CINXE.COM

Ioga – Wikipédia, a enciclopédia livre

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available" lang="pt" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Ioga – Wikipédia, a enciclopédia livre</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )ptwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","janeiro","fevereiro","março","abril","maio","junho","julho","agosto","setembro","outubro","novembro","dezembro"],"wgRequestId":"00198c56-7a66-411f-8586-5545f305569d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Ioga","wgTitle":"Ioga","wgCurRevisionId":69442618,"wgRevisionId":69442618,"wgArticleId":46107,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["!CS1 inglês-fontes em língua (en)","!Páginas que utilizam o parâmetro sufixo na predefinição Langx","!Artigos que carecem de notas de rodapé desde outubro de 2018","!Artigos que carecem de notas de rodapé sem indicação de tema","!Páginas que usam referências com parâmetros obsoletas","!Artigos bons na Wikipédia em inglês","!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN","Ioga","Filosofia indiana","Antropologia médica"],"wgPageViewLanguage":"pt","wgPageContentLanguage":"pt","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Ioga","wgRelevantArticleId":46107,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":false,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pt","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pt"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9350","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.30"}; RLSTATE={"ext.gadget.FeedbackHighlight-base":"ready","ext.gadget.keepPDU":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Topicon","ext.gadget.Metacaixa","ext.gadget.TitleRewrite","ext.gadget.ElementosOcultaveis","ext.gadget.FeedbackHighlight","ext.gadget.ReferenceTooltips","ext.gadget.NewVillagePump","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.requestForAdminship","ext.gadget.WikiMiniAtlas","ext.gadget.PagesForDeletion","ext.gadget.switcher","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","oojs-ui.styles.icons-media","oojs-ui-core.icons","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=startup&amp;only=scripts&amp;raw=1&amp;skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=ext.gadget.FeedbackHighlight-base%2CkeepPDU&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pt&amp;modules=site.styles&amp;only=styles&amp;skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.23"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e2/Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="898"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG/960px-Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="598"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="479"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Ioga – Wikipédia, a enciclopédia livre"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pt.m.wikipedia.org/wiki/Ioga"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Editar" href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipédia (pt)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pt.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Ioga"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="&#039;&#039;Feed&#039;&#039; Atom Wikipédia" href="/w/index.php?title=Especial:Mudan%C3%A7as_recentes&amp;feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="auth.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Ioga rootpage-Ioga skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Saltar para o conteúdo</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="Menu principal" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu principal" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu principal</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu principal</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Navegação </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" title="Visitar a página principal [z]" accesskey="z"><span>Página principal</span></a></li><li id="n-featuredcontent" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Conte%C3%BAdo_destacado"><span>Conteúdo destacado</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Eventos_atuais" title="Informação temática sobre eventos atuais"><span>Eventos atuais</span></a></li><li id="n-villagepump" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Esplanada"><span>Esplanada</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Aleat%C3%B3ria" title="Carregar página aleatória [x]" accesskey="x"><span>Página aleatória</span></a></li><li id="n-portals" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:%C3%8Dndice"><span>Portais</span></a></li><li id="n-bug_in_article" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Informe_um_erro"><span>Informar um erro</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_especiais"><span>Páginas especiais</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-interaction" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-interaction" > <div class="vector-menu-heading"> Colaboração </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-welcome" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Boas-vindas"><span>Boas-vindas</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_principal" title="Um local reservado para auxílio."><span>Ajuda</span></a></li><li id="n-Páginas-de-testes-públicas" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:P%C3%A1gina_de_testes"><span>Páginas de testes públicas</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Portal_comunit%C3%A1rio" title="Sobre o projeto"><span>Portal comunitário</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Mudan%C3%A7as_recentes" title="Uma lista de mudanças recentes nesta wiki [r]" accesskey="r"><span>Mudanças recentes</span></a></li><li id="n-maintenance" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Manuten%C3%A7%C3%A3o"><span>Manutenção</span></a></li><li id="n-createpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Ajuda:Guia_de_edi%C3%A7%C3%A3o/Como_come%C3%A7ar_uma_p%C3%A1gina"><span>Criar página</span></a></li><li id="n-newpages-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_novas"><span>Páginas novas</span></a></li><li id="n-contact-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Contato"><span>Contato</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:P%C3%A1gina_principal" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipédia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fr.svg" style="width: 7.4375em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pt.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Especial:Pesquisar" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia" aria-label="Pesquisar na Wikipédia" autocapitalize="sentences" title="Pesquisar na Wikipédia [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Ferramentas pessoais"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page&#039;s font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Aspeto" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Aspeto</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt" class=""><span>Donativos</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Ioga" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório" class=""><span>Criar uma conta</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Ioga" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o" class=""><span>Entrar</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Mais opções" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas pessoais" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas pessoais</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu do utilizador" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&amp;wmf_medium=sidebar&amp;wmf_campaign=pt.wikipedia.org&amp;uselang=pt"><span>Donativos</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Criar_conta&amp;returnto=Ioga" title="É encorajado a criar uma conta e iniciar sessão; no entanto, não é obrigatório"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Criar uma conta</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Entrar&amp;returnto=Ioga" title="Aconselhamos-lhe a criar uma conta na Wikipédia, embora tal não seja obrigatório. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Entrar</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Páginas para editores sem sessão iniciada <a href="/wiki/Ajuda:Introduction" aria-label="Saiba mais sobre edição"><span>saber mais</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minhas_contribui%C3%A7%C3%B5es" title="Uma lista de edições feitas a partir deste endereço IP [y]" accesskey="y"><span>Contribuições</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Minha_discuss%C3%A3o" title="Discussão sobre edições feitas a partir deste endereço IP [n]" accesskey="n"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eocultar\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"pt\" dir=\"ltr\"\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="&#039;&#039;Site&#039;&#039;"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Conteúdo" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Conteúdo</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ocultar</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Início</div> </a> </li> <li id="toc-Etimologia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etimologia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Etimologia</span> </div> </a> <ul id="toc-Etimologia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Definições_nas_escrituras" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Definições_nas_escrituras"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Definições nas escrituras</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Definições_nas_escrituras-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Definições nas escrituras</span> </button> <ul id="toc-Definições_nas_escrituras-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Grafia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Grafia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Grafia</span> </div> </a> <ul id="toc-Grafia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pronúncia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Pronúncia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Pronúncia</span> </div> </a> <ul id="toc-Pronúncia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Estilos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Estilos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Estilos</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Estilos-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Estilos</span> </button> <ul id="toc-Estilos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Yoga_Sūtra_de_Patañjali" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Yoga_Sūtra_de_Patañjali"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1</span> <span><i>Yoga Sūtra</i> de Patañjali</span> </div> </a> <ul id="toc-Yoga_Sūtra_de_Patañjali-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Aṣṭāṅga:_os_oito_pilares_da_ioga_clássica" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Aṣṭāṅga:_os_oito_pilares_da_ioga_clássica"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.1</span> <span><i>Aṣṭāṅga</i>: os oito pilares da ioga clássica</span> </div> </a> <ul id="toc-Aṣṭāṅga:_os_oito_pilares_da_ioga_clássica-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Obstáculos:_nove_dispersões_mentais" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#Obstáculos:_nove_dispersões_mentais"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3.1.2</span> <span>Obstáculos: nove dispersões mentais</span> </div> </a> <ul id="toc-Obstáculos:_nove_dispersões_mentais-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ioga_e_religiões" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ioga_e_religiões"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Ioga e religiões</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Ioga_e_religiões-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Ioga e religiões</span> </button> <ul id="toc-Ioga_e_religiões-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Hinduísmo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Hinduísmo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.1</span> <span>Hinduísmo</span> </div> </a> <ul id="toc-Hinduísmo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Cristianismo" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cristianismo"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4.2</span> <span>Cristianismo</span> </div> </a> <ul id="toc-Cristianismo-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Reconhecimentos" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Reconhecimentos"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Reconhecimentos</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Reconhecimentos-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Alternar a subsecção Reconhecimentos</span> </button> <ul id="toc-Reconhecimentos-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ONU" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ONU"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>ONU</span> </div> </a> <ul id="toc-ONU-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-SUS" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#SUS"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>SUS</span> </div> </a> <ul id="toc-SUS-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Ioga_no_Brasil" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ioga_no_Brasil"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Ioga no Brasil</span> </div> </a> <ul id="toc-Ioga_no_Brasil-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ver_também" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ver_também"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Ver também</span> </div> </a> <ul id="toc-Ver_também-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Referências" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Referências"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Referências</span> </div> </a> <ul id="toc-Referências-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ligações_externas" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Ligações_externas"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>Ligações externas</span> </div> </a> <ul id="toc-Ligações_externas-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" title="Índice" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Ioga</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Ir para um artigo noutra língua. Disponível em 131 línguas" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-131" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">131 línguas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — africanês" lang="af" hreflang="af" data-title="Joga" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="africanês" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — alemão suíço" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Yoga" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="alemão suíço" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — aragonês" lang="an" hreflang="an" data-title="Yoga" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragonês" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%AC%D8%A7" title="يوجا — árabe" lang="ar" hreflang="ar" data-title="يوجا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="árabe" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%8A%D9%88%D8%AC%D8%A7" title="يوجا — Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="يوجا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%A8" title="যোগাসন — assamês" lang="as" hreflang="as" data-title="যোগাসন" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="assamês" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — asturiano" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Yoga" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturiano" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="योग" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Yoqa" title="Yoqa — azerbaijano" lang="az" hreflang="az" data-title="Yoqa" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbaijano" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%82%D8%A7" title="یوقا — South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="یوقا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — bashkir" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Йога" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="bashkir" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — balinês" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Yoga" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balinês" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Joga" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Yoga" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%81%D0%B3%D0%B0" title="Ёга — bielorrusso" lang="be" hreflang="be" data-title="Ёга" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="bielorrusso" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%81%D0%B3%D0%B0" title="Ёга — Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Ёга" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — búlgaro" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Йога" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="búlgaro" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="योग" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bm mw-list-item"><a href="https://bm.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — bambara" lang="bm" hreflang="bm" data-title="Yoga" data-language-autonym="Bamanankan" data-language-local-name="bambara" class="interlanguage-link-target"><span>Bamanankan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%AE" title="যোগব্যায়াম — bengalês" lang="bn" hreflang="bn" data-title="যোগব্যায়াম" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalês" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%A1%E0%BD%BC%E0%BC%8B%E0%BD%82" title="ཡོ་ག — tibetano" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ཡོ་ག" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="tibetano" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — bretão" lang="br" hreflang="br" data-title="Yoga" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretão" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — bósnio" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Joga" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bósnio" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Yoga" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%9D%D0%B0%D0%BB%D0%B6%D0%BE%D1%80" title="Налжор — Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Налжор" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Ioga" title="Ioga — catalão" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Ioga" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="catalão" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — checheno" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Йога" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="checheno" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%DB%86%DA%AF%D8%A7" title="یۆگا — curdo central" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="یۆگا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="curdo central" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3ga" title="Jóga — checo" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Jóga" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="checo" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Ioga" title="Ioga — galês" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Ioga" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="galês" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — dinamarquês" lang="da" hreflang="da" data-title="Yoga" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="dinamarquês" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — alemão" lang="de" hreflang="de" data-title="Yoga" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="alemão" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — ewe" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Yoga" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="ewe" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%93%CE%B9%CF%8C%CE%B3%CE%BA%CE%B1" title="Γιόγκα — grego" lang="el" hreflang="el" data-title="Γιόγκα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grego" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="artigo bom"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — inglês" lang="en" hreflang="en" data-title="Yoga" data-language-autonym="English" data-language-local-name="inglês" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Jogo" title="Jogo — esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Jogo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — espanhol" lang="es" hreflang="es" data-title="Yoga" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="espanhol" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Jooga" title="Jooga — estónio" lang="et" hreflang="et" data-title="Jooga" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estónio" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — basco" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Yoga" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="basco" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7" title="یوگا — persa" lang="fa" hreflang="fa" data-title="یوگا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="persa" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi badge-Q17559452 badge-recommendedarticle mw-list-item" title="artigo recomendado"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Jooga" title="Jooga — finlandês" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Jooga" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="finlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Jooga" title="Jooga — Võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Jooga" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="Võro" class="interlanguage-link-target"><span>Võro</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — francês" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Yoga" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francês" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/I%C3%B3ga" title="Ióga — irlandês" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Ióga" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Ioga" title="Ioga — galego" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ioga" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galego" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gom mw-list-item"><a href="https://gom.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — Goan Konkani" lang="gom" hreflang="gom" data-title="योग" data-language-autonym="गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni" data-language-local-name="Goan Konkani" class="interlanguage-link-target"><span>गोंयची कोंकणी / Gõychi Konknni</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%AF%E0%AB%8B%E0%AA%97_(%E0%AA%AE%E0%AA%A8%E0%AB%8B%E0%AA%B6%E0%AA%BE%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%B0%E0%AB%80%E0%AA%95_%E0%AA%9C%E0%AB%80%E0%AA%B5%E0%AA%A8%E0%AA%B6%E0%AB%88%E0%AA%B2%E0%AB%80)" title="યોગ (મનોશારીરીક જીવનશૈલી) — guzerate" lang="gu" hreflang="gu" data-title="યોગ (મનોશારીરીક જીવનશૈલી)" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="guzerate" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%99%D7%95%D7%92%D7%94" title="יוגה — hebraico" lang="he" hreflang="he" data-title="יוגה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebraico" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="योग" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Yoga" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — croata" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Joga" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="croata" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — haitiano" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Yoga" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="haitiano" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3ga" title="Jóga — húngaro" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Jóga" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="húngaro" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%85%D5%B8%D5%A3%D5%A1" title="Յոգա — arménio" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Յոգա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="arménio" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B5%D5%B8%D5%AF%D5%A1" title="Եոկա — Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Եոկա" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — interlíngua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Yoga" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlíngua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — indonésio" lang="id" hreflang="id" data-title="Yoga" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonésio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — ilocano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Yoga" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilocano" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/J%C3%B3ga" title="Jóga — islandês" lang="is" hreflang="is" data-title="Jóga" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandês" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — italiano" lang="it" hreflang="it" data-title="Yoga" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="italiano" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%A8%E3%83%BC%E3%82%AC" title="ヨーガ — japonês" lang="ja" hreflang="ja" data-title="ヨーガ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japonês" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Yuoga" title="Yuoga — Jamaican Creole English" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Yuoga" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="Jamaican Creole English" class="interlanguage-link-target"><span>Patois</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — javanês" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Yoga" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="javanês" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%98%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%90" title="იოგა — georgiano" lang="ka" hreflang="ka" data-title="იოგა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="georgiano" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Yogaa" title="Yogaa — Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Yogaa" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target"><span>Kabɩyɛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — cazaque" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Йога" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="cazaque" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B3%8B%E0%B2%97" title="ಯೋಗ — canarim" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಯೋಗ" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="canarim" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9A%94%EA%B0%80" title="요가 — coreano" lang="ko" hreflang="ko" data-title="요가" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="coreano" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7" title="یوگا — caxemira" lang="ks" hreflang="ks" data-title="یوگا" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="caxemira" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — quirguiz" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Йога" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="quirguiz" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Ioga" title="Ioga — latim" lang="la" hreflang="la" data-title="Ioga" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="latim" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — lombardo" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Yoga" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardo" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — lituano" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Joga" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="lituano" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — letão" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Joga" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="letão" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="योग" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%88%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Јога — macedónio" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Јога" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedónio" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AF%E0%B5%8B%E0%B4%97%E0%B4%82" title="യോഗം — malaiala" lang="ml" hreflang="ml" data-title="യോഗം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malaiala" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3" title="Йог — mongol" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Йог" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongol" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — marata" lang="mr" hreflang="mr" data-title="योग" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marata" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — malaio" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Yoga" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malaio" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Ioga" title="Ioga — mirandês" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Ioga" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandês" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%9A%E1%80%B1%E1%80%AC%E1%80%82%E1%80%80%E1%80%BB%E1%80%84%E1%80%B7%E1%80%BA%E1%80%85%E1%80%89%E1%80%BA" title="ယောဂကျင့်စဉ် — birmanês" lang="my" hreflang="my" data-title="ယောဂကျင့်စဉ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmanês" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds-nl mw-list-item"><a href="https://nds-nl.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — baixo-saxão" lang="nds-NL" hreflang="nds-NL" data-title="Yoga" data-language-autonym="Nedersaksies" data-language-local-name="baixo-saxão" class="interlanguage-link-target"><span>Nedersaksies</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — nepalês" lang="ne" hreflang="ne" data-title="योग" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalês" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — newari" lang="new" hreflang="new" data-title="योग" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newari" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — neerlandês" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Yoga" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="neerlandês" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — norueguês nynorsk" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Yoga" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norueguês nynorsk" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — norueguês bokmål" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Yoga" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norueguês bokmål" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/I%C3%B2ga" title="Iòga — occitano" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Iòga" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="occitano" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AF%E0%AD%8B%E0%AC%97" title="ଯୋଗ — oriá" lang="or" hreflang="or" data-title="ଯୋଗ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="oriá" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AF%E0%A9%8B%E0%A8%97%E0%A8%BE%E0%A8%B8%E0%A8%A3" title="ਯੋਗਾਸਣ — panjabi" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਯੋਗਾਸਣ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="panjabi" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pi mw-list-item"><a href="https://pi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="योग — páli" lang="pi" hreflang="pi" data-title="योग" data-language-autonym="पालि" data-language-local-name="páli" class="interlanguage-link-target"><span>पालि</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — polaco" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Joga" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="polaco" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/J%C3%B2ga" title="Jòga — Piedmontese" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Jòga" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="Piedmontese" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7" title="یوگا — Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="یوگا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Yuqa" title="Yuqa — quíchua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Yuqa" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="quíchua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — romeno" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Yoga" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="romeno" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — russo" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Йога" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="russo" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D2%91%D0%B0" title="Йоґа — Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Йоґа" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — quiniaruanda" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Yoga" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="quiniaruanda" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%8B%E0%A4%97%E0%A4%83" title="योगः — sânscrito" lang="sa" hreflang="sa" data-title="योगः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sânscrito" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — sakha" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Йога" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="sakha" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%AD%E1%B1%9A%E1%B1%9C%E1%B1%9F" title="ᱭᱚᱜᱟ — santali" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱭᱚᱜᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="santali" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Yoga" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — servo-croata" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Joga" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="servo-croata" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%BA%E0%B7%9D%E0%B6%9C" title="යෝග — cingalês" lang="si" hreflang="si" data-title="යෝග" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="cingalês" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Yoga" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — eslovaco" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Joga" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="eslovaco" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — esloveno" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Joga" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="esloveno" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — albanês" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Joga" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albanês" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Joga" title="Joga — sérvio" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Joga" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="sérvio" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — sueco" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Yoga" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="sueco" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — suaíli" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Yoga" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suaíli" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AF%E0%AF%8B%E0%AE%95%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%95%E0%AE%B2%E0%AF%88" title="யோகக் கலை — tâmil" lang="ta" hreflang="ta" data-title="யோகக் கலை" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tâmil" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AF%E0%B3%8B%E0%B2%97" title="ಯೋಗ — Tulu" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಯೋಗ" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="Tulu" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AF%E0%B1%8B%E0%B0%97%E0%B0%BE" title="యోగా — telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="యోగా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — tajique" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Йога" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tajique" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B9%82%E0%B8%A2%E0%B8%84%E0%B8%B0" title="โยคะ — tailandês" lang="th" hreflang="th" data-title="โยคะ" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tailandês" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — tagalo" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Yoga" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalo" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — turco" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Yoga" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turco" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — tatar" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Йога" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatar" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%99%D0%BE%D0%B3%D0%B0" title="Йога — ucraniano" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Йога" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ucraniano" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%DA%AF%D8%A7" title="یوگا — urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="یوگا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — usbeque" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Yoga" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="usbeque" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — vietnamita" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Yoga" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="vietnamita" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — waray" lang="war" hreflang="war" data-title="Yoga" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waray" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E7%91%9C%E4%BC%BD" title="瑜伽 — wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="瑜伽" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%99%D7%90%D7%92%D7%90" title="יאגא — iídiche" lang="yi" hreflang="yi" data-title="יאגא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="iídiche" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%91%9C%E4%BC%BD" title="瑜伽 — chinês" lang="zh" hreflang="zh" data-title="瑜伽" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chinês" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Yoga" title="Yoga — min nan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Yoga" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="min nan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E7%91%9C%E4%BC%BD" title="瑜伽 — cantonês" lang="yue" hreflang="yue" data-title="瑜伽" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="cantonês" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9350#sitelinks-wikipedia" title="Editar hiperligações interlínguas" class="wbc-editpage">Editar hiperligações</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Espaços nominais"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ioga" title="Ver a página de conteúdo [c]" accesskey="c"><span>Artigo</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Discuss%C3%A3o:Ioga" rel="discussion" title="Discussão sobre o conteúdo da página [t]" accesskey="t"><span>Discussão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Mudar a variante da língua" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">português</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Vistas"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Ioga"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=history" title="Edições anteriores desta página. [h]" accesskey="h"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Ferramentas" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Ferramentas</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Ferramentas</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ocultar</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Mais opções" > <div class="vector-menu-heading"> Operações </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Ioga"><span>Ler</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit" title="Editar esta página [v]" accesskey="v"><span>Editar</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit" title="Editar o código-fonte desta página [e]" accesskey="e"><span>Editar código-fonte</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=history"><span>Ver histórico</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Geral </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:P%C3%A1ginas_afluentes/Ioga" title="Lista de todas as páginas que contêm hiperligações para esta [j]" accesskey="j"><span>Páginas afluentes</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Especial:Altera%C3%A7%C3%B5es_relacionadas/Ioga" rel="nofollow" title="Mudanças recentes nas páginas para as quais esta contém hiperligações [k]" accesskey="k"><span>Alterações relacionadas</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pt.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Carregar_ficheiro" title="Carregar ficheiros [u]" accesskey="u"><span>Carregar ficheiro</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;oldid=69442618" title="Hiperligação permanente para esta revisão desta página"><span>Hiperligação permanente</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=info" title="Mais informações sobre esta página"><span>Informações da página</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Citar&amp;page=Ioga&amp;id=69442618&amp;wpFormIdentifier=titleform" title="Informação sobre como citar esta página"><span>Citar esta página</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:UrlShortener&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FIoga"><span>Obter URL encurtado</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:QrCode&amp;url=https%3A%2F%2Fpt.wikipedia.org%2Fwiki%2FIoga"><span>Descarregar código QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Imprimir/exportar </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:Livro&amp;bookcmd=book_creator&amp;referer=Ioga"><span>Criar um livro</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Especial:DownloadAsPdf&amp;page=Ioga&amp;action=show-download-screen"><span>Descarregar como PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;printable=yes" title="Versão para impressão desta página [p]" accesskey="p"><span>Versão para impressão</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> Noutros projetos </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Yoga" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9350" title="Hiperligação para o elemento do repositório de dados [g]" accesskey="g"><span>Elemento Wikidata</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Ferramentas de página"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Aspeto"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Aspeto</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">mover para a barra lateral</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ocultar</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Origem: Wikipédia, a enciclopédia livre.</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pt" dir="ltr"><figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG/250px-Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG/330px-Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG/500px-Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG 2x" data-file-width="1024" data-file-height="766" /></a><figcaption>Iogue em <a href="/wiki/Postura_de_l%C3%B3tus" class="mw-redirect" title="Postura de lótus">postura de lótus</a> praticando <a href="/wiki/Pranaiama" title="Pranaiama">pranaiama</a>.</figcaption></figure> <p>O ou a<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">&#91;</span>1<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <b>ioga,</b> ou <b>yoga</b><sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">&#91;</span>2<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">&#91;</span>3<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> (em <a href="/wiki/P%C3%A1li" title="Páli">páli</a> e em <a href="/wiki/S%C3%A2nscrito" title="Sânscrito">sânscrito</a>: <span lang="sa">योग</span>; <a href="/wiki/Romaniza%C3%A7%C3%A3o_(lingu%C3%ADstica)" title="Romanização (linguística)">romaniz.</a>: <span lang="sa-Latn" title="15919 Indic" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">yóga</span>&#59; "jugo" ou "união", da raiz <a href="/wiki/PIE" class="mw-redirect" title="PIE">PIE</a> <i>*yeug-</i>, mesma de "jungir",<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">&#91;</span>4<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> <small><a href="/wiki/Alfabeto_fon%C3%A9tico_internacional" title="Alfabeto fonético internacional">AFI</a></small>:&#160;<a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Alfabeto_fon%C3%A9tico_internacional" title="Wikipédia:Alfabeto fonético internacional"><span title="Pronúncia no alfabeto fonético internacional (IPA)" class="AFI">[joːgə]</span></a>), é um conceito que se refere às tradicionais <a href="/wiki/Disciplina" class="mw-redirect" title="Disciplina">disciplinas</a> <a href="/wiki/Corpo" title="Corpo">físicas</a> e filosóficas originárias da <a href="/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia">Índia</a>.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">&#91;</span>5<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> A palavra está associada com as práticas <a href="/wiki/Medita%C3%A7%C3%A3o" title="Meditação">meditativas</a><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">&#91;</span>6<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">&#91;</span>7<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> e costuma ser associada tipicamente com o <a href="/wiki/Hataioga" title="Hataioga">hataioga</a> e seus <a href="/wiki/Asana" title="Asana">asanas</a> (posturas) ou como uma forma de exercício.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">&#91;</span>8<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">&#91;</span>9<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Os principais ramos do ioga incluem <a href="/wiki/Rajaioga" title="Rajaioga">rajaioga</a>, <a href="/wiki/Carmaioga" title="Carmaioga">carmaioga</a>, <a href="/wiki/Jnana-ioga" title="Jnana-ioga">jnana-ioga</a>, <a href="/wiki/Bactiioga" title="Bactiioga">bactiioga</a>, <a href="/wiki/Tantra" title="Tantra">tantra</a> ioga, tao yoga e <a href="/wiki/Hataioga" title="Hataioga">hataioga</a>.<sup id="cite_ref-yogaTrads1_042007_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-yogaTrads1_042007-10"><span class="cite-bracket">&#91;</span>10<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-yogaTrads2_042007_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-yogaTrads2_042007-11"><span class="cite-bracket">&#91;</span>11<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-yogaTrads_3042007_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-yogaTrads_3042007-12"><span class="cite-bracket">&#91;</span>12<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> O rajaioga, compilado no <a href="/w/index.php?title=Iogassutra&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Iogassutra (página não existe)">Iogassutra</a> de <a href="/wiki/Patanjali" class="mw-redirect" title="Patanjali">Patañjali</a> e conhecido simplesmente como <i>ioga</i> no contexto da filosofia hinduísta, faz parte da tradição <a href="/wiki/Samkhya" class="mw-redirect" title="Samkhya">Samkhya</a>.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">&#91;</span>13<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Diversos outros <a href="/wiki/Textos_hindus" title="Textos hindus">textos hindus</a> discutem aspectos do ioga, incluindo os <a href="/wiki/Veda" class="mw-redirect" title="Veda">Vedas</a>, as <a href="/wiki/Upanixade" class="mw-redirect" title="Upanixade">Upanixades</a>, a <i><a href="/wiki/Bagavadguit%C3%A1" class="mw-redirect" title="Bagavadguitá">Bagavadguitá</a></i>, a <a href="/wiki/Hatha_Yoga_Pradipika" title="Hatha Yoga Pradipika"><i>Haṭhayoga Pradīpikā</i></a>, a <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/gheranda-samhita/"><i>Gheraṇḍa Saṁhitā</i></a>, a <a href="/wiki/Shiva_Samhita" title="Shiva Samhita"><i>Śiva Saṁhitā</i></a>, o <a href="/wiki/Mahabharata" title="Mahabharata"><i>Mahabhārata</i></a> e diversos <a href="/wiki/Tantra" title="Tantra">Tantras</a>. </p><p>A palavra <a href="/wiki/S%C3%A2nscrito" title="Sânscrito">sânscrita</a> <i>yoga</i> tem diversos significados;<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">&#91;</span>14<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> deriva da <a href="/wiki/Radical_(lingu%C3%ADstica)" title="Radical (linguística)">raiz</a> <i>yuj</i>, que significa "controlar", "jungir", "unir"<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">&#91;</span>15<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> ou "concentração".<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">&#91;</span>16<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> Algumas das traduções também incluem os significados de "juntando", "unindo", "união", "conjunção" e "meios".<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">&#91;</span>17<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">&#91;</span>18<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">&#91;</span>19<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>Um(a) praticante avançado(a) da ioga é chamado de <a href="/wiki/Iogue" title="Iogue">iogue</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etimologia">Etimologia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=1" title="Editar secção: Etimologia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=1" title="Editar código-fonte da secção: Etimologia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg/330px-Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg" decoding="async" width="300" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg/500px-Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg/960px-Yoga4Love_Freedom_Gratitude.jpg 2x" data-file-width="4000" data-file-height="3000" /></a><figcaption>Um grupo de <a href="/wiki/Mulher" title="Mulher">mulheres</a> praticando ioga.</figcaption></figure> <p>No <a href="/wiki/Devan%C3%A1gari" title="Devanágari">devanágari</a>, alfabeto utilizado no <a href="/wiki/S%C3%A2nscrito" title="Sânscrito">sânscrito</a>, o termo é originalmente escrito desta forma: योग. Provém da raiz sânscrita <i>yuj</i>, que significa "jungir", "cangar", "arrear", "atrelar", "prender", "juntar". Quando se atrela o boi à canga ou jugo, ou ainda quando se junta a parelha de animais, isto significa que se está colocando esses animais em condições para o trabalho. Por isso, a raiz "yuj" também significa "adequar", "preparar" ou "utilizar". </p><p>A ideia de que a raiz "yuj" poderia significar "unir" no sentido de "integrar" (física ou misticamente) surge, possivelmente, a partir de uma afirmação vedantina que define o ioga como a "união" entre Jīvātma e Paramātma, que passam a ser um só. Porém, "yuktam" (que é o particípio passado desse verbo) não significa "unido", mas "atrelado", "preparado" ou "adequado". </p><p>Alguns acreditam que ioga, interpretado como "união" nos meios vedantinos, carece de sentido , principalmente no Advaita Vedanta, onde tudo é <a href="/wiki/Br%C3%A2man" class="mw-redirect" title="Brâman">Brahman</a>, o Absoluto que abarca tudo o que existe, então não há a necessidade de "união", pois qualquer desunião, separação é mera ilusão (<a href="/wiki/Maya" class="mw-disambig" title="Maya"><i>māyā</i></a>); por isso, há a descoberta da união sempre existente, a descoberta de <a href="/wiki/Brahman" class="mw-redirect" title="Brahman">Brahman</a> em todas as coisas, inclusive no próprio indivíduo. Entretanto, esta não é a realidade observada no nível evolutivo atual da raça humana, caracterizado pelo individualismo e pela maneira desconectada como os seres humanos se sentem em relação aos de sua espécie e aos demais seres que habitam o planeta Terra. </p><p>O entendimento de que no <a href="/wiki/Yoga_Sutras" class="mw-redirect" title="Yoga Sutras"><i>Yoga Sūtra</i></a> essa interpretação de ioga como "união" também careceria de sentido não é correta. A crença de que somos e sempre fomos, em essência, o <a href="/wiki/Purusha" title="Purusha">Puruṣa</a>, a consciência incondicionada e eterna, que não precisa ser unida a nada, muito pelo contrário, precisa ser desidentificada dos processos fenomenológicos da natureza (<a href="/w/index.php?title=Prakrti&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Prakrti (página não existe)">Prakrti</a>), ainda não se mostra verdadeira no estágio evolucionário atual da raça humana. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Definições_nas_escrituras"><span id="Defini.C3.A7.C3.B5es_nas_escrituras"></span>Definições nas escrituras</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=2" title="Editar secção: Definições nas escrituras" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=2" title="Editar código-fonte da secção: Definições nas escrituras"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Os textos hindus que discutem aspectos da ioga incluem principalmente as <a href="/wiki/Upanixades" title="Upanixades">Upanixades</a>, a <a href="/wiki/Bagavadguit%C3%A1" class="mw-redirect" title="Bagavadguitá">Bagavadguitá</a>, a <a href="/wiki/Hatha_Yoga_Pradipika" title="Hatha Yoga Pradipika">Haṭhayoga Pradīpikā</a> e o texto mais importante de todos, o <a href="/wiki/Yoga_Sutras" class="mw-redirect" title="Yoga Sutras">Ioga Sūtra</a>. </p><p> Na <a href="/wiki/Bagavadguit%C3%A1" class="mw-redirect" title="Bagavadguitá">Bagavadguitá</a>:</p><blockquote><p>समत्वं योग उच्यते ॥ <i>samatvaṁ yoga ucyate</i>: "É dito que Ioga é equanimidade da mente". (II, 48) योगः कर्मसु कौशलम् <i>yogaḥ karmasu kauśalam</i>: "Ioga é perfeição na ação". (II, 50)</p></blockquote><p>No <a href="/wiki/Yoga_Sutras" class="mw-redirect" title="Yoga Sutras">Ioga Sūtra</a>:</p><blockquote><p>योगश्चित्तवृत्तिनिरोधः ॥ yogaścittavṛttinirodhaḥ: "Ioga é o recolhimento das atividades da mente" (I, 2)</p></blockquote><p>Comentários de Vyāsa aos <i>Sūtras</i> de Patañjali: </p><blockquote><p>यगः समाधिः॥ <i>yogaḥ samādhiḥ</i>: "Ioga é <i>samādhi</i>". (I, 1)</p></blockquote><p>Nas <a href="/wiki/Upanixades" title="Upanixades">Upanixades</a>:</p><blockquote><p>"Não conhece doença, velhice nem sofrimento aquele que forja seu corpo no fogo do Ioga. Atividade, saúde, libertação dos condicionamentos, circunspecção, eloquência, cheiro agradável e pouca secreção, são os sinais pelos quais o Ioga manifesta seu poder." </p><p><i>Svetāśvatāropaniṣad</i> (II:12-13). </p><p>"A unidade da respiração, da consciência e dos sentidos, seguida pela aniquilação de todas as condições da existência: isso é o Ioga." <i>Maitrī Upaniṣad</i>, VI:25. </p><p>"Quando os cinco sentidos e a mente estão parados, e a própria razão descansa em silêncio, então começa o caminho supremo. Essa firmeza calma dos sentidos chama-se Yoga. Mas deve-se estar atento, pois o Yoga vem e vai." </p> <p><i>Kaṭhopaniṣad</i>, VI.<sup id="cite_ref-20" class="reference"><a href="#cite_note-20"><span class="cite-bracket">&#91;</span>20<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></p></blockquote><p>No <i><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Yogab%C4%ABja" class="extiw" title="en:Yogabīja">Yogabīja</a></i>:</p><blockquote><p>ऐवं तु द्वान्दजालास्य संयोगो योग उच्यते ॥ <i>evaṁ tu dvandajālasya saṁyogo yoga ucyate</i>: "Diz-se que o Yoga é a transcendência da conexão com a rede das dualidades" (I:90).</p></blockquote><p>Na <i>Viṣṇupurāṇa</i> (VI:6.2-3):</p><blockquote><p>स्वाध्यायाद् योगमासीत योगात् स्वाध्यायमचरेत्। स्वाध्याय योगसंपत्त्या परमात्मा प्रकाशते॥ </p><p>तदीक्षणाय स्वाध्यायश्च क्षयुर्योग स्तथापरम्। न मांसचक्षषुा द्रष्टुं ब्रह्म भूतः स शक्यते॥ </p><p><i>svādhyāyād yogamāsīta yogāt svādhyāyam ācaret | svādhyāya yoga saṁpattyā paramātmā prakāśate || </i> </p><p><i>tadīkṣaṇāya svādhyāyaś cakṣuryoga stathāparam | na māṁsacakṣuṣā draṣṭuṁ brahma bhūtaḥ sa śakyate:</i> </p><p> "Do estudo deve-se passar ao Yoga. Do Yoga deve-se passar ao estudo. Pela perfeição no estudo e no Yoga, percebe-se a Consciência Suprema. O estudo é um dos olhos com que se percebe o Ser. O Yoga é o outro. Aquele que é uno com o Ilimitado não vê mais com os olhos do corpo".<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">&#91;</span>21<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Grafia">Grafia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=3" title="Editar secção: Grafia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=3" title="Editar código-fonte da secção: Grafia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>No <a href="/wiki/Brasil" title="Brasil">Brasil</a>, mas também em <a href="/wiki/Portugal" title="Portugal">Portugal</a> e outros países, há uma certa polêmica em relação à <a href="/wiki/Ortografia" title="Ortografia">ortografia</a> do termo, devido às inúmeras convenções utilizadas para a <a href="/wiki/Translitera%C3%A7%C3%A3o" title="Transliteração">transliteração</a> de idiomas escritos em caracteres diferentes dos <a href="/wiki/Alfabeto_latino" title="Alfabeto latino">latinos</a>, como o <a href="/wiki/L%C3%ADngua_grega" title="Língua grega">grego</a>, o <a href="/wiki/L%C3%ADngua_hebraica" title="Língua hebraica">hebraico</a> e as <a href="/wiki/L%C3%ADnguas_da_%C3%8Dndia" title="Línguas da Índia">línguas da Índia</a>. As grafias atualmente propostas aparecem em quase todas as variações possíveis: "yôga", "yoga", "yóga" e, por fim, "ioga", única forma em língua portuguesa que é considerada ortograficamente correta.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">&#91;</span>22<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A grafia adotada na Wikipédia é "ioga", a forma aportuguesada também utilizada nos dicionários. A exceção é para as citações e nomes próprios de livros ou linhagens, para os quais foram mantidas as grafias originais adotadas na literatura de cada modalidade. Por extensão, é adotada também a forma "iogue" para se designar o praticante de ioga. No entanto, há correntes de estudo que evidenciam que o termo "iogue" deve referir-se apenas àquele que atingiu seu estado mais avançado na prática, ficando o termo "ioguin" reservado a todos os praticantes e aspirantes. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Pronúncia"><span id="Pron.C3.BAncia"></span>Pronúncia</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=4" title="Editar secção: Pronúncia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=4" title="Editar código-fonte da secção: Pronúncia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Na pronúncia do termo sânscrito, ouve-se a primeira e segunda letras (considerando a palavra transliterada para o alfabeto latino) soando rapidamente, o Ô fechado e uma leve prolongação desta letra. O 'ga' é soado rapidamente com o 'g' quase mudo. É possível ouvir a pronúncia ideal da palavra no subcontinente indiano, principalmente na Índia, já que muitos termos derivados do sânscrito estão sendo preservados pelo <a href="/wiki/Hindi" class="mw-redirect" title="Hindi">hindi</a>, idioma indo-ariano comumente utilizado neste país. </p><p>Noutros países em que a filosofia vem sendo praticada, observa-se variações. Na Argentina, a variação é encontrada na pronúncia CHôga, garantindo o som chiado do "y" falado nesta região. No Brasil, a divergência fonética é sobre a letra 'O'. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Estilos">Estilos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=5" title="Editar secção: Estilos" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=5" title="Editar código-fonte da secção: Estilos"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Há centenas de estilos diferentes de ioga no <a href="/wiki/Mundo" title="Mundo">mundo</a>, que propõem diversos caminhos para alcançar o mesmo <a href="/wiki/Objetivo" title="Objetivo">objetivo</a>: o <a href="/wiki/Sam%C3%A1dhi" class="mw-redirect" title="Samádhi">Samádhi</a>, a Iluminação da Consciência e/ou compreensão da existência. </p><p>Vários são os métodos e escolas para se atingir esta meta, porém, ela sempre é o referencial. As escolas mais antigas utilizam-se de métodos estritamente técnicos; as escolas mais modernas têm uma conotação tendendo mais ao espiritualismo, fruto da difusão do <i><a href="/wiki/Vedanta" title="Vedanta">Vedanta</a></i> na época medieval. Desenvolveu-se ao longo da história no <a href="/wiki/Oriente" title="Oriente">oriente</a>, particularmente na <a href="/wiki/%C3%8Dndia" title="Índia">Índia</a>, e que nos dias de hoje está amplamente difundido no mundo todo, inclusive no <a href="/wiki/Ocidente" class="mw-redirect" title="Ocidente">ocidente</a>. </p><p>Algumas linhas de ioga são: <a href="/wiki/Ashtanga_Vinyasa_Yoga" title="Ashtanga Vinyasa Yoga">Aṣṭāṅga Vinyāsa Yoga</a>, <a href="/wiki/Bhakti_Yoga" class="mw-redirect" title="Bhakti Yoga">Bhakti Yoga</a>, <a href="/wiki/Hatha_Yoga" class="mw-redirect" title="Hatha Yoga">Haṭha Yoga</a>, <a href="/wiki/Iyengar_Yoga" class="mw-redirect" title="Iyengar Yoga">Iyengar Yoga</a>, <a href="/wiki/J%C3%B1ana_Yoga" class="mw-redirect" title="Jñana Yoga">Jñana Yoga</a>, <a href="/wiki/Karma_Yoga" class="mw-redirect" title="Karma Yoga">Karma Yoga</a>, <a href="/wiki/Kriya_Yoga" title="Kriya Yoga">Kriyā Yoga</a>, <a href="/wiki/Raja_Yoga" class="mw-redirect" title="Raja Yoga">Rāja Yoga</a>, <a href="/wiki/Raja_Vidya_Yoga" class="mw-redirect" title="Raja Vidya Yoga">Raja Vidya Yoga</a>, <a href="/w/index.php?title=Siddha_Yoga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Siddha Yoga (página não existe)">Siddha Yoga</a>, <a href="/wiki/Tantra" title="Tantra">Tantra Yoga</a>, <a href="/wiki/Kundalini" title="Kundalini">Kuṇḍalinī Yoga</a>, <a href="/w/index.php?title=Prakriti_Yoga&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Prakriti Yoga (página não existe)">Prakṛti Yoga</a> entre outras. </p><p>Na Índia, país de origem da ioga, os mestres <a href="/wiki/Krishnamacharya" class="mw-redirect" title="Krishnamacharya">Krishnamacharya</a> (e seus discípulos <a href="/wiki/B.K.S._Iyengar" class="mw-redirect" title="B.K.S. Iyengar">B.K.S. Iyengar</a>, <a href="/w/index.php?title=Pattabhi_Jois&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Pattabhi Jois (página não existe)">Pattabhi Jois</a>, <a href="/w/index.php?title=A._G._Mohan&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="A. G. Mohan (página não existe)">A. G. Mohan</a> e <a href="/w/index.php?title=Desikachar&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Desikachar (página não existe)">Desikachar</a>), <a href="/wiki/Swami_Sivananda" title="Swami Sivananda">Swāmi Śivananda</a>, <a href="/w/index.php?title=Gurudeva&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gurudeva (página não existe)">Gurudeva</a>, <a href="/wiki/Swami_Vivekananda" title="Swami Vivekananda">Swāmi Vivekānanda</a> e <a href="/wiki/Sri_Aurobindo" title="Sri Aurobindo">Śrī Aurobindo</a> são algumas das principais referências. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Yoga_Sūtra_de_Patañjali"><span id="Yoga_S.C5.ABtra_de_Pata.C3.B1jali"></span><i>Yoga Sūtra</i> de Patañjali</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=6" title="Editar secção: Yoga Sūtra de Patañjali" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=6" title="Editar código-fonte da secção: Yoga Sūtra de Patañjali"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Ficheiro:Lahiri_Mahasaya.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Lahiri_Mahasaya.jpg/180px-Lahiri_Mahasaya.jpg" decoding="async" width="180" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Lahiri_Mahasaya.jpg/270px-Lahiri_Mahasaya.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Lahiri_Mahasaya.jpg/360px-Lahiri_Mahasaya.jpg 2x" data-file-width="1199" data-file-height="1466" /></a><figcaption><a href="/wiki/Lahiri_Mah%C4%81%C5%9Baya" class="mw-redirect" title="Lahiri Mahāśaya">Lahiri Mahāśaya</a> sentado em <a href="/wiki/L%C3%B3tus" class="mw-disambig" title="Lótus">lótus</a>. Foto do livro <i>Autobiografia de um iogue</i>, de <a href="/wiki/Paramahamsa_Yogananda" class="mw-redirect" title="Paramahamsa Yogananda">Paramahamsa Yogananda</a></figcaption></figure> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r69811361">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-left:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/w/index.php?title=Yoga_S%C5%ABtra&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Yoga Sūtra (página não existe)">Yoga Sūtra</a></div> <p>A obra <i>Yoga Sūtra</i> de <a href="/wiki/P%C3%A1ta%C3%B1jali" class="mw-redirect" title="Pátañjali">Patañjali</a> (300 a 200 a.C.) é um tratado clássico da filosofia ióguica e contém seus principais aspectos.<sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">&#91;</span>23<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> O sistema filosófico do Ioga, exposto no Ioga Sutra, aceita a psicologia, <a href="/wiki/Metaf%C3%ADsica" title="Metafísica">metafísica</a> e <a href="/wiki/Fenomenologia" title="Fenomenologia">fenomenologia</a> da escola Saṅkhya, por isso, pode-se dizer que são duas escolas irmãs, diferenciando apenas no uso do termo Īśvara ("Senhor", um <a href="/wiki/Purusha" title="Purusha">Puruṣa</a> nunca afetado pela <a href="/wiki/Prakriti" title="Prakriti">Prakṛti</a>); o ioga usa-o para uma prática chamada <i>Íshvara pranidhána</i>, enquanto o Samkhya não consegue provar ou não provar sua existência. </p><p>A obra foi escrita em sânscrito e oferece uma série de desafios, pois os <i>sūtras</i> (literalmente "fio condutor"), são aforismos sintéticos, curtos, que chegam a ser obscuros. Feitos assim, eles deviam ser decorados pelos alunos e discípulos. E, além disso, há no texto o uso de diversos termos chave sem suas formalizações, principalmente provenientes do sistema Saṅkhya que é tomado como base. </p><p>Por esses motivos, o <i>Yoga Sūtra</i> se torna de difícil entendimento por aqueles que não fazem parte da cultura do Yoga. Assim, o <i>Yoga Sūtra</i> foi vastamente traduzido e interpretado durante séculos das mais diversas maneiras. O primeiro comentarista do <i>Yoga Sūtra</i> é <a href="/wiki/Vyasa" class="mw-redirect" title="Vyasa">Vyāsa</a>, em seu <i>Yogabhāṣya</i>, obra de 500 a 850 d.C.<span style="color:gray"><sup>&#91;</sup></span><sup><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Livro_de_estilo/Cite_as_fontes" title="Wikipédia:Livro de estilo/Cite as fontes"><span title="Esta afirmação precisa de uma referência para confirmá-la desde outubro de 2018." style="color:gray"><i>carece&#160;de fontes</i></span></a><span class="printfooter">?</span><span style="color:gray">&#93;</span></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Aṣṭāṅga:_os_oito_pilares_da_ioga_clássica"><span id="A.E1.B9.A3.E1.B9.AD.C4.81.E1.B9.85ga:_os_oito_pilares_da_ioga_cl.C3.A1ssica"></span><i>Aṣṭāṅga</i>: os oito pilares da ioga clássica</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=7" title="Editar secção: Aṣṭāṅga: os oito pilares da ioga clássica" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=7" title="Editar código-fonte da secção: Aṣṭāṅga: os oito pilares da ioga clássica"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Referidos como membros ou etapas, são passos que se sobrepõem à medida que se avança no caminho. São: </p> <ul><li>1 - <i><a href="/wiki/Yama" class="mw-redirect mw-disambig" title="Yama">Yama</a></i> ou refreamentos <ul><li>1.1 -<i><a href="/wiki/Ahimsa" class="mw-redirect" title="Ahimsa">Ahiṁsā</a></i> ou não violência</li> <li>1.2 -<i><a href="/wiki/Satya" title="Satya">Satya</a></i> ou não mentir</li> <li>1.3 -<i><a href="/w/index.php?title=Asteya&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Asteya (página não existe)">Asteya</a></i> ou não roubar</li> <li>1.4 -<i><a href="/wiki/Brahmacharya" title="Brahmacharya">Brahmacarya</a></i> ou não dissipar a <a href="/wiki/Sexualidade" class="mw-redirect" title="Sexualidade">sexualidade</a></li> <li>1.5 -<i><a href="/w/index.php?title=Aparigraha&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Aparigraha (página não existe)">Aparigraha</a></i> ou não cobiçar</li></ul></li> <li>2 - <i><a href="/wiki/Niyama" class="mw-redirect" title="Niyama">Niyama</a></i> ou auto-observações <ul><li>2.1 -<i>Śauca</i> ou <a href="/wiki/Limpeza" title="Limpeza">purificação</a> <ul><li>do corpo: alimentação, limpezas corporais (<i>śaṭ-krma</i>) e <i>prāṇāyāma</i>.</li> <li>da mente, do <a href="/wiki/Intelecto" class="mw-redirect" title="Intelecto">intelecto</a>, das emoções</li> <li>do lugar em que se pratica ioga</li></ul></li> <li>2.2 -<i>Santoṣa</i> ou contentamento (também chamado <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/ksanti-a-aceitacao-pacifica/">kṣānti</a></i>)</li> <li>2.3 -<i>Tapas</i> ou autossuperação <ul><li>esforço do corpo, da <a href="/wiki/Fala" title="Fala">fala</a> e da mente</li></ul></li> <li>2.4 -<i>Svādhyāya</i> ou compreensão de si mesmo</li> <li>2.5 -<i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/isvara-no-yoga-praticar-vida-parte-1/">Īśvaraprānidhāna</a></i> ou entrega a Īśvara</li></ul></li> <li>3 - <i><a href="/wiki/Asana" title="Asana">Asana</a></i> ou posições psicofísicas</li> <li>4 - <i><a href="/wiki/Pranayama" class="mw-redirect" title="Pranayama">Prāṇāyāma</a></i> ou expansão (<i>āyama</i>) da força vital (<i><a href="/wiki/Pr%C3%A1na" class="mw-redirect" title="Prána">prāṇa</a></i>) através da <a href="/wiki/Respira%C3%A7%C3%A3o" title="Respiração">respiração</a></li> <li>5 - <i><a href="/wiki/Pratyahara" class="mw-redirect" title="Pratyahara">Pratyāhāra</a></i> ou abstração dos <a href="/wiki/Sistema_sensorial" title="Sistema sensorial">sentidos</a></li> <li>6 - <i><a href="/wiki/Dharana" class="mw-redirect" title="Dharana">Dhāraṇā</a></i> ou concentração mental</li> <li>7 - <i><a href="/wiki/Dhyana" class="mw-redirect" title="Dhyana">Dhyāna</a></i> ou <a href="/wiki/Medita%C3%A7%C3%A3o" title="Meditação">meditação</a></li> <li>8 - <i><a href="/wiki/Samadhi" class="mw-redirect" title="Samadhi">Samādhi</a></i> ou absorção meditativa</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="Obstáculos:_nove_dispersões_mentais"><span id="Obst.C3.A1culos:_nove_dispers.C3.B5es_mentais"></span>Obstáculos: nove dispersões mentais</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=8" title="Editar secção: Obstáculos: nove dispersões mentais" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=8" title="Editar código-fonte da secção: Obstáculos: nove dispersões mentais"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/Patandj%C3%A1li" class="mw-redirect" title="Patandjáli">Patañjali</a> enumera <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/9-obstaculos-ao-yoga-patanjali-yoga-sutra/">nove obstáculos</a> ao <i>yoga</i> (<i>sūtra</i> 1.30) que são dispersões ou oscilações mentais, embora outros fatos não enumerados também possam ser considerados obstáculos. </p> <ul><li>1 - <i>Vyādhi</i> = doença, mal-estar físico</li> <li>2 - <i>Styāna</i> = inércia, procrastinação</li> <li>3 - <i>Saṁśaya</i> = dúvida, indecisão</li> <li>4 - <i>Pramādā</i> = negligência, descuido, irresponsabilidade</li> <li>5 - <i>Alasya</i> = preguiça, languidez</li> <li>6 - <i>Avirati</i> = volubilidade, excesso de desejos</li> <li>7 - <i>Bhrāntidarśanā</i> = equivocação, erro de visão</li> <li>8 - <i>Alabdhabhūmikatva</i> = inconstância, dificuldade para praticar consistentemente</li> <li>9 - <i>Ānavasthitatvān</i> = instabilidade, incapacidade de manter o foco ou concentrar-se</li></ul> <p>Aparecem, junto com essas dispersões (<i>sūtra</i> 1.31): </p> <ul><li>1 - Sofrimento</li> <li>2 - Angústia, devido à não satisfação de um <a href="/wiki/Desejo" title="Desejo">desejo</a></li> <li>3 - Agitação do corpo</li> <li>4 - Inspiração, uma respiração agitada, sem ritmo, não profunda, rápida, irregular, sintoma de uma mente ainda dispersa</li> <li>5 - Expiração</li></ul> <p>Para preveni-las, deve-se praticar <a href="/wiki/Disciplina_(controle)" title="Disciplina (controle)">disciplina</a> (<i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/abhyasa-mantendo-o-foco-no-yoga/">abhyāsa</a></i>) sobre um princípio (<i>tattva</i>) qualquer (<i>sūtra</i> 1.32). </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ioga_e_religiões"><span id="Ioga_e_religi.C3.B5es"></span>Ioga e religiões</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=9" title="Editar secção: Ioga e religiões" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=9" title="Editar código-fonte da secção: Ioga e religiões"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Hinduísmo"><span id="Hindu.C3.ADsmo"></span>Hinduísmo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=10" title="Editar secção: Hinduísmo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=10" title="Editar código-fonte da secção: Hinduísmo"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O Ioga é um dos <a href="/wiki/Darsana" title="Darsana"><i>Ástika Purusha Darśanā</i></a> (escolas filosóficas autorizadas espiritualistas) do <a href="/wiki/Hindu%C3%ADsmo" title="Hinduísmo">Hinduísmo</a>. Geralmente está associado com uma filosofia de pensamento (mais comumente com o <a href="/wiki/Samkhya" class="mw-redirect" title="Samkhya">Samkhya</a> ou o <a href="/wiki/Vedanta" title="Vedanta">Vedanta</a>) e a uma filosofia de comportamento (<a href="/wiki/Tantra" title="Tantra">Tantra</a> ou <a href="/wiki/Brahmacharya" title="Brahmacharya">Brahmachárya</a>).<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">&#91;</span>24<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cristianismo">Cristianismo</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=11" title="Editar secção: Cristianismo" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=11" title="Editar código-fonte da secção: Cristianismo"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Jean-Marie Déchanet,</b> um monge beneditino francês, buscou curar-se da epilepsia com exercícios, e descobriu o Hatha Yoga. Após curar-se, Déchanet foi o pioneiro em abrir o mundo cristão para a prática do Ioga. Escreveu nove livros sobre Ioga para cristãos, entre eles o livro "<b>Ioga para Cristãos</b>", em 1959, traduzido para o português e lançado no Brasil em 1962, com 220 páginas.<sup id="cite_ref-25" class="reference"><a href="#cite_note-25"><span class="cite-bracket">&#91;</span>25<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">&#91;</span>26<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A <b><a href="/wiki/Igreja_Cat%C3%B3lica" title="Igreja Católica">Igreja Católica</a></b> emitiu em 1989 um documento a respeito de práticas de meditação, onde a ioga é mencionada.<sup id="cite_ref-27" class="reference"><a href="#cite_note-27"><span class="cite-bracket">&#91;</span>27<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/Paramahansa_Yogananda" title="Paramahansa Yogananda">Paramahansa Yogananda</a>, grande difusor da ioga no ocidente, traz diversas relações do Cristianismo com a filosofia iogue. Em seu livro <i>A Ioga de Jesus</i>, ele demonstra diversas relações dos ensinamentos de Jesus com a milenar filosofia indiana. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Reconhecimentos">Reconhecimentos</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=12" title="Editar secção: Reconhecimentos" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=12" title="Editar código-fonte da secção: Reconhecimentos"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ONU">ONU</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=13" title="Editar secção: ONU" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=13" title="Editar código-fonte da secção: ONU"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O Ioga foi declarado como <a href="/wiki/Patrim%C3%B4nio_Cultural_Imaterial_da_Humanidade" title="Patrimônio Cultural Imaterial da Humanidade"><b>Patrimônio Imaterial da Humanidade</b></a> pela Organização das Nações Unidas para a Educação, Ciência e a Cultura (<b><a href="/wiki/Unesco" class="mw-redirect" title="Unesco">Unesco</a></b>) no dia 01/12/2016. A Unesco considerou que essa prática e a filosofia a ela ligada "influenciou numerosos aspectos da sociedade, que abrangem desde a saúde e a medicina até a educação e as artes".<sup id="cite_ref-:0_28-0" class="reference"><a href="#cite_note-:0-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A <b><a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_das_Na%C3%A7%C3%B5es_Unidas" title="Organização das Nações Unidas">ONU</a></b> já havia estabelecido em 2014 a data de 21 de junho como "<a href="/wiki/Dia_Internacional_do_Ioga" title="Dia Internacional do Ioga"><b>Dia Internacional da Ioga</b></a>".<sup id="cite_ref-:0_28-1" class="reference"><a href="#cite_note-:0-28"><span class="cite-bracket">&#91;</span>28<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p><p>A <b><a href="/wiki/Organiza%C3%A7%C3%A3o_Mundial_da_Sa%C3%BAde" title="Organização Mundial da Saúde">Organização Mundial da Saúde</a></b> reconhece o Ioga como uma das <a href="/wiki/Medicina_complementar" class="mw-redirect" title="Medicina complementar">Medicinas Tradicionais e Complementares</a> e está listada no diretório de Estratégias para Medicina Tradicional 2014-2023.<sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">&#91;</span>29<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="SUS">SUS</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=14" title="Editar secção: SUS" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=14" title="Editar código-fonte da secção: SUS"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>O Ioga foi incluído no rol de <a href="/wiki/Pr%C3%A1ticas_Integrativas_e_Complementares" title="Práticas Integrativas e Complementares">Práticas Integrativas e Complementares</a> do <a href="/wiki/Sistema_%C3%9Anico_de_Sa%C3%BAde" title="Sistema Único de Saúde">SUS</a>, por meio da Portaria nº 849, de 27 de março de 2017 do Ministério da Saúde do Brasil.<sup id="cite_ref-30" class="reference"><a href="#cite_note-30"><span class="cite-bracket">&#91;</span>30<span class="cite-bracket">&#93;</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ioga_no_Brasil">Ioga no Brasil</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=15" title="Editar secção: Ioga no Brasil" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=15" title="Editar código-fonte da secção: Ioga no Brasil"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r69811361" /><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/17px-Magnifying_glass_01.svg.png" decoding="async" width="17" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/26px-Magnifying_glass_01.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Magnifying_glass_01.svg/34px-Magnifying_glass_01.svg.png 2x" data-file-width="663" data-file-height="659" /></span></span> Ver artigo principal: <a href="/wiki/Hist%C3%B3ria_da_ioga#História_da_ioga_no_Brasil" title="História da ioga">História da ioga §&#160;História da ioga no Brasil</a></div> <p>No Brasil, existem diversas linhas de ioga, incluindo todas as citadas acima, cada uma com suas conceituações filosóficas e práticas. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ver_também"><span id="Ver_tamb.C3.A9m"></span>Ver também</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=16" title="Editar secção: Ver também" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=16" title="Editar código-fonte da secção: Ver também"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Yogini" title="Yogini">Yogini</a></li> <li><a href="/wiki/Lista_de_iogues" title="Lista de iogues">Lista de iogues</a></li></ul> <h2 id="Referências" style="cursor: help;" title="Esta seção foi configurada para não ser editável diretamente. Edite a página toda ou a seção anterior em vez disso."><span id="Refer.C3.AAncias"></span>Referências</h2> <div class="reflist" style="list-style-type: decimal;"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text">ioga. In: HOUAISS, Antônio e VILLAR, Mauro de Salles. Dicionário Houaiss da Língua Portuguesa. Rio de Janeiro: Objetiva, 2001. p.1646.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.portaldalinguaportuguesa.org/index.php?action=lemma&amp;lemma=9769">ILTEC</a></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.infopedia.pt/vocabulario/yoga">Vocabulário Ortográfico da Língua Portuguesa</a></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.etymonline.com/word/yoga">«yoga | Origin and meaning of yoga by Online Etymology Dictionary»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 6 de setembro de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.btitle=yoga+%7C+Origin+and+meaning+of+yoga+by+Online+Etymology+Dictionary&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.etymonline.com%2Fword%2Fyoga&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Para o uso da palavra na literatura páli, veja Thomas William Rhys David, William Stede, <i>Pali-English dictionary.</i> Motilal Banarsidass Publ., 1993, page 558: <a rel="nofollow" class="external autonumber" href="http://books.google.com/books?id=xBgIKfTjxNMC&amp;pg=RA1-PA558&amp;dq=yoga+pali+term&amp;lr=#PRA1-PA558,M1">[1]</a></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Lardner Carmody, Denise e Carmody, John. <i>Serene Compassion.</i> Oxford University Press US, 1996, page 68.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text">Sarbacker, Stuart Ray. <i>Samadhi: The Numinous and Cessative in Indo-Tibetan Yoga.</i> SUNY Press, 2005, pages 1-2.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">"O ioga tem cinco significados principais: 1) ioga como método disciplinar para atingir uma meta; 2) ioga como técnica para controlar o corpo e a mente; 3) ioga como nome de uma das escolas ou sistemas de filosofia/formar cidadãos conscientes(<i><span lang="sa-Latn" title="International Alphabet of Sanskrit Transliteration" class="Unicode" style="white-space:normal; text-decoration: none">darśana</span></i>); 4) ioga aliada a outros termos, como <i>hatha-, mantra-, and laya-</i>, referindo-se às tradições especializadas em técnicas específicas do ioga; 5) ioga como meta da prática de ioga." Jacobsen, p. 4.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text">Monier-Williams inclui "é o segundo dos dois sistemas Sāṃkhya," e "<a href="/wiki/Abstra%C3%A7%C3%A3o" title="Abstração">abstração</a> mental praticada como um <a href="/wiki/Sistema" title="Sistema">sistema</a> (tal como foi ensinado por <a href="/wiki/Pata%C3%B1jali" class="mw-redirect" title="Patañjali">Patañjali</a>, e chamado de filosofia ioga)" em suas definições de "ioga".</span> </li> <li id="cite_note-yogaTrads1_042007-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-yogaTrads1_042007_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Pandit Usharbudh Arya (1985). <i>The philosophy of hatha yoga</i>. Himalayan Institute Press; 2nd ed.</span> </li> <li id="cite_note-yogaTrads2_042007-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-yogaTrads2_042007_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Sri Swami Rama (2008) <i>The royal path: Practical lessons on yoga</i>. Himalayan Institute Press; New Ed edition.</span> </li> <li id="cite_note-yogaTrads_3042007-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-yogaTrads_3042007_12-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Swami Prabhavananda (tradutor), Christopher Isherwood (tradutor), Patanjali (autor). (1996). Vedanta Press; <i>How to know god: The yoga aphorisms of Patanjali</i>. New Ed edition.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">Jacobsen, p. 4.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text">Para uma lista de 38 significados da palavra "<i>yoga</i>", veja: Apte, p. 788.</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text">Flood (1996), p. 94.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://longevidade.yoga/yoga-para-iniciantes-introducao-aos-tipos-de-yoga/">«Yoga para iniciantes: Os tipos de Yoga e seus benefícios»</a>. <i>longevidade.yoga</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 28 de novembro de 2015</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.atitle=Yoga+para+iniciantes%3A+Os+tipos+de+Yoga+e+seus+benef%C3cios&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=longevidade.yoga&amp;rft_id=http%3A%2F%2Flongevidade.yoga%2Fyoga-para-iniciantes-introducao-aos-tipos-de-yoga%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text">Para os significados de "juntando" e "unindo", "união" e "junção", veja Apte, p. 788.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Para "modo, maneira, meio", veja: Apte, p. 788, definição 5.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text">For "expedient, means in general", see: Apte, p. 788</span> </li> <li id="cite_note-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-20">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Kupfer, Pedro (28 de julho de 2016). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/katha-upanisad-jogando-xadrez-com-a-morte/">«Kaṭhopaniṣad»</a>. www.yoga.pro.br<span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de janeiro de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Pedro&amp;rft.aulast=Kupfer&amp;rft.btitle=Ka%E1%B9hopani%E1%B9%A3ad&amp;rft.date=2016-07-28&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.pub=www.yoga.pro.br&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.yoga.pro.br%2Fkatha-upanisad-jogando-xadrez-com-a-morte%2F&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Kupfer, Pedro (2020). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/wp-content/uploads/2019/11/Visões-do-Yoga-2020.pdf">«Visões do Yoga»</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. www.yoga.pro.br<span class="reference-accessdate">. Consultado em 25 de janeiro de 2021</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Pedro&amp;rft.aulast=Kupfer&amp;rft.btitle=Vis%C3%B5es+do+Yoga&amp;rft.date=2020&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.pub=www.yoga.pro.br&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.yoga.pro.br%2Fwp-content%2Fuploads%2F2019%2F11%2FVis%C3%B5es-do-Yoga-2020.pdf&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="http://www.flip.pt/Duvidas-Linguisticas/Duvida-Linguistica.aspx?DID=522">http://www.flip.pt/Duvidas-Linguisticas/Duvida-Linguistica.aspx?DID=522</a></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text">Martins (2014)</span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book">Gama, Uberto (1996). <i>Arte, Filosofia e Técnica do Vidya Yoga</i> 1ª ed. São Paulo: Ícone. pp.&#160;57–61. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/8527404036" title="Especial:Fontes de livros/8527404036">8527404036</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Uberto&amp;rft.aulast=Gama&amp;rft.btitle=Arte%2C+Filosofia+e+T%C3%A9cnica+do+Vidya+Yoga&amp;rft.date=1996&amp;rft.edition=1%AA&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=8527404036&amp;rft.pages=57-61&amp;rft.place=S%C3%A3o+Paulo&amp;rft.pub=%C3cone&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-25">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://es.frwiki.wiki/wiki/Jean_D%C3%A9chanet">«Jean Dechanet - frwiki.wiki»</a>. <i>es.frwiki.wiki</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 12 de setembro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.atitle=Jean+Dechanet+-+frwiki.wiki&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=es.frwiki.wiki&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fes.frwiki.wiki%2Fwiki%2FJean_D%25C3%25A9chanet&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.estantevirtual.com.br/livreirovillela/dechanet-ioga-para-cristaos-3126842826">«Ioga para Cristãos - Livreiro Villela»</a>. <i>Estante Virtual</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 12 de setembro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.atitle=Ioga+para+Crist%C3%A3os+-+Livreiro+Villela&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Estante+Virtual&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.estantevirtual.com.br%2Flivreirovillela%2Fdechanet-ioga-para-cristaos-3126842826&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-27">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19891015_meditazione-cristiana_po.html">«Aos Bispos da Igreja Católica acerca alguns aspectos da meditação cristã, 15 de outubro de 1989»</a>. <i>www.vatican.va</i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 8 de abril de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.atitle=Aos+Bispos+da+Igreja+Cat%C3%B3lica+acerca+alguns+aspectos+da+medita%C3%A7%C3%A3o+crist%C3%A3%2C+15+de+outubro+de+1989&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=www.vatican.va&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Froman_curia%2Fcongregations%2Fcfaith%2Fdocuments%2Frc_con_cfaith_doc_19891015_meditazione-cristiana_po.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-:0-28"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><i><b><a href="#cite_ref-:0_28-0">a</a></b></i></sup> <sup><i><b><a href="#cite_ref-:0_28-1">b</a></b></i></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://agenciabrasil.ebc.com.br/cultura/noticia/2016-12/unesco-declara-ioga-como-patrimonio-imaterial-da-humanidade">«Unesco declara ioga Patrimônio Imaterial da Humanidade - EBC - Agência Brasil, 1º de dezembro de 2016»</a>. <i><a rel="nofollow" class="external free" href="https://agenciabrasil.ebc.com.br">https://agenciabrasil.ebc.com.br</a></i><span class="reference-accessdate">. Consultado em 12 de setembro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.atitle=Unesco+declara+ioga+Patrim%C3%B4nio+Imaterial+da+Humanidade+-+EBC+-+Ag%C3%AAncia+Brasil%2C+1%BA+de+dezembro+de+2016&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=https%3A%2F%2Fagenciabrasil.ebc.com.br&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fagenciabrasil.ebc.com.br%2Fcultura%2Fnoticia%2F2016-12%2Funesco-declara-ioga-como-patrimonio-imaterial-da-humanidade&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web">Organização Mundial da Saúde (maio de 2013). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/92455/9789241506090_eng.pdf?sequence=1&amp;isAllowed=y">«Estratégias para Medicina Tradicional 2014-2023»</a> <span style="font-size:85%;">(PDF)</span>. <i>Organização Mundial da Saúde</i> (em inglês)<span class="reference-accessdate">. Consultado em 12 de setembro de 2022</span>. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://apps.who.int/iris/handle/10665/92455">Cópia arquivada <span style="font-size:85%;">(PDF)</span> em 12 de setembro de 2022</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.atitle=Estrat%C3%A9gias+para+Medicina+Tradicional+2014-2023&amp;rft.au=Organiza%C3%A7%C3%A3o+Mundial+da+Sa%C3%BAde&amp;rft.date=2013-05&amp;rft.genre=unknown&amp;rft.jtitle=Organiza%C3%A7%C3%A3o+Mundial+da+Sa%C3%BAde&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fapps.who.int%2Firis%2Fbitstream%2Fhandle%2F10665%2F92455%2F9789241506090_eng.pdf%3Fsequence%3D1%26isAllowed%3Dy&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> <li id="cite_note-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-30">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://bvsms.saude.gov.br/bvs/saudelegis/gm/2017/prt0849_28_03_2017.html">«Portaria nº 849, de 27 de março de 2017 - Ministério da Saúde - Agência Brasil, 27 de março de 2017»</a><span class="reference-accessdate">. Consultado em 12 de setembro de 2022</span></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.btitle=Portaria+n%BA+849%2C+de+27+de+mar%C3%A7o+de+2017+-+Minist%C3%A9rio+da+Sa%C3%BAde+-+Ag%C3%AAncia+Brasil%2C+27+de+mar%C3%A7o+de+2017&amp;rft.genre=unknown&amp;rft_id=https%3A%2F%2Fbvsms.saude.gov.br%2Fbvs%2Fsaudelegis%2Fgm%2F2017%2Fprt0849_28_03_2017.html&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=17" title="Editar secção: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=17" title="Editar código-fonte da secção: Bibliografia"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><cite class="citation book">Apte, Vaman Shivram (1965). <i>The Practical Sanskrit Dictionary</i>. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/81-208-0567-4" title="Especial:Fontes de livros/81-208-0567-4">81-208-0567-4</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Vaman+Shivram&amp;rft.aulast=Apte&amp;rft.btitle=The+Practical+Sanskrit+Dictionary&amp;rft.date=1965&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=81-208-0567-4&amp;rft.place=Delhi&amp;rft.pub=Motilal+Banarsidass+Publishers&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> (fourth revised &amp; enlarged edition).</li> <li>Chang, Garma C.C. <i>Teachings of Tibetan Yoga</i>. New Jersey: Carol Publishing Group, 1993. <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0806514531" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-8065-1453-1</a></li> <li><cite class="citation book">Chatterjee, Satischandra; Datta, Dhirendramohan (1984). <i>An Introduction to Indian Philosophy</i> Eighth Reprint Edition ed. Calcutta: University of Calcutta</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Satischandra&amp;rft.aulast=Chatterjee&amp;rft.btitle=An+Introduction+to+Indian+Philosophy&amp;rft.date=1984&amp;rft.edition=Eighth+Reprint+Edition&amp;rft.genre=book&amp;rft.place=Calcutta&amp;rft.pub=University+of+Calcutta&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">A referência emprega parâmetros obsoletos <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;coautor=</code> (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#deprecated_params" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span></li> <li>Donatelle, Rebecca J. <i>Health: The Basics</i>. 6th ed. San Francisco: Pearson Education, Inc. 2005.</li> <li><a href="/wiki/Mircea_Eliade" title="Mircea Eliade">Eliade, Mircea</a> <i>Yoga, imortalidade e liberdade</i>, trad. Teresa de Barros Velloso, Palas Athena, 3a. edição 2004. <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/8572420142" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 85-7242-014-2</a></li> <li>Feuerstein, Georg <i>A tradição do yoga - história, literatura, filosofia e prática</i> Editora Pensamento, 2001. <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/8531511976" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 85-315-1197-6</a></li> <li><cite class="citation book">Flood, Gavin (1996). <i>An Introduction to Hinduism</i>. Cambridge: Cambridge University Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-521-43878-0" title="Especial:Fontes de livros/0-521-43878-0">0-521-43878-0</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Gavin&amp;rft.aulast=Flood&amp;rft.btitle=An+Introduction+to+Hinduism&amp;rft.date=1996&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=0-521-43878-0&amp;rft.place=Cambridge&amp;rft.pub=Cambridge+University+Press&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book">Gambhirananda, Swami (1998). <i>Madhusudana Sarasvati Bhagavad_Gita: With the annotation Gūḍhārtha Dīpikā</i>. Calcutta: <a href="/w/index.php?title=Advaita_Ashrama&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Advaita Ashrama (página não existe)">Advaita Ashrama</a> Publication Department. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/81-7505-194-9" title="Especial:Fontes de livros/81-7505-194-9">81-7505-194-9</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Swami&amp;rft.aulast=Gambhirananda&amp;rft.btitle=Madhusudana+Sarasvati+Bhagavad_Gita%3A+With+the+annotation+G%C5%AB%E1%B8h%C4%81rtha+D%C4%ABpik%C4%81&amp;rft.date=1998&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=81-7505-194-9&amp;rft.place=Calcutta&amp;rft.pub=Advaita+Ashrama+Publication+Department&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li>Gomes, Horivaldo. <i>Yoga integral</i>, Pallas Editora, Rio de Janeiro, 1993.</li> <li><cite class="citation book">Harinanda, Swami. <i>Yoga and The Portal</i>. [S.l.]: Jai Dee Marketing. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0978142950" title="Especial:Fontes de livros/0978142950">0978142950</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Swami&amp;rft.aulast=Harinanda&amp;rft.btitle=Yoga+and+The+Portal&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=0978142950&amp;rft.pub=Jai+Dee+Marketing&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><a href="/wiki/B.K.S._Iyengar" class="mw-redirect" title="B.K.S. Iyengar">Iyengar, B. K. S.</a> <i>A luz da Ioga</i>, trad. Norberto de Paula Lima, Editora Cultrix, São Paulo.</li> <li><cite class="citation book">Jacobsen, Knut A. (Editor); Larson, Gerald James (Editor) (2005). <i>Theory And Practice of Yoga: Essays in Honour of Gerald James Larson</i>. [S.l.]: Brill Academic Publishers. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/9004147578" title="Especial:Fontes de livros/9004147578">9004147578</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Knut+A.+%28Editor%29&amp;rft.aulast=Jacobsen&amp;rft.btitle=Theory+And+Practice+of+Yoga%3A+Essays+in+Honour+of+Gerald+James+Larson&amp;rft.date=2005&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=9004147578&amp;rft.pub=Brill+Academic+Publishers&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">A referência emprega parâmetros obsoletos <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;coautor=</code> (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#deprecated_params" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span> (Studies in the History of Religions, 110)</li> <li><cite class="citation book">Keay, John (2000). <i>India: A History</i>. New York: Grove Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-8021-3797-0" title="Especial:Fontes de livros/0-8021-3797-0">0-8021-3797-0</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=John&amp;rft.aulast=Keay&amp;rft.btitle=India%3A+A+History&amp;rft.date=2000&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=0-8021-3797-0&amp;rft.place=New+York&amp;rft.pub=Grove+Press&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li>Kupfer, Pedro (2001). <i>Yoga Prático</i>. Dharma-Yogashala, Florianópolis.</li> <li>Kupfer, Pedro (2020). <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/wp-content/uploads/2019/11/Visões-do-Yoga-2020.pdf">Visões do Yoga.</a></i> Yogabindu, Ericeira.</li> <li>Martins, Roberto de Andrade. <i>O Yoga tradicional de Patañjali: o Rāja-Yoga segundo o Yoga-Sūtra e outros textos indianos clássicos</i>. São Paulo: Shri Yoga Devi, 2012.</li> <li><cite class="citation book">Michaels, Axel (2004). <i>Hinduism: Past and Present</i>. Princeton, New Jersey: Princeton University Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-691-08953-1" title="Especial:Fontes de livros/0-691-08953-1">0-691-08953-1</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Axel&amp;rft.aulast=Michaels&amp;rft.btitle=Hinduism%3A+Past+and+Present&amp;rft.date=2004&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=0-691-08953-1&amp;rft.place=Princeton%2C+New+Jersey&amp;rft.pub=Princeton+University+Press&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dharma_Mittra&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Dharma Mittra (página não existe)">Mittra, Dharma Sri.</a> Asanas: 608 Yoga Poses. 1st ed. California: New World Library 2003.</li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Max_M%C3%BCller" title="Max Müller">Müller, Max</a> (1899). <i>Six Systems of Indian Philosophy; Samkhya and Yoga, Naya and Vaiseshika</i>. Calcutta: Susil Gupta (India) Ltd. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-7661-4296-5" title="Especial:Fontes de livros/0-7661-4296-5">0-7661-4296-5</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Max&amp;rft.aulast=M%C3%BCller&amp;rft.btitle=Six+Systems+of+Indian+Philosophy%3B+Samkhya+and+Yoga%2C+Naya+and+Vaiseshika&amp;rft.date=1899&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=0-7661-4296-5&amp;rft.place=Calcutta&amp;rft.pub=Susil+Gupta+%28India%29+Ltd.&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> Reprint edition; Originally published under the title of <i>The Six Systems of Indian Philosophy</i>.</li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Pata%C3%B1jali" class="mw-redirect" title="Patañjali">Patañjali</a> (2001). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/61C1yPwVm?url=http://www.studio34yoga.com/classes#reading"><i>Yoga Sutras of Patañjali</i></a>. [S.l.]: Studio 34 Yoga Healing Arts<span class="reference-accessdate">. Consultado em 9 de março de 2009</span>. Arquivado do <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.studio34yoga.com/yoga.php#reading">original</a> em 25 de agosto de 2011</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.au=Pata%C3%B1jali&amp;rft.btitle=Yoga+Sutras+of+Pata%C3%B1jali&amp;rft.date=2001&amp;rft.genre=book&amp;rft.pub=Studio+34+Yoga+Healing+Arts&amp;rft_id=http%3A%2F%2Fwww.studio34yoga.com%2Fyoga.php%23reading&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/w/index.php?title=Gregory_Possehl&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Gregory Possehl (página não existe)">Possehl, Gregory</a> (2003). <i>The Indus Civilization: A Contemporary Perspective</i>. [S.l.]: AltaMira Press. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/978-0759101722" title="Especial:Fontes de livros/978-0759101722">978-0759101722</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Gregory&amp;rft.aulast=Possehl&amp;rft.btitle=The+Indus+Civilization%3A+A+Contemporary+Perspective&amp;rft.date=2003&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=978-0759101722&amp;rft.pub=AltaMira+Press&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span></li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Sarvepalli_Radhakrishnan" title="Sarvepalli Radhakrishnan">Radhakrishnan, S.</a>; Moore, CA (1967). <i>A Sourcebook in Indian Philosophy</i>. [S.l.]: Princeton. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0-691-01958-4" title="Especial:Fontes de livros/0-691-01958-4">0-691-01958-4</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=S.&amp;rft.aulast=Radhakrishnan&amp;rft.btitle=A+Sourcebook+in+Indian+Philosophy&amp;rft.date=1967&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=0-691-01958-4&amp;rft.pub=Princeton&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> <span style="display:none;font-size:100%" class="error citation-comment">A referência emprega parâmetros obsoletos <code style="color:inherit; border:inherit; padding:inherit;">&#124;coautor=</code> (<a href="/wiki/Ajuda:Erros_nas_refer%C3%AAncias#deprecated_params" title="Ajuda:Erros nas referências">ajuda</a>)</span></li> <li>Saraswati, Swāmi Satyānanda. November 2002 (12th edition). "Asana Pranayama Mudra Bandha" <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/8186336141" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 81-86336-14-1</a></li> <li>Taimni I.K. <i>A ciência do </i>yoga<i> - comentário sobre os Yoga Sutras de Patanjali</i>, trad. Milton Lavrador, Editora Teosófica, 4a. edição 2006 <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/8585961015" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 85-85961-01-5</a> (publicação original 1961, The Teosophical Publising House, Adyar, India <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/8170592127" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 81-7059-212-7</a>)</li> <li>Usharabudh, Arya Pandit. Philosophy of Hatha Yoga. 2nd ed. Pennsylvania: Himalayan Institute Press 1977, 1985.</li> <li><cite class="citation book"><a href="/wiki/Swami_Vivekananda" title="Swami Vivekananda">Vivekananda, Swami</a> (1994). <i>Raja Yoga</i>. Calcutta: <a href="/w/index.php?title=Advaita_Ashrama&amp;action=edit&amp;redlink=1" class="new" title="Advaita Ashrama (página não existe)">Advaita Ashrama</a> Publication Department. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" title="International Standard Book Number">ISBN</a>&#160;<a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/81-85301-16-6" title="Especial:Fontes de livros/81-85301-16-6">81-85301-16-6</a></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&amp;rfr_id=info%3Asid%2Fpt.wikipedia.org%3AIoga&amp;rft.aufirst=Swami&amp;rft.aulast=Vivekananda&amp;rft.btitle=Raja+Yoga&amp;rft.date=1994&amp;rft.genre=book&amp;rft.isbn=81-85301-16-6&amp;rft.place=Calcutta&amp;rft.pub=Advaita+Ashrama+Publication+Department&amp;rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook" class="Z3988"><span style="display:none;">&#160;</span></span> 21st reprint edition.</li> <li><a href="/wiki/Heinrich_Zimmer" title="Heinrich Zimmer">Zimmer, Heinrich</a>, <i>Filosofias da Índia</i>, compilado por <a href="/wiki/Joseph_Campbell" title="Joseph Campbell">Joseph Campbell</a>, trad. Nilton Almeida Silva, Cláudia Giovani Bozza e Adriana Facchini de Césare. Editora Palas Athena, São Paulo, 1986 (publicação original: <i>Philosophies of India</i>, Princeton University Press, 1951, Bollingen Series XXV <a href="/wiki/Especial:Fontes_de_livros/0691017581" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 0-691-01758-1</a>)</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Ligações_externas"><span id="Liga.C3.A7.C3.B5es_externas"></span>Ligações externas</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;veaction=edit&amp;section=18" title="Editar secção: Ligações externas" class="mw-editsection-visualeditor"><span>editar</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Ioga&amp;action=edit&amp;section=18" title="Editar código-fonte da secção: Ligações externas"><span>editar código-fonte</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <table class="infobox noprint" style="width:250px; line-height:2.2em; font-size:90%"> <tbody><tr style="line-height:1.3em"> <td colspan="2" style="text-align: center;">Outros projetos <a href="/wiki/Wikimedia" class="mw-redirect" title="Wikimedia">Wikimedia</a> também contêm material sobre este tema: </td></tr> <tr> <th><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Category:Yoga" title="Commons"><img alt="Commons" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/40px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/60px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </th> <td><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Category:Yoga" class="extiw" title="commons:Special:Search/Category:Yoga"><span title="Procurar pelas categorias no Commons"><b>Categoria</b></span></a> no <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/P%C3%A1gina_principal" class="extiw" title="commons:Página principal"><span title="Commons">Commons</span></a> </td></tr> <tr> <th><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:Search/q9350" title="Wikidata"><img alt="Wikidata" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/21px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="12" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/32px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/42px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span> </th> <td><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:Search/q9350" class="extiw" title="d:Special:Search/q9350"><span title="Base de dados no Wikidata"><b>Base de dados</b></span></a> no <a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:P%C3%A1gina_principal" class="extiw" title="d:Wikidata:Página principal"><span title="Wikidata">Wikidata</span></a> </td></tr> </tbody></table><div id="interProject" style="display:none;"> <ul><li><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Special:Search/Category:Yoga" class="extiw" title="commons:Special:Search/Category:Yoga"><span title="Commons (categoria)">Commons</span></a></li></ul> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://hrih.net/patanjali/portuguese.htm"><i>Yoga Sūtra</i> de Patanjali</a> em tradução para o português.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/wp-content/uploads/2019/11/HYP_2020.pdf">Haṭhayoga Pradīpikā.</a> PDF, acesso em Janeiro, 2021.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://longevidade.yoga/yoga-para-iniciantes-introducao-aos-tipos-de-yoga/">Yoga para Iniciantes: Introdução aos tipos de Yoga e seus benefícios</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.yoga.pro.br/o-que-e-yoga-pratica-ou-sabedoria-pedro-kupfer/">O que é Yoga?</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.comofazerdieta.org/ioga-emagrece-como-usar-ioga-para-perder-peso/">Ioga emagrece</a>.</li></ul> <ul class="noprint navigation-box" style="border-top: solid silver 1px; border-right: solid silver 1px; border-bottom:1px solid silver; border-left: solid silver 1px; padding:3px; background-color: #F9F9F9; text-align: center; margin-top:10px; margin-left: 0; clear: both;"><li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg" title="Portal da saúde"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg/25px-Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg.png" decoding="async" width="25" height="25" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg/38px-Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg/50px-Gatunek_leczniczy_darkgreen_on_102_255_0_6C_transparent.svg.png 2x" data-file-width="30" data-file-height="30" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Sa%C3%BAde" title="Portal:Saúde">Portal da saúde</a></span></span></li> <li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:Om_symbol.svg" title="Portal do hinduísmo"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Om_symbol.svg/40px-Om_symbol.svg.png" decoding="async" width="25" height="26" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b7/Om_symbol.svg/60px-Om_symbol.svg.png 2x" data-file-width="356" data-file-height="367" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Hindu%C3%ADsmo" title="Portal:Hinduísmo">Portal do hinduísmo</a></span></span></li> <li style="display: inline;"><span style="white-space: nowrap; margin: auto 1.5em"><span style="margin-right: 0.5em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Ficheiro:EndlessKnot03d.png" title="Portal da espiritualidade"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/EndlessKnot03d.png/40px-EndlessKnot03d.png" decoding="async" width="25" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/14/EndlessKnot03d.png/60px-EndlessKnot03d.png 2x" data-file-width="378" data-file-height="459" /></a></span></span> <span style="font-weight:bold"><a href="/wiki/Portal:Espiritualidade" title="Portal:Espiritualidade">Portal da espiritualidade</a></span></span></li> </ul> <div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Controle_de_autoridade" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Controle_de_autoridade" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;"><a href="/wiki/Ajuda:Controle_de_autoridade" title="Ajuda:Controle de autoridade">Controle de autoridade</a></th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><span typeof="mw:File"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Wikidata:Main_Page" title="Wikidata"><img alt="Wd" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/20px-Wikidata-logo.svg.png" decoding="async" width="20" height="11" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/30px-Wikidata-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/ff/Wikidata-logo.svg/40px-Wikidata-logo.svg.png 2x" data-file-width="1050" data-file-height="590" /></a></span>: <span class="uid"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q9350" class="extiw" title="wikidata:Q9350">Q9350</a></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_Central_de_Floren%C3%A7a" title="Biblioteca Nacional Central de Florença">BNCF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=5716">5716</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Espanha" title="Biblioteca Nacional da Espanha">BNE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://datos.bne.es/resource/XX527235">XX527235</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Fran%C3%A7a" title="Biblioteca Nacional da França">BNF</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11933824d">11933824d</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Grande_Enciclop%C3%A9dia_Sovi%C3%A9tica" title="Grande Enciclopédia Soviética">BRE</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2029405">2029405</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Encyclop%C3%A6dia_Britannica" title="Encyclopædia Britannica">EBID</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Yoga-tantra-classification">ID</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://d-nb.info/gnd/4067199-9">4067199-9</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/JSTOR" title="JSTOR">JSTOR</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/*/https://www.jstor.org/topic/yoga">yoga</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/N%C3%BAmero_de_controle_da_Biblioteca_do_Congresso" title="Número de controle da Biblioteca do Congresso">LCCN</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.loc.gov/authorities/sh85149174">sh85149174</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_Nacional_da_Dieta" title="Biblioteca Nacional da Dieta">NDL</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00574263">00574263</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Biblioteca_T%C3%A9cnica_Nacional_de_Praga" title="Biblioteca Técnica Nacional de Praga">PSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://psh.techlib.cz/skos/PSH9395">9395</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Enciclop%C3%A9dia_Treccani" title="Enciclopédia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/yoga">yoga</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Descritores_em_Ci%C3%AAncias_da_Sa%C3%BAde" title="Descritores em Ciências da Saúde">DeCS</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://decs.bvsalud.org/en/ths/resource/?id=15409">15409</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="Identificadores" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th id="Identificadores" scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;width: 12%; text-align:center;">Identificadores</th><td class="navbox-list navbox-odd plainlinks" style="text-align:left;border-left-width:2px;border-left-style:solid;width:100%;padding:0px"><div style="padding:0em 0.25em"> <ul><li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://meshb.nlm.nih.gov/record/ui?ui=D015013">D015013</a></span></span></span></li> <li><span style="white-space:nowrap;"><a href="/wiki/Medical_Subject_Headings" title="Medical Subject Headings">MeSH</a>: <span class="uid"><span class="plainlinks"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://id.nlm.nih.gov/mesh/E02.190.525.937">E02.190.525.937</a></span></span></span></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐api‐int.eqiad.main‐998c54df4‐zbs8g Cached time: 20250330150724 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [show‐toc] CPU time usage: 0.436 seconds Real time usage: 0.577 seconds Preprocessor visited node count: 4261/1000000 Post‐expand include size: 69244/2097152 bytes Template argument size: 1052/2097152 bytes Highest expansion depth: 10/100 Expensive parser function count: 16/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 21626/5000000 bytes Lua time usage: 0.260/10.000 seconds Lua memory usage: 8658145/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 15/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 474.037 1 -total 51.58% 244.500 1 Predefinição:Controle_de_autoridade 17.62% 83.542 1 Predefinição:Referências 10.56% 50.041 10 Predefinição:Citar_web 9.40% 44.547 14 Predefinição:Citar_livro 7.68% 36.416 1 Predefinição:Langx 6.30% 29.876 1 Predefinição:Artigo_principal 5.15% 24.420 1 Predefinição:Portal3 4.77% 22.608 3 Predefinição:Portal3/Portais 4.10% 19.435 2 Predefinição:Transl --> <!-- Saved in parser cache with key ptwiki:pcache:46107:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250330150724 and revision id 69442618. Rendering was triggered because: api-parse --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://auth.wikimedia.org/loginwiki/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&amp;type=1x1&amp;usesul3=1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Obtida de "<a dir="ltr" href="https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Ioga&amp;oldid=69442618">https://pt.wikipedia.org/w/index.php?title=Ioga&amp;oldid=69442618</a>"</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Especial:Categorias" title="Especial:Categorias">Categorias</a>: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:Ioga" title="Categoria:Ioga">Ioga</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Filosofia_indiana" title="Categoria:Filosofia indiana">Filosofia indiana</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:Antropologia_m%C3%A9dica" title="Categoria:Antropologia médica">Antropologia médica</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Categorias ocultas: <ul><li><a href="/wiki/Categoria:!CS1_ingl%C3%AAs-fontes_em_l%C3%ADngua_(en)" title="Categoria:!CS1 inglês-fontes em língua (en)">!CS1 inglês-fontes em língua (en)</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_utilizam_o_par%C3%A2metro_sufixo_na_predefini%C3%A7%C3%A3o_Langx" title="Categoria:!Páginas que utilizam o parâmetro sufixo na predefinição Langx">!Páginas que utilizam o parâmetro sufixo na predefinição Langx</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_que_carecem_de_notas_de_rodap%C3%A9_desde_outubro_de_2018" title="Categoria:!Artigos que carecem de notas de rodapé desde outubro de 2018">!Artigos que carecem de notas de rodapé desde outubro de 2018</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_que_carecem_de_notas_de_rodap%C3%A9_sem_indica%C3%A7%C3%A3o_de_tema" title="Categoria:!Artigos que carecem de notas de rodapé sem indicação de tema">!Artigos que carecem de notas de rodapé sem indicação de tema</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_usam_refer%C3%AAncias_com_par%C3%A2metros_obsoletas" title="Categoria:!Páginas que usam referências com parâmetros obsoletas">!Páginas que usam referências com parâmetros obsoletas</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!Artigos_bons_na_Wikip%C3%A9dia_em_ingl%C3%AAs" title="Categoria:!Artigos bons na Wikipédia em inglês">!Artigos bons na Wikipédia em inglês</a></li><li><a href="/wiki/Categoria:!P%C3%A1ginas_que_usam_hiperliga%C3%A7%C3%B5es_m%C3%A1gicas_ISBN" title="Categoria:!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN">!Páginas que usam hiperligações mágicas ISBN</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Esta página foi editada pela última vez às 18h25min de 26 de janeiro de 2025.</li> <li id="footer-info-copyright">Este texto é disponibilizado nos termos da licença <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pt">Atribuição-CompartilhaIgual 4.0 Internacional (CC BY-SA 4.0) da Creative Commons</a>; pode estar sujeito a condições adicionais. Para mais detalhes, consulte as <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">condições de utilização</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy/pt-br">Política de privacidade</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Sobre">Sobre a Wikipédia</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikip%C3%A9dia:Aviso_geral">Avisos gerais</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Código de conduta</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Programadores</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pt.wikipedia.org">Estatísticas</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Declaração sobre cookies</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pt.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Ioga&amp;mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Versão móvel</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://www.wikimedia.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Busca</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Pesquisar na Wikipédia"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Especial:Pesquisar"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Pesquisar</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <nav aria-label="Conteúdo" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-sticky-header-toc vector-sticky-header-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-sticky-header-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-sticky-header-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Alternar o índice" > <label id="vector-sticky-header-toc-label" for="vector-sticky-header-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Alternar o índice</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-sticky-header-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-main">Ioga</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>131 línguas</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>Adicionar tópico</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6f7c94ff49-96xmr","wgBackendResponseTime":182,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.436","walltime":"0.577","ppvisitednodes":{"value":4261,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":69244,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":1052,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":16,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":21626,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":15,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 474.037 1 -total"," 51.58% 244.500 1 Predefinição:Controle_de_autoridade"," 17.62% 83.542 1 Predefinição:Referências"," 10.56% 50.041 10 Predefinição:Citar_web"," 9.40% 44.547 14 Predefinição:Citar_livro"," 7.68% 36.416 1 Predefinição:Langx"," 6.30% 29.876 1 Predefinição:Artigo_principal"," 5.15% 24.420 1 Predefinição:Portal3"," 4.77% 22.608 3 Predefinição:Portal3/Portais"," 4.10% 19.435 2 Predefinição:Transl"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.260","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":8658145,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-api-int.eqiad.main-998c54df4-zbs8g","timestamp":"20250330150724","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Ioga","url":"https:\/\/pt.wikipedia.org\/wiki\/Ioga","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9350","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9350","author":{"@type":"Organization","name":"Contribuidores dos projetos da Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Funda\u00e7\u00e3o Wikimedia, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-11-28T14:23:37Z","dateModified":"2025-01-26T18:25:49Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e2\/Tanum%C3%A2nas%C3%AE_kapalabhati.JPG","headline":"pr\u00e1ticas espirituais da \u00cdndia antiga"}</script> </body> </html>

Pages: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10