CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available" lang="nl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Brontekst bekijken van Parijs - Wikipedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-disabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )nlwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":true,"wgSeparatorTransformTable":[",\t.",".\t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","januari","februari","maart","april","mei","juni","juli","augustus","september","oktober","november","december"],"wgRequestId":"4a116e4d-8dc0-4a9d-94b9-153c4f6c1793","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Parijs","wgTitle":"Parijs","wgCurRevisionId":68365023,"wgRevisionId":0,"wgArticleId":1323,"wgIsArticle":false,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"edit","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":[],"wgPageViewLanguage":"nl","wgPageContentLanguage":"nl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Parijs","wgRelevantArticleId":1323,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"nl","pageLanguageDir":"ltr", "pageVariantFallbacks":"nl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":80000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready", "skins.vector.icons":"ready","ext.charinsert.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.edit.collapsibleFooter","site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.charinsert","ext.gadget.Direct-link-to-Commons","ext.gadget.ProtectionTemplates","ext.gadget.InterProjectLinks","ext.gadget.hoofdbetekenis-titelwijziging","ext.gadget.switcher","ext.gadget.OpenStreetMapFrame","ext.gadget.subpages","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=ext.charinsert.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=nl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=nl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="noindex,nofollow,max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Paris-Position.svg/1200px-Paris-Position.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1309"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Paris-Position.svg/800px-Paris-Position.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="873"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Paris-Position.svg/640px-Paris-Position.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="698"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Brontekst bekijken van Parijs - Wikipedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//nl.m.wikipedia.org/wiki/Parijs"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Bewerken" href="/w/index.php?title=Parijs&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (nl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//nl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Parijs"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.nl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Wikipedia Atom-feed" href="/w/index.php?title=Speciaal:RecenteWijzigingen&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Parijs rootpage-Parijs skin-vector-2022 action-edit"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Naar inhoud springen</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hoofdmenu" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Hoofdmenu</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hoofdmenu</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navigatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Hoofdpagina" title="Naar de hoofdpagina gaan [z]" accesskey="z"><span>Hoofdpagina</span></a></li><li id="n-zoekartikel" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Navigatie"><span>Vind een artikel</span></a></li><li id="n-today" class="mw-list-item"><a href="/wiki/24_november"><span>Vandaag</span></a></li><li id="n-Etalage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Etalage"><span>Etalage</span></a></li><li id="n-categories" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Categorie:Alles"><span>Categorieën</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingen" title="Een lijst met recente wijzigingen in deze wiki. [r]" accesskey="r"><span>Recente wijzigingen</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:NieuwePaginas"><span>Nieuwe artikelen</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:Willekeurig" title="Een willekeurige pagina bekijken [x]" accesskey="x"><span>Willekeurige pagina</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-navigation2" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation2" > <div class="vector-menu-heading"> Informatie </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Gebruikersportaal" title="Informatie over het project: wat u kunt doen, waar u dingen kunt vinden"><span>Gebruikersportaal</span></a></li><li id="n-Snelcursus" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Snelcursus"><span>Snelcursus</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portaal:Hulp_en_beheer" title="Hulpinformatie over deze wiki"><span>Hulp en contact</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Hoofdpagina" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="de vrije encyclopedie" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-nl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Speciaal:Zoeken" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Zoeken</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Doorzoek Wikipedia" aria-label="Doorzoek Wikipedia" autocapitalize="sentences" title="Doorzoek Wikipedia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Speciaal:Zoeken"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Zoeken</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="De lettergrootte, breedte en kleur van de pagina wijzigen" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Uiterlijk" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Uiterlijk</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl" class=""><span>Doneren</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Parijs&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht." class=""><span>Account aanmaken</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Parijs&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o" class=""><span>Aanmelden</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Meer opties" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Persoonlijke hulpmiddelen" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Persoonlijke hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Gebruikersmenu" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_nl.wikipedia.org&uselang=nl"><span>Doneren</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:GebruikerAanmaken&returnto=Parijs&returntoquery=action%3Dedit" title="Registreer u vooral en meld u aan. Dit is echter niet verplicht."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Account aanmaken</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:Aanmelden&returnto=Parijs&returntoquery=action%3Dedit" title="U wordt van harte uitgenodigd om aan te melden, maar dit is niet verplicht [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Aanmelden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pagina's voor uitgelogde redacteuren <a href="/wiki/Help:Inleiding" aria-label="Meer leren over bewerken"><span>meer lezen</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnBijdragen" title="Bijdragen IP-adres [y]" accesskey="y"><span>Bijdragen</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:MijnOverleg" title="Overlegpagina van de anonieme gebruiker van dit IP-adres [n]" accesskey="n"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Brontekst bekijken van Parijs</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Dit artikel bestaat alleen in deze taal. Het artikel in andere talen toevoegen." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-0" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Talen toevoegen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="uls-after-portlet-link"></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Naamruimten"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Parijs" title="Inhoudspagina bekijken [c]" accesskey="c"><span>Artikel</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Overleg:Parijs" rel="discussion" title="Overleg over deze pagina [t]" accesskey="t"><span>Overleg</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Taalvariant wijzigen" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Nederlands</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Weergaven"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Parijs"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-edit" class="selected collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&action=history" title="Eerdere versies van deze pagina [h]" accesskey="h"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Hulpmiddelen" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Hulpmiddelen</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Hulpmiddelen</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">verbergen</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Meer opties" > <div class="vector-menu-heading"> Handelingen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Parijs"><span>Lezen</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&veaction=edit" title="Deze pagina bewerken [v]" accesskey="v"><span>Bewerken</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="selected collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&action=edit" title="Broncode van deze pagina bewerken [e]" accesskey="e"><span>Brontekst bewerken</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&action=history"><span>Geschiedenis weergeven</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Algemeen </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:VerwijzingenNaarHier/Parijs" title="Lijst met alle pagina's die naar deze pagina verwijzen [j]" accesskey="j"><span>Links naar deze pagina</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:RecenteWijzigingenGelinkt/Parijs" rel="nofollow" title="Recente wijzigingen in pagina's waar deze pagina naar verwijst [k]" accesskey="k"><span>Gerelateerde wijzigingen</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//commons.wikimedia.org/wiki/Special:UploadWizard?uselang=nl" title="Bestanden uploaden [u]" accesskey="u"><span>Bestand uploaden</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Speciaal:SpecialePaginas" title="Lijst met alle speciale pagina's [q]" accesskey="q"><span>Speciale pagina's</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Parijs&action=info" title="Meer informatie over deze pagina"><span>Paginagegevens</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DParijs%26action%3Dedit"><span>Verkorte URL verkrijgen</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Speciaal:QrCode&url=https%3A%2F%2Fnl.wikipedia.org%2Fw%2Findex.php%3Ftitle%3DParijs%26action%3Dedit"><span>QR-code downloaden</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> In andere projecten </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q90" title="Koppeling naar item in verbonden gegevensrepository [g]" accesskey="g"><span>Wikidata-item</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Paginahulpmiddelen"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Uiterlijk"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Uiterlijk</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">naar zijbalk verplaatsen</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">verbergen</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle">← <a href="/wiki/Parijs" title="Parijs">Parijs</a></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><p>U hebt geen toestemming om deze pagina te bewerken, want: </p> <ul class="permissions-errors"><li class="mw-permissionerror-blockedtext"><div style="border-top:3.5px solid #c71e1e; line-height: 1.4; text-align: left; font-size: 1.1em;"> <div style="height:.5em"></div>  <figure class="mw-halign-left" typeof="mw:File/Frameless"><a href="/wiki/Bestand:Cross_red_circle.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/46px-Cross_red_circle.svg.png" decoding="async" width="46" height="46" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/69px-Cross_red_circle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Cross_red_circle.svg/92px-Cross_red_circle.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></a><figcaption></figcaption></figure> <big><b>U heeft geen bewerkingsrechten</b></big><br />De opgegeven reden van uw blokkering luidt: <b>Open proxy - <a href="/wiki/Wikipedia:Blockreason9" title="Wikipedia:Blockreason9">Nadere informatie</a>.</b> <div style="height:.5em"></div> <p><i>Indien u enkel Wikipedia wenst te lezen is dit van geen enkel belang. U heeft toegang tot alle aanwezige informatie.</i> </p><p>U klikte op een link om een pagina op Wikipedia te bewerken, hetzij om de tekst daarvan aan te passen, hetzij om een nieuw artikel aan te maken. U kunt dit (op dit moment) niet doen omdat u geblokkeerd bent. Als u Wikipedia enkel wenst te lezen mist u niets. </p> <ul><li><b>Niet aangemelde gebruiker:</b> indien u geen gebruik maakt van een <a href="/wiki/Help:Aanmelden" class="mw-redirect" title="Help:Aanmelden">gebruikersaccount</a> en u krijgt deze melding, dan is uw externe <a href="/wiki/IP-adres" title="IP-adres">IP-adres</a> geblokkeerd. Een IP-adres is een nummer waarmee uw computer op het internet kan worden geïdentificeerd. Dat van u is <b>8.222.208.146</b>. Als er problemen zijn met anonieme gebruikers, zoals in het geval van vandalisme, wordt daarvan soms het IP-adres geblokkeerd. <b>Dit is niet noodzakelijkerwijs persoonlijk bedoeld.</b> Veel mensen delen hun IP-adres met andere gebruikers. Dit is bijna zeker het geval indien u via een school of bedrijf met het internet bent verbonden. Ongewenste bewerkingen van iemand anders kunnen helaas de reden zijn dat u nu geen bewerkingsrechten heeft. Ook kan het zijn dat uw IP-adres is geblokkeerd omdat u via een mobiele internetverbinding bewerkingen in Wikipedia wilt uitvoeren. Mobiele netwerken wijzen dynamische IP-adressen toe die om beveiligingsredenen standaard zijn geblokkeerd voor anonieme bewerkingen. <ul><li>Oplossing: sommige blokkeringen worden opgelegd voor een korte periode. Kijk in <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Ipblocklist&ip=8.222.208.146">het logboek</a></span> tot wanneer de blokkering loopt. U kunt daar ook zien welk type blokkering is opgelegd. Ziet u de vermelding <i>alleen anoniemen</i> staan, dan zult u wel bewerkingsrechten hebben indien u <a href="/wiki/Speciaal:Aanmelden" title="Speciaal:Aanmelden">inlogt</a> als een geregistreerde gebruiker. Ziet u ook de vermelding <i>aanmaken account geblokkeerd</i>, dan kunt u via uw huidige internetverbinding geen account aanmaken. Is deze laatste vermelding er echter niet, dan kunt u gewoon een <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Speciaal:Userlogin&type=signup">gebruikersaccount aanmaken</a></span>. Informatie over andere oplossingen vindt u op de pagina <span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://nl.wikimedia.org/wiki/Help:Oplossingen_voor_geblokkeerde_gebruikers">Oplossingen voor geblokkeerde gebruikers</a></span>.</li></ul></li></ul> <ul><li><b>Geregistreerde gebruiker:</b> uw gebruikersaccount kan geblokkeerd zijn. Als u niet weet waarom u geblokkeerd bent, kijk dan op uw overlegpagina. Mogelijk vindt u daar een toelichting. Ook kunt u tijdens een blokkade uw overlegpagina blijven bewerken en kunt u daar vragen stellen over de reden van de blokkade; tenzij u deze mogelijkheid expliciet is ontnomen.</li></ul> <p><i>Voor verdere vragen kunt u <a href="/wiki/Speciaal:Contactpagina" title="Speciaal:Contactpagina">contact opnemen</a> met het e-mailteam van de Nederlandstalige Wikipedia. Als u een geregistreerde gebruiker bent, vermeld dan ook een link naar uw gebruikerspagina.</i> </p> </div></li><li class="mw-permissionerror-globalblocking-blockedtext-range"><b>Uw IP-adres bevindt zich in een bereik dat <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Global_blocks" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Global blocks">op alle wiki’s van de Wikimedia Foundation geblokkeerd is</a>.</b> <p>Deze blokkade is ingesteld door <a href="/wiki/Gebruiker:Jon_Kolbert" title="Gebruiker:Jon Kolbert">‪Jon Kolbert‬</a>. De opgegeven reden is <i><a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/NOP" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/NOP">Open proxy/Webhost</a>: See the <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/WM:OP/H" class="extiw" title="m:WM:OP/H">help page</a> if you are affected </i>. </p> <ul><li>Aanvang blokkade: 27 aug 2023 16:12</li> <li>Einde blokkade: 27 aug 2028 16:12</li></ul> <p>Uw huidige IP-adres is 8.222.208.146. Het geblokkeerde bereik is 8.222.128.0/17. </p><p>Vermeld alle bovenstaande gegevens als u ergens op deze blokkade reageert. Als u denkt dat u per abuis bent geblokkeerd, kunt u aanvullende informatie en instructies vinden in het algemene beleid <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/No_open_proxies" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/No open proxies">Geen open proxy’s</a>. </p> Anders kunt u om de blokkering bespreken <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Steward_requests/Global" class="extiw" title="m:Steward requests/Global">een verzoek om beoordeling op Meta-Wiki plaatsen</a>. U kunt ook een e-mail sturen naar de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/VRT" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/VRT">VRT</a>-wachtrij van de <a href="https://meta.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Stewards" class="extiw" title="m:Special:MyLanguage/Stewards">stewards</a> op <kbd>stewards@wikimedia.org</kbd> met daarin alle bovenstaande gegevens.</li></ul><hr /> <p>U kunt de brontekst van deze pagina bekijken en kopiëren. </p><textarea readonly="" accesskey="," id="wpTextbox1" cols="80" rows="25" style="" class="mw-editfont-monospace" lang="nl" dir="ltr" name="wpTextbox1">{{Zie dp}} {{Infobox gemeente Frankrijk | soort = Stad | plaatsnaam = Parijs | altnaam = Paris | label = Parijs | vlag = [[Bestand:Flag of Paris.svg|110px]] | vlagartikel = Vlag van Parijs | wapen = [[Bestand:Grandes Armes de Paris.svg|85px]] | wapenartikel = Wapen van Parijs | kaart = [[Bestand:Paris-Position.svg|200px]] | regio = {{FR-vlag|Île-de-France}} | departement = | depnr = 75 | arrondissement = [[Arrondissementen van Parijs|20 arrondissementen]] | kanton = | jaar = | inwoners = | dichtheid = | oppervlakte = 105,4 | latitudeGraden = 48 | latitudeMinuten = 51 | latitudeSeconden = 43 | longitudeGraden = 2 | longitudeMinuten = 21 | longitudeSeconden = 39 | E of W = E | ol of wl = O.L. | water = | code = 75056 | postcode = 75001-75020 en 75116 | netnummer = 01 | hoogteligging = 28-130 | aangrenzende gemeenten = | burgemeester = [[Anne Hidalgo]] ([[Parti socialiste (Frankrijk)|PS]])<br><small>(2020-2026)</small> | website = [http://www.paris.fr paris.fr] | extra portaal = Parijs }} {{Infobox werelderfgoed | soort = cultuur | afbeelding = The Seine as seen from the Eiffel Tower, June 2002.jpg | onderschrift = | naam = De Parijse oevers van de Seine | land = {{FR}} | regio = Europa en Noord-Amerika | criteria = i, ii, iv | UNESCO volgnr. = 600 | inschrijving = 1991 }} '''Parijs''' ([[Frans]]: ''Paris'') is de [[hoofdstad]] en [[regeringszetel]] van [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]]. De stad wordt doorsneden door de rivier de [[Seine]]. Parijs zelf telde op {{Inwonertal|soort=datum}} {{Inwonertal}} inwoners, daarbij de [[banlieue]]s, het geheel van de [[Voorstad|voorsteden]] en [[Forensisme|forensensteden]], niet meegerekend. Er woonden in 2014 in de hele [[agglomeratie]], in [[Métropole du Grand Paris|la Métropole du Grand Paris]], meer dan 10 miljoen mensen.<ref>{{en}} [http://worldpopulationreview.com/world-cities/paris-population/ Paris Population 2017].</ref> Parijs is zowel het politiek, economisch en culturele centrum van Frankrijk en een van 's werelds [[Modestad|modehoofdsteden]]. Sinds [[1991]] staan de oevers van de Parijse Seine op de [[Werelderfgoedlijst]].<ref>[https://whc.unesco.org/en/list/600 Unesco.org - Paris, Banks of the Seine]</ref> De stad ligt in de regio [[Île-de-France]]. De eerste nederzettingen omstreeks het begin van de [[christelijke jaartelling]] lagen aan de oever van de Seine, maar het [[Île de la Cité]] werd daarna ook al snel bebouwd. Parijs en banlieues hebben in hun groei vele ooit zelfstandige dorpen geabsorbeerd. In [[Europa (werelddeel)|Europa]] was Parijs al vroeg een centrum van [[cultuur]]. In de stad komen vele handelsroutes samen. Al in de [[10e eeuw]], toen de [[Notre-Dame van Parijs|Notre Dame]] en een aantal abdijen werden gebouwd, was Parijs een van de belangrijkste steden van Frankrijk, en daarnaast een belangrijke plaats voor het [[christendom]]. Sinds de [[13e eeuw]] nemen vooral [[onderwijs]], [[kunst]] en [[recreatie]] er een centrale plaats in. Zo behoorde de (na 1970 opgesplitste) [[Universiteit van Parijs]] met die van [[Universiteit van Bologna|Bologna]] en [[Universiteit van Oxford|Oxford]] tot de belangrijkste onderwijsinstellingen in de middeleeuwen. De universiteit geniet aanzien en wordt gezien als een van de meest prestigieuze universiteiten ter wereld. Deze ontwikkeling is mede het gevolg van de eeuwenlang binnen de [[monarchie]] en later [[republiek]] Frankrijk gevoerde [[Centralisme|centralistische]] politiek, die grote betekenis aan de hoofdstad toekende. Sinds de jaren 1960 wordt het politieke beleid binnen Frankrijk gekenmerkt door [[decentralisatie]] en [[Deconcentratie (staatsbestuur)|deconcentratie]], waardoor er iets meer evenwicht binnen de landsgrenzen is ontstaan. In de tweede helft van de [[19e eeuw]] vond een grootschalige verbouwing van de stad plaats onder leiding van [[Georges-Eugène Haussmann]]. Deze liet brede boulevards en parken aanleggen. Het overgrote deel van de bebouwing werd vervangen door uniforme appartementsgebouwen in crêmekleurige [[kalksteen]] die de stad haar typerende uiterlijk heeft gegeven. De stad is internationaal georiënteerd en trekt jaarlijks grote aantallen toeristen. == Etymologie == De naam Parijs is een verkorting van de Latijnse omschrijving ''Civitas Parisiorum'', 'Stad van de [[Parisii (Gallië)|Parisii]]', een [[Galliërs|Gallische]] stam.<ref>Mémoires de la Société nationale des antiquaires de France - 1875 - Ammien Marcelin nomme Lutèce sous le nom de Parisii à la fin du IVe siècle [archive]</ref> Deze naam is in de plaats gekomen van [[Lutetia]]. De Parisii werden in de tijd van het [[Romeinse Rijk]] eveneens in de buurt van [[East Riding of Yorkshire]] aangetroffen,{{Bron?||2018|12|24}} maar over de uiteindelijke herkomst van de naam van deze volksstam bestaat geen zekerheid. De naam van de Parisii zit eveneens in de plaatsnamen [[Villeparisis]], [[Cormeilles-en-Parisis]], [[Fontenay-en-Parisis]] en de hele streek Parisis. Een niet serieus bedoelde alternatieve verklaring die [[François Rabelais|Rabelais]] geeft in zijn ''[[Gargantua en Pantagruel|Gargantua]]'' is dat de naam Parijs een samentrekking zou zijn van ''par ris'', wat "om te lachen" betekent.<ref>{{en}}[[:s:en:Gargantua/Chapter XVII|Chapter XVII: ''in French, Par ris, for which that city hath been ever since called Paris; whose name formerly was Leucotia'']]</ref> === Bijnamen === Parijzenaars zelf duiden de stad weleens informeel aan met ''Paname''. Deze bijnaam ontstond aan het begin van de [[20e eeuw]] doordat de [[panamahoed]] in de hoofdstad in de mode was gekomen. Deze was meegebracht door Franse arbeiders die aan het [[Panamakanaal]] hadden gewerkt. [[Léo Ferré]] bezong in 1960 zijn liefde voor de stad in het lied ''Paname''. Bij velen staat de stad bekend als de 'lichtstad' of de 'stad van de liefde'. Hoewel de officiële Franse benaming ''Parisiens/Parisiennes'' is, worden Parijzenaren door met name Zuid-Fransen informeel ook wel neerbuigend ''Parigots/Parigotes'' genoemd. == Geschiedenis == {{Zie hoofdartikel|Geschiedenis van Parijs}} === Prehistorie/Oudheid === [[Bestand:Thermes-de-Cluny-caldarium.jpg|thumb|[[Caldarium]] van de Romeinse [[Musée national du Moyen Âge|termen van Cluny]].]] Naar alle waarschijnlijkheid was het gebied waar het huidige Parijs ligt al gedurende het hele [[Neolithicum]] bewoond. Er zijn sporen gevonden uit de [[Chasseen]]-periode (4000 - 3800 v.Chr.) van een bewoner op het gebied aan de rechteroever van de [[Seine]], waar nu het [[Quartier Latin (Parijs)|Quartier Latin]] ligt.<ref>{{fr}}[http://www.ina.fr/ INA] ina.fr</ref> Ook zijn er resten teruggevonden van het zogeheten dorp van Bercy, dat zich ca. 400 jaar voor het begin van de christelijke jaartelling op de plek waar nu Parijs ligt moet hebben bevonden. Deze resten zijn tegenwoordig te bezichtigen in het [[Musée Carnavalet]]. [[Julius Caesar]] veroverde in [[52 v.Chr.]] ondanks het verzet van [[Vercingetorix]] het dorp van de [[Parisii (Gallië)|Parisii]], waaraan hij vervolgens de naam ''Lutetia Parisiorum'' gaf. De plaats was strategisch van belang omdat er handelsroutes langs deze plek voerden. Waar de [[Gallië|Gallische]] nederzetting zich voorheen precies bevond is niet bekend. Het is mogelijk dat dit niet op de plaats van het eigenlijke Parijs was, maar rondom het huidige [[Nanterre]]. In de [[1e eeuw]] is aan de linkeroever van de Seine volgens het [[schaakbordpatroon]] een nieuwe Romeinse stad gebouwd met de naam [[Lutetia|Lutetia Parisiorum]]. Deze stad die op de plek van het huidige [[5e arrondissement (Parijs)|5e arrondissement]] lag telde in die tijd vijf- à zesduizend inwoners. Het was daarmee niet meer dan een middelgrote Gallische stad, in tegenstelling tot sommige andere steden zoals [[Colonia Copia Claudia Augusta Lugdunum|Lugdunum]], het huidige [[Lyon]], die veel groter waren (in de [[2e eeuw]] telde Lugdunum waarschijnlijk tussen de 50.000 en 80.000 inwoners). De stad werd uitgebreid naar het [[Île de la Cité]] dat met houten bruggen met beide oevers verbonden was. In de Romeinse tijd kende de stad [[thermen]] en een [[amfitheater]]. Volgens de overlevering werd Lutetia in de [[3e eeuw]] door [[Dionysius van Parijs]] [[Kerstening|omgedoopt]] tot een christelijke stad. Dionysius werd de eerste bisschop van Parijs maar werd vanwege de Christenvervolging onthoofd op de '' Mons Martyrum'' (''Martelaarsheuvel''), het latere [[Montmartre]]. Toen het [[Romeinse Rijk]] tegen het eind van de [[4e eeuw]] in verval raakte, werd Lutetia overspoeld door de [[Grote Volksverhuizing]], waarbij veel bewoners naar het versterkte [[île de la Cité]] vluchtten. Parijs werd in de lente van [[451]] aangevallen door [[Attila de Hun]]. De Parisii en het meisje [[Genoveva van Parijs|Genoveva]] of Geneviève, de latere patroonheilige van de stad, weerstonden de aanvallen van de [[Hunnen]]. Het beleg en de aanvallen van de [[Hunnen]] mislukten en zij dropen af naar [[Orléans]]. === Middeleeuwen === Koning [[Clovis I]] stichtte het [[Frankische Rijk]] door grote gebieden te veroveren grotendeels overeenkomen met het huidige [[Frankrijk]]. Rond [[508]] maakte hij van Parijs de hoofdstad. Er werd in de [[8e eeuw]] voor het eerst een kerk aan de andere kant van de Seine gebouwd, de [[Église Saint-Gervais-Saint-Protais]]. De eerste plunderingen door de [[Vikingen]] vonden in [[845]] plaats. Er zouden meer plunderingen volgen maar een beslissende slag was die van [[885]] waarin de Parijzenaren niet alleen standhielden maar ook wisten te voorkomen dat de Vikingen verder konden oprukken langs de [[Seine]]. Pas in [[911]] zou een einde komen aan de plunderingen door het Verdrag van [[Saint-Clair-sur-Epte]]. Frankrijk werd vanaf [[987]] door leden van het [[huis Capet]] geregeerd, die aanvankelijk [[Orléans]] als verblijfplaats boven Parijs verkozen. De rechteroever van de Seine, die tot dan toe [[moeras]]sig was, werd van de [[10e eeuw]] drooggelegd waardoor de stad zich in noordelijke richting uitbreidde. Parijs werd in de loop van de [[11e eeuw]] steeds meer het belangrijkste centrum van het Franse onderwijs en de koninklijke macht. [[Lodewijk VI van Frankrijk|Lodewijk VI]] was de eerste Franse koning die zich definitief in Parijs vestigde. [[Filips II van Frankrijk|Filips II]] bouwde later zijn bekend geworden [[Omwalling van Filips II Augustus|omheining om de stad]] en liet de vesting het [[Louvre]] bouwen. In deze periode werd Parijs ook steeds meer een internationaal handelscentrum, dankzij de rechtstreekse verbinding met de [[jaarmarkt]] in het nabijgelegen [[Saint-Denis (Seine-Saint-Denis)|Saint-Denis]]. In [[1137]] werd de grote markt [[Les Halles (markt)|Les Halles]] geopend in het noorden. Deze verving twee markten die dieper in het centrum lagen. In [[1150]] werd een school opgericht die later zou uitgroeien tot de [[Universiteit van Parijs]]. [[Paus Alexander III]] en Koning [[Lodewijk VII van Frankrijk|Lodewijk VII]] legden in [[1163]] de eerste steen van de [[Notre-Dame van Parijs]]. In deze tijd werd onder koning [[Lodewijk IX van Frankrijk|Lodewijk IX]] steeds meer handel met de [[Hanze]] gedreven en werden de eerste [[Provoost (persoon)|provoosten]] aangesteld, waardoor er dus een dubbel machtssysteem ontstond. De bloeiende handel maakte Parijs steeds belangrijker. Het inwonertal was in de loop van de 14e eeuw tot 200.000 gegroeid, waardoor Parijs groter dan Londen was geworden.<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20091214041820/http://www.cch.kcl.ac.uk/legacy/teaching/av1000/numerical/problems/london/london-pop-table.html Population of London]. gearchiveerd</ref> Een hevige [[Pest (ziekte)|pestuitbraak]] in [[1328]] deed de bevolking echter weer een tijdlang afnemen. Koning [[Karel V van Frankrijk|Karel V]] voegde bij het [[Omwalling van Karel V|ommuren van Parijs]] het huidige [[3e arrondissement (Parijs)|3e]] en [[4e arrondissement (Parijs)|4e arrondissement]] aan de stad toe. De omheining was vooral nieuw op de rechter Seine-oever en strekte zich uit van [[Pont Royal]] tot aan [[Porte Saint-Denis]]. Tijdens de [[Honderdjarige Oorlog]] werd de stad ingenomen door de [[Hertogdom Bourgondië|Bourgondiërs]] die toen tijdelijk aan de kant van de [[Koninkrijk Engeland|Engelsen]] stonden. Toen de Franse Koning [[Jan II van Frankrijk|Jan II]] door de Engelsen gevangen werd genomen brak een opstand uit, de [[Jacquerie]]. De provoost [[Étienne Marcel (politicus)|Étienne Marcel]] maakte van de ontevredenheid onder het volk gebruik om zelf meer macht te krijgen, door middel van zijn Grote Verordening van 1357 en de door hem uitgelokte opstand van 22 februari [[1358]]. Prins-regent Karel verbleef niet in het centrum van de stad, maar in het later verwoeste Hôtel Saint-Pol en het Hôtel des Tournelles. Als reactie op de executie van [[Lodewijk I van Orléans|Lodewijk I]] brak in [[1407]] de burgeroorlog tussen de Armagnacs en Bourguignons uit. Deze strijd zou tot [[1420]] duren. Parijs werd vanaf 1420 door de Engelsen bezet. Het lukte [[Jeanne d'Arc]] in [[1429]] niet Parijs van de Engelsen te bevrijden. [[Karel VII van Frankrijk|Karel VII]] en zijn zoon [[Lodewijk XI van Frankrijk|Lodewijk XI]] verbleven niet veel meer in Parijs omdat het een gevaarlijke stad was geworden. Daarvoor in de plaats kozen ze het [[Loiredal]] als voornaamste verblijfplaats. Het einde van de bezetting leidde opnieuw tot veel bouwactiviteit, waaronder de [[Pont Neuf]] en de [[Jardin du Luxembourg]]. De bevolking van Parijs nam tussen [[1422]] en [[1500]] toe van 100.000 naar 150.000. === Renaissance en Verlichting === [[Bestand:Map of Paris by Claes Jansz. Visscher - Harold B. Lee Library.jpg|thumb|Parijs in 1618]] [[Bestand:Prise de la Bastille.jpg|thumb|De [[bestorming van de Bastille]]]] Koning [[Frans I van Frankrijk|Frans I]] vestigde zich in 1528 in Parijs en bepaalde dat er voortaan moest worden onderwezen in de [[exacte wetenschap]]pen en het [[renaissance-humanisme|humanisme]]. Hij richtte hiervoor in 1530 het [[Collège de France]] op. In dezelfde tijd steeg het aantal inwoners van Parijs naar 280.000, waarmee Parijs de grootste christelijke stad ter wereld bleef. De [[Bartholomeusnacht]] vond plaats op 24 augustus 1572 onder koning [[Karel IX van Frankrijk|Karel IX]] en was een bloederig dieptepunt in de [[Hugenotenoorlogen]]. Tijdens de [[Dag van de Barricaden (1588)|Dag van de Barricaden]] van 1588 kwam de Katholieke Liga tegen [[Hendrik III van Frankrijk|Hendrik III]] in opstand, die vluchtte maar werd vermoord.<ref>Alfred Fierro, Histoire et dictionnaire de Paris, Éd. Robert Laffont, 1996, p. 62-64</ref> [[Hendrik IV van Frankrijk|Hendrik IV]] werd in 1594, nadat hij zich had bekeerd, de nieuwe koning. Een nieuwe Dag van de Barricaden, in 1648, luidde het begin van [[La Fronde (opstand)|La Fronde]] in, een periode die werd gekenmerkt door een economische crisis en wantrouwen jegens de koning.<ref>Alfred Fierro. Histoire et dictionnaire de Paris, Éd. Robert Laffont, 1996. p 68-73</ref> [[Lodewijk XIV van Frankrijk|Lodewijk XIV]] koos in 1677 [[Versailles]] als residentie. Vijf jaar later werd ook de Franse regering hier gevestigd, en nam [[Jean-Baptiste Colbert]] het bestuur over Parijs op zich. Tijdens zijn regeerperiode heeft Lodewijk XIV Parijs slechts 24 keer bezocht, wat zijn vijandigheid jegens de Parijse bevolking tekent.<ref>Alfred Fierro. Histoire et dictionnaire de Paris, Éd. Robert Laffont, 1996. p 74-78</ref> Ondanks een sterftecijfer dat hoger was dan het geboortecijfer groeide de Parijse bevolking door grootschalige immigratie vanaf het platteland in deze tijd toch tot 400.000. Regent [[Filips van Orléans (1674-1723)|Filips van Orléans]] ruilde in 1715 Versailles voor het [[Palais-Royal]] in. De jonge [[Lodewijk XV van Frankrijk|Lodewijk XV]] vestigde zich aanvankelijk in het [[Tuilerieënpaleis]], om later alsnog terug te keren naar het [[kasteel van Versailles]].<ref>Alfred Fierro. Histoire et dictionnaire de Paris, Éd. Robert Laffont, 1996. p 78-81</ref> In die tijd vormde de [[Jardin du Luxembourg]] de oostelijke begrenzing van de stad. Louis XV besloot in 1749 de huidige [[Place de la Concorde]] in te richten, en in 1752 richtte hij een militaire opleiding op.<ref>[[Jean Favier]]. Paris, 2000 ans d'histoire. p 195-196</ref> Hij besloot in 1754 ook tot de bouw van een kerk, die later bekend is geworden als het [[Panthéon (Parijs)|Panthéon]].<ref>Jean Favier. Paris, 2000 ans d'histoire. p 492-493</ref> Tijdens de [[Verlichting (stroming)|Verlichting]] was Parijs een geliefde plaats voor [[literaire salon]]s. De bekendste salon uit die tijd was van Marie-Thérèse Rodet Geoffrin. Er was in dezelfde periode sprake van een sterke economische en demografische groei, waardoor Parijs aan de vooravond van de [[Franse Revolutie]] reeds 640.000 inwoners had.<ref>{{fr}} [http://cassini.ehess.fr/cassini/fr/html/fiche.php?select_resultat=26207 Notice communale].</ref> De [[bestorming van de Bastille]] op [[14 juli]] [[1789]] betekende het begin van de [[Franse Revolutie]]. De stad ging een roerige tijd tegemoet met verschillende regimes die elkaar snel opvolgden en strijd waarmee verschillende groeperingen de macht proberen te grijpen. Van [[1789]] tot [[1795]] regeerde de [[Parijse Commune (1789-1795)|Parijse Commune]] met daarin twee perioden van de [[Terreur (Franse Revolutie)|Terreur]] waarbij bijna niemand meer veilig was. In [[1793]] worden koning [[Lodewijk XVI van Frankrijk|Lodewijk XVI]] en zijn vrouw [[Marie Antoinette van Oostenrijk|Marie Antoinette]] met de [[guillotine]] publiekelijk ter dood gebracht. In [[1799]] pleegt [[Napoleon Bonaparte]] een staatsgreep waarna hij tot [[1814]] aan de macht bleef. === Moderne Tijd === [[Bestand:Gustave Caillebotte - Paris Street; Rainy Day - Google Art Project.jpg|thumb|Schilderij van [[Gustave Caillebotte]] (1877) na de grootschalige verbouwing van de stad.]] [[Bestand:Franck, Colonne Vendôme, 1871.jpg|thumb|De omgehaalde [[Colonne Vendôme]] tijdens de [[Commune van Parijs (1871)|Commune van Parijs]].]] [[Bestand:Vue panoramique de l'exposition universelle de 1900.jpg|thumb|De [[wereldtentoonstelling van 1900]] tijdens het [[belle époque]]. De [[Eiffeltoren]] was reeds gebouwd voor de [[Wereldtentoonstelling van 1889]].]] Tussen 1841 en 1844 werd Parijs voor de laatste keer door [[Adolphe Thiers|Thiers]] van een [[Stadsomwalling van Thiers|omwalling]] voorzien. Tijdens de heerschappij van [[Napoleon III]] werd een begin gemaakt de grootschalige verbouwing onder leiding van [[Georges-Eugène Haussmann]]. Deze verbouwing die van [[1853]] tot [[1870]] zou duren heeft het stadbeeld totaal veranderd. Tot die tijd was de stad een wirwar aan kronkelwegen met nauwelijks riolering en slechte woonomstandigheden. Ook was de stad vatbaar voor opstanden waarbij hele wijken makkelijk gebarricadeerd konden worden. Wijk voor wijk werd afgebroken, waarna Parijs met brede [[boulevard (wegtype)|boulevards]], avenues, grote pleinen en parken opnieuw werd opgebouwd. De hele stad werd voorzien van riolering en stromend water via fonteinen. De boulevards zorgden er tevens voor dat de bevolking makkelijker onder controle gehouden kon worden doordat deze moeilijker gebarricadeerd konden worden en het leger zich snel kon verplaatsen. De bekendste van die nieuwe avenues is de [[Avenue des Champs-Élysées]]. De, vaak krakkemikkige huizen werden vervangen door uniforme appartementsgebouwen die opgetrokken werden uit lichtgekleurde [[kalksteen]] die in de omgeving gewonnen werd. Dit werden de typische Parijse appartementen met als doel om de bebouwing in een straat als één geheel te laken lijken. Een van de zwartste dagen in de geschiedenis van Parijs was [[28 mei]] [[1871]], toen 20.000 Parijzenaren het leven lieten tijdens een opstand die als de [[Commune van Parijs (1871)|Commune van Parijs]] de geschiedenis is ingegaan. Tijdens de [[Derde Franse Republiek|Derde Republiek]] brak een bloeiperiode aan die bekend is komen te staan als de [[belle époque]]. Dit was een economische maar ook culturele bloeitijd waarbij schilders zoals [[Henri de Toulouse-Lautrec]] en [[Pierre-Auguste Renoir]] taferelen in de stad schilderden In de stad ontstond amusement zoals het [[Cabaret (kleinkunst)|cabaret]] en de [[cancan]]. In [[1889]] opende de [[Moulin Rouge (cabaret)|Moulin Rouge]] haar deuren. Er werden meerdere wereldtentoonstellingen gehouden. Voor de [[Wereldtentoonstelling van 1889]] werd de [[Eiffeltoren]] gebouwd, die oorspronkelijk als tijdelijk bouwwerk was bedoeld. De stad pakte groots uit voor de [[Wereldtentoonstelling van 1900]]. Speciaal voor deze gelegenheid werden een aantal bekende gebouwen opgetrokken die nog steeds bekend zijn, zoals het [[Grand Palais]] en het [[Petit Palais]], de spoorwegstations [[Paris Gare de Lyon|Gare de Lyon]] en [[Gare d'Orsay]] en de [[Pont Alexandre-III]]. De eerste lijn van de [[Metro van Parijs]] werd tijdens de tentoonstelling in gebruik genomen. In hetzelfde jaar vonden in de stad ook de [[Olympische Zomerspelen 1900|Olympische Zomerspelen]] plaats waarbij voor het eerst ook vrouwen deelnamen. Het belle époque kwam ten einde met het uitbreken van de [[Eerste Wereldoorlog]]. Parijs werd tijdens deze oorlog niet bezet, maar de maatschappij raakte ontwricht en gedurende het interbellum waren de tegenstellingen tussen de maatschappelijke klassen heel scherp geworden. Tijdens de [[Tweede Wereldoorlog]] werd Parijs in juni [[1940]] door de Duitsers ingenomen. In 1944 beval [[Adolf Hitler]] zijn generaal [[Dietrich von Choltitz]] de stad te vernietigen, maar aan dit bevel werd nooit gevolg gegeven. Op [[25 augustus]] [[1944]] werd Parijs bevrijd. Parijs veerde tijdens de [[Vijfde Franse Republiek|Vijfde Republiek]] weer op, zo werd het Établissement public pour l'aménagement de la Défense EPAD in [[1958]] opgericht, dat de ontwikkeling, iets buiten Parijs, van de zakenwijk [[La Défense]] zou coördineren. In [[1963]] werd begonnen met de aanleg van de rondweg van Parijs, de [[Boulevard Périphérique (Parijs)|Boulevard Périphérique]]. Tijdens het presidentschap van [[François Mitterrand]] (1981-1995) werden de [[Grands Travaux]] ondernomen. Dit waren grote bouwprojecten waarmee de president zijn stempel op de stad drukte. Onder burgemeester [[Jacques Chirac]] (1977-1995) en zijn opvolger [[Jean Tibéri]] (1995-2001) slopen er corrupte praktijken in het gemeentebestuur van Parijs. De overwegend conservatieve bevolking van Parijs kreeg daarvan zo genoeg dat zij in 2001 een socialist, [[Bertrand Delanoë]], tot burgemeester verkoos, en dat ondanks het feit dat hij er openlijk voor uitkwam homoseksueel te zijn. Er braken op 27 oktober 2005 ernstige [[Rellen in Frankrijk 2005|onlusten in de Parijse banlieue]] uit, waar kansarme jongeren massale vernielingen aanrichtten en slaags raakten met de oproerpolitie. De rellen hielden meer dan twee weken aan. Twee moslimextremisten in januari 2015 pleegden een [[Aanslag op Charlie Hebdo op 7 januari 2015|aanslag op Charlie Hebdo]] en in november van datzelfde jaar werden in naam van [[Islamitische Staat (in Irak en de Levant)|Islamitische Staat]] zes [[Aanslagen in Parijs in november 2015|gecoördineerde terreuraanslagen]] gepleegd. Er brak op 15 april 2019 een [[Brand in de Notre-Dame van Parijs|grote brand]] in de kathedraal [[Notre-Dame van Parijs|Notre-Dame]] uit, die de kerk zwaar beschadigde. == Geografie == === Topografie === [[Bestand:Paris city Landsat 2.png|miniatuur|Satellietfoto met de grenzen van de gemeente Parijs ingetekend]] Parijs ligt in het noorden van Frankrijk, in de regio [[Île-de-France]] en aan de rivier de Seine. Het historische centrum is gebouwd op twee eilanden, het [[Île Saint-Louis]] en het grotere [[Île de la Cité]] wat het oudste gedeelte van de stad is. Parijs ligt aan weerskanten van de rivier op een aantal heuvels: aan de rechter oever de [[Montmartre]] (130 meter),<ref>{{en}} [https://web.archive.org/web/20190106231034/https://www.paris-walking-tours.com/montmartre.html Montmartre A Village Above It All]</ref> de [[Belleville (Parijs)|Belleville]] (128,5 meter) die uitkomt op de [[rue du Télégraphe]], de [[Ménilmontant (heuvel)|Ménilmontant]] (108 meter), de [[Parc des Buttes-Chaumont|Buttes-Chaumont]] (103 meter), de [[Passy (Parijs)|Passy]] (71 meter) en de [[Quartier de Chaillot|Chaillot]] (67 meter). Aan de linkeroever bevinden zich de heuvels van [[Montsouris]] (78 meter) [[Montparnasse]] (66 meter), [[Butte-aux-Cailles]] (63 meter) en [[Montagne Sainte-Geneviève]] (61 meter). De hoogteverschillen in de stad zijn niet groot. In [[1844]] werd de eigenlijke stad Parijs door de [[stadswal van Thiers]] van de voorsteden afgescheiden. Door de annexatie van alle omringende gebieden tussen de historische kern en de stadswal van Thiers in 1860 heeft Parijs zijn huidige omvang gekregen, en vanaf toen omvatte het de huidige twintig [[Arrondissementen van Parijs|arrondissementen]]. In 1925 werd de stad nogmaals uitgebreid met 8,9&nbsp;km². In 1929 werden de zone buiten de stadswal van Thiers, waar niet mocht gebouwd worden, en de parken [[Bois de Boulogne]] en [[Bois de Vincennes]] aan Parijs toegevoegd,<ref>{{Citeer boek |titel=Atlas de l'histoire de France, XIXe-XXIe siècle |achternaam=Pécout |voornaam=Gilles |taal=fr |uitgever=Autrement |datum=2007 |pagina=38 |isbn=978 2 7467 0882 2}}</ref> waardoor het huidige gebied een oppervlakte bestrijkt van {{inwonertal|soort=oppervlakte}} (per {{Inwonertal|soort=datum}}). Zonder deze twee parken bedraagt het totale oppervlak van Parijs 86,928&nbsp;km². Sinds 1973 wordt de stad van de [[banlieue|voorsteden]] gescheiden door een 35&nbsp;km lange ringweg, de [[Boulevard Périphérique (Parijs)|Boulevard Périphérique]], die het historische centrum van Parijs via de [[Portes de Paris]] met de voorsteden verbindt. === Hydrografie === [[Bestand:Canal Saint-Martin 110.jpg|thumb|[[Canal Saint-Martin]]]] De Seine stroomt aan de zuidoostelijke kant van Parijs de stad binnen en stroomt de stad aan de zuidwestelijke kant weer uit. Over de Seine verbinden meer dan [[Bruggen in Parijs|dertig bruggen]] het ene stadsdeel met het andere. Door Parijs stroomt verder nog de [[Bièvre (rivier)|Bièvre]] en het in [[1825]] ingewijde [[Canal Saint-Martin]], dat gedeeltelijk onder de [[rue du Faubourg-du-Temple]] door stroomt en het einddeel vormt van de 108&nbsp;km lange [[Canal de l'Ourcq]]. Dit kanaal stroomt onder het [[Place de la Bastille]] door voordat het iets stroomopwaarts van het Île Saint-Louis in de Seine uitmondt. Vanuit het bekken van Villette loopt het 4,5 kilometer lange [[Canal Saint-Denis]], dat in [[1821]] is geopend en eindigt in [[Saint-Denis (Seine-Saint-Denis)|Saint-Denis]]. === Geologische geschiedenis === Het [[Bekken van Parijs]] bestaat uit een groot aantal [[sediment]]lagen. De oudste lagen zijn in het [[Auteuil (Parijs)|Quartier d'Auteuil]]<ref>in het [[16e arrondissement (Parijs)|16e arrondissement]]</ref> gevonden en zijn 250&nbsp;miljoen jaar oud.<ref>{{fr}} SIGES Seine-Normandie. [http://sigessn.brgm.fr/spip.php?article255 Histoire géologique du Bassin Parisien].</ref> Ze bestaan uit [[zand]] en [[klei]]. De iets jongere lagen dateren uit het [[Lutetien]] en bestaan uit [[gips]] en [[kalksteen]].<ref name="mnhn.fr">{{fr}} [http://www.mnhn.fr/mnhn/geo/collectionlutetien/lutetien3-2.html Le Lutétien du bassin de Paris (2)].</ref> Het Bekken van Parijs heeft zich ongeveer 41 miljoen jaar geleden als een [[binnenzee]] gevormd, die door de [[Vogezen (gebergte)|Vogezen]], het [[Centraal Massief]] en het [[Armoricaans Massief]] werd omgeven. Met de vorming van de [[Alpen]] heeft het bekken zich grotendeels gesloten. Het bleef open in de richting van [[het Kanaal]] en de [[Atlantische Oceaan]], waardoor de rivierbassins voor de [[Loire (rivier)|Loire]] en de [[Seine]] werden gevormd. Het Bekken van Parijs was aan het einde van het [[Oligoceen]] was continentaal.<ref>{{fr}} [http://www.mnhn.fr/mnhn/geo/collectionlutetien/fichebp.html Le bassin de Paris (1)].</ref> In de [[catacomben van Parijs]] wordt behalve kalksteen en gips ook veel Franse [[zandsteen]], ''calcaire lutétien'', aangetroffen.<ref name="mnhn.fr" /> De kalksteen is tot en met de [[14e eeuw]] voor gebouwen gebruikt, van de [[Place d'Italie]] tot aan de Rue de Vaugirard. Kalksteen wordt begin 21e eeuw in andere delen van Frankrijk gewonnen, bijvoorbeeld in de omgeving van [[Saint-Maximin (Oise)|Saint-Maximin]]. Gips wordt nog steeds in [[Montmartre]] en [[Bagneux (Hauts-de-Seine)|Bagneux]] gewonnen. Het Bekken van Parijs is een van de eerste gebieden ter wereld waarvan een [[geologische kaart]] is gemaakt. Op basis hiervan heeft [[Georges Cuvier]] veel van zijn ideeën op het gebied van [[paleontologie]] en de [[vergelijkende anatomie]] ontwikkeld. Paul Lemoine toonde in 1911 aan dat het Bekken van Parijs uit concentrisch gevormde uithollingen bestaat.<ref>{{fr}} [http://www.mnhn.fr/mnhn/geo/collectionlutetien/fichebp2.html Le bassin de Paris (2)].</ref><ref>{{fr}} [http://www.annales.org/archives/x/lemoine4.html Paul Lemoine (1878-1940)].</ref> De verstedelijking van Parijs heeft ook een grote invloed gehad op de [[grondwaterhydrologie]] van de stad. Bièvre moest in de [[19e eeuw]] uit oogpunt van hygiëne worden [[Overkluizing|overkluisd]]. In de bodem onder Parijs zijn grote [[grondwater]]reservoirs aanwezig. Deze worden met behulp van [[Artesische bron]]nen geëxploiteerd. === Klimaat === Parijs heeft een [[zeeklimaat]] met kleine [[thermische amplitude]] (geen extreem hoge of lage temperaturen). De stad kent - in vergelijking met de rest van Frankrijk - vrij koele zomers met een gemiddelde temperatuur van 18&nbsp;°C. De winters zijn tamelijk zacht met weinig sneeuw en een gemiddelde temperatuur tussen de 3&nbsp;°C en 8&nbsp;°C. De lente en herfst in Parijs verlopen meestal mild. De gemiddelde jaarlijkse neerslag is 650&nbsp;mm met lichte regenval verdeeld over het jaar. De hoogste geregistreerde temperatuur in Parijs werd gemeten op 25 juli 2019 met een waarde van 42,6 °C. De laagste temperatuur was -23,9 °C op 10 december 1879. {{Tabel weergemiddelden | locatie=Parijs, Frankrijk | bron=Météo-France<ref>{{fr}} Meteo France. [http://climat.meteofrance.com/chgt_climat2/climat_france?73928.path=climatnormales%252FFRANCE Météo et climat]{{Dode link}}.</ref> | jan_gem_ns=53.7 | feb_gem_ns=43.7 | mrt_gem_ns=48.5 | apr_gem_ns=53.0 | mei_gem_ns=65.0 | jun_gem_ns=54.6 | jul_gem_ns=63.1 | aug_gem_ns=43.0 | sep_gem_ns=54.7 | okt_gem_ns=59.7 | nov_gem_ns=51.9 | dec_gem_ns=58.7 | jaar_gem_ns= 649.6 | jan_gem_min=2.5 | jan_gem_max=6.9 | feb_gem_min=2.8 | feb_gem_max=8.2 | mrt_gem_min=5.1 | mrt_gem_max=11.8 | apr_gem_min=6.8 | apr_gem_max=14.7 | mei_gem_min=10.5 | mei_gem_max=19.0 | jun_gem_min=13.3 | jun_gem_max=21.8 | jul_gem_min=15.5 | jul_gem_max=24.4 | aug_gem_min=15.4 | aug_gem_max=24.6 | sep_gem_min=12.5 | sep_gem_max=20.8 | okt_gem_min=9.2 | okt_gem_max=15.8 | nov_gem_min=5.3 | nov_gem_max=10.4 | dec_gem_min=3.6 | dec_gem_max=7.8 | jaar_gem_min= 8.5 | jaar_gem_max= 15.5 | jan_gem_zon=55.8 | feb_gem_zon=86.8 | mrt_gem_zon=130.2 | apr_gem_zon=174.0 | mei_gem_zon=201.5 | jun_gem_zon=219.0 | jul_gem_zon=238.7 | aug_gem_zon=220.1 | sep_gem_zon=171.0 | okt_gem_zon=127.1 | nov_gem_zon=75.0 | dec_gem_zon=49.6 | jaar_gem_zon=1630 }} {{panorama|seine wide.jpg|1300px|Panorama over de Seine met links de [[Pont Saint-Michel]] en rechts de [[Notre-Dame van Parijs|Notre-Dame]]}} == Demografie == De eigenlijke [[gemeente (Frankrijk)|gemeente]] Parijs telt zo'n 2.257.981 inwoners op 10.525 [[hectare]], wat neerkomt op een 20.400 inwoners per km².<ref>{{fr}}[[Libération]]. [https://web.archive.org/web/20170814215058/http://www.liberation.fr/france/paris_75000/informations/ Paris, à savoir], 2011.</ref> De regio [[Île-de-France]] telt 12 miljoen inwoners. Parijs staat bekend om zijn [[multiculturele samenleving]]. Al sinds de [[middeleeuwen]] trekken immigranten richting Parijs, van de [[Nederland]]se en [[Zweden|Zweedse]] studenten die naar de studentenwijk [[quartier Latin (Parijs)|quartier Latin]] trokken in de [[14e eeuw]] tot de huidige [[Afrika]]nen en Oost-[[Azië|Aziaten]] in de [[Goutte d'Or]]. De grootste groepen van buitenlandse komaf die in Parijs wonen komen uit de volgende landen: * Immigranten uit [[Spanje]] en [[Portugal]] arriveerden voornamelijk tussen 1950 en 1975. Vanaf 1975 nam de toestroom sterk af, onder andere als gevolg van de democratisering van Spanje en Portugal. * Immigranten uit [[Marokko]], [[Algerije]], [[Tunesië]], [[Libië]] en [[Egypte (land)|Egypte]] kwamen vooral van 1950 tot 2000. * Immigranten uit [[Centraal-Afrika]] en [[Zuidelijk Afrika|Zuid-Afrika]] kwamen vanaf 1975. Hun aantallen vertonen een stijgende lijn. * Immigranten uit [[Vietnam]] ([[Chinese Vietnamezen]] en [[Vietnamezen]]) kwamen tijdens de oorlog die daar aan de gang was. De immigranten kwamen vooral tussen 1960 en 1980. Hun aantal blijft stabiel hoewel er steeds minder immigranten uit Vietnam zijn bijgekomen. Het aantal immigranten uit [[Volksrepubliek China|China]] ([[Chinese Fransen]]) neemt toe. Parijs huisvest de grootste Chinese gemeenschap van [[Europa (werelddeel)|Europa]].{{Bron?|Graag een bron en een link naar het juiste Europa: Europa (werelddeel) of Europese Unie bijvoorbeeld|2013|06|28}} Parijs heeft drie [[Chinese buurten]]. Het [[13e arrondissement (Parijs)|13e arrondissement]] heeft de meeste Chinese faciliteiten. * Immigranten uit [[Franse koloniale rijk|koloniën]] van Frankrijk zoals [[Guadeloupe]], [[Martinique]] en [[Frans-Polynesië]] kwamen tussen 1960 en 2000. Hun aantal blijft stabiel. * Immigranten uit [[Oost-Europa]] zoals [[Polen]], [[Hongarije]], [[Bulgarije]] en [[Roemenië]] kwamen pas vanaf de toetreding tot de [[Europese Unie]]: in 2004 voor Polen en Hongarije en 2007 voor Bulgarije en Roemenië. Hun aantal blijft sterk stijgen. === Voorsteden === [[Bestand:The city limits of Paris from the 4th century to 2015.svg|thumb|De grenzen van Parijs van de 4e eeuw tot heden {{legenda|#15351F|4e eeuw}} {{legenda|#265937|10e en 11e eeuw}} {{legenda|#347D4D|vanaf de 12e eeuw}} {{legenda|#429F62|vanaf de 14e eeuw}} {{legenda|#5EB97C|vanaf de 16e eeuw}} {{legenda|#81C999|[[Muur van de Belastingpachters]]}} {{legenda|#A6D7B7|enceinte de Thiers, vanaf de 19e eeuw}} {{legenda|#DBEEE1|tegenwoordig}}]] Parijs kreeg tussen 1870 en 1940 een nieuw aangezicht. De stad was onder [[Napoleon III]] al aan de demografische ontwikkelingen aangepast, maar tot 1860 kwam de bebouwing nog niet verder dan de enceinte de Thiers. Parijs was door de economische groei [[Overbevolking|overbevolkt]] geraakt, maar ook doordat de bevolking van het [[platteland]] naar de stad was verhuisd. Het begrip [[banlieue]] ontstond in deze tijd en er werd meer van de ''région parisienne'' gesproken dan van de stad Parijs. De problemen, die met infrastructuur te maken hadden, werden pas in 1961 opgelost, toen [[Paul Delouvrier]] op verzoek van [[Charles de Gaulle]] met de bouw van vijf [[Geplande stad|geplande steden]] en het [[Réseau express régional]] begon. Deze uitbreiding ging echter tevens gepaard met een verdere spreiding van de bestuurlijke macht. Terwijl de totale bevolking van Parijs lange tijd min of meer stabiel is gebleven, is het aantal mensen dat in de banlieues woont sinds het einde van de 19e eeuw sterk gestegen. Aan het begin van de 21e eeuw woonde bijna 80% van de totale Parijse bevolking in de banlieues. === Demografische ontwikkeling sinds 1962 === '''Aantal inwoners''' <timeline> Colors= id:a value:gray(0.9) id:b value:gray(0.7) id:c value:rgb(1,1,1) id:d value:rgb(0.7,0.8,0.9) id:e value:rgb(0.6,0.7,0.8) ImageSize = width:450 height:373 PlotArea = left:50 bottom:30 top:30 right:30 Period = from:0 till:2800000 TimeAxis = orientation:vertical AlignBars = justify ScaleMajor = gridcolor:b increment:200000 start:0 ScaleMinor = gridcolor:a increment:100000 start:0 BackgroundColors = canvas:c BarData= bar:1962 text:1962 bar:1968 text:1968 bar:1975 text:1975 bar:1982 text:1982 bar:1990 text:1990 bar:1999 text:1999 bar:2008 text:2008 bar:2019 text:2019 PlotData= color:d width:20 align:left bar:1962 from:0 till:2790091 bar:1968 from:0 till:2590771 bar:1975 from:0 till:2299830 bar:1982 from:0 till:2176243 bar:1990 from:0 till:2152423 bar:1999 from:0 till:2125246 bar:2008 from:0 till:2211297 bar:2019 from:0 till:2165423 bar:1962 at:2790091 fontsize:S text: 2.790.091 shift:(-25,5) bar:1968 at:2590771 fontsize:S text: 2.590.771 shift:(-25,5) bar:1975 at:2299830 fontsize:S text: 2.299.830 shift:(-25,5) bar:1982 at:2176243 fontsize:S text: 2.176.243 shift:(-25,5) bar:1990 at:2152423 fontsize:S text: 2.152.423 shift:(-25,5) bar:1999 at:2152246 fontsize:S text: 2.152.246 shift:(-25,5) bar:2008 at:2211297 fontsize:S text: 2.211.297 shift:(-25,5) bar:2019 at:2165423 fontsize:S text: 2.165.423 shift:(-25,5) </timeline> {{Clearleft}} {| class="wikitable" style="text-align:right;" !rowspan="2"| !colspan="8"| Index |- ! 1962 !! 1968 !! 1975 !! 1982 !! 1990 !! 1999 !! 2008 !! 2019 |- |align="left" | Parijs || 100,0 || 92,9 || 82,4 || 78,0 || 77,1 || 76,2 || 79,3 || 77,4 |- |align="left" | [[Frankrijk]]* || 100,0 || 107,1 || 113,3 || 117,0 || 121,9 || 126,0 || 133,8 || 140,1 |} {| class="wikitable" style="text-align:right;" !rowspan="2"| !colspan="8"| Inwoners / km² |- ! 1962 !! 1968 !! 1975 !! 1982 !! 1990 !! 1999 !! 2008 !! 2019 |- |align="left" | Parijs || 26.471,5 || 24.580,4 || 21.820,0 || 20.647,5 || 20.421,5 || 20.163,6 || 20.980,0 || 20.544,8 |- |align="left" | [[Frankrijk]]* || 84,2 || 90,1 || 95,4 || 98,5 || 102,7 || 106,1 || 112,7 || 119,7 |} Frankrijk* = exclusief overzeese gebieden Bron: Recensement Populaire INSEE - 1962 tot 1999 population sans doubles comptes, nadien Population Municipale Op {{Inwonertal|soort=datum}} had Parijs {{Inwonertal|waarde}} inwoners. == Bestuur == [[Bestand:Hotel de Ville Paris Wikimedia Commons.jpg|thumb|Het [[stadhuis van Parijs]]]] Parijs is onderverdeeld in twintig stedelijke [[arrondissementen van Parijs|arrondissementen]]. De arrondissementen kiezen hun eigen arrondissementsraad, behalve de eerste vier die één [[Paris Centre|gezamenlijk gekozen bestuur]] hebben. In totaal zijn er 517 arrondissementsraadsleden; uit hun midden worden de 163 leden van de raad van Parijs ([[conseil de Paris]]) gekozen. De leden van de raad van Parijs kiezen de [[Lijst van burgemeesters van Parijs|burgemeester van Parijs]]. Sinds april 2014 is [[Anne Hidalgo]] burgemeester van Parijs, als eerste vrouw in de geschiedenis. Bekende oud-burgemeesters zijn [[Jean Tiberi]] (1995-2001) en [[Jacques Chirac]] (1977-1995). De arrondissementen zijn weer onderverdeeld in ''[[quartier (Parijs)|quartiers]]'', kwartieren. Parijs telt aldus 80 ''quartiers''. Politietaken in de stad worden uitgevoerd door de [[Politieprefectuur van Parijs|politieprefectuur]]. Van 1975 tot 2019 gold Parijs als het 75e [[departementen van Frankrijk|departement]] van Frankrijk. Het gebied van het departement viel samen met dat van de gemeente Parijs. In 2019 werd het departement Parijs afgeschaft en is het sindsdien een 'collectiviteit met speciaal statuut'. == Stadsbeeld == === Architectuur === [[Bestand:Avenue de l'Opéra.jpg|thumb|De [[Avenue de l'Opéra]] met uniforme appartementsgebouwen in crèmekleurige kalksteen, in de ''Style Second Empire''. Aan het eind van de straat staat de [[Opéra Garnier]].]] [[Bestand:Louvre Museum Wikimedia Commons.jpg|thumb|De [[piramide van het Louvre]] was een van de architectonische aanwinsten van de stad onder de [[Grands Travaux]] van [[François Mitterrand]].]] Het stadsbeeld van Parijs wordt gekenmerkt door de rechte boulevards die in de negentiende eeuw zijn aangelegd volgens de ideeën van [[Georges-Eugène Haussmann]]. De oudste en nog steeds de mooiste is de [[Rue de Rivoli]]. De meeste gebouwen in de stad zijn uniforme appartementsgebouwen, opgetrokken in de architectuur van de ''Style Second Empire''. Deze zijn zes of zeven verdiepingen hoog waarvan de bovenste verdieping een schuin dak heeft. Slechts op enkele plaatsen op het [[Île de la Cité]] zijn nog oude woonhuizen te vinden van voor de 19e eeuw. Zoals aan de [[Place Dauphine]] en de [[Rue Chanoinesse]]. De stad kent de nodige pleinen en parken. De stad kent een aantal bouwwerken die tijdens de [[Grands Travaux]] van [[François Mitterrand]] (1981-1995) werden gebouwd. Hieronder vielen (de verbouwing van) het [[Musée d'Orsay]], het [[Parc de la Villette]], de [[Bibliothèque nationale de France]], de [[Opéra Bastille]], het [[Institut du monde arabe]], de uitbreiding van het [[Louvre]] met de [[Piramide van het Louvre|piramide]] en de [[Grande Arche]]. === Hoogbouw === Er is in vergelijking met andere grote steden, bijvoorbeeld [[New York (stad)|New York]], betrekkelijk weinig [[hoogbouw]]. Het hoogste gebouw is de [[Eiffeltoren]] met een hoogte van 325 meter. Een aantal [[wolkenkrabber]]s is te vinden rond de stations [[Station Paris Austerlitz|Austerlitz]], [[Paris Gare de Lyon|Lyon]] en [[Station Paris Bercy|Bercy]] (waaronder de ''Site François Mitterrand'' van de [[Bibliothèque nationale de France]]). Ten zuidwesten van de Eiffeltoren ligt de wijk [[Front de Seine]] met hoge flatgebouwen. Dit was het resultaat van een [[Sociale woningbouw|sociaal woningbouwproject]] in de jaren zeventig. Er zijn in Parijs niet veel wolkenkrabbers hoger dan 100 meter. Een aantal hiervan staat rondom het [[Station Paris Montparnasse|station Montparnasse]] in de [[Montparnasse|gelijknamige wijk]]. Met 210 meter was de [[Tour Montparnasse]] de hoogste wolkenkrabber in Parijs. Na de controversiële bouw hiervan werd de bouw van meer wolkenkrabbers in de stad verboden. De meeste wolkenkrabbers van de agglomeratie staan buiten de péripherique, in het bijzonder in het zakendistrict [[La Défense]], het grootste zakencentrum van Europa. Veel van de wolkenkrabbers in La Défense zijn tussen de 100 en 200 meter hoog. Erbovenuit steekt de [[Tour First]], die met 231 meter de hoogste wolkenkrabber van Frankrijk is. {{Clearboth}} {{Panorama|Panorama La Défense.jpg|1000px|Een panorama van de kantorenwijk [[La Défense]]}} === Bruggen === [[Bestand:The western sides of the Île de la Cité and the Pont Neuf, 14 July 2008.jpg|thumb|[[Pont Neuf]] die [[Île de la Cité]] met zowel de linker als rechter oever verbindt]] Er zijn veel bruggen in Parijs. Negen hiervan verbinden de rest van de stad met het [[Île de la Cité]], waar de stad is ontstaan. Enkele bekende bruggen in Parijs zijn: * [[Pont Alexandre III]] * [[Pont de l'Alma]] * [[Pont de Bir-Hakeim]] * [[Pont Marie]] * [[Pont Mirabeau]] * [[Pont National]] * [[Pont Neuf]] * [[Pont Saint-Louis]] * [[Pont de Sully]] === Pleinen === * [[Place Vendôme]] * [[Place de la Concorde]] met [[Obelisk (bouwkunst)|Obelisk]] * [[Place du Tertre]] * [[Place de la Bastille]] * [[Place de Clichy]] * [[Place Charles de Gaulle]] (oude naam: ''Place de l'Etoile'') * [[Place de la Nation]] (oude naam: ''Place du Trône'') * [[Place d'Italie]] * [[Place de la Republique]] * [[Place Pigalle]] * [[Place des Victoires]] * [[Place des Vosges]] * [[Place de la République Dominicaine]] * [[Place de l'Opéra]] * [[Place de la Madeleine]] === Tuinen en parken === * [[Parc André Citroën]] * [[Jardin des Plantes (Parijs)|Jardin des Plantes]] * de [[Tuilerieën]] * [[Jardin du Luxembourg]] * [[Bois de Boulogne]] stadspark * [[Bois de Vincennes]] * [[Parc Montsouris]] * [[Cité universitaire]] de Paris * [[Parc Monceau]] * [[Parc des Buttes-Chaumont]] == Cultuur == [[Bestand:Moulin rouge.jpg|thumb|Moulin Rouge]] === Bezienswaardigheden === [[Bestand:Paris - Eiffelturm und Marsfeld2.jpg|thumb|De [[Eiffeltoren]], met op de achtergrond de wolkenkrabbers van zakendistrict [[La Défense]]]] [[Bestand:Arc Triomphe.jpg|thumb|[[Arc de Triomphe (Parijs)|Arc de Triomphe]]]] [[Bestand:Conciergerie.jpg|thumb|[[Conciergerie]]]] [[Bestand:Notre Dame dalla Senna.jpg|thumb|[[Notre-Dame van Parijs|Notre-Dame]]]] [[Bestand:Le sacre coeur (paris - france).jpg|thumb|[[Basilique du Sacré-Cœur (Parijs)|Sacré-Cœur]]]] [[Bestand:Le Grand Palais depuis le pont Alexandre III à Paris.jpg|thumb|[[Grand Palais]] gezien vanaf de [[Pont Alexandre III]]]] [[Bestand:Place de la Concorde Paris 02.jpg|thumb|[[Place de la Concorde]]]] [[Bestand:Parc Montsouris - Paris.JPG|thumb|[[Parc Montsouris]]]] [[Bestand:Pere Lachaise stairway.jpg|thumb|[[Cimetière du Père-Lachaise]]]] Er zijn vele toeristische bezienswaardigheden in Parijs. {{Zie ook|Zie ook: [[Lijst van Parijse bezienswaardigheden]]}} De belangrijkste monumenten en gebouwen zijn: * De [[Eiffeltoren]] * De [[Arc de Triomphe (Parijs)|Arc de Triomphe]] * [[Hôtel des Invalides|Les Invalides]] * [[Élysée]], officiële residentie van de president van de Franse Republiek * [[Conciergerie]] * [[Panthéon (Parijs)|Panthéon]] * [[Hôtel de Ville (Parijs)|Hôtel de Ville]] * De [[Tour Saint-Jacques]] * De [[Tour Montparnasse]], een 210 meter hoge wolkenkrabber * De [[Grande Arche]] in de kantorenwijk [[La Défense]] * [[Palais de Chaillot]], gebouwd in 1937 voor de [[Wereldtentoonstelling van 1937|Wereldtentoonstelling]] * [[Palais du Luxembourg]] * [[Grand Palais]] * [[Opéra Garnier]] * [[Palais Royal]] In Parijs bevinden zich verschillende kerken en kathedralen: * [[Cathédrale de Saint-Louis-des-Invalides]] * [[La Madeleine (kerk)|Église de la Madeleine]] * [[Église de la Sainte-Trinité (Parijs)|Église de la Sainte-Trinité]] * [[Église Saint-Étienne-du-Mont]] * [[Église Saint-Eustache]] * [[Église Saint-Germain-des-Prés|Saint-Germain-des-Prés]], de oudste kerk van Parijs * [[Église Saint-Germain-l'Auxerrois]] * [[Église Saint-Gervais-Saint-Protais]] * [[Église Saint-Julien-le-Pauvre]] * [[Église Saint-Louis-en-l'Île]] * [[Église Saint-Martin-des-Champs]] * [[Église Saint-Merri]] * [[Église Saint-Nicolas-des-Champs]] * [[Église Saint-Roch (Parijs)|Église Saint-Roch]] * [[Église Saint-Séverin]] * [[Église Saint-Sulpice]], 17e-eeuwse kerk in de wijk Saint-Germain * [[Église Saint-Vincent-de-Paul]] * [[Kathedraal van Saint-Denis|Kathedrale basiliek van Saint-Denis]] * [[Notre-Dame van Parijs|Notre-Dame]] * [[Basilique du Sacré-Cœur (Parijs)|Sacré-Cœur]] * [[Sainte-Chapelle]] * [[Val-de-Grâce]] === Uitgaansleven === De [[Moulin Rouge (cabaret)|Moulin Rouge]] en [[Le Lido]] zijn beroemde nachtclubs in Parijs, waar veel shows plaatsvinden. Verder zijn er veel elitenachtclubs waar er een streng deurbeleid geldt, en waar zeer hoge prijzen gevraagd worden. Bij de meeste clubs moet er entree betaald worden. Het populaire uitgaansleven van de Parijse jongeren concentreert zich in de straten ten oosten en noordoosten van [[Place de la Bastille]].{{Bron?||2018|12|24}} === Popfestivals === * [[Rock en Seine]] * [[Villette Sonique]] (eind mei) === Theater === [[Bestand:Paris Opera full frontal architecture, May 2009.jpg|thumb|Opéra Garnier]] Parijs telt een aantal bekende en minder bekende theaters: * [[Opéra Bastille]] * [[Opéra Garnier]] * [[Opéra-Comique (theater)|Opéra Comique]] * [[Théâtre des Champs-Élysées]] * [[Théâtre du Châtelet]] * [[Théâtre de l'Odéon]] * [[Cité de la musique]] * [[Salle Pleyel]] === Eten en drinken === [[Bestand:Café de Flore.jpg|thumb|[[Café de Flore]] in het 11e arrondissement]] In totaal zijn er circa 8.000 restaurants{{Bron?||2018|12|24}}, uiteenlopend van [[Michelinster|restaurants met 3 Michelinsterren]] tot vele [[bistro|bistro's]] en [[café]]s waar men een menu kan bestellen. Vrijwel alle keukens van de wereld zijn in Parijs vertegenwoordigd. Er zijn vele horecagelegenheden met [[terras (horeca)|terras]]. === Winkelen === [[Bestand:Galerie Lafayette Haussmann Dome.jpg|thumb|[[Galeries Lafayette]]]] [[Bestand:P1010244 Paris Ier Rue de Rivoli reductwk.JPG|thumb|[[Rue de Rivoli]]]] Parijs is bekend vanwege de winkelmogelijkheden op het gebied van de mode, van eenvoudig tot [[haute couture]], en [[parfum]]s. De meeste winkels gaan om 09.00 uur open en sluiten om 19.00 uur. Op zondag zijn voornamelijk markten en kleine kruideniers, en winkels die in de buurt van toeristische trekpleisters liggen geopend. Tevens zijn in het [[4e arrondissement (Parijs)|4e arrondissement]] de winkels in de wijken [[Le Marais (Parijs)|Le Marais]] en [[Île Saint-Louis]] geopend. Het grote aantal winkels in Parijs, vooral in het centrum, bestaat uit: * warenhuizen. De bekendste hiervan zijn [[Galeries Lafayette]], [[Le Bon Marché (Frankrijk)|Le Bon Marché]], en [[Printemps]]. [[Marks & Spencer]] keerde na een sluiting van een aantal jaren in 2011 terug, maar eind 2016 werd sluiting van een deel van de vestigingen aangekondigd. * [[winkelcentrum|winkelcentra]], zoals [[Les Halles (markt)|Les Halles]]; * [[winkelstraat (algemeen)|winkelstraten]]: Place Vendôme en Rue du Faubourg Saint-Honoré voor de luxe merken tot de Champs-Élysées en Rue de Rivoli. Tevens heeft elk arrondissement een aantal eigen winkelstraten waar vooral de meer dagelijkse benodigdheden gekocht kunnen worden; * vele soorten winkels en boetieks voor onder meer kleding, schoenen, accessoires, boeken, muziek, parfums, delicatessen, huishouden, woninginrichting, kinderen, antiek, papier- en tekenmateriaal; * markten: er zijn ongeveer 70 [[markt (winkel)|markten]] in Parijs, die op verschillende dagen geopend zijn. De markt op [[Rue Mouffetard]] is hiervan de bekendste. Bekende [[winkelstraat (algemeen)|winkelstraten]] zijn: * [[Avenue des Champs-Élysées|Champs-Élysées]] * [[Boulevard Haussmann]] * [[Rue de Rivoli]] * [[Avenue Montaigne]] * [[Boulevard des Italiens]] * [[Boulevard des Capucines (Parijs)|Boulevard des Capucines]] * [[Boulevard de la Madeleine (straat)|Boulevard de la Madeleine]] * [[Rue Royale (Parijs)|Rue Royale]] * [[Rue du Faubourg-Saint Honoré]] === Musea === Op cultureel gebied zijn er vele soorten musea. Parijs telt er in totaal ongeveer 150. Bekende musea in Parijs zijn: * het [[Louvre]]: het grootste museum van Parijs en tevens een van de grootste musea ter wereld. * [[Musée d'Orsay]]: museum dat de geschiedenis van de Franse kunst van 1848 tot 1914 bestrijkt * [[Centre Pompidou]]: centrum voor moderne kunst * [[Cité des sciences et de l'industrie]]: het grootste wetenschapsmuseum van Europa * [[Musée national du Moyen Âge]]: collectie middeleeuwse kunst * [[Musée Picasso]]: museum met kunst van de Spaanse kunstenaar [[Pablo Picasso]] * [[Musée du quai Branly]]: etnografisch museum in het [[7e arrondissement (Parijs)|7e arrondissement]], (geopend 23 juni 2006) * [[Musée Rodin]]: museum met kunst van de Franse beeldhouwer [[Auguste Rodin]] * [[Musée de l'Orangerie]]: met werken van diverse [[impressionisme|impressionistische]] kunstschilders * [[Musée Guimet]]: Aziatische kunst * [[Musée Grévin Parijs]]: [[panopticum (tentoonstelling)|wassenbeeldenmuseum]] * [[Hôtel des Invalides]]: museum bekend door het praalgraf van [[Napoleon Bonaparte]] {{Zie ook|Voor een overzicht van een deel van de 150 musea in Parijs zie de [[Lijst van musea in Frankrijk#Parijs|lijst van Parijse musea]].}} === Overige plaatsen en bouwwerken === * [[Parc des Princes]], stadion van voetbalclub [[Paris Saint-Germain]] * [[Stade Charléty]], het op een na grootste sportstadion van Parijs * [[Les Halles (markt)|Les Halles]] * De [[begraafplaatsen van Parijs|begraafplaatsen]] [[Cimetière du Père-Lachaise]], [[Cimetière de Montmartre]] en [[Cimetière du Montparnasse]] * De [[Catacomben van Parijs]] * De [[Sorbonne (gebouw)|Sorbonne]], gelegen in het [[Quartier Latin (Parijs)|Quartier Latin]], een van de oudste universiteiten van Europa === Bezienswaardigheden in de omgeving === * [[Disneyland Paris]] * [[Kasteel van Versailles]] * [[Parc Astérix]] * [[Kasteel van Fontainebleau]] == Verkeer en vervoer == === Openbaar vervoer === {{Zie hoofdartikel|Openbaar vervoer in Île-de-France}} [[Bestand:Gare du Nord Paris.jpg|thumb|[[Station Paris Nord|Gare du Nord]]]] [[Bestand:Railway stations on departure from Paris map-fr.svg|thumb|Bedieningsgebieden van de Parijse kopstations]] Parijs beschikt over een goed netwerk van openbaar vervoer. Naast een uitgebreide [[RATP-busnetwerk|busdienst]] rijdt er een [[Metro van Parijs|metro]] met 16 lijnen (1 tot en met 14, plus 3bis en 7bis) die aansluiten op een dicht net van [[Réseau express régional|RER]]-voorstadstreinen en [[Transilien]]-forensentreinen. De [[tram van Île-de-France|tram van Parijs]] heeft in de agglomeratie van Parijs acht [[tram]]lijnen in gebruik. De metrolijnen, de tramlijnen met uitzondering van [[Tramlijn 4 (Île-de-France)|T4]] en de Parijse buslijnen worden geëxploiteerd door het Parijse vervoersbedrijf [[Régie Autonome des Transports Parisiens|RATP]]. De [[Réseau express régional|RER]] wordt gezamenlijk geëxploiteerd door de RATP en het Franse staatsspoorbedrijf [[Société Nationale des Chemins de fer Français|SNCF]]. De [[Transilien]]-forensentreinen worden geëxploiteerd door de SNCF. ==== Spoorwegen ==== {{Zie hoofdartikel|Transilien}} Parijs beschikt ook over zeven grote [[treinstation]]s die elk een eigen regio van Frankrijk bedienen: * [[Station Paris Saint-Lazare|Gare Saint-Lazare]]: Klassieke treinen naar [[Normandië]] en het westen van Parijs. * [[Station Paris Montparnasse|Gare Montparnasse]]: [[Train à Grande Vitesse|TGV]]-treinen naar het zuidwesten van Frankrijk ([[Bretagne (regio)|Bretagne]], [[Centre-Val de Loire]], [[Pays de la Loire]], [[Nouvelle-Aquitaine]] en [[Occitanië (regio)|Occitanië]]). Klassieke treinen naar het noorden van [[Centre-Val de Loire]] en [[Pays de la Loire]] en het zuiden van [[Normandië]]. * [[Station Paris Nord|Gare du Nord]]: Klassieke treinen en TGV's naar [[Hauts-de-France]]; [[België (hoofdbetekenis)|België]], [[Nederland]] (en het [[Ruhrgebied]]) met de [[Thalys]] en het [[Verenigd Koninkrijk]] met de [[Eurostar]]. * [[Station Paris Est|Gare de l'Est]]: het oosten van Frankrijk, [[Luxemburg (land)|Luxemburg]], [[Duitsland]] (en [[Polen]], [[Wit-Rusland]] en [[Rusland]]), inclusief TGV's. * [[Station Paris Lyon|Gare de Lyon]]: TGV's naar het zuiden en het zuidoosten van Frankrijk, [[Spanje]] en [[Italië]]. * [[Station Paris Austerlitz|Gare d'Austerlitz]]: klassieke treinen naar [[Centre-Val de Loire]], [[Pays de la Loire]], [[Nouvelle-Aquitaine]] ([[Limoges]], [[Brive-la-Gaillarde]]) en [[Occitanië (regio)|Occitanië]]. * [[Station Paris Bercy|Gare de Bercy]]: gespecialiseerd in de afhandeling van [[autoslaaptrein]]en. Al deze stations zijn [[kopstation]]. Grote treinstations in de buurt van Parijs zijn [[Station Marne la Vallée-Chessy|Marne-la-Vallée - Chessy]] (TGV- en RER-station voor [[Disneyland Parijs]]), het TGV station op vliegveld Charles de Gaulle en Massy-TGV. Het voorstadspoorverkeer bestaat uit twee systemen. Het [[Réseau express régional|RER]]-netwerk bedient veelal de dichtbevolkte buitenwijken en voorsteden. De treinen verbinden twee kanten van Parijs per tunnel, zodat passagiers uit de buitenwijken zonder overstappen in hartje Parijs uit kunnen stappen. De RER-treinen rijden met een hoge frequentie, waardoor het spoornet vaak als een metrosysteem beschouwd wordt. De [[Réseau express régional|RER A]] en [[RER B|B]] vervoeren respectievelijk 1,2 miljoen en 900.000 reizigers per dag.{{Bron?||2018|12|24}} Naast het RER-netwerk is er ook het [[Transilien]]-netwerk, dat vertrekt vanaf de grote Parijse kopstations en vanaf daar naar de verre buitenwijken en het platteland rijdt. Er zijn acht lijnen, alhoewel de lijnen eerder een netwerk zijn met vertakkingen. De treinen rijden met een lagere frequentie dan de RER, omdat de vraag naar openbaar vervoer lager is op de trajecten waar Transilien-treinen rijden. ==== Metro ==== Sinds de opening van de eerste metrolijn in 1900, is de metro uitgegroeid tot het meest gebruikte lokale transportsysteem van Parijs. In 2015 vervoerde de metro 5,23 miljoen passagiers per dag met 16 lijnen, 303 stations, 385 haltes, en 220&nbsp;km aan rails. Er zal de komende 15 jaar {{Wanneer?|Vage tijdsaanduiding|2022|02|02}} meer dan €26,5 miljard worden geïnvesteerd om de voorsteden door middel van de metro met de rest van de stad te verbinden, het grootste deel hiervan betreft het [[Grand Paris Express]] project. === Luchtverkeer === [[Bestand:Terminal 1 of CDG Airport.jpg|thumb|Terminal 1 van [[Luchthaven Parijs-Charles de Gaulle|Aéroport Charles de Gaulle]], van de architect [[Paul Andreu]]]] Zoals veel grote steden wordt Parijs bediend door meerdere luchthavens. De grootste daarvan, tevens het grootste vliegveld van Frankrijk en na [[Luchthaven Londen Heathrow|Heathrow]] de grootste van Europa, is [[Luchthaven Parijs-Charles de Gaulle|Aéroport Charles de Gaulle]] (regelmatig naar de naam van de [[Roissy-en-France|gemeente]], op het grondgebied waarvan het ligt, ''Roissy'' genoemd), ten noorden van Parijs. Ten zuiden van de stad ligt de [[luchthaven Orly|Aéroport d'Orly]], de tweede luchthaven van Frankrijk en Parijs. Charles de Gaulle en Orly zijn met elkaar verbonden door een treindienst ([[RER B|RER Lijn B]]). Beide luchthavens kennen een geautomatiseerde metro tussen de terminals, de [[Orlyval]] en de [[CDGVAL]] genoemd.<ref>Om vanaf Orly bij de RER B te komen is een vrij prijzig ritje met de Orlyval nodig.</ref> De [[Luchthaven Le Bourget|Aéroport du Bourget]] was in het verleden de belangrijkste luchthaven, maar functioneert sinds de jaren tachtig als zakenluchthaven van Parijs (er zijn geen lijndiensten op Le Bourget) en ligt op 6,5&nbsp;km van Parijs. Op deze luchthaven wordt om de twee jaar de luchtvaartbeurs "Le Bourget" gehouden die bekendstaat als een van de belangrijkste ter wereld. [[Luchthaven Parijs Beauvais Tillé|Aéroport de Beauvais]] ligt 70&nbsp;km van het centrum van Parijs. Deze luchthaven is vooral aantrekkelijk voor [[lagekostenluchtvaartmaatschappij|budgetvluchten]]. Verder is er in de nabije omgeving een tiental vliegvelden voor de privéluchtvaart, waaronder de vliegvelden [[Vliegveld Pontoise - Cormeilles|Pontoise - Cormeilles]] en [[Vliegveld Lognes-Émerainville|Lognes-Émerainville]]. Ten behoeve van het helikopterverkeer bevindt in het zuiden van de stad Parijs, buiten de [[Boulevard Périphérique (Parijs)|Périferique]], een heliport: [[Héliport de Paris - Issy-les-Moulineaux]]. === Wegverkeer === [[Bestand:Perifparis.JPG|thumb|[[Boulevard Périphérique (Parijs)|Boulevard Périphérique]]]] Parijs beschikt over een uitgebreid wegennet, dat omgeven is door de ''[[Boulevard Périphérique (Parijs)|Boulevard Périphérique]]'' (ring). Op deze ring hebben auto's die invoegen vanop een oprit voorrang, in tegenstelling tot de normale verkeersregels op autowegen. Op iets grotere afstand ligt een tweede ring die wordt gevormd door de [[A86 (Frankrijk)|A86]] en delen van andere snelwegen ([[A3 (Frankrijk)|A3]], [[A4 (Frankrijk)|A4]]). Een groot aantal snelwegen komt uit op deze ring waardoor dit een van de drukste autosnelwegen is. Om het verkeer dat langs Parijs wil beter door te laten stromen wordt gewerkt aan een ring nog verder aan de buitenkant van Parijs, de [[A104 (Frankrijk)|A104/N104]], een onderdeel van ''La Francilienne''. In Parijs rijden 15.100 [[taxi (vervoer)|taxi's]] rond, die elke dag 500.000 passagiers vervoeren.{{Bron?||2018|12|24}} Er zijn 745 taxistandplaatsen, waarvan er 205 een oproeppaal hebben.{{Bron?||2018|12|24}} Taxi's mogen over de [[busbaan|busbanen]] rijden, waardoor zij veel files kunnen vermijden. Parijs is bereikbaar vanuit Nederland en België via de [[A1 (Frankrijk)|A1]] vanuit [[Rijsel]] en de [[A2 (Frankrijk)|A2]] vanuit [[Brussel (stad)|Brussel]]. Verder via de A4 vanuit [[Reims]], de [[A16 (Frankrijk)|A16]] vanuit [[Amiens (stad)|Amiens]], de [[A13 (Frankrijk)|A13]] vanuit [[Rouen]], de [[A10 (Frankrijk)|A10]] vanuit [[Le Mans (stad)|Le Mans]], de [[A11 (Frankrijk)|A11]] vanuit [[Nantes]], de [[A6 (Frankrijk)|A6]] vanuit [[Lyon]] en de [[A5 (Frankrijk)|A5]] vanuit [[Troyes]]. In het centrum is het verkeer bijwijlen chaotisch, vooral tijdens de spits. De [[Place Charles de Gaulle]] (voorheen Place d'Etoile) waar twaalf lanen samenkomen bij de [[Arc de Triomphe (Parijs)|Arc de Triomphe]] is wat dit betreft berucht. ==== Autoluwer Parijs ==== [[Bestand:Place de la Bastille, avril 2021.jpg|thumb|De [[Place de la Bastille]] heeft sinds 2021 een groot voetgangersplein na het doorknippen van de vroegere autorotonde.]] Alhoewel vele straten en pleinen in Parijs sinds de tweede helft van de 20e eeuw gedomineerd worden door autoverkeer, zijn er sinds de jaren 2010 gebieden [[autoluw]] gemaakt. ===== Minder plaats voor autoverkeer ===== 2,3 kilometer kade-weg op de zuidelijke Seine-oever werd autovrij, een plan van [[Bertrand Delanoë|burgemeester Delanoë]],<ref>{{Citeer web|url=https://www.destentor.nl/buitenland/parijs-maakt-oevers-van-de-seine-autovrij~ad569108/|titel=Parijs maakt oevers van de Seine autovrij|bezochtdatum=|datum=2012-08-13|werk=De Stentor|citaat=...een ambitieus plan dat burgemeester Bertrand Delanoë opvatte als persoonlijke missie. De rivieroevers in Parijs zijn Unesco-werelderfgoed, maar al sinds de jaren zestig worden ze helemaal ingepalmd door het autoverkeer. De brede autorijstroken aan beide zijden van de rivier maken de oevers moeilijk toegankelijk voor inwoners van de stad.[...] Begin 2013 zal de linkeroever over een lengte van 2,3 kilometer autovrij worden, tussen het Musée d'Orsay en de Pont de l'Alma.}}</ref> en daarna 3,5 kilometer op de noordelijke oever.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2016/09/26/parijs-wil-autos-verbieden-op-noordoever-seine-a1523480|titel=Parijs gaat auto’s verbieden op noordoever Seine|bezochtdatum=|datum=2016-09-28|werk=NRC|taal=nl|citaat=Een stuk weg van 3,3 kilometer tussen de wijk Bastille en de Jardin des Tuileries zal worden afgesloten voor auto’s.}}</ref> Sinds 2018 is een reeks van zeven belangrijke pleinen, waaronder drukke verkeersrotondes zoals de [[Place de la Bastille]] en de [[Place de la Nation]] (vroeger acht rijstroken breed) gehalveerd in rijstroken of op een ander manier ontdaan van overdadige verkeersruimte, ten voordele van voetgangers, fietsers en bussen.<ref>{{Citeer web|url=https://bral.brussels/nl/artikel/mais-oui-mais-oui-paris-deel-2-bouge-paris|titel=Mais oui mais oui Paris ! Deel 2: Ça bouge à Paris !?|bezochtdatum=2022-04-20|auteur=BRAL.Brussel|datum=2020-05-13|werk=|taal=nl|citaat=de la Bastille en de la Nation. [...] In een nog niet zo ver verleden waren dat verkeersrotondes in plaats van pleinen. Met tot 8 rijstroken van voorbijrazend verkeer konden de omwonenden de centrale ruimte slechts vermoeden. Nu knipt de stad op de Place de la Bastille het autoverkeer gewoon doormidden. De rotonde is een plein geworden. Zo ontstaat er een grote voetgangers- en verblijfsruimte waar het verkeer nu omheen wordt geleid. Ook de circulatieruimte is hertekend, met fietsstroken aan de binnen- en buitenkant van de weg. [...] Met twee ringen was de Place de la Nation een nog groter symbool van de autostad, maar nu niet meer. We zien een eerste simpele ingreep, die de buitenste ring op bepaalde plaatsen knipt en op andere plaatsen omvormt tot woonerven. De tweede ingreep is de binnenste ring terugbrengen van 8 naar 4 rijstroken}}</ref> Bij deze heraangelegde pleinen horen ook [[Place Gambetta]], [[Place d'Italie]], [[Place de la Madeleine]], [[Place du Panthéon]], [[Place des Fêtes]].<ref>{{Citeer web|url=https://weekend.knack.be/lifestyle/reizen/citytrips/parijs-geeft-zeven-pleinen-terug-aan-de-voetgangers-en-fietsers/article-normal-685539.html|titel=Parijs geeft zeven pleinen terug aan de voetgangers en fietsers|bezochtdatum=|datum=2016-04-03|werk=Site-KnackWeekend-NL|taal=nl}}</ref> De centrale winkelstraat [[Rue de Rivoli]] aan het stadhuis is sinds mei 2020 autovrij en voorbehouden aan fietsers, voetgangers en bussen. Het stadsbestuur wil ook de as [[Avenue des Champs-Élysées|Champs-Élysées]] - [[Place de la Concorde]] in rijstroken halveren ten voordele van voetgangers, fietsers, bus en parkaanleg.<ref>{{Citeer web|url=https://www.trouw.nl/gs-bf78c996|titel=De Champs-Élysées wacht een groene make-over|bezochtdatum=2022-04-20|auteur=Kleis Jager|datum=2021-01-12|werk=Trouw|taal=nl|citaat=...Rue de Rivoli, een prominente verkeersader, autovrij. In de laatste straat mogen alleen nog bussen en taxi’s in één richting rijden. Als het aan burgemeester Hidalgo ligt, wordt de Champs-Élysées zelfs een ‘buitengewone tuin’. Een flaneerparadijs dat ook ruim baan geeft aan de fiets en de bus. Voor auto’s zullen nog twee banen beschikbaar zijn in plaats van de huidige vier. […] Voor de Spelen wordt een begin gemaakt met de Place de la Concorde, aan het begin van de Champs. Het enorme plein moet voor de helft een met veel groen omzoomd voetgangersgebied worden. Om aldus naadloos aan te sluiten op een park aan het begin van de Champs waar nu weinig gebruik van wordt gemaakt.}}</ref> Er zijn gelijkaardige plannen met de wegen en een autovrij te maken [[Pont d'Iéna]] aan de [[Eiffeltoren]],<ref>{{Citeer web|url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2019/05/21/parijs-tovert-ruime-omgeving-van-eiffeltoren-om-tot-groen-voetga/|titel=Parijs tovert ruime omgeving van Eiffeltoren om tot groen voetgangersparadijs|bezochtdatum=2022-04-20|auteur=VRT NWS|datum=2019-05-21|werk=vrtnws.be|taal=nl|citaat=De ruime omgeving rond de Eiffeltoren in Parijs verandert de komende jaren in een groen voetgangersparadijs. […] De Pont D’Iéna over de rivier wordt een voetgangerszone. De Quai Branly vlakbij telt nu nog 4 rijstroken, maar dat aantal neemt af tot 2. De snelheidslimiet daalt tot 20 kilometer per uur}}</ref> ====== Beperkte snelheid ====== In augustus 2021 werd een veralgemeende [[30 km/h-zone]] ingevoerd in geheel Parijs, met uitzondering van twee ringwegen en enkele verkeersassen. In 2014 werd de snelheid op de ringweg [[Boulevard Périphérique (Parijs)|Périphérique]], die ingericht is zoals een autosnelweg, beperkt tot 70 km/h en in 2024 tot 50 km/h. ====== Milieuvignet en milieuzone ====== De [[Boulevard Périphérique (Parijs)|Périphérique]] en het hele centrum erbinnen is een [[milieuzone]] (''{{Lang|fr|zone à circulation restreinte}}'', ZCR) waar geen autoverkeer toegelaten is zonder passend milieuvignet (''{{Lang|fr|certificat qualité de l'air}}'', Crit'Air). ===== Zone met beperkt verkeer ===== Het stadsbestuur en de politieprefect voerden vanaf 4 november 2024 een [[zone met beperkt verkeer]] (ZTL, ''zone à trafic limité)'' in in het centrum. Het is een zone van 5,5 vierkante kilometer rond de eerste vier arrondissementen (ten noorden van de Seine), waar gemotoriseerd verkeer enkel mag rijden als het daar aantoonbaar een bestemming heeft.<ref>{{Citeer web|url=https://www.paris.fr/pages/paris-cree-une-zone-apaisee-dans-le-centre-de-la-capitale-20426|titel=Paris crée une zone apaisée dans le centre de la capitale|bezochtdatum=2022-04-23|werk=www.paris.fr|taal=fr}}</ref><ref>{{Citeer web |url=https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2024/10/31/parijs-verkeersvrije-zone/ |titel=Parijs beperkt autoverkeer in centrum van de stad met circulatieplan |achternaam= |voornaam= |datum=2024-10-31 |bezochtdatum=2024-11-02 |werk=vrtnws.be |taal=nl}}</ref> Een eerdere versie van het plan had het over een grotere zone van 14 vierkante kilometer.<ref>{{Citeer web|url=https://businessam.be/autoluwe-plannen-van-parijs-uitgesteld-tot-2024/|titel=Autoluwe plannen van Parijs uitgesteld tot 2024|bezochtdatum=2022-04-20|datum=2022-02-18|werk=Business AM|taal=nl|citaat=plannen bekend om van de Parijse binnenstad een autoluwe zone te maken [] Het gebied omvat de hele wijk Paris Centre, waarin de eerste vier arrondissementen in 2020 zijn samengevoegd. Daarbovenop zullen ook delen van het 5de, 6de en 7de arrondissement langs de oever van de Seine opgenomen worden in de zone. In die regio wordt alle doorgaand verkeer verboden. Plaatselijk verkeer, openbaar vervoer, prioritaire voertuigen en taxidiensten blijven er toegelaten. In totaal gaat het om een gebied van 14 vierkante kilometer. Dat zou goed zijn voor een totaal van 350.000 tot 550.000 dagelijkse verplaatsingen.}}</ref> ==== Fietsverkeer ==== Parijs was in de tweede helft van de 20e eeuw geen stad waar veel wordt gefietst, maar sinds ongeveer 2000 wordt het fietsverkeer er steeds meer gestimuleerd.<ref>{{Citeer web |url=https://www.anwb.nl/vakantie/frankrijk/reisvoorbereiding/vervoer-in-parijs |titel=Vervoer in Parijs|bezochtdatum=2022-04-23 |werk=ANWB |taal=nl |citaat=Vroeger was fietsen in Parijs ondenkbaar, maar tegenwoordig is Parijs een fietsstad!}}</ref> Vrij van ander verkeer liggende [[fietspad]]en zijn vergeleken met Nederland smal, veel fietspaden liggen ingepast aan de zijkant van de weg of aan de straatkant van het [[trottoir]] en fietsers moeten vaak de [[busbaan]] volgen. De stad had 300 km fietspaden in 2021. Het budget voor fietsinfrastructuur € 250 miljoen is in de periode 2021-2026, voor 130 km nieuwe fietspaden en het definitief maken van 52 kilometer tijdens de [[coronapandemie]] aangelegde tijdelijke fietspaden.<ref>{{Citeer web |url=https://www.paris.fr/pages/un-nouveau-plan-velo-pour-une-ville-100-cyclable-19554 |titel=Un nouveau plan vélo pour une ville 100 % cyclable |bezochtdatum=2022-04-23 |werk=www.paris.fr |taal=fr}}</ref> De belangrijkste fietspaden in Parijs en de voorsteden zijn onderdeel van een gepland netwerk, van de RER Vélo<ref>Regionaal Expresnet Fiets</ref> van de regio [[Île-de-France]]. Er zijn in de toekomst meer fietspaden gepland, die voor een deel evenwijdig met de [[Réseau express régional|RER-spoorlijnen]] moeten lopen. De regio keurde het plan in 2020 goed en het moet in 2025 voor een groot deel zijn gerealiseerd. Een dag in het jaar staat Parijs in het teken van de aankomst van de [[Ronde van Frankrijk]]. Er bestaat binnen de stad een [[fietsdeelsysteem]], waarbij zonder tussenkomst van een verhuurder, automatisch fietsen kunnen worden gehuurd: de [[Vélib']]. Het systeem is in 2007 begonnen, maar had eerst geen succes. Er waren iets meer dan 700 stations in de stad en nabije buitenwijken. Nadat de concessie overging op een ander exploitant, kwamen er Mobike's voor in de plaats. == Media == Nationale en internationale media die gevestigd zijn in Parijs en zijn regio: {{Kolommen lijst | breedte=30 | aantal=2 | compact=Ja | inhoud= === Televisie === * [[TF1 (zender)|TF1]] * [[France 2]] * [[France 3]] * [[France 4]] * [[France 5]] * [[ARTE]] * [[Canal+]] * [[M6 (televisiezender)|M6]] * [[KTO]] * [[TV5 Monde]] === Kranten === * [[La Croix (krant)|La Croix]] * [[Les Échos]] * [[L'Équipe]] * [[Le Figaro]] * [[Le Journal du Dimanche]] * [[Le Monde (dagblad)|Le Monde]] * [[La Tribune]] * [[Valeurs actuelles]] * [[Libération]] }} == Sport == Parijs is internationaal beroemd als sportstad. === Olympische Spelen === In [[Olympische Zomerspelen 1900|1900]] en [[Olympische Zomerspelen 1924|1924]] werden de [[Olympische Zomerspelen]] georganiseerd in Parijs. Sindsdien deed de stad Parijs nog meerdere mislukte pogingen om de organisatie van dit evenement wederom naar de stad te halen. Na drie mislukte pogingen, in 1992, 2008 en 2012 slaagde de stad er in [[Olympische Zomerspelen 2024|2024]] in om het evenement weer binnen te halen, 100 jaar na de laatste spelen die er waren gehouden. === Voetbal === [[Paris Saint-Germain]] (PSG) is de meest succesvolle professionele voetbal club van Parijs en speelt in het [[Parc des Princes]]. PSG is een topclub in [[Ligue 1]], het hoogste Franse niveau, en werd meermaals kampioen van Frankrijk. [[Paris FC]] en [[Red Star Paris]] zijn andere professionele voetbalclubs uit Parijs.<br> Parijs was speelstad bij het WK voetbal van 1934 en 1998 en het EK voetbal van 1960, 1984 en 2016. Ook werden diverse Europacup finales in Parijs gespeeld. === Wielrennen === De [[Ronde van Frankrijk]] eindigt steevast in Parijs en is er ook meermaals gestart. De enige uitzondering hierop was de editie van 2024. Deze eindigde vanwege de Olympische Spelen die dat jaar in de stad werden georganiseerd in [[Nice]]. Veel andere wielerkoersen hebben of hadden Parijs in hun naam, maar komen tegenwoordig niet meer binnen de stadsgrenzen. Het gaat dan om bijvoorbeeld [[Parijs-Roubaix]], [[Parijs-Brussel]], [[Parijs-Tours]] en [[Parijs-Nice]]. === Tennis === Het in Parijs georganiseerde [[Roland Garros (tennistoernooi)|Roland Garros]] is wereldwijd het belangrijkste tennistoernooi op [[Gravel (tennis)|gravel]] en is een van de vier [[grandslamtoernooi]]en. Daarnaast wordt in de herfst gespeeld om de [[ATP-toernooi van Parijs|Rolex Paris Masters]]. Dit toernooi wordt gespeeld in de multifunctionele [[Bercy Arena]]. === IJshockey === Parijs was speelstad bij het [[Wereldkampioenschap ijshockey|WK ijshockey]] van 1951 en [[Wereldkampioenschap ijshockey mannen 2017|2017]]. == Bekende Parijzenaars == {{Zie hoofdartikel|Lijst van Parijzenaars}} == Stedenbanden == {{Kolommen lijst | breedte=30 | aantal=2 | compact=Ja | inhoud=* {{DZ-VLAG}} [[Algiers]] (Algerije), sinds 2004 * {{JO-VLAG}} [[Amman (stad)|Amman]] (Jordanië), sinds 1987 * {{NL-VLAG}} [[Amsterdam]] (Nederland), sinds 1994 * {{GR-VLAG}} [[Athene (stad)|Athene]] (Griekenland), sinds 2000 * {{MA-VLAG}} [[Al Hoceima (stad)|Al Hoceima]] (Marokko), sinds 2004 * {{LB-VLAG}} [[Beiroet]] (Libanon), sinds 1992 * {{DE-VLAG}} [[Berlijn]] (Duitsland), sinds 1987 * {{AR-VLAG}} [[Buenos Aires (stad)|Buenos Aires]] (Argentinië), sinds 1999 * {{EG-VLAG}} [[Caïro (stad)|Caïro]] (Egypte), sinds 1985 * {{MA-VLAG}} [[Casablanca (stad)|Casablanca]] (Marokko), sinds 2004 * {{US-VLAG}} [[Chicago]] (Verenigde Staten), sinds 1996 * {{AM-VLAG}} [[Jerevan]] (Armenië), sinds 1998 * {{CH-VLAG}} [[Genève (stad)|Genève]] (Zwitserland), sinds 2002 * {{TR-VLAG}} [[Istanboel]] (Turkije), sinds 1988 * {{ID-VLAG}} [[Jakarta]] (Indonesië), sinds 1995 * {{JP-VLAG}} [[Kioto (stad)|Kioto]] (Japan), sinds 1958 * {{DK-VLAG}} [[Kopenhagen]] (Denemarken), sinds 2005 * {{PT-VLAG}} [[Lissabon]] (Portugal), sinds 1998 * {{GB-VLAG}} [[Londen]] (Verenigd Koninkrijk), sinds 2001 * {{ES-VLAG}} [[Madrid (stad)|Madrid]] (Spanje), sinds 2000 * {{MX-VLAG}} [[Mexico-Stad]] (Mexico), sinds 1999 * {{CA-VLAG}} [[Montreal (Canada)|Montreal]] (Canada), sinds 2006 * {{RU-VLAG}} [[Moskou]] (Rusland), sinds 1992 * {{JP-VLAG}} [[Nagoya]] (Japan) * {{CN-VLAG}} [[Peking]] (China), sinds 1997 * {{BR-VLAG}} [[Porto Alegre (gemeente)|Porto Alegre]] (Brazilië), sinds 2001 * {{CZ-VLAG}} [[Praag]] (Tsjechië), sinds 1997 * {{CA-VLAG}} [[Quebec (stad)|Quebec]] (Canada), sinds 1996 * {{MA-VLAG}} [[Rabat (Marokko)|Rabat]] (Marokko), sinds 2004 * {{SA-VLAG}} [[Riyad (stad)|Riyad]] (Saoedi-Arabië), sinds 1997 * {{IT-VLAG}} [[Rome (stad)|Rome]] (Italië) * {{RU-VLAG}} [[Sint-Petersburg]] (Rusland), sinds 1997 * {{YE-VLAG}} [[Sanaa]] (Jemen), sinds 1987 * {{BR-VLAG}} [[São Paulo (stad)|São Paulo]] (Brazilië), sinds 2004 * {{US-VLAG}} [[San Francisco]] (Verenigde Staten), sinds 1996 * {{CL-VLAG}} [[Santiago (Chili)|Santiago]] (Chili), sinds 1997 * {{KR-VLAG}} [[Seoel]] (Zuid-Korea), sinds 1991 * {{BG-VLAG}} [[Sofia (stad)|Sofia]] (Bulgarije), sinds 1998 * {{AU-VLAG}} [[Sydney]] (Australië), sinds 1998 * {{GE-VLAG}} [[Tbilisi]] (Georgië), sinds 1997 * {{JP-VLAG}} [[Tokio]] (Japan), sinds 1982 * {{TN-VLAG}} [[Tunis]] (Tunesië), sinds 2004 * {{PL-VLAG}} [[Warschau]] (Polen), sinds 1999 * {{US-VLAG}} [[Washington D.C.]] (Verenigde Staten), sinds 2000 }} {{Panorama|Tour Eiffel 360 Panorama.jpg|2000px|<div style="text-align: center">Uitzicht op Parijs vanaf de Eiffeltoren</div>}} == Zie ook == * [[Parijs van A tot Z]] * [[Arrondissementen van Parijs]] == Literatuur == * Alfred Fierro, ''Histoire et dictionnaire de Paris'', 1996. {{ISBN|2221078624}} * [[Jean Favier]], ''Paris. Deux mille ans d'histoire'', 1997. {{ISBN|2213598746}} * Colin Jones, ''Paris. Biography of a City'', 2004. {{ISBN|0713993219}} * [[Adriaan van Dis]], ''Stadsliefde. Scènes in Parijs'', 2011. {{ISBN|9045705168}} * Graham Robb, ''Parijzenaars'', 2012. {{ISBN|9045099454}} (orig. ''Parisians. An Adventure History of Paris'', 2011) * Dirk Velghe, ''De ziel van Parijs. Bijzondere plekken, mensen en geschiedenissen'', 2022. {{ISBN|9463887857}} == Externe links == {{Zusterproject klein | commons = Category:Paris | wiktionary = Parijs | wikiversity = | wikibooks = | wikisource = | wikiquote = | wikinewscat = Parijs | wikidata = | wikivoyage = Parijs }} * {{fr}} [http://www.paris.fr/ Website van de gemeente Parijs] * {{nl}}{{...}} [http://nl.parisinfo.com/ parisinfo.com - Officiële website van het VVV-kantoor in Parijs] * {{fr}} [https://www.nouveau-paris-idf.com/ ''Nouveau Paris IDF''] * {{fr}} [http://www.Paris.pref.gouv.fr/ ''Le préfecture - Île-de-France''] {{Appendix||2= '''Voetnoten''' {{References}} '''Literatuur''' * A Fierro. ''Histoire et dictionnaire de Paris'', 1996. 1580 blz }} {{Navigatie departementen Frankrijk}} {{Navigatie grootste steden Frankrijk}} {{Navigatie werelderfgoed Frankrijk}} {{Navigatie hoofdsteden Europa}} {{Bibliografische informatie}} {{Commonscat|Paris}} {{Coor title dms|48|52|00|N|02|19|59|E|type:city(89910)_region:FR}} [[Categorie:Parijs| ]] [[Categorie:Hoofdstad in Europa]] [[Categorie:Hoofdstad van een Franse regio]] </textarea><div class="templatesUsed"><div class="mw-templatesUsedExplanation"><p>Op deze pagina gebruikte sjablonen: </p></div><ul> <li><a href="/wiki/Sjabloon:!-" title="Sjabloon:!-">Sjabloon:!-</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:!-&action=edit" title="Sjabloon:!-">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:..." title="Sjabloon:...">Sjabloon:...</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:...&action=edit" title="Sjabloon:...">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:AM-VLAG" title="Sjabloon:AM-VLAG">Sjabloon:AM-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:AM-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:AM-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:AR-VLAG" title="Sjabloon:AR-VLAG">Sjabloon:AR-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:AR-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:AR-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:AU-VLAG" title="Sjabloon:AU-VLAG">Sjabloon:AU-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:AU-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:AU-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Appendix" title="Sjabloon:Appendix">Sjabloon:Appendix</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Appendix&action=edit" title="Sjabloon:Appendix">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Aut" title="Sjabloon:Aut">Sjabloon:Aut</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Aut&action=edit" title="Sjabloon:Aut">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:BG-VLAG" title="Sjabloon:BG-VLAG">Sjabloon:BG-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:BG-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:BG-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:BR-VLAG" title="Sjabloon:BR-VLAG">Sjabloon:BR-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:BR-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:BR-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bevat" title="Sjabloon:Bevat">Sjabloon:Bevat</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bevat&action=edit" title="Sjabloon:Bevat">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bewerklinks" title="Sjabloon:Bewerklinks">Sjabloon:Bewerklinks</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bewerklinks&action=edit" title="Sjabloon:Bewerklinks">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bibliografische_informatie" title="Sjabloon:Bibliografische informatie">Sjabloon:Bibliografische informatie</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bibliografische_informatie&action=edit" title="Sjabloon:Bibliografische informatie">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Bron%3F" title="Sjabloon:Bron?">Sjabloon:Bron?</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Bron%3F&action=edit" title="Sjabloon:Bron?">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:CA-VLAG" title="Sjabloon:CA-VLAG">Sjabloon:CA-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:CA-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:CA-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:CH-VLAG" title="Sjabloon:CH-VLAG">Sjabloon:CH-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:CH-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:CH-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:CL-VLAG" title="Sjabloon:CL-VLAG">Sjabloon:CL-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:CL-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:CL-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:CN-VLAG" title="Sjabloon:CN-VLAG">Sjabloon:CN-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:CN-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:CN-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:CZ-VLAG" title="Sjabloon:CZ-VLAG">Sjabloon:CZ-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:CZ-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:CZ-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_boek" title="Sjabloon:Citeer boek">Sjabloon:Citeer boek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_boek&action=edit" title="Sjabloon:Citeer boek">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Citeer_web" title="Sjabloon:Citeer web">Sjabloon:Citeer web</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Citeer_web&action=edit" title="Sjabloon:Citeer web">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Clearboth" title="Sjabloon:Clearboth">Sjabloon:Clearboth</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Clearboth&action=edit" title="Sjabloon:Clearboth">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Clearleft" title="Sjabloon:Clearleft">Sjabloon:Clearleft</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Clearleft&action=edit" title="Sjabloon:Clearleft">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Commonscat" title="Sjabloon:Commonscat">Sjabloon:Commonscat</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Commonscat&action=edit" title="Sjabloon:Commonscat">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Coor" title="Sjabloon:Coor">Sjabloon:Coor</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Coor&action=edit" title="Sjabloon:Coor">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Coor_dms" title="Sjabloon:Coor dms">Sjabloon:Coor dms</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Coor_dms&action=edit" title="Sjabloon:Coor dms">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Coor_title_dms" title="Sjabloon:Coor title dms">Sjabloon:Coor title dms</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Coor_title_dms&action=edit" title="Sjabloon:Coor title dms">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Co%C3%B6rdinaten2" title="Sjabloon:Coördinaten2">Sjabloon:Coördinaten2</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Co%C3%B6rdinaten2&action=edit" title="Sjabloon:Coördinaten2">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:DE-VLAG" title="Sjabloon:DE-VLAG">Sjabloon:DE-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:DE-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:DE-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:DK-VLAG" title="Sjabloon:DK-VLAG">Sjabloon:DK-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:DK-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:DK-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:DZ-VLAG" title="Sjabloon:DZ-VLAG">Sjabloon:DZ-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:DZ-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:DZ-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Dode_link" title="Sjabloon:Dode link">Sjabloon:Dode link</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Dode_link&action=edit" title="Sjabloon:Dode link">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:EG-VLAG" title="Sjabloon:EG-VLAG">Sjabloon:EG-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:EG-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:EG-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ES-VLAG" title="Sjabloon:ES-VLAG">Sjabloon:ES-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ES-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:ES-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:En" class="mw-redirect" title="Sjabloon:En">Sjabloon:En</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:En&action=edit" class="mw-redirect" title="Sjabloon:En">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:FR" title="Sjabloon:FR">Sjabloon:FR</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:FR&action=edit" title="Sjabloon:FR">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:FR-VLAG" title="Sjabloon:FR-VLAG">Sjabloon:FR-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:FR-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:FR-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:FR-vlag" title="Sjabloon:FR-vlag">Sjabloon:FR-vlag</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:FR-vlag&action=edit" title="Sjabloon:FR-vlag">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:First_non_empty" title="Sjabloon:First non empty">Sjabloon:First non empty</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:First_non_empty&action=edit" title="Sjabloon:First non empty">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Fr" class="mw-redirect" title="Sjabloon:Fr">Sjabloon:Fr</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Fr&action=edit" class="mw-redirect" title="Sjabloon:Fr">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:GB-VLAG" title="Sjabloon:GB-VLAG">Sjabloon:GB-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:GB-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:GB-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:GE-VLAG" title="Sjabloon:GE-VLAG">Sjabloon:GE-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:GE-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:GE-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:GR-VLAG" title="Sjabloon:GR-VLAG">Sjabloon:GR-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:GR-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:GR-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ID-VLAG" title="Sjabloon:ID-VLAG">Sjabloon:ID-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ID-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:ID-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ISBN" title="Sjabloon:ISBN">Sjabloon:ISBN</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ISBN&action=edit" title="Sjabloon:ISBN">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:ISO-VLAG" title="Sjabloon:ISO-VLAG">Sjabloon:ISO-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:ISO-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:ISO-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:IT-VLAG" title="Sjabloon:IT-VLAG">Sjabloon:IT-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:IT-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:IT-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox/afbeeldingbreedte" title="Sjabloon:Infobox/afbeeldingbreedte">Sjabloon:Infobox/afbeeldingbreedte</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox/afbeeldingbreedte&action=edit" title="Sjabloon:Infobox/afbeeldingbreedte">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox/breedte" title="Sjabloon:Infobox/breedte">Sjabloon:Infobox/breedte</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox/breedte&action=edit" title="Sjabloon:Infobox/breedte">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_gemeente_Frankrijk" title="Sjabloon:Infobox gemeente Frankrijk">Sjabloon:Infobox gemeente Frankrijk</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_gemeente_Frankrijk&action=edit" title="Sjabloon:Infobox gemeente Frankrijk">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_generiek" title="Sjabloon:Infobox generiek">Sjabloon:Infobox generiek</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_generiek&action=edit" title="Sjabloon:Infobox generiek">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_plaats" title="Sjabloon:Infobox plaats">Sjabloon:Infobox plaats</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_plaats&action=edit" title="Sjabloon:Infobox plaats">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_plaats_in_land" title="Sjabloon:Infobox plaats in land">Sjabloon:Infobox plaats in land</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_plaats_in_land&action=edit" title="Sjabloon:Infobox plaats in land">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Infobox_werelderfgoed" title="Sjabloon:Infobox werelderfgoed">Sjabloon:Infobox werelderfgoed</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Infobox_werelderfgoed&action=edit" title="Sjabloon:Infobox werelderfgoed">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:InterProject" title="Sjabloon:InterProject">Sjabloon:InterProject</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:InterProject&action=edit" title="Sjabloon:InterProject">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Inwonertal" title="Sjabloon:Inwonertal">Sjabloon:Inwonertal</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Inwonertal&action=edit" title="Sjabloon:Inwonertal">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:IsNum" title="Sjabloon:IsNum">Sjabloon:IsNum</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:IsNum&action=edit" title="Sjabloon:IsNum">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:JO-VLAG" title="Sjabloon:JO-VLAG">Sjabloon:JO-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:JO-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:JO-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:JP-VLAG" title="Sjabloon:JP-VLAG">Sjabloon:JP-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:JP-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:JP-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:KR-VLAG" title="Sjabloon:KR-VLAG">Sjabloon:KR-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:KR-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:KR-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Kolommen_lijst" title="Sjabloon:Kolommen lijst">Sjabloon:Kolommen lijst</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Kolommen_lijst&action=edit" title="Sjabloon:Kolommen lijst">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Kolommen_lijst/styles.css" title="Sjabloon:Kolommen lijst/styles.css">Sjabloon:Kolommen lijst/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Kolommen_lijst/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Kolommen lijst/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:LB-VLAG" title="Sjabloon:LB-VLAG">Sjabloon:LB-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:LB-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:LB-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Lang" title="Sjabloon:Lang">Sjabloon:Lang</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Lang&action=edit" title="Sjabloon:Lang">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Legenda" title="Sjabloon:Legenda">Sjabloon:Legenda</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Legenda&action=edit" title="Sjabloon:Legenda">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:MA-VLAG" title="Sjabloon:MA-VLAG">Sjabloon:MA-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:MA-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:MA-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:MX-VLAG" title="Sjabloon:MX-VLAG">Sjabloon:MX-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:MX-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:MX-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:MapsServer" title="Sjabloon:MapsServer">Sjabloon:MapsServer</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:MapsServer&action=edit" title="Sjabloon:MapsServer">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Multiparameters" title="Sjabloon:Multiparameters">Sjabloon:Multiparameters</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Multiparameters&action=edit" title="Sjabloon:Multiparameters">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:NL-VLAG" title="Sjabloon:NL-VLAG">Sjabloon:NL-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:NL-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:NL-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie" title="Sjabloon:Navigatie">Sjabloon:Navigatie</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie/Tabel" title="Sjabloon:Navigatie/Tabel">Sjabloon:Navigatie/Tabel</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie/Tabel&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie/Tabel">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css" title="Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css">Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie/Tabel/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie/styles.css" title="Sjabloon:Navigatie/styles.css">Sjabloon:Navigatie/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie/styles.css">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_departementen_Frankrijk" title="Sjabloon:Navigatie departementen Frankrijk">Sjabloon:Navigatie departementen Frankrijk</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_departementen_Frankrijk&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie departementen Frankrijk">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_grootste_steden_Frankrijk" title="Sjabloon:Navigatie grootste steden Frankrijk">Sjabloon:Navigatie grootste steden Frankrijk</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_grootste_steden_Frankrijk&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie grootste steden Frankrijk">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_hoofdsteden_Europa" title="Sjabloon:Navigatie hoofdsteden Europa">Sjabloon:Navigatie hoofdsteden Europa</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_hoofdsteden_Europa&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie hoofdsteden Europa">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Navigatie_werelderfgoed_Frankrijk" title="Sjabloon:Navigatie werelderfgoed Frankrijk">Sjabloon:Navigatie werelderfgoed Frankrijk</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Navigatie_werelderfgoed_Frankrijk&action=edit" title="Sjabloon:Navigatie werelderfgoed Frankrijk">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Nl" class="mw-redirect" title="Sjabloon:Nl">Sjabloon:Nl</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Nl&action=edit" class="mw-redirect" title="Sjabloon:Nl">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Nowrap" title="Sjabloon:Nowrap">Sjabloon:Nowrap</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Nowrap&action=edit" title="Sjabloon:Nowrap">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:PAGENAMEBASE" title="Sjabloon:PAGENAMEBASE">Sjabloon:PAGENAMEBASE</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:PAGENAMEBASE&action=edit" title="Sjabloon:PAGENAMEBASE">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:PL-VLAG" title="Sjabloon:PL-VLAG">Sjabloon:PL-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:PL-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:PL-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:PT-VLAG" title="Sjabloon:PT-VLAG">Sjabloon:PT-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:PT-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:PT-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Panorama" title="Sjabloon:Panorama">Sjabloon:Panorama</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Panorama&action=edit" title="Sjabloon:Panorama">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Positiekaart" title="Sjabloon:Positiekaart">Sjabloon:Positiekaart</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Positiekaart&action=edit" title="Sjabloon:Positiekaart">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Positiekaart_Frankrijk" title="Sjabloon:Positiekaart Frankrijk">Sjabloon:Positiekaart Frankrijk</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Positiekaart_Frankrijk&action=edit" title="Sjabloon:Positiekaart Frankrijk">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Positiekaart_Regio_Parijs" title="Sjabloon:Positiekaart Regio Parijs">Sjabloon:Positiekaart Regio Parijs</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Positiekaart_Regio_Parijs&action=edit" title="Sjabloon:Positiekaart Regio Parijs">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:RU-VLAG" title="Sjabloon:RU-VLAG">Sjabloon:RU-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:RU-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:RU-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:References" title="Sjabloon:References">Sjabloon:References</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:References&action=edit" title="Sjabloon:References">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:SA-VLAG" title="Sjabloon:SA-VLAG">Sjabloon:SA-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:SA-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:SA-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Sfnref" title="Sjabloon:Sfnref">Sjabloon:Sfnref</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Sfnref&action=edit" title="Sjabloon:Sfnref">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:TN-VLAG" title="Sjabloon:TN-VLAG">Sjabloon:TN-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:TN-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:TN-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:TR-VLAG" title="Sjabloon:TR-VLAG">Sjabloon:TR-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:TR-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:TR-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taal-en" title="Sjabloon:Taal-en">Sjabloon:Taal-en</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taal-en&action=edit" title="Sjabloon:Taal-en">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taal-fr" title="Sjabloon:Taal-fr">Sjabloon:Taal-fr</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taal-fr&action=edit" title="Sjabloon:Taal-fr">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taal-nl" title="Sjabloon:Taal-nl">Sjabloon:Taal-nl</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taal-nl&action=edit" title="Sjabloon:Taal-nl">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taalaanduiding" title="Sjabloon:Taalaanduiding">Sjabloon:Taalaanduiding</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taalaanduiding&action=edit" title="Sjabloon:Taalaanduiding">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css" title="Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css">Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Taalaanduiding/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Tabel_weergemiddelden" title="Sjabloon:Tabel weergemiddelden">Sjabloon:Tabel weergemiddelden</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Tabel_weergemiddelden&action=edit" title="Sjabloon:Tabel weergemiddelden">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Tabel_weergemiddelden/colp" title="Sjabloon:Tabel weergemiddelden/colp">Sjabloon:Tabel weergemiddelden/colp</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Tabel_weergemiddelden/colp&action=edit" title="Sjabloon:Tabel weergemiddelden/colp">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Tabel_weergemiddelden/cols" title="Sjabloon:Tabel weergemiddelden/cols">Sjabloon:Tabel weergemiddelden/cols</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Tabel_weergemiddelden/cols&action=edit" title="Sjabloon:Tabel weergemiddelden/cols">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:US-VLAG" title="Sjabloon:US-VLAG">Sjabloon:US-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:US-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:US-VLAG">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Wanneer%3F" title="Sjabloon:Wanneer?">Sjabloon:Wanneer?</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Wanneer%3F&action=edit" title="Sjabloon:Wanneer?">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Wikidata_afbeelding" title="Sjabloon:Wikidata afbeelding">Sjabloon:Wikidata afbeelding</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Wikidata_afbeelding&action=edit" title="Sjabloon:Wikidata afbeelding">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Wikidata_co%C3%B6rdinaten" title="Sjabloon:Wikidata coördinaten">Sjabloon:Wikidata coördinaten</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Wikidata_co%C3%B6rdinaten&action=edit" title="Sjabloon:Wikidata coördinaten">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:YE-VLAG" title="Sjabloon:YE-VLAG">Sjabloon:YE-VLAG</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:YE-VLAG&action=edit" title="Sjabloon:YE-VLAG">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Yesno" title="Sjabloon:Yesno">Sjabloon:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Yesno&action=edit" title="Sjabloon:Yesno">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_dp" title="Sjabloon:Zie dp">Sjabloon:Zie dp</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_dp&action=edit" title="Sjabloon:Zie dp">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_hoofdartikel" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">Sjabloon:Zie hoofdartikel</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_hoofdartikel&action=edit" title="Sjabloon:Zie hoofdartikel">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zie_ook" title="Sjabloon:Zie ook">Sjabloon:Zie ook</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zie_ook&action=edit" title="Sjabloon:Zie ook">bekijk bron</a>) (beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject" title="Sjabloon:Zusterproject">Sjabloon:Zusterproject</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject/styles.css" title="Sjabloon:Zusterproject/styles.css">Sjabloon:Zusterproject/styles.css</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject/styles.css&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject/styles.css">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject_box" title="Sjabloon:Zusterproject box">Sjabloon:Zusterproject box</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject_box&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject box">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Sjabloon:Zusterproject_klein" title="Sjabloon:Zusterproject klein">Sjabloon:Zusterproject klein</a> (<a href="/w/index.php?title=Sjabloon:Zusterproject_klein&action=edit" title="Sjabloon:Zusterproject klein">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Arguments" title="Module:Arguments">Module:Arguments</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Arguments&action=edit" title="Module:Arguments">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Authority_control" title="Module:Authority control">Module:Authority control</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Authority_control&action=edit" title="Module:Authority control">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:CoorCheck" title="Module:CoorCheck">Module:CoorCheck</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:CoorCheck&action=edit" title="Module:CoorCheck">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:If_empty" title="Module:If empty">Module:If empty</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:If_empty&action=edit" title="Module:If empty">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Lang" title="Module:Lang">Module:Lang</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Lang&action=edit" title="Module:Lang">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Lang/ISO_639_synonyms" title="Module:Lang/ISO 639 synonyms">Module:Lang/ISO 639 synonyms</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Lang/ISO_639_synonyms&action=edit" title="Module:Lang/ISO 639 synonyms">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Lang/data" title="Module:Lang/data">Module:Lang/data</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Lang/data&action=edit" title="Module:Lang/data">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/ISO_639-3" title="Module:Language/data/ISO 639-3">Module:Language/data/ISO 639-3</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/ISO_639-3&action=edit" title="Module:Language/data/ISO 639-3">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/iana_languages" title="Module:Language/data/iana languages">Module:Language/data/iana languages</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/iana_languages&action=edit" title="Module:Language/data/iana languages">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/iana_regions" title="Module:Language/data/iana regions">Module:Language/data/iana regions</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/iana_regions&action=edit" title="Module:Language/data/iana regions">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/iana_scripts" title="Module:Language/data/iana scripts">Module:Language/data/iana scripts</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/iana_scripts&action=edit" title="Module:Language/data/iana scripts">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/iana_suppressed_scripts" title="Module:Language/data/iana suppressed scripts">Module:Language/data/iana suppressed scripts</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/iana_suppressed_scripts&action=edit" title="Module:Language/data/iana suppressed scripts">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/iana_variants" title="Module:Language/data/iana variants">Module:Language/data/iana variants</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/iana_variants&action=edit" title="Module:Language/data/iana variants">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/data/wp_languages" title="Module:Language/data/wp languages">Module:Language/data/wp languages</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/data/wp_languages&action=edit" title="Module:Language/data/wp languages">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Language/name/data" title="Module:Language/name/data">Module:Language/name/data</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Language/name/data&action=edit" title="Module:Language/name/data">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:ResolveEntityId" title="Module:ResolveEntityId">Module:ResolveEntityId</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:ResolveEntityId&action=edit" title="Module:ResolveEntityId">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:String" title="Module:String">Module:String</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:String&action=edit" title="Module:String">bekijk bron</a>) (uitgebreid beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:StringReplace" title="Module:StringReplace">Module:StringReplace</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:StringReplace&action=edit" title="Module:StringReplace">bekijk bron</a>) (semi-beveiligd)</li><li><a href="/wiki/Module:Unicode_data" title="Module:Unicode data">Module:Unicode data</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Unicode_data&action=edit" title="Module:Unicode data">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Wd" title="Module:Wd">Module:Wd</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Wd&action=edit" title="Module:Wd">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Wd/i18n" title="Module:Wd/i18n">Module:Wd/i18n</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Wd/i18n&action=edit" title="Module:Wd/i18n">bewerken</a>) </li><li><a href="/wiki/Module:Yesno" title="Module:Yesno">Module:Yesno</a> (<a href="/w/index.php?title=Module:Yesno&action=edit" title="Module:Yesno">bewerken</a>) </li></ul></div><p id="mw-returnto">Terug naar <a href="/wiki/Parijs" title="Parijs">Parijs</a>.</p> <noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Overgenomen van "<a dir="ltr" href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Parijs">https://nl.wikipedia.org/wiki/Parijs</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks catlinks-allhidden" data-mw="interface"></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Privacybeleid</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia">Over Wikipedia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Algemeen_voorbehoud">Disclaimers</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Gedragscode</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Ontwikkelaars</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/nl.wikipedia.org">Statistieken</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Cookieverklaring</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//nl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Parijs&action=edit&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Mobiele weergave</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-dnxpp","wgBackendResponseTime":270,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.012","walltime":"0.017","ppvisitednodes":{"value":27,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":831,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":0,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":2,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":0,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":0,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1.740 1 -total"," 95.97% 1.670 2 Sjabloon:Halfbr"]},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-dnxpp","timestamp":"20241124215435","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>