CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Awarowie – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"93386877-cb15-46bd-9083-60b9be64f05f","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Awarowie","wgTitle":"Awarowie","wgCurRevisionId":73588569,"wgRevisionId":73588569,"wgArticleId":70632,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Artykuły z brakującymi przypisami od 2021-12","Ludy Europy","Ludy koczownicze","Starożytne ludy","Średniowieczni Awarowie"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Awarowie","wgRelevantArticleId":70632,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true, "wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":73588569,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":30000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q68962","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false, "wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js", "ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/5/5a/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="2156"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg/800px-Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1437"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg/640px-Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="1150"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Awarowie – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Awarowie"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Awarowie"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Awarowie rootpage-Awarowie skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Awarowie" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Awarowie" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Awarowie" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Awarowie" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Etymologia_nazwy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Etymologia_nazwy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Etymologia nazwy</span> </div> </a> <ul id="toc-Etymologia_nazwy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pochodzenie_Awarów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Pochodzenie_Awarów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Pochodzenie Awarów</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Pochodzenie_Awarów-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Pochodzenie Awarów</span> </button> <ul id="toc-Pochodzenie_Awarów-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Relacje_współczesnych" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Relacje_współczesnych"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>Relacje współczesnych</span> </div> </a> <ul id="toc-Relacje_współczesnych-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoria_rourańska" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_rourańska"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Teoria rourańska</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_rourańska-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Teoria_heftalicka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Teoria_heftalicka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Teoria heftalicka</span> </div> </a> <ul id="toc-Teoria_heftalicka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Inne_teorie" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Inne_teorie"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Inne teorie</span> </div> </a> <ul id="toc-Inne_teorie-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Nazwa_plemienia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Nazwa_plemienia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Nazwa plemienia</span> </div> </a> <ul id="toc-Nazwa_plemienia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Język_Awarów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Język_Awarów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Język Awarów</span> </div> </a> <ul id="toc-Język_Awarów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Historia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Historia</span> </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Chronologia_dziejów_awarskich" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Chronologia_dziejów_awarskich"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.1</span> <span>Chronologia dziejów awarskich</span> </div> </a> <ul id="toc-Chronologia_dziejów_awarskich-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Znani_władcy_i_książęta_Awarów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Znani_władcy_i_książęta_Awarów"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5.2</span> <span>Znani władcy i książęta Awarów</span> </div> </a> <ul id="toc-Znani_władcy_i_książęta_Awarów-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Bibliografia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Bibliografia</span> </button> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Źródła_historyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Źródła_historyczne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.1</span> <span>Źródła historyczne</span> </div> </a> <ul id="toc-Źródła_historyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Opracowania" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Opracowania"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8.2</span> <span>Opracowania</span> </div> </a> <ul id="toc-Opracowania-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Awarowie</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 68 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-68" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">68 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Aware" title="Aware – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Aware" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Awaren" title="Awaren – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Awaren" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%81%D8%A7%D8%B1_%D8%A3%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%D9%8A%D8%A7" title="آفار أوراسيا – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="آفار أوراسيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Avaros" title="Avaros – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Avaros" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/%C3%81varos" title="Ávaros – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Ávaros" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Avarlar" title="Avarlar – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Avarlar" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D2%99%D0%B0%D1%80_(%D0%BA%D2%AF%D1%81%D0%BC%D3%99_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%A1)" title="Аварҙар (күсмә халыҡ) – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Аварҙар (күсмә халыҡ)" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Авары – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Авары" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Авари – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Авари" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Awarn" title="Awarn – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Awarn" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Avari" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/%C3%80vars_de_Pann%C3%B2nia" title="Àvars de Pannònia – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Àvars de Pannònia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%81%D0%B5%D0%BC" title="Аварсем – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Аварсем" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ava%C5%99i" title="Avaři – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Avaři" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Avarere" title="Avarere – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Avarere" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Awaren" title="Awaren – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Awaren" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Awary" title="Awary – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Awary" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target"><span>Dolnoserbski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B2%CE%B1%CF%81%CE%BF%CE%B9" title="Άβαροι – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Άβαροι" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Pannonian_Avars" title="Pannonian Avars – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Pannonian Avars" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Pueblo_%C3%A1varo" title="Pueblo ávaro – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Pueblo ávaro" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Avaroj_(mezepoka_popolo)" title="Avaroj (mezepoka popolo) – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Avaroj (mezepoka popolo)" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Abaro" title="Abaro – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Abaro" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="آوارهای اوراسیایی – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="آوارهای اوراسیایی" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Avars" title="Avars – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Avars" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Jeraziatyske_Avaren" title="Jeraziatyske Avaren – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Jeraziatyske Avaren" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/%C3%81varos" title="Ávaros – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Ávaros" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%95%84%EB%B0%94%EB%A5%B4" title="아바르 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="아바르" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%B6%D5%A5%D6%80_(%D6%81%D5%A5%D5%B2%D5%A5%D6%80)" title="Ավարներ (ցեղեր) – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ավարներ (ցեղեր)" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AF%E0%A5%82%E0%A4%B0%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%BF%E0%A4%AF%E0%A4%BE%E0%A4%88_%E0%A4%86%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0_%E0%A4%B2%E0%A5%8B%E0%A4%97" title="यूरेशियाई आवार लोग – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="यूरेशियाई आवार लोग" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Euroazijski_Avari" title="Euroazijski Avari – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Euroazijski Avari" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Avari" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Avar_Eurasia" title="Avar Eurasia – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Avar Eurasia" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Avari" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%95%D7%95%D7%90%D7%A8%D7%99%D7%9D_%D7%A4%D7%90%D7%A0%D7%95%D7%A0%D7%99%D7%99%D7%9D" title="אווארים פאנוניים – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="אווארים פאנוניים" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80_(%D0%BA%D3%A9%D1%88%D0%BF%D0%B5%D0%BB%D1%96_%D1%85%D0%B0%D0%BB%D1%8B%D2%9B)" title="Аварлар (көшпелі халық) – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Аварлар (көшпелі халық)" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D1%80" title="Аварлар – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Аварлар" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Avari" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Av%C4%81ri_(senie)" title="Avāri (senie) – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Avāri (senie)" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Avarai" title="Avarai – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Avarai" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Avares" title="Avares – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Avares" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Avarok" title="Avarok – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Avarok" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Авари – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Авари" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80" title="Авар – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Авар" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Avaren_(Europa)" title="Avaren (Europa) – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Avaren (Europa)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%82%A2%E3%83%B4%E3%82%A1%E3%83%BC%E3%83%AB" title="アヴァール – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="アヴァール" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Avarer" title="Avarer – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Avarer" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Avarar" title="Avarar – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Avarar" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Avars_de_Pan%C3%B2nia" title="Avars de Panònia – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Avars de Panònia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Avarlar" title="Avarlar – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Avarlar" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B4%DB%8C%D8%A7%D8%A6%DB%8C_%D8%A2%D9%88%D8%A7%D8%B1_%D9%84%D9%88%DA%A9" title="یوریشیائی آوار لوک – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="یوریشیائی آوار لوک" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81varos" title="Ávaros – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Ávaros" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Avari" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8B" title="Авары – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Авары" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Avar%C3%ABt" title="Avarët – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Avarët" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Eurasian_Avars" title="Eurasian Avars – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Eurasian Avars" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Avari_(Stredn%C3%A1_%C3%81zia)" title="Avari (Stredná Ázia) – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Avari (Stredná Ázia)" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Avari" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Авари – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Авари" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Avari" title="Avari – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Avari" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Avaarit_(muinainen_kansa)" title="Avaarit (muinainen kansa) – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Avaarit (muinainen kansa)" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Avarer" title="Avarer – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Avarer" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%8C%E0%B8%A2%E0%B8%B9%E0%B9%80%E0%B8%A3%E0%B9%80%E0%B8%8A%E0%B8%B5%E0%B8%A2" title="อาวาร์ยูเรเชีย – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="อาวาร์ยูเรเชีย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Avarlar" title="Avarlar – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Avarlar" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D0%B2%D0%B0%D1%80%D0%B8" title="Авари – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Авари" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Ng%C6%B0%E1%BB%9Di_Avar_Pannonia" title="Người Avar Pannonia – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Người Avar Pannonia" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E7%93%A6%E5%B0%94%E4%BA%BA" title="阿瓦尔人 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="阿瓦尔人" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E8%8F%AF%E7%88%BE%E4%BA%BA" title="阿華爾人 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="阿華爾人" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E7%93%A6%E5%B0%94%E4%BA%BA" title="阿瓦尔人 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="阿瓦尔人" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q68962#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Awarowie" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Awarowie" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Awarowie"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Awarowie"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Awarowie" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Awarowie" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&oldid=73588569" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Awarowie&id=73588569&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAwarowie"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAwarowie"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Awarowie"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Awarowie&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Awarowie&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Pannonian_Avars" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q68962" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><span class="notpageimage" typeof="mw:File"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a></span><span>Ten artykuł dotyczy wczesnośredniowiecznego ludu koczowniczego. Zobacz też: <a href="/wiki/Awarowie_(nar%C3%B3d_kaukaski)" title="Awarowie (naród kaukaski)">współczesny naród kaukaski</a> o tej nazwie.</span></div> <table class="infobox"> <caption class="naglowek" style="background-color:#E0E4C0; color:#000000;"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Awarowie</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_(reconstruction).jpg" class="mw-file-description" title="Replika hełmu awarskiego, analogicznego do hełmu Wandalów i Mongołów"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg/133px-Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg" decoding="async" width="133" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg/200px-Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg/267px-Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg 2x" data-file-width="1100" data-file-height="1976" /></a></span><br />Replika hełmu awarskiego, analogicznego do hełmu Wandalów i Mongołów </td></tr> <tr> <th>Miejsce zamieszkania </th> <td> <p>Kaganat Awarów – Kotlina Panońska, diaspora w Dalmacji i Bułgarii </p> </td></tr> <tr> <th>Język </th> <td> <p>awarski </p> </td></tr> <tr> <th>Religia </th> <td> <p>szamanizm </p> </td></tr> </tbody></table> <p><b>Awarowie</b> (<a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">gr.</a> <span style="font-style: normal;" lang="el">Άβαροι</span> itp.) – lud koczowniczy o spornym <a href="#pochodzenie">pochodzeniu</a>, który w połowie VI wieku pojawił się w <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europie</a>. Utworzony przez Awarów wspólnie z <a href="/wiki/Kutigurowie" title="Kutigurowie">Kutigurami</a> <a href="/wiki/Kaganat_Awar%C3%B3w" title="Kaganat Awarów">kaganat</a> zasłynął na przełomie VI i VII wieku łupieżczymi wyprawami głównie przeciw <a href="/wiki/Cesarstwo_Bizanty%C5%84skie" title="Cesarstwo Bizantyńskie">Bizancjum</a>. Po upadku kaganatu na początku IX wieku Awarowie stopniowo zaniknęli. Charakterystyczną cechą wyglądu zewnętrznego Awarów był niespotykany wśród ludów europejskich zwyczaj wiązania włosów w dwa <a href="/wiki/Warkocz" title="Warkocz">warkocze</a>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Etymologia_nazwy">Etymologia nazwy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Etymologia nazwy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Etymologia nazwy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/J%C4%99zyk_%C5%9Bredniogrecki" title="Język średniogrecki">Greckie bizantyjskie</a>: <a href="/wiki/Liczba_pojedyncza" title="Liczba pojedyncza">l.poj.</a> ̉Άβαρ/Abar, <a href="/wiki/Liczba_mnoga" title="Liczba mnoga">l.mn.</a> ̉Άβαρεις/Abareis, ̉Άβαροι/Abaroi, gdzie <a href="/wiki/Beta" title="Beta">beta</a> wymawiano jak <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_zwarta_dwuwargowa_d%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska zwarta dwuwargowa dźwięczna">dwuwargowe dźwięczne</a> „<a href="/wiki/B" title="B">b</a>”; co nie jest ścisłą regułą dla okresu języka średniogreckiego (V–XV w.), gdyż pomiędzy okresem <a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki_klasyczny" title="Język grecki klasyczny">języka starogreckiego</a> (VI w. p.n.e. – V w.) a erą <a href="/wiki/J%C4%99zyk_nowogrecki" title="Język nowogrecki">języka nowogreckiego</a> musiał istnieć okres przejściowy i należy pamiętać o częstej wymienności w średniowieczu W:B; jednak z „b” zachował się we wszystkich językach słowiańskich (z wyjątkiem <a href="/wiki/J%C4%99zyk_bu%C5%82garski" title="Język bułgarski">bułgarskiego</a> i <a href="/wiki/J%C4%99zyk_dolno%C5%82u%C5%BCycki" title="Język dolnołużycki">dolnołużyckiego</a>, które go nie znały), <a href="/wiki/J%C4%99zyk_pras%C5%82owia%C5%84ski" title="Język prasłowiański">prasłowiańskie</a> l.poj. <i>*Obъr</i>, l.mn. <i>*Obъrъ</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_staroruski" title="Język staroruski">staroruskie</a> <i>Obъre</i>, <i>Obъri</i> (Объре, Объри), l.poj. <i>Obъrinъ</i>. We wszystkich <a href="/wiki/J%C4%99zyki_s%C5%82owia%C5%84skie" title="Języki słowiańskie">językach słowiańskich</a>, które ten etnonim znały, dał początek słowu „<a href="/wiki/Olbrzym_(istota)" title="Olbrzym (istota)">olbrzym</a>, gigant” (z wyjątkiem ruskiego – gdzie Awar, koczownik): <a href="/wiki/J%C4%99zyk_serbski" title="Język serbski">serbskie</a> i <a href="/wiki/J%C4%99zyk_chorwacki" title="Język chorwacki">chorwackie</a>, częste zwłaszcza w nazwach miejscowych Obre/Обре, Obrov/Обров, Obrovac/Обровац, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_staropolski" title="Język staropolski">staropolskie</a> <i>obrzym</i> (współcześnie z <a href="/wiki/Dialekt_mazowiecki" title="Dialekt mazowiecki">mazowiecką</a> <a href="/wiki/Epenteza" title="Epenteza">epentezą</a> <a href="/wiki/L" title="L">l</a> <i>olbrzym</i>), <a href="/wiki/J%C4%99zyk_s%C5%82owe%C5%84ski" title="Język słoweński">słoweńskie</a> <i>óbǝr</i>/<i>ober</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_czeski" title="Język czeski">czeskie</a> <i>obr</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_s%C5%82owacki" title="Język słowacki">słowackie</a> <i>obor</i>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_g%C3%B3rno%C5%82u%C5%BCycki" title="Język górnołużycki">górnołużyckie</a> <i>hobr</i> – „wielkolud, gigant”<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1">[1]</a></sup>. </p><p>G.-R. A.-K. Gusejnow<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2">[2]</a></sup> zwrócił uwagę na prawidłowość, iż górnołużyckiemu <i>hobr</i> (z <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_faryngalna" title="Spółgłoska faryngalna">faryngalnym</a>/gardłowym <a href="/wiki/H" title="H">h</a>, czyli <a href="/wiki/Sp%C3%B3%C5%82g%C5%82oska_szczelinowa_mi%C4%99kkopodniebienna_bezd%C5%BAwi%C4%99czna" title="Spółgłoska szczelinowa miękkopodniebienna bezdźwięczna">spółgłoską szczelinową miękkopodniebienną bezdźwięczną</a>, w języku polskim zapisywanym <a href="/wiki/Ch_(dwuznak)" title="Ch (dwuznak)">dwuznakiem Ch</a>) odpowiada <a href="/wiki/Zabytki_fryzy%C5%84skie" title="Zabytki fryzyńskie">X-wieczne słoweńskie</a> <i>*</i>о́bъrъ/*о́bьrъ z <a href="/wiki/Iloczas" title="Iloczas">długim</a> zamkniętym ó pod wschodzącym akcentem w pierwszym zgłosce, co ma miejsce w dialektach Karyntii, Styrii i Recji, a to koreluje z faktem, iż w ruskich latopisach etnonim Obъre, Obъri zapisywano za pomocą <a href="/wiki/Omega" title="Omega">omegi</a> odpowiadającej greckiemu długiemu ō, a nie przez <a href="/wiki/Omikron" title="Omikron">omikron</a> (odpowiadającemu krótkiemu o) – ωбърЬ, ωбъринъ, ts. w <i><a href="/w/index.php?title=%C5%BBywot_Teodozjusza_Pieczerskiego&action=edit&redlink=1" class="new" title="Żywot Teodozjusza Pieczerskiego (strona nie istnieje)">Żywocie Teodozjusza Pieczerskiego</a></i> (1219 r., w miejsce łacińskiego <i>Hunnus</i>), podobnie w <i>Czeti Minei</i> (Минеи-Четии, redakcji z XV wieku) ωбьринъ oraz w XVI-wiecznym rękopisie Творения <i><a href="/wiki/Metody_z_Olimpu" title="Metody z Olimpu">Мефодия Патарского</a></i> <i>ωбъри</i>, co oznacza, że pierwsza samogłoska pierwotnie miała brzmienie odrobinę inne od dzisiejszego <i>o</i> (<a href="/wiki/Przeg%C5%82os" title="Przegłos">przegłos</a>)<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3">[3]</a></sup>. </p><p>W <a href="/wiki/S%C5%82owo_o_wyprawie_Igora" title="Słowo o wyprawie Igora">Słowie o pułku Igora</a> występuje: </p> <blockquote> <p>Поскепаны саблями калеными шеломы оварьскыя от тебе, яр туре Всеволоде!<br /><a href="/wiki/Transliteracja" title="Transliteracja">transliteracja</a>:<br /> Poskepany sabljami kalenymi szelomy owar’skyja ot tebe, jar ture Wsewolode!<br /> </p><p> tłumaczenie:<br />Porąbane szablami hartowanymi szłomy awarskie przez ciebie, jar-turze<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4">[4]</a></sup> <a href="/wiki/Wsiewo%C5%82od_I" title="Wsiewołod I">Wsiewołodzie</a>!<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5">[5]</a></sup></p></blockquote> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pochodzenie_Awarów"><span id="Pochodzenie_Awar.C3.B3w"></span>Pochodzenie Awarów</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Pochodzenie Awarów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pochodzenie Awarów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Relacje_współczesnych"><span id="Relacje_wsp.C3.B3.C5.82czesnych"></span>Relacje współczesnych</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Relacje współczesnych" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Relacje współczesnych"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Pierwszą informację o Awarach podaje w swej <i>Kronice</i> <a href="/wiki/Menander_Protektor" title="Menander Protektor">Menander</a>. Pisze on o pojawieniu się w Konstantynopolu poselstwa awarskiego na przełomie 557 i 558 roku. Awarzy byli wedle Menandra zupełnie nieznani Bizantyjczykom. Sensację wzbudził ich wygląd – długie splecione warkocze noszone przez mężczyzn. Wydaje się, że rzeczywiście Bizantyjczycy w tym czasie nie zetknęli się z Awarami i nic o nich nie wiedzieli, bowiem kolejną informację o Awarach Menander podaje w związku z wizytą posła <a href="/wiki/Pierwszy_kaganat_turecki" title="Pierwszy kaganat turecki">kagana tureckiego</a> <a href="/w/index.php?title=Dizabul&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dizabul (strona nie istnieje)">Dizabula</a> w 568 roku. Poseł miał wówczas przekazać, że Awarzy są zbiegłymi poddanymi tureckimi, których kagan zamierza ścigać i ukarać. Tenże Menander podaje również, że w trakcie poselstwa bizantyjskiego do <a href="/wiki/Turkuci" title="Turkuci">Turków</a> w 576 roku kagan <a href="/w/index.php?title=Turksathos&action=edit&redlink=1" class="new" title="Turksathos (strona nie istnieje)">Turksathos</a> wyraził wobec posła greckiego Walentyna niezadowolenie z powodu układów Bizancjum z jego zbiegłymi poddanymi, Awarami, których nazwał <i>Warchunitami</i><sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26-6">[6]</a></sup>. </p><p>Najwięcej wiadomości o pochodzeniu Awarów przynosi list kagana <a href="/w/index.php?title=Tardu&action=edit&redlink=1" class="new" title="Tardu (strona nie istnieje)">Tardu</a> do cesarza <a href="/wiki/Maurycjusz_(cesarz_bizanty%C5%84ski)" title="Maurycjusz (cesarz bizantyński)">Maurycjusza</a> z 598 roku przytoczony w kronice <a href="/wiki/Teofilakt_Symokatta" title="Teofilakt Symokatta">Teofilakta Symokatty</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26-6">[6]</a></sup>: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74506874">.mw-parser-output div.cytat{display:table;border:1px solid #a2a9b1;padding:0;margin-top:0.5em;margin-bottom:0.8em;background:#f8f9fa}.mw-parser-output div.cytat>blockquote{margin:0;padding:0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo{text-align:right;padding:0 1em 0.5em 1.5em}.mw-parser-output div.cytat-zrodlo::before{content:"— "}.mw-parser-output div.cytat.środek{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output div.cytat.prawy{float:right;clear:right;margin-left:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.lewy{float:left;clear:left;margin-right:1.4em}.mw-parser-output div.cytat.prawy:not([style]),.mw-parser-output div.cytat.lewy:not([style]){max-width:25em}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output div.cytat{background-color:#202122;border-color:#2e3136}}</style><div class="cytat"> <blockquote> <p>Kagan przeprowadził i drugie przedsięwzięcie i podporządkował sobie wszystkich Ogur. Jest to jedno z najsilniejszych plemion zarówno ze względu na wielką liczebność jak i wyszkolenie w rzemiośle wojennym. Żyją oni na wschodzie, gdzie przepływa rzeka Til, którą Turcy zwą Czarną. Najdawniejsi wodzowie tego plemienia nazywani byli „War” i „Hunni”. Za panowania cesarza Justyniana z owych „War” i „Hunni” niewielka grupa młodzieży tego ludu wpadła do Europy. Ci nazwawszy się Awarami, uczcili swego wodza nazwaniem „Qagan” […] Barselci, Onogurzy, Sabirowie i oprócz nich inne plemiona huńskie, ujrzawszy, że część War i Hunni uciekła w kierunku ich siedzib, przejęci zostali strachem – przypuszczali, że pośród przybyszów są Awarzy. Dlatego uczcili tych uciekinierów wspaniałymi darami, wierząc że kupili sobie w ten sposób bezpieczeństwo. Kiedy War i Hunni ujrzeli korzystny początek ucieczki, wykorzystali pomyłkę poselstwa i sami zaczęli nazywać się Awarami. Pośród plemion scytyjskich bowiem plemię Awarów jest najbitniejsze. </p> </blockquote> </div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoria_rourańska"><span id="Teoria_roura.C5.84ska"></span>Teoria rourańska</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Teoria rourańska" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria rourańska"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Najstarsza teoria dotycząca pochodzenia Awarów, sformułowana w 1758 roku przez Josepha de Guignesa, a współcześnie rozwinięta przez A. Kollautza i H. Miyakawę, wiąże pochodzenie Awarów z plemionami <a href="/wiki/Rouran" title="Rouran">Rouranów</a>. Rouran byli federacją plemion zamieszkującą terytoria pomiędzy <a href="/wiki/Ba%C5%82chasz_(jezioro)" title="Bałchasz (jezioro)">Jeziorem Bałchasz</a> i <a href="/wiki/Tienszan" title="Tienszan">Tienszanem</a> na zachodzie a wzniesieniami <a href="/wiki/Wielki_Chingan" title="Wielki Chingan">Wielkiego Chinganu</a> na wschodzie. Specjalizowali się w łupieżczych wyprawach na Cesarstwo Chińskie. Okres ich dominacji trwał około 200 lat, od połowy IV wieku do 552–555 roku, kiedy to zupełnie rozbili ich dawni poddani – <a href="/wiki/Turkuci" title="Turkuci">Turkuci</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28-7">[7]</a></sup>. </p><p>Autorzy teorii powołują się zasadniczo na 5 przesłanek przemawiających za takim pochodzeniem Awarów: </p> <ul><li>Źródła chińskie podobnie jak Teofilakt mówią o schronieniu się odłamu Rouranów na obszarze północnych Chin. W relacji Teofilakta mówi się o mieście Tabgač, do którego uciekli War i Hunni. Nazwa Tabgač, wywodząca się od panujących w V i VI wieku w północnych Chinach <a href="/wiki/Tuoba" title="Tuoba">Tabgaczy</a>, była tureckim określeniem północnych Chin.</li> <li>Cechą charakterystyczną Rouranów były noszone przez mężczyzn warkocze.</li> <li>Chińska nazwa tego plemienia stanowić ma odpowiednik mongolskiego <i>abarga</i> – co oznacza „węże”, „wężowe ruchy” i może stanowić aluzję do warkoczy, jak i zwierzęcia totemowego jednego z klanów.</li> <li>Za pochodzeniem Awarów od Rouranów przemawia również porównanie dat. W 555 roku Rouran zostali rozbici przez Turkutów. W 558 roku pojawili się na przedwzgórzu <a href="/wiki/Kaukaz_(%C5%82a%C5%84cuch_g%C3%B3rski)" title="Kaukaz (łańcuch górski)">Kaukazu</a> i na dworze w <a href="/wiki/Konstantynopol" title="Konstantynopol">Konstantynopolu</a>.</li> <li>Wreszcie zaciekłość, z jaką kaganowie tureccy wypowiadają się o Awarach, wskazuje na zadawnioną nienawiść. Podstawy do takich uczuć mieli niewątpliwie Turkutowie w stosunku do Rouranów. Korzystali wprawdzie ze schronienia na terytorium ich kaganatu, byli jednak przez pokolenia traktowani z pogardą jako wyrobnicy zajmujący się wytapianiem metalu<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28-7">[7]</a></sup>.</li></ul> <p>Autorzy teorii rourańskiej odrzucają relację Teofilakta o przejęciu przez plemiona War i Hunni nazwy Awarów od prawdziwych Awarów. Ich zdaniem War i Hunni to Warchonici – oboczne (tureckie lub sogdyjskie) określenie odłamu Rouranów. Nazwa <i>Awarowie</i> powstała w wyniku przekształcenia tych obcych nazw<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28-7">[7]</a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Avars.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Avars.png/600px-Avars.png" decoding="async" width="600" height="257" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Avars.png/900px-Avars.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e2/Avars.png/1200px-Avars.png 2x" data-file-width="1202" data-file-height="514" /></a><figcaption>Terytoria <a href="/wiki/Rouran" title="Rouran">Rouranów</a> (na mapie: Juan-Juan) i Heftalitów, wedle głównych teorii ojczyzny Awarów</figcaption></figure> <p>Najpoważniejszym zarzutem podnoszonym przeciw tej teorii jest brak jakichkolwiek informacji w źródłach chińskich o ucieczce Rouranów z terenu Chin na zachód<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28-7">[7]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Teoria_heftalicka">Teoria heftalicka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Teoria heftalicka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Teoria heftalicka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Kolejna teoria została sformułowana na początku XX wieku przez <a href="/wiki/Josef_Markwart" title="Josef Markwart">J. Marquarta</a>, a rozwinięta przez H. W. Haussiga. Opiera się ona zasadniczo na relacji Teofilakta. Plemiona, które Teofilakt określa jako <i>War</i> i <i>Hunni</i> (Οὐἁρ καἰ Χουννί oraz Ψευδάβαροι – Pseudoawarowie), a Menander jako <i>Warchonitów</i> (Οὐαρχωννῖται – Ouarchonnici/Awarchonnici) miały około połowy IV wieku przywędrować z podległych Rouranom terenów położonych na wschód od Wielkiego Chinganu, do Azji Środkowej – do zachodniego <a href="/wiki/Turkiestan" title="Turkiestan">Turkiestanu</a>. Ziemie te leżące w bezpośrednim sąsiedztwie <a href="/wiki/Sogdiana" title="Sogdiana">Sogdiany</a> stanowiły zachodnie peryferie federacji <a href="/wiki/Heftalici" title="Heftalici">heftalickiej</a>. Rozgromieni przez Turkutów War i Hunni uciekli w kierunku północno-zachodnim. Natomiast prawdziwymi Awarami, o których mówi Teofilakt byli Rouran<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29-8">[8]</a></sup>. </p><p>Przeciw tej teorii podnosi się dwa główne zarzuty. Najpierw, że wydaje się nieprawdopodobne, żeby w ciągu dwustu lat zamieszkiwania tych plemion w rejonie Sogdiany – będącej obszarem aktywności politycznej Bizancjum, pozostały one nieznane Bizantyjczykom. Menander podkreśla natomiast bardzo wyraźnie, że Awarowie byli w Konstantynopolu zupełnie nieznani. Po drugie: ani źródła chińskie ani bizantyjskie nie notują u Heftalitów zwyczaju związywania włosów w warkocze obserwowanego u Rouranów i europejskich Awarów<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29-8">[8]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Inne_teorie">Inne teorie</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Inne teorie" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Inne teorie"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg/220px-Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg" decoding="async" width="220" height="305" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg/330px-Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg/440px-Klosz_Gyorgy_Ozora-Totipuszta.jpg 2x" data-file-width="785" data-file-height="1089" /></a><figcaption>Pozostałości odnalezione w Ozora-Tótipuszta.</figcaption></figure> <p>Uczeni rosyjscy M.I. Artamanow i <a href="/wiki/Lew_Gumilow" title="Lew Gumilow">Lew Gumilow</a>, wychodząc od relacji Teofilakta, wskazali na jeszcze inną lokalizację pierwotnych siedzib Awarów. Przyjęli oni za prawdziwe istnienie plemion War i Hunni, które wedle Teofilakta stanowiły część potężnego plemienia Ogur (utożsamionego z Ugrami). Wychodząc od tego zidentyfikowali rzekę Til (przez Turków zwaną Czarną), nad którą mieszkali War i Hunni z Wołgą i wskazali ich siedziby w rejonie na północ od jeziora Aralskiego. Według tej koncepcji Awarowie byliby silnie sturczonym plemieniem ugryjskim. Główny argument wysuwany przeciw tej teorii uznaje za dziwne, że <a href="/wiki/Barsilowie" title="Barsilowie">Barsilowie</a> mieszkający przez 100 lat w ich sąsiedztwie mogli ich pomylić z „prawdziwymi” Awarami<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31-9">[9]</a></sup>. </p><p>A.N. Bernštam zaproponował teorię „mieszaną”. W trakcie prac archeologicznych prowadzonych na terenach, na których Awarowie utworzyli w Europie swoje państwo, odnaleziono szereg zabytków nawiązujących do znalezisk dalekowschodnich takich jak: całopalenia konia wraz z uprzężą, naczynia z kwadratowymi, rogatymi wylewami charakterystyczne dla kultury mongolskiej czy <a href="/wiki/Tuwa" title="Tuwa">tuwańskiej</a>. Odkryto również pochodzącą z wczesnego okresu istnienia państwa awarskiego ceramikę o charakterze irańskim i <a href="/wiki/Sogdiana" title="Sogdiana">sogdyjskim</a>. Bernštam zaproponował, by przodków Awarów szukać zarówno pośród Rouranów jak i pośród Heftalitów, którzy wymieszali się ze sobą podczas wędrówki na zachód<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31-9">[9]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Nazwa_plemienia">Nazwa plemienia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Nazwa plemienia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nazwa plemienia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>A. Kollautz i H. Miyakawa uznają, że określenie <i>Awarowie</i> pochodzi od pierwotnej nazwy plemienia <i>Warchonitów</i> lub <i>War</i> i <i>Hunni</i> Zeuropeizowana forma powstała najprawdopodobniej przez nałożenie nazw innych ludów azjatyckich podobnie brzmiących i znanych od starożytności (jak np. partyjscy <a href="/wiki/Parnowie" title="Parnowie">Aparnowie</a>)<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28-7">[7]</a></sup>. </p><p>H.W. Haussig nazwę Awarów wywodzi od mitologicznej postaci świata <a href="/wiki/Scytowie" title="Scytowie">scytyjskiego</a> hiperborejczyka <a href="/wiki/Abaris_(Hiperboread)" title="Abaris (Hiperboread)">Abarisa</a>. Za takie nadprzyrodzone istoty mieli wziąć, wedle tego uczonego, Awarów <a href="/wiki/Sabirowie" title="Sabirowie">Sabirowie</a>, <a href="/wiki/Onogurowie" title="Onogurowie">Onogurzy</a> i Barsilowie, gdy ich po raz pierwszy zobaczyli<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29_8-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29-8">[8]</a></sup>. </p><p>Według L. Gumilowa nazwa Awarów pochodzi od plemienia nazywanego <i>Abar</i> (po turecku, po chińsku Aba) zamieszkującego pierwotnie <a href="/wiki/D%C5%BCungaria" title="Dżungaria">Dżungarię</a><sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31-9">[9]</a></sup>. W XIX wieku w literaturze polskiej czasami nazywani <i>Obrami</i>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Język_Awarów"><span id="J.C4.99zyk_Awar.C3.B3w"></span>Język Awarów</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Język Awarów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Język Awarów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Trudno rozstrzygnąć zagadnienie dotyczące języka jakim posługiwali się Awarowie. Wysuwa się wprawdzie tezy, że mógł to być język mongolski, turecki lub ugryjski, zważywszy jednak na to, że źródła przekazały nam jedynie kilkanaście imion własnych i tytułów awarskich, trudno na tej podstawie stwierdzić coś pewnego. Sytuację dodatkowo komplikuje wielokulturowy skład etniczny federacji awarskiej i obecność w niej plemion bułgarskich, huńskich, germańskich i słowiańskich<sup id="cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska1979118_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska1979118-10">[10]</a></sup>. </p> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:2008.09.26.Szolnok_064.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/2008.09.26.Szolnok_064.jpg/307px-2008.09.26.Szolnok_064.jpg" decoding="async" width="307" height="258" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/2008.09.26.Szolnok_064.jpg/461px-2008.09.26.Szolnok_064.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/2008.09.26.Szolnok_064.jpg/614px-2008.09.26.Szolnok_064.jpg 2x" data-file-width="1610" data-file-height="1353" /></a><figcaption>Obiekty z cmentarzyska w Szolnoku. Szabla i półpłaskie rzeźby smoków i zwierząt.</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Jest prawdopodobne, że przodkowie Awarów wchodzili w skład chanatu <a href="/wiki/Rouran" title="Rouran">Rouran</a>, którzy zamieszkiwali pierwotnie między <a href="/wiki/Tienszan" title="Tienszan">Tienszanem</a> a <a href="/wiki/Wielki_Chingan" title="Wielki Chingan">Wielkim Chinganem</a>. </p><p>Awarowie pojawili się w <a href="/wiki/Europa" title="Europa">Europie</a> w roku 558 pod presją napierających ze wschodu <a href="/wiki/Pierwszy_kaganat_turecki" title="Pierwszy kaganat turecki">Turków</a> (zwanych też Staroturkami lub Turkutami). Po rozbiciu mieszkających nad Morzem Czarnym plemion huńskich Barsilów i Sabirów oraz bułgarskich Utigurów i Kutigurów utworzyli federację awarsko-kutigurską, w której skład weszły też grupy pozostałych podbitych plemion. Początkowo osiedlili się nad dolnym Dunajem, tworząc kordon wzdłuż północnej granicy Cesarstwa Bizantyńskiego. Podporządkowali tu sobie plemiona słowiańskie, które w strefie naddunajskiej przebywały już wcześniej, zapewne od połowy <a href="/wiki/V_wiek" title="V wiek">V wieku</a> (co stało się możliwe dzięki załamaniu się potęgi Hunów, którzy wcześniej panowali nad tą strefą). <a href="/wiki/Cesarstwo_Bizanty%C5%84skie" title="Cesarstwo Bizantyńskie">Cesarstwo Bizantyńskie</a> usiłowało odwrócić uwagę Awarów od najazdów na swoje terytorium kierując ją najpierw ku Frankom, potem ku Gepidom. Wkrótce Awarowie zaangażowali się w konflikt <a href="/wiki/Gepidowie" title="Gepidowie">gepidzko</a>-<a href="/wiki/Longobardowie" title="Longobardowie">longobardzki</a>, rozbijając w koalicji z <a href="/wiki/Longobardowie" title="Longobardowie">Longobardami</a> państwo <a href="/wiki/Gepidowie" title="Gepidowie">Gepidów</a> w <a href="/wiki/Panonia" title="Panonia">Panonii</a> w roku 567. W następnym, 568 roku <a href="/wiki/Longobardowie" title="Longobardowie">Longobardowie</a> dobrowolnie przekazali Awarom swoje ziemie położone na zachód od południkowego odcinka <a href="/wiki/Dunaj" title="Dunaj">Dunaju</a> i przenieśli się do północnej <a href="/wiki/Italia_(kraina_historyczna)" title="Italia (kraina historyczna)">Italii</a>. </p><p>Istniejący od <a href="/wiki/VI_wiek" title="VI wiek">VI wieku</a> w <a href="/wiki/Kotlina_Pano%C5%84ska" title="Kotlina Panońska">Kotlinie Panońskiej</a> <a href="/wiki/Kaganat_Awar%C3%B3w" title="Kaganat Awarów">kaganat Awarów</a>, współdziałając ze <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">Słowianami</a>, był przeciwnikiem Bizancjum, granice którego najeżdżali Awarowie regularnie, łupiąc północną część Cesarstwa i domagając się wypłat coraz większego trybutu. W 582 roku Awarowie zdobyli <a href="/wiki/Sirmium" title="Sirmium">Sirmium</a> (Sremska Mitrovica), jedną z najważniejszych twierdz bizantyńskich, broniących północnej granicy Cesarstwa. W 586 roku oblegali bezskutecznie <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Tesaloniki</a>. Kres najazdom awarskim na Bizancjum położyła nieudana wyprawa awarsko-<a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">słowiańsko</a>-<a href="/wiki/Sasanidzi" title="Sasanidzi">perska</a> w roku 626, która zakończyła się nieudanym oblężeniem <a href="/wiki/Konstantynopol" title="Konstantynopol">Konstantynopola</a> (niektórzy uczeni uważają, że do klęski tego oblężenia przyczyniła się celowa dywersja <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">słowiańska</a>, skoordynowana z antyawarskim powstaniem <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Samona" title="Państwo Samona">Samona</a> na <a href="/wiki/Morawy" title="Morawy">Morawach</a>). W okresie tym wiarołomstwo Awarów było w Konstantynopolu wręcz przysłowiowe. Miasto obroniło się jednak dzięki flocie greckiej, która zniszczyła flotyllę małych łódek słowiańskich wydrążonych w pniach, tak zwanych jednodrzewek, atakującą miasto od strony morza<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. Po roku 626 stosunki awarsko-bizantyńskie miały charakter pokojowy. </p><p>Kaganat awarski rozpadł się dopiero pod wpływem ataków <a href="/wiki/Frankowie" title="Frankowie">frankońskich</a> wojsk <a href="/wiki/Karol_Wielki" title="Karol Wielki">Karola Wielkiego</a> i <a href="/wiki/Bu%C5%82garzy" title="Bułgarzy">Protobułgarów</a> pod koniec <a href="/wiki/VIII_wiek" title="VIII wiek">VIII wieku</a>. W latach 791–805 <a href="/wiki/Karol_Wielki" title="Karol Wielki">Karol Wielki</a> podbił Awarów i założył na ich dawnym terytorium kilka granicznych <a href="/wiki/Marchia" title="Marchia">marchii</a>, na czele których osadził swych namiestników, natomiast wschodnią część dawnego kaganatu awarskiego <a href="/wiki/Chan_(w%C5%82adca)" title="Chan (władca)">chan</a> <a href="/wiki/Bu%C5%82garia" title="Bułgaria">bułgarski</a> – <a href="/wiki/Krum" title="Krum">Krum</a>, przyłączył do swego państwa<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12">[12]</a></sup>. </p><p>Awarowie z czasem wtopili się w zamieszkującą te tereny ludność <a href="/wiki/S%C5%82owianie" title="Słowianie">słowiańską</a>, a później <a href="/wiki/W%C4%99grzy" title="Węgrzy">madziarską</a>. Ostatnie wzmianki o Awarach (<i>pseudo-Awarach</i>, jak zwali ich wcześni geografowie) odnotowano w 822 roku. </p><p>O ich <a href="/wiki/Religia_Awar%C3%B3w" title="Religia Awarów">religii</a> nie wiemy zbyt dużo – skąpe informacje podaje <a href="/wiki/Pawe%C5%82_Diakon" title="Paweł Diakon">Paweł Diakon</a> w <i><a href="/wiki/Historia_Longobard%C3%B3w" title="Historia Longobardów">Historii Longobardów</a></i>. Najprawdopodobniej był to szamanizm, mieli zwyczaj swoim składanym do grobu zmarłym ucinać głowy i krępować kończyny, co może świadczyć o wierze w wampiryzm i demony. </p><p>To właśnie oni sprowadzili do Europy pierwsze żelazne <a href="/wiki/Strzemi%C4%99_(je%C5%BAdziectwo)" title="Strzemię (jeździectwo)">strzemiona</a> (wynalazek chiński). Frankowie zapożyczyli je od nich – jak i też typ siodeł – dzięki czemu majordom <a href="/wiki/Karol_M%C5%82ot" title="Karol Młot">Karol Młot</a> powołał do życia tzw. „frankijską jazdę pancerną”, z której wykształciło się późniejsze <a href="/wiki/Rycerstwo" title="Rycerstwo">rycerstwo</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Chronologia_dziejów_awarskich"><span id="Chronologia_dziej.C3.B3w_awarskich"></span>Chronologia dziejów awarskich</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Chronologia dziejów awarskich" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Chronologia dziejów awarskich"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>557 – Pierwsze wzmianki o Awarach</li> <li>558 – Podbój <a href="/wiki/Barsilowie" title="Barsilowie">Barsilów</a> mieszkających między <a href="/wiki/Morze_Kaspijskie" title="Morze Kaspijskie">Morzem Kaspijskim</a> a <a href="/wiki/Kuba%C5%84" title="Kubań">Kubaniem</a> i <a href="/wiki/Sabirowie" title="Sabirowie">Sabirów</a> zamieszkałych na prawym brzegu <a href="/wiki/Wo%C5%82ga" title="Wołga">Wołgi</a>.</li> <li>558–560 – Rozgromienie <a href="/wiki/Utigurowie" title="Utigurowie">Utigurów</a>. Podbój terytoriów <a href="/wiki/Kutigurowie" title="Kutigurowie">Kutigurów</a> i utworzenie federacji plemiennej z Kutigurami, Utigurami i plemionami huno-bułgarskimi: Barsilami i Sabirami.</li> <li>561 – Wspólny z Kutigurami najazd na ziemie położone dalej na zachód, a zamieszkane przez słowiańskich <a href="/wiki/Antowie" title="Antowie">Antów</a>.</li> <li>561 – Osiedlenie Awarów przez Bizantyńczyków na północ od Dolnego <a href="/wiki/Dunaj" title="Dunaj">Dunaju</a>, jako kordonu przed najazdami słowiańskimi na Cesarstwo.</li> <li>562 – Zakończona niepowodzeniem wyprawa na kraj Franków.</li> <li>566 – Kolejna, tym razem zakończona zwycięstwem wyprawa przeciw Frankom.</li> <li>567 – Udział w konflikcie <a href="/wiki/Gepidowie" title="Gepidowie">gepidzko</a> – <a href="/wiki/Longobardowie" title="Longobardowie">longobardzkim</a> i zajęcie ziem Gepidów na <a href="/wiki/Kotlina_Pano%C5%84ska" title="Kotlina Panońska">Nizinie Węgierskiej</a> w dorzeczu <a href="/wiki/Cisa" title="Cisa">Cisy</a>, aż po <a href="/wiki/Siedmiogr%C3%B3d" title="Siedmiogród">Siedmiogród</a>.</li> <li>568 – Zajęcie ziem opuszczonych przez Longobardów wyruszających na podbój Italii, położonej na zachód od Dunaju <a href="/wiki/Panonia" title="Panonia">Panonii</a>.</li> <li>569 – Najazd 10 tysięcy Kutigurów na cesarską Dalmację.</li> <li>570 – Traktat pokojowy, w którym Cesarstwo uznało prawo Awarów do Panonii.</li> <li>575 – Przymierze cesarza Tyberiusza z kaganem Bajanem, zobowiązujący Awarów w zamian za roczny trybut w wysokości 80 tysięcy sztuk złota do spacyfikowania <a href="/wiki/Sklawinowie" title="Sklawinowie">Sklawinów</a> nękających ziemie Cesarstwa.</li> <li>578 – Najazd <span class="need_ref" style="text-decoration: underline dotted grey;" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2021-12">100 000</span><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2021-12">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup> Awarów na ziemie Sklawinów.</li> <li>582 – Zdobycie na Bizancjum <a href="/wiki/Sirmium" title="Sirmium">Sirmium</a> po dwóch latach oblężenia.</li> <li>584 – Opanowanie przez Awarów <a href="/wiki/Singidunum" title="Singidunum">Singidunum</a> i <a href="/wiki/Viminacium_(miasto)" title="Viminacium (miasto)">Viminacium</a> na prawym brzegu Dunaju.</li> <li>585 – Najazd Awarów na ziemie Cesarstwa w kierunku <a href="/wiki/Morze_Czarne" title="Morze Czarne">Morza Czarnego</a> aż po <a href="/wiki/Pomorie" title="Pomorie">Anchialos</a>. Zawarcie pokoju po podwyższeniu trybutu do 100 tysięcy.</li> <li>586 – Wspólne ze Słowianami oblężenie <a href="/wiki/Saloniki" title="Saloniki">Tesaloniki</a> zwinięte z powodu głodu i zarazy</li> <li>593 lub 595 – Wielka wyprawa na wschodnie Bałkany po Anchilaos i <a href="/wiki/Heraklea_Pontyjska" title="Heraklea Pontyjska">Herakleę</a>.</li> <li>596 – Najazd na frankońską Turyngię i kolejny najazd na Dalmację zakończony ewakuacją Awarów nękanych przez wojska bizantyjskie.</li> <li>598 – Zwycięska kampania Awarów w <a href="/wiki/Dobrud%C5%BCa" title="Dobrudża">Dobrudży</a>, zakończona zawarciem pokoju z powodu zarazy nękającej Awarów. Ustalono podniesienie wysokości trybutu o kolejne 20 tysięcy sztuk złota oraz uznano Dunaj za rzekę graniczną pomiędzy obydwu państwami.</li> <li>599 lub 600 – Zwycięska kampania armii bizantyjskiej, która w kilku bitwach pokonała Awarów, przeprawiła się przez Dunaj i dotarła w rejon Cisy i <a href="/wiki/Temesz" title="Temesz">Temeszu</a>.</li> <li>602 – Atak Awarów pod dowództwem Apsicha na sprzymierzonych z Bizantyjczykami Antów. Najazd na bizantyjską <a href="/wiki/Tracja" title="Tracja">Trację</a> i wspólnie z Longobardami i Słowianami na <a href="/wiki/Istria" title="Istria">Istrię</a>.</li> <li>603 – Pokój z Bizancjum w zamian za podwyższony trybut.</li> <li>614 – Oblężenie Tesaloniki. Zdobycie wspólnie ze Słowianami <a href="/wiki/Solin" title="Solin">Salony</a> i opanowanie ziem nad <a href="/wiki/Morze_Adriatyckie" title="Morze Adriatyckie">Adriatykiem</a>.</li> <li>619 – Próba porwania cesarza bizantyjskiego <a href="/wiki/Herakliusz_(cesarz_bizanty%C5%84ski)" title="Herakliusz (cesarz bizantyński)">Herakliusza</a> w trakcie zawierania pokoju z kaganem.</li> <li>620 – Bunt Słowian przeciw panowaniu awarskiemu<sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13">[13]</a></sup>.</li> <li>622 – Rajd awarski pod Konstantynopol. Kolejny pokój podnoszący trybut do 200 tysięcy.</li> <li>623/624 – Powstanie na Morawach i w północnej Panonii <a href="/wiki/Pa%C5%84stwo_Samona" title="Państwo Samona">państwa Samona</a> istniejącego do ok. 659 roku.</li> <li>626 – Wielkie oblężenie Konstantynopola w porozumieniu z Persami, zakończone 10 sierpnia rozbiciem flotylli łódek słowiańskich przez flotę grecką i zwinięciem oblężenia.</li> <li>630 – Walki związanych z wyborem nowego kagana pomiędzy Awarami jak i Bułgarami zakończone klęską i exodusem Bułgarów.</li> <li>635 – Klęska w wojnie z chanem <a href="/wiki/Wielka_Bu%C5%82garia" title="Wielka Bułgaria">Wielkiej Bułgarii</a> <a href="/wiki/Kubrat" title="Kubrat">Kubratem</a> i utrata ziem na wschodzie nad Morzem Czarnym</li> <li>Lata 30. VII wieku – wyparcie Awarów znad Adriatyku.</li> <li>Lata 70. VII wieku – Zwycięskie walki <a href="/wiki/Protobu%C5%82garzy" title="Protobułgarzy">Bułgarów</a> <a href="/wiki/Asparuch" title="Asparuch">Asparucha</a> z Awarami i wyparcie ich znad dolnego Dunaju.</li> <li>663 – Zwycięska interwencja Awarów na prośbę króla Longobardów <a href="/wiki/Grimoald_I_(ksi%C4%85%C5%BC%C4%99_Benewentu)" title="Grimoald I (książę Benewentu)">Grimoalda I</a> we <a href="/wiki/Ksi%C4%99stwo_Friuli" title="Księstwo Friuli">Friulu</a>.</li> <li>741/742 – Klęska w wojnie z Bawarami o zwierzchnictwo nad ziemiami <a href="/wiki/Karantanie" title="Karantanie">Słowian karantańskich</a>.</li></ul> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Europe_814.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Europe_814.jpg/350px-Europe_814.jpg" decoding="async" width="350" height="276" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Europe_814.jpg/525px-Europe_814.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/76/Europe_814.jpg/700px-Europe_814.jpg 2x" data-file-width="1477" data-file-height="1164" /></a><figcaption>Królestwo Awarów ok. roku <a href="/wiki/814" title="814">814</a></figcaption></figure> <ul><li>782 – Demonstracja zbrojna na granicy państwa Franków.</li> <li>787/788 – Najazdy Awarów na Bawarię i frankoński Friul, obydwa zakończone klęską.</li> <li>791 – Kampania wojenna Franków przeciw Awarom od południa i zachodu, poprowadzona wzdłuż Dunaju po ujście <a href="/wiki/Raba_(dop%C5%82yw_Dunaju)" title="Raba (dopływ Dunaju)">Raby</a> do Dunaju, zakończona utratą przez Awarów pasa granicznego na zachodzie – Lasu Wiedeńskiego.</li> <li>792–795 – Wojna domowa w kaganacie. Złupienie przez Franków głównego ringu awarskiego, gdzie znajdował się skarbiec państwa.</li> <li>795 – Atak Franków na główną twierdzę Awarów pomiędzy Dunajem a Cisą i ostateczne splądrowanie skarbca.</li> <li>797 – Powstanie Awarów przeciw Frankom, stłumione przez Eryka, księcia friulskiego</li> <li>799 – Kolejne powstanie Awarów, stłumione przez Franków</li> <li>802–803 – Ostatnie powstanie Awarów. Po początkowych sukcesach zakończone ostatecznym zwycięstwem Franków.</li> <li>805 – Chrzest nowego kagana Awarów za przyzwoleniem Franków.</li> <li>804–807 – Opanowanie terenów na wschód od Dunaju: nad Cisą po południowy Siedmiogród przez Bułgarów <a href="/wiki/Krum" title="Krum">Kruma</a>.</li> <li>811 – Interwencja Karola Wielkiego w konflikt pomiędzy zależnymi od Franków plemionami awarskimi i słowiańskimi.</li> <li>822 – Ostatnia informacja o posłach Awarów jako przedstawicielach samodzielnego państwa na sejmie we Frankfurcie.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Znani_władcy_i_książęta_Awarów"><span id="Znani_w.C5.82adcy_i_ksi.C4.85.C5.BC.C4.99ta_Awar.C3.B3w"></span>Znani władcy i książęta Awarów</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Znani władcy i książęta Awarów" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Znani władcy i książęta Awarów"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>? -552 <a href="/w/index.php?title=Lakhana&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lakhana (strona nie istnieje)">Lakhana</a></li> <li>558, 562 <a href="/wiki/Kandich" title="Kandich">Kandich</a></li> <li>562–602 kagan <a href="/wiki/Bajan_I" title="Bajan I">Bajan I</a></li> <li>602–617 <a href="/w/index.php?title=Bajan_II&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bajan II (strona nie istnieje)">Bajan II</a></li> <li>617–630 <a href="/w/index.php?title=Onogunduri&action=edit&redlink=1" class="new" title="Onogunduri (strona nie istnieje)">Onogunduri</a></li> <li>729/730 <a href="/w/index.php?title=Surakat&action=edit&redlink=1" class="new" title="Surakat (strona nie istnieje)">Surakat</a></li> <li>791–795 <a href="/wiki/Jugurrus" title="Jugurrus">Jugurus</a></li> <li>795–799 <a href="/wiki/Tudun" title="Tudun">tudun</a> <a href="/w/index.php?title=Kajd&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kajd (strona nie istnieje)">Kajd</a></li> <li>803–? <a href="/w/index.php?title=Zodan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Zodan (strona nie istnieje)">Zodan</a> (osadzony przez Bułgarów)</li> <li>?–805 <a href="/wiki/Kapkan" title="Kapkan">Kapkan Theodorus</a></li> <li>805–? kagan <a href="/wiki/Abraham_(kagan_awarski)" title="Abraham (kagan awarski)">Abraham</a> (osadzony przez Franków)</li> <li>?–835 tudun <a href="/w/index.php?title=Izaak_(tudun_awarski)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Izaak (tudun awarski) (strona nie istnieje)">Izaak</a> (osadzony przez Bułgarów)</li> <li>899 <a href="/w/index.php?title=Kursan&action=edit&redlink=1" class="new" title="Kursan (strona nie istnieje)">Kursan</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Kaganat_Awar%C3%B3w" title="Kaganat Awarów">kaganat Awarów</a></li> <li><a href="/wiki/Kultura_Awar%C3%B3w" title="Kultura Awarów">kultura Awarów</a></li> <li><a href="/wiki/Religia_Awar%C3%B3w" title="Religia Awarów">religia Awarów</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/Max_Vasmer" title="Max Vasmer">Max Vasmer</a>, <i>Этимологический словарь русского языка</i>, hasło: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dic.academic.ru/dic.nsf/vasmer/44223/%D0%BE%D0%B1%D1%80%D0%B8%D0%BD">обрин</a>, <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text">Гарун-Рашид Абдул-Кадырович Гусейнов/Garun-Raszid Abdul-Kadyrowicz Gusejnow.</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text">Г.-Р.А.-К.Гусейнов, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131110002332/http://www.pglu.ru/vestnik/2010/vestnik2010_2.pdf">Объри «Повести временных лет» и «Шеломы оварьскыя» «Слова о полку Игореве» в контексте древних взаимоотношений языков народов Северо-Восточного Кавказа и Дагестана с русским языком</a>, „Вестник Пятигорского государственного лингвистического университета” („Biuletyn <a href="/wiki/Piatigorsk" title="Piatigorsk">piatigorskiego</a> państwowego uniwersytetu lingwistycznego”), 2/2010, s. 17, <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text">Prawdopodobnie <a href="/wiki/J%C4%99zyki_turkijskie" title="Języki turkijskie">turkizm</a>, jak <a href="/wiki/Bagatur" title="Bagatur">Bagatur</a>, później w tekscie „буй тур”/„buj tur”, lub złożenie z <a href="/wiki/Tur_le%C5%9Bny" title="Tur leśny">tur</a> – byk; <a rel="nofollow" class="external text" href="http://feb-web.ru/feb/slovoss/ss-abc/ss1/ss1-0761.htm">Словарь-справочник „Слова о полку Игореве”</a>, <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>, О. Сулейменов, <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20130930212024/http://amkob113.narod.ru/azia/olc-1-8.html">Невидимые тюркизмы</a></i>, <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text">Pełny tekst i przekład na współczesny rosyjski: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vehi.net/oldrussian/opolku.html">Слово о полку Игореве, Игоря сына Святославля, внука Ольгова</a></i> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku rosyjskim (русский)">ros.</abbr>)</span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197925–26_6-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzymańskiDąbrowska1979">Szymański i Dąbrowska 1979 ↓</a></span>, s. 25–26.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197927–28_7-4">e</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzymańskiDąbrowska1979">Szymański i Dąbrowska 1979 ↓</a></span>, s. 27–28.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29_8-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29_8-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197928–29_8-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzymańskiDąbrowska1979">Szymański i Dąbrowska 1979 ↓</a></span>, s. 28–29.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31_9-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska197930–31_9-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzymańskiDąbrowska1979">Szymański i Dąbrowska 1979 ↓</a></span>, s. 30–31.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFSzymańskiDąbrowska1979118-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFSzymańskiDąbrowska1979118_10-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFSzymańskiDąbrowska1979">Szymański i Dąbrowska 1979 ↓</a></span>, s. 118.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jerzy</span><span class="cite-name-initials" title="Jerzy" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Skowronek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jerzy</span><span class="cite-name-initials" title="Jerzy">J.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mieczysław</span><span class="cite-name-initials" title="Mieczysław" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Tanty</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mieczysław</span><span class="cite-name-initials" title="Mieczysław">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tadeusz</span><span class="cite-name-initials" title="Tadeusz" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Wasilewski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tadeusz</span><span class="cite-name-initials" title="Tadeusz">T.</span></span>, <i>Historia Słowian południowych i zachodnich</i>, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 24, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/830107549X" title="Specjalna:Książki/830107549X">ISBN <span class="isbn">83-01-07549-X</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Jerzy&rft.aulast=Skowronek&rft.date=1988&rft.isbn=83-01-07549-X&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+S%C5%82owian+po%C5%82udniowych+i+zachodnich&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation book nourl"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jerzy</span><span class="cite-name-initials" title="Jerzy" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Skowronek</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jerzy</span><span class="cite-name-initials" title="Jerzy">J.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Mieczysław</span><span class="cite-name-initials" title="Mieczysław" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">Tanty</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Mieczysław</span><span class="cite-name-initials" title="Mieczysław">M.</span></span>, <span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Tadeusz</span><span class="cite-name-initials" title="Tadeusz" style="display:none">T.</span> </span><span class="cite-lastname">Wasilewski</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Tadeusz</span><span class="cite-name-initials" title="Tadeusz">T.</span></span>, <i>Historia Słowian południowych i zachodnich</i>, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 25, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/830107549X" title="Specjalna:Książki/830107549X">ISBN <span class="isbn">83-01-07549-X</span></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.aufirst=Jerzy&rft.aulast=Skowronek&rft.date=1988&rft.isbn=83-01-07549-X&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Historia+S%C5%82owian+po%C5%82udniowych+i+zachodnich&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Josef</span><span class="cite-name-initials" title="Josef" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Veselý</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Josef</span><span class="cite-name-initials" title="Josef">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dvojka.rozhlas.cz/16-schuzka-slovane-a-avari-7938417"><i>Slované a Avaři</i></a> [online], Český rozhlas, 2019<span class="accessdate"> [dostęp 2021-12-03]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Josef&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Slovan%C3%A9+a+Ava%C5%99i&rft.date=2019&rft.aulast=Vesel%C3%BD&rft_id=https%3A%2F%2Fdvojka.rozhlas.cz%2F16-schuzka-slovane-a-avari-7938417" style="display:none"> </span> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku czeskim (čeština)">cz.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Źródła_historyczne"><span id=".C5.B9r.C3.B3d.C5.82a_historyczne"></span>Źródła historyczne</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Źródła historyczne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Źródła historyczne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Paweł Diakon, <i>Historia Rzymska, Historia Longobardów</i>, przekład I. Lewandowski, Dom Wydawniczy PAX, Warszawa 1995.</li> <li><i>Kronika</i> tzw. Fredegara, [w:] <i>Greckie i łacińskie źródła do najstarszych dziejów Słowian</i>, cz. 1 (do VIII w.), przekład i opracowanie M. Plezia, Poznań-Kraków 1952 (Prace Etnologiczne t. III)</li> <li><i>Kronika Wielkanocna</i>, [w:] <i>Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka</i>, z. 2, wydali A. Brzóstkowska, W. Swoboda, Warszawa 1995.</li> <li>Grzegorz z Tours, <i>Historie. Historia Franków</i>, tłumaczenie K. Liman, T. Richter, wstęp i oprac. D. A. Sikorski, Wyd. Benedyktynów, Tyniec-Kraków 2002, s. 491.</li> <li>Teodor Synkellos, [w:] <i>Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka</i>, z. 3, wydali A. Brzóstkowska, W. Swoboda, Warszawa 1995.</li> <li>Jerzy Pizyda, <i>Wojna awarska</i> [fr.], [w:] <i>Testimonia najdawniejszych dziejów Słowian. Seria grecka, z. 2. Pisarze z V–X wieku</i>, wyd. i przeł. Alina Brzóstkowska i Wincenty Swoboda, Ossolineum 1989, s. 244–250.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Opracowania">Opracowania</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Opracowania" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Awarowie&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Opracowania"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Krzysztof Polek, <i>Frankowie a ziemie nad środkowym Dunajem. Przemiany polityczne i etniczne w okresie merowińskim i wczesnokarolińskim (do poł. IX w.),</i> Kraków 2007.</li> <li>Jerzy Rajman, <i>Encyklopedia średniowiecza</i>, Wyd. Zielona Sowa, Kraków 2006.</li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFSzymańskiDąbrowska1979"><a href="/wiki/Wojciech_Szyma%C5%84ski_(archeolog)" title="Wojciech Szymański (archeolog)">Wojciech Szymański</a>, E. Dąbrowska: <i>Awarzy. Węgrzy</i>. Wrocław: Ossolineum, 1979. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8304002469" title="Specjalna:Książki/8304002469">ISBN <span class="isbn">83-04-00246-9</span></a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/256355901">256355901</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Awarzy.+W%C4%99grzy&rft.aulast=Szyma%C5%84ski&rft.aufirst=Wojciech&rft.date=1979&rft.pub=Ossolineum&rft.place=Wroc%C5%82aw&rft.isbn=83-04-00246-9&rft_id=info:oclcnum/256355901"></span></cite></li> <li>Wolfgang Tarnowski, <i>Rycerze</i>, z serii „Co? i Jak?” t. 21, Wydawnictwo Atlas, Wrocław 1995.</li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-fehlt"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">historyczna grupa etniczna</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4004021-5">4004021-5</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph117370">ph117370</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3872729.html">3872729</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/topic/Avar">topic/Avar</a></span></li> <li><a href="/wiki/Wielka_Encyklopedia_Rosyjska" title="Wielka Encyklopedia Rosyjska">БРЭ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://old.bigenc.ru/text/2800563">2800563</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Awarowie&oldid=73588569">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Awarowie&oldid=73588569</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludy_Europy" title="Kategoria:Ludy Europy">Ludy Europy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludy_koczownicze" title="Kategoria:Ludy koczownicze">Ludy koczownicze</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Staro%C5%BCytne_ludy" title="Kategoria:Starożytne ludy">Starożytne ludy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:%C5%9Aredniowieczni_Awarowie" title="Kategoria:Średniowieczni Awarowie">Średniowieczni Awarowie</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryta kategoria: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2021-12" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2021-12">Artykuły z brakującymi przypisami od 2021-12</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 23 kwi 2024, 21:11.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Awarowie&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-6b8d669998-m67j7","wgBackendResponseTime":160,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.356","walltime":"0.499","ppvisitednodes":{"value":4879,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":30448,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":7948,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":11,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":17154,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":4,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 416.800 1 -total"," 25.29% 105.388 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 18.23% 75.988 14 Szablon:Odn"," 15.84% 66.029 1 Szablon:Grupa_etniczna_infobox"," 15.36% 64.029 1 Szablon:Przypisy"," 10.57% 44.058 3 Szablon:Cytuj"," 8.70% 36.273 14 Szablon:Odn/tekst"," 8.22% 34.242 1 Szablon:Inne_znaczenia"," 6.86% 28.598 1 Szablon:Infobox_tytuł"," 4.88% 20.342 1 Szablon:W_języku"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.125","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4042856,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nWRAP: lead = \"span\"\nWRAP: tail = \"span\"\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-8f644c877-j22dl","timestamp":"20241106030408","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Awarowie","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Awarowie","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q68962","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q68962","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2004-07-15T20:22:42Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/5\/5a\/Lamellar_helmet_from_Niederstotzingen_%28reconstruction%29.jpg","headline":"koczowniczy lud, kt\u00f3ry w po\u0142owie VI wieku pojawi\u0142 si\u0119 w Europie"}</script> </body> </html>