CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>نقد دین - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"9b1be901-ec3f-4509-b035-2cc1b94724ce","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"نقد_دین","wgTitle":"نقد دین","wgCurRevisionId":40393298,"wgRevisionId":40393298,"wgArticleId":1709951,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["صفحه‌های دارای خطا در ارجاع","مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی","پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","صفحه‌های با یادکرد خراب (فقدان منبع)","CS1: مقدار volume طولانی", "نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان","همه مقاله‌های نیازمند تمیزکاری پیوندهای بیرونی","پیوند رده انبار از ویکی‌داده","مقاله‌های نیازمند گسترش","همه مقاله‌های نیازمند گسترش","مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود","صفحات ویکی‌پدیا با الگوهای محافظت نادرست","نقد دین","بی‌خدایی","بی‌دین","ضدیت با دین","فهرست‌های مرتبط با بی‌خدایی"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"نقد_دین","wgRelevantArticleId":1709951,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{ "status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":50000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q838083","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready", "site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init", "ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/20051129_northlake-il5.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1605"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/20051129_northlake-il5.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1070"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="856"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="نقد دین - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-نقد_دین rootpage-نقد_دین skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-نقد_مفاهیم_دینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#نقد_مفاهیم_دینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>نقد مفاهیم دینی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-نقد_مفاهیم_دینی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های نقد مفاهیم دینی</span> </button> <ul id="toc-نقد_مفاهیم_دینی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ادعاهای_متناقض_«تنها_دین_الهی_بودن»" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ادعاهای_متناقض_«تنها_دین_الهی_بودن»"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۱</span> <span>ادعاهای متناقض «تنها دین الهی بودن»</span> </div> </a> <ul id="toc-ادعاهای_متناقض_«تنها_دین_الهی_بودن»-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-عدم_پیوستگی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#عدم_پیوستگی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱.۲</span> <span>عدم پیوستگی</span> </div> </a> <ul id="toc-عدم_پیوستگی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-توضیحِ_منشأ_غیرالهیِ_ادیان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#توضیحِ_منشأ_غیرالهیِ_ادیان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>توضیحِ منشأ غیرالهیِ ادیان</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-توضیحِ_منشأ_غیرالهیِ_ادیان-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های توضیحِ منشأ غیرالهیِ ادیان</span> </button> <ul id="toc-توضیحِ_منشأ_غیرالهیِ_ادیان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-ساخته_اجتماع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ساخته_اجتماع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۱</span> <span>ساخته اجتماع</span> </div> </a> <ul id="toc-ساخته_اجتماع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دین،_روایتی_برای_راحتی_و_معنی‌بخشی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#دین،_روایتی_برای_راحتی_و_معنی‌بخشی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۲</span> <span>دین، روایتی برای راحتی و معنی‌بخشی</span> </div> </a> <ul id="toc-دین،_روایتی_برای_راحتی_و_معنی‌بخشی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-افیون_توده" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#افیون_توده"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۳</span> <span>افیون توده</span> </div> </a> <ul id="toc-افیون_توده-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ویروس_مغز" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ویروس_مغز"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۴</span> <span>ویروس مغز</span> </div> </a> <ul id="toc-ویروس_مغز-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-هذیان_و_بیماری_روانی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#هذیان_و_بیماری_روانی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۵</span> <span>هذیان و بیماری روانی</span> </div> </a> <ul id="toc-هذیان_و_بیماری_روانی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مرحله_نابالغ_پیشرفت_اجماعی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مرحله_نابالغ_پیشرفت_اجماعی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲.۶</span> <span>مرحله نابالغ پیشرفت اجماعی</span> </div> </a> <ul id="toc-مرحله_نابالغ_پیشرفت_اجماعی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-آسیب‌های_فردی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#آسیب‌های_فردی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>آسیب‌های فردی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-آسیب‌های_فردی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های آسیب‌های فردی</span> </button> <ul id="toc-آسیب‌های_فردی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-شست‌وشوی_مغزی_کودکان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#شست‌وشوی_مغزی_کودکان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۱</span> <span>شست‌وشوی مغزی کودکان</span> </div> </a> <ul id="toc-شست‌وشوی_مغزی_کودکان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-مراقبت_ناکافی_پزشکی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#مراقبت_ناکافی_پزشکی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۲</span> <span>مراقبت ناکافی پزشکی</span> </div> </a> <ul id="toc-مراقبت_ناکافی_پزشکی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سندروم_اورشلیم" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سندروم_اورشلیم"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۳</span> <span>سندروم اورشلیم</span> </div> </a> <ul id="toc-سندروم_اورشلیم-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ختنه" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#ختنه"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۴</span> <span>ختنه</span> </div> </a> <ul id="toc-ختنه-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سنگسار_و_قتل‌های_ناموسی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سنگسار_و_قتل‌های_ناموسی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۵</span> <span>سنگسار و قتل‌های ناموسی</span> </div> </a> <ul id="toc-سنگسار_و_قتل‌های_ناموسی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-قربانی_کردن_خون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#قربانی_کردن_خون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳.۶</span> <span>قربانی کردن خون</span> </div> </a> <ul id="toc-قربانی_کردن_خون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-آسیب‌های_جمعی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#آسیب‌های_جمعی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>آسیب‌های جمعی</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-آسیب‌های_جمعی-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های آسیب‌های جمعی</span> </button> <ul id="toc-آسیب‌های_جمعی-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-جنگ‌های_مقدس_و_تروریسم_مذهبی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#جنگ‌های_مقدس_و_تروریسم_مذهبی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۱</span> <span>جنگ‌های مقدس و تروریسم مذهبی</span> </div> </a> <ul id="toc-جنگ‌های_مقدس_و_تروریسم_مذهبی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سرکوب_پیشرفت_علمی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سرکوب_پیشرفت_علمی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۲</span> <span>سرکوب پیشرفت علمی</span> </div> </a> <ul id="toc-سرکوب_پیشرفت_علمی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سرکوب_هنر_و_ادبیات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سرکوب_هنر_و_ادبیات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴.۳</span> <span>سرکوب هنر و ادبیات</span> </div> </a> <ul id="toc-سرکوب_هنر_و_ادبیات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اخلاقیات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#اخلاقیات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>اخلاقیات</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-اخلاقیات-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های اخلاقیات</span> </button> <ul id="toc-اخلاقیات-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-رفتار_با_همجنس‌گرایان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رفتار_با_همجنس‌گرایان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۱</span> <span>رفتار با همجنس‌گرایان</span> </div> </a> <ul id="toc-رفتار_با_همجنس‌گرایان-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-نژادپرستی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#نژادپرستی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۲</span> <span>نژادپرستی</span> </div> </a> <ul id="toc-نژادپرستی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-رفتار_با_زنان" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رفتار_با_زنان"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳</span> <span>رفتار با زنان</span> </div> </a> <ul id="toc-رفتار_با_زنان-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-اسلام" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-3"> <a class="vector-toc-link" href="#اسلام"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۳.۱</span> <span>اسلام</span> </div> </a> <ul id="toc-اسلام-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-شکار_ساحره" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#شکار_ساحره"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۴</span> <span>شکار ساحره</span> </div> </a> <ul id="toc-شکار_ساحره-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-خشونت_با_حیوانات" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#خشونت_با_حیوانات"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵.۵</span> <span>خشونت با حیوانات</span> </div> </a> <ul id="toc-خشونت_با_حیوانات-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-اهداف_فاسد_رهبران" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#اهداف_فاسد_رهبران"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>اهداف فاسد رهبران</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-اهداف_فاسد_رهبران-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>تغییر وضعیت زیربخش‌های اهداف فاسد رهبران</span> </button> <ul id="toc-اهداف_فاسد_رهبران-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-رهبران_فاسد_یا_غیراخلاقی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#رهبران_فاسد_یا_غیراخلاقی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۱</span> <span>رهبران فاسد یا غیراخلاقی</span> </div> </a> <ul id="toc-رهبران_فاسد_یا_غیراخلاقی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-سلطه‌گری_دینی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#سلطه‌گری_دینی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶.۲</span> <span>سلطه‌گری دینی</span> </div> </a> <ul id="toc-سلطه‌گری_دینی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-جستارهای_وابسته" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#جستارهای_وابسته"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۷</span> <span>جستارهای وابسته</span> </div> </a> <ul id="toc-جستارهای_وابسته-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-منابع" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#منابع"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۸</span> <span>منابع</span> </div> </a> <ul id="toc-منابع-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">نقد دین</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۳۲ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-32" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۳۲ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A3%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86" title="نقد الأديان–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="نقد الأديان" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A%D8%A7%D9%86" title="نقد الاديان–عربی مصری" lang="arz" hreflang="arz" data-title="نقد الاديان" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="عربی مصری" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%A7%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE" title="ধর্মের সমালোচনা–بنگالی" lang="bn" hreflang="bn" data-title="ধর্মের সমালোচনা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="بنگالی" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Kritika_religije" title="Kritika religije–بوسنیایی" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Kritika religije" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="بوسنیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Religionskritik" title="Religionskritik–دانمارکی" lang="da" hreflang="da" data-title="Religionskritik" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="دانمارکی" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Religionskritik" title="Religionskritik–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Religionskritik" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Criticism_of_religion" title="Criticism of religion–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Criticism of religion" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kritiko_al_la_religio" title="Kritiko al la religio–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kritiko al la religio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Cr%C3%ADtica_a_la_religi%C3%B3n" title="Crítica a la religión–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Crítica a la religión" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Uskontokritiikki" title="Uskontokritiikki–فنلاندی" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Uskontokritiikki" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="فنلاندی" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Critique_de_la_religion" title="Critique de la religion–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Critique de la religion" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%99%D7%A7%D7%95%D7%A8%D7%AA_%D7%A2%D7%9C_%D7%94%D7%93%D7%AA" title="ביקורת על הדת–عبری" lang="he" hreflang="he" data-title="ביקורת על הדת" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="عبری" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A4%9C%E0%A4%B9%E0%A4%AC_%E0%A4%95%E0%A5%80_%E0%A4%86%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%9A%E0%A4%A8%E0%A4%BE" title="मजहब की आलोचना–هندی" lang="hi" hreflang="hi" data-title="मजहब की आलोचना" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="هندی" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Kritika_religije" title="Kritika religije–کروات" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Kritika religije" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="کروات" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Vall%C3%A1skritika" title="Valláskritika–مجاری" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Valláskritika" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="مجاری" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Kritik_terhadap_agama" title="Kritik terhadap agama–اندونزیایی" lang="id" hreflang="id" data-title="Kritik terhadap agama" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="اندونزیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Critiche_alla_religione" title="Critiche alla religione–ایتالیایی" lang="it" hreflang="it" data-title="Critiche alla religione" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ایتالیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Kritikan_terhadap_agama" title="Kritikan terhadap agama–مالایی" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Kritikan terhadap agama" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="مالایی" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Religionskritikk" title="Religionskritikk–نروژی بوک‌مُل" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Religionskritikk" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="نروژی بوک‌مُل" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Krytyka_religii" title="Krytyka religii–لهستانی" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Krytyka religii" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="لهستانی" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Cr%C3%ADtica_%C3%A0_religi%C3%A3o" title="Crítica à religião–پرتغالی" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Crítica à religião" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="پرتغالی" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Critica_religiei" title="Critica religiei–رومانیایی" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Critica religiei" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="رومانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D0%B8%D0%B3%D0%B8%D0%B8" title="Критика религии–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Критика религии" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Kritika_religije" title="Kritika religije–صرب و کرواتی" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Kritika religije" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="صرب و کرواتی" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%86%E0%B6%9C%E0%B6%B8%E0%B7%8A_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B7%80%E0%B7%9A%E0%B6%A0%E0%B6%B1%E0%B6%BA" title="ආගම් විවේචනය–سینهالی" lang="si" hreflang="si" data-title="ආගම් විවේචනය" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="سینهالی" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Kritika_ndaj_fes%C3%AB" title="Kritika ndaj fesë–آلبانیایی" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Kritika ndaj fesë" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="آلبانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/Kritika_religije" title="Kritika religije–صربی" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Kritika religije" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="صربی" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Religionskritik" title="Religionskritik–سوئدی" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Religionskritik" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="سوئدی" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ukosoaji_wa_dini" title="Ukosoaji wa dini–سواحیلی" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ukosoaji wa dini" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="سواحیلی" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%9A%E0%AE%AE%E0%AE%AF%E0%AE%A4%E0%AF%8D%E0%AE%A4%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8D_%E0%AE%AE%E0%AF%80%E0%AE%A4%E0%AE%BE%E0%AE%A9_%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AE%E0%AE%B0%E0%AF%8D%E0%AE%9A%E0%AE%A9%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="சமயத்தின் மீதான விமர்சனம்–تامیلی" lang="ta" hreflang="ta" data-title="சமயத்தின் மீதான விமர்சனம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="تامیلی" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B8%B2" title="การวิจารณ์ศาสนา–تایلندی" lang="th" hreflang="th" data-title="การวิจารณ์ศาสนา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="تایلندی" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D1%80%D0%B8%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0_%D1%80%D0%B5%D0%BB%D1%96%D0%B3%D1%96%D1%97" title="Критика релігії–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Критика релігії" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q838083#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" rel="discussion" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&oldid=40393298" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&id=40393298&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25D9%2582%25D8%25AF_%25D8%25AF%25DB%258C%25D9%2586"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D9%2586%25D9%2582%25D8%25AF_%25D8%25AF%25DB%258C%25D9%2586"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Criticism_of_religion" hreflang="en"><span>ویکی‌انبار</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q838083" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40023308">.mw-parser-output .sidebar{width:22em;float:left;clear:left;margin:0.5em 1em 1em 0;background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa);border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);padding:0.2em;border-spacing:0.4em 0;text-align:center;line-height:1.4em;font-size:88%;display:table}body.skin-minerva .mw-parser-output .sidebar{display:table!important;float:left!important;margin:0.5em 0 1em 1em!important}.mw-parser-output .sidebar a{white-space:nowrap}.mw-parser-output .sidebar-wraplinks a{white-space:normal}.mw-parser-output .sidebar-subgroup{width:100%;margin:0;border-spacing:0}.mw-parser-output .sidebar-left{float:right;clear:right;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-none{float:none;clear:both;margin:0.5em 1em 1em 0}.mw-parser-output .sidebar-outer-title{padding-bottom:0.2em;font-size:125%;line-height:1.2em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-top-image{padding:0.4em 0}.mw-parser-output .sidebar-top-caption,.mw-parser-output .sidebar-pretitle-with-top-image,.mw-parser-output .sidebar-caption{padding-top:0.2em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-pretitle{padding-top:0.4em;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title,.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding:0.2em 0.4em;font-size:145%;line-height:1.2em}.mw-parser-output .sidebar-title-with-pretitle{padding-top:0}.mw-parser-output .sidebar-image{padding:0.2em 0 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-heading{padding:0.1em}.mw-parser-output .sidebar-content{padding:0 0.1em 0.4em}.mw-parser-output .sidebar-content-with-subgroup{padding:0.1em 0 0.2em}.mw-parser-output .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-below{padding:0.3em 0.4em;font-weight:bold}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-above,.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-below{border-top:1px solid #aaa;border-bottom:1px solid #aaa}.mw-parser-output .sidebar-navbar{text-align:left;font-size:115%}.mw-parser-output .sidebar-collapse .sidebar-navbar{padding-top:0.6em}.mw-parser-output .sidebar-collapse .mw-collapsible-toggle{margin-top:0.2em}.mw-parser-output .sidebar-list-title{text-align:right;font-weight:bold;line-height:1.6em;font-size:105%}@media(max-width:720px){body.mediawiki .mw-parser-output .sidebar{width:100%!important;clear:both;float:none!important;margin-left:0!important;margin-right:0!important}}@media screen{@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-list-title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar:not(.notheme) .sidebar-title-with-pretitle{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .sidebar .sidebar-title-with-pretitle a{color:var(--color-progressive)!important}}@media print{body.ns-0 .mw-parser-output .sidebar{display:none!important}}</style><table class="sidebar sidebar-collapse nomobile sidebar-wraplinks plainlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">بخشی از <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:بی‌دین">سری‌ها</a></td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بی‌دینی">بی‌دینی</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بی‌دینی">بی‌دینی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="انسان‌گرایی سکولار">انسان‌گرایی سکولار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="اندیشه آزاد">اندیشه آزاد</a></li> <li><br /><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پساخداباوری">پساخداباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ناخداباوری">ناخداباوری</a></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="روحانی‌ستیزی">روحانی‌ستیزی</a></span></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ضد دین">ضد دین</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">نقد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="دین نقیضه">دین نقیضه</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="padding-bottom:0;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks" style="border-collapse:collapse; border-spacing:0px; border:none; width:100%; margin:0px; font-size:100%; clear:none; float:none"><tbody><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0 0.4em 0.4em;"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تاریخ بی‌خدایی">تاریخ بی‌خدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمعیت‌شناسی بی‌خدایی">جمعیت‌شناسی بی‌خدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدا هراسی">بی‌خدا هراسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نقد بی‌خدایی">نقد بی‌خدایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lists_of_atheists&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lists of atheists (صفحه وجود ندارد)">Lists of atheists</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="font-weight:normal;"> Forms and variations</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0 0.4em 0.4em;"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%AD_%D9%88_%D8%B6%D9%85%D9%86%DB%8C" title="بی‌خدایی صریح و ضمنی">بی‌خدایی صریح و ضمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA_%D9%88_%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C" title="بی‌خدایی مثبت و منفی">بی‌خدایی مثبت و منفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="خداناباوری نو">خداناباوری نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA%DB%8C" title="بی‌خدایی حکومتی">بی‌خدایی حکومتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی مسیحی">بی‌خدایی مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Irreligion_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irreligion in India (صفحه وجود ندارد)">India</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بی‌خدایی در هندوئیسم">بی‌خدایی در هندوئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی یهودی">بی‌خدایی یهودی</a></li></ul> </div></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading" style="font-weight:normal;"> Aspects</th></tr><tr><td class="sidebar-content" style="padding:0 0.4em 0.4em;"> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="روحانی‌ستیزی">روحانی‌ستیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ضد دین">ضد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="خداستیزی">خداستیزی</a></li></ul> </div> <ul><li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="بی‌خدایی و دین">بی‌خدایی و دین</a></span></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="وجود خدا">وجود خدا</a></li></ul></td> </tr></tbody></table></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="بی‌خدایی ندانم‌گرا">بی‌خدایی ندانم‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="خداباوری ندانم‌گرا">خداباوری ندانم‌گرا</a> (<a href="/w/index.php?title=Christian_agnosticism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian agnosticism (صفحه وجود ندارد)">Christian</a>)</li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%85%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="خدانامهم‌دانی">خدانامهم‌دانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Irreligion_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irreligion in India (صفحه وجود ندارد)">Ancient India</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Secular_Buddhism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Secular Buddhism (صفحه وجود ندارد)">Secular Buddhism</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فهرست ندانم‌گرایان">فهرست ندانم‌گرایان</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Christian_Deism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian Deism (صفحه وجود ندارد)">Christian Deism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ietsism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ietsism (صفحه وجود ندارد)">Ietsism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="همه‌دادارباوری">همه‌دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="الهیات طبیعی">الهیات طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اسپینوزیسم">اسپینوزیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theophilanthropy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theophilanthropy (صفحه وجود ندارد)">Theophilanthropy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deus_otiosus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deus otiosus (صفحه وجود ندارد)">Deus otiosus</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Deistic_evolution&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deistic evolution (صفحه وجود ندارد)">Deistic evolution</a></li></ul> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست دادارباوران">فهرست دادارباوران</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ناخداباوری">ناخداباوری</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">نقد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="انسان‌گرایی سکولار">انسان‌گرایی سکولار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="اندیشه آزاد">اندیشه آزاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%AA%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="هیولای اسپاگتی پرنده">هیولای اسپاگتی پرنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="خداناشناس‌دانی">خداناشناس‌دانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6" title="برهان وحی‌های متناقض">برهان وحی‌های متناقض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A8_%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AE_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A6%DB%8C" title="اسب تک‌شاخ صورتی نامرئی">اسب تک‌شاخ صورتی نامرئی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="دین‌های خداناباور">دین‌های خداناباور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همه‌خدایی">همه‌خدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="دین نقیضه">دین نقیضه</a></li> <li><span class="nowrap"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پساخداباوری">پساخداباوری</a></span></li> <li><br /><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="قوری راسل">قوری راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="ناشناخت‌گرایی الهیاتی">ناشناخت‌گرایی الهیاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="تراخداباوری">تراخداباوری</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="طبیعت‌گرایی انسان‌گرایانه">طبیعت‌گرایی انسان‌گرایانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="طبیعت‌گرایی متافیزیکی">طبیعت‌گرایی متافیزیکی</a></li> <li><br /><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="طبیعت‌گرایی دینی">طبیعت‌گرایی دینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Spiritual_naturalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Spiritual naturalism (صفحه وجود ندارد)">Spiritual</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;">مردم</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li>فهرست <a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فهرست ندانم‌گرایان">ندانم‌گرایان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lists_of_atheists&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lists of atheists (صفحه وجود ندارد)">atheists</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست دادارباوران">دادارباوران</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فهرست انسان‌گرایان">انسان‌گرایان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="فهرست همه‌خداانگاران">همه‌خداانگاران</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;">کتاب‌ها</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content" style="font-style:italic;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D9%86_%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%85" title="شکستن طلسم">شکستن طلسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7)" title="اخلاق (کتاب اسپینوزا)">اخلاق (کتاب اسپینوزا)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="پایان ایمان">پایان ایمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="پندار خدا">پندار خدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="خدا بزرگ نیست">خدا بزرگ نیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA" title="سیستم طبیعت">سیستم طبیعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%84%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="نامه‌ای به ملت مسیحی">نامه‌ای به ملت مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%A7_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85" title="چرا مسیحی نیستم">چرا مسیحی نیستم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%A7_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85" title="چرا مسلمان نیستم">چرا مسلمان نیستم</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="فهرست سازمان‌های سکولاریست">سازمان‌های سکولاریست</a></div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="اتحاد جهانی بی‌خدا">اتحاد جهانی بی‌خدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF_%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="بنیاد رهایی از دین">بنیاد رهایی از دین</a></li></ul> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AE%D8%B1%D8%AF" class="mw-redirect" title="راهپیمایی خرد">راهپیمایی خرد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=World_Pantheist_Movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Pantheist Movement (صفحه وجود ندارد)">World Pantheist Movement</a></li></ul> </div></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-content"> <div class="sidebar-list mw-collapsible mw-collapsed"><div class="sidebar-list-title" style="padding-left:0.2em;text-align:center;">موضوعات مرتبط</div><div class="sidebar-list-content mw-collapsible-content"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><div class="hlist"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولاریسم</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%84%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="لائیسیته">لائیسیته</a></i></li></ul> </div> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="دین نقیضه">دین نقیضه</a></li></ul></div></div></td> </tr><tr><td class="sidebar-below plainlist" style="padding-top:0.1em;"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="بی‌دینی بر پایه کشور">بی‌دینی بر پایه کشور</a></li></ul></td></tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="الگو:نوارکناری بی‌دینی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بحث الگو:نوارکناری بی‌دینی"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:نوارکناری بی‌دینی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40023308"><table class="sidebar nomobile sidebar-wraplinks hlist"><tbody><tr><td class="sidebar-pretitle">بخشی از مجموعه مقاله‌های</td></tr><tr><th class="sidebar-title-with-pretitle"><a class="mw-selflink selflink">نقد دین</a></th></tr><tr><th class="sidebar-heading"> دین‌ها</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد بودیسم">بودیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="نقد بهائیت">بهائیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="نقد مسیحیت">مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد هندوئیسم">هندوئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نقد اسلام">اسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="نقد آیین زرتشتی">آیین زرتشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" class="mw-redirect" title="نقد شیعه">شیعه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد جینیسم">جینیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد شاهدان یهوه (صفحه وجود ندارد)">شاهدان یهوه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="نقد یهودیت">یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نقد یکتاپرستی">یکتاپرستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد مورمونیسم (صفحه وجود ندارد)">مورمونیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد کلیسای کاتولیک (صفحه وجود ندارد)">کاتولیک رومی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA_%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد کلیسای ادونتیست روز هفتم (صفحه وجود ندارد)">ادونتیست روز هفتم</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> پیشوایان دینی</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="نقد عیسی">عیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="نقد موسی">موسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="نقد محمد">محمد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D9%84%D9%86_%D8%AC%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد الن جی وایت (صفحه وجود ندارد)">الن جی وایت</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> متون</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="نقد کتاب مقدس">کتاب مقدس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد کتاب مورمون (صفحه وجود ندارد)">کتاب مورمون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="نقد قرآن">قرآن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد تلمود (صفحه وجود ندارد)">تلمود</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D9%88%D9%BE%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد اوپانیشاد (صفحه وجود ندارد)">اوپانیشاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="فهرست کتاب‌های ایرانیان در نقد اسلام">فهرست کتاب‌های ایرانیان در نقد اسلام</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> منتقدان</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%B1%D9%88" title="دنی دیدرو">دنی دیدرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88%D8%B1" title="اپیکور">اپیکور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="سم هریس">سم هریس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="بارون دولباخ">بارون دولباخ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%B1_%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%86%D8%B2" title="کریستوفر هیچنز">کریستوفر هیچنز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" title="فریدریش نیچه">فریدریش نیچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="تامس پین">تامس پین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> <a href="/wiki/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="خشونت مذهبی">خشونت</a></th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="تروریسم مذهبی">تروریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="جنگ مذهبی">جنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="مسیحیت و خشونت">مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="اسلام و خشونت">اسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="یهودیت و خشونت">یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="مورمونیسم و خشونت">مورمونیسم</a></li></ul></td> </tr><tr><th class="sidebar-heading"> موضوع‌های مربوط دیگر</th></tr><tr><td class="sidebar-content"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%A1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%81%D8%A7%D8%AF%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="سوءاستفاده دینی">سواستفاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="ارتداد">ارتداد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین و جنسیت (صفحه وجود ندارد)">جنسیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دین و همجنس‌گرایی">همجنس‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%82%DB%8C%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="تعقیب دینی">تعقیب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="برده‌داری و دین">برده‌داری</a></li></ul></td> </tr><tr><td class="sidebar-navbar"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="الگو:نوارکناری نقد دین"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:نوارکناری نقد دین (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D9%86%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:نوارکناری نقد دین"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div></td></tr></tbody></table> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r35841839">.mw-parser-output .hatnote{font-style:italic}.mw-parser-output div.hatnote{padding-right:1.6em;margin-bottom:0.5em}.mw-parser-output .hatnote i{font-style:normal}.mw-parser-output .hatnote+link+.hatnote{margin-top:-0.5em}</style><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="برهان‌های اثبات نبودن خدا">برهان‌های اثبات نبودن خدا</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نقد اسلام">نقد اسلام</a></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:20051129_northlake-il5.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/7e/20051129_northlake-il5.jpg" decoding="async" width="172" height="230" class="mw-file-element" data-file-width="172" data-file-height="230" /></a><figcaption>یک فرد روی پلاکارد نوشته‌است: «خدا از همجنسبازان متنفر است.» ِ(fag معادل توهین آمیز از کلمه همجنسگرا است)</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Woman_walking_in_Afghanistan.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Woman_walking_in_Afghanistan.jpg/220px-Woman_walking_in_Afghanistan.jpg" decoding="async" width="220" height="382" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Woman_walking_in_Afghanistan.jpg/330px-Woman_walking_in_Afghanistan.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e8/Woman_walking_in_Afghanistan.jpg/440px-Woman_walking_in_Afghanistan.jpg 2x" data-file-width="720" data-file-height="1250" /></a><figcaption>یک بانوی افغانستانی</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg/220px-WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg" decoding="async" width="220" height="147" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg/330px-WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c9/WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg/440px-WJT2005-RZ-Dino-vor-Plakat.jpg 2x" data-file-width="1575" data-file-height="1054" /></a><figcaption>در اعتراض به <a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="کلیسای کاتولیک">کلیسای کاتولیک</a>، <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%BE" title="پاپ">پاپ</a> و پیروانش به شکل <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%88%D8%B1" title="دایناسور">دایناسور</a> و <a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%B3%D9%81%D9%86%D8%AF" title="گوسفند">گوسفند</a> به نمایش درآمده‌اند.<style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39940593">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:var(--background-color-interactive-subtle,#f8f9fa);display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-left{clear:left;float:left;margin-right:1em}.mw-parser-output .side-box-right{margin-left:1em}}</style><div class="side-box side-box-left plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r38264903">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">در <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1" title="ویکی‌انبار">ویکی‌انبار</a> پرونده‌هایی دربارهٔ <span style="font-weight: bold; font-style: italic;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Criticism_of_religion" class="extiw" title="commons:Category:Criticism of religion">نقد دین</a></span> موجود است.</div></div> </div></figcaption></figure> <p><b>نقد دین</b>، <a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="نقدگرایی">انتقاد</a> از مفاهیم، آموزه‌ها، اعمال و درستی <a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a> و همچنین در راستایی <a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA" title="جدایی دین از دولت">جدایی دین از سیاست</a> و محکومت <a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="تمامیت‌خواهی">تمامیت‌خواهی</a> دینی و عقیدتی می‌باشد.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>نقد دین، تاریخ دیرینه‌ای دارد و دست‌کم، به قرن ۵ پیش از میلاد در <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="یونان باستان">یونان باستان</a> با دیاگوراس «بی‌خدای» ملوس، و قرن ۱ پیش از میلاد در <a href="/wiki/%D8%B1%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="رم باستان">رم باستان</a> با <i>De rerum natura</i> نوشته <a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B3" class="mw-redirect" title="تیتوس لوکرتیوس کاروس">تیتوس لوکرتیوس کاروس</a> برمی‌گردد و تا <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%D9%88" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی نو">بی‌خدایی نو</a> و با نویسندگانی همچون: <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="سم هریس">سم هریس</a>، <a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a>، <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a>، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D9%88%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%86%D8%AC%D8%B1" class="mw-redirect" title="ویکتور استنجر">ویکتور استنجر</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%B1_%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%86%D8%B2" title="کریستوفر هیچنز">کریستوفر هیچنز</a> ادامه دارد؛ یا به شکل متفاوت، منتقدان ادبی چون <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%84%D8%AF_%D8%A8%D9%84%D9%88%D9%85" title="هارولد بلوم">هارولد بلوم</a> که آن را نه <a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="ندانم گرایی">ندانم گرایی</a> یا <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی خدایی">بی خدایی</a> بلکه به عنوان تبادل نظر دینی و <a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولاریسم</a> می‌دانست؛ می‌توان اشاره کرد. نقد دین شامل موضوع‌های گسترده‌ای مانند تعاریف و مفاهیم گوناگونی در زبان‌ها و فرهنگ‌های مختلف است؛ و رده‌های متنوعی از دین، همچون: <a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="یکتاپرستی">یکتاپرستی</a>، <a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="چندخداپرستی">چندخدایی</a>، <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همه‌خدایی">همه‌خدایی</a> و انواع مختلف ادیان (مانند: <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a>، <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تائوئیسم">تائوئیسم</a>، <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بودیسم">بودیسم</a> و…) را شامل می‌شود و همیشه معلوم نیست که نقد به کدام جریان، اشاره دارد و تا چه میزان به ادیان دیگر، قابل تعمیم است. نقد دین در مواردی همچون: «ممانعت برای پیشرفت علم، منبع اعمال و رسوم غیراخلاقی و مضر و <a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ابزار سیاسی (صفحه وجود ندارد)">ابزاری سیاسی</a> برای کنترل اجتماع» وارد است.<sup id="cite_ref-Criticism_of_religion_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-Criticism_of_religion-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="نقد_مفاهیم_دینی"><span id=".D9.86.D9.82.D8.AF_.D9.85.D9.81.D8.A7.D9.87.DB.8C.D9.85_.D8.AF.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>نقد مفاهیم دینی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: نقد مفاهیم دینی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="ایمان و عقلانیت">ایمان و عقلانیت</a></div> <p>برخی انتقادات به ادیان توحیدی: </p> <ul><li>بعضی اوقات باورهای این ادیان با دانش تناقض دارد.</li> <li>انجام بعضی رفتارهای غیر عقلانی. (مانند ممنوعیت پوشیدن پوشاکی که در آن از چندین جنس یا گونه الیاف استفاده شده در <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%B9%D8%AA%DB%8C%D9%82" title="عهد عتیق">عهد عتیق</a> یا همچنین تنبیه کودکانی که پدر و مادر گنهکار دارند)</li> <li>تضاد درونی در <a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%DB%8C" title="وحی">وحی‌ها</a> (یعنی اختلاف سخنان در کتاب مقدس میان چهار انجیل <a href="/wiki/%D8%B9%D9%87%D8%AF_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF" title="عهد جدید">عهد جدید</a>)<sup id="cite_ref-en.wikipedia.org_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-en.wikipedia.org-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ادعاهای_متناقض_«تنها_دین_الهی_بودن»"><span id=".D8.A7.D8.AF.D8.B9.D8.A7.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D8.AA.D9.86.D8.A7.D9.82.D8.B6_.C2.AB.D8.AA.D9.86.D9.87.D8.A7_.D8.AF.DB.8C.D9.86_.D8.A7.D9.84.D9.87.DB.8C_.D8.A8.D9.88.D8.AF.D9.86.C2.BB"></span>ادعاهای متناقض «تنها دین الهی بودن»</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: ادعاهای متناقض «تنها دین الهی بودن»"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6" title="برهان وحی‌های متناقض">برهان وحی‌های متناقض</a></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="عدم_پیوستگی"><span id=".D8.B9.D8.AF.D9.85_.D9.BE.DB.8C.D9.88.D8.B3.D8.AA.DA.AF.DB.8C"></span>عدم پیوستگی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: عدم پیوستگی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>با نگرش به چگونگی پیدایش و افول ادیان و اعتقادهای گوناگون شاهد فراموش شدن ادیان زیادی بودیم مانند: <a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D8%AA%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%88%DB%8C" title="شبتای زوی">شبتای زوی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر اسکاندیناوی">اساطیر اسکاندیناوی</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر یونانی">اساطیر یونانی</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D9%85" class="mw-redirect" title="اساطیر روم">اساطیر روم</a> که برهانی بر عدم امتداد خط و مش ابدی ادیان است و به خاطر شرایط خاص اجتماعی، سیاسی و فرهنگی هر دوره تاریخی دارای پیروان خاص خود بودند.<sup id="cite_ref-en.wikipedia.org_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-en.wikipedia.org-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="توضیحِ_منشأ_غیرالهیِ_ادیان"><span id=".D8.AA.D9.88.D8.B6.DB.8C.D8.AD.D9.90_.D9.85.D9.86.D8.B4.D8.A3_.D8.BA.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D9.84.D9.87.DB.8C.D9.90_.D8.A7.D8.AF.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>توضیحِ منشأ غیرالهیِ ادیان</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: توضیحِ منشأ غیرالهیِ ادیان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ساخته_اجتماع"><span id=".D8.B3.D8.A7.D8.AE.D8.AA.D9.87_.D8.A7.D8.AC.D8.AA.D9.85.D8.A7.D8.B9"></span>ساخته اجتماع</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: ساخته اجتماع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="سم هریس">سم هریس</a> می‌گویند که ادیان خداباور و متون <a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="مقدسات (صفحه وجود ندارد)">مقدسات الهی</a> نیستند، بلکه توسط انسان ساخته شده‌اند تا نیازهای اجتماعی، زیستی و سیاسیِ بشر را برآورده کنند. این گونه انتقادات، دین را به عنوان یک ساختار اجتماعی و در نتیجه فقط یک ایدئولوژی انسانی در نظر می‌گیرند.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="دین،_روایتی_برای_راحتی_و_معنی‌بخشی"><span id=".D8.AF.DB.8C.D9.86.D8.8C_.D8.B1.D9.88.D8.A7.DB.8C.D8.AA.DB.8C_.D8.A8.D8.B1.D8.A7.DB.8C_.D8.B1.D8.A7.D8.AD.D8.AA.DB.8C_.D9.88_.D9.85.D8.B9.D9.86.DB.8C.E2.80.8C.D8.A8.D8.AE.D8.B4.DB.8C"></span>دین، روایتی برای راحتی و معنی‌بخشی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: دین، روایتی برای راحتی و معنی‌بخشی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a> استدلال کرد که دین به عنوان منبع آسایش در مواجهه با ناملایمات، توسعه یافته‌است، نه به عنوان یک مبارزه‌یِ صادقانه برای کشفِ حقیقتِ قابلِ تأیید است. از این رو، دین شکلی غیر پیچیده از استدلال است.<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a> استدلال کرده‌است که به استثنای گرایش‌های نوین‌ترِ دینی مانند <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-disambig" title="واقع‌گرایی">واقع‌گرایی</a>، <a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مورمونیسم">مورمونیسم</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ساینتولوژی">ساینتولوژی</a> و <a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="بهائیت">بهائیت</a>، اکثر ادیان در زمانی تدوین شده‌اند که منشأ حیات، عملکرد بدن و ماهیت ستارگان و سیارات به خوبی درک نشده بودند.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ادیان به منظور ایجاد آرامش و احساس ارتباط با نیروهای بزرگتر ایجاد شدند. بدین ترتیب، آنها ممکن است چندین کارکرد مهم در جوامع باستانی داشته باشند؛ مثلاً ادیان در دیدگاه‌های بسیاری دربارهٔ <a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%DA%AF%DB%8C" title="خورشیدگرفتگی">خورشیدگرفتگی</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D9%81%D8%AA%DA%AF%DB%8C" title="ماه‌گرفتگی">ماه‌گرفتگی</a> و ظهور دنباله‌دارها (و مثال‌های اینچنینیِ <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اخترشناسی">اخترشاناسانه</a>)به تبیینِ دینیِ این پدیده‌ها پرداخته‌اند.<sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با توجه به درک کنونی جهان فیزیکی، جایی که دانش بشری به‌طور چشمگیری افزایش یافته‌است، <a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a> و فیلسوف <a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="خداناباور">خداناباور</a> فرانسوی <a href="/w/index.php?title=%D9%85%DB%8C%D8%B4%D9%84_%D8%A7%D9%88%D9%86%D9%81%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="میشل اونفری (صفحه وجود ندارد)">میشل اونفری</a> ادعا می‌کنند که ادامه حفظ این سیستم‌های اعتقادی غیرمنطقی است و دیگر مفید نیست.<sup id="cite_ref-The_God_Delusion_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-The_God_Delusion-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-{{ISBN|1-55970-820-4}}_11-0" class="reference"><a href="#cite_note-{{ISBN|1-55970-820-4}}-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="افیون_توده"><span id=".D8.A7.D9.81.DB.8C.D9.88.D9.86_.D8.AA.D9.88.D8.AF.D9.87"></span>افیون توده</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=7" title="ویرایش بخش: افیون توده"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Karl_Marx_001.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Karl_Marx_001.jpg/150px-Karl_Marx_001.jpg" decoding="async" width="150" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Karl_Marx_001.jpg/225px-Karl_Marx_001.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d4/Karl_Marx_001.jpg/300px-Karl_Marx_001.jpg 2x" data-file-width="1428" data-file-height="2048" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a> می‌گوید: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39401425">.mw-parser-output .templatequote{overflow:hidden;margin:1em 0;padding:0 32px}.mw-parser-output .templatequote .templatequotecite{line-height:1.5em;text-align:right;padding-right:1.6em;margin-top:0}</style><blockquote class="templatequote"><p>رنج مذهبی، در عین حالی که بیان رنج واقعی است، اعتراض به رنج واقعی نیز هست. دین، آهِ مخلوقِ مظلوم و قلب دنیایِ بی‌دل و جانِ حالاتِ بی‌روح است. این (دین) افیونِ توده‌ها است.<sup id="cite_ref-critright_12-0" class="reference"><a href="#cite_note-critright-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></p></blockquote> <p>به گفته کارل مارکس، پدر «<a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="سوسیالیسم علمی">سوسیالیسم علمی</a>»، دین، ابزاری است که توسط طبقه حاکم استفاده می‌شود که به موجب آن، مردم می‌توانند رنج خود را از طریق اعمالِ احساسیِ مذهبی، تسکین دهند. تقویتِ اندیشه‌ای که می‌گوید رنج‌های دنیویِ مردم، سعادتِ اخروی خواهد داشت، به نفع حاکمان است؛ بنابراین، تا زمانی که مردم به دین اعتقاد دارند، تلاشی واقعی برای درک و غلبه بر منبع واقعی رنج خود که به عقیده مارکس، نظام اقتصادی <a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرمایه‌داری">سرمایه‌داری</a> آنها است، نخواهند. در این منظر، مارکس دین را به عنوان گریز از رنج تلقی کرد.<sup id="cite_ref-critright_12-1" class="reference"><a href="#cite_note-critright-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ویروس_مغز"><span id=".D9.88.DB.8C.D8.B1.D9.88.D8.B3_.D9.85.D8.BA.D8.B2"></span>ویروس مغز</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=8" title="ویرایش بخش: ویروس مغز"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Richard_dawkins_lecture.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Richard_dawkins_lecture.jpg/170px-Richard_dawkins_lecture.jpg" decoding="async" width="170" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Richard_dawkins_lecture.jpg/255px-Richard_dawkins_lecture.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a7/Richard_dawkins_lecture.jpg/340px-Richard_dawkins_lecture.jpg 2x" data-file-width="1731" data-file-height="2194" /></a><figcaption><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a>، نویسنده‌یِ <i><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%87%D9%85_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="توهم خدا">توهم خدا</a></i></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a> در کتاب «<a href="/wiki/%DA%98%D9%86_%D8%AE%D9%88%D8%AF%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87" title="ژن خودخواه">ژن خودخواه</a>» در سال ۱۹۷۶، اصطلاح «<a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%85" title="میم">مِم</a>» را برای توصیف واحدهای اطلاعاتی‌ای که مانند ژن‌ها که می‌توانند از نظر فرهنگی منتقل شوند، ابداع کرد.<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> او بعدها از این مفهوم در مقاله «ویروس‌های ذهن» برای تبیینِ تداومِ اندیشه‌هایِ دینی در فرهنگِ بشری استفاده کرد.<sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="هذیان_و_بیماری_روانی"><span id=".D9.87.D8.B0.DB.8C.D8.A7.D9.86_.D9.88_.D8.A8.DB.8C.D9.85.D8.A7.D8.B1.DB.8C_.D8.B1.D9.88.D8.A7.D9.86.DB.8C"></span>هذیان و بیماری روانی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=9" title="ویرایش بخش: هذیان و بیماری روانی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>بقیه، امثال <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="سم هریس">سم هریس</a>، دین را با بیماری روانی مقایسه می‌کنند، و می‌گویند دین «اجازه می‌دهد موجودات انسان در غیر این صورت عادی، قادر باشند میوه‌های ثمره‌های دیوانگی را برداشت کنند و آن‌ها را مقدس بشمارند.»<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>همچنین مطالعات روان‌شناسی ای روی پدیده <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86" title="عرفان">عرفان</a>، و پیوندهای بین جنبه‌های آشفته‌کننده تجربیات عرفانی خاص و ارتباط‌هایشان با <a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="کودک آزاری">آزارهای دوران کودکی</a> وجود دارد.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مرحله_نابالغ_پیشرفت_اجماعی"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.AD.D9.84.D9.87_.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.A7.D9.84.D8.BA_.D9.BE.DB.8C.D8.B4.D8.B1.D9.81.D8.AA_.D8.A7.D8.AC.D9.85.D8.A7.D8.B9.DB.8C"></span>مرحله نابالغ پیشرفت اجماعی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=10" title="ویرایش بخش: مرحله نابالغ پیشرفت اجماعی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg/220px-Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg" decoding="async" width="220" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg/330px-Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e5/Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg/440px-Daniel_Huntington_Philosophy_and_Christian_Art.jpg 2x" data-file-width="2707" data-file-height="2107" /></a><figcaption>فلسفه و هنر مسیحی از دنیل هنتینگتون</figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="آگوست کنت">آگوست کنت</a> معتقد است که بسیاری از ساختارهای اجتماعی از سه مرحله عبور می‌کنند و دین با دو مرحله اولیه یا ابتدایی‌تر مطابقت دارد و می‌گوید:<b><sup id="cite_ref-19" class="reference"><a href="#cite_note-19"><span class="cite-bracket">[</span>۱۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></b> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"><blockquote class="templatequote"><p>از مطالعه رشد هوش انسانی، در همه جهات، و در همه زمان‌ها، یک قانون بنیادی و بزرگ کشف خواهد شد که لزوماً ذهنی است و دارای پایه‌ای محکم برای اثبات است؛ هم در حقیقت پیدایشِ ما و هم در تجاربِ تاریخی ما. قانون این است: <b>هر یک از مفاهیم پیشرو و هر شاخه دانش ما به‌طور متوالی از سه شرایط نظریِ مختلف عبور می‌کند: کلامی یا ساختگی؛ متافیزیکی یا انتزاعی؛ و علمی یا اثباتی.»</b></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آسیب‌های_فردی"><span id=".D8.A2.D8.B3.DB.8C.D8.A8.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.81.D8.B1.D8.AF.DB.8C"></span>آسیب‌های فردی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=11" title="ویرایش بخش: آسیب‌های فردی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r36211177">.mw-parser-output .ambox{border:1px solid #a2a9b1;border-right:10px solid #36c;background-color:#fbfbfb;box-sizing:border-box}.mw-parser-output .ambox+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+link+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+style+.ambox,.mw-parser-output .ambox+.mw-empty-elt+link+link+.ambox{margin-top:-1px}html body.mediawiki .mw-parser-output .ambox.mbox-small-left{margin:4px 0 4px 1em;overflow:hidden;width:238px;border-collapse:collapse;font-size:88%;line-height:1.25em}.mw-parser-output .ambox-speedy{border-right:10px solid #b32424;background-color:#fee7e6}.mw-parser-output .ambox-delete{border-right:10px solid #b32424}.mw-parser-output .ambox-content{border-right:10px solid #f28500}.mw-parser-output .ambox-style{border-right:10px solid #fc3}.mw-parser-output .ambox-move{border-right:10px solid #9932cc}.mw-parser-output .ambox-protection{border-right:10px solid #a2a9b1}.mw-parser-output .ambox .mbox-text{border:none;padding:0.25em 0.5em;width:100%}.mw-parser-output .ambox .mbox-image{border:none;padding:2px 0.5em 2px 0;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-imageright{border:none;padding:2px 0 2px 0.5em;text-align:center}.mw-parser-output .ambox .mbox-empty-cell{border:none;padding:0;width:1px}.mw-parser-output .ambox .mbox-image-div{width:52px}html.client-js body.skin-minerva .mw-parser-output .mbox-text-span{margin-right:23px!important}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .ambox{margin:0 10%}}</style><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="شست‌وشوی_مغزی_کودکان"><span id=".D8.B4.D8.B3.D8.AA.E2.80.8C.D9.88.D8.B4.D9.88.DB.8C_.D9.85.D8.BA.D8.B2.DB.8C_.DA.A9.D9.88.D8.AF.DA.A9.D8.A7.D9.86"></span>شست‌وشوی مغزی کودکان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=12" title="ویرایش بخش: شست‌وشوی مغزی کودکان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>کودکان از روزی که به دنیا می‌آیند با پدیده‌ای به نام دین روبه رو می‌شوند. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="مراقبت_ناکافی_پزشکی"><span id=".D9.85.D8.B1.D8.A7.D9.82.D8.A8.D8.AA_.D9.86.D8.A7.DA.A9.D8.A7.D9.81.DB.8C_.D9.BE.D8.B2.D8.B4.DA.A9.DB.8C"></span>مراقبت ناکافی پزشکی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=13" title="ویرایش بخش: مراقبت ناکافی پزشکی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg/220px-St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg" decoding="async" width="220" height="310" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg/330px-St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg/440px-St._Francis_Borgia_Helping_a_Dying_Impenitent_by_Goya.jpg 2x" data-file-width="721" data-file-height="1016" /></a><figcaption>سنت فرانسیس بورجیا درحال جن‌گیری</figcaption></figure> <p>یک مطالعه دقیق در سال ۱۳۷۷ خورشیدی، ۱۴۰ مورد از مرگ کودکان را به دلیل اِعمالِ درمان مبتنی بر دین نشان داد. بیشتر این موارد مربوط به والدینی بودند که از مراقبت‌های پزشکی خودداری می‌کردند و برای درمان بیماری کودک، به دعا تکیه می‌کردند.<sup id="cite_ref-pediatrics_20-0" class="reference"><a href="#cite_note-pediatrics-20"><span class="cite-bracket">[</span>۲۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سندروم_اورشلیم"><span id=".D8.B3.D9.86.D8.AF.D8.B1.D9.88.D9.85_.D8.A7.D9.88.D8.B1.D8.B4.D9.84.DB.8C.D9.85"></span>سندروم اورشلیم</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=14" title="ویرایش بخش: سندروم اورشلیم"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="ختنه"><span id=".D8.AE.D8.AA.D9.86.D9.87"></span><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AA%D9%86%D9%87" title="ختنه">ختنه</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=15" title="ویرایش بخش: ختنه"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>طبق گفته سازمان بهداشت جهانی، ختنه زنان هیچ مزیتی برای سلامتی ندارد و نقض <a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%A8%D8%B4%D8%B1" title="حقوق بشر">حقوق بشر</a> است. اگرچه هیچ متن مذهبیِ درجه اولی این عمل را تجویز نمی‌کند، اما برخی از انجام‌دهندگان معتقدند که دستور مذهب است. در حالی که بیشتر در کشورهای مسلمان یافت می‌شود، در برخی از کشورهای مسیحی و <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زنده‌انگاری">زنده‌انگار</a> عمدتاً در آفریقا نیز انجام می‌شود. برخی از رهبران مذهبی آن را ترویج می‌کنند، برخی آن را بی‌ربط به دین می‌دانند و برخی دیگر در از بین بردن آن کمک می‌کنند. این عمل در تمام کشورهای غربی غیرقانونی است. همچنین انتقال دختر به کشور دیگری برای انجام ختنه نیز غیرقانونی است.<sup id="cite_ref-21" class="reference"><a href="#cite_note-21"><span class="cite-bracket">[</span>۲۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ختنه‌یِ مَرد در <a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a> الزامی است و در <a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a> الزامی نیست. در سطح جهانی، ختنه‌یِ مردان به دلایل مذهبی، اجتماعی و ارتقای سلامت انجام می‌شود.<sup id="cite_ref-22" class="reference"><a href="#cite_note-22"><span class="cite-bracket">[</span>۲۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-23" class="reference"><a href="#cite_note-23"><span class="cite-bracket">[</span>۲۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ختنه مردان یک فرایند دردناک است و می‌تواند منجر به خونریزی و در برخی موارد، عوارض جانبی شدید از جمله اختلال عملکرد آلت تناسلی و حتی مرگ شود.<sup id="cite_ref-24" class="reference"><a href="#cite_note-24"><span class="cite-bracket">[</span>۲۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سنگسار_و_قتل‌های_ناموسی"><span id=".D8.B3.D9.86.DA.AF.D8.B3.D8.A7.D8.B1_.D9.88_.D9.82.D8.AA.D9.84.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.86.D8.A7.D9.85.D9.88.D8.B3.DB.8C"></span>سنگسار و قتل‌های ناموسی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=16" title="ویرایش بخش: سنگسار و قتل‌های ناموسی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>قتل ناموسی که زمانی در کشورهای غربی به خوبی شناخته شده بود، اکنون بسیار نادر است، با این حال، هنوز در سایر نقاط جهان رخ می‌دهد. قتل ناموسی عبارت است از کشته‌شدنِ شخصی توسط اعضای خانواده خود به دلیل تحقیر یا شرمساری از جانب ایشان.<sup id="cite_ref-ReferenceA_25-0" class="reference"><a href="#cite_note-ReferenceA-25"><span class="cite-bracket">[</span>۲۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>سنگسار نیز نوعی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D8%A7%D9%85" title="اعدام">اعدام</a> است که به موجب آن گروهی با پرتاب سنگ، شخصی را تا زمانی که فرد بمیرد کتک می‌زنند. از مهرِ ۱۳۸۹ سنگسار در قوانین برخی از کشورها مانند <a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D8%B9%D9%88%D8%AF%DB%8C" title="عربستان سعودی">عربستان سعودی</a>، <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="سودان">سودان</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%85%D9%86" title="یمن">یمن</a>، <a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%B9%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="امارات متحده عربی">امارات متحده عربی</a> و برخی از کشورها مانند <a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%AC%D8%B1%DB%8C%D9%87" title="نیجریه">نیجریه</a><sup id="cite_ref-26" class="reference"><a href="#cite_note-26"><span class="cite-bracket">[</span>۲۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به عنوان مجازاتی برای <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%A7" title="زنا">زنا</a> محسوب می‌شود.<sup id="cite_ref-FAQ_27-0" class="reference"><a href="#cite_note-FAQ-27"><span class="cite-bracket">[</span>۲۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در حالی که سنگسار ممکن است در قوانین <a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="افغانستان">افغانستان</a> و <a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="سومالی">سومالی</a> مدون نباشد، اما هر دو کشور چندین حادثه سنگسار را مشاهده کرده‌اند.<sup id="cite_ref-28" class="reference"><a href="#cite_note-28"><span class="cite-bracket">[</span>۲۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-29" class="reference"><a href="#cite_note-29"><span class="cite-bracket">[</span>۲۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>تا اوایل دی‌ماهِ ۱۳۷۸، سنگسار یک شکل قانونی از مجازات اعدام در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="ایران">ایران</a> بود. در سال ۱۳۸۰، قوه قضائیه ایران رسماً سنگسار را متوقف کرد.<sup id="cite_ref-BBC312_30-0" class="reference"><a href="#cite_note-BBC312-30"><span class="cite-bracket">[</span>۳۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سال ۱۳۸۴، <a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%A7%D9%84_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D9%85%DB%8C%E2%80%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AF" title="جمال کریمی‌راد">جمال کریمی‌راد</a>، سخنگوی قوه قضائیه، اظهار داشت که «در جمهوری اسلامی ما شاهد اجرای چنین مجازات‌هایی نیستیم» و افزود که اگر احکام سنگسار در دادگاه‌های پایین‌تر صادر می‌شد، توسط دادگاه‌های بالاتر لغو می‌شد.<sup id="cite_ref-31" class="reference"><a href="#cite_note-31"><span class="cite-bracket">[</span>۳۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در سال ۱۳۸۷، قوه قضائیه تصمیم گرفت که مجازات را به‌طور کامل از کتابهای موجود در قوانینی که برای تصویب به مجلس ارائه شده‌است حذف کند.<sup id="cite_ref-afp.google.com_32-0" class="reference"><a href="#cite_note-afp.google.com-32"><span class="cite-bracket">[</span>۳۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در اوایل دی‌ماه سال ۱۳۹۱، مجلس ایران گزارش رسمی مبنی بر کنار گذاشتن سنگسار از قانون جزایی منتشر کرد و رسانه‌های غربی را به «تبلیغات پر سر و صدا» در مورد این پرونده متهم کرد.<sup id="cite_ref-33" class="reference"><a href="#cite_note-33"><span class="cite-bracket">[</span>۳۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="قربانی_کردن_خون"><span id=".D9.82.D8.B1.D8.A8.D8.A7.D9.86.DB.8C_.DA.A9.D8.B1.D8.AF.D9.86_.D8.AE.D9.88.D9.86"></span>قربانی کردن خون</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=17" title="ویرایش بخش: قربانی کردن خون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="آسیب‌های_جمعی"><span id=".D8.A2.D8.B3.DB.8C.D8.A8.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D8.AC.D9.85.D8.B9.DB.8C"></span>آسیب‌های جمعی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=18" title="ویرایش بخش: آسیب‌های جمعی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="جنگ‌های_مقدس_و_تروریسم_مذهبی"><span id=".D8.AC.D9.86.DA.AF.E2.80.8C.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.85.D9.82.D8.AF.D8.B3_.D9.88_.D8.AA.D8.B1.D9.88.D8.B1.DB.8C.D8.B3.D9.85_.D9.85.D8.B0.D9.87.D8.A8.DB.8C"></span>جنگ‌های مقدس و تروریسم مذهبی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=19" title="ویرایش بخش: جنگ‌های مقدس و تروریسم مذهبی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B9%D8%B4" title="داعش">داعش</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="طالبان">طالبان</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87" title="القاعده">القاعده</a></div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D9%81%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="فدائیان اسلام">فدائیان اسلام</a></div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%AD%D9%88%D8%AB%DB%8C" class="mw-redirect" title="حوثی">حوثی</a></div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%AD%D8%B2%D8%A8%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86" title="حزب‌الله لبنان">حزب‌الله لبنان</a></div><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B5%D9%84%DB%8C%D8%A8%DB%8C" title="جنگ‌های صلیبی">جنگ‌های صلیبی</a></div> <p>هرچند تروریسم پدیده‌ای پیچیده‌است و به عوامل گوناگونی بستگی دارد اما عقاید مذهبی این کمک را به تروریسم مذهبی می‌کنند که تروریسم مذهبی، خودش را برحق بداند. تناقض در این رفتار هنگامی هویدا می‌شود که فرقه‌های افراطیِ گوناگون، در تقابل با یکدیگر، هریک خودش را برحق و دیگری را گمراه می‌دانند.<sup id="cite_ref-juerg_34-0" class="reference"><a href="#cite_note-juerg-34"><span class="cite-bracket">[</span>۳۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-chrjhd_35-0" class="reference"><a href="#cite_note-chrjhd-35"><span class="cite-bracket">[</span>۳۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>فیزیکدان نظری، <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%DA%86%DB%8C%D9%88_%DA%A9%D8%A7%DA%A9%D9%88" title="میچیو کاکو">میچیو کاکو</a>، تروریسم مذهبی را یکی از تهدیدهای اصلی برای تکامل بشریت از <a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B4%D9%81" title="مقیاس کارداشف">تمدن نوع صفر به تمدن نوع یک</a> می‌داند.<sup id="cite_ref-36" class="reference"><a href="#cite_note-36"><span class="cite-bracket">[</span>۳۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سرکوب_پیشرفت_علمی"><span id=".D8.B3.D8.B1.DA.A9.D9.88.D8.A8_.D9.BE.DB.8C.D8.B4.D8.B1.D9.81.D8.AA_.D8.B9.D9.84.D9.85.DB.8C"></span>سرکوب پیشرفت علمی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=20" title="ویرایش بخش: سرکوب پیشرفت علمی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg/220px-Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg" decoding="async" width="220" height="168" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg/330px-Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg/440px-Galileo_facing_the_Roman_Inquisition.jpg 2x" data-file-width="2048" data-file-height="1567" /></a><figcaption><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" class="mw-disambig" title="گالیله">گالیله</a> در دادگاه <a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D8%AA%DB%8C%D8%B4_%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF" title="تفتیش عقاید">تفتیش عقاید</a> به دلیل پرداختن به <a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D8%AF_%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2%DB%8C" class="mw-redirect" title="نظریه خورشید مرکزی">نظریه خورشید مرکزی</a></figcaption></figure> <p><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%BE%D8%B1" title="جان ویلیام دراپر">جان ویلیام دراپر</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%88_%D8%AF%DB%8C%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="اندرو دیکسون وایت">اندرو دیکسون وایت</a>، نویسندگان <a href="/wiki/%D8%AA%D8%B2" class="mw-redirect" title="تز">تز</a> تضاد، می‌گویند که وقتی دینی مجموعه‌ای کامل از پاسخ‌ها را به مشکلات هدف، اخلاق، منشأ یا علم ارائه می‌کند، اغلب با سرکوب کنجکاوی، کاوش در آن مناطق را منع می‌کند. دین، چشم‌انداز وسیع‌تری از پیروان خود سلب می‌کند و می‌تواند از پیشرفت اجتماعی، اخلاقی و علمی جلوگیری کند. نمونه‌هایی که در نوشته‌های آنها ذکر شده‌است که شامل محاکمه <a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C%D9%84%D9%87" class="mw-disambig" title="گالیله">گالیله</a> و اعدام <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%88_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%86%D9%88" title="جوردانو برونو">جوردانو برونو</a> به روش <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87_%D8%B3%D9%88%D8%B2%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%86" title="زنده سوزاندن">زنده سوزاندن</a> است. </p><p>در طول قرن نوزدهم، این تضاد توسعه یافت. بر اساس این مدل، هر گونه تعامل بین دین و علم، ناگزیر باید به خصومت آشکار منجر شود، به طوری که دین معمولاً در مقابل ایده‌های علمی جدید نقش متجاوز را بر عهده می‌گیرد.<sup id="cite_ref-37" class="reference"><a href="#cite_note-37"><span class="cite-bracket">[</span>۳۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> تز تضادِ تاریخی در اواخر قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم یک رویکرد تاریخ‌نگاریِ محبوب در تاریخ علم بود، اما شکل اصلی آن تقریباً به‌طور کامل توسط محققان امروز کنار گذاشته شده‌است.<sup id="cite_ref-38" class="reference"><a href="#cite_note-38"><span class="cite-bracket">[</span>۳۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Shapin1996_39-0" class="reference"><a href="#cite_note-Shapin1996-39"><span class="cite-bracket">[</span>۳۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-Brooke1991_40-0" class="reference"><a href="#cite_note-Brooke1991-40"><span class="cite-bracket">[</span>۴۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> با وجود آن، نظریه تضاد همچنان یک دیدگاه رایج است و با موفقیت کتاب‌هایی مانند <a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="پندار خدا">پندار خدا</a> منتشر شده‌است.<sup id="cite_ref-conflictpop_41-0" class="reference"><a href="#cite_note-conflictpop-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مورخان علم از جمله <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86_%D9%87%D8%AF%D9%84%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D9%88%DA%A9" title="جان هدلی بروک">جان هدلی بروک</a> و <a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%84%D8%AF_%D9%86%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="رونالد نوبرز (صفحه وجود ندارد)">رونالد نوبرز</a> مفهوم «مذهب در مقابل علم» را ساده‌سازی بیش از حد می‌دانند و ترجیح می‌دهند دیدگاه ظریف‌تری از موضوع داشته باشند.<sup id="cite_ref-conflictpop_41-1" class="reference"><a href="#cite_note-conflictpop-41"><span class="cite-bracket">[</span>۴۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-42" class="reference"><a href="#cite_note-42"><span class="cite-bracket">[</span>۴۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این مورخان، برای مثال، ماجرای گالیله و محاکمه <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%BE%D8%B3" title="محاکمه اسکوپس">اسکوپز</a> را ذکر می‌کنند و ادعا می‌کنند که این موارد صرفاً نمونه‌هایی از تضاد بین علم و دین نبودند، زیرا عوامل شخصی و سیاسی نیز در توسعه هر یک به‌شدت دخیل بوده‌اند. علاوه بر این، برخی از مورخان معتقدند که سازمان‌های دینی در تاریخ نقش علی گسترده‌تری نسبت به علوم داشته‌اند و بسیاری از ذهن‌های علمی تا زمان حرفه‌ای شدن فعالیت‌های علمی (در قرن نوزدهم) روحانیون و دیگر متفکران دینی بودند.<sup id="cite_ref-43" class="reference"><a href="#cite_note-43"><span class="cite-bracket">[</span>۴۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-44" class="reference"><a href="#cite_note-44"><span class="cite-bracket">[</span>۴۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-45" class="reference"><a href="#cite_note-45"><span class="cite-bracket">[</span>۴۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برخی از مورخان معتقدند که بسیاری از پیشرفت‌های علمی مانند <a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%BE%D9%84%D8%B1" title="قوانین کپلر">قوانین کپلر</a><sup id="cite_ref-46" class="reference"><a href="#cite_note-46"><span class="cite-bracket">[</span>۴۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> و فرمول‌بندی مجدد فیزیک در قرن نوزدهم از نظر انرژی<sup id="cite_ref-47" class="reference"><a href="#cite_note-47"><span class="cite-bracket">[</span>۴۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به صراحت توسط ایده‌های دینی هدایت می‌شدند. </p><p>نمونه‌های اخیر تنش‌های علم با مذهب، بحث <a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA" title="فرگشت">فرگشت</a>، مناقشات در مورد استفاده از لوازم <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پیشگیری از بارداری">پیشگیری از بارداری</a>، مخالفت با تحقیق در مورد <a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%88%D9%84%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلول‌های بنیادی">سلول‌های بنیادی</a> جنینی، یا مخالفت‌های الهیاتی با <a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D9%88%D9%86" title="واکسیناسیون">واکسیناسیون</a>، بیهوشی و انتقال خون بوده‌است.<sup id="cite_ref-berlet1998_48-0" class="reference"><a href="#cite_note-berlet1998-48"><span class="cite-bracket">[</span>۴۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-49" class="reference"><a href="#cite_note-49"><span class="cite-bracket">[</span>۴۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-conesa-sevilla2012_50-0" class="reference"><a href="#cite_note-conesa-sevilla2012-50"><span class="cite-bracket">[</span>۵۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-51" class="reference"><a href="#cite_note-51"><span class="cite-bracket">[</span>۵۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-bbcjuly2001_52-0" class="reference"><a href="#cite_note-bbcjuly2001-52"><span class="cite-bracket">[</span>۵۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-white_53-0" class="reference"><a href="#cite_note-white-53"><span class="cite-bracket">[</span>۵۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سرکوب_هنر_و_ادبیات"><span id=".D8.B3.D8.B1.DA.A9.D9.88.D8.A8_.D9.87.D9.86.D8.B1_.D9.88_.D8.A7.D8.AF.D8.A8.DB.8C.D8.A7.D8.AA"></span>سرکوب هنر و ادبیات</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=21" title="ویرایش بخش: سرکوب هنر و ادبیات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87_%D8%B3%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7" title="محاکمه سقراط">محاکمه سقراط</a></div><p><a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7" title="سقراط">سقراط</a> فیلسوف بزرگ <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86" title="یونان">یونان</a>، که همشهریان آتنی‌اش را به <a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4" title="پرسش">پرسش</a> و ارزیابی خدایانشان، ارزش‌هایشان و خودشان دعوت می‌کرد؛ به فاسد کردن جوانان متهم شد. اتهام دیگر او بی‌اعتقادی به خدایان بود. وی که از موضع خود بازنگشت و فرار را به قرار ترجیح نداد با نوشیدن جام زهر اعدام شد.<sup id="cite_ref-54" class="reference"><a href="#cite_note-54"><span class="cite-bracket">[</span>۵۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اخلاقیات"><span id=".D8.A7.D8.AE.D9.84.D8.A7.D9.82.DB.8C.D8.A7.D8.AA"></span>اخلاقیات</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=22" title="ویرایش بخش: اخلاقیات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="نابردباری دینی">نابردباری دینی</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86" title="قربانی‌کردن انسان">قربانی‌کردن انسان</a></div> <p><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a> می‌گوید که ادیان خداباور، دل‌سوزی و اخلاق انسانی را بی‌ارزش می‌کنند. چون کتاب‌های مقدس حاوی دستورها بسیاری در برابر پیروی از وجدان خود در مورد کتاب مقدس هستند و قرار است اعمال مثبت نه از دل‌سوزی و مهربانی، بلکه از ترس از مجازات سرچشمه بگیرند.<sup id="cite_ref-The_God_Delusion_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-The_God_Delusion-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="آلبرت انیشتین">آلبرت انیشتین</a> بیان کرد که برای نشان دادن رفتار اخلاقی به هیچ مبنای مذهبی نیاز نیست.<sup id="cite_ref-55" class="reference"><a href="#cite_note-55"><span class="cite-bracket">[</span>۵۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رفتار_با_همجنس‌گرایان"><span id=".D8.B1.D9.81.D8.AA.D8.A7.D8.B1_.D8.A8.D8.A7_.D9.87.D9.85.D8.AC.D9.86.D8.B3.E2.80.8C.DA.AF.D8.B1.D8.A7.DB.8C.D8.A7.D9.86"></span>رفتار با همجنس‌گرایان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=23" title="ویرایش بخش: رفتار با همجنس‌گرایان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین و همجنسگرایی (صفحه وجود ندارد)">دین و همجنسگرایی</a></div> <p><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همجنس‌گرایی">همجنس‌گرایی</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="ادیان ابراهیمی">ادیان ابراهیمی</a> صریحاً محکوم است. همجنس‌گرایان در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84" title="انجیل">انجیل</a> چندین بار اما بدون مجازاتِ اجباری، محکوم شده‌اند. در <a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" class="mw-redirect" title="آمریکا">آمریکا</a> گروه‌های راست‌گرایِ محافظه‌کارِ مسیحی مانند <b>جامعه حقوقی مسیحی</b> و <b>صندوق دفاع اتحاد</b>، شکایت‌های متعددی علیه دانشگاه‌های دولتی تنظیم کرده‌اند و هدفشان لغو سیاست‌هایی است که همجنس‌گرایان را در برابر تبعیض و سخنانِ نفرت‌آمیز محافظت می‌کند. این گروه‌ها استدلال می‌کنند که چنین سیاست‌هایی حقشان برای اعمال آزادانه دین را نقض می‌کند، همان‌طور که در بند تمرین آزاد اولین متمم قانون اساسی ایالات متحده تضمین شده‌است.<sup id="cite_ref-56" class="reference"><a href="#cite_note-56"><span class="cite-bracket">[</span>۵۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>اکثر کشورهای مسیحیِ سکولار شده فعالیت همجنس‌گرایی را قانونی کرده‌اند و چندین کشور ازدواج همجنس‌گرایان را قانونی کرده‌اند. با این حال، همه کشورهای مسیحی تاریخی مانند <a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="روسیه">روسیه</a> و <a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="اوگاندا">اوگاندا</a> که قوانین تبعیض‌آمیزی از قوانین ضد تبلیغات تا تنبیه بدنی را معرفی کرده‌اند، این کار را انجام نداده‌اند. همجنس‌گرایی هنوز در اکثر کشورهای مسلمان غیرقانونی است و چندین مورد از این کشورها مجازات اعدام را برای رفتارهای همجنس‌گرا تعیین می‌کنند. </p> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg/400px-World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg.png" decoding="async" width="400" height="203" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg/600px-World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg/800px-World_laws_pertaining_to_homosexual_relationships_and_expression.svg.png 2x" data-file-width="2754" data-file-height="1398" /></a><figcaption>وضعیت حقوقی همجنس‌گرایی در جهان <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r33470857">.mw-parser-output .legend{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .legend-color{display:inline-block;min-width:1.25em;height:1.25em;line-height:1.25;margin:1px 0;text-align:center;border:1px solid black;background-color:transparent;color:black}.mw-parser-output .legend-text{}</style><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#CCC; color:black;"> </span> همجنس‌گرایی مجاز اما قانون خاصی برای آن تدوین نشده</div> <b>قانونی</b> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#025; color:white;"> </span> ازدواج همجنس‌گرایان مجاز است</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#06F; color:white;"> </span> گونه‌های دیگری از زندگی مشترک</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#90C; color:white;"> </span> به رسمیت شناختن ازدواج همجنس‌گرایان در خارج</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#decd87; color:black;"> </span> محدودیت در آزادی بیان در زمینه همجنس‌گرایی</div> <b>غیرقانونی</b> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#f9dc36; color:black;"> </span> کیفر سبک</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#ec8028; color:black;"> </span> کیفر سنگین</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#e73e21; color:black;"> </span> حبس ابد</div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r33470857"><div class="legend"><span class="legend-color" style="background-color:#800000; color:white;"> </span> مجازات مرگ</div></figcaption></figure> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">مقالهٔ اصلی: <a href="/wiki/%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82%DB%8C_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%AF%D9%88%D9%86%D8%A7%DA%AF%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="وضعیت قانونی و حقوقی همجنس‌گرایی در کشورهای گوناگون">وضعیت قانونی و حقوقی همجنس‌گرایی در کشورهای گوناگون</a></div> <p>در خرداد ۱۳۸۴، <a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D9%85%D9%88%D8%AF_%D8%B9%D8%B3%DA%AF%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%B9%DB%8C%D8%A7%D8%B6_%D9%85%D8%B1%D9%87%D9%88%D9%86%DB%8C" title="محمود عسگری و عیاض مرهونی">دو مرد ایرانی</a> شانزده و هجده‌ساله به دلیل همجنس‌گرایی اعدام شدند.<sup id="cite_ref-57" class="reference"><a href="#cite_note-57"><span class="cite-bracket">[</span>۵۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این رخداد اعتراض بین‌المللی را برانگیخت. آنان در دادگاه به تجاوز محکوم شدند<sup id="cite_ref-thenation.com_58-0" class="reference"><a href="#cite_note-thenation.com-58"><span class="cite-bracket">[</span>۵۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-59" class="reference"><a href="#cite_note-59"><span class="cite-bracket">[</span>۵۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-60" class="reference"><a href="#cite_note-60"><span class="cite-bracket">[</span>۶۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> حال آنکه گروه بریتانیاییِ دگرباشِ <b>Outrage</b> مانند بسیاری دیگر ادعا کرد که رابطه این دو نوجوان، توافقی بوده و تجاوز نبوده‌است.<sup id="cite_ref-61" class="reference"><a href="#cite_note-61"><span class="cite-bracket">[</span>۶۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="نژادپرستی"><span id=".D9.86.DA.98.D8.A7.D8.AF.D9.BE.D8.B1.D8.B3.D8.AA.DB.8C"></span><a href="/wiki/%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="نژادپرستی">نژادپرستی</a></h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=24" title="ویرایش بخش: نژادپرستی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>مطابق با این مسئله که انسان‌دوستیِ مذهبی سازوکاری درون‌گروهی داشته و بیشتر برای هم‌کیشان مطرح شده‌است، مذهب‌گرایی بیشتر نیز با بنیادگرایی دینی و تعصبات نژادی همراه است. این موضوع با این واقعیت تطابق دارد که ۵۰درصد از گروه‌های دینی در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ایالات متحده آمریکا">ایالات متحده آمریکا</a> تک‌نژادی هستند و تنها ۱۳درصد از ایشان تا اندازه‌ای دارای تنوع نژادی هستند.<sup id="cite_ref-62" class="reference"><a href="#cite_note-62"><span class="cite-bracket">[</span>۶۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رفتار_با_زنان"><span id=".D8.B1.D9.81.D8.AA.D8.A7.D8.B1_.D8.A8.D8.A7_.D8.B2.D9.86.D8.A7.D9.86"></span>رفتار با زنان</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=25" title="ویرایش بخش: رفتار با زنان"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>به گفته‌یِ <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A8%DB%8C" title="پالی توینبی">پالی توینبی</a>، هرچند مذهب بدونِ درنظرگرفتن جنسیت در استقلال بدن دخالت می‌کند، اما به شکل ویژه‌ای نگرش‌های منفی نسبت به بدن زنان دارد. او می‌نویسد: «بدن زنان همیشه مورد بحث است. نجس‌تر از آن است که <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%82%D9%81" title="اسقف">اسقف</a> شوند، و آنقدر خطرناک است که اسلام آن را <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حجاب اسلامی">پوشانده</a> و یهودیت آن را <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D9%82%D9%88%D9%87" title="میقوه">غسل می‌دهد</a>.<sup id="cite_ref-63" class="reference"><a href="#cite_note-63"><span class="cite-bracket">[</span>۶۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg/220px-%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg/330px-%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/66/%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg/440px-%DA%AF%D8%B4%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%88%D9%86%DA%A9_6.jpg 2x" data-file-width="599" data-file-height="396" /></a><figcaption>دستگیری یک زن توسط <a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%AD_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%82%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%85%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" class="mw-redirect" title="طرح ارتقای امنیت اجتماعی">گشت ارشاد</a> به دلیل عدمِ رعایتِ <a href="/wiki/%D8%AD%D8%AC%D8%A7%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="حجاب اسلامی">حجاب اسلامی</a></figcaption></figure> <p>گفته می‌شود که تبعیض جنسی در دین منجر به روابط نابرابر در ازدواج و بُروزِ هنجارهای <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="مردسالاری">مردسالار</a> می‌شود که زن را تابع شوهر می‌سازد. واژه‌یِ בעל(بعل)، در <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%A8%D8%B1%DB%8C" title="زبان عبری">زبان عبری</a> به معنای «شوهر»، که در سراسر <a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%AA" title="تورات">تورات</a> استفاده می‌شود، مترادف با «صاحب» و «ارباب» است.<sup id="cite_ref-64" class="reference"><a href="#cite_note-64"><span class="cite-bracket">[</span>۶۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این منعکس کننده نگرش <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="ادیان ابراهیمی">ابراهیمی</a> از خدا به عنوان یک قدرت مطلق و کامل است، که در آن این قدرت، قدرتِ سلطه‌گری است که پیوسته با ویژگی‌های مردانه همراه است.<sup id="cite_ref-65" class="reference"><a href="#cite_note-65"><span class="cite-bracket">[</span>۶۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%84%D8%A7_%D8%AC%DB%8C%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%B2" title="شیلا جیفریز">شیلا جیفریز</a> می‌گوید:<sup id="cite_ref-66" class="reference"><a href="#cite_note-66"><span class="cite-bracket">[</span>۶۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39401425"><blockquote class="templatequote"><p>دین به باورهای سنتی و مردسالارانه در مورد موضوعِ تابعیتِ زنان و نقش‌های طبیعی آنان، مانند محصورشدن زنان در دنیای خصوصی خانه و خانواده، و اطاعتِ زنان از شوهر، اقتدار می‌دهد. تمایلات جنسی زنان باید ملایم و تحت کنترل مردان باشد و زنان نباید برای محدودکردن فرزندآوریِ خود از <a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%B4%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A7%D8%B2_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="پیشگیری از بارداری">بارداری پیشگیری کنند</a> یا دست به <a href="/wiki/%D8%B3%D9%82%D8%B7_%D8%AC%D9%86%DB%8C%D9%86" title="سقط جنین">سقط جنین</a> بزنند. عمل به چنین باورهای باستانی به شدت با توانایی زنان برای اَعمال حقوقی و انسانیِ خود تداخل دارد.</p></blockquote> <p>محتوای کتاب‌های الهی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" title="ادیان ابراهیمی">ادیان ابراهیمی</a> دربردارنده‌یِ قوانین سختی برای زنان در مسائل زناشویی و اجتماعی هستند: </p> <div class="mw-heading mw-heading4"><h4 id="اسلام"><span id=".D8.A7.D8.B3.D9.84.D8.A7.D9.85"></span>اسلام</h4><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=26" title="ویرایش بخش: اسلام"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%B2%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="زن در اسلام">زن در اسلام</a></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r35841839"><div role="note" class="hatnote navigation-not-searchable">همچنین ببینید: <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA_%D8%AE%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="اسلام و خشونت خانگی">اسلام و خشونت خانگی</a></div> <p><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%84%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%AF%D9%84" title="جولی بیندل">جولی بیندل</a> می‌گوید که ادیان، سلطه مردان بر زنان را تشویق می‌کنند و اسلام با تشویق اعمالی مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC_%DA%A9%D9%88%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ازدواج کودکان">ازدواج کودکان</a>، اطاعت زنان را در برابر شوهرانشان ترویج می‌کند. او می‌نویسد که دین، بر نابرابری بین زن و مَرد می‌افزاید و پیام اسلام برای زن این است که او مطیع شوهرش باشد و زندگی خود را وقف رضایت او بکند و وسواس اسلام به باکرگی و زایمان، منجر به جدایی جنسیتی و ازدواج زودهنگام شده‌است.<sup id="cite_ref-67" class="reference"><a href="#cite_note-67"><span class="cite-bracket">[</span>۶۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%DA%A9%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="احکام اسلام">قوانین اسلامی</a> به دلیل قراردادن زنان در معرض بدرفتاری و خشونت، جلوگیری از گزارش تجاوز جنسی و کمک به تبعیض زنان، توسط سازمان‌های حقوق بشر مورد انتقاد قرارگرفته‌است.<sup id="cite_ref-68" class="reference"><a href="#cite_note-68"><span class="cite-bracket">[</span>۶۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%84%D9%84" class="mw-redirect" title="سازمان ملل">سازمان ملل</a> می‌گوید که اسلام در راستای محرومیتِ زنان از رضایت مقاربت جنسی، تضمین باکرگی، یا تغییر ظاهر آلت تناسلی زنان، <a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%A2%D9%84%D8%AA_%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86%D9%87" title="بریدن آلت زنانه">ختنه‌یِ زنان</a> را توجیه می‌کند.<sup id="cite_ref-unfpa.org_69-0" class="reference"><a href="#cite_note-unfpa.org-69"><span class="cite-bracket">[</span>۶۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%85_%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="مریم نمازی">مریم نمازی</a> استدلال می‌کند که زنان هم در امور مدنی و هم در امور کیفری، قربانی قوانین شرعی می‌شوند. او همچنین استدلال می‌کند که زنان دارای موانع قضایی هستند که برای مردان، سودمند واقع شده.<sup id="cite_ref-onelawforall.org.uk_70-0" class="reference"><a href="#cite_note-onelawforall.org.uk-70"><span class="cite-bracket">[</span>۷۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="شکار_ساحره"><span id=".D8.B4.DA.A9.D8.A7.D8.B1_.D8.B3.D8.A7.D8.AD.D8.B1.D9.87"></span>شکار ساحره</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=27" title="ویرایش بخش: شکار ساحره"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="خشونت_با_حیوانات"><span id=".D8.AE.D8.B4.D9.88.D9.86.D8.AA_.D8.A8.D8.A7_.D8.AD.DB.8C.D9.88.D8.A7.D9.86.D8.A7.D8.AA"></span>خشونت با حیوانات</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=28" title="ویرایش بخش: خشونت با حیوانات"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="اهداف_فاسد_رهبران"><span id=".D8.A7.D9.87.D8.AF.D8.A7.D9.81_.D9.81.D8.A7.D8.B3.D8.AF_.D8.B1.D9.87.D8.A8.D8.B1.D8.A7.D9.86"></span>اهداف فاسد رهبران</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=29" title="ویرایش بخش: اهداف فاسد رهبران"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="رهبران_فاسد_یا_غیراخلاقی"><span id=".D8.B1.D9.87.D8.A8.D8.B1.D8.A7.D9.86_.D9.81.D8.A7.D8.B3.D8.AF_.DB.8C.D8.A7_.D8.BA.DB.8C.D8.B1.D8.A7.D8.AE.D9.84.D8.A7.D9.82.DB.8C"></span>رهبران فاسد یا غیراخلاقی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=30" title="ویرایش بخش: رهبران فاسد یا غیراخلاقی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <p><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%85%D9%86%D9%87_%D8%A7%DB%8C" class="mw-redirect" title="خامنه ای">خامنه ای</a> مثال کاملی برای آن است. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="سلطه‌گری_دینی"><span id=".D8.B3.D9.84.D8.B7.D9.87.E2.80.8C.DA.AF.D8.B1.DB.8C_.D8.AF.DB.8C.D9.86.DB.8C"></span>سلطه‌گری دینی</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=31" title="ویرایش بخش: سلطه‌گری دینی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r36211177"><table class="box-گسترش_بخش plainlinks metadata ambox mbox-small-right ambox-content" role="presentation"><tbody><tr><td class="mbox-image"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Wiki_letter_w_cropped.svg" class="mw-file-description"><img alt="[نشان]" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/20px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png" decoding="async" width="20" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/30px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1c/Wiki_letter_w_cropped.svg/40px-Wiki_letter_w_cropped.svg.png 2x" data-file-width="44" data-file-height="31" /></a></span></td><td class="mbox-text"><div class="mbox-text-span"><b>این بخش نیازمند گسترش است</b>. <small>می‌توانید با <a class="external text" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=">افزودن به آن</a> کمک کنید.</small></div></td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="جستارهای_وابسته"><span id=".D8.AC.D8.B3.D8.AA.D8.A7.D8.B1.D9.87.D8.A7.DB.8C_.D9.88.D8.A7.D8.A8.D8.B3.D8.AA.D9.87"></span>جستارهای وابسته</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=32" title="ویرایش بخش: جستارهای وابسته"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div> <p class="mw-empty-elt"></p><table class="multicol" role="presentation" style="border-collapse: collapse; padding: 0; border: 0; background:transparent; width:100%;"> <tbody><tr> <td width="25%" align="right" valign="top"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA_%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AF%D9%86_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" class="mw-redirect" title="برهان‌های اثبات نبودن خدا">برهان‌های اثبات نبودن خدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="انسان‌شناسی دینی">انسان‌شناسی دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="ضددین">ضددین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="ضدخدایی">ضدخدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی">بی‌خدایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Biblical_inerrancy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Biblical inerrancy (صفحه وجود ندارد)">Biblical inerrancy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Christian_televangelist_scandals&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christian televangelist scandals (صفحه وجود ندارد)">Christian televangelist scandals</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="مسیحیت و خشونت">مسیحیت و خشونت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%AF%D9%86%DB%8C" title="دین مدنی">دین مدنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="ناهماهنگی شناختی">ناهماهنگی شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="سم هریس">سم هریس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رشد دین">رشد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین قومی">دین قومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA" title="خدا مرده‌است">خدا مرده‌است</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="فرااخلاق">فرااخلاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="اخلاقیات بدون دین">اخلاقیات بدون دین</a></li></ul> </td> <td style="text-align: right; vertical-align: top;"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="فلسفه دین">فلسفه دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%B1" title="مسئله شر">مسئله شر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="روان‌شناسی دین">روان‌شناسی دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D9%87%D9%88%D8%B4" title="دین‌داری و هوش">دین‌داری و هوش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" class="mw-redirect" title="باور مذهبی">باور مذهبی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پارانویای مذهبی (صفحه وجود ندارد)">پارانویای مذهبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%AC%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="هجو دین">هجو دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%DB%8C_%DA%86%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" class="mw-redirect" title="قوری چای راسل">قوری چای راسل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقدگرایی اجتماعی (صفحه وجود ندارد)">نقدگرایی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="جامعه‌شناسی دین">جامعه‌شناسی دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فراطبیعی">فراطبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%AA" title="خرافات">خرافات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداباوری">خداباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات">الهیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AF%D8%B1%D9%85_%D9%85%D8%A4%D9%85%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="سندرم مؤمن راستین">سندرم مؤمن راستین</a></li></ul> </td> <td style="text-align: right; vertical-align: top;"> <p><b>نقد ادیان خاص</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد بودیسم">نقد بودیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="نقد مسیحیت">نقد مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد هندوئیسم">نقد هندوئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نقد اسلام">نقد اسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="نقد بهائیت">نقد بهائیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد جینیسم">نقد جینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="نقد یهودیت">نقد یهودیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد شاهدان یهوه (صفحه وجود ندارد)">نقد شاهدان یهوه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد مورمونیسم (صفحه وجود ندارد)">نقد مورمونیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D9%BE%D9%88%D8%B3_%D8%AF%D8%A6%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مناقشه‌های درباره اپوس دئی (صفحه وجود ندارد)">مناقشه‌های درباره اپوس دئی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D8%B1%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="نقد کلیسای کاتولیک رم (صفحه وجود ندارد)">نقد کلیسای کاتولیک رم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B4%D9%87_%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مناقشه ساینتولوژی (صفحه وجود ندارد)">مناقشه ساینتولوژی</a></li></ul> </td> <td style="text-align: right; vertical-align: top;"> <p><b>منتقدان قابل توجه دین</b> </p> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%B2" title="داگلاس آدامز">داگلاس آدامز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86" title="جرج کارلین">جرج کارلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%AF%D8%A7%D9%88%DA%A9%DB%8C%D9%86%D8%B2" title="ریچارد داوکینز">ریچارد داوکینز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%85_%D9%87%D8%B1%DB%8C%D8%B3" title="سم هریس">سم هریس</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81%D8%B1_%D9%87%DB%8C%DA%86%D9%86%D8%B2" title="کریستوفر هیچنز">کریستوفر هیچنز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="بارون دولباخ">بارون دولباخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" title="فریدریش نیچه">فریدریش نیچه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%85%D8%B3_%D9%BE%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="تامس پین">تامس پین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" class="mw-redirect" title="برترند راسل">برترند راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9_%D8%AA%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مارک توین">مارک توین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1" title="ولتر">ولتر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9_%D8%B2%D8%A7%D9%BE%D8%A7" title="فرانک زاپا">فرانک زاپا</a></li></ul> <p>  </p> </td></tr></tbody></table></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="منابع"><span id=".D9.85.D9.86.D8.A7.D8.A8.D8.B9"></span>منابع</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&section=33" title="ویرایش بخش: منابع"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist reflist-columns references-column-width reflist-columns-2"> <ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite id="CITEREFBeckford2003" class="citation book cs1">Beckford, James A. (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/socialtheoryreli0000beck"><i>Social Theory and Religion</i></a>. Cambridge, UK: Cambridge University Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0-521-77431-4" title="ویژه:منابع کتاب/0-521-77431-4"><bdi>0-521-77431-4</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Social+Theory+and+Religion&rft.place=Cambridge%2C+UK&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=2003&rft.isbn=0-521-77431-4&rft.aulast=Beckford&rft.aufirst=James+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsocialtheoryreli0000beck&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Criticism_of_religion-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Criticism_of_religion_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text">مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «<bdi><span class="plainlinks"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Criticism_of_religion&oldid=539672704">Criticism of religion</a></span></bdi>». در <i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیای انگلیسی">دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی</a></i>، بازبینی‌شده در ۰۱ مارس ۲۰۱۳.</span> </li> <li id="cite_note-en.wikipedia.org-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-en.wikipedia.org_3-0">۳٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-en.wikipedia.org_3-1">۳٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a class="external text" href="https://en.wikipedia.org/wiki/Criticism_of_religion">«Criticism of religion»</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Criticism+of+religion&rft_id=https%3A%2F%2Fen.wikipedia.org%2Fwiki%2FCriticism_of_religion&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r28290294">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit}.mw-parser-output q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output code.cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:inherit;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/65/Lock-green.svg/9px-Lock-green.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .cs1-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg/9px-Lock-gray-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output .cs1-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/aa/Lock-red-alt-2.svg/9px-Lock-red-alt-2.svg.png")no-repeat;background-position:right .1em center;padding-right:1em;padding-left:0}.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-free a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-subscription a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output div[dir=ltr] .cs1-lock-registration a{background-position:left .1em center;padding-left:1em;padding-right:0}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration{color:#555}.mw-parser-output .cs1-subscription span,.mw-parser-output .cs1-registration span{border-bottom:1px dotted;cursor:help}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-visible-error{font-size:100%}.mw-parser-output .cs1-subscription,.mw-parser-output .cs1-registration,.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right,.mw-parser-output .cs1-kern-wl-right{padding-right:0.2em}</style></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDennett2006" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Daniel_Dennett&action=edit&redlink=1" class="new" title="Daniel Dennett (صفحه وجود ندارد)">Dennett, Daniel</a> (2006). <a href="/w/index.php?title=Breaking_the_Spell:_Religion_as_a_Natural_Phenomenon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon (صفحه وجود ندارد)"><i>Breaking the Spell</i></a>. Allen Lane. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-7139-9789-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-7139-9789-7"><bdi>978-0-7139-9789-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Breaking+the+Spell&rft.pub=Allen+Lane&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-7139-9789-7&rft.aulast=Dennett&rft.aufirst=Daniel&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHarris2005" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Sam_Harris_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sam Harris (author) (صفحه وجود ندارد)">Harris, Sam</a> (2005). <a href="/w/index.php?title=The_End_of_Faith&action=edit&redlink=1" class="new" title="The End of Faith (صفحه وجود ندارد)"><i>The End of Faith</i></a>. W. W. Norton. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-393-32765-6" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-393-32765-6"><bdi>978-0-393-32765-6</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+End+of+Faith&rft.pub=W.+W.+Norton&rft.date=2005&rft.isbn=978-0-393-32765-6&rft.aulast=Harris&rft.aufirst=Sam&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text">Bashevkin, Dovid. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thelehrhaus.com/timely-thoughts/2016/9/29/jonah-and-the-varieties-of-religious-motivation-a-religious-educators-perspective-on-why-people-become-religious">"Jonah and the Varieties of Religious Motivation."</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161012155807/http://www.thelehrhaus.com/timely-thoughts/2016/9/29/jonah-and-the-varieties-of-religious-motivation-a-religious-educators-perspective-on-why-people-become-religious">بایگانی‌شده</a> در ۲۰۱۶-۱۰-۱۲ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> <i>Lehrhaus</i>. 9 October 2016. 2 October 2017.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDennett,_Daniel_Clement2006" class="citation book cs1">Dennett, Daniel Clement (2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/breakingspell00dani"><i>Breaking the Spell: Religion as a Natural Phenomenon</i></a>. Viking Adult. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-670-03472-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-670-03472-7"><bdi>978-0-670-03472-7</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Breaking+the+Spell%3A+Religion+as+a+Natural+Phenomenon&rft.pub=Viking+Adult&rft.date=2006&rft.isbn=978-0-670-03472-7&rft.au=Dennett%2C+Daniel+Clement&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbreakingspell00dani&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/4852690.stm">"When solar fears eclipse reason"</a>. <i>BBC News</i>. 2006-03-28<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-01-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=When+solar+fears+eclipse+reason&rft.date=2006-03-28&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fscience%2Fnature%2F4852690.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20041204155257/http://www.nasa.gov/mission_pages/deepimpact/media/f_ancient.html">"Comets in Ancient Cultures"</a>. NASA. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nasa.gov/mission_pages/deepimpact/media/f_ancient.html">the original</a> on 2004-12-04.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Comets+in+Ancient+Cultures&rft.pub=NASA&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.nasa.gov%2Fmission_pages%2Fdeepimpact%2Fmedia%2Ff_ancient.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-The_God_Delusion-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-The_God_Delusion_10-0">۱۰٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-The_God_Delusion_10-1">۱۰٫۱</a></sup></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>The God Delusion</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:ارجاع‌دهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-{{ISBN|1-55970-820-4}}-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-{{ISBN|1-55970-820-4}}_11-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFOnfray,_Michel2007" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Michel_Onfray&action=edit&redlink=1" class="new" title="Michel Onfray (صفحه وجود ندارد)">Onfray, Michel</a> (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/indefenseofathei0000onfr"><i>Atheist Manifesto: The Case Against Christianity, Judaism, and Islam</i></a>. Arcade Publishing. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-1-55970-820-3" title="ویژه:منابع کتاب/978-1-55970-820-3"><bdi>978-1-55970-820-3</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atheist+Manifesto%3A+The+Case+Against+Christianity%2C+Judaism%2C+and+Islam&rft.pub=Arcade+Publishing&rft.date=2007&rft.isbn=978-1-55970-820-3&rft.au=Onfray%2C+Michel&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Findefenseofathei0000onfr&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-critright-12"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-critright_12-0">۱۲٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-critright_12-1">۱۲٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMarx1844" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=Karl_Marx&action=edit&redlink=1" class="new" title="Karl Marx (صفحه وجود ندارد)">Marx, Karl</a> (February 1844). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.marxists.org/archive/marx/works/1843/critique-hpr/intro.htm">"Introduction"</a>. <i>A Contribution to the Critique of Hegel's Philosophy of Right</i>. Deutsch-Französische Jahrbücher.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Introduction&rft.btitle=A+Contribution+to+the+Critique+of+Hegel%27s+Philosophy+of+Right&rft.pub=Deutsch-Franz%C3%B6sische+Jahrb%C3%BCcher&rft.date=1844-02&rft.aulast=Marx&rft.aufirst=Karl&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.marxists.org%2Farchive%2Fmarx%2Fworks%2F1843%2Fcritique-hpr%2Fintro.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDawkins2006" class="citation book cs1">Dawkins, Richard (2006). <a href="/w/index.php?title=The_Selfish_Gene&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Selfish Gene (صفحه وجود ندارد)"><i>The Selfish Gene, 30th Anniversary edition</i></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Selfish+Gene%2C+30th+Anniversary+edition&rft.date=2006&rft.aulast=Dawkins&rft.aufirst=Richard&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFDawkins1991" class="citation web cs1">Dawkins, Richard (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://cscs.umich.edu/~crshalizi/Dawkins/viruses-of-the-mind.html">"Viruses of the Mind"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Viruses+of+the+Mind&rft.date=1991&rft.aulast=Dawkins&rft.aufirst=Richard&rft_id=http%3A%2F%2Fcscs.umich.edu%2F~crshalizi%2FDawkins%2Fviruses-of-the-mind.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/w/index.php?title=Sam_Harris_(author)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sam Harris (author) (صفحه وجود ندارد)">Harris, Sam</a> (2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/?id=Lr8ytqlY9NgC&lpg=PA73&dq=%22allows%20otherwise%20normal%20human%20beings%20to%20reap%20the%20fruits%20of%20madness%20and%20consider%20them%20holy%22&pg=PA73#v=onepage&q"><i>The End of Faith</i></a>. W.W. Norton. p. 73. <a href="/wiki/International_Standard_Book_Number" class="mw-redirect" title="International Standard Book Number">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-393-03515-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-393-03515-5">978-0-393-03515-5</a>.</span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://primal-page.com/mysindex.htm">The Psychology of Mysticism"</a>. The Primal page</span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://primal-page.com/templobe.htm">Mysticism and Psychopathology"</a>. The Primal page.</span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">Atlas, Jerrold (2003). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://primal-page.com/atlas.htm">"Medieval Mystics' Lives As Self-Medication for Childhood Abuse"</a>.</span> </li> <li id="cite_note-19"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-19">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFComte" class="citation web cs1">Comte, Auguste. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historyguide.org/intellect/comte_cpp.html">"Course of Positive Philosophy (1830)"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Course+of+Positive+Philosophy+%281830%29&rft.aulast=Comte&rft.aufirst=Auguste&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.historyguide.org%2Fintellect%2Fcomte_cpp.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-pediatrics-20"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-pediatrics_20-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAsserSwan1998" class="citation journal cs1">Asser, S. M.; Swan, R (April 1998). "Child fatalities from religion-motivated medical neglect". <i>Pediatrics</i>. <b>101</b> (4 Pt 1): 625–629. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1542%2Fpeds.101.4.625">10.1542/peds.101.4.625</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/9521945">9521945</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:169037">169037</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Pediatrics&rft.atitle=Child+fatalities+from+religion-motivated+medical+neglect&rft.volume=101&rft.issue=4+Pt+1&rft.pages=625-629&rft.date=1998-04&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A169037%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F9521945&rft_id=info%3Adoi%2F10.1542%2Fpeds.101.4.625&rft.aulast=Asser&rft.aufirst=S.+M.&rft.au=Swan%2C+R&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-21"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-21">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs241/en/">"Female genital mutilation"</a>. <i>World Health Organization</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=World+Health+Organization&rft.atitle=Female+genital+mutilation&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fmediacentre%2Ffactsheets%2Ffs241%2Fen%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-22"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-22">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/ethics/malecircumcision/religions_1.shtml">"Religions and Circumcision"</a>. <i>BBC</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=BBC&rft.atitle=Religions+and+Circumcision&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fethics%2Fmalecircumcision%2Freligions_1.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-23"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-23">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/circumcision/about/pac-20393550">"Circumcision (male)"</a>. <i>Mayo Clinic</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=Mayo+Clinic&rft.atitle=Circumcision+%28male%29&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.mayoclinic.org%2Ftests-procedures%2Fcircumcision%2Fabout%2Fpac-20393550&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-24"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-24">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation book cs1">"Chapter 10: Postoperative management and care of adverse events during and after circumcision". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.who.int/hiv/pub/malecircumcision/chapter_10.pdf?ua=1"><i>Manual for male circumcision under local anaesthesia and HIV prevention services for adolescent boys and men</i></a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <a href="/wiki/World_Health_Organization" class="mw-redirect" title="World Health Organization">World Health Organization</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Chapter+10%3A+Postoperative+management+and+care+of+adverse+events+during+and+after+circumcision&rft.btitle=Manual+for+male+circumcision+under+local+anaesthesia+and+HIV+prevention+services+for+adolescent+boys+and+men&rft.pub=World+Health+Organization&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.who.int%2Fhiv%2Fpub%2Fmalecircumcision%2Fchapter_10.pdf%3Fua%3D1&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ReferenceA-25"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-ReferenceA_25-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/ethics/honourcrimes/crimesofhonour_1.shtml#h3">"Ethics - Honour crimes"</a>. BBC. 1970-01-01<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-08-16</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Ethics+-+Honour+crimes&rft.pub=BBC&rft.date=1970-01-01&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fethics%2Fhonourcrimes%2Fcrimesofhonour_1.shtml%23h3&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-26"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-26">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHandley2010" class="citation news cs1">Handley, Paul (11 Sep 2010). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/hostednews/afp/article/ALeqM5ixvYN7oeF8ehN9beAHZ4G_YlfKeA">"Islamic countries under pressure over stoning"</a>. <i>AFP</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 April</span> 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=AFP&rft.atitle=Islamic+countries+under+pressure+over+stoning&rft.date=2010-09-11&rft.aulast=Handley&rft.aufirst=Paul&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2Fhostednews%2Fafp%2Farticle%2FALeqM5ixvYN7oeF8ehN9beAHZ4G_YlfKeA&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-FAQ-27"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-FAQ_27-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141129025158/http://www.violenceisnotourculture.org/faq_stoning">"Frequently Asked Questions about Stoning"</a>. violence is not our culture. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.violenceisnotourculture.org/faq_stoning">the original</a> on 2014-11-29<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 May</span> 2013</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Frequently+Asked+Questions+about+Stoning&rft.pub=violence+is+not+our+culture&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.violenceisnotourculture.org%2Ffaq_stoning&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-28"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-28">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSommerville2011" class="citation news cs1">Sommerville, Quentin (26 Jan 2011). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/news/world-south-asia-12292917">"Afghan police pledge justice for Taliban stoning"</a>. <i>BBC</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 April</span> 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC&rft.atitle=Afghan+police+pledge+justice+for+Taliban+stoning&rft.date=2011-01-26&rft.aulast=Sommerville&rft.aufirst=Quentin&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.co.uk%2Fnews%2Fworld-south-asia-12292917&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-29"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-29">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFNebehay2009" class="citation news cs1">Nebehay, Stephanie (10 Jul 2009). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150120203420/http://in.reuters.com/article/2009/07/10/idINIndia-40950620090710">"Pillay accuses Somali rebels of possible war crimes"</a>. <i>Times of India</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://in.reuters.com/article/idINIndia-40950620090710">the original</a> on 20 January 2015<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">22 April</span> 2011</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Times+of+India&rft.atitle=Pillay+accuses+Somali+rebels+of+possible+war+crimes&rft.date=2009-07-10&rft.aulast=Nebehay&rft.aufirst=Stephanie&rft_id=http%3A%2F%2Fin.reuters.com%2Farticle%2FidINIndia-40950620090710&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-BBC312-30"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-BBC312_30-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6288156.stm">"Iran 'adulterer' stoned to death"</a>. <i>BBC News</i>. 10 July 2007. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/6Cf5UEbg5?url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6288156.stm">Archived</a> from the original on 4 December 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">3 December</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Iran+%27adulterer%27+stoned+to+death&rft.date=2007-07-10&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fmiddle_east%2F6288156.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-31"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-31">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4166137.stm">"Iran denies execution by stoning"</a>. <i>BBC News</i>. 11 January 2005<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-09-23</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Iran+denies+execution+by+stoning&rft.date=2005-01-11&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Fmiddle_east%2F4166137.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-afp.google.com-32"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-afp.google.com_32-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20101010081413/http://afp.google.com/article/ALeqM5iZ7aTbPW-vzYtgdxmx1O5Iok-CMQ">"Iran to scrap death by stoning"</a>. <a href="/wiki/Agence_France-Presse" class="mw-redirect" title="Agence France-Presse">AFP</a>. August 6, 2008. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://afp.google.com/article/ALeqM5iZ7aTbPW-vzYtgdxmx1O5Iok-CMQ">the original</a> on October 10, 2010<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">September 23,</span> 2010</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Iran+to+scrap+death+by+stoning&rft.pub=AFP&rft.date=2008-08-06&rft_id=http%3A%2F%2Fafp.google.com%2Farticle%2FALeqM5iZ7aTbPW-vzYtgdxmx1O5Iok-CMQ&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-33"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-33">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20140314200838/http://rc.majlis.ir/fa/news/show/831790">"<span class="cs1-kern-left"></span>"سنگسار" در شرع حذف شدنی نیست"</a>. <i>مرکز پژوهش ها</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://rc.majlis.ir/fa/news/show/831790">the original</a> on 14 March 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 January</span> 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D9%85%D8%B1%DA%A9%D8%B2+%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4+%D9%87%D8%A7&rft.atitle=%22%D8%B3%D9%86%DA%AF%D8%B3%D8%A7%D8%B1%22+%D8%AF%D8%B1+%D8%B4%D8%B1%D8%B9+%D8%AD%D8%B0%D9%81+%D8%B4%D8%AF%D9%86%DB%8C+%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA&rft_id=http%3A%2F%2Frc.majlis.ir%2Ffa%2Fnews%2Fshow%2F831790&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-juerg-34"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-juerg_34-0">↑</a></span> <span class="error mw-ext-cite-error" lang="fa" dir="rtl">خطای یادکرد: خطای یادکرد:برچسب <code><ref></code>‎ غیرمجاز؛ متنی برای یادکردهای با نام <code>juerg</code> وارد نشده است. (صفحهٔ <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%AF%D9%87%DB%8C" class="mw-redirect" title="ویکی‌پدیا:ارجاع‌دهی">راهنما</a> را مطالعه کنید.). </span></li> <li id="cite_note-chrjhd-35"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-chrjhd_35-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080709000007/http://www.cbn.com/spirituallife/ChurchAndMinistry/ChurchHistory/Crusades_CanerChristianJihad0505.asp">"Christian Jihad: The Crusades and Killing in the Name of Christ"</a>. Cbn.com. 1998-02-23. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cbn.com/spirituallife/ChurchAndMinistry/ChurchHistory/Crusades_CanerChristianJihad0505.asp">the original</a> on 2008-07-09<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2011-10-08</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Christian+Jihad%3A+The+Crusades+and+Killing+in+the+Name+of+Christ&rft.pub=Cbn.com&rft.date=1998-02-23&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.cbn.com%2Fspirituallife%2FChurchAndMinistry%2FChurchHistory%2FCrusades_CanerChristianJihad0505.asp&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-36"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-36">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080311084702/http://www.apexstuff.com/bt/200702/cover.asp">"Cover Story – businesstoday – February 2007"</a>. Apexstuff.com. 1947-01-24. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.apexstuff.com/bt/200702/cover.asp">the original</a> on 2008-03-11<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2009-10-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Cover+Story+%E2%80%93+businesstoday+%E2%80%93+February+2007&rft.pub=Apexstuff.com&rft.date=1947-01-24&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.apexstuff.com%2Fbt%2F200702%2Fcover.asp&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-37"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-37">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFWilson2002" class="citation book cs1">Wilson, David B. (2002). "The Historiography of Science and Religion". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Historiography+of+Science+and+Religion&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Wilson&rft.aufirst=David+B.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-38"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-38">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRussell2002" class="citation book cs1">Russell, Colin A. (2002). "The Conflict Thesis". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7/page/7">7</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>. <q>The conflict thesis, at least in its simple form, is now widely perceived as a wholly inadequate intellectual framework within which to construct a sensible and realistic historiography of Western science</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Conflict+Thesis&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pages=7&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Russell&rft.aufirst=Colin+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Shapin1996-39"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Shapin1996_39-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFShapin,_S.1996" class="citation book cs1">Shapin, S. (1996). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/scientificrevolu00stev"><i>The Scientific Revolution</i></a>. Chicago, Illinois: University of Chicago Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/scientificrevolu00stev/page/n210">195</a>. <q>In the late Victorian period it was common to write about the ‘warfare between science and religion’ and to presume that the two bodies of culture must always have been in conflict. However, it is a very long time since these attitudes have been held by historians of science</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Scientific+Revolution&rft.place=Chicago%2C+Illinois&rft.pages=195&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=1996&rft.au=Shapin%2C+S.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fscientificrevolu00stev&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-Brooke1991-40"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-Brooke1991_40-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBrooke,_J.H.1991" class="citation book cs1"><a href="/w/index.php?title=John_Hedley_Brooke&action=edit&redlink=1" class="new" title="John Hedley Brooke (صفحه وجود ندارد)">Brooke, J.H.</a> (1991). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligions0000broo"><i>Science and Religion: Some Historical Perspectives</i></a>. Cambridge University Press. p. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligions0000broo/page/42">42</a>. <q>In its traditional forms, the conflict thesis has been largely discredited.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Science+and+Religion%3A+Some+Historical+Perspectives&rft.pages=42&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.date=1991&rft.au=Brooke%2C+J.H.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligions0000broo&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-conflictpop-41"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-conflictpop_41-0">۴۱٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-conflictpop_41-1">۴۱٫۱</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFFerngren2002" class="citation book cs1">Ferngren, Gary (2002). "Introduction". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. p. x. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>. <q>while [John] Brooke's view [of a complexity thesis rather than an historical conflict thesis] has gained widespread acceptance among professional historians of science, the traditional view remains strong elsewhere, not least in the popular mind</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Introduction&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pages=x&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Ferngren&rft.aufirst=Gary&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-42"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-42">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRussell2002" class="citation book cs1">Russell, Colin A. (2002). "The Conflict Thesis". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>. <q>The conflict thesis, at least in its simple form, is perceived by some historians as a wholly inadequate intellectual framework within which to construct a sensible and realistic historiography of Western science.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=The+Conflict+Thesis&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Russell&rft.aufirst=Colin+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-43"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-43">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRupke2002" class="citation book cs1">Rupke, Nicolaas A. (2002). "Geology and Paleontology". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Geology+and+Paleontology&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Rupke&rft.aufirst=Nicolaas+A.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-44"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-44">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHess2002" class="citation book cs1">Hess, Peter M. (2002). "Natural History". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Natural+History&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Hess&rft.aufirst=Peter+M.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-45"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-45">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFMoore2002" class="citation book cs1">Moore, James (2002). "Charles Darwin". In Gary Ferngren (ed.). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/sciencereligionh0000unse_p3x7"><i>Science & Religion: A Historical Introduction</i></a>. Baltimore: Johns Hopkins University Press. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8018-7038-5" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8018-7038-5"><bdi>978-0-8018-7038-5</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Charles+Darwin&rft.btitle=Science+%26+Religion%3A+A+Historical+Introduction&rft.place=Baltimore&rft.pub=Johns+Hopkins+University+Press&rft.date=2002&rft.isbn=978-0-8018-7038-5&rft.aulast=Moore&rft.aufirst=James&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fsciencereligionh0000unse_p3x7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-46"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-46">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFBarkerGoldstein2001" class="citation book cs1">Barker, Peter; Goldstein, Bernard R. (2001). "Theological Foundations of Kepler's Astronomy". <i>Osiris</i>. Science in Theistic Contexts. Vol. 16. University of Chicago Press. pp. 88–113.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Theological+Foundations+of+Kepler%27s+Astronomy&rft.btitle=Osiris&rft.series=Science+in+Theistic+Contexts&rft.pages=88-113&rft.pub=University+of+Chicago+Press&rft.date=2001&rft.aulast=Barker&rft.aufirst=Peter&rft.au=Goldstein%2C+Bernard+R.&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-47"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-47">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSmith1998" class="citation book cs1">Smith, Crosbie (1998). <i>The Science of Energy: A Cultural History of Energy Physics in Victorian Britain</i>. London: The Athlone Press.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Science+of+Energy%3A+A+Cultural+History+of+Energy+Physics+in+Victorian+Britain&rft.place=London&rft.pub=The+Athlone+Press&rft.date=1998&rft.aulast=Smith&rft.aufirst=Crosbie&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-berlet1998-48"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-berlet1998_48-0">↑</a></span> <span class="reference-text">Berlet, Chip. "Following the Threads," in Ansell, Amy E. <i>Unraveling the Right: The New Conservatism in American Thought and Politics</i>, p. 24, Westview Press, 1998, <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">شابک</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/0813331471" title="ویژه:منابع کتاب/0813331471">‎۰۸۱۳۳۳۱۴۷۱</a><br /></span> </li> <li id="cite_note-49"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-49">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.webcitation.org/5xI2Wz6n5?url=http://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae_en.html">"Humanae Vitae: Encyclical of Pope Paul VI on the Regulation of Birth, July 25, 1968"</a>. The Vatican. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vatican.va/holy_father/paul_vi/encyclicals/documents/hf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae_en.html">the original</a> on March 19, 2011<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2006-10-01</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Humanae+Vitae%3A+Encyclical+of+Pope+Paul+VI+on+the+Regulation+of+Birth%2C+July+25%2C+1968&rft.pub=The+Vatican&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.vatican.va%2Fholy_father%2Fpaul_vi%2Fencyclicals%2Fdocuments%2Fhf_p-vi_enc_25071968_humanae-vitae_en.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-conesa-sevilla2012-50"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-conesa-sevilla2012_50-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFConesa-Sevilla,_J." class="citation web cs1">Conesa-Sevilla, J. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://adulteducation.at/de/literatur/textarchiv/748/">"Apostasy in 21st Century Academia: Religion-Politics in America's Higher Education"</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Apostasy+in+21st+Century+Academia%3A+Religion-Politics+in+America%27s+Higher+Education.&rft.au=Conesa-Sevilla%2C+J.&rft_id=https%3A%2F%2Fadulteducation.at%2Fde%2Fliteratur%2Ftextarchiv%2F748%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-51"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-51">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.smh.com.au/news/National/MPs-turn-attack-back-on-Cardinal-Pell/2007/06/06/1181089126575.html">"MPs turn attack back on Cardinal Pell"</a>. <i>Sydney Morning Herald</i>. 2007-06-06.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Sydney+Morning+Herald&rft.atitle=MPs+turn+attack+back+on+Cardinal+Pell&rft.date=2007-06-06&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.smh.com.au%2Fnews%2FNational%2FMPs-turn-attack-back-on-Cardinal-Pell%2F2007%2F06%2F06%2F1181089126575.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-bbcjuly2001-52"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-bbcjuly2001_52-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://newsvote.bbc.co.uk/2/hi/europe/1452314.stm">"Pope warns Bush on stem cells"</a>. <i>BBC News</i>. 2001-07-23.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Pope+warns+Bush+on+stem+cells&rft.date=2001-07-23&rft_id=http%3A%2F%2Fnewsvote.bbc.co.uk%2F2%2Fhi%2Feurope%2F1452314.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-white-53"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-white_53-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAndrew_Dickson1898" class="citation book cs1">Andrew Dickson, White (1898). "Theological Opposition to Inoculation, Vaccination, and the Use of Anaesthetics". <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080917184044/http://abob.libs.uga.edu/bobk/whitem10.html"><i>A History of the Warfare of Science with Theology in Christendom</i></a>. p. x. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://abob.libs.uga.edu/bobk/whitem10.html">the original</a> on 17 September 2008<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">19 January</span> 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=bookitem&rft.atitle=Theological+Opposition+to+Inoculation%2C+Vaccination%2C+and+the+Use+of+Anaesthetics&rft.btitle=A+History+of+the+Warfare+of+Science+with+Theology+in+Christendom&rft.pages=x&rft.date=1898&rft.aulast=Andrew+Dickson&rft.aufirst=White&rft_id=http%3A%2F%2Fabob.libs.uga.edu%2Fbobk%2Fwhitem10.html&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-54"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-54">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book"><i>محاکمه سقراط نوشته افلاطون</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D9%85%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%D9%87+%D8%B3%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%B7+%D9%86%D9%88%D8%B4%D8%AA%D9%87+%D8%A7%D9%81%D9%84%D8%A7%D8%B7%D9%88%D9%86&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r28290294"></span> </li> <li id="cite_note-55"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-55">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEinstein1930" class="citation news cs1">Einstein, Albert (1930-11-09). "Religion and Science". <i>New York Times Magazine</i>. <q>A man's ethical behavior should be based effectually on sympathy, education, and social ties; no religious basis is necessary. Man would indeed be in a poor way if he had to be restrained by fear of punishment and hope of reward after death.</q></cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=New+York+Times+Magazine&rft.atitle=Religion+and+Science&rft.date=1930-11-09&rft.aulast=Einstein&rft.aufirst=Albert&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-56"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-56">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFSimon2006" class="citation news cs1">Simon, Stephanie (10 April 2006). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20121025085705/http://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/1018310011.html?dids=1018310011:1018310011&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Apr+10,+2006&author=Stephanie+Simon&pub=Los+Angeles+Times&edition=&startpage=A.1&desc=Christians+Sue+for+Right+Not+to+Tolerate+Policies">"Christians Sue for Right Not to Tolerate Policies"</a>. <i>Los Angeles Times</i>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://pqasb.pqarchiver.com/latimes/access/1018310011.html?dids=1018310011:1018310011&FMT=ABS&FMTS=ABS:FT&type=current&date=Apr+10%2C+2006&author=Stephanie+Simon&pub=Los+Angeles+Times&edition=&startpage=A.1&desc=Christians+Sue+for+Right+Not+to+Tolerate+Policies">the original</a> on 25 October 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">7 April</span> 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Los+Angeles+Times&rft.atitle=Christians+Sue+for+Right+Not+to+Tolerate+Policies&rft.date=2006-04-10&rft.aulast=Simon&rft.aufirst=Stephanie&rft_id=https%3A%2F%2Fpqasb.pqarchiver.com%2Flatimes%2Faccess%2F1018310011.html%3Fdids%3D1018310011%3A1018310011%26FMT%3DABS%26FMTS%3DABS%3AFT%26type%3Dcurrent%26date%3DApr%2B10%252C%2B2006%26author%3DStephanie%2BSimon%26pub%3DLos%2BAngeles%2BTimes%26edition%3D%26startpage%3DA.1%26desc%3DChristians%2BSue%2Bfor%2BRight%2BNot%2Bto%2BTolerate%2BPolicies&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-57"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-57">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFEke2005" class="citation news cs1">Eke, Steven (28 July 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/world/middle_east/4725959.stm">"Iran 'must stop youth executions'<span class="cs1-kern-right"></span>"</a>. <i>BBC News</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2010-01-02</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News&rft.atitle=Iran+%27must+stop+youth+executions%27&rft.date=2005-07-28&rft.aulast=Eke&rft.aufirst=Steven&rft_id=http%3A%2F%2Fnews.bbc.co.uk%2F1%2Fhi%2Fworld%2Fmiddle_east%2F4725959.stm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-thenation.com-58"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-thenation.com_58-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFKim2005" class="citation journal cs1">Kim, Richard (August 15, 2005). <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.thenation.com/article/witnesses-execution/">"Witnesses to an Execution"</a>. <i>The Nation</i>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Nation&rft.atitle=Witnesses+to+an+Execution&rft.date=2005-08-15&rft.aulast=Kim&rft.aufirst=Richard&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.thenation.com%2Farticle%2Fwitnesses-execution%2F&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-59"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-59">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFRastegar2013" class="citation journal cs1 cs1-prop-long-vol">Rastegar, Mitra (1 January 2013). "Emotional Attachments and Secular Imaginings: Western LGBTQ Activism on Iran". <i>Journal of Lesbian and Gay Studies</i>. GLQ: A Journal of Lesbian and Gay Studies. Durham: <a href="/wiki/Duke_University_Press" class="mw-redirect" title="Duke University Press">Duke University Press</a>. 19. (1): 1–29. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1215%2F10642684-1729527">10.1215/10642684-1729527</a>. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AF" title="شماره استاندارد بین‌المللی پیایند">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/issn/1064-2684">1064-2684</a>. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="اسی‌ال‌سی (شناسه)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/822926549">822926549</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:144793562">144793562</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Journal+of+Lesbian+and+Gay+Studies&rft.atitle=Emotional+Attachments+and+Secular+Imaginings%3A+Western+LGBTQ+Activism+on+Iran&rft.volume=19.+%281%29&rft.pages=1-29&rft.date=2013-01-01&rft_id=info%3Aoclcnum%2F822926549&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A144793562%23id-name%3DS2CID&rft.issn=1064-2684&rft_id=info%3Adoi%2F10.1215%2F10642684-1729527&rft.aulast=Rastegar&rft.aufirst=Mitra&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-60"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-60">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPuar2007" class="citation book cs1">Puar, Jasbir K. (2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/terroristassembl0000puar"><i>Terrorist Assemblages: Homonationalism in Queer Times</i></a>. Next Wave. Durham: <a href="/wiki/Duke_University_Press" class="mw-redirect" title="Duke University Press">Duke University Press</a>. pp. ix–xi, 229, 321. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/978-0-8223-4114-7" title="ویژه:منابع کتاب/978-0-8223-4114-7"><bdi>978-0-8223-4114-7</bdi></a>. <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D8%B3%DB%8C_(%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D9%87)" class="mw-redirect" title="اسی‌ال‌سی (شناسه)">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//www.worldcat.org/oclc/137324975">137324975</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Terrorist+Assemblages%3A+Homonationalism+in+Queer+Times&rft.place=Durham&rft.series=Next+Wave&rft.pages=ix-xi%2C+229%2C+321&rft.pub=Duke+University+Press&rft.date=2007&rft_id=info%3Aoclcnum%2F137324975&rft.isbn=978-0-8223-4114-7&rft.aulast=Puar&rft.aufirst=Jasbir+K.&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fterroristassembl0000puar&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-61"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-61">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20161110191852/http://www.petertatchell.net/lgbt_rights/outing/defence.htm">"Archived copy"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.petertatchell.net/lgbt_rights/outing/defence.htm">the original</a> on 2016-11-10<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-08-01</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Archived+copy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.petertatchell.net%2Flgbt_rights%2Fouting%2Fdefence.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_web" title="الگو:Cite web">cite web</a>}}</code>: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88_%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان">link</a>)</span></span> </li> <li id="cite_note-62"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-62">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFHallMatzWood2009" class="citation journal cs1">Hall, Deborah L.; Matz, David C.; Wood, Wendy (16 December 2009). "Why Don't We Practice What We Preach? A Meta-Analytic Review of Religious Racism". <i>Personality and Social Psychology Review</i>. <b>14</b> (1): 126–139. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%DA%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A1_%D8%AF%DB%8C%D8%AC%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D9%84" title="شناساگر اشیاء دیجیتال">doi</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="https://doi.org/10.1177%2F1088868309352179">10.1177/1088868309352179</a>. <a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%85%D8%AF" title="پاب‌مد">PMID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="//pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20018983">20018983</a>. <a href="/wiki/%D8%B3%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%DA%A9_%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%B1" title="سمانتیک اسکالر">S2CID</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://api.semanticscholar.org/CorpusID:8678150">8678150</a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=Personality+and+Social+Psychology+Review&rft.atitle=Why+Don%27t+We+Practice+What+We+Preach%3F+A+Meta-Analytic+Review+of+Religious+Racism&rft.volume=14&rft.issue=1&rft.pages=126-139&rft.date=2009-12-16&rft_id=https%3A%2F%2Fapi.semanticscholar.org%2FCorpusID%3A8678150%23id-name%3DS2CID&rft_id=info%3Apmid%2F20018983&rft_id=info%3Adoi%2F10.1177%2F1088868309352179&rft.aulast=Hall&rft.aufirst=Deborah+L.&rft.au=Matz%2C+David+C.&rft.au=Wood%2C+Wendy&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-63"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-63">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFPolly_Toynbee2007" class="citation news cs1">Polly Toynbee (2007-10-25). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/2007/oct/26/comment.politics">"Polly Toynbee: A woman's supreme right over her own body and destiny is in jeopardy - Comment is free - The Guardian"</a>. <i>The Guardian</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=The+Guardian&rft.atitle=Polly+Toynbee%3A+A+woman%27s+supreme+right+over+her+own+body+and+destiny+is+in+jeopardy+-+Comment+is+free+-+The+Guardian&rft.date=2007-10-25&rft.au=Polly+Toynbee&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.theguardian.com%2Fcommentisfree%2F2007%2Foct%2F26%2Fcomment.politics&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-64"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-64">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141006091936/http://www.questia.com/library/90607132/religion-and-sexism-images-of-woman-in-the-jewish">"Religion and Sexism: Images of Woman in the Jewish and Christian Traditions"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.questia.com/library/90607132/religion-and-sexism-images-of-woman-in-the-jewish">the original</a> on 6 October 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Religion+and+Sexism%3A+Images+of+Woman+in+the+Jewish+and+Christian+Traditions&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.questia.com%2Flibrary%2F90607132%2Freligion-and-sexism-images-of-woman-in-the-jewish&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-65"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-65">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://plato.stanford.edu/entries/feminist-religion/#toc">"Feminist Philosophy of Religion"</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Feminist+Philosophy+of+Religion&rft_id=http%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Ffeminist-religion%2F%23toc&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-66"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-66">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.google.com/search?q=Man%27s+Dominion%3A+The+Rise+of+Religion+and+the+Eclipse+of+Women%27s+Rights&btnG=Search+Books">"Man's Dominion: The Rise of Religion and the Eclipse of Women's Rights - Google Search"</a><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Man%27s+Dominion%3A+The+Rise+of+Religion+and+the+Eclipse+of+Women%27s+Rights+-+Google+Search&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2Fsearch%3Fq%3DMan%2527s%2BDominion%253A%2BThe%2BRise%2Bof%2BReligion%2Band%2Bthe%2BEclipse%2Bof%2BWomen%2527s%2BRights%26btnG%3DSearch%2BBooks&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-67"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-67">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20141006102003/http://standpointmag.co.uk/features-may-10-why-do-western-women-convert-julie-bindel-islam-female-conversion">"Why do Western Women Convert? - Standpoint"</a>. 26 April 2010. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://standpointmag.co.uk/features-may-10-why-do-western-women-convert-julie-bindel-islam-female-conversion">the original</a> on 6 October 2014<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 September</span> 2014</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Why+do+Western+Women+Convert%3F+-+Standpoint&rft.date=2010-04-26&rft_id=http%3A%2F%2Fstandpointmag.co.uk%2Ffeatures-may-10-why-do-western-women-convert-julie-bindel-islam-female-conversion&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-68"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-68">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/afghanistan0312webwcover_0.pdf">https://www.hrw.org/sites/default/files/reports/afghanistan0312webwcover_0.pdf</a> <sup class="Fix-tag"><sup class="noprint Inline-Template" style="white-space:nowrap;">[<i><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%86%D8%B4%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A8_%D8%B9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="ویکی‌پدیا:نشانی‌های وب عریان"><span title="برای جلوگیری از پوسیدگی پیوند، یک استناد کامل از این سند PDF لازم است. (March 2022)">نشانی وب عریان</span></a></i>]</sup></sup></span> </li> <li id="cite_note-unfpa.org-69"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-unfpa.org_69-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFAhmed_Obaid2007" class="citation web cs1">Ahmed Obaid, Thoraya (6 February 2007). <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20090211135827/http://www.unfpa.org/public/News/pid/280">"Statement on the International Day Against Female Genital Mutilation"</a>. <a href="/w/index.php?title=United_Nations_Population_Fund&action=edit&redlink=1" class="new" title="United Nations Population Fund (صفحه وجود ندارد)">United Nations Population Fund</a> (UNFPA). Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.unfpa.org/public/News/pid/280">the original</a> on 2009-02-11<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2008-02-08</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Statement+on+the+International+Day+Against+Female+Genital+Mutilation&rft.pub=United+Nations+Population+Fund+%28UNFPA%29&rft.date=2007-02-06&rft.aulast=Ahmed+Obaid&rft.aufirst=Thoraya&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.unfpa.org%2Fpublic%2FNews%2Fpid%2F280&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-onelawforall.org.uk-70"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-onelawforall.org.uk_70-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20190208211345/http://www.onelawforall.org.uk/wp-content/uploads/New-Report-Sharia-Law-in-Britain_fixed.pdf">"Archived copy"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.onelawforall.org.uk/wp-content/uploads/New-Report-Sharia-Law-in-Britain_fixed.pdf">the original</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2019-02-08<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2014-04-18</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Archived+copy&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.onelawforall.org.uk%2Fwp-content%2Fuploads%2FNew-Report-Sharia-Law-in-Britain_fixed.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D9%86%D9%82%D8%AF+%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="Z3988"></span><span class="cs1-maint citation-comment"><code class="cs1-code">{{<a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:Cite_web" title="الگو:Cite web">cite web</a>}}</code>: نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (<a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88_%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان">link</a>)</span></span> </li> </ol></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="نقد_دین" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="الگو:نقد دین"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:نقد دین (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:نقد دین"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="نقد_دین" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a class="mw-selflink selflink">نقد دین</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">بر اساسِ مذهب</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="نقد بهائیت">بهائیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد بودیسم">آیینِ بودا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="نقد مسیحیت">مسیحیت</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_the_Catholic_Church&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of the Catholic Church (صفحه وجود ندارد)">Catholic</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_Jehovah%27s_Witnesses&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of Jehovah's Witnesses (صفحه وجود ندارد)">Jehovah's Witnesses</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_the_Church_of_Jesus_Christ_of_Latter-day_Saints&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of the Church of Jesus Christ of Latter-day Saints (صفحه وجود ندارد)">Latter Day Saint movement</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_Protestantism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of Protestantism (صفحه وجود ندارد)">Protestantism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AA%D8%B8%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D8%B8%D9%87%D9%88%D8%B1_%D8%B1%D9%88%D8%B2_%D9%87%D9%81%D8%AA%D9%85" title="نقد کلیسای منتظران ظهور روز هفتم">منتظرانِ ظهورِ روزِ هفتم</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D8%A7%D8%AF" title="کلیسای اتحاد">جنبشِ اتّحاد</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A8%D8%B1%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="کلیسای وستبرو باپتیست">کلیسای وستبرو باپتیست</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد هندوئیسم">آیینِ هندو</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_Swaminarayan_sect&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of Swaminarayan sect (صفحه وجود ندارد)">Swaminarayan sect</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="نقد اسلام">اسلام</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نقد اسلام‌گرایی">اسلام‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="نقد شیعه دوازده‌امامی">تشیّعِ اثنی عشری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="وهابیت">وهابیت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AC%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نقد جینیسم">جینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="نقد یهودیت">یهودیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_monotheism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of monotheism (صفحه وجود ندارد)">Monotheism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="جنبش‌های نوپدید دینی">جنبش‌های نوپدید دینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Scientology_controversies&action=edit&redlink=1" class="new" title="Scientology controversies (صفحه وجود ندارد)">Scientology</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_Sikhism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of Sikhism (صفحه وجود ندارد)">Sikhism</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="یزدانی (دین)">آیینِ یزدانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C" title="نقد آیین زرتشتی">آیینِ زرتشت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">متونِ مذهبی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="نقد کتاب مقدس">کتابِ مقدّس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86" title="نقد قرآن">قرآن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AD%D8%AF%DB%8C%D8%AB" title="نقد حدیث">حدیث</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_Mormon_sacred_texts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of Mormon sacred texts (صفحه وجود ندارد)">Mormon sacred texts</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_the_Book_of_Mormon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of the Book of Mormon (صفحه وجود ندارد)">Book of Mormon</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D9%88%D8%AF" title="تلمود">تلمود</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">شخصیت‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Shia_view_of_Aisha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shia view of Aisha (صفحه وجود ندارد)">Aisha</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D8%AA%DB%8C%D8%B2_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="چارلز تیز راسل">چارلز تیز راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86_%D8%AC%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="الن جی وایت">الن وایت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D9%87%D8%B1%D8%A7%D9%85_%D8%A8%DB%8C%D8%B6%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نگرش مذهبی بهرام بیضایی">بهرام بیضایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%B4_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C_%D8%B2%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="نگرش مذهبی زکریای رازی">زکریای رازی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گاندی‌گرایی">گاندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%B9%DB%8C%D8%B3%DB%8C" title="نقد عیسی">عیسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C" title="موسی">موسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="نقد محمد">محمّد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%B2%D8%A7_%D8%BA%D9%84%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF" title="میرزا غلام احمد">میرزا غلام احمد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%A6%D9%88%D9%84" title="شائول">شائول</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%B6_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تبعیض دینی">تبعیض دینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Ahmadis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Ahmadis (صفحه وجود ندارد)">Ahmadiyya</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%B6_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="تبعیض علیه بی‌خدایان">بی‌خدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="بهائی‌ستیزی">آیینِ بهایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="آزار بوداییان">آیینِ بودا</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D9%85%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="کاتولیسیزم‌ستیزی">آیینِ کاتولیک</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Criticism_of_the_Catholic_Church&action=edit&redlink=1" class="new" title="Criticism of the Catholic Church (صفحه وجود ندارد)">Catholic Church</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزار مسیحیان">مسیحیت</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Christians_in_the_post%E2%80%93Cold_War_era&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Christians in the post–Cold War era (صفحه وجود ندارد)">post–Cold War era</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزار دینی">Druze</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Falun_Gong&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Falun Gong (صفحه وجود ندارد)">Falun Gong</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-Hindu_sentiment&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-Hindu sentiment (صفحه وجود ندارد)">Hinduism</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Hindus&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Hindus (صفحه وجود ندارد)">Persecution</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="اسلام‌هراسی">اسلام</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="آزار مسلمانان">آزار</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Jehovah%27s_Witnesses&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Jehovah's Witnesses (صفحه وجود ندارد)">Jehovah's Witness</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="یهودستیزی مذهبی">آیینِ یهود</a> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="یهودستیزی">یهودستیزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-Judaism (صفحه وجود ندارد)">Anti-Judaism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Jews&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Jews (صفحه وجود ندارد)">Persecution</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anti-Mormonism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anti-Mormonism (صفحه وجود ندارد)">Mormonism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_discrimination_against_Neopagans&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious discrimination against Neopagans (صفحه وجود ندارد)">Neopaganism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Eastern_Orthodox_Christians&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Eastern Orthodox Christians (صفحه وجود ندارد)">Eastern Orthodoxy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Oriental_Orthodoxy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Oriental Orthodoxy (صفحه وجود ندارد)">Oriental Orthodoxy</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Copts&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Copts (صفحه وجود ندارد)">Copts</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ضدپروتستانیسم">آیینِ پروتستان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Rastafari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Rastafari (صفحه وجود ندارد)">Rastafari</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزار دینی">Sikhism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="سنی‌ستیزی">تسنّن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="شیعه‌ستیزی">تشیّع</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Persecution_of_Sufis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Persecution of Sufis (صفحه وجود ندارد)">Sufism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%B2%D8%B1%D8%AA%D8%B4%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزار زرتشتیان">آیینِ زرتشت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="خشونت دینی">خشونت دینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Buddhism_and_violence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buddhism and violence (صفحه وجود ندارد)">Buddhism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="مسیحیت و خشونت">مسیحیت</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Mormonism_and_violence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mormonism and violence (صفحه وجود ندارد)">Mormonism</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="یهودیت و خشونت">یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85_%D9%88_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA" title="اسلام و خشونت">اسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تروریسم دینی">تروریسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="تروریسم مسیحی">مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saffron_terror&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saffron terror (صفحه وجود ندارد)">Hindu</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="تروریسم اسلامی">اسلامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="تروریسم یهودی">یهودی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزار دینی">آزار</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=History_of_Christian_thought_on_persecution_and_tolerance&action=edit&redlink=1" class="new" title="History of Christian thought on persecution and tolerance (صفحه وجود ندارد)">Christian thought on persecution and tolerance</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="جنگ دینی">جنگ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Islam_and_war&action=edit&redlink=1" class="new" title="Islam and war (صفحه وجود ندارد)">In Islam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaism_and_warfare&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaism and warfare (صفحه وجود ندارد)">In Judaism</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA_%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="خشونت فرقه‌ای">خشونت فرقه‌ای</a></li> <li>By country <ul><li><a href="/w/index.php?title=Religious_violence_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious violence in India (صفحه وجود ندارد)">India</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Violence_against_Christians_in_India&action=edit&redlink=1" class="new" title="Violence against Christians in India (صفحه وجود ندارد)">Anti-Christian violence</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_violence_in_Odisha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious violence in Odisha (صفحه وجود ندارد)">In Odisha</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_violence_in_Nigeria&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious violence in Nigeria (صفحه وجود ندارد)">Nigeria</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_discrimination_in_Pakistan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious discrimination in Pakistan (صفحه وجود ندارد)">Pakistan</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:کتاب‌های منتقد دین">کتاب‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="پایان ایمان">پایان ایمان</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="پندار خدا">پندار خدا</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%84%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%B1_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D8%B4%D8%AC%D8%A7%D8%B9%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B4%D9%81%D8%A7)" title="تولدی دیگر (کتاب شجاع‌الدین شفا)">تولّدی دیگر</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C%D9%81%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" title="مانیفست بی‌خدا (کتاب)">مرام‌نامه بی‌خدایی</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%D9%86_%D8%B7%D9%84%D8%B3%D9%85" title="شکستن طلسم">شکستن طلسم</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="شیعی‌گری">شیعی‌گری</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Christianity_Unveiled&action=edit&redlink=1" class="new" title="Christianity Unveiled (صفحه وجود ندارد)">Christianity Unveiled</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=God_in_the_Age_of_Science%3F&action=edit&redlink=1" class="new" title="God in the Age of Science? (صفحه وجود ندارد)">God in the Age of Science?</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="خدا بزرگ نیست">خدا بزرگ نیست</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7:_%D9%81%D8%B1%D8%B6%DB%8C%D9%87_%D8%B4%DA%A9%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%87" title="خدا: فرضیه شکست‌خورده">خدا: فرضیه شکست‌خورده</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D9%84%D8%AA_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="نامه‌ای به ملت مسیحی">نامه‌ای به ملت مسیحی</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D8%AE%D8%B1%D8%AF" title="عصر خرد">عصر خرد</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2_%D9%86%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ساعت‌ساز نابینا">ساعت‌ساز نابینا</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=The_Caged_Virgin&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Caged Virgin (صفحه وجود ندارد)">The Caged Virgin</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%AA%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="انجیل هیولای اسپاگتی پرنده">انجیل هیولای اسپاگتی پرنده</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%A7_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85" title="چرا مسیحی نیستم">چرا مسیحی نیستم</a></i></li> <li><i><a href="/wiki/%DA%86%D8%B1%D8%A7_%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85" title="چرا مسلمان نیستم">چرا مسلمان نیستم</a></i></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibliography_of_books_critical_of_Christianity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliography of books critical of Christianity (صفحه وجود ندارد)">Books critical of Christianity</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibliography_of_books_critical_of_Islam&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliography of books critical of Islam (صفحه وجود ندارد)">Books critical of Islam</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibliography_of_books_critical_of_Judaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliography of books critical of Judaism (صفحه وجود ندارد)">Books critical of Judaism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibliography_of_books_critical_of_Mormonism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliography of books critical of Mormonism (صفحه وجود ندارد)">Books critical of Mormonism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bibliography_of_books_critical_of_Scientology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bibliography of books critical of Scientology (صفحه وجود ندارد)">Books critical of Scientology</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">حرکات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B2%DB%8C" title="خداستیزی">خداستیزی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نقد بی‌خدایی">نقد</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%A7%DA%A9%D8%A7" title="چارواکا">چارواکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D9%88" title="خداناباوری نو">خداناباوری نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" title="دین‌های خداناباور">دین‌های خداناباور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="دین نقیضه">دین نقیضه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="دین" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AB_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="الگو:مباحث دین"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AB_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:مباحث دین (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AD%D8%AB_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:مباحث دین"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="دین" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="نام‌ها" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="فهرست نام دین‌ها">نام‌ها</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین‌های غربی (صفحه وجود ندارد)">غربی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین‌های ابراهیمی">ابراهیمی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="یهودیت">یهودیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" title="یهودیت ارتدکس">ارتدکس</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="حریدی">حریدی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="یهودیت حسیدی">حسیدی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86" title="ارتدکس مدرن">مدرن</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B5%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="صهیونیسم مذهبی">صهیونیسم</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D9%87%E2%80%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="یهودیت محافظه‌کار">محافظه‌کار</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="یهودیت اصلاحگرا">اصلاح‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%85" title="قرائیم">قرائیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="سامری‌گرایی">سامری‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haymanot&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haymanot (صفحه وجود ندارد)">Haymanot</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="بازسازی خواهی در یهودیت">بازسازی‌خواهی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D9%88%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نوسازی یهودی (صفحه وجود ندارد)">نوسازی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="یهودیت انسان‌گرایانه (صفحه وجود ندارد)">انسان‌گرایانه</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Jewish_religious_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jewish religious movements (صفحه وجود ندارد)">فهرست</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="مسیحیت">مسیحیت</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9" title="کلیسای کاتولیک">کاتولیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%84%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="کلیسای لاتین">لاتین</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%DA%A9_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="کلیسای کاتولیک شرقی">شرقی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="کلیسای ارتدکس شرقی">ارتدکس شرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" class="mw-redirect" title="کلیسای ارتدکس مشرقی">ارتدکس مشرقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="نسطوری">نسطوری</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="کلیسای باستانی مشرق">باستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B4%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%82" title="کلیسای آشوری مشرق">آشوری</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Proto-Protestantism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proto-Protestantism (صفحه وجود ندارد)">Proto-Protestantism</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="هوسی‌ها">هوسی‌ها</a>/<a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%88%DB%8C" title="کلیسای موراوی">موراوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%88%D8%B3%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="والدوسی‌ها">والدوسی‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پروتستانتیسم">پروتستانتیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D9%86%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ادونتیسم">ادونتیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="آناباپتیست">آناباپتیست</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B4" title="آمیش">آمیش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Schwarzenau_Brethren&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schwarzenau Brethren (صفحه وجود ندارد)">Brethren</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D8%AA%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="هاترایت">هاترایت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D9%88%D9%86%D8%A7%DB%8C%D8%AA" title="منونایت">منونایت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Schwenkfelders&action=edit&redlink=1" class="new" title="Schwenkfelders (صفحه وجود ندارد)">Schwenkfelders</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%DA%AF%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86" title="انگلیکان">انگلیکان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%BE%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D8%AA" title="باپتیست">باپتیست</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کالوینیسم">کالوینیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%DA%AF%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="کلیسای کنگره‌گرایان">کنگره‌گرایان</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%A8%DB%8C%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پرسبیترینیسم">پرسبیترینیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Continental_Reformed_church&action=edit&redlink=1" class="new" title="Continental Reformed church (صفحه وجود ندارد)">Reformed</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="مسیحیت کاریزماتیک">مسیحیت کاریزماتیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%86%D8%B7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="پنطیکاستیسم">پنطیکاستیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="جنبش کاریزماتیک">کاریزماتیک</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Neo-charismatic_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Neo-charismatic movement (صفحه وجود ندارد)">Neo-charismatic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%AC%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="مسیحیت انجیلی">انجیلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Catholic_Apostolic_Church&action=edit&redlink=1" class="new" title="Catholic Apostolic Church (صفحه وجود ندارد)">Irvingism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لوتریانیسم">لوتریانیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AA%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="متدیسم">متدیسم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Holiness_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holiness movement (صفحه وجود ندارد)">Holiness</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="مسیحیت بدون مذهب (صفحه وجود ندارد)">بدون مذهب</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%A7%D9%86_%D9%BE%D9%84%DB%8C%D9%85%D9%88%D8%AB" title="کلیسای برادران پلیموث">پلیموث</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%88%D8%A6%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="کوئیکرها">کوئیکرها</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Restoration_Movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Restoration Movement (صفحه وجود ندارد)">Restorationism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Esoteric_Christianity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Esoteric Christianity (صفحه وجود ندارد)">Esoteric</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%D8%AA%D9%82%D9%84&action=edit&redlink=1" class="new" title="کاتولیسیسم مستقل (صفحه وجود ندارد)">کاتولیسیسم مستقل</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Judaizers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Judaizers (صفحه وجود ندارد)">Judaizers</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="سه‌گانه‌ناباوری">سه‌گانه‌ناباوری</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bible_Student_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bible Student movement (صفحه وجود ندارد)">Bible Students</a>/<a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D8%A7%D9%86_%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%87" title="شاهدان یهوه">شاهدان یهوه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=British_Israelism&action=edit&redlink=1" class="new" title="British Israelism (صفحه وجود ندارد)">British Israelism</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%86" title="کریستادلفین">کریستادلفین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="مورمونیسم">مورمونیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D9%86%D8%B7%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="پنطیکاستیسم یگانه (صفحه وجود ندارد)">پنطیکاستیسم یگانه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA_%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مسیحیت معنوی (صفحه وجود ندارد)">معنوی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%86%D9%88_(%D8%B3%D9%88%DB%8C%D8%AF%D9%86%D8%A8%D8%B1%DA%AF%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="کلیسای نو (سویدنبرگی) (صفحه وجود ندارد)">سویدنبرگی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tolstoyan_movement&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tolstoyan movement (صفحه وجود ندارد)">Tolstoyan</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="یونیتارینیسم">یونیتارینیسم</a></li></ul></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=List_of_Christian_denominations&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Christian denominations (صفحه وجود ندارد)">فهرست</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="اسلام">اسلام</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%DB%8C" title="سنی">سنی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B4%D8%A7%D8%B9%D8%B1%D9%87" title="اشاعره">اشاعره</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%AF%DB%8C" title="ماتریدی">ماتریدی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AB%D8%B1%DB%8C%D9%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="اثریه (صفحه وجود ندارد)">اثریه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%84%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="سلفی">سلفی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%87%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D8%AA" title="وهابیت">وهابیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="نوگرایی اسلامی">سلفی نوگرا</a></li></ul></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87" title="شیعه">شیعه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="شیعه دوازده‌امامی">دوازده‌امامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="زیدیه">زیدیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%87" title="اسماعیلیه">اسماعیلیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%B3%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%87)" title="علویان (سوریه)">علویان سوریه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B5%D9%88%D9%81" title="تصوف">تصوف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AC" title="خوارج">خوارج</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B6%DB%8C%D9%87" title="اباضیه">اباضیه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%DB%8C%D8%A7%D9%86_(%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%87)" title="علویان (ترکیه)">علویان ترکیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF%DB%8C%D9%87" title="احمدیه">احمدیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%87_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="مهدویه (دین)">مهدویه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A2%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="قرآنیان">قرآنیان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D9%84%D8%AA_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="ملت ابراهیم (صفحه وجود ندارد)">ملت ابراهیم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8" title="مسلمان بدون مذهب">بدون مذهب</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="مذاهب اسلامی">فهرست</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8%DB%8C%D9%87" title="بابیه">بابیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="بهائیت">بهائیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%B2" title="دروز">دروز</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87%DB%8C_(%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8)" title="علی‌اللهی (مذهب)">علی‌اللهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B5%D8%A7%D8%A8%D8%A6%D9%87" title="صابئه">صابئه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%81%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="راستافاری">راستافاری</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="دین‌های ایرانی">ایرانی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B2%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%86%D8%A7" title="مزدیسنا">مزدیسنا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%DB%8C_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="ایزدی (دین)">ایزدی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%84_%D8%AD%D9%82" title="اهل حق">اهل حق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%DA%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="استگ دین">استگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B1%D9%88%D8%B4%D9%86%DB%8C" title="جنبش روشنی">روشنی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C" title="ادیان شرقی">شرقی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ادیان شرق آسیا">شرق آسیا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%86%DB%8C%D9%86" title="دین در چین">چینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ادیان سنتی چینی">ادیان سنتی چینی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D9%81%D8%B3%DB%8C%D9%88%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="کنفسیوس‌گرایی">کنفسیوس‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Luo_teaching&action=edit&redlink=1" class="new" title="Luo teaching (صفحه وجود ندارد)">Luoism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nuo_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuo folk religion (صفحه وجود ندارد)">Nuo</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%AC%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="ادیان نجات‌گرای چینی">نجات‌گرا</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Xiantiandao&action=edit&redlink=1" class="new" title="Xiantiandao (صفحه وجود ندارد)">Xiantiandao</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="ییگاندائو">ییگاندائو</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="تائوئیسم">تائوئیسم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chinese_ritual_mastery_traditions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chinese ritual mastery traditions (صفحه وجود ندارد)">Folk Taoism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yao_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yao folk religion (صفحه وجود ندارد)">Yao Taoism</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86" title="دین در ژاپن">ژاپنی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88" title="شینتو">شینتو</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=Shinto_sects_and_schools&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shinto sects and schools (صفحه وجود ندارد)">list</a></i></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shugend%C5%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shugendō (صفحه وجود ندارد)">Shugendō</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tenrikyo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tenrikyo (صفحه وجود ندارد)">Tenrikyo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ryukyuan_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ryukyuan religion (صفحه وجود ندارد)">Ryukyuan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=Religion_in_Korea&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religion in Korea (صفحه وجود ندارد)">کره‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%A9%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="شامونیسم کره‌ای">شامونیسم کره‌ای</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A6%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="چئوندوئیسم">چئوندوئیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jeung_San_Do&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jeung San Do (صفحه وجود ندارد)">Jeungsanism</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="دین‌های هندی">هندی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="هندوئیسم">هندوئیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D8%B4%D9%86%D9%88%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="ویشنوپرستی">ویشنوپرستی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Krishnaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Krishnaism (صفحه وجود ندارد)">Krishnaism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sri_Vaishnavism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sri Vaishnavism (صفحه وجود ندارد)">Sri Vaishnavism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Brahma_Sampradaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brahma Sampradaya (صفحه وجود ندارد)">Brahma Sampradaya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nimbarka_Sampradaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nimbarka Sampradaya (صفحه وجود ندارد)">Nimbarka Sampradaya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pushtimarg&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pushtimarg (صفحه وجود ندارد)">Pushtimarg</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mahanubhava&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mahanubhava (صفحه وجود ندارد)">Mahanubhava</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ramanandi_Sampradaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ramanandi Sampradaya (صفحه وجود ندارد)">Ramanandi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Warkari&action=edit&redlink=1" class="new" title="Warkari (صفحه وجود ندارد)">Warkari</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Swaminarayan_Sampradaya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Swaminarayan Sampradaya (صفحه وجود ندارد)">Swaminarayan</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="شیواپرستی">شیواپرستی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Shaiva_Siddhanta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shaiva Siddhanta (صفحه وجود ندارد)">Shaiva Siddhanta</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ganapatya&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ganapatya (صفحه وجود ندارد)">Ganapatya</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kashmir_Shaivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kashmir Shaivism (صفحه وجود ندارد)">Kashmiri</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kapalika&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kapalika (صفحه وجود ندارد)">Kapalika</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kaumaram&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaumaram (صفحه وجود ندارد)">Kaumaram</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="لینگایاتیسم">لینگایاتیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nath&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nath (صفحه وجود ندارد)">Nath</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Balinese_Hinduism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Balinese Hinduism (صفحه وجود ندارد)">Balinese</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%DA%A9%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="شاکتی‌پرستی">شاکتی‌پرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D8%A7%D8%B3%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%87" title="سنت اسمارته">اسمارته</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Saura_(Hinduism)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Saura (Hinduism) (صفحه وجود ندارد)">Sauraism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Arauta&action=edit&redlink=1" class="new" title="Śrauta (صفحه وجود ندارد)">Śrauta</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AA_%D9%85%D8%AA" title="سنت مت">مت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hindu_reform_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hindu reform movements (صفحه وجود ندارد)">Neo-Hinduism</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Hindu_denominations&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hindu denominations (صفحه وجود ندارد)">فهرست</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بودیسم">بودیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="ترواده">ترواده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="مهایانه">مهایانه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85_%DA%86%D8%A7%D9%86" title="بودیسم چان">چان</a>/<a href="/wiki/%D8%B0%D9%86" title="ذن">ذن</a>/<a href="/w/index.php?title=Vietnamese_Thi%E1%BB%81n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vietnamese Thiền (صفحه وجود ندارد)">Thiền</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%DA%A9%E2%80%8C%D8%A8%D9%88%D9%85" title="بوداگرایی پاک‌بوم">پاک‌بوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%DB%8C%DA%86%DB%8C%D8%B1%D9%86" title="بوداگرایی نیچیرن">نیچیرن</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="وجره‌یانه">وجره‌یانه</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AA%D8%A8%D8%AA%DB%8C" title="بودیسم تبتی">تبتی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Buddhist_modernism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Buddhist modernism (صفحه وجود ندارد)">Neo-Buddhism</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A7%D8%AE%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="شاخه‌های بوداگرایی">فهرست</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">سایر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ayyavazhi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ayyavazhi (صفحه وجود ندارد)">Ayyavazhi</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%86_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="جین (دین)">جین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="دیگامبارا">دیگامبارا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%C5%9Av%C4%93t%C4%81mbara&action=edit&redlink=1" class="new" title="Śvētāmbara (صفحه وجود ندارد)">Śvētāmbara</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sarnaism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sarnaism (صفحه وجود ندارد)">Sarnaism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kirat_Mundhum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kirat Mundhum (صفحه وجود ندارد)">Kirat Mundhum</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B4" class="mw-redirect" title="مردم کالاش">کالاش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vedda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vedda (صفحه وجود ندارد)">Srilankan Vedda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ravidassia_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ravidassia religion (صفحه وجود ندارد)">Ravidassia</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="آیین سیک">سیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%87_(%D8%B3%DB%8C%DA%A9)" title="خالصه (سیک)">خالصه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sects_of_Sikhism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sects of Sikhism (صفحه وجود ندارد)">Sects</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="ادیان قوم‌باور">قومی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های آلتایی">آلتایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%DA%A9%DB%8C" title="اسطوره‌شناسی ترکی">ترکی</a>-<a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%BA%D9%88%D9%84%DB%8C" title="شمن‌باوری مغولی">مغولی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Burkhanism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Burkhanism (صفحه وجود ندارد)">Burkhanism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="تنگری‌باوری">تنگری‌باوری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vattisen_Yaly&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vattisen Yaly (صفحه وجود ندارد)">Vattisen Yaly</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tungusic_creation_myth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tungusic creation myth (صفحه وجود ندارد)">Tungusic</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%A7%D9%88%D9%86%DA%A9%DB%8C" title="مردم اونکی">مردم اونکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Manchu_shamanism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Manchu shamanism (صفحه وجود ندارد)">Manchu</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های آستروآسیایی">آستروآسیایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Vietnamese_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vietnamese folk religion (صفحه وجود ندارد)">Vietnamese</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%C4%90%E1%BA%A1o_M%E1%BA%ABu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Đạo Mẫu (صفحه وجود ندارد)">Đạo Mẫu</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%A6%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="کائوداییسم">کائوداییسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=H%C3%B2a_H%E1%BA%A3o&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hòa Hảo (صفحه وجود ندارد)">Hoahaoism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sarna_sthal&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sarna sthal (صفحه وجود ندارد)">Sarnaism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%B2%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="زبان‌های آسترونزیایی">آسترونزیایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Parmalim&action=edit&redlink=1" class="new" title="Parmalim (صفحه وجود ندارد)">Batak Parmalim</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dayak_people&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dayak people (صفحه وجود ندارد)">Dayak</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kaharingan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kaharingan (صفحه وجود ندارد)">Kaharingan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Momolianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Momolianism (صفحه وجود ندارد)">Momolianism</a></li></ul></li> <li>اندونزیایی <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aliran_Kepercayaan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aliran Kepercayaan (صفحه وجود ندارد)">Aliran Kepercayaan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kejaw%C3%A8n&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kejawèn (صفحه وجود ندارد)">Kejawèn</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kapitayan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kapitayan (صفحه وجود ندارد)">Kapitayan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pemena&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pemena (صفحه وجود ندارد)">Karo Pemena</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Malaysian_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Malaysian folk religion (صفحه وجود ندارد)">Malaysian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Indigenous_Philippine_folk_religions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indigenous Philippine folk religions (صفحه وجود ندارد)">Philippine Dayawism</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Indigenous_religious_beliefs_of_the_Tagalog_people&action=edit&redlink=1" class="new" title="Indigenous religious beliefs of the Tagalog people (صفحه وجود ندارد)">Tagalog</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polynesian_narrative&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polynesian narrative (صفحه وجود ندارد)">Polynesian</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%87%D8%A7%D9%88%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="دین هاوایی‌ها">هاوایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=M%C4%81ori_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Māori religion (صفحه وجود ندارد)">Māori</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Marapu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Marapu (صفحه وجود ندارد)">Sumbese Marapu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sunda_Wiwitan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sunda Wiwitan (صفحه وجود ندارد)">Sundanese Wiwitan</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین‌های سنتی آمریکایی (صفحه وجود ندارد)">سنتی<br />آمریکایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Abenaki_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Abenaki mythology (صفحه وجود ندارد)">Abenaki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Anishinaabe_traditional_beliefs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Anishinaabe traditional beliefs (صفحه وجود ندارد)">Anishinaabe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Blackfoot_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Blackfoot mythology (صفحه وجود ندارد)">Blackfoot</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kuksu_(religion)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kuksu (religion) (صفحه وجود ندارد)">Californian</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Miwok_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miwok mythology (صفحه وجود ندارد)">Miwok</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ohlone_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ohlone mythology (صفحه وجود ندارد)">Ohlone</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pomo_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pomo religion (صفحه وجود ندارد)">Pomo</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cherokee_spiritual_beliefs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cherokee spiritual beliefs (صفحه وجود ندارد)">Cherokee</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Chilote_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chilote mythology (صفحه وجود ندارد)">Chilote</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Choctaw_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Choctaw mythology (صفحه وجود ندارد)">Choctaw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Creek_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Creek mythology (صفحه وجود ندارد)">Creek</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Guarani_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Guarani mythology (صفحه وجود ندارد)">Guarani</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haida_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haida mythology (صفحه وجود ندارد)">Haida</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ho-Chunk_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ho-Chunk mythology (صفحه وجود ندارد)">Ho-Chunk</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hopi_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hopi mythology (صفحه وجود ندارد)">Hopi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Iroquois_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Iroquois mythology (صفحه وجود ندارد)">Iroquois</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Longhouse_Religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Longhouse Religion (صفحه وجود ندارد)">Longhouse</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Seneca_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Seneca mythology (صفحه وجود ندارد)">Seneca</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wyandot_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wyandot religion (صفحه وجود ندارد)">Wyandot</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jivaroan_peoples&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jivaroan peoples (صفحه وجود ندارد)">Jivaroan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kwakwaka%CA%BCwakw_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kwakwakaʼwakw mythology (صفحه وجود ندارد)">Kwakwakaʼwakw</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lakota_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lakota mythology (صفحه وجود ندارد)">Lakota</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lenape_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lenape mythology (صفحه وجود ندارد)">Lenape</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mapuche_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mapuche religion (صفحه وجود ندارد)">Mapuche</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mesoamerican_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mesoamerican religion (صفحه وجود ندارد)">Mesoamerican</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A2%D8%B2%D8%AA%DA%A9" title="دین آزتک">آزتک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%A7" title="دین مایا">مایا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Olmec_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Olmec religion (صفحه وجود ندارد)">Olmec</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pur%C3%A9pecha_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Purépecha religion (صفحه وجود ندارد)">Purépecha</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Midewiwin&action=edit&redlink=1" class="new" title="Midewiwin (صفحه وجود ندارد)">Midewiwin</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Muisca_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Muisca mythology (صفحه وجود ندارد)">Muisca</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Native_American_Church&action=edit&redlink=1" class="new" title="Native American Church (صفحه وجود ندارد)">Native American Church</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D9%87%D9%88" title="ناواهو">ناواهو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Nuu-chah-nulth_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nuu-chah-nulth mythology (صفحه وجود ندارد)">Nuu-chah-nulth</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pawnee_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pawnee mythology (صفحه وجود ندارد)">Pawnee</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tsimshian_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tsimshian mythology (صفحه وجود ندارد)">Tsimshian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ute_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ute mythology (صفحه وجود ندارد)">Ute</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zuni_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zuni mythology (صفحه وجود ندارد)">Zuni</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D8%AA%D8%A7%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مردم تای (صفحه وجود ندارد)">تای</a> و <a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D8%AF%D9%85_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D8%A6%D9%88" title="مردم میائو">میائو</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ahom_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ahom religion (صفحه وجود ندارد)">Ahom</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Miao_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Miao folk religion (صفحه وجود ندارد)">Hmongism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mo_(religion)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mo (religion) (صفحه وجود ندارد)">Mo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tai_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tai folk religion (صفحه وجود ندارد)">Satsana Phi</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%A8%D8%AA%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C" title="زبان‌های تبتی-برمه‌ای">تبتی-برمه‌ای</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D9%86_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="بون (دین)">بون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Burmese_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Burmese folk religion (صفحه وجود ندارد)">Burmese</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Benzhuism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Benzhuism (صفحه وجود ندارد)">Benzhuism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bimoism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bimoism (صفحه وجود ندارد)">Bimoism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bathouism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bathouism (صفحه وجود ندارد)">Bathouism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mun_(religion)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mun (religion) (صفحه وجود ندارد)">Bongthingism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Donyi-Polo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Donyi-Polo (صفحه وجود ندارد)">Donyi-Polo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Heraka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Heraka (صفحه وجود ندارد)">Heraka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kirat_Mundhum&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kirat Mundhum (صفحه وجود ندارد)">Kiratism</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Qiang_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Qiang folk religion (صفحه وجود ندارد)">Qiang</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sanamahism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sanamahism (صفحه وجود ندارد)">Sanamahism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B3%D9%86%D8%AA%DB%8C_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="ادیان سنتی آفریقایی">سنتی<br />آفریقایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">شمال آفریقا</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Traditional_Berber_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traditional Berber religion (صفحه وجود ندارد)">Berber</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Church_of_the_Guanche_People&action=edit&redlink=1" class="new" title="Church of the Guanche People (صفحه وجود ندارد)">Guanche church</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%82%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین در آفریقا (صفحه وجود ندارد)">جنوب<br />صحرای آفریقا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kamba_people&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kamba people (صفحه وجود ندارد)">Akamba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Akan_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Akan religion (صفحه وجود ندارد)">Akan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Baluba_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Baluba mythology (صفحه وجود ندارد)">Baluba</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bantu_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bantu mythology (صفحه وجود ندارد)">Bantu</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Kongo_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kongo religion (صفحه وجود ندارد)">Kongo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zulu_traditional_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zulu traditional religion (صفحه وجود ندارد)">Zulu</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bushongo_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bushongo mythology (صفحه وجود ندارد)">Bushongo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dinka_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dinka religion (صفحه وجود ندارد)">Dinka</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%AF%D9%88%D9%86" title="دوگون">دوگون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Efik_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Efik mythology (صفحه وجود ندارد)">Efik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dahomean_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dahomean religion (صفحه وجود ندارد)">Fon and Ewe</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ik_people&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ik people (صفحه وجود ندارد)">Ik</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lotuko_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lotuko mythology (صفحه وجود ندارد)">Lotuko</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lozi_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lozi mythology (صفحه وجود ندارد)">Lozi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lugbara_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lugbara mythology (صفحه وجود ندارد)">Lugbara</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Maasai_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Maasai mythology (صفحه وجود ندارد)">Maasai</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mbuti_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mbuti mythology (صفحه وجود ندارد)">Mbuti</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Odinani&action=edit&redlink=1" class="new" title="Odinani (صفحه وجود ندارد)">Odinani</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=San_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="San religion (صفحه وجود ندارد)">San</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Serer_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Serer religion (صفحه وجود ندارد)">Serer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tumbuka_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tumbuka mythology (صفحه وجود ندارد)">Tumbuka</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Urhobo_people&action=edit&redlink=1" class="new" title="Urhobo people (صفحه وجود ندارد)">Urhobo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Waaqeffanna&action=edit&redlink=1" class="new" title="Waaqeffanna (صفحه وجود ندارد)">Waaqeffanna</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Yoruba_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Yoruba religion (صفحه وجود ندارد)">Yoruba</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=If%C3%A1&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ifá (صفحه وجود ندارد)">Ifá</a></li></ul></li></ul> <ul><li><b><a href="/w/index.php?title=African_diaspora_religions&action=edit&redlink=1" class="new" title="African diaspora religions (صفحه وجود ندارد)">Diasporic</a>:</b> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Candombl%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Candomblé (صفحه وجود ندارد)">Candomblé</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Candombl%C3%A9_Bantu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Candomblé Bantu (صفحه وجود ندارد)">Bantu</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Candombl%C3%A9_Jej%C3%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="Candomblé Jejé (صفحه وجود ندارد)">Jejé</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Candombl%C3%A9_Ketu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Candomblé Ketu (صفحه وجود ندارد)">Ketu</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Comfa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Comfa (صفحه وجود ندارد)">Comfa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Convince&action=edit&redlink=1" class="new" title="Convince (صفحه وجود ندارد)">Convince</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Espiritismo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Espiritismo (صفحه وجود ندارد)">Espiritismo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Kumina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kumina (صفحه وجود ندارد)">Kumina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Obeah&action=edit&redlink=1" class="new" title="Obeah (صفحه وجود ندارد)">Obeah</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Palo_(religion)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Palo (religion) (صفحه وجود ندارد)">Palo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Quimbanda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Quimbanda (صفحه وجود ندارد)">Quimbanda</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7" title="سانتریا">سانتریا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tambor_de_Mina&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tambor de Mina (صفحه وجود ندارد)">Tambor de Mina</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trinidad_Orisha&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trinidad Orisha (صفحه وجود ندارد)">Trinidad Orisha</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Umbanda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Umbanda (صفحه وجود ندارد)">Umbanda</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Haitian_Vodou&action=edit&redlink=1" class="new" title="Haitian Vodou (صفحه وجود ندارد)">Vodou</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Louisiana_Voodoo&action=edit&redlink=1" class="new" title="Louisiana Voodoo (صفحه وجود ندارد)">Voodoo</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Winti&action=edit&redlink=1" class="new" title="Winti (صفحه وجود ندارد)">Winti</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">سایر نژادها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Australian_Aboriginal_religion_and_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Australian Aboriginal religion and mythology (صفحه وجود ندارد)">Aboriginal Australian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%88%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر اینویی">اینویی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Papuan_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Papuan mythology (صفحه وجود ندارد)">Papuan</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Shamanism_in_Siberia&action=edit&redlink=1" class="new" title="Shamanism in Siberia (صفحه وجود ندارد)">Siberian</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/w/index.php?title=List_of_new_religious_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of new religious movements (صفحه وجود ندارد)">دین‌های<br />جدید</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">مختلط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Brahmoism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Brahmoism (صفحه وجود ندارد)">Brahmoism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%86_%D8%AF%D8%A7%D9%81%D8%A7" title="فالون دافا">فالون دافا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین‌های جدید ژاپنی (صفحه وجود ندارد)">ژاپنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Meivazhi&action=edit&redlink=1" class="new" title="Meivazhi (صفحه وجود ندارد)">Meivazhi</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Modekngei&action=edit&redlink=1" class="new" title="Modekngei (صفحه وجود ندارد)">Modekngei</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=New_Acropolis&action=edit&redlink=1" class="new" title="New Acropolis (صفحه وجود ندارد)">New Acropolis</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%86%D9%88" title="معنویت عصر نو">معنویت عصر نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D9%86%D9%88" title="اندیشه نو">اندیشه نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%B1%D8%A7%D8%AC%D9%86%DB%8C%D8%B4" title="جنبش راجنیش">جنبش راجنیش</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Contemporary_Sant_Mat_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="Contemporary Sant Mat movements (صفحه وجود ندارد)">Sant Mat</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7_%D8%B3%D9%88%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="رادها سوامی">رادها سوامی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اسپیریتوالیسم">اسپیریتوالیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Subud&action=edit&redlink=1" class="new" title="Subud (صفحه وجود ندارد)">Subud</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84%D9%88%D8%B3_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7" title="کارلوس کاستاندا">تنسگریتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%85%D8%A7" title="تلما">تلما</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%87%DB%8C" title="حکمت الاهی">حکمت الاهی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88-%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%B3%D9%88%D9%81%DB%8C" title="نئو-تئوسوفی">نئو-تئوسوفی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Agni_Yoga&action=edit&redlink=1" class="new" title="Agni Yoga (صفحه وجود ندارد)">Agni Yoga</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C" title="درون‌پویی متعالی">درون‌پویی متعالی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D9%88%D8%AD%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="جهان‌گرایی توحیدگرا">جهان‌گرایی توحیدگرا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Universal_White_Brotherhood&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universal White Brotherhood (صفحه وجود ندارد)">White Brotherhood</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نئوپاگانیسم">نئوپاگانیسم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>آفریقایی <ul><li><a href="/w/index.php?title=Godianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Godianism (صفحه وجود ندارد)">Godianism</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="هتانیسم">هتانیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C%DA%A9&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاگانیسم مدرن در بالتیک (صفحه وجود ندارد)">بالتیک</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dievtur%C4%ABba&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dievturība (صفحه وجود ندارد)">Dievturība</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Romuva_(religion)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Romuva (religion) (صفحه وجود ندارد)">Romuva</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%82%D9%81%D9%82%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نئوپاگانیسم قفقازی (صفحه وجود ندارد)">قفقازی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%A6%D9%88%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A2%D8%A8%D8%AE%D8%A7%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نئوپاگانیسم آبخازی (صفحه وجود ندارد)">آبخاز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Adyghe_Xabze&action=edit&redlink=1" class="new" title="Adyghe Xabze (صفحه وجود ندارد)">چرکسی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاگانیسم مدرن در سلت‌ها (صفحه وجود ندارد)">سلت‌ها</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF_(%D8%A7%D9%85%D8%B1%D9%88%D8%B2%DB%8C)" title="دروئید (امروزی)">دروئید</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاگانیسم مدرن ژرمنی (صفحه وجود ندارد)">ژرمنی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%87%D9%84%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_(%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%88)&action=edit&redlink=1" class="new" title="هلنیسم (دین نو) (صفحه وجود ندارد)">هلنیسم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازسازی چندخدایی (صفحه وجود ندارد)">بازسازی چندخدایی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازسازی چندخدایی رومی (صفحه وجود ندارد)">ایتالیایی-رومی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شمن‌باوری مدرن (صفحه وجود ندارد)">شمن‌باوری مدرن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%88%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="زالموکسیانیسم (صفحه وجود ندارد)">رومانیایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیش بومی اسلاوی (صفحه وجود ندارد)">اسلاوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D9%84%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="پاگانیسم مدرن اورالی (صفحه وجود ندارد)">اورالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیش بومی استونیایی (صفحه وجود ندارد)">استونیایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C_%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیش بومی فنلاندی (صفحه وجود ندارد)">فنلاندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%AC%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیش بومی مجار (صفحه وجود ندارد)">مجار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیش بومی ماری (صفحه وجود ندارد)">ماری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%88%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="کیش بومی موردوین (صفحه وجود ندارد)">موردوین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D9%86%D8%A7%D9%88%DB%8C)&action=edit&redlink=1" class="new" title="شمن‌باوری سامی (اسکاندیناوی) (صفحه وجود ندارد)">سامی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%88%D8%AF%D9%85%D9%88%D8%B1%D8%AA_%D9%88%D9%88%D8%B3&action=edit&redlink=1" class="new" title="اودمورت ووس (صفحه وجود ندارد)">اودمورت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="ویکا">ویکا</a> <ul><li><i><a href="/w/index.php?title=List_of_Neopagan_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of Neopagan movements (صفحه وجود ندارد)">فهرست</a></i></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;font-weight:normal;">از آغاز</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AD%DA%A9%D9%85%D8%AA_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="حکمت انسانی">حکمت انسانی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Discordianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Discordianism (صفحه وجود ندارد)">Discordianism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%A9%D9%86%DA%A9%D8%A7%D8%B1" title="اکنکار">اکنکار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87_%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D9%85" title="راه چهارم">راه چهارم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D9%84%D9%87%D9%87" title="جنبش الهه">جنبش الهه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jediism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jediism (صفحه وجود ندارد)">Jediism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DB%8C%D8%B7%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="شیطان‌پرستی">شیطان‌پرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%84%D9%88%DA%98%DB%8C" title="ساینتولوژی">ساینتولوژی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=UFO_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="UFO religion (صفحه وجود ندارد)">UFO religion</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A6%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="رائلیان">رائلیان</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="تاریخ" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8" title="تاریخ ادیان و مذاهب">تاریخ</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE" class="mw-redirect" title="ادیان پیشاتاریخ">پیشاتاریخ</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Paleolithic_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleolithic religion (صفحه وجود ندارد)">Paleolithic</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85_%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%88_(%DA%98%D8%A7%D9%BE%D9%86)#دین" title="قوم آینو (ژاپن)">آینو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D8%B1%D8%A8" title="اسطوره‌شناسی عرب">عربی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D9%85%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="اساطیر ارمنستان">ارمنستان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D9%84%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="اساطیر بالتیک">بالتیک</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر پروسی">پروسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D9%84%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر لتونیایی">لتونیایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر لیتوانیایی">لیتوانیایی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%DA%A9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اساطیر باسکی (صفحه وجود ندارد)">باسکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D9%84%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اساطیر سلت باستان (صفحه وجود ندارد)">سلتی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%AF" title="دروئید">دروئید</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%84%D9%86%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر ایرلندی">ایرلندی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Cook_Islands_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cook Islands mythology (صفحه وجود ندارد)">Cook Islands</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dravidian_folk_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dravidian folk religion (صفحه وجود ندارد)">Dravidian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B5%D8%B1_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="دین مصر باستان">مصری</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="آتون‌پرستی">آتون‌پرستی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Etruscan_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etruscan religion (صفحه وجود ندارد)">Etruscan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D9%86%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="اسطوره‌شناسی فنلاندی">فنلاندی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Fuegians&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fuegians (صفحه وجود ندارد)">Fuegian</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Selk%27nam_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Selk'nam mythology (صفحه وجود ندارد)">Selk'nam</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Georgian_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Georgian mythology (صفحه وجود ندارد)">Georgian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%DA%98%D8%B1%D9%85%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="بت پرستی ژرمنی">ژرمنی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA_%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D8%A2%D9%86%DA%AF%D9%84%D9%88%D8%B3%D8%A7%DA%A9%D8%B3%D9%88%D9%86" class="mw-redirect" title="بت پرستی آنگلوساکسون">آنگلوساکسون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Continental_Germanic_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Continental Germanic mythology (صفحه وجود ندارد)">Continental</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frankish_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frankish mythology (صفحه وجود ندارد)">Frankish</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D9%88%D8%B1%D8%B3" class="mw-redirect" title="بت‌پرستی نورس">نورس</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B7%DB%8C%D8%B1_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="اساطیر یونانی">یونانی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86%DB%8C-%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="ادیان اسرارآمیز یونانی-رومی">یونانی-رومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%81%D8%A6%D9%88%D8%B3%DB%8C" class="mw-redirect" title="آیین اورفئوسی">اورفئوسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="گنوسیسم">گنوسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%85%D8%B3%DB%8C%D9%87" title="هرمسیه">هرمسیه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Greco-Buddhism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Greco-Buddhism (صفحه وجود ندارد)">Greco-Buddhism</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Traditional_Berber_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traditional Berber religion (صفحه وجود ندارد)">گوانچه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religion_of_the_Indus_Valley_Civilization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religion of the Indus Valley Civilization (صفحه وجود ندارد)">دره سند</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hittite_mythology_and_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hittite mythology and religion (صفحه وجود ندارد)">Hittite</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hungarian_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hungarian mythology (صفحه وجود ندارد)">Hungarian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hurrian_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hurrian religion (صفحه وجود ندارد)">Hurrian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Inca_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inca mythology (صفحه وجود ندارد)">Inca</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Jamaican_Maroon_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Jamaican Maroon religion (صفحه وجود ندارد)">Jamaican Maroon</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%DB%8C" title="آیین مانوی">مانویت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D9%85%D8%B2%D8%AF%DA%A9" title="آیین مزدک">مزدکیه</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Melanesian_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Melanesian mythology (صفحه وجود ندارد)">Melanesian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%B1%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="ادیان میانرودان باستان">میانرودان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B3%D9%88%D9%85%D8%B1%DB%8C" title="دین سومری">سومری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%DB%8C%D8%B4_%D8%A8%D8%A7%D8%A8%D9%84%DB%8C" class="mw-redirect" title="کیش بابلی">بابلی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Micronesian_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Micronesian mythology (صفحه وجود ندارد)">Micronesian</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Nauruan_indigenous_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nauruan indigenous religion (صفحه وجود ندارد)">Nauruan</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Olmec_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Olmec religion (صفحه وجود ندارد)">Olmec</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Paleo-Balkan_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Paleo-Balkan mythology (صفحه وجود ندارد)">Paleo-Balkan</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Albanian_folk_beliefs&action=edit&redlink=1" class="new" title="Albanian folk beliefs (صفحه وجود ندارد)">Albanian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Illyrian_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Illyrian religion (صفحه وجود ندارد)">Illyrian</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thracian_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thracian religion (صفحه وجود ندارد)">Thracian</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="داس‌ها">داس‌ها</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین نیاهندواروپایی">نیاهندوایرانی</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88%D8%AF%D8%A7%D8%A6%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین ودائی">ودائی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%DA%A9%D9%87%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="آیین کهن ایرانی">ایرانی</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Rapa_Nui_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rapa Nui mythology (صفحه وجود ندارد)">Rapa Nui</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="دین روم باستان">روم باستان</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A8%D9%84%DB%8C_(%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="سیبلی (اسطوره‌شناسی)">سیبلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Imperial_cult_of_ancient_Rome&action=edit&redlink=1" class="new" title="Imperial cult of ancient Rome (صفحه وجود ندارد)">Imperial cult</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DA%AF%D8%A7%D9%84%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دین گالی رومی">دین گالی رومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%87%D8%B1%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="مهرپرستی">مهرپرستی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mysteries_of_Isis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mysteries of Isis (صفحه وجود ندارد)">Mysteries of Isis</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="دین باستانی سامی">سامی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Ancient_Canaanite_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ancient Canaanite religion (صفحه وجود ندارد)">Canaanite</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Punic_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Punic religion (صفحه وجود ندارد)">Punic</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D9%87%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="یهوه‌پرستی">یهوه‌پرستی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="دین سکایی">سکایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="پاگانیسم اسلاوی">اسلاوی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Somali_mythology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Somali mythology (صفحه وجود ندارد)">سومالی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Tongan_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tongan religion (صفحه وجود ندارد)">Tongan</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D9%88#دین" title="اورارتو">اورارتو</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Vainakh_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Vainakh religion (صفحه وجود ندارد)">Vainakh</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Zapotec_civilization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zapotec civilization (صفحه وجود ندارد)">Zapotec</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="مباحث" style="font-size:114%;margin:0 4em">مباحث</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">جنبه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%AF" title="ارتداد">ارتداد</a> / <a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="ناوابستگی دینی">ناوابستگی دینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Call_to_prayer&action=edit&redlink=1" class="new" title="Call to prayer (صفحه وجود ندارد)">Call to prayer</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="رفتار دینی (صفحه وجود ندارد)">رفتار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ایمان">ایمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="روحانی">روحانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="تغییر دین">تغییر دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%D9%87%DB%8C%D8%AA" title="الوهیت">الوهیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D9%82%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="فرقه دینی">فرقه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Entheogen&action=edit&redlink=1" class="new" title="Entheogen (صفحه وجود ندارد)">Entheogens</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%82%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1" class="mw-redirect" title="ادیان قوم‌باور">قوم‌باور</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ایمان">ایمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%AA%D8%B4%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="آتش‌پرستی">آتش‌پرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B9%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="دین عامیانه">دین عامیانه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="خدا">خدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A8%D8%A7%D9%86%D9%88" title="ایزدبانو">ایزدبانو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D9%85%DB%8C" title="دین بومی">دین بومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%B4%D9%86" title="مدیتیشن">مدیتیشن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="رهبانیت">رهبانیت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8" title="راهب">راهب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D8%A8%D9%87" title="راهبه">راهبه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86" title="عرفان">عرفان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%A7%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%B1%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دین و اسطوره‌شناسی">اسطوره‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="طبیعت‌پرستی">طبیعت‌پرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%D9%86%D9%88%D8%AA" title="کهنوت">کهنوت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%AF%DA%A9%D8%B3" title="ارتدکس">ارتدکس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Orthopraxy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Orthopraxy (صفحه وجود ندارد)">Orthopraxy</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%B2" title="نماز">نماز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A8%D9%88%D8%AA" title="نبوت">نبوت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تجربه دینی">تجربه دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86" title="آیین">آیین</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D8%B3%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نیایش‌سرایی">نیایش‌سرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B7%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="آیین طهارت">آیین طهارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D8%B1%D8%AF%D9%86" title="قربانی کردن">قربانی کردن</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%AA" title="معنویت">معنویت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="فراطبیعی">فراطبیعی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_symbol&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious symbol (صفحه وجود ندارد)">Symbols</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religious_views_on_truth&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious views on truth (صفحه وجود ندارد)">Truth</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Water_and_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Water and religion (صفحه وجود ندارد)">Water</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D8%B4" title="پرستش">پرستش</a> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%D8%A7%DB%8C%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87" title="نیایشگاه">نیایشگاه</a></li></ul></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداباوری">خداباوری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زنده‌انگاری">زنده‌انگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دوگانه‌باوری">دوگانه‌باوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تک‌خداگزینی">تک‌خداگزینی</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="یکتاپرستی">یکتاپرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="غیرخداباوری">غیرخداباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="خدافراگیردانی">خدافراگیردانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همه‌خدایی">همه‌خدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="چندخداپرستی">چندخداپرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="تراخداباوری">تراخداباوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دین‌شناسی">دین‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="انسان‌شناسی دین">انسان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="علم شناختی دین">علوم شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="دین‌شناسی تطبیقی">تطبیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%86%D8%B4%D8%A3_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="منشأ فرگشتی ادیان">منشأ فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%DA%AF%D8%B4%D8%AA%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="روان‌شناسی فرگشتی دین">روان‌شناسی فرگشتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8" title="تاریخ ادیان و مذاهب">تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%B9%D8%B5%D8%A7%D8%A8_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="علوم اعصاب دین">علوم اعصاب</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="فلسفه دین">فلسفه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="روان‌شناسی دین">روان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="جامعه‌شناسی دین">جامعه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات">الهیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نظریه‌های مربوط به ادیان">نظریه‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B2%D9%86%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="زنان و دین (صفحه وجود ندارد)">زنان</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" title="رده:دین و جامعه">دین<br />و جامعه</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دین و باروری">باروری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین و کشاورزی (صفحه وجود ندارد)">کشاورزی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین و تجارت (صفحه وجود ندارد)">تجارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="روحانی">روحانی</a> / <a href="/w/index.php?title=Laity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Laity (صفحه وجود ندارد)">Laity</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="رهبانیت">رهبانیت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%87%D9%86%D9%88%D8%AA" title="کهنوت">کهنوت</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%B4%DB%8C%D8%B4" title="کشیش">کشیش</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="تغییر دین">تغییر دین</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Religious_assimilation&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religious assimilation (صفحه وجود ندارد)">assimilation</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A8%D9%84%D8%BA_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="مبلغ مذهبی">مبلغ مذهبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%A9%DB%8C%D8%B4" class="mw-redirect" title="نوکیش">نوکیش</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%A9%D9%85%E2%80%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="کم‌توانی و دین (صفحه وجود ندارد)">کم‌توانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%85%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تعلیمات دینی">تعلیمات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%B5%D8%A8_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C" title="تعصب مذهبی">تعصب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="آزادی ادیان">آزادی</a> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AB%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="کثرت‌گرایی دینی">کثرت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%84%D9%81%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تلفیق‌گرایی">تلفیق‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7" title="مدارا">مدارا</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Universalism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Universalism (صفحه وجود ندارد)">universalism</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بنیادگرایی">بنیادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%B4%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رشد دین">رشد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%B4%D8%AD%D8%A7%D9%84%DB%8C#شادی_در_کیش‌ها" title="خوشحالی">شادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D9%87%D9%85%D8%AC%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دین و همجنس‌گرایی">همجنس‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="دین اقلیت">اقلیت‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%B3%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%84%DB%8C" title="کلیسای ملی">کلیسای ملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="اهمیت دین بر پایه کشور">اهمیت ملی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="فهرست جمعیت‌های دینی">جمعیت‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Religiocentrism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Religiocentrism (صفحه وجود ندارد)">Religiocentrism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%AF%DB%8C%D9%86)" title="جدایی (دین)">جدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رابطه علم و دین">علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D8%B3%D9%85%DB%8C" title="دین رسمی">دین رسمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D8%A7%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="حاکمیت دینی">حاکمیت دینی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%DB%8C%D8%A7%D9%87%E2%80%8C%D8%AE%D9%88%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="گیاه‌خواری و دین (صفحه وجود ندارد)">گیاه‌خواری</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بازی‌های ویدیویی و دین (صفحه وجود ندارد)">بازی‌های ویدیویی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="خشونت دینی">خشونت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%B1_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="آزار دینی">آزار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="تروریسم دینی">تروریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="جنگ دینی">جنگ</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D8%B1%D9%88%D8%AA_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ثروت و دین">ثروت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولاریسم</a><br />و <a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بی‌دینی">بی‌دینی</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ضد دین">ضد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">نقد</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Positive_deconstruction&action=edit&redlink=1" class="new" title="Positive deconstruction (صفحه وجود ندارد)">Deconstruction</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%A2%DB%8C%D9%86_%D8%B1%D9%86%D8%AF)" title="عینیت‌گرایی (آین رند)">عینیت‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="انسان‌گرایی سکولار">انسان‌گرایی سکولار</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="الهیات سکولار (صفحه وجود ندارد)">الهیات سکولار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D8%A7%D8%B2%DB%8C" title="سکولارسازی">سکولارسازی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%B2_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA" title="جدایی دین از دولت">جدایی دین از دولت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;">مرورها<br />و <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%D8%A7_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:فهرست‌های مرتبط با دین">فهرست‌ها</a></div></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Index_of_religion-related_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of religion-related articles (صفحه وجود ندارد)">Index</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Outline_of_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Outline of religion (صفحه وجود ندارد)">Outline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Timeline_of_religion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Timeline of religion (صفحه وجود ندارد)">Timeline</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Table_of_prophets_of_Abrahamic_religions&action=edit&redlink=1" class="new" title="Table of prophets of Abrahamic religions (صفحه وجود ندارد)">Abrahamic prophets</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_people_who_have_been_considered_deities&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of people who have been considered deities (صفحه وجود ندارد)">Deification</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فهرست خدایان">خدایان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_founders_of_religious_traditions&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of founders of religious traditions (صفحه وجود ندارد)">Founders</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D8%B2%D8%B1%DA%AF%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B3%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%AA%E2%80%8C%D8%A2%D9%85%DB%8C%D8%B2_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فهرست بزرگترین اجتماعات مسالمت‌آمیز جهان">بزرگترین اجتماعات</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Names_of_God&action=edit&redlink=1" class="new" title="Names of God (صفحه وجود ندارد)">Names of God</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_new_religious_movements&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of new religious movements (صفحه وجود ندارد)">New religious movements</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_religious_organizations&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of religious organizations (صفحه وجود ندارد)">Organizations</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="فهرست نام دین‌ها">نام دین‌ها</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=List_of_religious_studies_scholars&action=edit&redlink=1" class="new" title="List of religious studies scholars (صفحه وجود ندارد)">Scholars</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2" style="font-weight:bold;"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:دین">رده</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%D9%87%D8%A7" title="درگاه:ادیان و باورها">درگاه</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="فلسفه_دین" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="الگو:فلسفه دین"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:فلسفه دین (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:فلسفه دین"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="فلسفه_دین" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="فلسفه دین">فلسفه دین</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;">مفاهیم دینی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%BE%D8%B3_%D8%A7%D8%B2_%D9%85%D8%B1%DA%AF" title="زندگی پس از مرگ">زندگی پس از مرگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%85%D8%A7%DB%8C_%DB%8C%D9%88%D8%AA%DB%8C%D9%81%D8%B1%D9%88" title="معمای یوتیفرو">معمای یوتیفرو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ایمان">ایمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D9%87%D9%88%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF" title="طراحی هوشمند">طراحی هوشمند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D9%87" title="معجزه">معجزه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%B1" title="مسئله شر">مسئله شر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86" title="ایمان">ایمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%86" title="جان">جان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD" title="روح">روح</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="تئودیسه">تئودیسه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Theological_veto&action=edit&redlink=1" class="new" title="Theological veto (صفحه وجود ندارد)">Theological veto</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D9%87%D9%88%D9%85_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="مفهوم خدا">مفهوم خدا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Aristotelian_theology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Aristotelian theology (صفحه وجود ندارد)">Aristotelian view</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D9%85%D9%86" title="برهمن">برهمن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84_%D9%81%D8%B9%D8%A7%D9%84" title="عقل فعال">عقل فعال</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Divine_simplicity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Divine simplicity (صفحه وجود ندارد)">Divine simplicity</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D9%88%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="خودگرایی اخلاقی">خودگرایی اخلاقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AD%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%82%D8%AF%D8%B3" title="روح‌القدس">روح‌القدس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Misotheism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Misotheism (صفحه وجود ندارد)">Misotheism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="همه‌دادارباوری">همه‌دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C_%D8%B4%D8%AE%D8%B5%E2%80%8C%D9%88%D8%A7%D8%B1" title="خدای شخص‌وار">خدای شخص‌وار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="الهیات پویشی">الهیات پویشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="خدا">خدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%AD%D8%B1%DA%A9_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AD%D8%B1%DA%A9%D8%AA" title="محرک بی‌حرکت">محرک بی‌حرکت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal; text-align:center;">خدا در</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85%DB%8C" class="mw-redirect" title="خدا در ادیان ابراهیمی">خدا در ادیان ابراهیمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%A7%D9%84%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خالق در بودایی‌گرایی">بودایی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C%D8%AA" title="خدا در مسیحیت">مسیحیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="خدا در هندوئیسم">هندوئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85" title="خدا در اسلام">خدا در اسلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%AC%D8%A6%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="خدا در جئینیسم">جئینیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA" title="خدا در یهودیت">خدا در یهودیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D9%85%D9%88%D8%B1%D9%85%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="خدا در مورمونیسم">مورمونیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%DB%8C%DB%8C%D9%86_%D8%B3%DB%8C%DA%A9" title="خدا در آیین سیک">آیین سیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%87%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D8%AA" title="خدا در بهائیت">خدا در بهائیت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Wiccan_views_of_divinity&action=edit&redlink=1" class="new" title="Wiccan views of divinity (صفحه وجود ندارد)">Wicca</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF_%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="وجود خدا">وجود خدا</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal; text-align:center;">برای</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B2%DB%8C%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="برهان زیبایی">برهان زیبایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="برهان مسیحی">برهان مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Argument_from_consciousness&action=edit&redlink=1" class="new" title="Argument from consciousness (صفحه وجود ندارد)">Consciousness</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="برهان علیت">برهان علیت</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%A9%DB%8C%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%DA%A9%D9%84%D8%A7%D9%85" title="برهان کیهان‌شناختی کلام">برهان کیهان‌شناختی کلام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D8%AA" title="برهان علیت">برهان علیت</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87" title="برهان درجه">برهان درجه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Argument_from_desire&action=edit&redlink=1" class="new" title="Argument from desire (صفحه وجود ندارد)">Desire</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="برهان تجربه دینی">برهان تجربه دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AA%D9%86%D8%B8%DB%8C%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="نظریه جهان تنظیم‌شده">نظریه جهان تنظیم‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B9%D8%B4%D9%82" title="برهان عشق">برهان عشق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%85%D8%B9%D8%AC%D8%B2%D8%A7%D8%AA" title="برهان معجزات">برهان معجزات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82%DB%8C" title="برهان اخلاقی">برهان اخلاقی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Proof_of_the_Truthful&action=edit&redlink=1" class="new" title="Proof of the Truthful (صفحه وجود ندارد)">Necessary existent</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="برهان‌های هستی‌شناختی">برهان‌های هستی‌شناختی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%B7%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="شرط‌بندی پاسکال">شرط‌بندی پاسکال</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%A7%D8%AD%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="معرفت‌شناسی اصلاح‌شده">معرفت‌شناسی اصلاح‌شده</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Argument_from_reason&action=edit&redlink=1" class="new" title="Argument from reason (صفحه وجود ندارد)">Reason</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%86%D8%B8%D9%85" title="برهان نظم">برهان نظم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Natural-law_argument&action=edit&redlink=1" class="new" title="Natural-law argument (صفحه وجود ندارد)">Natural law</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%85%D8%AB%DB%8C%D9%84_%D8%B3%D8%A7%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%B2" title="تمثیل ساعت‌ساز">تمثیل ساعت‌ساز</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Transcendental_argument_for_the_existence_of_God&action=edit&redlink=1" class="new" title="Transcendental argument for the existence of God (صفحه وجود ندارد)">Transcendental</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal; text-align:center;">در مقابل</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D9%85%D8%A8%DB%8C_%D8%A8%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%DA%AF_%DB%B7%DB%B4%DB%B7_%D8%BA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="گامبی بوئینگ ۷۴۷ غایی">گامبی بوئینگ ۷۴۷ غایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1%D8%B7%E2%80%8C%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="شرط‌بندی بی‌خدا">شرط‌بندی بی‌خدا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%B1" title="مسئله شر">مسئله شر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D8%B1" title="برهان اختیار">برهان اختیار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%AF%D9%88%D8%B2%D8%AE" title="مسئله دوزخ">مسئله دوزخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6" title="برهان وحی‌های متناقض">برهان وحی‌های متناقض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D9%81%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C" title="برهان اختفای الهی">برهان اختفای الهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="ناشناخت‌گرایی الهیاتی">ناشناخت‌گرایی الهیاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%DB%8C%D8%BA_%D8%A7%D9%88%DA%A9%D8%A7%D9%85" title="تیغ اوکام">تیغ اوکام</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%A9%D8%B3_%D9%82%D8%AF%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%B7%D9%84%D9%82" title="پارادوکس قدرت مطلق">پارادوکس قدرت مطلق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C_%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D9%81" title="برهان طراحی ضعیف">برهان طراحی ضعیف</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="قوری راسل">قوری راسل</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="الهیات">الهیات</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%A9%D9%88%D8%B3%D9%85%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="آکوسمیسم">آکوسمیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D9%86%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="زنده‌انگاری">زنده‌انگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="ضد دین">ضد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B4%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آفرینش‌گرایی">آفرینش‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="درمه">درمه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="دادارباوری">دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="دیوشناسی">دیوشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%81%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C" title="نظریه فرمان الهی">نظریه فرمان الهی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AB%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%AA" class="mw-redirect" title="ثنویت">ثنویت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%BA%D8%B1%D8%A8%DB%8C" title="باطن‌گرایی غربی">باطن‌گرایی غربی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انحصارگرایی">انحصارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="اگزیستانسیالیسم">اگزیستانسیالیسم</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="اگزیستانسیالیسم مسیحی">اگزیستانسیالیسم مسیحی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="اگزیستانسیالیسم ندام‌گرا (صفحه وجود ندارد)">اگزیستانسیالیسم ندام‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7" title="اگزیستانسیالیسم بی‌خدا">اگزیستانسیالیسم بی‌خدا</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="الهیات فمینیستی">الهیات فمینیستی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Thealogy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thealogy (صفحه وجود ندارد)">Thealogy</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Womanist_theology&action=edit&redlink=1" class="new" title="Womanist theology (صفحه وجود ندارد)">Womanist theology</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ایمان‌گرایی">ایمان‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="بنیادگرایی">بنیادگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%86%D9%88%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="گنوسیسم">گنوسیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D9%88%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="هنوتئیسم">هنوتئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="انسان‌گرایی">انسان‌گرایی</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%B0%D9%87%D8%A8%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="انسان‌گرایی مذهبی (صفحه وجود ندارد)">انسان‌گرایی مذهبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="انسان‌گرایی سکولار">انسان‌گرایی سکولار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" title="انسان‌گرایی مسیحی">انسان‌گرایی مسیحی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D9%88%D9%84%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="شمول‌گرایی">شمول‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%A8%D9%88%D8%B7_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="نظریه‌های مربوط به ادیان">نظریه‌های مربوط به ادیان</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="یگانه‌انگاری">یگانه‌انگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="یکتاپرستی">یکتاپرستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%A7%D9%86" title="عرفان">عرفان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی (فلسفه)</a> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="طبیعت‌گرایی متافیزیکی">طبیعت‌گرایی متافیزیکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="طبیعت‌گرایی دینی">طبیعت‌گرایی دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%87" title="طبیعت‌گرایی انسان‌گرایانه">طبیعت‌گرایی انسان‌گرایانه</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%AA_%D8%B9%D8%B5%D8%B1_%D9%86%D9%88" title="معنویت عصر نو">معنویت عصر نو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AF%D9%88%DA%AF%D8%A7%D9%86%DA%AF%DB%8C_(%D8%A2%D8%AF%D9%88%DB%8C%D8%AA%D8%A7)" title="نادوگانگی (آدویتا)">نادوگانگی (آدویتا)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="غیرخداباوری">غیرخداباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="همه‌دادارباوری">همه‌دادارباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%81%D8%B1%D8%A7%DA%AF%DB%8C%D8%B1%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="خدافراگیردانی">خدافراگیردانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="همه‌خدایی">همه‌خدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D9%86" title="خرد جاویدان">خرد جاویدان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%86%D9%86%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="چندخدایی">چندخدایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Possibilianism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Possibilianism (صفحه وجود ندارد)">Possibilianism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D9%BE%D9%88%DB%8C%D8%B4%DB%8C" title="الهیات پویشی">الهیات پویشی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%DA%A9%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="شک‌گرایی دینی">شک‌گرایی دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_(%D8%B9%D9%82%D8%A7%DB%8C%D8%AF)" title="اسپیریتوالیسم (عقاید)">اسپیریتوالیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="شمن‌باوری">شمن‌باوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82_%D8%A2%D8%B3%DB%8C%D8%A7" title="ادیان شرق آسیا">ادیان شرق آسیا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداباوری">خداباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B9%D8%A7%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تعالی‌گرایی">تعالی‌گرایی</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%DB%8C" title="فهرست گرایش‌های فلسفی">فهرست گرایش‌های فلسفی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="مسئله زبان دینی">مسئله زبان دینی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Eschatological_verification&action=edit&redlink=1" class="new" title="Eschatological verification (صفحه وجود ندارد)">Eschatological verification</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B2%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="بازی زبانی (فلسفه)">بازی زبانی (فلسفه)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="اثبات‌گرایی منطقی">اثبات‌گرایی منطقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA_%D8%B3%D9%84%D8%A8%DB%8C" title="الهیات سلبی">الهیات سلبی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="تحقیق‌پذیری">تحقیق‌پذیری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B4%D8%B1" title="مسئله شر">مسئله شر</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Augustinian_theodicy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Augustinian theodicy (صفحه وجود ندارد)">Augustinian theodicy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%87%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%85%DA%A9%D9%86" title="بهترین جهان‌های ممکن">بهترین جهان‌های ممکن</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Euthyphro_dilemma&action=edit&redlink=1" class="new" title="Euthyphro dilemma (صفحه وجود ندارد)">Euthyphro dilemma</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Inconsistent_triad&action=edit&redlink=1" class="new" title="Inconsistent triad (صفحه وجود ندارد)">Inconsistent triad</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Irenaean_theodicy&action=edit&redlink=1" class="new" title="Irenaean theodicy (صفحه وجود ندارد)">Irenaean theodicy</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%B1_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="شر طبیعی">شر طبیعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%B3%D9%87" title="تئودیسه">تئودیسه</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;"><div style="padding:0.1em 0;line-height:1.2em;"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:فیلسوفان دین">فیلسوفان دین</a></div><br />(برپایه‌ی تاریخ فعالیت)</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86" title="فلسفه یونان باستان">فلسفه یونان باستان</a> و<br /><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="فلسفه قرون وسطی">فلسفه قرون وسطی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%84%D9%85" title="انسلم">انسلم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="آگوستین">آگوستین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B3%DB%8C%D9%86%D8%A7" title="ابن سینا">ابن سینا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D8%B1%D8%B4%D8%AF" title="ابن رشد">ابن رشد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A6%D8%AA%DB%8C%D9%88%D8%B3" title="بوئتیوس">بوئتیوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B3%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D9%88%D8%B3_%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%85%D9%88%D8%B3" title="دسیدریوس اراسموس">دسیدریوس اراسموس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Gaunilo_of_Marmoutiers&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gaunilo of Marmoutiers (صفحه وجود ندارد)">Gaunilo of Marmoutiers</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D9%88%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%DA%A9%D9%88_%D8%AF%D9%84%D8%A7_%D9%85%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A7" title="جووانی پیکو دلا میراندولا">جووانی پیکو دلا میراندولا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D8%A7%DA%A9%D9%84%DB%8C%D8%AA%D9%88%D8%B3" title="هراکلیتوس">هراکلیتوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2_%D8%B4%D8%B4%D9%85_%D9%88_%DB%8C%DA%A9%D9%85" title="جیمز ششم و یکم">جیمز ششم و یکم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B1%D9%82%DB%8C%D9%88%D9%86" title="مرقیون">مرقیون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A2%DA%A9%D9%88%DB%8C%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="توماس آکویناس">توماس آکویناس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%85%DB%8C%D9%85%D9%88%D9%86" title="ابن میمون">ابن میمون</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;text-align:center;"><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%84_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%AA%D9%87" class="mw-redirect" title="فلسفه اوایل مدرنیته">اوایل مدرنیته</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Antoine_Augustin_Calmet&action=edit&redlink=1" class="new" title="Antoine Augustin Calmet (صفحه وجود ندارد)">Augustin Calmet</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%D8%AF%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="رنه دکارت">رنه دکارت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D9%84%D8%B2_%D9%BE%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%D9%84" title="بلز پاسکال">بلز پاسکال</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا">باروخ اسپینوزا</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7_%D9%85%D8%A7%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="نیکولا مالبرانش">نیکولا مالبرانش</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%A8%D9%86%DB%8C%D8%AA%D8%B3" class="mw-redirect" title="گوتفرید لایبنیتس">گوتفرید لایبنیتس</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Wollaston&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Wollaston (صفحه وجود ندارد)">William Wollaston</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Thomas_Chubb&action=edit&redlink=1" class="new" title="Thomas Chubb (صفحه وجود ندارد)">Thomas Chubb</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%AF_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%85" title="دیوید هیوم">دیوید هیوم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%86_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="بارون دولباخ">بارون دولباخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A6%D9%84_%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%AA" title="ایمانوئل کانت">ایمانوئل کانت</a></li> <li><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%AA%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%D9%87%D8%B1%D8%AF%D8%B1" title="یوهان گوتفرید فون هردر">یوهان گوتفرید فون هردر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;text-align:center;">۱۸۰۰<br />۱۸۵۰</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D8%B4%D9%84%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%AE%D8%B1" title="فریدریش شلایرماخر">فریدریش شلایرماخر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%DA%A9%D8%B1%D8%A7%D9%88%D8%B2%D9%87" title="کارل کریستیان فریدریش کراوزه">کارل کریستیان فریدریش کراوزه</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%87%DA%AF%D9%84" title="گئورگ ویلهلم فریدریش هگل">گئورگ ویلهلم فریدریش هگل</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84" title="ویلیام هیول">ویلیام هیول</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%88%D8%AF%D9%88%DB%8C%DA%AF_%D9%81%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%AE" title="لودویگ فویرباخ">لودویگ فویرباخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%88%D8%B1%D9%86_%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%DB%8C%D8%B1%DA%A9%DA%AF%D9%88%D8%B1" title="سورن کی‌یرکگور">سورن کی‌یرکگور</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D8%A8%D8%B1%D8%B4%D8%AA_%D8%B1%DB%8C%DA%86%D9%84" title="آلبرشت ریچل">آلبرشت ریچل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D8%B1" title="آفریکان اسپیر">آفریکان اسپیر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;text-align:center;">۱۸۸۰<br />۱۹۰۰</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%87%DA%A9%D9%84" title="ارنست هکل">ارنست هکل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%DA%A9%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%AF%D9%85_%DA%A9%D9%84%DB%8C%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AF" title="ویلیام کینگدم کلیفورد">ویلیام کینگدم کلیفورد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AF%D8%B1%DB%8C%D8%B4_%D9%86%DB%8C%DA%86%D9%87" title="فریدریش نیچه">فریدریش نیچه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Harald_H%C3%B8ffding&action=edit&redlink=1" class="new" title="Harald Høffding (صفحه وجود ندارد)">Harald Høffding</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%AC%DB%8C%D9%85%D8%B2" title="ویلیام جیمز">ویلیام جیمز</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%85%DB%8C%D8%B1_%D8%B3%D9%88%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%88%D9%81_(%D9%81%DB%8C%D9%84%D8%B3%D9%88%D9%81)" title="ولادیمیر سولویوف (فیلسوف)">ولادیمیر سولویوف (فیلسوف)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D8%AA%D8%B1%D9%84%DA%86" title="ارنست ترلچ">ارنست ترلچ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%84%D9%81_%D8%A7%D8%AA%D9%88" title="رودلف اتو">رودلف اتو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D9%81_%D8%B4%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%81" title="لف شستوف">لف شستوف</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Sergei_Bulgakov&action=edit&redlink=1" class="new" title="Sergei Bulgakov (صفحه وجود ندارد)">Sergei Bulgakov</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D9%84%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%B3%DA%A9%DB%8C" title="پاول فلورنسکی">پاول فلورنسکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D8%B1" title="ارنست کاسیرر">ارنست کاسیرر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B2%D9%81_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AE%D8%A7%D9%84" title="جوزف مارخال">جوزف مارخال</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;text-align:center;">۱۹۲۰<br />پساجنگ</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D8%AC_%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86%D8%A7" title="جرج سانتایانا">جرج سانتایانا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="برتراند راسل">برتراند راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D8%A8%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="مارتین بوبر">مارتین بوبر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%86%D9%87_%DA%AF%D9%86%D9%88%D9%86" title="رنه گنون">رنه گنون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D9%84_%D8%AA%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%B4" title="پل تیلیش">پل تیلیش</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA" title="کارل بارت">کارل بارت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Emil_Brunner&action=edit&redlink=1" class="new" title="Emil Brunner (صفحه وجود ندارد)">Emil Brunner</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%AF%D9%88%D9%84%D9%81_%D8%A8%D9%88%D9%84%D8%AA%D9%85%D8%A7%D9%86" title="رودولف بولتمان">رودولف بولتمان</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%A8%D8%B1%DB%8C%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%84" title="گابریل مارسل">گابریل مارسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%87%D9%88%D9%84%D8%AF_%D9%86%DB%8C%D8%A8%D9%88%D8%B1" title="راینهولد نیبور">راینهولد نیبور</a></li></ul> <ul><li><a href="/wiki/%DA%86%D8%A7%D8%B1%D9%84%D8%B2_%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B3%D9%87%D9%88%D8%B1%D9%86" title="چارلز هارتسهورن">چارلز هارتسهورن</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%B1%DA%86%D8%A7_%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="میرچا الیاده">میرچا الیاده</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%81_%D8%B4%D9%88%D8%A6%D9%88%D9%86" title="فریتهیوف شوئون">فریتهیوف شوئون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%DB%8C._%D8%A7%D9%84._%D9%85%DA%A9%DB%8C" title="جی. ال. مکی">جی. ال. مکی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Walter_Kaufmann_(philosopher)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Walter Kaufmann (philosopher) (صفحه وجود ندارد)">Walter Kaufmann</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%84%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B2" title="مارتین لینگز">مارتین لینگز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1_%DA%AF%DB%8C%DA%86" title="پیتر گیچ">پیتر گیچ</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=George_I._Mavrodes&action=edit&redlink=1" class="new" title="George I. Mavrodes (صفحه وجود ندارد)">George I Mavrodes</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A2%D9%84%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="ویلیام آلستون">ویلیام آلستون</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%D9%81%D9%84%D9%88" title="آنتونی فلو">آنتونی فلو</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:4em;font-weight:normal;text-align:center;">۱۹۷۰<br />۱۹۹۰<br />۲۰۱۰</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%DB%8C%D8%A7%D9%85_%D8%A7%D9%84._%D8%B1%D9%88" title="ویلیام ال. رو">ویلیام ال. رو</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%DB%8C_%D8%B2%D9%81%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%A7_%D9%81%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%BE%D8%B3" title="دوی زفانیا فیلیپس">دوی زفانیا فیلیپس</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%88%DB%8C%D9%86_%D9%BE%D9%84%D8%A7%D9%86%D8%AA%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7" title="الوین پلانتینگا">الوین پلانتینگا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%AA%D9%88%D9%86%DB%8C_%DA%A9%D9%86%DB%8C" title="آنتونی کنی">آنتونی کنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%DB%8C%DA%A9%D9%84%D8%A7%D8%B3_%D9%88%D9%84%D8%AA%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%81" title="نیکلاس ولترستورف">نیکلاس ولترستورف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%DB%8C%DA%86%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%B3%D9%88%D8%A6%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A8%D8%B1%D9%86" class="mw-redirect" title="ریچارد سوئین‌برن">ریچارد سوئین‌برن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D8%AA_%D9%85%D8%B1%DB%8C%D9%87%D9%88_%D8%A2%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%B2" title="رابرت مریهو آدامز">رابرت مریهو آدامز</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ravi_Zacharias&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ravi Zacharias (صفحه وجود ندارد)">Ravi Zacharias</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D8%AA%D8%B1_%D9%88%D9%86_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%A7%DA%AF%D9%86" title="پیتر ون اینواگن">پیتر ون اینواگن</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D9%86%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%86%D8%AA" class="mw-redirect" title="دنیل دنت">دنیل دنت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Loyal_Rue&action=edit&redlink=1" class="new" title="Loyal Rue (صفحه وجود ندارد)">Loyal Rue</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%98%D8%A7%D9%86-%D9%84%D9%88%DA%A9_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88%D9%86" title="ژان-لوک ماریون">ژان-لوک ماریون</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=William_Lane_Craig&action=edit&redlink=1" class="new" title="William Lane Craig (صفحه وجود ندارد)">William Lane Craig</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%DA%A9%D8%A8%D8%B1_%D8%B1%D8%B4%D8%A7%D8%AF" title="علی‌اکبر رشاد">علی‌اکبر رشاد</a></li></ul> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Alexander_Pruss&action=edit&redlink=1" class="new" title="Alexander Pruss (صفحه وجود ندارد)">Alexander Pruss</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%;text-align:center;">موضوعات مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">نقد دین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Desacralization_of_knowledge&action=edit&redlink=1" class="new" title="Desacralization of knowledge (صفحه وجود ندارد)">Desacralization of knowledge</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="اخلاق در ادیان (صفحه وجود ندارد)">اخلاق در ادیان</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Exegesis&action=edit&redlink=1" class="new" title="Exegesis (صفحه وجود ندارد)">Exegesis</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D9%85%D8%B0%D8%A7%D9%87%D8%A8" title="تاریخ ادیان و مذاهب">تاریخ ادیان و مذاهب</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="دین">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="مسئله زبان دینی">مسئله زبان دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="فلسفه دینی">فلسفه دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رابطه علم و دین">رابطه علم و دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%A7%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="ایمان و عقلانیت">ایمان و عقلانیت</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Index_of_philosophy_of_religion_articles&action=edit&redlink=1" class="new" title="Index of philosophy of religion articles (صفحه وجود ندارد)">more...</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Portal-puzzle.svg" class="mw-file-description" title="درگاه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/16px-Portal-puzzle.svg.png" decoding="async" width="16" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/24px-Portal-puzzle.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fd/Portal-puzzle.svg/32px-Portal-puzzle.svg.png 2x" data-file-width="32" data-file-height="28" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="درگاه:فلسفه">درگاه:فلسفه</a></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:فلسفه دین">رده:فلسفه دین</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="بی‌دینی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2" style="background:#F5DEB3;"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="الگو:بی‌دینی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:بی‌دینی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:بی‌دینی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="بی‌دینی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="بی‌دینی">بی‌دینی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="خداناباوری">خداناباوری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" class="mw-redirect" title="فهرست بی‌خدایان">فهرست بی‌خدایان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جمعیت‌شناسی بی‌خدایی">جمعیت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="بی‌خدایی و دین">دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تاریخ بی‌خدایی">تاریخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%B1%D9%88%D8%AD%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="ضدروحانی‌گرایی">ضدروحانی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D9%88%D9%84%D8%AA%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی دولتی">بی‌خدایی دولتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نقد بی‌خدایی">نقد</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A8%D8%B9%DB%8C%D8%B6_%D8%B9%D9%84%DB%8C%D9%87_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="تبعیض علیه بی‌خدایان">تبعیض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AB%D8%A8%D8%AA_%D9%88_%D9%85%D9%86%D9%81%DB%8C" title="بی‌خدایی مثبت و منفی">منفی و مثبت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B5%D8%B1%DB%8C%D8%AD_%D9%88_%D8%B6%D9%85%D9%86%DB%8C" title="بی‌خدایی صریح و ضمنی">صریح و ضمنی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="ضدخدایی">ضدخدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF%D8%AF%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="ضددین">ضددین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%B3%DB%8C%D8%AD%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی مسیحی">بی‌خدایی مسیحی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%87%D9%86%D8%AF%D9%88%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="بی‌خدایی در هندوئیسم">بی‌خدایی در هندوئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="بی‌خدایی یهودی">بی‌خدایی یهودی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ندانم‌گرایی">ندانم‌گرایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%86" title="فهرست ندانم‌گرایان">فهرست ندانم‌گرایان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="بی‌خدایی ندانم‌گرا">بی‌خدایی ندانم‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" title="خداباوری ندانم‌گرا">خداباوری ندانم‌گرا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%BE%D8%A7%D8%AA%D8%A6%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="اپاتئیسم">اپاتئیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D9%86%D8%B3%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B2%D9%85" class="mw-redirect" title="ایگنستیسیزم">ایگنستیسیزم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%82%D9%88%DB%8C" class="mw-redirect" title="ندانم‌گرایی قوی">ندانم‌گرایی قوی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D9%81" class="mw-redirect" title="ندانم‌گرایی ضعیف">ندانم‌گرایی ضعیف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ناخداباوری">ناخداباوری</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">نقد دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87_%D8%A2%D8%B2%D8%A7%D8%AF" title="اندیشه آزاد">اندیشه آزاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%DB%8C%D9%88%D9%84%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D8%A7%DA%AF%D8%AA%DB%8C_%D9%BE%D8%B1%D9%86%D8%AF%D9%87" title="هیولای اسپاگتی پرنده">هیولای اسپاگتی پرنده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%87%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D9%86%D8%A7%D9%82%D8%B6" title="برهان وحی‌های متناقض">وحی‌های متناقض</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A8_%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D8%B4%D8%A7%D8%AE_%D8%B5%D9%88%D8%B1%D8%AA%DB%8C_%D9%86%D8%A7%D9%85%D8%B1%D8%A6%DB%8C" title="اسب تک‌شاخ صورتی نامرئی">اسب تک‌شاخ صورتی نامرئی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%86%D9%82%DB%8C%D8%B6%D9%87" title="دین نقیضه">دین نقیضه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="پساخداباوری">پساخداباوری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D8%B1%DB%8C_%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%84" title="قوری راسل">قوری راسل</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="انسان‌گرایی سکولار">انسان‌گرایی سکولار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="سکولاریسم">سکولاریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%DA%A9%D9%88%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AA%D9%87" title="سکولاریته">سکولاریته</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%A7%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%84%D9%87%DB%8C%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="ناشناخت‌گرایی الهیاتی">ناشناخت‌گرایی الهیاتی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D8%AE%D8%AF%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D9%88%D8%B1%DB%8C" title="تراخداباوری">تراخداباوری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%"><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="طبیعت‌گرایی (فلسفه)">طبیعت‌گرایی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D8%AA%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%B2%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="طبیعت‌گرایی متافیزیک">متافیزیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C" title="طبیعت‌گرایی دینی">دینی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7" class="mw-redirect" title="طبیعت‌گرایی انسان‌گرا">انسان‌گرا</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="background:#F5DEB3;;width:1%">موضوعات مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86%DB%8C_%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%A7%DB%8C%D9%87_%DA%A9%D8%B4%D9%88%D8%B1" title="بی‌دینی بر پایه کشور">بی‌دینی بر پایه کشور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="فهرست نام دین‌ها">غیروابسته</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نقد_دین&oldid=40393298">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=نقد_دین&oldid=40393298</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:نقد دین">نقد دین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:بی‌خدایی">بی‌خدایی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:بی‌دین">بی‌دین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B6%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%A7_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="رده:ضدیت با دین">ضدیت با دین</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%AE%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:فهرست‌های مرتبط با بی‌خدایی">فهرست‌های مرتبط با بی‌خدایی</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AE%D8%B7%D8%A7_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B1%D8%AC%D8%A7%D8%B9" title="رده:صفحه‌های دارای خطا در ارجاع">صفحه‌های دارای خطا در ارجاع</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF-%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی">مقاله‌های دارای الگوی یادکرد-ویکی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%D8%A7_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF_%D8%AE%D8%B1%D8%A7%D8%A8_(%D9%81%D9%82%D8%AF%D8%A7%D9%86_%D9%85%D9%86%D8%A8%D8%B9)" title="رده:صفحه‌های با یادکرد خراب (فقدان منبع)">صفحه‌های با یادکرد خراب (فقدان منبع)</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:CS1:_%D9%85%D9%82%D8%AF%D8%A7%D8%B1_volume_%D8%B7%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:CS1: مقدار volume طولانی">CS1: مقدار volume طولانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%DA%AF%D9%87%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF:%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D8%B1%D8%B4%DB%8C%D9%88_%D8%A8%D9%87_%D8%AC%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86" title="رده:نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان">نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%D8%AA%D9%85%DB%8C%D8%B2%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A8%DB%8C%D8%B1%D9%88%D9%86%DB%8C" title="رده:همه مقاله‌های نیازمند تمیزکاری پیوندهای بیرونی">همه مقاله‌های نیازمند تمیزکاری پیوندهای بیرونی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%B1%D8%AF%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%A8%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D8%B2_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="رده:پیوند رده انبار از ویکی‌داده">پیوند رده انبار از ویکی‌داده</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4" title="رده:مقاله‌های نیازمند گسترش">مقاله‌های نیازمند گسترش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D9%85%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%86%DB%8C%D8%A7%D8%B2%D9%85%D9%86%D8%AF_%DA%AF%D8%B3%D8%AA%D8%B1%D8%B4" title="رده:همه مقاله‌های نیازمند گسترش">همه مقاله‌های نیازمند گسترش</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B3%D8%B1%D9%86%D9%88%DB%8C%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87_%D9%87%D8%AF%D9%81_%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%88%D8%AC%D9%88%D8%AF" title="رده:مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود">مقاله‌های دارای الگوهای سرنویس با صفحه هدف ناموجود</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7_%D8%A8%D8%A7_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%AD%D8%A7%D9%81%D8%B8%D8%AA_%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="رده:صفحات ویکی‌پدیا با الگوهای محافظت نادرست">صفحات ویکی‌پدیا با الگوهای محافظت نادرست</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۲۹ سپتامبر ۲۰۲۴ ساعت ۱۴:۲۱ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-w5j95","wgBackendResponseTime":186,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"1.469","walltime":"1.833","ppvisitednodes":{"value":6015,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":419823,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7307,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":14,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":22,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":298936,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 1495.007 1 -total"," 59.25% 885.862 1 الگو:پانویس"," 19.21% 287.133 21 الگو:Cite_book"," 13.41% 200.458 21 الگو:Cite_web"," 8.53% 127.515 1 الگو:نوارکناری_بی‌دینی"," 7.62% 113.963 12 الگو:Cite_news"," 4.84% 72.373 1 الگو:یادکرد_وب"," 4.30% 64.230 1 الگو:رده_انبار"," 4.23% 63.298 8 الگو:گسترش_بخش"," 4.21% 62.982 13 الگو:مرتبط"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.896","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":9481338,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-587f7d4878-psv7s","timestamp":"20241120120228","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0646\u0642\u062f \u062f\u06cc\u0646","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D9%86%D9%82%D8%AF_%D8%AF%DB%8C%D9%86","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q838083","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q838083","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2013-03-01T06:51:00Z","dateModified":"2024-09-29T14:21:45Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/7\/7e\/20051129_northlake-il5.jpg","headline":"\u0646\u0642\u062f \u062f\u06cc\u0646\u060c \u0627\u0646\u062a\u0642\u0627\u062f \u0627\u0632 \u0645\u0641\u0627\u0647\u06cc\u0645 \u0648 \u0627\u062d\u06a9\u0627\u0645 \u062f\u06cc\u0646 \u0648 \u067e\u06cc\u0627\u0645\u062f\u0647\u0627\u06cc \u0641\u0631\u0647\u0646\u06af\u06cc \u0648 \u0633\u06cc\u0627\u0633\u06cc \u0622\u0646 \u0627\u0633\u062a"}</script> </body> </html>