت و درمان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: بهداشت و درمان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بر اساس آمار سال ۲۰۰۰ میلادی، مخارج عمومی در زمینه بهداشت و درمان، ۰٫۷ از تولید ناخالص ملی (GDP) کشور گرجستان را به خود اختصاص داده است که این رقم در سال ۱۹۹۰ میلادی، ۳٪ بوده است. در گرجستان بیمارستان‌های بسیار پیشرفته و به روزی در طی سالهای اخیر ساخته شده است. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="فرهنگ"><span id=".D9.81.D8.B1.D9.87.D9.86.DA.AF"></span>فرهنگ</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: فرهنگ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="فرهنگ گرجی">فرهنگ گرجی</a></div> <p>فرهنگ غالب گرجستان فرهنگ <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">مردم گرجی</a> است که عنصر اصلی فرهنگ <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> بوده و وجوه مشترکی نیز با فرهنگ‌های سایر اقوام قفقاز داراست. فرهنگ گرجستان جزو غنی‌ترین فرهنگ‌های دنیاست. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="زبان"><span id=".D8.B2.D8.A8.D8.A7.D9.86"></span>زبان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: زبان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Chavchavadze_1914.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chavchavadze_1914.JPG/333px-Chavchavadze_1914.JPG" decoding="async" width="333" height="250" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chavchavadze_1914.JPG/500px-Chavchavadze_1914.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ac/Chavchavadze_1914.JPG/666px-Chavchavadze_1914.JPG 2x" data-file-width="1600" data-file-height="1200" /></a><figcaption>کتابی از <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7_%DA%86%D8%A7%D9%88%DA%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%B2%D9%87" title="ایلیا چاوچاوادزه">ایلیا چاوچاوادزه</a> به <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خط گرجی">خط</a> و <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">زبان گرجی</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">زبان گرجی</a> زبان <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">مردم گرجی</a> و زبان رسمی کشور گرجستان است. </p><p>زبان گرجی یکی از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="زبان‌های قفقازی">زبان‌های قفقازی</a> و از خانوادهٔ <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زبان‌های کارتولی">زبان‌های کارتولی</a> می‌باشد. این زبان جزو ۱۴ زبانی است که سیستم نوشتاری مخصوص خود را دارند.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef3_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef3-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ادبیات"><span id=".D8.A7.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.A7.D8.AA"></span>ادبیات</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: ادبیات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="ادبیات گرجی">ادبیات گرجی</a> قدمتی ۲٬۵۰۰ ساله دارد و چند قرن پیش از میلاد <a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="عیسی ناصری">حضرت عیسی</a> پا به عرصهٔ وجود نهاده است. از قدیمی‌ترین آثار ادبی اصیل گرجستان که تا دورهٔ معاصر به یادگار مانده عبارت است از <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%DA%A9%D9%88%D8%A8_%D8%AA%D8%B3%D9%88%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="یاکوب تسورتاولی">یاکوب تسورتاولی</a> تحت عنوان «<a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%A7%D8%AF%D8%AA_%D8%B4%D9%88%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="شهادت شوشانیک">شهادت شوشانیک</a>» (قرن پنجم) که اثری است فوق‌العاده هنری و مشحون از ایده وفاداری به میهن، قرون ۱۲–۱۳ میلادی، دوران ادبیات کلاسیک گرجی را تشکیل می‌دهد. در این هنگام است که داستان عاشقانه و رمانتیک به نام «ویسرامیانی» ترجمه سارگیس تموگولی و مجموعه داستان‌های مربوط به «آمیران دارجانیان» نوشتهٔ موسه خونلی، منظومه‌های مدح و تحسین‌آمیز دربارهٔ «عبدالسمیع» اثر ایوانه شاوتلی و «تاماریانی» اثر چاخروخادزه به وجود آمدند.<sup id="cite_ref-ReferenceA_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خط"><span id=".D8.AE.D8.B7"></span>خط</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: خط"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خط گرجی">خط گرجی</a> یکی از ۱۶ سیستم نوشتاری موجود در جهان، و مخصوص نوشتن <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">زبان گرجی</a> و دیگر <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="زبان‌های کارتولی">زبان‌های کارتولی</a> است. </p><p>این سیستم نوشتاری شامل سه الفبای هم ارز است که عبارت اند از: آسُمْتاوْرولی، نوسْخوری و مْخِدْرولی، که امروزه فقط مخدرولی مورد استفاده رسمی و وسیع قرار دارد. </p><p>قدیمی‌ترین کتیبهٔ کشف شده از زبان گرجی، نوشته شده به نخستین الفبای گرجی یعنی آسومتاورولی و مربوط به سدهٔ یکم پیش از میلاد مسیح است.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef3_34-1" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef3-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خوشنویسی"><span id=".D8.AE.D9.88.D8.B4.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3.DB.8C"></span>خوشنویسی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: خوشنویسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg/300px-Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg" decoding="async" width="300" height="213" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg/450px-Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg/600px-Georgian_calligraphy_competition_Otar_Jolia.jpg 2x" data-file-width="1128" data-file-height="800" /></a><figcaption>یک نوع <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خوشنویسی گرجی">خوشنویسی گرجی</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خوشنویسی گرجی">خوشنویسی گرجی</a> دارای قرن‌ها سابقه است. کتاب‌های دست‌نویس گرجی متعلق قرن‌های اولیه میلادی، از گنجینه‌های ملی و فرهنگی گرجستان به‌شمار می‌آیند. <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="ادبیات گرجی">ادبیات گرجی</a> نقشی مهم داشته است و این راهبان <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس گرجی">کلیسای ارتدکس گرجی</a> بوده‌اند که با نسخه‌برداری کتب مذهبی و نوشتن تاریخ گرجستان، خوشنویسی و <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خط گرجی">خط گرجی</a> را نگاه داشته‌اند.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-39" class="reference"><a href="#cite_note-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هنر"><span id=".D9.87.D9.86.D8.B1"></span>هنر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: هنر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Martvili.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Martvili.jpg/150px-Martvili.jpg" decoding="async" width="150" height="208" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Martvili.jpg/225px-Martvili.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/62/Martvili.jpg 2x" data-file-width="289" data-file-height="400" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="هنر گرجی">هنر گرجی</a> مشمول هنرهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="معماری">معماری</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="نقاشی">نقاشی</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%DA%AF%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="صورتگری (صفحه وجود ندارد)">صورتگری</a> از زمان باستان در اوج شکوفایی بود. این آثار، امروزه ارزش تاریخی دارد. در نظام <a href="/wiki/%D9%81%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="فئودالی">فئودالی</a> ترکیب هنرهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%B3%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مجسمه‌سازی">مجسمه‌سازی</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D8%B1_%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="پیکر تراشی">پیکر تراشی</a> و نقاشی تابع معماری بود و جزء لاینفک آثار معماری را تشکیل می‌داد. <a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="حکاکی">حکاکی</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کنده کاری">کنده کاری</a> روی <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B2" title="فلز">فلز</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%81%D8%A7%D9%84" title="سفال">سفال</a> از کهن‌ترین هنرهای گرجستان به‌شمار می‌آید. قرون گذشته تاریخ دقیق پیدایش این هنرها را در خود محو کرده‌اند، اما بر طبق مدارک و اسناد <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="باستان‌شناسی">باستان‌شناسی</a> قدمت هنر کنده کاری و سفال‌سازی حتی به چهارهزار و پانصد سال (۴۵۰۰) پیش می‌رسد. مجسمه‌سازی، کنده کاری روی فلزات با هنرهای <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="میناکاری">میناکاری</a> روی <a href="/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7" title="طلا">طلا</a>، پیوند محکم و ناگسستنی دارد. میناهای جداردار <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-disambig" title="گرجی">گرجی</a> با نقوش مخصوص به خود، با رنگ‌های درخشان و خیره‌کننده و با شفافیت لعاب و سنگ‌های مصنوعی و شیشه‌های رنگین خویش، مقام اول را در جهان داراست. </p><p>استادان <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" class="mw-disambig" title="گرجی">گرجی</a> هنرهای تجسمی، ذوق سرشاری برای فعالیت هنری دارند، آنان آثاری راستین و الهام بخش دربارهٔ موضوعات عصر ما خلق می‌کنند. برگزاری نمایشگاه‌های بهاره و پائیزه از تابلوهای <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%A7%D8%B4%DB%8C" title="نقاشی">نقاشی</a> سراسر گرجستان در گالری تابلوهای نقاشی به صورت یک آئین سنتی درآمده است. شرکت نقاشان گرجی در نمایشگاه‌های تابلوهای نقاشی در داخل و خارج کشور مانند <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a> و… همواره با موفقیت‌های بزرگی همراه بوده است.<sup id="cite_ref-40" class="reference"><a href="#cite_note-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سینما"><span id=".D8.B3.DB.8C.D9.86.D9.85.D8.A7"></span>سینما</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: سینما"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AA%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سینما و تئاتر گرجستان">سینمای گرجستان</a> توسعه و تکامل رشته <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="فیلم‌برداری">فیلم‌برداری</a> و فیلم‌سازی برای فرهنگ ملی گرجستان، کامیابی مهمی به‌شمار می‌آید. امروزه در گرجستان هرساله ده‌ها فیلم هنری، کارتون، علمی، عمومی، مستند و غیره ساخته می‌شود. تعدادی از فیلم‌های ساخت گرجستان در جشنواره‌های بین‌المللی و سرتاسری جمهوری‌ها به دریافت جوایز و دیپلم‌های افتخار نائل شده‌اند. فیلم «پدر سرباز» در چهاردهمین جشنواره بین‌المللی مسکو موفقیت فوق‌العاده‌ای داشته است. فیلم‌هایی به نام «اوشبا»، «دشت آلازانی»، و «در ارتفاعات پامیر» در جشنواره‌های بین‌المللی فوق‌العاده ارزنده شناخته شده و به دریافت <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D9%84%D9%85_%D8%A7%D9%81%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="دیپلم افتخار">دیپلم افتخار</a> موفق شدند. مرکز حیات فعالانه و خلاقانه کارکنان هنر سینمایی «اتحادیهٔ کارکنان رشته فیلم‌برداری» می‌باشد.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef1_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef1-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="تئاتر"><span id=".D8.AA.D8.A6.D8.A7.D8.AA.D8.B1"></span>تئاتر</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: تئاتر"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AA%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سینما و تئاتر گرجستان">تئاتر گرجستان</a> از همان بدو پیدایش خود در جهت رئالیسم گام نهاد. بر اساس نمایشنامه‌های ملی که توسط نویسندگان با ذوقی مانند داوید کلدینشویلی، زورابی آنتونوف، شالوا دادیانی و عده‌ای دیگر تدوین گردیده بود، در پایان <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%AF%D9%87%D9%85" class="mw-redirect" title="قرن نوزدهم">قرن نوزدهم</a> و آغاز <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85" class="mw-redirect" title="قرن بیستم">قرن بیستم</a>، نهضت و جنبش نیرومند تئاترال به وجود آمد که گروه بزرگی از بازیگران هنرمند در راس آن قرار داشتند. در سال ۱۹۲۱ م تئاتر دراماتیک به نام <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%AA%D8%A7_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="شوتا روستاولی">شوتا روستاولی</a> تأسیس گردید. در سال ۱۹۲۸م، تئاتر دراماتیک به نام ک. مارجانیشویلی ایجاد شد و به فعالیت هنری پرداخت. تربیت و آموزش و آماده ساختن هنرپیشگان و کارگردانان و مدیران تئاتر در انستیتوی تئاتر به عمل می‌آید. در گرجستان موزه هنر تئاتر دولتی ایجاد شده است. تئاتر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> به نام گریبادوف، سنن نیکویی را در زمینه‌های فرهنگ‌های تئاتری گرجی کمک و مساعدت می‌کند، تئاتر گرجی در میان فرهنگ تئاترال جمهوری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> سابق مقام شامخی را داشت، تئاترهای گرجستان و فعالیت برجسته آن‌ها در خارج از مرزهای گرجستان نیز از شهرت فراوانی برخوردار است.<sup id="cite_ref-ToolAutoGenRef1_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-ToolAutoGenRef1-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="موسیقی"><span id=".D9.85.D9.88.D8.B3.DB.8C.D9.82.DB.8C"></span>موسیقی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=33" title="ویرایش بخش: موسیقی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="موسیقی گرجی">موسیقی گرجی</a> یکی از موسیقی‌های غنی و باستانی دنیا است. آوازهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">گرجیان</a> وابسته به سرودهای <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7" title="کلیسا">کلیسایی</a> در <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="قرون وسطی">قرون وسطی</a> است. چنانچه از منابع بر می‌آید دو گونه موسیقی صوتی در <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3" class="mw-redirect" title="بیزانس">بیزانس</a> و گرجستان وجود داشته است. یکی از آن‌ها <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونانی</a> و تک صوتی و دیگری گرجی و با سه درجه صوت خوانده می‌شد. از برجسته‌ترین مصنفان آهنگ‌ها باید از گریگوری مقدس از خانزتا و میخیل مودرکیلی، و ایوانه میتبواری در سدهٔ دهم نام برد.<sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رقص"><span id=".D8.B1.D9.82.D8.B5"></span>رقص</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=34" title="ویرایش بخش: رقص"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgian_dance_3.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Georgian_dance_3.jpg/300px-Georgian_dance_3.jpg" decoding="async" width="300" height="209" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Georgian_dance_3.jpg/450px-Georgian_dance_3.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Georgian_dance_3.jpg/600px-Georgian_dance_3.jpg 2x" data-file-width="920" data-file-height="640" /></a><figcaption>رقص گرجی</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="رقص گرجی">رقص گرجی</a> یکی از رقص‌های سنتی منطقهٔ <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> محسوب می‌شود از سری رقص‌های فولکلوریک <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">مردم گرجی</a> است که از نسلی به نسل بعدی منتقل و در این پروسه توسعه و شکل گرفته است. </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="رقص کارتولی">رقص کارتولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%AC%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C)" title="رقص جیرانی (گرجی)">رقص جیرانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="رقص خورومی">رقص خورومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%A2%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C" title="رقص آچارولی">رقص آچارولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7" title="رقص پارتسا">رقص پارتسا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D9%82%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رقص قازبگوری">رقص قازبگوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%AE%D9%86%D8%AC%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رقص خنجلوری">رقص خنجلوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%AE%D9%88%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%84%DB%8C" title="رقص خوسورولی">رقص خوسورولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D9%85%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رقص متیولوری">رقص متیولوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%AE%D9%88%D9%86%DA%AF%D8%A7" title="رقص خونگا">رقص خونگا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="رقص سیمدی">رقص سیمدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رقص کینتوری">رقص کینتوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="رقص سامایا">رقص سامایا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رقص دولوری">رقص دولوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="رقص سوانوری">رقص سوانوری</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="مردم"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.AF.D9.85"></span>مردم</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=35" title="ویرایش بخش: مردم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">مردم گرجی</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نژاد_و_قومیت"><span id=".D9.86.DA.98.D8.A7.D8.AF_.D9.88_.D9.82.D9.88.D9.85.DB.8C.D8.AA"></span>نژاد و قومیت</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=36" title="ویرایش بخش: نژاد و قومیت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgians_(montage).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Georgians_%28montage%29.jpg/220px-Georgians_%28montage%29.jpg" decoding="async" width="220" height="265" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Georgians_%28montage%29.jpg/330px-Georgians_%28montage%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/81/Georgians_%28montage%29.jpg/440px-Georgians_%28montage%29.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="866" /></a><figcaption>برخی از مشاهیر گرجی</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">گرجی‌ها</a> بزرگ‌ترین قوم گرجستان بوده و در تمام این کشور پراکنده‌اند و قدرت مرکزی در اختیار آنان است. <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="آذربایجانی‌های گرجستان">آذربایجانی‌های گرجستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنی‌های گرجستان">ارمنی‌های گرجستان</a> نیز به عنوان بزرگ‌ترین اقلیت‌های قومی گرجستان براساس آخرین سرشماری قومی دولت گرجستان به‌شمار می‌رود. </p><p>بر اساس آخرین شمارش قومیت که توسط دولت گرجستان در سال ۲۰۰۲ صورت پذیرفت: <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">گرجی‌ها</a>: ۸۳٫۸٪، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="مردم آذری">آذربایجانی‌ها</a>: ۶٫۵٪، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="ارمنی‌ها">ارمنی‌ها</a>: ۵٫۷٪، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="مردم روس">روس‌ها</a>: ۱٫۵٪، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="مردم آسی">آسی‌ها</a>: ۰٫۹٪، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D8%AF" title="مردم کرد">کردها</a> ۰٫۸٪ و ۱٪ نیز سایر اقوام بودند. </p><p><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="شاردن">شاردن</a> گردشگر سرشناس <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%88%DB%8C" title="مردم فرانسوی">فرانسوی</a> که توصیف دقیق و جامعی از گرجستان در سفرنامه خود نموده است چنین می‌گوید: «نژاد مردم گرجستان پاکترین و اصیل‌ترین نژادهای مشرق زمین و خالص‌ترین نژاد هاست».<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <table class="wikitable"> <caption> <b>جمعیت گرجستان بر پایه اقوام ۱۹۲۶–۲۰۱۴</b> </caption> <tbody><tr bgcolor="#e0e0e0"> <th rowspan="2">گروه<br />قومی </th> <th colspan="2">آمار 1926<sup>1</sup> </th> <th colspan="2">آمار 1939<sup>2</sup> </th> <th colspan="2">آمار 1959<sup>3</sup> </th> <th colspan="2">آمار 1970<sup>4</sup> </th> <th colspan="2">آمار 1979<sup>5</sup> </th> <th colspan="2">آمار 1989<sup>6</sup> </th> <th colspan="2">آمار 2002<sup>6</sup> </th> <th colspan="2">آمار 2014<sup>7</sup> </th></tr> <tr bgcolor="#e0e0e0"> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th> <th>تعداد </th> <th>% </th></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="گرجی‌ها">گرجی‌ها</a> </td> <td align="right">1,488,186 </td> <td align="right">56.8 </td> <td align="right">2,173,922 </td> <td align="right">61.4 </td> <td align="right">2,600,588 </td> <td align="right">64.3 </td> <td align="right">3,130,741 </td> <td align="right">66.8 </td> <td align="right">3,433,011 </td> <td align="right">68.8 </td> <td align="right">3,787,393 </td> <td align="right">70.1 </td> <td align="right">3,661,173 </td> <td align="right">83.8 </td> <td align="right">3,224,564 </td> <td align="right">86.8 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%DB%8C" title="مردم آذری">آذری‌ها</a> </td> <td align="right">597,921<sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td align="right">24.2 </td> <td align="right">188,058<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </td> <td align="right">22.3 </td> <td align="right">153,600 </td> <td align="right">3.8 </td> <td align="right">217,758 </td> <td align="right">4.6 </td> <td align="right">255,678 </td> <td align="right">5.1 </td> <td align="right">307,556 </td> <td align="right">5.7 </td> <td align="right">284,761 </td> <td align="right">6.5 </td> <td align="right">233,024 </td> <td align="right">6.3 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="ارمنی‌ها">ارمنی‌ها</a> </td> <td align="right">307,018 </td> <td align="right">11.5 </td> <td align="right">415,013 </td> <td align="right">11.7 </td> <td align="right">442,916 </td> <td align="right">11.0 </td> <td align="right">452,309 </td> <td align="right">9.7 </td> <td align="right">448,000 </td> <td align="right">9.0 </td> <td align="right">437,211 </td> <td align="right">8.1 </td> <td align="right">248,929 </td> <td align="right">5.7 </td> <td align="right">168,102 </td> <td align="right">4.5 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="روس‌ها">روس‌ها</a> </td> <td align="right">96,085 </td> <td align="right">3.6 </td> <td align="right">308,684 </td> <td align="right">8.7 </td> <td align="right">407,886 </td> <td align="right">10.1 </td> <td align="right">396,694 </td> <td align="right">8.5 </td> <td align="right">371,608 </td> <td align="right">7.4 </td> <td align="right">341,172 </td> <td align="right">6.3 </td> <td align="right">67,671 </td> <td align="right">1.5 </td> <td align="right">26,453 </td> <td align="right">0.7 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="مردم آسی">آسی‌ها</a> </td> <td align="right">113,298 </td> <td align="right">4.2 </td> <td align="right">147,677 </td> <td align="right">4.2 </td> <td align="right">141,178 </td> <td align="right">3.5 </td> <td align="right">150,185 </td> <td align="right">3.2 </td> <td align="right">160,497 </td> <td align="right">3.2 </td> <td align="right">164,055 </td> <td align="right">3.0 </td> <td align="right">38,028 </td> <td align="right">0.9 </td> <td align="right">14,385 </td> <td align="right">0.4 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="ایزدی‌ها">ایزدی‌ها</a> </td> <td align="right">2,262 </td> <td align="right">0.1 </td> <td rowspan="2" align="right">12,915 </td> <td rowspan="2" align="right">0.4 </td> <td rowspan="2" align="right">16,212 </td> <td rowspan="2" align="right">0.4 </td> <td rowspan="2" align="right">20,690 </td> <td rowspan="2" align="right">0.4 </td> <td rowspan="2" align="right">25,688 </td> <td rowspan="2" align="right">0.5 </td> <td rowspan="2" align="right">33,331 </td> <td rowspan="2" align="right">0.6 </td> <td align="right">18,329 </td> <td align="right">0.4 </td> <td align="right">12,174 </td> <td align="right">0.3 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="کردها">کردها</a> </td> <td align="right">7,955 </td> <td align="right">0.3 </td> <td align="right">2,514 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">1,596 </td> <td align="right">0.0 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="اوکراینی‌ها">اوکراینی‌ها</a> </td> <td align="right">14,356 </td> <td align="right">0.5 </td> <td align="right">45,595 </td> <td align="right">1.3 </td> <td align="right">52,236 </td> <td align="right">1.3 </td> <td align="right">49,622 </td> <td align="right">1.1 </td> <td align="right">45,036 </td> <td align="right">0.9 </td> <td align="right">52,443 </td> <td align="right">1.0 </td> <td align="right">7,039 </td> <td align="right">0.2 </td> <td align="right">6,034 </td> <td align="right">0.2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="یونانی‌ها">یونانی‌ها</a> </td> <td align="right">54,051 </td> <td align="right">2.0 </td> <td align="right">84,636 </td> <td align="right">2.4 </td> <td align="right">72,938 </td> <td align="right">1.8 </td> <td align="right">89,246 </td> <td align="right">1.9 </td> <td align="right">95,105 </td> <td align="right">1.9 </td> <td align="right">100,324 </td> <td align="right">1.9 </td> <td align="right">15,166 </td> <td align="right">0.3 </td> <td align="right">5,544 </td> <td align="right">0.2 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="آشوریان">آشوریان</a> </td> <td align="right">2,904 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">4,707 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">5,005 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">5,617 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">5,286 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">6,206 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">3,299 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">2,377 </td> <td align="right">0.1 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="یهودیان">یهودیان</a> </td> <td align="right">30,389 </td> <td align="right">1.1 </td> <td align="right">42,300 </td> <td align="right">1.2 </td> <td align="right">51,582 </td> <td align="right">1.3 </td> <td align="right">55,382 </td> <td align="right">1.2 </td> <td align="right">28,298 </td> <td align="right">0.6 </td> <td align="right">24,795 </td> <td align="right">0.5 </td> <td align="right">2,333 </td> <td align="right">0.0 </td> <td align="right">1,405 </td> <td align="right">0.0 </td></tr> <tr> <td><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مردم آبخازی">آبخازی‌ها</a> </td> <td align="right">56,847 </td> <td align="right">2.1 </td> <td align="right">57,805 </td> <td align="right">1.6 </td> <td align="right">62,878 </td> <td align="right">1.5 </td> <td align="right">79,449 </td> <td align="right">1.7 </td> <td align="right">85,285 </td> <td align="right">1.7 </td> <td align="right">95,853 </td> <td align="right">1.8 </td> <td align="right">3,527 </td> <td align="right">0.1 </td> <td align="right">864 </td> <td align="right">0.0 </td></tr> <tr> <td>دیگران </td> <td align="right">65,961 </td> <td align="right">2.5 </td> <td align="right">58,711 </td> <td align="right">1.7 </td> <td align="right">37,026 </td> <td align="right">0.9 </td> <td align="right">38,665 </td> <td align="right">0.8 </td> <td align="right">39,690 </td> <td align="right">0.8 </td> <td align="right">50,502 </td> <td align="right">0.9 </td> <td align="right">18,766 </td> <td align="right">0.4 </td> <td align="right">17,282 </td> <td align="right">0.5 </td></tr> <tr bgcolor="#e0e0e0"> <th align="left">جمع کل </th> <th colspan="2">۲٬۶۷۷٬۲۳۳ </th> <th colspan="2">۳٬۵۴۰٬۰۲۳ </th> <th colspan="2">۴٬۰۴۴٬۰۴۵ </th> <th colspan="2">۴٬۶۸۶٬۳۵۸ </th> <th colspan="2">۴٬۹۹۳٬۱۸۲ </th> <th colspan="2">۵٬۴۰۰٬۸۴۱ </th> <th colspan="2">۴٬۳۷۱٬۵۳۵ </th> <th colspan="2">۳٬۷۱۳٬۸۰۴ </th></tr> <tr> <td colspan="17"><small><sup>1</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_26.php?reg=2330">[۱]</a>. <sup>2</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_39.php">[۲]</a>. <sup>3</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_59.php">[۳]</a>. <sup>4</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_70.php">[۴]</a>. <sup>5</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_79.php">[۵]</a>. <sup>6</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng_nac_89.php">[۶]</a>. <sup>7</sup> منبع: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="https://web.archive.org/web/20170205175903/http://geostat.ge/cms/site_images/_files/english/population/Census_release_ENG_2016.pdf">[۷]</a>. </small> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ادیان_و_مذاهب"><span id=".D8.A7.D8.AF.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D9.85.D8.B0.D8.A7.D9.87.D8.A8"></span>ادیان و مذاهب</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=37" title="ویرایش بخش: ادیان و مذاهب"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بر اساس آمار سال ۲۰۰۲ میلادی، اکثر مردم گرجستان، (حدوداً ۷۰٪)، مسیحی بوده و پیرو <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس گرجی">کلیسای ارتدکس گرجی</a> هستند. بعد از <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" title="ارتدکس">ارتدکس‌های</a> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">گرجی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اسلام در گرجستان">اسلام در گرجستان</a> به عنوان بزرگ‌ترین اقلیت دینی این کشور محسوب می‌شود. جمعیت <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="مسلمان">مسلمانان</a> را <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="آذربایجانی‌های گرجستان">آذربایجانی‌های گرجستان</a> و دیگر اقوام ساکن در این کشور از جمله <a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آجاریا">آجاریا</a> تشکیل می‌دهند. </p><p><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="روس">روس‌های</a> ساکن گرجستان، از دیگر اقلیت‌های این کشور هستند که جمعیت <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس روسی">ارتدکس روس</a> آن را تشکیل می‌دهند؛ و همچنین هستند:<a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" title="مردم ارمنی">ارامنه</a> <a href="/w/index.php?title=%D8%A2%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="آپوستولیک (صفحه وجود ندارد)">آپوستولیک</a> و <a href="/wiki/%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86" class="mw-redirect" title="ژرمن">ژرمن‌های</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="پروتستان">پروتستان</a>.<sup id="cite_ref-48" class="reference"><a href="#cite_note-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اقتصاد"><span id=".D8.A7.D9.82.D8.AA.D8.B5.D8.A7.D8.AF"></span>اقتصاد</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=38" title="ویرایش بخش: اقتصاد"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اقتصاد گرجستان">اقتصاد گرجستان</a></div> <p>کشور گرجستان به دلیل برخورداری از امتیازاتی مانند دسترسی به <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="آب‌های آزاد">آب‌های آزاد</a>، آب و هوای مناسب، کشاورزی پیشرفته، معادن، بهره‌برداری از صنایع و صنعت گردشگری از ثروتمندترین جمهوری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> سابق به‌شمار می‌آمد؛ و مردم آن از استاندارد زندگی بالایی برخوردار بودند. اما پس از فروپاشی <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> در سال ۱۹۹۱ میلادی، وقوع جنگ‌های داخلی از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۴ میلادی، اقتصاد گرجستان را به عنوان یک کشور تازه استقلال یافته با بحرانی شدید مواجه ساخت. اما در سال‌های اخیر کشور گرجستان نسبت به کشورهای اطراف خود و همچنین کشورهای همتراز خود از اقتصادی پیشرفته و نوین برخوردار شده است و رشدی قابل توجه در روند رشد اقتصاد گرجستان مشاهده شده است.<sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="کشاورزی"><span id=".DA.A9.D8.B4.D8.A7.D9.88.D8.B1.D8.B2.DB.8C"></span>کشاورزی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=39" title="ویرایش بخش: کشاورزی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:001_georgia_tusheti-061.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/001_georgia_tusheti-061.jpg/222px-001_georgia_tusheti-061.jpg" decoding="async" width="222" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/001_georgia_tusheti-061.jpg/333px-001_georgia_tusheti-061.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/21/001_georgia_tusheti-061.jpg/444px-001_georgia_tusheti-061.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="533" /></a><figcaption>توشتی</figcaption></figure> <p>تا قبل از سال ۱۹۹۱ میلادی گرجستان حجم وسیعی از فراورده‌های غذایی و کشاورزی را صادر می‌کرد و یکی از عرضه‌کنندگان اصلی سبزیجات، میوه، چای، مشروبات الکلی و مرکبات به سایر جمهوری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> بوده است. بعد از استقلال گرجستان، بازارهای سنتی این کشور از دست رفت و سطح کلی تولیدات نیز به دلیل مشکلات سیاسی و اقتصادی کاهش یافت. اما خیلی زود بازار کشاورزی این کشور رونق یافت و به صادرات زیادی دست یافت. همچنین در مناطق شرقی و جنوب شرقی گرجستان تاکستان‌های زیادی وجود دارد و از آن‌ها یکی از بهترین شراب‌های جهان ساخته می‌شود. در گرجستان کارخانه‌های شراب‌سازی بین‌المللی بسیار زیادی وجود دارد. </p><p>به علت واقع شدن در منطقه جنب مداری مرطوب، در این کشور کشت مرکبات و چای رونق دارد. </p><p>در بخش زراعت این کشور، غلات، نباتات صنعتی، سیب زمینی، سبزیجات و نباتات علوفه‌ای کشت می‌شود. </p><p>گرجستان زادگاه <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="شراب">شراب</a> در دنیا و <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="گرجیان">گرجیان</a> مخترع <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%A8" title="شراب">شراب</a> می‌باشند و شراب به اسم گرجی‌ها در <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="یونسکو">یونسکو</a> ثبت شده است </p><p>.<sup id="cite_ref-50" class="reference"><a href="#cite_note-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="صنعت"><span id=".D8.B5.D9.86.D8.B9.D8.AA"></span>صنعت</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=40" title="ویرایش بخش: صنعت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>صنعت شاخه اصلی اقتصاد گرجستان محسوب می‌شود و نقش زیادی در تولید مجموعه اقتصادی این کشور دارد. صنایع گرجستان ارتباط نزدیکی با اقتصاد دیگر جمهوری‌های شوروی داشت و به لحاظ تأمین مواد خام، انرژی و لوازم یدکی وابستگی زیادی به <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> و دیگر جمهوری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> داشت و به همین دلیل در سال‌های پس از استقلال، صنایع این کشور خسارات زیادی را متحمل گردید. به گونه‌ای که تا سال ۱۹۹۴ میلادی، تقریباً یک سوم کارخانجات گرجستان دست از تولید کشیدند. اما پس از مدتی صنعت گرجستان رشد زیادی کرد و به شکوفایی رسید و سرمایه‌گذارهای زیادی برای ساختن کارخانه به گرجستان آمدند. گوشی‌های هوآوی و سونی برای اروپا در گرجستان ساخته می‌شوند. </p><p>در بین محصولات صنعتی گرجستان، صنایع غذایی ۴۰٪، صنایع سبک ۲۰٫۸٪، ماشین‌سازی و صنایع فلزی ۱۳٫۸٪ از حجم تولید صنعتی را به خود اختصاص می‌دهند. </p><p>همچنین موسسات صنعتی تولید مصنوعات چوبی در این کشور فعالیت دارند. تولید ظروف شیشه‌ای و بلوری، مصنوعات سرامیک و فلزات ماشین‌سازی و صنایع نظامی از دیگر رشته‌های فعالیت صنعتی گرجستان است. </p><p>در گرجستان، صنایع سبک گسترش زیادی داشته است. در <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AA%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="کوتائیسی">کوتائیسی</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="باتومی">باتومی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سوخومی">سوخومی</a> و بعضی شهرهای دیگر، موسسات تولیدی کالاهای مصرفی ازقبیل پارچه‌های پشمی، ابریشمی و نخی، تولید لباس، کفش، تریکو و لوازم خرازی، اشتغال به کار دارند. از موسسات صنایع غذایی، می‌توان از کارخانه‌های چای خشک کنی، شراب سازی، تولید کنسرو و کمپوت، تولید عطر و ادکلن، توتون، شیرینی، گوشت، شیر و تعدادی دیگر نام برد.<sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="معادن"><span id=".D9.85.D8.B9.D8.A7.D8.AF.D9.86"></span>معادن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=41" title="ویرایش بخش: معادن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Georgia-Tschiatura-W.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Georgia-Tschiatura-W.jpg/222px-Georgia-Tschiatura-W.jpg" decoding="async" width="222" height="148" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Georgia-Tschiatura-W.jpg/333px-Georgia-Tschiatura-W.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Georgia-Tschiatura-W.jpg/444px-Georgia-Tschiatura-W.jpg 2x" data-file-width="1063" data-file-height="709" /></a><figcaption>نمایی از شهر چیاتورا</figcaption></figure> <p>گرجستان دارای معادن متعددی است که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از: <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%B2" title="منگنز">منگنز</a>، <a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%DA%A9_%D9%86%D8%B3%D9%88%D8%B2" title="خاک نسوز">خاک نسوز</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%84%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D9%87%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فلزات آهنی (صفحه وجود ندارد)">فلزات آهنی</a> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="باریت">باریت</a>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%DB%8C%D9%82" title="عقیق">عقیق</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%85%D8%B1" class="mw-redirect" title="مرمر">مرمر</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D9%87%D9%86" title="سنگ آهن">سنگ آهن</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B1%D8%B3%D9%86%DB%8C%DA%A9" title="آرسنیک">آرسنیک</a>، <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مولیبدان (صفحه وجود ندارد)">مولیبدان</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D9%86" title="تنگستن">تنگستن</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%88%D9%87" title="جیوه">جیوه</a>. علی‌رغم وجود معادن قابل توجه در گرجستان، به دلایل مختلف از جمله: ضعف تکنولوژی و منابع مالی، شناسایی کامل این معادن و بهره‌برداری از آن‌ها در زمان اتحاد جمهوری‌های <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="شوروی">شوروی</a> سابق امکان‌پذیر نبود. </p><p>بزرگ‌ترین معدن <a href="/wiki/%D9%85%D9%86%DA%AF%D9%86%D8%B2" title="منگنز">منگنز</a> جهان در گرجستان قرار دارد. وسعت این معدن که در نزدیکی شهر «<a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="چیاتورا">چیاتورا</a>» نزدیک <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1" title="بندر">بندر</a> <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="پوتی">پوتی</a> واقع شده، ۱۴۰ کیلومتر مربع است و ذخایر منگنز آن ۲۵۰ میلیون تن برآورد شده است. </p><p>گرجستان در سال ۲۰۰۲ میلادی، ۶ هزار تن <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a>، ۸ هزار تن <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3" title="مس">مس</a>، ۳۴۵ هزار تن <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="سیمان">سیمان</a>، ۲۰۰۰ کیلوگرم <a href="/wiki/%D8%B7%D9%84%D8%A7" title="طلا">طلا</a> و ۳۳۰۰۰ کیلوگرم <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%B1%D9%87" title="نقره">نقره</a> تولید کرده است.<sup id="cite_ref-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خدمات"><span id=".D8.AE.D8.AF.D9.85.D8.A7.D8.AA"></span>خدمات</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=42" title="ویرایش بخش: خدمات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg/220px-PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg/330px-PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/02/PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg/440px-PASHA_Bank_Georgia_HO.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7" title="بانک پاشا">بانک پاشا</a> شرکت خدمات مالی و بانکداری گرجستان</figcaption></figure> <p>اقتصاد گرجستان تا اندازه زیادی به بخش خدمات وابسته است و نقش این بخش در ساختار اقتصادی کشور گرجستان به تدریج افزایش یافته است. یکی از مصادیق مهم این بخش توریسم می‌باشد که نقش مهمی در بخش خدمات به عهده دارد.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گردشگری"><span id=".DA.AF.D8.B1.D8.AF.D8.B4.DA.AF.D8.B1.DB.8C"></span>گردشگری</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=43" title="ویرایش بخش: گردشگری"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>گردشگری یکی از بخش‌های مهم خدمات کشور گرجستان می‌باشد که نقش مهمی دراقتصاد این کشور دارد. این بخش مهم در طی دوره قبل از استقلال، از رونق مناسبی برخوردار بود. </p><p>در سال ۲۰۱۷ میلادی، ۷٬۵۵۴٬۹۳۶ نفر به کشور گرجستان وارد شده‌اند که ۳٬۴۷۸٬۹۳۲ نفر آن توریست بوده‌اند که درآمد حاصله از آن ۲٫۷۳ میلیارد دلار بوده است. گرجستان کشوری توریستی می‌باشد که از شهرهای توریست پذیر زیادی از جمله کوتایسی و زوگدیدی و باتومی و سیغناغی و بورجومی و تفلیس و پوتی و سوخومی و روستاوی و زادگاه شراب دنیا تلاوی (در استان کاختی) برخوردار است.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Britanica_Book_of_the_year_56-0" class="reference"><a href="#cite_note-Britanica_Book_of_the_year-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انرژی"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.B1.DA.98.DB.8C"></span>انرژی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=44" title="ویرایش بخش: انرژی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>گرجستان از نظر تولید <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82_%D8%A2%D8%A8%DB%8C" title="برق آبی">برق آبی</a> جایگاه مهمی در بین <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D9%87%D9%85%D8%B3%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="کشورهای مستقل همسود">کشورهای مستقل همسود</a> و کشورهای اروپایی دارد. این کشور از نظر تولید برق آبی، از بسیاری از <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="کشورهای اروپایی">کشورهای اروپایی</a> جلوتر است. در حال حاضر برق مورد نیاز سالانه گرجستان، حدود ۱۲ میلیارد کیلووات ساعت است که تمامی این مقدار در خاک خود گرجستان تولید می‌شود. همچنین گرجستان، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="برق">برق</a> اضافی خود را به کشورهای اطراف مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> صادر می‌کند. </p><p>گرجستان کشوری است با آب و باد فراوان که از آن برای تولید برق، به شکل گسترده‌ای استفاده می‌کند. <a href="/wiki/%D8%B3%D8%AF_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="سد انگوری">سد انگوری</a> بزرگ‌ترین سد گرجستان و همچنین سومین سد بزرگ و عظیم دنیا و همچنین نیروگاه‌های بادی در شمال این کشور سالانه میزان بسیار زیادی برق تولید می‌کنند. </p><p>از نظر منابع نفت و گاز، در حدود ۱۵ میدان نفتی کشف شده در گرجستان وجود دارد. از این میدان‌های نفتی کشف شده، سالانه ۸۹۸ هزار بشکه نفت و ۴۴٫۹ میلیون متر مکعب گاز استخراج می‌شود.<sup id="cite_ref-58" class="reference"><a href="#cite_note-58"><span class="cite-bracket">[</span>۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نفت"><span id=".D9.86.D9.81.D8.AA"></span>نفت</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=45" title="ویرایش بخش: نفت"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Baku_pipelines.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Baku_pipelines.svg/300px-Baku_pipelines.svg.png" decoding="async" width="300" height="174" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Baku_pipelines.svg/450px-Baku_pipelines.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Baku_pipelines.svg/600px-Baku_pipelines.svg.png 2x" data-file-width="1316" data-file-height="762" /></a><figcaption>خطوط لوله‌های نفتی</figcaption></figure> <p>به‌طور کلی در شمال، مرکز و شرق این کشور منابع نفت طی اکتشافات زمین‌شناسی اخیر توسط کمپانی‌های نفتی غربی در منطقه <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="روستاوی">روستاوی</a> منابع بزرگتری از نفت و گاز کشف شده است. </p><p>سه شرکت عمده نفتی در گرجستان فعال می‌باشند که عبارت اند از: نینوتسمیندا در منطقه <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%B3%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="نینوتسمیندا">نینوتسمیندا</a>، شرکت نفتی لاریس در منطقه <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%DA%AF%D8%B1%D9%84%D9%88" title="سامگرلو">سامگرلو</a>، و شرکت نفتی دولتی گرجستان به نام <a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA_%D9%86%D9%81%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شرکت نفت گرجستان (صفحه وجود ندارد)">شرکت نفت گرجستان</a>.<sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مسیرهای موجود و برنامه‌ریزی شده برای ذخایر انرژی: </p> <ul><li>خط لوله باکو-سوپسا: این خط لوله که <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="باکو">باکو</a> در جمهوری آذربایجان را به <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B3%D8%A7" title="سوپسا">سوپسا</a> در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> متصل می‌سازد، فعال است. این خط روزانه حدود ۱۰۵۰۰ بشکه نفت را به تانکرهایی در آب‌های ساحلی <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%BE%D8%B3%D8%A7" title="سوپسا">سوپسا</a> هدایت می‌کند.</li> <li>خط لوله باکو-تفلیس-جیهان: که موافقت‌نامه آن بین گرجستان، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> به امضاء رسیده و تصویب شده است.</li> <li>خط لوله گاز ترانس خزر: یک پیمان دولتی است در مورد احداث خط لوله گاز بین گرجستان، جمهوری آذربایجان و ترکیه، که در حال پیشرفت است.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="گاز"><span id=".DA.AF.D8.A7.D8.B2"></span>گاز</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=46" title="ویرایش بخش: گاز"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>گاز طبیعی در گرجستان تقریباً تمامی بخش‌های صنعت و انرژی، کشاورزی و همه شهرها و شهرک‌های عمده را تحت پوشش قرار می‌دهد. </p><p>تولید گاز طبیعی در گرجستان در سال ۲۰۰۵ میلادی، ۲۰ میلیون متر مکعب برآورد شد. میزان صادرات و واردات گاز، ۱٫۵ میلیارد متر مکعب ارزیابی گردیده است. اخیراً در سال ۲۰۱۵ در جنوب شرقی و شمال غربی گرجستان منابع عظیم گازی یافت شده است که بنا به گفته محققان این میدان‌های گازی می‌تواند برای ۱۵ سال گاز کل قارهٔ اروپا و خود گرجستان را تأمین کند که به دلیل عظیم بودن آنها، بهره‌برداری از آن‌ها ۵ سال زمان می‌برد. هم‌اکنون بهره‌برداری از این منابع را شرکت ملی گاز گرجستان به کمک یک کمپانی سوئدی انجام می‌دهد.<sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="برق"><span id=".D8.A8.D8.B1.D9.82"></span>برق</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=47" title="ویرایش بخش: برق"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بر طبق برآوردهای منابع برق آبی، گرجستان جای مهمی را در بین کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) اشغال می‌کند و بسیاری از کشورهای خارجی از جمله <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a> و <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a> جلوتر است. سیستم برق موجود گرجستان با ۵۳ نیروگاه تولید برق آبی و ۳ نیروگاه تولید برق حرارتی در ارتباط می‌باشد. بزرگ‌ترین نیروگاه برق آبی در دست بازسازی این کشور نیروگاه <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رود انگوری (صفحه وجود ندارد)">انگوری</a> با افزایش ظرفیت تولید برق از ۴۰۰ تا ۴۵۰ مگاوات به ۱۳۰۰ مگاوات می‌باشد. سد انگوری سومین سد عظیم و بزرگ دنیا می‌باشد. </p><p>نیروگاه‌های جدید برق آبی در دست احداث گرجستان، <a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ناماخوانی (صفحه وجود ندارد)">ناماخوانی</a> با ۲۵۰ مگاوات، <a href="/w/index.php?title=%DA%98%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ژونتی (صفحه وجود ندارد)">ژونتی</a> با ۱۰۰ مگاوات، <a href="/w/index.php?title=%D8%AE%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="خادور (صفحه وجود ندارد)">خادور</a> با ۲۴ مگاوات، و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="کاختی">کاختی</a> با ۹٫۳ مگاوات ظرفیت می‌باشند.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="زغال‌سنگ"><span id=".D8.B2.D8.BA.D8.A7.D9.84.E2.80.8C.D8.B3.D9.86.DA.AF"></span>زغال‌سنگ</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=48" title="ویرایش بخش: زغال‌سنگ"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>معادن <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> متعددی در گرجستان وجود دارد معدن <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%86%D9%84%DB%8C" title="تقوارچلی">تقوارچلی</a> با ۲۵۰ میلیون تن ذخیره <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%82%DB%8C%D8%A8%D9%88%D9%84%DB%8C" title="تقیبولی">تقیبولی</a> با ۲۸۰ میلیون تن ذخیره از مهم‌ترین آن‌ها به‌شمار می‌رود. </p><p>تولید <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> در گرجستان در سال ۲۰۰۳ میلادی، ۵۰۰۰ تن بوده است. این کشور در سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ میلادی، از نظر میزان تولید <a href="/wiki/%D8%B2%D8%BA%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%D9%86%DA%AF" title="زغال‌سنگ">زغال‌سنگ</a> سخت، رتبه ۶ جهان را به خود اختصاص داده است.<sup id="cite_ref-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶_53-1" class="reference"><a href="#cite_note-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="حمل_و_نقل"><span id=".D8.AD.D9.85.D9.84_.D9.88_.D9.86.D9.82.D9.84"></span>حمل و نقل</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=49" title="ویرایش بخش: حمل و نقل"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جاده‌ها"><span id=".D8.AC.D8.A7.D8.AF.D9.87.E2.80.8C.D9.87.D8.A7"></span>جاده‌ها</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=50" title="ویرایش بخش: جاده‌ها"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>همه نواحی و مراکز اداری گرجستان از جمله بسیاری از روستاها با شبکه شاهراه‌ها و جاده‌هایی که سراسر کشور را تحت پوشش قرار می‌دهد، مرتبط هستند. </p><p>در مجموع راه‌های آسفالته گرجستان حدود ۲۰۰۰۰ کیلومتر است که این کشور طرح‌هایی هم برای گسترش جاده‌ها و به خصوص بزرگراه‌ها در دست اجرا دارد که از جمله مهم‌ترین آن‌ها ساخت یک بزرگراه شش بانده بندر <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> به <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> و از <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> تا مرز <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a> می‌باشد. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="راه‌آهن"><span id=".D8.B1.D8.A7.D9.87.E2.80.8C.D8.A2.D9.87.D9.86"></span>راه‌آهن</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=51" title="ویرایش بخش: راه‌آهن"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>راه‌آهن گرجستان درمسیر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a>-<a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="سامتردیا">سامتردیا</a> ارتباط سه کشور <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> و <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> را با گذر از سواحل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> به سمت شمل از طریق <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> ممکن می‌سازد. </p><p>مسیرهای کوتاه‌تر داخل گرجستان، اکثر شهرهای این کشور را به هم مرتبط می‌سازد. در مقایسه با کشورهای همجوار قدرت کشش راه‌آهن این کشور به دلیل اینکه اغلب لکوموتیوها و واگن‌ها در همین کشور تولید شده‌اند، بالا می‌باشند.<sup id="cite_ref-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶_16-1" class="reference"><a href="#cite_note-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خطوط_هوایی"><span id=".D8.AE.D8.B7.D9.88.D8.B7_.D9.87.D9.88.D8.A7.DB.8C.DB.8C"></span>خطوط هوایی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=52" title="ویرایش بخش: خطوط هوایی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg/222px-Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg" decoding="async" width="222" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg/333px-Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/17/Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg/444px-Airzena_Boeing_737-500_Pichugin.jpg 2x" data-file-width="1024" data-file-height="679" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%A7%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="هواپیمایی گرجستان">هواپیمایی گرجستان</a></figcaption></figure> <p>کشور گرجستان از سامانه حمل و نقل هوایی داخلی و خارجی پیشرفته‌ای برخوردار است؛ و از آخرین تجهیزات و ورژن‌های صنایع و ابزار آلات هوایی در این کشور استفاده می‌شود. </p><p>در گرجستان ۱۰ فرودگاه قابل استفاده برای هواپیماهای غیرنظامی وجود دارد. در بین این فرودگاه‌ها، فرودگاه‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="باتومی">باتومی</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سوخومی">سوخومی</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="پوتی">پوتی</a> از اهمیت خاص برخوردار هستند. از بین این ۱۰ فرودگاه ۵ تا بین‌المللی و ۵ تا داخلی می‌باشند. فرودگاه‌های نظامی زیادی نیز در گرجستان وجود دارند. </p><p>در حال حاضر از <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a> شبکه خطوط هوایی برای مقاصد <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%88%D9%84" title="استانبول">استانبول</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="باکو">باکو</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ایروان">ایروان</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%8C_%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="دبی، امارات">دبی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سوخومی">سوخومی</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%84%DA%86%DB%8C%DA%A9" title="نالچیک">نالچیک</a>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%84%D9%86%DB%8C_%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="مینرالنی ودی">مینرالنی ودی</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%AF" title="تاشکند">تاشکند</a>، <a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%81" title="کیف">کیف</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تهران">تهران</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="برلین">برلین</a> و <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پاریس">پاریس</a> و <a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%88" title="ورشو">ورشو</a> و <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%DA%A9" title="مینسک">مینسک</a> به صورت دایمی برقرار است.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="بنادر_و_کشتیرانی"><span id=".D8.A8.D9.86.D8.A7.D8.AF.D8.B1_.D9.88_.DA.A9.D8.B4.D8.AA.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>بنادر و کشتیرانی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=53" title="ویرایش بخش: بنادر و کشتیرانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>اهمیت حمل و نقل دریایی برای گرجستان هنگامی ک راه‌آهن کشور به طرف شمال از طریق <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> قطع شد، کاملاً مشخص گردید. بنادر <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> در تأمین کالا نه فقط گرجستان بلکه برای حتی کشورهای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قزاقستان">قزاقستان</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قرقیزستان">قرقیزستان</a> نیز ایفای نقش دارند. </p><p>طبق گزارش‌های سال ۲۰۰۷ میلادی، بندر <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="پوتی">پوتی</a> از جمله بزرگ‌ترین بنادر <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a> به‌شمار می‌آید زیرا بخشی از راهروی <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DA%A9%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="تراسیکا (صفحه وجود ندارد)">تراسیکا</a> می اشد. میزان مبادلات بندر <a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AA%DB%8C" title="پوتی">پوتی</a> در سال ۲۰۰۶ میلادی، ۱۷ میلیون تن گزارش شده است که۹٫۱٪ رشد سالانه آن می‌باشد. بندر پوتی یکی از مهم‌ترین بنادر صنعتی دریای سیاه و یکی از بنادر مهم دنیا به‌شمار می‌رود؛ و همواره روزانه میلیون‌ها تن کالا از این بندر صنعتی جابه‌جا و صادر یا وارد می‌شوند.<sup id="cite_ref-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴_52-1" class="reference"><a href="#cite_note-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="بازرگانی_خارجی"><span id=".D8.A8.D8.A7.D8.B2.D8.B1.DA.AF.D8.A7.D9.86.DB.8C_.D8.AE.D8.A7.D8.B1.D8.AC.DB.8C"></span>بازرگانی خارجی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=54" title="ویرایش بخش: بازرگانی خارجی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>هرچند در سال‌های گذشته به دلیل بی‌ثباتی سیاسی و به تبع آن فقدان امنیت لازم جهت سرمایه‌گذاری‌های بلند مدت و ریسک‌پذیری بالا در این کشور، گرایش اندکی از سوی بخش دولتی و تاحدودی بخش خصوصی کشورها در ورود به بازار گرجستان مشاهده گردیده است، اما در دههٔ اخیر با توجه به شرایط جدید و نسبتاً مطلوب این کشور که تا حدودی از دامنه بحران‌های موجود در آن کاسته شده؛ به درجه‌ای از امنیت و ثبات رسیده است. این مناسبات در حال توسعه در همه زمینه‌ها بوده است و حجم مبادلات بازرگانی این کشور با سایر کشورهای جهان سیر صعودی داشته است.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="صادرات_و_واردات"><span id=".D8.B5.D8.A7.D8.AF.D8.B1.D8.A7.D8.AA_.D9.88_.D9.88.D8.A7.D8.B1.D8.AF.D8.A7.D8.AA"></span>صادرات و واردات</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=55" title="ویرایش بخش: صادرات و واردات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>در سال ۲۰۰۵ میلادی، واردات کالا و خدمات ۵۴٪ از تولید ناخالص داخلی و صادرات کالا و خدمات ۴۲٪ از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. </p><p>صادرات این کشور عمدتاً به کشورهای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بلاروس">بلاروس</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="عربستان">عربستان</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قزاقستان">قزاقستان</a> و <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قرقیزستان">قرقیزستان</a> و <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ازبکستان">ازبکستان</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a> بوده است. </p><p>واردات گرجستان نیز عمدتاً از کشورهای <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a> است.<sup id="cite_ref-Britanica_Book_of_the_year_56-1" class="reference"><a href="#cite_note-Britanica_Book_of_the_year-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="سیاست"><span id=".D8.B3.DB.8C.D8.A7.D8.B3.D8.AA"></span>سیاست</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=56" title="ویرایش بخش: سیاست"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سیاست در گرجستان">سیاست در گرجستان</a></div> <p>پس از استقلال گرجستان در سال ۱۳۷۰ (۱۹۹۱)، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B2%D9%87" title="ادوارد شواردنادزه">ادوارد شواردنادزه</a> وزیر خارجه پیشین <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%87%DB%8C%D8%B1_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="اتحاد جماهیر شوروی">اتحاد جماهیر شوروی</a>، به عنوان نخستین رئیس‌جمهور گرجستان، قدرت را در دست گرفت. بلافاصله پس از استقلال گرجستان، بر سر حاکمیت بر جمهوری‌های خودمختار <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> بین <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> و گرجستان اختلاف درگرفت. روسیه اجازه نداد که گرجستان، حاکمیت خود را بر این دو سرزمین اعمال کند. ضعف گرجستان و نیز نزدیکی دولت وقت - به ویژه شخص شواردنادزه - به روسیه، سبب شد که حکومت گرجستان تن به مصالحه با حکومت روسیه بدهد. گرجستان همچنین پذیرفت با حضور نیروهای روسی در این دو منطقه مخالفت نکند. </p><p>پس از <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D9%84_%D8%B1%D8%B2" title="انقلاب گل رز">انقلاب گل رز</a> در سال ۱۳۸۲ در گرجستان که با پشتیبانی <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> صورت گرفت و منجر به روی کارآمدن دولت غرب‌گرای <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%A2%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="میخیل ساآکاشویلی">میخیل ساآکاشویلی</a> شد، اوضاع سیاسی گرجستان دگرگون شد. دولت جدید گرجستان، سیاست دوری از روسیه و نزدیکی به غرب (به ویژه آمریکا) را در پیش گرفت. همچنین گرجستان خواهان عضویت در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه اروپا">اتحادیه اروپا</a> و <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88" title="ناتو">ناتو</a> شد. </p><p>در اوت ۲۰۰۸ میلادی و هم‌زمان با <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%BE%DB%8C%DA%A9_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DB%B2%DB%B0%DB%B0%DB%B8" title="بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸">بازی‌های المپیک تابستانی ۲۰۰۸</a>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C_%DB%B2%DB%B0%DB%B0%DB%B8" class="mw-redirect" title="جنگ اوستیای جنوبی ۲۰۰۸">جنگ سال ۲۰۰۸ اوستیای جنوبی</a> رخ داد. در این جنگ، ارتش گرجستان برای تصرف <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> به این منطقه یورش برد ولی واکنش شدید روسیه سبب شد که ارتش گرجستان مجبور به عقب‌نشینی شود. اکنون روسیه، استقلال دو منطقهٔ <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="آبخازیا">آبخازیا</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> را به رسمیت شناخته و با حضور نیروهای خود در این دو منطقه، عملاً کنترل آن‌ها را در دست دارد. به گفتهٔ مقامات روسیه: این کار به گرجستان نشان داد که تا چه حدی پای خود را از گلیم‌اش دراز کند. برخی کشورها این اقدام روسیه را محکوم و روسیه را تحت فشارهایی قرار دادند. کارشناسان پیش‌بینی کردند: روسیه به زودی مجبور به عقب‌نشینی از موضع خود خواهد شد. اما پس از درگیری‌های پیش آمده در <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%BA" title="قره‌باغ">قره‌باغ</a> این غربی‌ها بودند که از موضع خود عقب‌نشینی کردند. پس از بحران اوکراین نیز، ۳ منطقه از اوکراین جدا شد و تحت کنترل روسیه درآمد. هم‌اکنون روسیه حدود ۴۰ منطقهٔ خودمختار را در سراسر جهان تحت کنترل دارد و پیش‌بینی می‌شود که این ارقام با درگیری‌های موجود در جهان تا سال ۲۰۲۵ به ۸۵ منطقه برسد که ۴ برابر بیشتر از مستعمره‌های حال حاضر انگلیس است.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="قدرت_نظامی_و_ارتش"><span id=".D9.82.D8.AF.D8.B1.D8.AA_.D9.86.D8.B8.D8.A7.D9.85.DB.8C_.D9.88_.D8.A7.D8.B1.D8.AA.D8.B4"></span>قدرت نظامی و ارتش</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=57" title="ویرایش بخش: قدرت نظامی و ارتش"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ارتش گرجستان در ترتیب قدرتمندترین ارتش‌های جهان بالاتر از <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%B1" title="قطر">قطر</a> و پایین‌تر از <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%DB%8C%D8%A7" title="زامبیا">زامبیا</a> قرار دارد. قدرت نظامی گرجستان از کشورهایی چون <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایرلند">ایرلند</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" class="mw-redirect" title="اوروگوئه">اوروگوئه</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%A6%D9%87" title="نیکاراگوئه">نیکاراگوئه</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="بوسنی">بوسنی</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بحرین">بحرین</a>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%B1" title="قطر">قطر</a>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="لبنان">لبنان</a>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%A7%D9%84" title="نپال">نپال</a>، <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AC%D8%B1" title="نیجر">نیجر</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاجیکستان">تاجیکستان</a> ،<a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="مولداوی">مولداوی</a> ،<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> و … بیشتر است.<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نقشهٔ_گرجستان"><span id=".D9.86.D9.82.D8.B4.D9.87.D9.94_.DA.AF.D8.B1.D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D9.86"></span>نقشهٔ گرجستان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=58" title="ویرایش بخش: نقشهٔ گرجستان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Un-georgia.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Un-georgia.png/555px-Un-georgia.png" decoding="async" width="555" height="411" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Un-georgia.png/833px-Un-georgia.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/01/Un-georgia.png/1110px-Un-georgia.png 2x" data-file-width="3033" data-file-height="2244" /></a><figcaption>نقشهٔ گرجستان</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=59" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-imf.org-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-imf.org_1-0">۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-imf.org_1-1">۱٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-imf.org_1-2">۱٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=35&pr.y=14&sy=2016&ey=2020&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=915&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC&grp=0&a=">"World Economic Outlook Database, October 2019"</a>. <i>IMF.org</i>. <a href="/w/index.php?title=International_Monetary_Fund&action=edit&redlink=1" class="new" title="International Monetary Fund (صفحه وجود ندارد)">International Monetary Fund</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 January</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=IMF.org&rft.atitle=World+Economic+Outlook+Database%2C+October+2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imf.org%2Fexternal%2Fpubs%2Fft%2Fweo%2F2018%2F02%2Fweodata%2Fweorept.aspx%3Fpr.x%3D35%26pr.y%3D14%26sy%3D2016%26ey%3D2020%26scsm%3D1%26ssd%3D1%26sort%3Dcountry%26ds%3D.%26br%3D1%26c%3D915%26s%3DNGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC%26grp%3D0%26a%3D&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/02/weodata/index.aspx">"World Economic Outlook Database October 2019"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=World+Economic+Outlook+Database+October+2019&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.imf.org%2Fexternal%2Fpubs%2Fft%2Fweo%2F2019%2F02%2Fweodata%2Findex.aspx&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-wb-gini-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-wb-gini_3-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GE">"GINI index (World Bank estimate) - Georgia"</a>. <i>data.worldbank.org</i>. <a href="/w/index.php?title=World_Bank&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Bank (صفحه وجود ندارد)">World Bank</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180720065529/https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI?locations=GE">Archived</a> from the original on 20 July 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 March</span> 2020</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=data.worldbank.org&rft.atitle=GINI+index+%28World+Bank+estimate%29+-+Georgia&rft_id=https%3A%2F%2Fdata.worldbank.org%2Findicator%2FSI.POV.GINI%3Flocations%3DGE&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-UNHDR-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-UNHDR_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200521162708/http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking">"Human Development Report 2019"</a> (به انگلیسی). <a href="/w/index.php?title=United_Nations_Development_Programme&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Nations Development Programme (صفحه وجود ندارد)">United Nations Development Programme</a>. 10 December 2019. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://hdr.undp.org/en/content/2019-human-development-index-ranking">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 21 May 2020<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">10 December</span> 2019</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Human+Development+Report+2019&rft.pub=United+Nations+Development+Programme&rft.date=2019-12-10&rft_id=http%3A%2F%2Fhdr.undp.org%2Fen%2Fcontent%2F2019-human-development-index-ranking&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190318085115/http://www.kiasunco.com/گرجستان/">«گرجستان»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kiasunco.com/گرجستان/">اصلی</a> در ۱۸ مارس ۲۰۱۹<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۴ مه ۲۰۲۰</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.kiasunco.com%2F%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Braund, David. : A History of Colchis and Transcaucasian Iberia, 550 BZ-PZ 562, rûpel 17-18</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای گرجستان، ۱۴–۱۸.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">مولیانی، جایگاه گرجی‌ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceB-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ReferenceB_9-0">۹٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ReferenceB_9-1">۹٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، گرجستان، ۵۳–۵۴.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text">زرگر، افشین: مقایسه روند دولت-ملت‌سازی در سه جمهوری قفقاز جنوبی. مؤسسه مطالعات ایران و اوراسیا. سال چهارم. شماره چهارم. بهار و تابستان ۱۳۸۸.</span> </li> <li id="cite_note-امیر_احمدیان،_گرجستان،_۸–۱۱-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-امیر_احمدیان،_گرجستان،_۸–۱۱_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text">امیر احمدیان، گرجستان، ۸–۱۱.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceC-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceC_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text">اداره اطلاعات جغرافیایی، گرجستان، ۴۱.</span> </li> <li id="cite_note-صفری،_گرجستان،_۴۸-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-صفری،_گرجستان،_۴۸_13-0">↑</a></span> <span class="reference-text">صفری، گرجستان، ۴۸.</span> </li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef2-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef2_14-0">↑</a></span> <span class="reference-text">دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی، تاریخ معاصر ایران، ۱۸–۱۹.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">encarta٫2009</span> </li> <li id="cite_note-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶-16"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶_16-0">۱۶٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-باتوانی،_جغرافیای_گرجستان،_۲۳–۲۶_16-1">۱۶٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">باتوانی، جغرافیای گرجستان، ۲۳–۲۶.</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای کامل قفقاز، ۲۲۵–۲۲۸.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای کامل قفقاز، ۲۲۸–۲۳۵.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای گرجستان، ۱۴–۱۸.</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای کامل قفقاز، ۲۴۶–۲۵۰.</span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای قفقاز، ۸۸–۸۹.</span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای قفقاز، ۸۹–۹۰</span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای کامل قفقاز، ۲۵۴–۲۵۶.</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای کامل قفقاز، ۲۵۶–۲۵۸.</span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای گرجستان، ۳۲–۳۷.</span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای کامل قفقاز، ۲۶۴–۲۶۷.</span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text">World Development Indicators٫2003</span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFCircle" class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source">Circle. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.geostat.ge/en/single-news/2234/number-of-population-as-of-january-1-2021">"NUMBER OF POPULATION AS OF JANUARY 1, 2021"</a>. <i>www.geostat.ge</i> (به انگلیسی)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2021-04-29</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.geostat.ge&rft.atitle=NUMBER+OF+POPULATION+AS+OF+JANUARY+1%2C+2021&rft.au=Circle&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.geostat.ge%2Fen%2Fsingle-news%2F2234%2Fnumber-of-population-as-of-january-1-2021&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text">International Monetary fund;Direction of trad Statistics year Book؛2007</span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text">World Development Indicators٫2003</span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text">معظمی گودرزی، گرجستان، ۱۲۶.</span> </li> <li id="cite_note-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-32">↑</a></span> <span class="reference-text">سالنامه آماری کشور، ۷۸۴</span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text">Human Development Report٫2003</span> </li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef3-34"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef3_34-0">۳۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef3_34-1">۳۴٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">گگوچادزه، زبان گرجی برای فارسی زبانان.</span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceA_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text">دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، گرجستان، ۷۵–۷۶.</span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120212054530/http://www.manuscript.ge/index.php?m=831&ln=geo">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.manuscript.ge/index.php?m=831&ln=geo">اصلی</a> در ۱۲ فوریه ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ مه ۲۰۱۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.manuscript.ge%2Findex.php%3Fm%3D831%26ln%3Dgeo&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120426090656/http://www.pcu.ge/school.html">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.pcu.ge/school.html">اصلی</a> در ۲۶ آوریل ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ مه ۲۰۱۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.pcu.ge%2Fschool.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120514143310/http://calligraphy-expo.com/eng/Personalities/Participants/Lasha_Kintsurashvili/Article.aspx?ItemID=54">«نسخه آرشیو شده»</a>. بایگانی‌شده از <a rel="nofollow" class="external text" href="http://calligraphy-expo.com/eng/Personalities/Participants/Lasha_Kintsurashvili/Article.aspx?ItemID=54">اصلی</a> در ۱۴ مه ۲۰۱۲<span class="reference-accessdate">. دریافت‌شده در <bdi>۱۲ مه ۲۰۱۴</bdi></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D9%86%D8%B3%D8%AE%D9%87+%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88+%D8%B4%D8%AF%D9%87&rft_id=http%3A%2F%2Fcalligraphy-expo.com%2Feng%2FPersonalities%2FParticipants%2FLasha_Kintsurashvili%2FArticle.aspx%3FItemID%3D54&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-39">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.ambioni.ge/qartvel-mxatvar-kaligrafta-kavsiri/">http://www.ambioni.ge/qartvel-mxatvar-kaligrafta-kavsiri/</a></span> </li> <li id="cite_note-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-40">↑</a></span> <span class="reference-text">دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، گرجستان، ۷۴–۷۵.</span> </li> <li id="cite_note-ToolAutoGenRef1-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef1_41-0">۴۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ToolAutoGenRef1_41-1">۴۱٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، گرجستان، ۷۲–۷۳.</span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text">دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، گرجستان، ۷۷.</span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text">احمدی لفورکی و میررضوی، راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، ۵۸۳.</span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text">شاردن، سفرنامه شاردن، ج۱، ۳۳۱.</span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text">مولیانی، جایگاه گرجی‌ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران، ۳۶.</span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text">Including 96,110 <a href="/w/index.php?title=Meskhetian_Turks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meskhetian Turks (صفحه وجود ندارد)">Meskhetian Turks</a></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text">Including 87,987 <a href="/w/index.php?title=Meskhetian_Turks&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meskhetian Turks (صفحه وجود ندارد)">Meskhetian Turks</a></span> </li> <li id="cite_note-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-48">↑</a></span> <span class="reference-text">احمدی لفورکی و میررضوی، راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، ۵۸۱.</span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text">احمدی لفورکی و میررضوی، راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، ۵۷۱.</span> </li> <li id="cite_note-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-50">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای گرجستان، ۶۹–۷۱.</span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text">معظمی گودرزی، گرجستان، ۱۵۶.</span> </li> <li id="cite_note-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴-52"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴_52-0">۵۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-معظمی_گودرزی،_گرجستان،_۱۴۴_52-1">۵۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">معظمی گودرزی، گرجستان، ۱۴۴.</span> </li> <li id="cite_note-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶-53"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶_53-0">۵۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-فصلنامه_علمی_و_صنعتی_ایران،_ش۶_53-1">۵۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">فصلنامه علمی و صنعتی ایران، ش۶.</span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text">شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی به آن، ۱۵۲.</span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text">شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی به آن، ۱۵۷.</span> </li> <li id="cite_note-Britanica_Book_of_the_year-56"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Britanica_Book_of_the_year_56-0">۵۶٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Britanica_Book_of_the_year_56-1">۵۶٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text">Britanica Book of the year 2008</span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text">سالنامه آماری کشور، ۸۰۹</span> </li> <li id="cite_note-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-58">↑</a></span> <span class="reference-text">افشردی، ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ۲۱۵.</span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text">معظمی گودرزی، گرجستان، ۱۵۵.</span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text">امیراحمدیان، جغرافیای گرجستان، ۱۹۴.</span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text">احمدی لفورکی و میررضوی، راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی، ۵۳۱.</span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text">شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی بهن آ، ۹۶.</span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text">شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی به آن، ۱۴۱.</span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text">شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی به آن، ۱۲۵.</span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text">NATO and the South Caucasus, in: Caucasus Analytical Digest No.5 فروردین ۱۳۸۸.</span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.globalfirepower.com/countries-listing.asp">2020 Military Strength Ranking - Global Firepower</a></span> </li> </ol></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=60" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://gov.ge/index.php?lang_id=ENG">وبگاه دولت گرجستان</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.president.gov.ge/eng/mtavari.aspx">وبگاه رئیس‌جمهور گرجستان</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200606150303/https://www.president.gov.ge/eng/mtavari.aspx">بایگانی‌شده</a> در ۶ ژوئن ۲۰۲۰ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://georgia.mfa.gov.ir/portal/generalcategoryservices/6558">اطلاعات درباره گرجستان به فارسی در وبگاه سفارت جمهوری اسلامی در تفلیس</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&section=61" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/34px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="34" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/51px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/68px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به <i><b><a href="https://fa.wikiquote.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="extiw" title="q:گرجستان">گرجستان</a></b></i> در ویکی‌گفتاورد موجود است.</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/40px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/60px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg/80px-Wikivoyage-Logo-v3-icon.svg.png 2x" data-file-width="193" data-file-height="193" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">ویکی‌سفر یک راهنمای سفر برای <a href="https://fa.wikivoyage.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="extiw" title="voy:گرجستان">گرجستان</a><b><i> دارد.</i></b></div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39940593"><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Georgia" class="extiw" title="commons:Category:Georgia">گرجستان</a></span> موجود است.</div></div> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سعید مولیانی">مولیانی، سعید</a>. <i>جایگاه گرجی‌ها در تاریخ و فرهنگ و تمدن ایران</i>. اصفهان: یکتا، ۱۳۷۹ <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/964-7016-26-3" title="ویژه:منابع کتاب/964-7016-26-3">‎۹۶۴−۷۰۱۶−۲۶−۳</a>. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ketab.ir/bookview.aspx?bookid=258593">خانهٔ کتاب</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140707185008/http://www.ketab.ir/bookview.aspx?bookid=258593">بایگانی‌شده</a> در ۷ ژوئیه ۲۰۱۴ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li>باتوانی، امامقلی. <i>جغرافیای گرجستان</i>. خوانسار: ارمغان قلم، ۱۳۸۱.</li> <li>امیراحمدیان، بهرام. <i>جغرافیای کامل قفقاز</i>. تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۸۱.</li> <li>امیراحمدیان، بهرام. <i>جغرافیای گرجستان</i>. تهران: انتشارات بین‌المللی الهدی، ۱۳۷۷.</li> <li>امیراحمدیان، بهرام. <i>جغرافیای قفقاز</i>. تهران: وزارت امور خارجه، ۱۳۷۶.</li> <li>معظمی گودرزی، پروین. <i>گرجستان</i>. تهران: وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۸.</li> <li><i>سالنامه آماری کشور</i>. ۱۳۸۵.</li> <li>امیراحمدیان، بهرام. <i>گرجستان</i>. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ۱۳۷۵.</li> <li>وزارت امور خارجه، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی. <i>گرجستان</i>. چاپ اول. تهران: مرکز چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه، ۱۳۸۸.</li> <li>سازمان جغرافیایی ن. م؛ اداره اطلاعات جغرافیایی. چاپ اول. تهران: انتشارات سهره-زیتون سبز، ۱۳۹۰.</li> <li>صفری، حمید. <i>گرجستان</i>. چاپ اول. تهران: مؤسسه انتشارات امیرکبیر، ۱۳۸۹.</li> <li>دفتر برنامه‌ریزی و تألیف کتاب‌های درسی. <i>تاریخ معاصر ایران</i>. چاپ ششم. تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران، ۱۳۹۰.</li> <li>گگوچادزه، لیلا. <i>دستور زبان گرجی برای فارسی زبانان</i>. ترجمه فردین کمایی. رشت: دانشگاه گیلان، ۱۳۸۲.</li> <li>احمدی لفورکی، بهزاد و میررضوی، فیروزه. <i>راهنمای منطقه خزر و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی</i>. تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر، ۱۳۸۳.</li> <li>شاردن، ژان. <i>سفرنامه شاردن</i>. ترجمه اقبال یغمایی. تهران: انتشارات توس، ۱۳۷۲.</li> <li><i>فصلنامه علمی و صنعتی ایران</i>. بهار ۱۳۷۸.</li> <li><i>شناخت بازار گرجستان و راه‌های دستیابی به آن</i>. مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی. مرداد ۱۳۸۱.</li> <li>افشردی، محمدحسین. <i>ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران</i>. تهران: انتشارات دانشکده فرماندهی وستاد؛ دوره عالی جنگ، ۱۳۸۱.</li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="گرجستان" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#h999f2;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="الگو:موضوعات گرجستان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:موضوعات گرجستان (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D9%88%D8%B6%D9%88%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:موضوعات گرجستان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="گرجستان" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a> </div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاریخ گرجستان">تاریخ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">باستان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرجستان پیش از تاریخ (صفحه وجود ندارد)">گرجستان پیش از تاریخ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%B4%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%E2%80%93_%D8%B4%D9%88%D9%85%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ شولاوری – شومو (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ شولاوری – شومو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AF%D9%86_%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%E2%80%93%D8%A7%D8%B1%D8%B3" title="تمدن کورا–ارس">تمدن کورا–ارس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C_%E2%80%93_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D9%88%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B2%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="تریالتی – فرهنگ ونادزور (صفحه وجود ندارد)">تریالتی – فرهنگ ونادزور</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%84%D8%B4%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فرهنگ کلشی (صفحه وجود ندارد)">فرهنگ کلشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%DA%A9%DB%8C" class="mw-redirect" title="مشکی">مشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%87%DB%8C" title="دایوئیهی">دایوئیهی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%AE%DB%8C%D8%B3" title="کولخیس">کولخیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="پادشاهی ایبری">پادشاهی ایبری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لازستان">لازستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرجستان در دوران روم (صفحه وجود ندارد)">دوران روم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86" title="ویروزان">دوران ساسانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="مسیحی شدن ایبریا">مسیحی شدن ایبریا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">میانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="شاهزاده‌نشین ایبریا">شاهزاده‌نشین ایبریا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="باگراتیونی‌ها">باگراتیونی‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%D8%A8%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حکمرانی اعراب بر گرجستان (صفحه وجود ندارد)">حکمرانی اعراب</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="امارت تفلیس (صفحه وجود ندارد)">امارت تفلیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="پادشاهی آبخاز">پادشاهی آبخازستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی ایبری‌ها (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی ایبری‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اتحاد قلمرو گرجستان (صفحه وجود ندارد)">اتحاد قلمرو گرجستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D8%B1%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی هرتی (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی هرتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C-%D9%87%D8%B1%D8%AA%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پادشاهی کاختی-هرتی (صفحه وجود ندارد)">پادشاهی کاختی-هرتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پادشاهی متحد گرجستان">پادشاهی متحد گرجستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%B3_%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ‌های بیزانس و گرجستان (صفحه وجود ندارد)">جنگ‌های بیزانس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%84%D8%AC%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%93%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ‌های سلجوقیان–گرجستان">جنگ‌های سلجوقیان</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نبرد دیدگوری (صفحه وجود ندارد)">نبرد دیدگوری</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%B7%D9%84%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="عصر طلایی گرجستان">عصر طلایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84_%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حمله مغول به گرجستان">تهاجم مغول</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%85_%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تهاجم تیموریان به گرجستان (صفحه وجود ندارد)">تهاجم تیموریان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B3%D8%AE%D9%87-%D8%B3%D8%A7%D8%AA%D8%A8%D8%A7%DA%AF%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="سامتسخه-ساتباگو (صفحه وجود ندارد)">سامتسخه-ساتباگو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%87%D8%A7%D8%AC%D9%85_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تهاجم ترکمانان به گرجستان (صفحه وجود ندارد)">تهاجم ترکمانان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%AA%DB%8C" title="پادشاهی ایمرتی">پادشاهی ایمرتی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شاهزاده‌نشین آبخازستان">شاهزاده‌نشین آبخازستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C" title="شاهزاده‌نشین سوانتی">شاهزاده‌نشین سوانتی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین گوریا (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین گوریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%B4%DB%8C%D9%86_%D9%85%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="شاهزاده‌نشین منگرلیا (صفحه وجود ندارد)">شاهزاده‌نشین منگرلیا</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="پادشاهی کارتلی">پادشاهی کارتلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="پادشاهی کاختی">پادشاهی کاختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ولایت گرجستان">ولایت گرجستان (صفوی)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%AA%D8%AD_%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3_%D9%88_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%AF%D9%88%DA%AF%D8%AC%D9%87" title="فتح تفلیس و نبرد گوگجه">تهاجم شاه عباس صفوی(نبرد گوگجه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C-%DA%A9%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="پادشاهی کارتلی-کاختی">پادشاهی کارتلی-کاختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="نبرد کرتسانیسی">تهاجم ایران ۱۷۹۵ (آغامحمدخان)</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرجستان در قلمرو امپراتوری روسیه (صفحه وجود ندارد)">آمیختن با روسیه تزاری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">مدرن</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری دموکراتیک گرجستان">جمهوری دموکراتیک گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ گرجستان و ارمنستان">جنگ ارمنستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4_%D8%B3%D8%B1%D8%AE_%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="حمله ارتش سرخ به گرجستان">تهاجم ارتش سرخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان">جمهوری شوروی سوسیالیستی گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DA%98%D8%AF%DB%8C_%DB%B9_%D8%A2%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%84" title="تراژدی ۹ آوریل">تراژدی ۹ آوریل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86#دوران_معاصر" title="تاریخ گرجستان">استقلال گرجستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%A7%D8%AE%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جنگ داخلی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">جنگ داخلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2_(%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B2-%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B3)" title="جنگ آبخاز (۱۹۹۲-۱۹۹۳)">جنگ آبخازستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D9%84_%D8%B1%D8%B2" title="انقلاب گل رز">انقلاب گل رز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D9%88_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جنگ روسیه و گرجستان">جنگ روسیه و گرجستان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">براساس موضوع</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اسامی کشور گرجستان (صفحه وجود ندارد)">اسامی کشور گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فهرست پادشاهان گرجستان">پادشاهان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست ایالت‌های تاریخی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">ایالت‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="تاریخ نظامی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">تاریخ نظامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست جنگ‌های گرجستان (صفحه وجود ندارد)">جنگ‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7_%D8%A8%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست نبردهای مربوط به گرجستان (صفحه وجود ندارد)">نبردها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="گاه‌شمار تاریخ گرجستان">گاه‌شمار تاریخ گرجستان</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:تاریخ گرجستان">و...</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="6" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نشان ملی گرجستان"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg/120px-Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="120" height="105" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg/180px-Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/94/Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg/240px-Greater_coat_of_arms_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="556" data-file-height="485" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="جغرافیای گرجستان">جغرافیا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%B1%D8%B2%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="الگو:مرزهای گرجستان (صفحه وجود ندارد)">مرزها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست پرندگان گرجستان (صفحه وجود ندارد)">پرنده‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%87" title="دریای سیاه">دریای سیاه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86#آب_و_هوا" title="جغرافیای گرجستان">آب و هوا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%84%D8%B1%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست زمین‌لرزه‌های گرجستان (صفحه وجود ندارد)">زمین‌لرزه‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مسائل زیست محیطی در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">مسائل زیست محیطی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D8%AE%DA%86%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="یخچال‌های‌طبیعی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">یخچال‌های‌طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="قفقاز بزرگ">قفقاز بزرگ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست دریاچه‌های گرجستان (صفحه وجود ندارد)">دریاچه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" title="قفقاز کوچک">قفقاز کوچک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%BE%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست پستانداران گرجستان (صفحه وجود ندارد)">پستانداران</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DA%A9%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="پارک‌های طبیعی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">پارک‌های طبیعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82%E2%80%8C%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست مناطق‌حفاظت‌شده گرجستان (صفحه وجود ندارد)">مناطق‌حفاظت‌شده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست رودخانه‌های گرجستان (صفحه وجود ندارد)">رودخانه‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%D8%AA%D8%B4%D9%81%D8%B4%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فهرست آتشفشان‌های گرجستان">آتشفشان‌ها</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:جغرافیای گرجستان">و...</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان‌های گرجستان">استان‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="استان‌های گرجستان">استان‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B4%D9%87%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فهرست شهرهای گرجستان">شهرها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D9%87" title="مخاره">مناطق</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D8%AE%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:زیربخش‌های گرجستان">و...</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D8%AA%D8%AD%D8%AA_%D8%A7%D8%B4%D8%BA%D8%A7%D9%84_%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مناطق تحت اشغال روسیه در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">مناطق تحت اشغال روسیه</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%">سیاست</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قانون اساسی گرجستان">قانون اساسی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتخابات در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">انتخابات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حقوق بشر در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">حقوق بشر</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حقوق همجنسگرایان در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">LGBT</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اجرای قانون در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">اجرای قانون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D9%84%D8%B3_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مجلس گرجستان">مجلس گرجستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D8%AD%D8%B2%D8%A7%D8%A8_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست احزاب سیاسی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">احزاب سیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%81%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نیروهای دفاعی گرجستان">نیروهای دفاعی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نیروی هوایی گرجستان">نیروی هوایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%DB%8C%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نیروی زمینی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">نیروی زمینی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DB%8C%D8%B3%E2%80%8C%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="رییس‌جمهور گرجستان">رییس‌جمهور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نخست‌وزیر گرجستان">نخست‌وزیر</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="روابط خارجی گرجستان">روابط خارجی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="وزارت امور خارجه گرجستان">وزارت امورخارجه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%AC%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="فهرست دیپلمات‌های خارجی در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">سفرای خارجی</a> / <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%BE%D9%84%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فهرست وابسته‌های دیپلماتیک گرجستان">سفرای گرجستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="روابط گرجستان و اتحادیه اروپا (صفحه وجود ندارد)">اتحادیه اروپا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88&action=edit&redlink=1" class="new" title="روابط گرجستان و ناتو (صفحه وجود ندارد)">ناتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="درگیری آبخاز">درگیری آبخاز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%D9%87_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86-%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="ستیزه گرجستان-اوستیا">ستیزه گرجستان-اوستیا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%">اقتصاد</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="کشاورزی در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">کشاورزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بانک ملی گرجستان">بانک ملی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رتبه‌بندی بین‌المللی گرجستان (صفحه وجود ندارد)">رتبه‌بندی بین‌المللی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لاری گرجستان">لاری <sup>(ارز)</sup></a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%AE%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مخابرات در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">مخابرات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D8%B4%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="گردشگری در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">گردشگری</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D9%88%DB%8C%D8%B2%D8%A7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="سیاست ویزا گرجستان (صفحه وجود ندارد)">سیاست ویزا</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%85%D9%84_%D9%88_%D9%86%D9%82%D9%84_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حمل و نقل در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">حمل و نقل</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="متروی تفلیس">متروی تفلیس</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DA%AF%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%88_%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="لیست ایستگاه‌های مترو تفلیس (صفحه وجود ندارد)">ایستگاه‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="فرودگاه بین‌المللی تفلیس">فرودگاه بین‌المللی تفلیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85%DB%8C" title="فرودگاه بین‌المللی باتومی">فرودگاه بین‌المللی باتومی</a></li></ul></li> <li class="mw-empty-elt"></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%">فرهنگ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B7_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="خط گرجی">خط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B4%D9%BE%D8%B2%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="آشپزی گرجی">آشپزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">زبان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%B7%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تعطیلات عمومی در گرجستان">تعطیلات رسمی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="مذهب در گرجستان (صفحه وجود ندارد)">مذهب</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس گرجی">کلیسای ارتدکس گرجی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B3" title="اندریاس">اندریاس قدیس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%A8%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="کلیسای جامع بگراتی">کلیسای جامع بگراتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D9%85%D8%B9%D9%87_%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="صومعه گلاتی">صومعه گلاتی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ورزش در گرجستان">ورزش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شراب گرجی (صفحه وجود ندارد)">شراب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فهرست میراث جهانی در گرجستان">میراث جهانی یونسکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="معماری گرجی">معماری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="هنر گرجی">هنر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%88%D8%AE%D8%A7_%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="چوخا تالاواری">چوخا تالاواری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D9%86%D9%85%D8%A7_%D9%88_%D8%AA%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سینما و تئاتر گرجستان">سینما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%82%D8%B5_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="رقص گرجی">رقص</a></li> <li>زبان‌ها <ul><li><small><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="زبان گرجی">گرجی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="زبان لازی">لازی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D9%85%DA%AF%D8%B1%D9%84%DB%8C" title="زبان مگرلی">مگرلی</a></small></li> <li><small><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان سوانی">سوانی</a></small></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رسانه‌ها در گرجستان">رسانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="موسیقی گرجی">موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="اساطیر گرجستان">اساطیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B2%D8%B4_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ورزش در گرجستان">ورزش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AB_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فهرست میراث جهانی در گرجستان">میراث جهانی</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:فرهنگ در گرجستان">و...</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="مردم گرجی">مردمان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%88%D8%AF_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" class="mw-redirect" title="داود چهارم">داود چهارم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%DA%A9%D9%87_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="ملکه تامار">ملکه تامار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%A7" title="مراب کوستاوا">مراب کوستاوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%88%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D8%A7" title="زویاد گامساخوردیا">زویاد گامساخوردیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%B4%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B2%D9%87" title="ادوارد شواردنادزه">ادوارد شواردنادزه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%A2%DA%A9%D8%A7%D8%B4%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="میخیل ساآکاشویلی">میخیل ساآکاشویلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7_%DA%86%D8%A7%D9%88%DA%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%AF%D8%B2%D9%87" title="ایلیا چاوچاوادزه">ایلیا چاوچاوادزه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%A7%DA%A9%DB%8C_%D8%AA%D8%B3%D8%B1%D8%AA%D9%84%DB%8C" title="آکاکی تسرتلی">آکاکی تسرتلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D9%88%D8%B7%D9%86" title="گرجی‌های دور از وطن">گرجی‌های دور از وطن</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#h999f2;;width:1%;padding-left:0.5em;padding-right:0.5em;font-weight:normal;">نشان‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="سرود ملی گرجستان">سرود ملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%D8%A8%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="صلیب بلنیسی">صلیب بلنیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AC%D8%BA%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="برجغالی">برجغالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="نشان ملی گرجستان">نشان ملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DA%86%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پرچم گرجستان">پرچم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B9%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D9%84%DB%8C_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="شعار ملی گرجستان">شعار ملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC%DB%8C%D8%B3" title="جرجیس">جرجیس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC" title="صلیب سنت جورج">صلیب</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D9%86%DB%8C%D9%86%D9%88" title="سنت نینو">سنت نینو</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="صلیب انگور (صفحه وجود ندارد)">صلیب</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="background:#h999f2;;font-weight:bold;"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:گرجستان">رده</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌انبار"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Georgia_(country)" class="extiw" title="commons:Georgia (country)">انبار</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کشورهای_مستقل_و_سرزمین‌های_وابسته_اروپا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="الگو:کشورهای مستقل اروپا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:کشورهای مستقل اروپا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کشورهای مستقل اروپا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کشورهای_مستقل_و_سرزمین‌های_وابسته_اروپا" style="font-size:114%;margin:0 4em">کشورهای مستقل و سرزمین‌های وابسته اروپا</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">فهرست کشورهای مستقل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div> <p><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آلبانی">آلبانی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="آندورا">آندورا</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="استونی">استونی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="اسلواکی">اسلواکی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C" title="اسلوونی">اسلوونی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایرلند">ایرلند</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایسلند">ایسلند</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="بریتانیای کبیر">بریتانیای کبیر</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بلاروس">بلاروس</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%87%D8%B1%D8%B2%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" title="بوسنی و هرزگوین">بوسنی و هرزگوین</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%86%DA%A9" title="جمهوری چک">جمهوری چک</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="جمهوری مقدونیه">جمهوری مقدونیه</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="سان مارینو">سان مارینو</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="سوئیس">سوئیس</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="فنلاند">فنلاند</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قزاقستان">قزاقستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کرواسی">کرواسی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="لتونی">لتونی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="لوکزامبورگ">لوکزامبورگ</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لهستان">لهستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لیتوانی">لیتوانی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="لیختن‌اشتاین">لیختن‌اشتاین</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="مالت">مالت</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مجارستان">مجارستان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="مولداوی">مولداوی</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="موناکو">موناکو</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="مونته‌نگرو">مونته‌نگرو</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان">واتیکان</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند">هلند</a> <span style="font-weight:bold;">·</span>  <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a> </p> </div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Europe_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/150px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="150" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/225px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c6/Europe_%28orthographic_projection%29.svg/300px-Europe_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="541" data-file-height="541" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کشورها با<br />به رسمیت شناختن محدود</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%88" title="کوزوو">کوزوو</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوری ترک قبرس شمالی">جمهوری ترک قبرس شمالی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="ترانس‌نیستریا">ترانس‌نیستریا</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">قلمروهای وابسته <br />و سرزمین‌های دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative"><div style="padding:0em 0.75em;">دانمارک</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="جزایر فارو">جزایر فارو</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative"><div style="padding:0em 0.75em;">فنلاند</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جزایر الند">جزایر الند</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative"><div style="padding:0em 0.75em;">نروژ</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="سوالبارد">سوالبارد</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative"><div style="padding:0em 0.75em;">بریتانیای کبیر</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="آکراتاری و داکیلیا">آکراتاری و داکیلیا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%84_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="جبل طارق">جبل طارق</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%86%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گرنزی">گرنزی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%86" title="جزیره من">جزیره من</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="جرزی">جرزی</a></span></div></td></tr></tbody></table><div> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="امتیازات_و_قراردادها_در_دوره_قاجار" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="الگو:امتیازات و قراردادها در دوره قاجار"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:امتیازات و قراردادها در دوره قاجار (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:امتیازات و قراردادها در دوره قاجار"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="امتیازات_و_قراردادها_در_دوره_قاجار" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%AA_%D9%88_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" title="امتیازات و قراردادها در دوره قاجار">امتیازات و قراردادها در دوره قاجار</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">میان ایران و سایر کشورها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%81%DB%8C%D9%86%DA%A9%D9%86%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="عهدنامه فینکنشتاین"> عهدنامه فینکنشتاین؛ ایران و فرانسه (۱۸۰۷)</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D8%AC%D9%85%D9%84" title="عهدنامه مجمل"> عهدنامه مجمل؛ ایران و انگلستان (۱۸۰۹)</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%81%D8%B5%D9%84" title="عهدنامه مفصل">عهدنامه مفصل؛ ایران و انگلستان (۱۸۱۲)</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DA%AF%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="عهدنامه گلستان">عهدنامه گلستان؛ ایران و روسیه (۱۸۱۳)</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B2%DB%B2_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="عهدنامه ۱۸۲۲ ایران و انگلیس">عهدنامه شیراز؛ میان ایران و انگلیس (۱۸۲۲)</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D8%A7%D9%86%DA%86%D8%A7%DB%8C" title="عهدنامه ترکمانچای">عهدنامه ترکمانچای؛ ایران و روسیه (۱۸۲۸)</a> • <a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="معاهده پاریس">معاهده پاریس؛ ایران و انگلیس (۱۸۵۶)</a> • <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%DA%AF%D9%84%D8%AF%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AF" title="قرارداد گلدسمید">قرارداد گلداسمید؛ میان ایران و انگلیس (۱۸۷۲)</a> •<a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%AE%D8%A7%D9%84" title="پیمان آخال">پیمان آخال؛ ایران و روسیه (۱۸۸۱)</a> • <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%DB%B1%DB%B9%DB%B1%DB%B9" title="قرارداد ۱۹۱۹">قرارداد ۱۹۱۹؛ میان ایران و انگلیس (۱۹۱۹)</a> • <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B2%DB%B1" title="قرارداد ایران و شوروی ۱۹۲۱">قرارداد ایران و شوروی (۱۹۲۱)</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">میان ایران و اتباع<br /> و شرکت‌های خارجی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%B1" title="امتیازنامه رویتر">امتیازنامه رویتر</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C" title="امتیازنامه دارسی">قرارداد دارسی</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2_%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="امتیاز خوشتاریا">امتیاز خوشتاریا</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2_%DA%A9%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%AF_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="امتیاز کشتیرانی در رود کارون (صفحه وجود ندارد)">امتیاز کشتیرانی در رود کارون</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%A3%D8%B3%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تأسیس بانک شاهی (صفحه وجود ندارد)">تأسیس بانک شاهی</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%AC_%D9%85%D8%B9%D8%A7%D8%AF%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="استخراج معادن (صفحه وجود ندارد)">استخراج معادن</a> • <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%A2%D9%87%D9%86_%D8%AC%D9%84%D9%81%D8%A7_%D8%A8%D9%87_%D9%82%D8%B2%D9%88%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="امتیاز راه‌آهن جلفا به قزوین (صفحه وجود ندارد)">امتیاز راه‌آهن جلفا به قزوین</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B2_%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%D8%AA%D9%88%D8%AA%D9%88%D9%86_%D9%88_%D8%AA%D9%86%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="امتیاز انحصار توتون و تنباکوی ایران">امتیاز انحصار توتون و تنباکوی ایران</a> • <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D9%84%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="قرارداد لاتاری">قرارداد لاتاری</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">میان سایر کشورها درباره ایران</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%AF_%D8%B3%D9%86_%D9%BE%D8%AA%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%D8%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B0%DB%B7_%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="قرارداد سن پترزبورگ، ۱۹۰۷ میلادی">قرارداد سن پترزبورگ ؛میان روسیه و انگلیس ( ۱۹۰۷)</a></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="بازی بزرگ">بازی بزرگ</a> • <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="هرات">هرات</a> • <a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86" title="نخجوان">نخجوان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="اران">اران</a> • <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="شروان">شروان</a> • مغان • <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%D8%B4" title="تالش">تالش</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="شهرستان اردوباد">اردوباد</a> • <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%88%DA%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3" class="mw-redirect" title="بلوچستان انگلیس">بلوچستان انگلیس</a> • <a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="باکو">باکو</a> • <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a> • <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a> • <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="شیروان">شیروان</a> • <a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%82%D8%A8%D9%87" title="شهرستان قبه">قوبا</a> • <a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7" title="عباس میرزا">عباس‌میرزا</a> • <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%AC%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="ناصرالدین‌شاه قاجار">ناصرالدین شاه</a> • <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%A9%D8%A8%DB%8C%D8%B1" title="امیرکبیر">امیرکبیر</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="پایتخت‌های_حکومت‌ها_و_قلمروهای_اروپا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="الگو:پایتخت‌های اروپا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:پایتخت‌های اروپا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:پایتخت‌های اروپا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="پایتخت‌های_حکومت‌ها_و_قلمروهای_اروپا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA" title="پایتخت">پایتخت‌های</a> حکومت‌ها و قلمروهای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>پایتخت‌های <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="قلمروی وابسته">قلمروی وابسته</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF" title="فهرست کشورهای با رسمیت محدود">فهرست کشورهای با رسمیت محدود</a> <i>italics</i> نمایش داده شده.</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="اروپای غربی">اروپای غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="آمستردام">آمستردام</a></b>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="هلند">هلند</a><sup>۱</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7_%D9%84%D8%A7_%D9%88%D9%84%D8%A7" title="آندورا لا ولا">آندورا لا ولا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="آندورا">آندورا</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%86_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" class="mw-redirect" title="برن (شهر)">برن</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="سوئیس">سوئیس</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%D9%84" title="بروکسل">بروکسل</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a><sup>۲</sup></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%B3_(%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%86)" title="دوگلاس (جزیره من)">دوگلاس</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D9%85%D9%86" title="جزیره من">جزیره من</a> (بریتانیا)</i></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D9%86" title="دوبلین">دوبلین</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جمهوری ایرلند">جمهوری ایرلند</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%84%D9%86%D8%AF%D9%86" title="لندن">لندن</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="لوکزامبورگ (شهر)">لوکزامبورگ</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="لوکزامبورگ">لوکزامبورگ</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="پاریس">پاریس</a></b>، <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D9%87%D9%84%DB%8C%D9%87" title="سن هلیه">سن هلیه</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%B2%DB%8C" title="جرزی">جرزی</a> (بریتانیا)</i></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86_%D9%BE%D8%AA%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="سن پتر پورت">سن پتر پورت</a></b>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%D9%86%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="گرنزی">گرنزی</a> (بریتانیا)</i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="اروپای شمالی">اروپای شمالی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%DA%A9%D9%BE%D9%86%D9%87%D8%A7%DA%AF" title="کپنهاگ">کپنهاگ</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%87%D9%84%D8%B3%DB%8C%D9%86%DA%A9%DB%8C" title="هلسینکی">هلسینکی</a></b>، <a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="فنلاند">فنلاند</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A8%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="لانگیربین">لانگیربین</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="سوالبارد">سوالبارد</a> (نروژ)</i></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%85" class="mw-redirect" title="ماریهام">ماریهام</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جزایر الند">جزایر الند</a> (فنلاند)</i></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9_(%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%84%D9%86%D8%AF)" title="نوک (گرینلند)">نوک</a></b>، <a href="/wiki/%DA%AF%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%84%D9%86%D8%AF" title="گرینلند">گرینلند</a> (دانمارک)</i></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86%DA%A9%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%D9%86" title="الونکین‌بین">الونکین‌بین</a></b>، <a href="/wiki/%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="یان ماین">یان ماین</a> (نروژ)</i></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88" title="اسلو">اسلو</a></b>، <a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D8%A7%D9%88%DB%8C%DA%A9" title="ریکیاویک">ریکیاویک</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایسلند">ایسلند</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%A9%D9%87%D9%84%D9%85" title="استکهلم">استکهلم</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B4%D9%87%D8%A7%D9%88%D9%86" title="توشهاون">توشهاون</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D9%81%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="جزایر فارو">جزایر فارو</a> (دانمارک)</i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" title="اروپای مرکزی">اروپای مرکزی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="برلین">برلین</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%D8%A7" title="براتیسلاوا">براتیسلاوا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="اسلواکی">اسلواکی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%BE%D8%B3%D8%AA" title="بوداپست">بوداپست</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مجارستان">مجارستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%88%D8%A8%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="لیوبلیانا">لیوبلیانا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C" title="اسلوونی">اسلوونی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%A7%DA%AF" title="پراگ">پراگ</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%86%DA%A9" title="جمهوری چک">جمهوری چک</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%AA%D8%B3" title="فادوتس">فادوتس</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="لیختن‌اشتاین">لیختن‌اشتاین</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86" title="وین">وین</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%88" title="ورشو">ورشو</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لهستان">لهستان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="اروپای جنوبی">اروپای جنوبی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="آنکارا">آنکارا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a><sup>۳</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%86" title="آتن">آتن</a></b>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="بلگراد">بلگراد</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="بخارست">بخارست</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%84_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="جبل طارق">جبل طارق</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D9%84_%D8%B7%D8%A7%D8%B1%D9%82" class="mw-redirect" title="جبل طارق">جبل طارق</a> (بریتانیا)</i></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A8%D9%88%D9%86" title="لیسبون">لیسبون</a></b>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%AF" title="مادرید">مادرید</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%88-%D9%88%DB%8C%D9%84" title="موناکو-ویل">موناکو-ویل</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="موناکو">موناکو</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7" title="نیکوزیا">نیکوزیا</a></b>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a><sup>۴</sup></li> <li><i><b><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%81%DA%A9%D9%88%D8%B4%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لفکوشای شمالی (صفحه وجود ندارد)">لفکوشای شمالی</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوری ترک قبرس شمالی">جمهوری ترک قبرس شمالی</a></i><sup>۴، ۵</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%B3%D8%A7" title="پودگوریتسا">پودگوریتسا</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="مونته‌نگرو">مونته‌نگرو</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="پریشتینا">پریشتینا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D9%88%D8%B2%D9%88%D9%88" class="mw-redirect" title="جمهوری کوزوو">جمهوری کوزوو</a></i><sup>۵</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B1%D9%85" title="رم">رم</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="سان مارینو (شهر)">سان مارینو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="سان مارینو">سان مارینو</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%88%D9%88" title="سارایوو">سارایوو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%87%D8%B1%D8%B2%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" title="بوسنی و هرزگوین">بوسنی و هرزگوین</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%BE%DB%8C%D9%87" title="اسکوپیه">اسکوپیه</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87" class="mw-redirect" title="جمهوری مقدونیه">جمهوری مقدونیه</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B5%D9%88%D9%81%DB%8C%D9%87" title="صوفیه">صوفیه</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="تیرانا">تیرانا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آلبانی">آلبانی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AA%D8%A7" title="والتا">والتا</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="مالت">مالت</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="واتیکان سیتی">واتیکان سیتی</a></b>، <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="واتیکان">واتیکان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A8" title="زاگرب">زاگرب</a></b>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کرواسی">کرواسی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="اروپای شرقی">اروپای شرقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)" title="آستانه (قزاقستان)">آستانه</a></b>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قزاقستان">قزاقستان</a><sup>۳</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="باکو">باکو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a><sup>۳</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%88" title="کیشیناو">کیشیناو</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="مولداوی">مولداوی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D9%81" title="کی‌یف">کی‌یف</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%86%D8%B3%DA%A9" title="مینسک">مینسک</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3" title="بلاروس">بلاروس</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a><sup>۳</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D8%A7" title="ریگا">ریگا</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="لتونی">لتونی</a></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%AA" title="استپاناکرت">استپاناکرت</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a></i><sup>۴، ۵</sup></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سوخومی">سوخومی</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a></i><sup>۳، ۵</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%86" title="تالین">تالین</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="استونی">استونی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a></b>، <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a><sup>۳</sup></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%84" title="تیراسپل">تیراسپل</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="ترانس‌نیستریا">ترانس‌نیستریا</a></i><sup>۵</sup></li> <li><i><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D8%AE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="تسخینوالی">تسخینوالی</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a></i><sup>۳، ۵</sup></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%86%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="ویلنیوس">ویلنیوس</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لیتوانی">لیتوانی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ایروان">ایروان</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a><sup>۴</sup></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span style="position:relative; top:0.2em;"><sup>1</sup></span> همچنین پایتخت <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="پادشاهی هلند">پادشاهی هلند</a></li> <li><span style="position:relative; top:0.2em;"><sup>2</sup></span> همچنین پایتخت <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اتحادیه اروپا">اتحادیه اروپا</a>، <a href="/w/index.php?title=Institutional_seats_of_the_European_Union&action=edit&redlink=1" class="new" title="Institutional seats of the European Union (صفحه وجود ندارد)">Institutional seats of the European Union</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%B1%D9%88%DA%A9%D8%B3%D9%84_%D9%88_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بروکسل و اتحادیه اروپا (صفحه وجود ندارد)">بروکسل و اتحادیه اروپا</a></li> <li><span style="position:relative; top:0.2em;"><sup>3</sup></span> <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%DA%A9_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره">Transcontinental country</a></li> <li><span style="position:relative; top:0.2em;"><sup>4</sup></span> کاملاً در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="آسیای غربی">آسیای غربی</a> اما روابط socio-political با اروپا دارد</li> <li><span style="position:relative; top:0.2em;"><sup>5</sup></span> <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF" title="فهرست کشورهای با رسمیت محدود">فهرست کشورهای با رسمیت محدود</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ادبیات_آذربایجانی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگو:ادبیات ترکی آذربایجانی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="بحث الگو:ادبیات ترکی آذربایجانی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ادبیات ترکی آذربایجانی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ادبیات_آذربایجانی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ادبیات آذربایجانی">ادبیات آذربایجانی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="حماسه_و_افسانه‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">حماسه و افسانه‌ها</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%BA%D9%84%D9%88" title="کوراوغلو">کوراوغلو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%AF%D9%87_%D9%82%D9%88%D8%B1%D9%82%D9%88%D8%AF" class="mw-redirect" title="دده قورقود">دده قورقود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%82" title="عاشیق">عاشیق</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="ژانر‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">ژانر‌ها</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em">شعر غزل و بیاتی و آشیک</div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="قرون_وسطی" style="font-size:114%;margin:0 4em">قرون وسطی</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"></table><div> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%B2%D8%B1%D9%88%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="دریر ارزروم (صفحه وجود ندارد)">دریر ارزروم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%A7%D8%B7%D9%85%D9%87_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85_%D8%A2%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="فاطمه خانم آنی (صفحه وجود ندارد)">فاطمه خانم آنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Habibi_(poet)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Habibi (poet) (صفحه وجود ندارد)">حبیبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hagiri_Tabrizi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hagiri Tabrizi (صفحه وجود ندارد)">حجاری تبریزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kishvari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kishvari (صفحه وجود ندارد)">کشوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mahammad_Amani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mahammad Amani (صفحه وجود ندارد)">محمد امانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Masihi_(poet)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Masihi (poet) (صفحه وجود ندارد)">مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nasir_Bakuvi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nasir Bakuvi (صفحه وجود ندارد)">نصیر باکوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Roohi_Bagdadi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Roohi Bagdadi (صفحه وجود ندارد)">روحی بغدادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D9%82%D8%B1%D8%A7%D9%82%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%86%D9%84%D9%88" class="mw-redirect" title="جهانشاه قراقویونلو">جهانشاه قراقویونلو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B3%D8%AA%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85" title="خسته قاسم">خسته قاسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D8%B7%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D8%B9%D9%82%D9%88%D8%A8" title="سلطان یعقوب">سلطان یعقوب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="شاه اسماعیل یکم">شاه اسماعیل یکم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87_%D8%B7%D9%87%D9%85%D8%A7%D8%B3%D8%A8_%DB%8C%DA%A9%D9%85" class="mw-redirect" title="شاه طهماسب یکم">شاه طهماسب یکم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%A6%D8%A8_%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="صائب تبریزی">صائب تبریزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%A7%D9%81%D8%B4%D8%A7%D8%B1" title="طرزی افشار">طرزی افشار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B2%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AD%D8%B3%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%88%D8%BA%D9%84%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D9%81%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="عزالدین حسن‌اوغلو اسفراینی">عزالدین حسن‌اوغلو اسفراینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D8%B3%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="عمادالدین نسیمی">عمادالدین نسیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="قاسم انوار">قاسم انوار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D8%B6%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="قاضی برهان‌الدین">قاضی برهان‌الدین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="قوسی تبریزی">قوسی تبریزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D9%81%D8%B6%D9%88%D9%84%DB%8C" title="محمد فضولی">محمد فضولی</a></li></ul></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="نوین" style="font-size:114%;margin:0 4em">نوین</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%82%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%82%D8%A7_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%81" title="عباس‌قلی آقا باکیخانف">عباس‌قلی آقا باکیخانف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D9%82" title="عبدالله شایق">عبدالله شایق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%D8%AD%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%DA%AF_%D8%AD%D9%82%D9%88%D8%B1%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%81" title="عبدالرحیم‌بیگ حقوردی‌اف">عبدالرحیم‌بیگ حقوردی‌اف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%DA%AF_%DA%A9%D9%88%DA%86%D8%B1%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="قریدون‌بیگ کوچرلی">قریدون‌بیگ کوچرلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gasim_bey_Zakir&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gasim bey Zakir (صفحه وجود ندارد)">Gasim bey Zakir</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hashim_bey_Vazirov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hashim bey Vazirov (صفحه وجود ندارد)">Hashim bey Vazirov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF" title="حسین جاوید">حسین جاوید</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ismayil_bey_Gutgashynly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ismayil bey Gutgashynly (صفحه وجود ندارد)">Ismayil bey Gutgashynly</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1_%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C" title="جعفر جبارلی">جعفر جبارلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mahammad_Hadi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mahammad Hadi (صفحه وجود ندارد)">محمد هادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mehdigulu_Khan_Vafa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mehdigulu Khan Vafa (صفحه وجود ندارد)">Mehdigulu Khan Vafa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mirza_Khazar&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mirza Khazar (صفحه وجود ندارد)">میرزا خزر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Najaf_bey_Vazirov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Najaf bey Vazirov (صفحه وجود ندارد)">Najaf bey Vazirov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="سکینه آخوندزاده">سکینه آخوندزاده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Suleyman_Sani_Akhundov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Suleyman Sani Akhundov (صفحه وجود ندارد)">Suleyman Sani Akhundov</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D8%AF" title="احمد جواد">احمد جواد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B9%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%82%D8%A7_%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B4%DB%8C%D8%B1" title="جعفرقلی آقا جوانشیر">جعفرقلی آقا جوانشیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%82%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="جلیل محمدقلی‌زاده">جلیل محمدقلی‌زاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A8%DB%8C%D8%A8_%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%B1" title="حبیب ساهر">حبیب ساهر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%D8%A8%DB%8C%DA%AF_%D8%B2%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%A8%DB%8C" title="حسن بیگ زردابی">حسن بیگ زردابی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%85" title="حیران خانم">حیران خانم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88_%D9%86%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86" title="خورشیدبانو ناتوان">خورشیدبانو ناتوان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%A7%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زین‌العابدین شیروانی">زین‌العابدین شیروانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B3%D9%85_%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="سید ابوالقاسم نباتی">سید ابوالقاسم نباتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D8%B9%D8%B8%DB%8C%D9%85_%D8%B4%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سید عظیم شیروانی">سید عظیم شیروانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%85%D8%AF_%D9%88%D9%88%D8%B1%D8%BA%D9%88%D9%86" title="صمد وورغون">صمد وورغون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%82_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%B9%D8%B3%DA%AF%D8%B1" title="عاشیق علی‌عسگر">عاشیق علی‌عسگر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3_%D8%B5%D8%AD%D8%AA" title="عباس صحت">عباس صحت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D9%82%D8%A7_%D9%88%D8%A7%D8%AD%D8%AF" class="mw-redirect" title="علی آقا واحد">علی آقا واحد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%DA%AF_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="علی بیگ حسین‌زاده">علی بیگ حسین‌زاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D9%85%DB%8C" title="علی نظمی">علی نظمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D8%B6%D9%84%E2%80%8C%D8%AE%D8%A7%D9%86_%D8%B4%DB%8C%D8%AF%D8%A7" title="فاضل‌خان شیدا">فاضل‌خان شیدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%B3%D8%B9%DB%8C%D8%AF_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%A8%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="محمد سعید اردوبادی">محمد سعید اردوبادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2_%D8%B4%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%B1%DB%8C" title="معجز شبستری">معجز شبستری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7_%D9%88%D9%84%DB%8C_%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="ملا ولی ودادی">ملا ولی ودادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%84%D8%A7%D9%BE%D9%86%D8%A7%D9%87_%D9%88%D8%A7%D9%82%D9%81" title="ملاپناه واقف">ملاپناه واقف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%AC%D9%84%D8%A7%D9%84_%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D8%A7%DB%8C%D9%81" title="میرجلال پاشایف">میرجلال پاشایف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%B4%D9%81%DB%8C%D8%B9_%D9%88%D8%A7%D8%B6%D8%AD_%D8%AA%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="میرزا شفیع واضح تبریزی">میرزا شفیع واضح تبریزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%B1" title="میرزا علی‌اکبر صابر">میرزا علی‌اکبر صابر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D9%81%D8%AA%D8%AD%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A2%D8%AE%D9%88%D9%86%D8%AF%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="میرزا فتحعلی آخوندزاده">میرزا فتحعلی آخوندزاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D9%85%D8%B4%D9%81%D9%82" title="میکائیل مشفق">میکائیل مشفق</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B1%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%81" title="نریمان نریمانف">نریمان نریمانف</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B3%D9%81_%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B1_%DA%86%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%D9%84%DB%8C" title="یوسف وزیر چمن‌زمینلی">یوسف وزیر چمن‌زمینلی</a></li> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="معاصر" style="font-size:114%;margin:0 4em">معاصر</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Afag_Masud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Afag Masud (صفحه وجود ندارد)">Afag Masud</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_(%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%AF%D9%87)" title="علی اکبر (نویسنده)">علی اکبر</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Almas_Ildyrym&action=edit&redlink=1" class="new" title="Almas Ildyrym (صفحه وجود ندارد)">Almas Ildyrym</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%B1" title="آنار">آنار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Baba_Punhan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baba Punhan (صفحه وجود ندارد)">Baba Punhan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1_%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8_%D8%B2%D8%A7%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="بختیار وهاب زاده">بختیار وهاب زاده</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%DA%AF%DB%8C%D8%B2_%D8%B9%D8%A8%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%81" title="چنگیز عبدالله‌اف">چنگیز عبدالله‌اف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%86%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%81" title="الچین افندی‌اف">الچین افندی‌اف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Elchin_Safarli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Elchin Safarli (صفحه وجود ندارد)">Elchin Safarli</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fikrat_Goja&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fikrat Goja (صفحه وجود ندارد)">Fikrat Goja</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gasham_Najafzadeh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gasham Najafzadeh (صفحه وجود ندارد)">Gasham Najafzadeh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hidayat_Orujov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hidayat Orujov (صفحه وجود ندارد)">هدایت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D8%A7%D9%81%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%81" title="الیاس افندی‌اف">الیاس افندی‌اف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Isa_Mughanna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Isa Mughanna (صفحه وجود ندارد)">Isa Mughanna</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%84%DB%8C%D9%84%E2%80%8C%D8%B1%D8%B6%D8%A7_%D8%A7%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%D9%88%DA%A9" title="خلیل‌رضا اولوتروک">خلیل‌رضا اولوتروک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lala_Hasanova&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lala Hasanova (صفحه وجود ندارد)">Lala Hasanova</a></li> <li><a href="/wiki/Madina_Gulgun" class="mw-redirect" title="Madina Gulgun">Madina Gulgun</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Magsud_Ibrahimbeyov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Magsud Ibrahimbeyov (صفحه وجود ندارد)">Magsud Ibrahimbeyov</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D8%B2" title="محمد آراز">محمد آراز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Manaf_Suleymanov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manaf Suleymanov (صفحه وجود ندارد)">Manaf Suleymanov</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Natig_Rasulzadeh&action=edit&redlink=1" class="new" title="Natig Rasulzadeh (صفحه وجود ندارد)">Natig Rasulzadeh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qilman_Ilkin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qilman Ilkin (صفحه وجود ندارد)">Qilman Ilkin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Seymur_Baycan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seymur Baycan (صفحه وجود ندارد)">Seymur Baycan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85" title="سلیمان رستم">سلیمان رستم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vagif_Samadoghlu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vagif Samadoghlu (صفحه وجود ندارد)">Vagif Samadoghlu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vidadi_Babanli&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vidadi Babanli (صفحه وجود ندارد)">Vidadi Babanli</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D8%AE%D9%84%DB%8C" title="اسماعیل شخلی">اسماعیل شخلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%85_%D8%A2%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="اکرام آیلیسی">اکرام آیلیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="بهار شروانی">بهار شروانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%84%D9%88%D8%AF_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%86%D9%88%D8%B1%D9%84%D9%88" title="بولود قاراچورلو">سهند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="ثمین باغچه‌بان">ثمین باغچه‌بان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%BA%DA%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="جبار باغچه‌بان">جبار باغچه‌بان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%85%DB%8C%D8%AF_%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="حمید نطقی">حمید نطقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DB%8C%D8%AF%D8%B1_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="حیدر عباسی">حیدر عباسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86" title="رامیز روشن">رامیز روشن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AC%D8%A8_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="رجب ابراهیمی">رجب ابراهیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D9%81" title="رستم ابراهیم‌بیگف">رستم ابراهیم‌بیگف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%D8%B1%D8%B6%D8%A7" title="رسول رضا">رسول رضا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%84_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="رسول یونان">رسول یونان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B1" class="mw-redirect" title="سید محمدحسین شهریار">سید محمدحسین شهریار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%85%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%B1%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="صمد بهرنگی">صمد بهرنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B5%D9%85_%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="عاصم اردبیلی">عاصم اردبیلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D8%B8%D9%85" title="علی ناظم">علی ناظم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D8%AF%D9%84%DB%8C" title="غلامحسین بیگدلی">غلامحسین بیگدلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AF%DB%8C" title="غلامحسین ساعدی">غلامحسین ساعدی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D8%AC%D8%B9%D9%84%DB%8C_%D8%B5%D8%A8%D8%A7%D8%AD%DB%8C" title="گنجعلی صباحی">گنجعلی صباحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D8%AF%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مروارید دلبازی">مروارید دلبازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%DB%8C_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86" title="مهدی حسین">مهدی حسین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%81" title="میرزا ابراهیموف">میرزا ابراهیموف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B5%D8%B1_%D9%85%D9%86%D8%B8%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="ناصر منظوری">ناصر منظوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B5%D8%B1%D8%AA_%DA%A9%D8%B3%D9%85%D9%86%D9%84%DB%8C" title="نصرت کسمنلی">نصرت کسمنلی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B1%D9%81%DB%8C%D8%B9%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%DA%AF%D9%84%DB%8C" title="نگار رفیع‌بیگلی">نگار رفیع‌بیگلی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%85%D9%81%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="یدالله مفتون امینی">یدالله مفتون امینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D9%82_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D9%87%D9%82%D8%A7%D9%86" title="عاشیق محمد حسین دهقان">عاشیق محمد حسین دهقان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%AF%D9%87_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%A8" title="دده کاتیب">دده کاتیب</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="یادداشت‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em">یادداشت‌ها</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان ترکی آذربایجانی">زبان ترکی آذربایجانی</a> در <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a> زبان رسمی است و یکی از زبانهای رسمی در <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a> و نیز به طور گسترده‌ای در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> سخن گفته می‌شود، به خصوص در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="آذربایجان">آذربایجان</a>. همچنین در برخی از بخش‌های <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> و <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a> صحبت می‌شود.</div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="سرزمین‌های_مورد_مناقشه_در_آسیای_غربی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="الگو:سرزمین‌های مورد مناقشه در غرب آسیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="بحث الگو:سرزمین‌های مورد مناقشه در غرب آسیا"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:سرزمین‌های مورد مناقشه در غرب آسیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="سرزمین‌های_مورد_مناقشه_در_آسیای_غربی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%A7%D8%B1%D8%B6%DB%8C" class="mw-redirect" title="مناقشه ارضی">سرزمین‌های مورد مناقشه</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="آسیای غربی">آسیای غربی</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div>(دو طرف درگیر در کمانک آمده)</div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">خشکی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=David_Gareja_monastery_complex&action=edit&redlink=1" class="new" title="David Gareja monastery complex (صفحه وجود ندارد)">David Gareja monastery complex</a> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%B7%D9%82_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF_%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_(%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82)" title="مناطق مورد مناقشه (عراق)">منطقه‌های اشغال‌شدهٔ شمال عراق</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">دولت عراق</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="کردستان عراق">کردستان عراق</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86" title="بلندی‌های جولان">جولان غربی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%AE%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="استان ختای">ختای</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%BA" title="قره‌باغ">قره‌باغ</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%82%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%BA" class="mw-redirect" title="جمهوری قره‌باغ">قره‌باغ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">آذربایجان</a></li></ul></li> <li>قبرس شمالی <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="قبرس شمالی">قبرس شمالی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%B7%D8%B1%D9%81_%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82-%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="منطقه بی‌طرف عراق-عربستان">منطقه بی‌طرف عراق-عربستان</a><sup>۱</sup> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عربستان سعودی">عربستان</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D8%AA%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%A8%D8%B9%D8%A7" title="کشتزارهای شبعا">کشتزارهای شبعا</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="لبنان">لبنان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=West_Bank_Areas_in_the_Oslo_II_Accord&action=edit&redlink=1" class="new" title="West Bank Areas in the Oslo II Accord (صفحه وجود ندارد)">منطقهٔ</a> <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%A7_%D9%88_%D8%B4%D9%88%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="یهودا و شومرون">یهودا و شومرون</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="دولت فلسطین">فلسطین</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div class="hlist"><ul><li>جزیره‌ها</li><li>آبی</li></ul></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="ابوموسی">ابوموسی</a> / <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A8_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF" title="تنب بزرگ">تنب بزرگ</a> و <a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%D8%A8_%DA%A9%D9%88%DA%86%DA%A9" title="تنب کوچک">کوچک</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%B2%D8%B1%DA%A9%D9%88%D9%87" title="جزیره زرکوه">زرکوه</a> / <a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%A2%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" class="mw-redirect" title="جزیره آریانا">آریانا</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امارات متحده عربی">امارات</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%81%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D8%A8%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="فشت الدیبل (صفحه وجود ندارد)">فشت الدیبل</a> / <a href="/w/index.php?title=%D9%82%D8%B7%D8%B9%D9%87_%D8%AC%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="قطعه جراده (صفحه وجود ندارد)">قطعه جراده</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%B1" title="قطر">قطر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بحرین">بحرین</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Imia/Kardak&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imia/Kardak (صفحه وجود ندارد)">ایمیا / کردک</a> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%AD%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="جزیره حلانیات">جزیره حلانیات</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86" title="عمان">عمان</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%85%D9%86" title="یمن">یمن</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div class="hlist"><ul><li>جستارها</li></ul></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%B1_%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه">حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow hlist" colspan="2"><div> <ul><li><sup>۱</sup> در میان مدعیان تقسیم شده‌است</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کلیساها_و_حوزه‌های_علمیه_نوین_ارمنیان" style="background:#FFEFD5; width:100%; vertical-align:middle;;padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3" style="background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="الگو:کلیساها و حوزه‌های علمیه نوین ارمنیان"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="بحث الگو:کلیساها و حوزه‌های علمیه نوین ارمنیان"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C%D9%87_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کلیساها و حوزه‌های علمیه نوین ارمنیان"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کلیساها_و_حوزه‌های_علمیه_نوین_ارمنیان" style="font-size:114%;margin:0 4em">کلیساها و حوزه‌های علمیه نوین ارمنیان</div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dt><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ایروان">ایروان</a></dt> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%B3%D9%86%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%AF%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DA%AF%D8%B1" title="کلیسای جامع سنت گریگور روشنگر">کلیسای جامع سنت گریگور روشنگر</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AB%D9%84%DB%8C%D8%AB_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="کلیسای تثلیث مقدس، ایروان">کلیسای تثلیث مقدس، ایروان</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B9%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%AF%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="کلیسای جان تعمیددهنده مقدس">کلیسای جان تعمیددهنده مقدس</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%B3_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="کلیسای جامع سارکیس مقدس، ایروان">کلیسای جامع سارکیس مقدس، ایروان</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B3_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1_%D9%86%D9%88%D8%B1%DA%A9" title="کلیسای سارگیس مقدس، نور نورک">کلیسای سارگیس مقدس، نور نورک</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%86%D8%A7_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="کلیسای آنا مقدس، ایروان">کلیسای آنا مقدس، ایروان</a></dd></dl> <dl><dt>Elsewhere</dt> <dd><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="گیومری">گیومری</a> <dl><dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD_%D9%85%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%8C_%DA%AF%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="کلیسای مسیح منجی، گیومری">کلیسای مسیح منجی، گیومری</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cathedral_of_the_Holy_Mother_of_God,_Gyumri" class="extiw" title="en:Cathedral of the Holy Mother of God, Gyumri">Holy Mother of God</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD_%D9%85%D9%86%D8%AC%DB%8C%D8%8C_%DA%AF%DB%8C%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="کلیسای مسیح منجی، گیومری">کلیسای مسیح منجی، گیومری</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%AA" title="واغارشاپات">واغارشاپات</a> <dl><dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_the_Holy_Archangels,_Vagharshapat" class="extiw" title="en:Church of the Holy Archangels, Vagharshapat">Church of the Holy Archangels</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B4%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="اوشاکان">اوشاکان</a> <dl><dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D9%85%D8%B3%D8%B1%D9%88%D8%A8_%D9%85%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D9%88%D8%AA%D8%B3_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="کلیسای جامع مسروب ماشتوتس مقدس">کلیسای جامع مسروب ماشتوتس مقدس</a></dd></dl></dd> <dd><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D9%88%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آبوویان">آبوویان</a> <dl><dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Saint_John_the_Baptist_Church,_Abovyan" class="extiw" title="en:Saint John the Baptist Church, Abovyan">Saint John the Baptist Church</a></dd></dl></dd></dl> <dl><dt>حوزه‌های علمیه</dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Gevorkian_Seminary" class="extiw" title="en:Gevorkian Seminary">Gevorkian Theological Seminary</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vaskenian_Theological_Academy" class="extiw" title="en:Vaskenian Theological Academy">en:Vaskenian Theological Academy</a></dd></dl> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="8" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/San_Lazzaro_degli_Armeni" title="San Lazzaro Monastery of Venice"><img alt="San Lazzaro Monastery of Venice" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/San_Lazzaro_degli_Armeni%2C_Venice_aerial_photo_2013.jpg/85px-San_Lazzaro_degli_Armeni%2C_Venice_aerial_photo_2013.jpg" decoding="async" width="85" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/San_Lazzaro_degli_Armeni%2C_Venice_aerial_photo_2013.jpg/128px-San_Lazzaro_degli_Armeni%2C_Venice_aerial_photo_2013.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/San_Lazzaro_degli_Armeni%2C_Venice_aerial_photo_2013.jpg/170px-San_Lazzaro_degli_Armeni%2C_Venice_aerial_photo_2013.jpg 2x" data-file-width="2577" data-file-height="1220" /></a></span><br /><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ghazanchetsots_Cathedral" title="Ghazanchetsots Cathedral"><img alt="Ghazanchetsots Cathedral" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ghazanchetsots_Cathedral_01.jpg/85px-Ghazanchetsots_Cathedral_01.jpg" decoding="async" width="85" height="56" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ghazanchetsots_Cathedral_01.jpg/128px-Ghazanchetsots_Cathedral_01.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Ghazanchetsots_Cathedral_01.jpg/170px-Ghazanchetsots_Cathedral_01.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1361" /></a></span><br /><br /><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/St._Vartan_Armenian_Cathedral" title="St. Vartan Armenian Cathedral of New York"><img alt="St. Vartan Armenian Cathedral of New York" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/St._Vartan_Cathedral_2016_general_view2.jpg/85px-St._Vartan_Cathedral_2016_general_view2.jpg" decoding="async" width="85" height="48" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/St._Vartan_Cathedral_2016_general_view2.jpg/128px-St._Vartan_Cathedral_2016_general_view2.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f1/St._Vartan_Cathedral_2016_general_view2.jpg/170px-St._Vartan_Cathedral_2016_general_view2.jpg 2x" data-file-width="3264" data-file-height="1836" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9_%D8%B4%D9%88%D8%B4%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلیسای جامع شوشی">کلیسای جامع شوشی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%86_%DA%98%D8%A7%D9%85" title="کلیسای کاناچ ژام">کلیسای کاناچ ژام</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;">قفقاز</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dt><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a>, <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a> (<a href="/w/index.php?title=Armenian_churches_of_Tbilisi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Armenian churches of Tbilisi (صفحه وجود ندارد)">list</a>)</dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Ejmiatsin_Church,_Tbilisi" class="extiw" title="en:Ejmiatsin Church, Tbilisi">Ejmiatsin Church</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Vank_Monastery,_Tbilisi" class="extiw" title="en:Vank Monastery, Tbilisi">Vank Monastery</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_the_Red_Gospel,_Tbilisi" class="extiw" title="en:Church of the Red Gospel, Tbilisi">Church of the Red Gospel</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Surb_Nshan_Church,_Tbilisi" class="extiw" title="en:Surb Nshan Church, Tbilisi">Church of the Holy Seal</a></dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a></dt> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%8C_%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" class="mw-redirect" title="کلیسای ارمنی، باکو">کلیسای ارمنی، باکو</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;">روسیه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Transfiguration_Cathedral" class="extiw" title="en:Holy Transfiguration Cathedral">Moscow Armenian Cathedral</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Saint_Catherine%27s_Armenian_Church" class="extiw" title="en:Saint Catherine's Armenian Church">Saint Catherine's Armenian Church, Saint Petersburg</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;">اروپا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dt><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Mekhitarist_Monastery_of_Vienna" class="extiw" title="en:Mekhitarist Monastery of Vienna">en:Mekhitarist Monastery of Vienna</a></dd> <dt>قبرس</dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Mother_of_God_Cathedral,_Nicosia" class="extiw" title="en:Holy Mother of God Cathedral, Nicosia">en:Holy Mother of God Cathedral, Nicosia</a></dd> <dt><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Apostolic_Cathedral,_Paris" class="extiw" title="en:Armenian Apostolic Cathedral, Paris">Paris Cathedral</a></dd> <dt><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a></dt> <dd><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%B3%D9%86_%D9%84%D8%A7%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D9%88" title="جزیره سن لازارو">جزیره سن لازارو</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Santa_Croce_degli_Armeni" class="extiw" title="en:Santa Croce degli Armeni">en:Santa Croce degli Armeni</a></dd> <dt><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Cathedral,_Lviv" class="extiw" title="en:Armenian Cathedral, Lviv">Cathedral of the Assumption of the Blessed Virgin Mary</a></dd> <dt><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_St_Yeghiche,_South_Kensington" class="extiw" title="en:Church of St Yeghiche, South Kensington">Church of St Yeghiche</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/St_Sarkis,_Kensington" class="extiw" title="en:St Sarkis, Kensington">St Sarkis</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;">خاورمیانه</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dt>لبنان</dt> <dd><i><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="سریر مقدس کیلیکیه">سریر مقدس کیلیکیه</a></i></dd> <dd><i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Catholic_Patriarchate" class="extiw" title="en:Armenian Catholic Patriarchate">en:Armenian Catholic Patriarchate</a></i></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cathedral_of_St_Elias_and_St_Gregory_the_Illuminator" class="extiw" title="en:Cathedral of St Elias and St Gregory the Illuminator">en:Cathedral of St Elias and St Gregory the Illuminator</a></dd> <dt><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_the_Holy_Mother_of_God_(Aleppo)" class="extiw" title="en:Church of the Holy Mother of God (Aleppo)">Church of the Holy Mother of God</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Cathedral_of_the_Forty_Martyrs_(Aleppo)" class="extiw" title="en:Cathedral of the Forty Martyrs (Aleppo)">Cathedral of the Forty Martyrs of Sebastia</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Surp_Hagop_Church" class="extiw" title="en:Surp Hagop Church">St. Hagop Church</a></dd> <dd>St. Gregory the Illuminator Church</dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Trinity_Church,_Aleppo" class="extiw" title="en:Holy Trinity Church, Aleppo">Holy Trinity Church</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Cross_Church_(Aleppo)" class="extiw" title="en:Holy Cross Church (Aleppo)">Holy Cross Church</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D8%A8%D9%88%D8%AF_%D9%86%D8%B3%D9%84%E2%80%8C%DA%A9%D8%B4%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%D8%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%84%D8%B2%D9%88%D8%B1" title="کلیسای یادبود نسل‌کشی ارمنی‌ها، دیرالزور">کلیسای یادبود نسل‌کشی ارمنی‌ها، دیرالزور</a></dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a></dt> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D8%B3_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" class="mw-disambig" title="کلیسای سرکیس مقدس">کلیسای سرکیس مقدس</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3_(%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86)" title="کلیسای مریم مقدس (تهران)">کلیسای مریم مقدس</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/St._Vartanants_Church" class="extiw" title="en:St. Vartanants Church">St. Vartanants Church, Tehran</a></dd></dl> <dl><dt><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="فهرست کلیساهای ارمنی در ترکیه">ترکیه</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Patriarchate_of_Constantinople" class="extiw" title="en:Armenian Patriarchate of Constantinople">en:Armenian Patriarchate of Constantinople</a></dd> <dd><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D8%B1%D8%A8%DA%A9%D8%B1" title="کلیسای گیراگوس مقدس، دیاربکر">کلیسای گیراگوس مقدس، دیاربکر</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Kartal_Surp_Ni%C5%9Fan_Armenian_Orthodox_Church" class="extiw" title="en:Kartal Surp Nişan Armenian Orthodox Church">en:Kartal Surp Nişan Armenian Orthodox Church</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Taksim_Surp_Harutyun_Church" class="extiw" title="en:Taksim Surp Harutyun Church">en:Taksim Surp Harutyun Church</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;">آسیا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <dl><dt><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Church,_Chennai" class="extiw" title="en:Armenian Church, Chennai">en:Armenian Church, Chennai</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Church_of_the_Holy_Nazareth" class="extiw" title="en:Armenian Church of the Holy Nazareth">Church of the Holy Nazareth</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Church_of_St._John_the_Baptist" class="extiw" title="en:Armenian Church of St. John the Baptist">Church of St. John the Baptist, Chuchura</a></dd> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/St._Mary_Armenian_Church" class="extiw" title="en:St. Mary Armenian Church">en:St. Mary Armenian Church</a></dd> <dt><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a></dt> <dd><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Armenian_Church,_Singapore" class="extiw" title="en:Armenian Church, Singapore">Saint Gregory</a></dd></dl> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:right;">ایالات متحده آمریکا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent; text-align:left/center;"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Church_of_Our_Savior,_Worcester" class="extiw" title="en:Church of Our Savior, Worcester">en:Church of Our Savior, Worcester</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Holy_Trinity_Church,_Fresno" class="extiw" title="en:Holy Trinity Church, Fresno">en:Holy Trinity Church, Fresno</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/St._Stephen%27s_Armenian_Apostolic_Church" class="extiw" title="en:St. Stephen's Armenian Apostolic Church">en:St. Stephen's Armenian Apostolic Church</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/St._Vartan_Cathedral" class="extiw" title="en:St. Vartan Cathedral">en:St. Vartan Cathedral</a></li> <li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/St._Sarkis_Armenian_Apostolic_Church,_Dearborn,_Michigan" class="extiw" title="en:St. Sarkis Armenian Apostolic Church, Dearborn, Michigan">Saint Sarkis of Dearborn</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3" style="background:#f2a800; padding-left:1em; padding-right:1em; text-align:center;"><div><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <small style="font-size:85%;"><i><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="درگاه:ارمنستان">درگاه:ارمنستان</a></i></small></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="حوزه_گویشوران_ترکی_آذربایجانی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="الگو:حوزه گویشوران ترکی آذربایجانی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="بحث الگو:حوزه گویشوران ترکی آذربایجانی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AD%D9%88%D8%B2%D9%87_%DA%AF%D9%88%DB%8C%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:حوزه گویشوران ترکی آذربایجانی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="حوزه_گویشوران_ترکی_آذربایجانی" style="font-size:114%;margin:0 4em">حوزه گویشوران <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان ترکی آذربایجانی">ترکی آذربایجانی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/23px-Flag_of_Iran.svg.png" decoding="async" width="23" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/35px-Flag_of_Iran.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Flag_of_Iran.svg/46px-Flag_of_Iran.svg.png 2x" data-file-width="630" data-file-height="360" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> • <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/23px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/35px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/46px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a> • <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/23px-Flag_of_Russia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/35px-Flag_of_Russia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Flag_of_Russia.svg/45px-Flag_of_Russia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> • <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/23px-Flag_of_Turkey.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/35px-Flag_of_Turkey.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Turkey.svg/45px-Flag_of_Turkey.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a> • <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/23px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/35px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/45px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a> • <span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/23px-Flag_of_Iraq.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/35px-Flag_of_Iraq.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Flag_of_Iraq.svg/45px-Flag_of_Iraq.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r38264903"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="پایتخت‌های_آسیا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="الگو:پایتخت‌های آسیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:پایتخت‌های آسیا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:پایتخت‌های آسیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="پایتخت‌های_آسیا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%AE%D8%AA" title="پایتخت">پایتخت‌های</a> آسیا</div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="قلمروی وابسته">قلمروهای وابسته</a> و <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF" title="فهرست کشورهای با رسمیت محدود">کشورهای با رسمیت محدود</a> به صورت <i>کج</i> نوشته شده‌اند.</div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd plainlist" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:right;width:100%;"><tbody><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="font-weight:bold;">آسیای شمالی و مرکزی</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">آسیای جنوبی</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="1" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">آسیای جنوب شرقی</td><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="border-left:2px solid #fdfdfd;font-weight:bold;">آسیای غربی و جنوب غربی</td></tr><tr style="height:2px;"><td></td></tr><tr style="vertical-align:top;"><td style="padding:0px;;;;width:20%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D9%87_(%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)" title="آستانه (قزاقستان)">آستانه</a></b>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قزاقستان">قزاقستان</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B4%DA%A9%DA%A9" title="بیشکک">بیشکک</a></b>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قرقیزستان">قرقیزستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B4%DA%A9%D9%86%D8%AF" title="تاشکند">تاشکند</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ازبکستان">ازبکستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A8%D9%87_(%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86)" title="دوشنبه (تاجیکستان)">دوشنبه</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاجیکستان">تاجیکستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B4%D9%82%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="عشق‌آباد">عشق‌آباد</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88" title="مسکو">مسکو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a>*</li></ul> <div style="background:#dcdcfe; text-align:center;"><b>آسیای شرقی</b></div> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D8%AA%D9%88%D8%B1" title="اولان‌باتور">اولان‌باتور</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مغولستان">مغولستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%DA%A9%D9%86" title="پکن">پکن</a></b>، <a href="/wiki/%DA%86%DB%8C%D9%86" title="چین">چین</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF" title="پیونگ‌یانگ">پیونگ‌یانگ</a></b>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="کره شمالی">کره شمالی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%BE%D9%87" title="تایپه">تایپه</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="تایوان">تایوان</a></i> <b>†</b></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%88" title="توکیو">توکیو</a></b>، <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A6%D9%88%D9%84" title="سئول">سئول</a></b>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="کره جنوبی">کره جنوبی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="ماکائو">ماکائو</a></b>، <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="ماکائو">ماکائو</a></i> (چین)</li> <li><b><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%86%DA%AF" title="هنگ کنگ">هنگ کنگ</a></b>، <i><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%86%DA%AF" title="هنگ کنگ">هنگ کنگ</a></i> (چین)</li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:20%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A2%D8%A8%D8%A7%D8%AF" title="اسلام‌آباد">اسلام‌آباد</a></b>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%81%D9%88" title="تیمفو">تیمفو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1)" title="بوتان (کشور)">بوتان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D9%88_%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="جزیره دیه‌گو گارسیا">جزیره دیه‌گو گارسیا</a></b>، <i><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%87%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="قلمرو بریتانیا در اقیانوس هند">قلمرو بریتانیا در اقیانوس هند</a></i> (<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a>)</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="داکا">داکا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%B4" title="بنگلادش">بنگلادش</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%87%D9%84%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="دهلی نو">دهلی نو</a></b>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86%D9%BE%D9%88%D8%B1%D8%A7_%DA%A9%D9%88%D8%AA%D9%87" title="سری جایاواردنپورا کوته">سری جایاواردنپورا کوته</a></b>/<b><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%D9%85%D8%A8%D9%88" title="کلمبو">کلمبو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7" title="سری‌لانکا">سری‌لانکا</a></li> <li><b><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D9%84" title="کابل">کابل</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88" title="کاتماندو">کاتماندو</a></b>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%A7%D9%84" title="نپال">نپال</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D9%87_(%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%88)" class="mw-redirect" title="ماله (مالدیو)">ماله</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="مالدیو">مالدیو</a></li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:20%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%88%DA%A9" title="بانکوک">بانکوک</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="تایلند">تایلند</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DA%AF%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%86" title="بندر سری بگاوان">بندر سری بگاوان</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C" title="برونئی">برونئی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%BE%D9%86" title="پنوم‌پن">پنوم‌پن</a></b>، <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AC" title="کامبوج">کامبوج</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%A7" title="جاکارتا">جاکارتا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="اندونزی">اندونزی</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="دیلی">دیلی</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="تیمور شرقی">تیمور شرقی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF_%D9%81%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D9%88" title="فلاینگ فیش کاو">فلاینگ فیش کاو</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%B3" title="جزیره کریسمس">جزیره کریسمس</a></i> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a>)</li> <li><b><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%A7_%D9%84%D8%A7%D9%85%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="کوالا لامپور">کوالا لامپور</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%B2%DB%8C" title="مالزی">مالزی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%84" title="مانیل">مانیل</a></b>، <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="فیلیپین">فیلیپین</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%88" title="نایپیداو">نایپیداو</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="میانمار">میانمار</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%D8%B3%D8%AA_%D8%A2%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF_(%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B3)" title="وست آیلند (جزایر کوکوس)">وست آیلند</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="جزایر کوکوس">جزایر کوکوس</a></i> (<a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="استرالیا">استرالیا</a>)</li> <li><b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="وینتیان">وینتیان</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="لائوس">لائوس</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C" title="هانوی">هانوی</a></b>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="ویتنام">ویتنام</a></li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:20%;"><div> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=Episkopi_Cantonment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Episkopi Cantonment (صفحه وجود ندارد)">Episkopi Cantonment</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="آکراتاری و داکیلیا">آکراتاری و داکیلیا</a></i> (<a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a>)*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="آنکارا">آنکارا</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%88%D8%B8%D8%A8%DB%8C" title="ابوظبی">ابوظبی</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امارات متحده عربی">امارات متحده عربی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86" title="امان">امان</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86" title="اردن">اردن</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B4%D9%84%DB%8C%D9%85" title="اورشلیم">اورشلیم</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a> <b>†</b></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="باکو">باکو</a></b>، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%D8%BA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="بغداد">بغداد</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%AA" title="بیروت">بیروت</a></b>، <a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="لبنان">لبنان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%85%D8%B4%D9%82" title="دمشق">دمشق</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%AD%D9%87" title="دوحه">دوحه</a></b>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%B1" title="قطر">قطر</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%87%D8%B1%D9%87" title="قاهره">قاهره</a></b>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA_(%D8%B4%D9%87%D8%B1)" title="کویت (شهر)">کویت</a></b>، <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="کویت">کویت</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" title="منامه">منامه</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بحرین">بحرین</a></li></ul> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:20%;"><div> <ul><li><b><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%BE%D8%A7%D9%86%D8%A7%DA%A9%D8%B1%D8%AA" title="استپاناکرت">استپاناکرت</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a></i>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86" title="ایروان">ایروان</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B3%D8%AE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="تسخینوالی">تسخینوالی</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a></i>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%84%DB%8C%D8%B3" title="تفلیس">تفلیس</a></b>، <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%AA%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="تهران">تهران</a></b>، <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87" title="رام‌الله">رام‌الله</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="دولت فلسطین">دولت فلسطین</a></i> (دفاکتو) <b>†</b></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D8%B6" title="ریاض">ریاض</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عربستان سعودی">عربستان سعودی</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AE%D9%88%D9%85%DB%8C" title="سوخومی">سوخومی</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a></i>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%A7" title="صنعا">صنعا</a></b>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%85%D9%86" title="یمن">یمن</a></li> <li><b><a href="/w/index.php?title=%D9%84%D9%81%DA%A9%D9%88%D8%B4%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="لفکوشای شمالی (صفحه وجود ندارد)">لفکوشای شمالی</a></b>، <i><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوری ترک قبرس شمالی">قبرس شمالی</a></i>*</li> <li><b><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%82%D8%B7" title="مسقط">مسقط</a></b>، <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86" title="عمان">عمان</a></li> <li><b><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%A7" title="نیکوزیا">نیکوزیا</a></b>، <a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a>*</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="padding:0.5em 0 0.3em; line-height:1.3em;"><div><b>*</b><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%DA%A9_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره">فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره</a>.<br /><b>†</b> Disputed. See: <a href="/w/index.php?title=Positions_on_Jerusalem&action=edit&redlink=1" class="new" title="Positions on Jerusalem (صفحه وجود ندارد)">Positions on Jerusalem</a> and <a href="/wiki/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="وضعیت سیاسی تایوان">وضعیت سیاسی تایوان</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کشورهای_آسیا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="الگو:کشورهای آسیا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="بحث الگو:کشورهای آسیا"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:کشورهای آسیا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کشورهای_آسیا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="آسیا">کشورهای آسیا</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="کشور">کشورها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><div> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a><sup><small>۱</small></sup> • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%86" title="اردن">اردن</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%A8%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ازبکستان">ازبکستان</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امارات متحده عربی">امارات متحده عربی</a>  •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C" title="اندونزی">اندونزی</a><sup><small>۳</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D9%86" title="بحرین">بحرین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="میانمار">میانمار</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A6%DB%8C" title="برونئی">برونئی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%AF%D8%B4" title="بنگلادش">بنگلادش</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1)" title="بوتان (کشور)">بوتان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="پاکستان">پاکستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%AC%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="تاجیکستان">تاجیکستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%84%D9%86%D8%AF" title="تایلند">تایلند</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ترکمنستان">ترکمنستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a><sup><small>۱</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%B1_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="تیمور شرقی">تیمور شرقی</a><sup><small>۳</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AE%D9%84%D9%82_%DA%86%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="جمهوری خلق چین">چین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a><sup><small>۱</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%84%D8%A7%D9%86%DA%A9%D8%A7" title="سری‌لانکا">سری‌لانکا</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B1" title="سنگاپور">سنگاپور</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="سوریه">سوریه</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A7%D9%82" title="عراق">عراق</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عربستان سعودی">عربستان سعودی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D8%B9%D9%85%D8%A7%D9%86" title="عمان">عمان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%DB%8C%D9%86" title="فیلیپین">فیلیپین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D9%82%DB%8C%D8%B2%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قرقیزستان">قرقیزستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%82%D8%B2%D8%A7%D9%82%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="قزاقستان">قزاقستان</a><sup><small>۱</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D9%82%D8%B7%D8%B1_(%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1)" class="mw-redirect" title="قطر (کشور)">قطر</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%AC" title="کامبوج">کامبوج</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="کره جنوبی">کره جنوبی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="کره شمالی">کره شمالی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="کویت">کویت</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a><sup><small>۱</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%B3" title="لائوس">لائوس</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="لبنان">لبنان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%88" title="مالدیو">مالدیو</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%B2%DB%8C" title="مالزی">مالزی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%B1" title="مصر">مصر</a><sup><small>۲</small></sup> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مغولستان">مغولستان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%86%D9%BE%D8%A7%D9%84" title="نپال">نپال</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF" title="هند">هند</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%85" title="ویتنام">ویتنام</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%DB%8C%D9%85%D9%86" title="یمن">یمن</a></span></div></div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="3" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Asia_(orthographic_projection).svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Asia_%28orthographic_projection%29.svg/150px-Asia_%28orthographic_projection%29.svg.png" decoding="async" width="150" height="150" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Asia_%28orthographic_projection%29.svg/225px-Asia_%28orthographic_projection%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Asia_%28orthographic_projection%29.svg/300px-Asia_%28orthographic_projection%29.svg.png 2x" data-file-width="541" data-file-height="541" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%AF%D9%88%D8%AF" title="فهرست کشورهای با رسمیت محدود">با رسمیت محدود</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a> • <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86" title="تایوان">تایوان</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA_%D9%81%D9%84%D8%B3%D8%B7%DB%8C%D9%86" title="دولت فلسطین">فلسطین</a> •</span> <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9_%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="جمهوری ترک قبرس شمالی">قبرس شمالی</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%DB%8C_%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="قلمروی وابسته">قلمروی وابسته</a> و<br /><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%D9%87_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87_%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="منطقه ویژه اداری">منطقه ویژه اداری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative;"><div style="padding:0em 0.75em;">استرالیا</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D8%B1%D9%87_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85%D8%B3" title="جزیره کریسمس">جزیره کریسمس</a> • <span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B2%D8%A7%DB%8C%D8%B1_%DA%A9%D9%88%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="جزایر کوکوس">جزایر کوکوس</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative;"><div style="padding:0em 0.75em;">چین</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%DA%AF_%DA%A9%D9%86%DA%AF" title="هنگ کنگ">هنگ‌کنگ</a> • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="ماکائو">ماکائو</a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;padding-left:0em;padding-right:0em;width:relative;"><div style="padding:0em 0.75em;">بریتانیا</div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="آکراتاری و داکیلیا">آکراتاری و داکیلیا</a> • <span style="white-space:nowrap;"> <a href="/wiki/%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88_%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D9%87%D9%86%D8%AF" class="mw-redirect" title="قلمرو بریتانیا در اقیانوس هند">قلمرو بریتانیا در اقیانوس هند</a></span></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="3"><div><small> </small><p><small><sup>۱</sup> <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%DA%A9_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره">بخشی از آن</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a>.  <sup>۲</sup> <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D8%B4_%D8%A7%D8%B2_%DB%8C%DA%A9_%D9%82%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="فهرست کشورهای در گستره بیش از یک قاره">بخشی از آن</a> در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7" title="آفریقا">آفریقا</a>.  <sup>۳</sup> <span class="nowrap">تمامی یا بخشی از آن جزو <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="اقیانوسیه">اقیانوسیه</a> به‌شمار می‌آید.</span><br /> </small> </p> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="کشورها_و_مناطق_قفقاز" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#ddf;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="الگو:قفقاز"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:قفقاز (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:قفقاز"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="کشورها_و_مناطق_قفقاز" style="font-size:114%;margin:0 4em">کشورها و مناطق <a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2" title="قفقاز">قفقاز</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0;background:transparent;color:inherit;"><div style="padding:0px;"><table cellspacing="0" class="navbox-columns-table" style="text-align:right;width:auto; margin-left:auto; margin-right:auto;"><tbody><tr style="vertical-align:top;"><td style="width:1em;">   </td><td style="padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:left; horizontal-align:left; align:left;"><figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Soviet_Caucasus_map.svg" class="mw-file-description" title="قفقاز ۱۹۵۷-۱۹۹۱"><img alt="قفقاز ۱۹۵۷-۱۹۹۱" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/105px-Soviet_Caucasus_map.svg.png" decoding="async" width="105" height="88" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/158px-Soviet_Caucasus_map.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Soviet_Caucasus_map.svg/210px-Soviet_Caucasus_map.svg.png 2x" data-file-width="747" data-file-height="629" /></a><figcaption>قفقاز ۱۹۵۷-۱۹۹۱</figcaption></figure></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/23px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/35px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg/46px-Flag_of_the_Republic_of_Abkhazia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2" title="آبخاز">آبخاز</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Adjara.svg/23px-Flag_of_Adjara.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Adjara.svg/35px-Flag_of_Adjara.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a0/Flag_of_Adjara.svg/45px-Flag_of_Adjara.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="آجارستان">آجارستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Flag_of_Adygea.svg/23px-Flag_of_Adygea.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Flag_of_Adygea.svg/35px-Flag_of_Adygea.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Flag_of_Adygea.svg/46px-Flag_of_Adygea.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="500" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AF%DB%8C%D8%BA%DB%8C%D9%87" title="آدیغیه">آدیغیه</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/23px-Flag_of_Armenia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/35px-Flag_of_Armenia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Flag_of_Armenia.svg/46px-Flag_of_Armenia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/23px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/35px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/dd/Flag_of_Azerbaijan.svg/46px-Flag_of_Azerbaijan.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/23px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/35px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/13/Flag_of_the_Chechen_Republic.svg/45px-Flag_of_the_Chechen_Republic.svg.png 2x" data-file-width="450" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%86%DA%86%D9%86" title="چچن">چچن</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_Dagestan.svg/23px-Flag_of_Dagestan.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_Dagestan.svg/35px-Flag_of_Dagestan.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Flag_of_Dagestan.svg/45px-Flag_of_Dagestan.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%BA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="داغستان">داغستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/23px-Flag_of_Georgia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/35px-Flag_of_Georgia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Flag_of_Georgia.svg/45px-Flag_of_Georgia.svg.png 2x" data-file-width="900" data-file-height="600" /></span></span> </span><a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Ingushetia.svg/23px-Flag_of_Ingushetia.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Ingushetia.svg/35px-Flag_of_Ingushetia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/00/Flag_of_Ingushetia.svg/45px-Flag_of_Ingushetia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%86%DA%AF%D9%88%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="اینگوشتیا">اینگوشتیا</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg/23px-Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg/35px-Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d8/Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg/45px-Flag_of_Kabardino-Balkaria.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="800" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%86%D9%88-%D8%A8%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="کاباردینو-بالکاریا">کاباردینو-بالکاریا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg/23px-Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg/35px-Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg/46px-Flag_of_Karachay-Cherkessia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DA%86%D8%A7%DB%8C-%DA%86%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%A7" class="mw-redirect" title="کاراچای-چرکسیا">کاراچای-چرکسیا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Krasnodar_Krai.svg/23px-Flag_of_Krasnodar_Krai.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Krasnodar_Krai.svg/35px-Flag_of_Krasnodar_Krai.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Flag_of_Krasnodar_Krai.svg/45px-Flag_of_Krasnodar_Krai.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%B1" title="سرزمین کراسنودار">سرزمین کراسنودار</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_Artsakh.svg/23px-Flag_of_Artsakh.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_Artsakh.svg/35px-Flag_of_Artsakh.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3d/Flag_of_Artsakh.svg/46px-Flag_of_Artsakh.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D8%A7%D8%AE" title="جمهوری آرتساخ">جمهوری آرتساخ</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:middle;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AE%D8%AC%D9%88%D8%A7%D9%86" title="نخجوان">نخجوان</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_North_Ossetia.svg/23px-Flag_of_North_Ossetia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_North_Ossetia.svg/35px-Flag_of_North_Ossetia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Flag_of_North_Ossetia.svg/46px-Flag_of_North_Ossetia.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="300" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C-%D8%A2%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اوستیای شمالی-آلانیا">اوستیای شمالی-آلانیا</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_South_Ossetia.svg/23px-Flag_of_South_Ossetia.svg.png" decoding="async" width="23" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_South_Ossetia.svg/35px-Flag_of_South_Ossetia.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Flag_of_South_Ossetia.svg/46px-Flag_of_South_Ossetia.svg.png 2x" data-file-width="1200" data-file-height="600" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="اوستیای جنوبی">اوستیای جنوبی</a><br /><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Stavropol_Krai.svg/23px-Flag_of_Stavropol_Krai.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Stavropol_Krai.svg/35px-Flag_of_Stavropol_Krai.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Flag_of_Stavropol_Krai.svg/45px-Flag_of_Stavropol_Krai.svg.png 2x" data-file-width="600" data-file-height="400" /></span></span> </span><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B2%D9%85%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84" title="سرزمین استاوروپول">سرزمین استاوروپول</a></div> </div></td><td style="border-left:2px solid #fdfdfd;padding:0px;;;;width:15em;"><div> <div style="vertical-align:right; horizontal-align:right; align:right;"><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Russia_Caucusus_1882.jpg" class="mw-file-description" title="قفقاز در ۱۸۸۲"><img alt="قفقاز در ۱۸۸۲" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Russia_Caucusus_1882.jpg/105px-Russia_Caucusus_1882.jpg" decoding="async" width="105" height="91" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Russia_Caucusus_1882.jpg/158px-Russia_Caucusus_1882.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/35/Russia_Caucusus_1882.jpg/210px-Russia_Caucusus_1882.jpg 2x" data-file-width="1420" data-file-height="1232" /></a><figcaption>قفقاز در ۱۸۸۲</figcaption></figure></div> </div></td></tr></tbody></table></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="23x15px&#124;border_&#124;alt=اروپا&#124;link=اروپا_شورای_اروپا" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="3"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="الگو:شورای اروپا"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:شورای اروپا (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:شورای اروپا"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="23x15px&#124;border_&#124;alt=اروپا&#124;link=اروپا_شورای_اروپا" style="font-size:114%;margin:0 4em"><span class="flagicon"><span class="mw-image-border" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا"><img alt="اروپا" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/23px-Flag_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="23" height="15" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/35px-Flag_of_Europe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Flag_of_Europe.svg/45px-Flag_of_Europe.svg.png 2x" data-file-width="810" data-file-height="540" /></a></span></span> <a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="شورای اروپا">شورای اروپا</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">موسسات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Secretary_General_of_the_Council_of_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secretary General of the Council of Europe (صفحه وجود ندارد)">Secretary General</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Committee_of_Ministers_of_the_Council_of_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Committee of Ministers of the Council of Europe (صفحه وجود ندارد)">Committee of Ministers</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Parliamentary_Assembly_of_the_Council_of_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parliamentary Assembly of the Council of Europe (صفحه وجود ندارد)">Parliamentary Assembly</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Congress_of_the_Council_of_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Congress of the Council of Europe (صفحه وجود ندارد)">Congress</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="دادگاه حقوق بشر اروپا">دادگاه حقوق بشر اروپا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Commissioner_for_Human_Rights&action=edit&redlink=1" class="new" title="Commissioner for Human Rights (صفحه وجود ندارد)">Commissioner for Human Rights</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_Commission_for_the_Efficiency_of_Justice&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Commission for the Efficiency of Justice (صفحه وجود ندارد)">Commission for the Efficiency of Justice</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=European_Commission_against_Racism_and_Intolerance&action=edit&redlink=1" class="new" title="European Commission against Racism and Intolerance (صفحه وجود ندارد)">Commission against Racism and Intolerance</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Venice_Commission&action=edit&redlink=1" class="new" title="Venice Commission (صفحه وجود ندارد)">Venice Commission</a></li></ul> </div></td><td class="noviewer navbox-image" rowspan="4" style="width:1px;padding:0 0 0 2px"><div><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Council_of_Europe.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Council_of_Europe.svg/120px-Council_of_Europe.svg.png" decoding="async" width="120" height="101" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Council_of_Europe.svg/180px-Council_of_Europe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Council_of_Europe.svg/240px-Council_of_Europe.svg.png 2x" data-file-width="2045" data-file-height="1720" /></a></span></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=Member_states_of_the_Council_of_Europe&action=edit&redlink=1" class="new" title="Member states of the Council of Europe (صفحه وجود ندارد)">اعضا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آلبانی">آلبانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="آلمان">آلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%B1%D8%A7" title="آندورا">آندورا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="اتریش">اتریش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="ارمنستان">ارمنستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="اسپانیا">اسپانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="استونی">استونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="اسلواکی">اسلواکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%88%D9%86%DB%8C" title="اسلوونی">اسلوونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="اوکراین">اوکراین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7" title="ایتالیا">ایتالیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B3%D9%84%D9%86%D8%AF" title="ایسلند">ایسلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7" title="بریتانیا">بریتانیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%DA%98%DB%8C%DA%A9" title="بلژیک">بلژیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%BA%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="بلغارستان">بلغارستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B3%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D9%87%D8%B1%D8%B2%DA%AF%D9%88%DB%8C%D9%86" title="بوسنی و هرزگوین">بوسنی و هرزگوین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%AF%D8%B4%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D9%87%D9%84%D9%86%D8%AF" title="پادشاهی هلند">پادشاهی هلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%AA%D8%BA%D8%A7%D9%84" title="پرتغال">پرتغال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87" title="ترکیه">ترکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF" title="جمهوری ایرلند">جمهوری ایرلند</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D8%B0%D8%B1%D8%A8%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جمهوری آذربایجان">جمهوری آذربایجان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%86%DA%A9" title="جمهوری چک">جمهوری چک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9" title="دانمارک">دانمارک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رومانی">رومانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%D9%88" title="سان مارینو">سان مارینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%D8%AF" title="سوئد">سوئد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3" title="سوئیس">سوئیس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="صربستان">صربستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF" title="فنلاند">فنلاند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A8%D8%B1%D8%B3" title="قبرس">قبرس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کرواسی">کرواسی</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">گرجستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C" title="لتونی">لتونی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B2%D8%A7%D9%85%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF" title="لوکزامبورگ">لوکزامبورگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%87%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="لهستان">لهستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="لیتوانی">لیتوانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D8%AE%D8%AA%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D8%B4%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="لیختن‌اشتاین">لیختن‌اشتاین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AA" title="مالت">مالت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="مجارستان">مجارستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%88%D9%86%DB%8C%D9%87_%D8%B4%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="مقدونیه شمالی">مقدونیه شمالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%84%D8%AF%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="مولداوی">مولداوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="موناکو">موناکو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="مونته‌نگرو">مونته‌نگرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B1%D9%88%DA%98" title="نروژ">نروژ</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">ناظران</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7" title="کانادا">کانادا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%DB%8C%D8%B1_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="سریر مقدس">سریر مقدس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84" title="اسرائیل">اسرائیل</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="ژاپن">ژاپن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%B2%DB%8C%DA%A9" title="مکزیک">مکزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%AA" class="mw-redirect" title="شوالیه‌های مالت">شوالیه‌های مالت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Council_of_Europe%E2%80%93European_Union_relations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Council of Europe–European Union relations (صفحه وجود ندارد)">EU relations</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">اعضای پیشین</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%DA%A9%D8%B3%D9%84%D9%88%D8%A7%DA%A9%DB%8C" title="چکسلواکی">چکسلواکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saar_Protectorate&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saar Protectorate (صفحه وجود ندارد)">Saar (assoc. 1950–1956)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AA%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%88" title="صربستان و مونته‌نگرو">صربستان و مونته‌نگرو</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox authority-control" aria-labelledby="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q230#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="داده‌های_کتابخانه‌ای_frameless&#124;text-top&#124;10px&#124;alt=ویرایش_در_ویکی‌داده&#124;link=https&#58;//www.wikidata.org/wiki/Q230#identifiers&#124;class=noprint&#124;ویرایش_در_ویکی‌داده" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="راهنما:داده‌های کتابخانه‌ای">داده‌های کتابخانه‌ای</a> <span class="mw-valign-text-top noprint" typeof="mw:File/Frameless"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q230#identifiers" title="ویرایش در ویکی‌داده"><img alt="ویرایش در ویکی‌داده" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/10px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png" decoding="async" width="10" height="10" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/15px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg/20px-OOjs_UI_icon_edit-rtl-progressive.svg.png 2x" data-file-width="20" data-file-height="20" /></a></span></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">عمومی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AF_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C" title="برگه‌دان مستند مجازی بین‌المللی">ویاف</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/150029386">1</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/244524373">2</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/3948167322926078000008">3</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/316638062">4</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://viaf.org/viaf/259064533">5</a></span></li></ul></li> <li><span class="nowrap"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldcat.org/identities/containsVIAFID/150029386">ورلدکت (از طریق ویاف)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتابخانه‌های ملی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX451331">اسپانیا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11948075h">فرانسه</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11948075h">(داده‌ها)</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb15322920c">2</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb15322920c">(داده‌ها)</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb116643727">3</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.bnf.fr/ark:/12148/cb116643727">(داده‌ها)</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=32079">اوکراین</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4022406-5">آلمان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://uli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007557547605171">اسرائیل</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/names/n82118923">ایالات متحده آمریکا</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00577524">ژاپن</a></span> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562662">2</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ge129207&CON_LNG=ENG">جمهوری چک</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://data.nlg.gr/resource/authority/record52221">یونان</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000269534&local_base=nsk10">کرواسی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://opac.vatlib.it/auth/detail/494_32881">واتیکان</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">نهادهای پژوهش هنری</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://kulturnav.org/daea500b-3d26-433c-8e45-b1e372f23d2f">کولتورناو (نروژ)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">پایگاه‌های دادهٔ علمی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ci.nii.ac.jp/author/DA14282410?l=en">ساینی (ژاپن)</a></span></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.worldcat.org/fast/1221658/">کاربرد چندوجهی اصطلاحات موضوعی</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://hls-dhs-dss.ch/fr/articles/025006">فرهنگ تاریخی سوئیس</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://musicbrainz.org/area/7e081aa0-817b-3ae0-9fe2-4bb4e3b3cc95">منطقهٔ</a> <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2%DB%8C%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="موزیک‌برینز">موزیک‌برینز</a></span></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalog.archives.gov/id/10045259">بایگانی ملی (ایالات متحده)</a></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%D8%B1%D9%88_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="ریرو (شناسه)">ریرو (سوئیس)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.rero.ch/02-A000077352">1</a></span></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%A9_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="سوداک (شناسه)">سوداک (فرانسه)</a> <ul><li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.idref.fr/027439658">1</a></span></li></ul></li> <li><span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.parliament.uk/aPlItIKz">پارلمان بریتانیا</a></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=گرجستان&oldid=40451687">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=گرجستان&oldid=40451687</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:اقتصاد گرجستان">اقتصاد گرجستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D9%82%D9%84%D9%85%D8%B1%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D8%A7%D9%84_%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سال ۱۹۹۱ (میلادی)">ایالت‌ها و قلمروهای بنیان‌گذاری‌شده در سال ۱۹۹۱ (میلادی)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در آسیا">بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در آسیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در اروپا">بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B0%D8%A7%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DB%B1%DB%B9%DB%B9%DB%B1_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در گرجستان">بنیان‌گذاری‌های ۱۹۹۱ (میلادی) در گرجستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%86%D9%88%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:تاریخ نوین گرجستان">تاریخ نوین گرجستان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="رده:جمهوری‌ها">جمهوری‌ها</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%88%DB%8C" title="رده:جمهوری‌های اتحاد شوروی">جمهوری‌های اتحاد شوروی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D9%86%D9%88%D8%A8%DB%8C" title="رده:قفقاز جنوبی">قفقاز جنوبی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="رده:کشورها در آسیا">کشورها در آسیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:کشورها در اروپا">کشورها در اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%B4%D9%85" title="رده:کشورهای جاده ابریشم">کشورهای جاده ابریشم</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B6%D9%88_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%84_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF" title="رده:کشورهای عضو سازمان ملل متحد">کشورهای عضو سازمان ملل متحد</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D8%B6%D9%88_%D8%B4%D9%88%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="رده:کشورهای عضو شورای اروپا">کشورهای عضو شورای اروپا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="رده:کشورهای غرب آسیا">کشورهای غرب آسیا</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="رده:گرجستان">گرجستان</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="رده:یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی">یادکردهای دارای منبع به زبان انگلیسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%D8%AA%D8%AC%D8%B2%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B9%D8%AF%D8%AF_%D8%A8%D8%A7_%D8%A2%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%B9%D8%AF%D8%AF%DB%8C" title="رده:صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی">صفحه‌های دارای تابع تجزیه‌گر آرایش‌عدد با آرگومان غیرعددی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%B1_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="رده:مختصات در ویکی‌داده">مختصات در ویکی‌داده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D8%B1%D8%AC%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان گرجی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان گرجی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DA%A9%D9%87_%D8%A7%D8%B2_%D8%AC%D8%B9%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1_%D8%A8%D8%A7_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%85%D8%AA%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D9%86%D9%86%D8%AF" title="رده:صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات کشور با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند">صفحه‌هایی که از جعبه اطلاعات کشور با پارامترهای نامعلوم استفاده می‌کنند</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%DA%A9%D9%87_%D8%A8%D9%87_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D9%81_%D8%B4%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="رده:پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است">پیوند رده انبار که به صورت محلی تعریف شده است</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_VIAF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VIAF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNE" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNE</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_BNF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های BNF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_EMU" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های EMU">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های EMU</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_GND" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های GND</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_J9U" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های J9U</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_LCCN" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های LCCN</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NDL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NDL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NKC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NKC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NLG" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLG">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NLG</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NSK" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NSK">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NSK</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_VcBA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های VcBA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_KULTURNAV" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های KULTURNAV">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های KULTURNAV</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_CINII" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CINII">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های CINII</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_FAST" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های FAST</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_HDS" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های HDS">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های HDS</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_MusicBrainz_area" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های MusicBrainz area">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های MusicBrainz area</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_NARA" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NARA">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های NARA</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_RERO" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RERO">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های RERO</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_SUDOC" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های SUDOC</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_UKPARL" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های UKPARL">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های UKPARL</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_WorldCat-VIAF" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های WorldCat-VIAF</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="رده:مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه">مقاله‌های ویکی‌پدیا همراه شناسه‌های چندگانه</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۱۱ اکتبر ۲۰۲۴ ساعت ۲۰:۴۶ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-mz9ks","wgBackendResponseTime":215,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.619","walltime":"2.065","ppvisitednodes":{"value":12296,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":456522,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":49902,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":18,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":46,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":171708,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1507.945 1 -total"," 26.40% 398.097 20 الگو:Navbox"," 22.94% 345.929 1 الگو:Infobox_country"," 21.67% 326.813 2 الگو:Infobox"," 18.33% 276.463 1 الگو:پانویس"," 10.53% 158.807 2 الگو:Coord"," 10.17% 153.408 4 الگو:Cite_web"," 10.15% 153.064 1 الگو:جستارهای_گرجستان"," 9.80% 147.818 1 الگو:جستارهای_کشور"," 8.17% 123.162 1 الگو:Nobold"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.764","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":18872522,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-br4qw","timestamp":"20241123113216","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u06af\u0631\u062c\u0633\u062a\u0627\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%DA%AF%D8%B1%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q230","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q230","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-01-21T23:24:09Z","dateModified":"2024-10-11T20:46:41Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/0\/0f\/Flag_of_Georgia.svg","headline":"\u06a9\u0634\u0648\u0631\u06cc \u062f\u0631 \u0642\u0641\u0642\u0627\u0632 \u0634\u0645\u0627\u0644\u06cc"}</script> </body> </html>