CINXE.COM
প্রবেশদ্বার:ভূগোল - উইকিপিডিয়া
<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref--excluded vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-not-available" lang="bn" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>প্রবেশদ্বার:ভূগোল - উইকিপিডিয়া</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref--excluded vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-sticky-header-enabled vector-toc-not-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )bnwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9", "০\t১\t২\t৩\t৪\t৫\t৬\t৭\t৮\t৯"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","জানুয়ারি","ফেব্রুয়ারি","মার্চ","এপ্রিল","মে","জুন","জুলাই","আগস্ট","সেপ্টেম্বর","অক্টোবর","নভেম্বর","ডিসেম্বর"],"wgRequestId":"501f3a7a-43f5-43f3-bc08-6d50af39f92a","wgCanonicalNamespace":"প্রবেশদ্বার","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":100,"wgPageName":"প্রবেশদ্বার:ভূগোল","wgTitle":"ভূগোল","wgCurRevisionId":5621653,"wgRevisionId":5621653,"wgArticleId":368950,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Box-header with insufficient title contrast","ভূগোল প্রবেশদ্বার","ভূগোল","প্রবেশদ্বার", "সকল প্রবেশদ্বার"],"wgPageViewLanguage":"bn","wgPageContentLanguage":"bn","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"প্রবেশদ্বার:ভূগোল","wgRelevantArticleId":368950,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"bn","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"bn"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":6000,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false, "wgWikibaseItemId":"Q3271988","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["site","mediawiki.page.ready","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.sompadonasarangsho","ext.gadget.switcher","ext.gadget.ShortUrl", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.shortUrl","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&modules=ext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=bn&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=bn&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.18"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="প্রবেশদ্বার:ভূগোল - উইকিপিডিয়া"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//bn.m.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="সম্পাদনা" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="উইকিপিডিয়া (bn)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//bn.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="উইকিপিডিয়া অ্যাটম ফিড" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-100 ns-subject mw-editable page-প্রবেশদ্বার_ভূগোল rootpage-প্রবেশদ্বার_ভূগোল skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">বিষয়বস্তুতে চলুন</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" title="প্রধান মেনু" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="প্রধান মেনু" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">প্রধান মেনু</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">প্রধান মেনু</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> পরিভ্রমণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="প্রধান পাতা পরিদর্শন করুন [z]" accesskey="z"><span>প্রধান পাতা</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="প্রকল্পের বৃত্তান্ত, আপনার করণীয়, কোথায় অনুসন্ধান করবেন"><span>সম্প্রদায়ের প্রবেশদ্বার</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AD%E0%A6%BE" title="যে কোন সমস্যা সমাধানে আলোচনা করার স্থান"><span>সম্প্রদায়ের আলোচনাসভা</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9" title="উইকিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তগুলির তালিকা [r]" accesskey="r"><span>সাম্প্রতিক পরিবর্তন</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%BE_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" title="অনির্ধারিত যেকোনো পাতা খুলুন [x]" accesskey="x"><span>অজানা যেকোনো পাতা</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A7%80" title="সাহায্য খুঁজে নিন"><span>সাহায্য</span></a></li><li id="n-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE"><span>বিশেষ পাতাসমূহ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A6%BE" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="উইকিপিডিয়া" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-bn.svg" style="width: 7.5em; height: 1.6875em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="একটি মুক্ত বিশ্বকোষ" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-bn.svg" width="120" height="17" style="width: 7.5em; height: 1.0625em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A6%A8%E0%A7%81%E0%A6%B8%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" aria-label="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান" autocapitalize="sentences" title="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="পাতার ফন্টের আকার, প্রস্থ, ও রঙ পরিবর্তন করে" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="অবয়ব" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">অবয়ব</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=bn.wikipedia.org&uselang=bn" class=""><span>দান করুন</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&returnto=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়" class=""><span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&returnto=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o" class=""><span>প্রবেশ করুন</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="আরও বিকল্প" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">নিজস্ব সরঞ্জামসমূহ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal" title="ব্যবহারকারী মেনু" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=bn.wikipedia.org&uselang=bn"><span>দান করুন</span></a></li><li id="pt-contribute" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:Contribute"><span class="vector-icon mw-ui-icon-edit mw-ui-icon-wikimedia-edit"></span> <span>অবদান রাখুন</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%85%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%89%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%A4%E0%A7%88%E0%A6%B0%E0%A6%BF&returnto=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="আপনাকে একটি অ্যাকাউন্ট তৈরি করে প্রবেশ করার পরামর্শ দেওয়া হচ্ছে; তবে এটা বাধ্যতামূলক নয়"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>অ্যাকাউন্ট তৈরি করুন</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%AC%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6&returnto=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="আপনার প্রবেশ করাটা বাঞ্চনীয়, কিন্তু তা বাধ্যতামূলক নয়। [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>প্রবেশ করুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> অনিবন্ধিত সম্পাদকের জন্য পাতা <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A7%8D%E0%A6%AF:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE" aria-label="সম্পাদনা করা সম্পর্কে আরও জানুন"><span>আরও জানুন</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%86%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AA" title="এই আইপি ঠিকানা থেকে করা সম্পাদনার উপর আলোচনা [n]" accesskey="n"><span>আলাপ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><!-- CentralNotice --></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="সাইট"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-namespace">প্রবেশদ্বার</span><span class="mw-page-title-separator">:</span><span class="mw-page-title-main">ভূগোল</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="অন্য ভাষার একটি নিবন্ধে যান। ১১৫টি ভাষায় উপলব্ধ রয়েছে।" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-115" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">১১৫টি ভাষা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ady mw-list-item"><a href="https://ady.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B5:%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B5" title="Википедие:Портал:Географие - আদেগে" lang="ady" hreflang="ady" data-title="Википедие:Портал:Географие" data-language-autonym="Адыгабзэ" data-language-local-name="আদেগে" class="interlanguage-link-target"><span>Адыгабзэ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Portaal:Geografie" title="Portaal:Geografie - আফ্রিকান" lang="af" hreflang="af" data-title="Portaal:Geografie" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="আফ্রিকান" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - সুইস জার্মান" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="সুইস জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A0%E1%88%AD:%E1%88%98%E1%88%8D%E1%8A%AD%E1%8B%90_%E1%88%9D%E1%8B%B5%E1%88%AD" title="በር:መልክዐ ምድር - আমহারিক" lang="am" hreflang="am" data-title="በር:መልክዐ ምድር" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="আমহারিক" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar badge-Q17580674 badge-featuredportal mw-list-item" title="নির্বাচিত প্রবেশদ্বার"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:جغرافيا - আরবি" lang="ar" hreflang="ar" data-title="بوابة:جغرافيا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="আরবি" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%AC%DC%AA%DC%A5%DC%90:%DC%93%DC%98%DC%93%DC%AA%DC%A6%DC%9D%DC%90" title="ܬܪܥܐ:ܓܘܓܪܦܝܐ - আরামাইক" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܬܪܥܐ:ܓܘܓܪܦܝܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="আরামাইক" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D9%82%D9%8A%D8%B3%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="قيسارية:جغرافيا - Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="قيسارية:جغرافيا" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%A9:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A%D8%A7" title="بوابة:جغرافيا - Egyptian Arabic" lang="arz" hreflang="arz" data-title="بوابة:جغرافيا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="Egyptian Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Portal:Co%C4%9Frafiya" title="Portal:Coğrafiya - আজারবাইজানী" lang="az" hreflang="az" data-title="Portal:Coğrafiya" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="আজারবাইজানী" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%BE%D9%88%D9%92%D8%B1%D8%AA%D8%A7%D9%84:%D8%AC%D9%88%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="پوْرتال:جوغرافیا - South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="پوْرتال:جوغرافیا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Портал:География - বাশকির" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Портал:География" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="বাশকির" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Portal:Eadkund" title="Portal:Eadkund - Bavarian" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Portal:Eadkund" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="Bavarian" class="interlanguage-link-target"><span>Boarisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Партал:Геаграфія - বেলারুশিয়" lang="be" hreflang="be" data-title="Партал:Геаграфія" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="বেলারুশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%B0%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%B0%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Партал:Геаграфія - Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Партал:Геаграфія" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Портал:География - বুলগেরিয়" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Портал:География" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="বুলগেরিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Porched:Douaroniezh" title="Porched:Douaroniezh - ব্রেটন" lang="br" hreflang="br" data-title="Porched:Douaroniezh" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="ব্রেটন" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografija" title="Portal:Geografija - বসনীয়" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Portal:Geografija" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="বসনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-btm mw-list-item"><a href="https://btm.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - Batak Mandailing" lang="btm" hreflang="btm" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Batak Mandailing" data-language-local-name="Batak Mandailing" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Mandailing</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografia" title="Portal:Geografia - কাতালান" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Portal:Geografia" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="কাতালান" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografia" title="Portal:Geografia - Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Portal:Geografia" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target"><span>Chavacano de Zamboanga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%BE%D0%B2:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8" title="Ков:Географи - চেচেন" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Ков:Географи" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="চেচেন" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Ganghaan:Heyograpiya" title="Ganghaan:Heyograpiya - চেবুয়ানো" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Ganghaan:Heyograpiya" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="চেবুয়ানো" class="interlanguage-link-target"><span>Cebuano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%DB%95%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%B2%DB%95:%D8%AC%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="دەروازە:جوگرافیا - মধ্য কুর্দিশ" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="دەروازە:جوگرافیا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="মধ্য কুর্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Port%C3%A1l:Geografie" title="Portál:Geografie - চেক" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Portál:Geografie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="চেক" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - ডেনিশ" lang="da" hreflang="da" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="ডেনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17580674 badge-featuredportal mw-list-item" title="নির্বাচিত প্রবেশদ্বার"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Portal:Geographie" title="Portal:Geographie - জার্মান" lang="de" hreflang="de" data-title="Portal:Geographie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="জার্মান" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Portal:Co%C4%9Frafya" title="Portal:Coğrafya - Dimli" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Portal:Coğrafya" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Dimli" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%82%DE%AC%DE%83%DE%AA:%DE%96%DE%AA%DE%A3%DE%AA%DE%83%DE%A7%DE%8A%DE%A9" title="ނެރު:ޖުޣުރާފީ - দিবেহি" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ނެރު:ޖުޣުރާފީ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="দিবেহি" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dz mw-list-item"><a href="https://dz.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%96%E0%BD%A2%E0%BE%A1%E0%BC%8B%E0%BD%91%E0%BD%BC%E0%BD%93%E0%BC%8D:_%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%81%E0%BD%98%E0%BD%A6%E0%BC%8B%E0%BD%A2%E0%BD%B2%E0%BD%82%E0%BC%8B%E0%BD%94%E0%BC%8D" title="བརྡ་དོན།: ས་ཁམས་རིག་པ། - জোংখা" lang="dz" hreflang="dz" data-title="བརྡ་དོན།: ས་ཁམས་རིག་པ།" data-language-autonym="ཇོང་ཁ" data-language-local-name="জোংখা" class="interlanguage-link-target"><span>ཇོང་ཁ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CF%8D%CE%BB%CE%B7:%CE%93%CE%B5%CF%89%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1" title="Πύλη:Γεωγραφία - গ্রিক" lang="el" hreflang="el" data-title="Πύλη:Γεωγραφία" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="গ্রিক" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Portal:Geography" title="Portal:Geography - ইংরেজি" lang="en" hreflang="en" data-title="Portal:Geography" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ইংরেজি" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Portalo:Geografio" title="Portalo:Geografio - এস্পেরান্তো" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Portalo:Geografio" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="এস্পেরান্তো" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Portal:Geograf%C3%ADa" title="Portal:Geografía - স্প্যানিশ" lang="es" hreflang="es" data-title="Portal:Geografía" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="স্প্যানিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Portaal:Geograafia" title="Portaal:Geograafia - এস্তোনীয়" lang="et" hreflang="et" data-title="Portaal:Geograafia" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="এস্তোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa badge-Q17580674 badge-featuredportal mw-list-item" title="নির্বাচিত প্রবেশদ্বার"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%D8%A7" title="درگاه:جغرافیا - ফার্সি" lang="fa" hreflang="fa" data-title="درگاه:جغرافیا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="ফার্সি" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Teemasivu:Maantiede" title="Teemasivu:Maantiede - ফিনিশ" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Teemasivu:Maantiede" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ফিনিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="নির্বাচিত নিবন্ধ"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Portail:G%C3%A9ographie" title="Portail:Géographie - ফরাসি" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Portail:Géographie" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ফরাসি" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Tema:Geografy" title="Tema:Geografy - পশ্চিম ফ্রিসিয়ান" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Tema:Geografy" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="পশ্চিম ফ্রিসিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gag mw-list-item"><a href="https://gag.wikipedia.org/wiki/Portal:Co%C4%9Frafya" title="Portal:Coğrafya - গাগাউজ" lang="gag" hreflang="gag" data-title="Portal:Coğrafya" data-language-autonym="Gagauz" data-language-local-name="গাগাউজ" class="interlanguage-link-target"><span>Gagauz</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Ok%E1%BA%BDndusu:Yvyapekuaa" title="Okẽndusu:Yvyapekuaa - গুয়ারানি" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Okẽndusu:Yvyapekuaa" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="গুয়ারানি" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%A4%D7%95%D7%A8%D7%98%D7%9C:%D7%92%D7%90%D7%95%D7%92%D7%A8%D7%A4%D7%99%D7%94" title="פורטל:גאוגרפיה - হিব্রু" lang="he" hreflang="he" data-title="פורטל:גאוגרפיה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="হিব্রু" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8D%E0%A4%B0%E0%A4%B5%E0%A5%87%E0%A4%B6%E0%A4%A6%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%B0:%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B2" title="प्रवेशद्वार:भूगोल - হিন্দি" lang="hi" hreflang="hi" data-title="प्रवेशद्वार:भूगोल" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="হিন্দি" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Portal:Zemljopis" title="Portal:Zemljopis - ক্রোয়েশীয়" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Portal:Zemljopis" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="ক্রোয়েশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Port%C3%A1l:F%C3%B6ldrajz" title="Portál:Földrajz - হাঙ্গেরীয়" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Portál:Földrajz" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="হাঙ্গেরীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%B8%D6%80%D5%BF%D5%A1%D5%AC:%D4%B1%D5%B7%D5%AD%D5%A1%D6%80%D5%B0%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6" title="Պորտալ:Աշխարհագրություն - আর্মেনিয়" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Պորտալ:Աշխարհագրություն" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="আর্মেনিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - ইন্দোনেশীয়" lang="id" hreflang="id" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ইন্দোনেশীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/G%C3%A1tt:Landafr%C3%A6%C3%B0i" title="Gátt:Landafræði - আইসল্যান্ডীয়" lang="is" hreflang="is" data-title="Gátt:Landafræði" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="আইসল্যান্ডীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Portale:Geografia" title="Portale:Geografia - ইতালিয়" lang="it" hreflang="it" data-title="Portale:Geografia" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ইতালিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/Portal:%E5%9C%B0%E7%90%86%E5%AD%A6" title="Portal:地理学 - জাপানি" lang="ja" hreflang="ja" data-title="Portal:地理学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="জাপানি" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Gapura:Geografi" title="Gapura:Geografi - জাভানিজ" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Gapura:Geografi" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="জাভানিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%9E%E1%83%9D%E1%83%A0%E1%83%A2%E1%83%90%E1%83%9A%E1%83%98:%E1%83%92%E1%83%94%E1%83%9D%E1%83%92%E1%83%A0%E1%83%90%E1%83%A4%E1%83%98%E1%83%90" title="პორტალი:გეოგრაფია - জর্জিয়ান" lang="ka" hreflang="ka" data-title="პორტალი:გეოგრაფია" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="জর্জিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografiya" title="Portal:Geografiya - কারা-কাল্পাক" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Portal:Geografiya" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="কারা-কাল্পাক" class="interlanguage-link-target"><span>Qaraqalpaqsha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Портал:География - কাজাখ" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Портал:География" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="কাজাখ" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%ED%8F%AC%ED%84%B8:%EC%A7%80%EB%A6%AC%ED%95%99" title="포털:지리학 - কোরিয়ান" lang="ko" hreflang="ko" data-title="포털:지리학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="কোরিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Portal:Erdn%C3%AEgar%C3%AE" title="Portal:Erdnîgarî - কুর্দিশ" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Portal:Erdnîgarî" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="কুর্দিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%92%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Википедия:Портал:География - কির্গিজ" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Википедия:Портал:География" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="কির্গিজ" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Porta:Geographia" title="Porta:Geographia - লাতিন" lang="la" hreflang="la" data-title="Porta:Geographia" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="লাতিন" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Portal:Geographie" title="Portal:Geographie - লুক্সেমবার্গীয়" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Portal:Geographie" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="লুক্সেমবার্গীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Lëtzebuergesch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Vikisritis:Geografija" title="Vikisritis:Geografija - লিথুয়েনীয়" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Vikisritis:Geografija" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="লিথুয়েনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Port%C4%81ls:%C4%A2eogr%C4%81fija" title="Portāls:Ģeogrāfija - লাত্ভীয়" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Portāls:Ģeogrāfija" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="লাত্ভীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D0%B9" title="Портал:Географий - Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Портал:Географий" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target"><span>Олык марий</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Портал:Географија - ম্যাসিডোনীয়" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Портал:Географија" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="ম্যাসিডোনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%95%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%9F%E0%B4%82:%E0%B4%AD%E0%B5%82%E0%B4%AE%E0%B4%BF%E0%B4%B6%E0%B4%BE%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%A4%E0%B5%8D%E0%B4%B0%E0%B4%82" title="കവാടം:ഭൂമിശാസ്ത്രം - মালায়ালাম" lang="ml" hreflang="ml" data-title="കവാടം:ഭൂമിശാസ്ത്രം" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="মালায়ালাম" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%95%E1%80%AB%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%80%E1%80%BA:%E1%80%9D%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%91%E1%80%9D%E1%80%B3" title="ပါင်မုက်:ဝင်ပထဝဳ - Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="ပါင်မုက်:ဝင်ပထဝဳ" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%A6%E0%A4%BE%E0%A4%B2%E0%A4%A8:%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B2" title="दालन:भूगोल - মারাঠি" lang="mr" hreflang="mr" data-title="दालन:भूगोल" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="মারাঠি" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - মালয়" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="মালয়" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%99%E1%80%AF%E1%80%81%E1%80%BA%E1%80%9D:%E1%80%95%E1%80%91%E1%80%9D%E1%80%AE%E1%80%9D%E1%80%84%E1%80%BA" title="မုခ်ဝ:ပထဝီဝင် - বর্মি" lang="my" hreflang="my" data-title="မုခ်ဝ:ပထဝီဝင်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="বর্মি" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografie" title="Portal:Geografie - নিম্ন জার্মানি" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Portal:Geografie" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="নিম্ন জার্মানি" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A5%8B%E0%A4%B0%E0%A5%8D%E0%A4%9F%E0%A4%B2:%E0%A4%AD%E0%A5%82%E0%A4%97%E0%A5%8B%E0%A4%B2" title="पोर्टल:भूगोल - নেপালী" lang="ne" hreflang="ne" data-title="पोर्टल:भूगोल" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="নেপালী" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - নিয়াস" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="নিয়াস" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Portaal:Geografie" title="Portaal:Geografie - ওলন্দাজ" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Portaal:Geografie" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="ওলন্দাজ" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Tema:Geografi" title="Tema:Geografi - নরওয়েজিয়ান নিনর্স্ক" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Tema:Geografi" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান নিনর্স্ক" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - নরওয়েজিয়ান বোকমাল" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="নরওয়েজিয়ান বোকমাল" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografia" title="Portal:Geografia - অক্সিটান" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Portal:Geografia" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="অক্সিটান" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B5%E0%A8%BF%E0%A8%95%E0%A9%80%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A1%E0%A9%80%E0%A8%86:%E0%A8%AB%E0%A8%BE%E0%A8%9F%E0%A8%95:%E0%A8%AD%E0%A9%82%E0%A8%97%E0%A9%8B%E0%A8%B2" title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਫਾਟਕ:ਭੂਗੋਲ - পাঞ্জাবী" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ:ਫਾਟਕ:ਭੂਗੋਲ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="পাঞ্জাবী" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografia" title="Portal:Geografia - পাম্পাঙ্গা" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Portal:Geografia" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="পাম্পাঙ্গা" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcd mw-list-item"><a href="https://pcd.wikipedia.org/wiki/Portal:Jografie" title="Portal:Jografie - Picard" lang="pcd" hreflang="pcd" data-title="Portal:Jografie" data-language-autonym="Picard" data-language-local-name="Picard" class="interlanguage-link-target"><span>Picard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografia" title="Portal:Geografia - পোলিশ" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Portal:Geografia" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="পোলিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%A8%D9%87:%DA%81%D9%85%DA%A9%D9%BE%D9%88%D9%87%D9%86%D9%87" title="تانبه:ځمکپوهنه - পাশতু" lang="ps" hreflang="ps" data-title="تانبه:ځمکپوهنه" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="পাশতু" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17580674 badge-featuredportal mw-list-item" title="নির্বাচিত প্রবেশদ্বার"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografia" title="Portal:Geografia - পর্তুগীজ" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Portal:Geografia" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="পর্তুগীজ" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Punku_p%27anqa:_Allpa_saywachi" title="Punku p'anqa: Allpa saywachi - কেচুয়া" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Punku p'anqa: Allpa saywachi" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="কেচুয়া" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografie" title="Portal:Geografie - রোমানীয়" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Portal:Geografie" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="রোমানীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Портал:География - রুশ" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Портал:География" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="রুশ" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografie" title="Portal:Geografie - স্কটস" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Portal:Geografie" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="স্কটস" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8:%D8%AC%D8%A7%DA%AF%D8%B1%D8%A7%D9%81%D9%8A" title="باب:جاگرافي - সিন্ধি" lang="sd" hreflang="sd" data-title="باب:جاگرافي" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="সিন্ধি" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografija" title="Portal:Geografija - সার্বো-ক্রোয়েশিয়" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Portal:Geografija" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="সার্বো-ক্রোয়েশিয়" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Aggur:Tarakalt" title="Aggur:Tarakalt - তাচেলহিত" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Aggur:Tarakalt" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="তাচেলহিত" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shn mw-list-item"><a href="https://shn.wikipedia.org/wiki/%E1%81%B5%E1%80%AD%E1%80%B0%E1%81%BC%E1%80%BA%E1%82%87%E1%80%90%E1%80%B0:Geography" title="ၵိူၼ်ႇတူ:Geography - শান" lang="shn" hreflang="shn" data-title="ၵိူၼ်ႇတူ:Geography" data-language-autonym="တႆး" data-language-local-name="শান" class="interlanguage-link-target"><span>တႆး</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E0%B7%80%E0%B7%8F%E0%B6%BB%E0%B6%BA:%E0%B6%B7%E0%B7%96%E0%B6%9C%E0%B7%9D%E0%B6%BD_%E0%B7%80%E0%B7%92%E0%B6%AF%E0%B7%8A%E2%80%8D%E0%B6%BA%E0%B7%8F%E0%B7%80" title="ද්වාරය:භූගෝල විද්යාව - সিংহলী" lang="si" hreflang="si" data-title="ද්වාරය:භූගෝල විද්යාව" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="সিংহলী" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Port%C3%A1l:Geografia" title="Portál:Geografia - স্লোভাক" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Portál:Geografia" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="স্লোভাক" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Portal:Juqraafi" title="Portal:Juqraafi - সোমালি" lang="so" hreflang="so" data-title="Portal:Juqraafi" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="সোমালি" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Portal:Gjeografi" title="Portal:Gjeografi - আলবেনীয়" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Portal:Gjeografi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="আলবেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%98%D0%B0" title="Портал:Географија - সার্বীয়" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Портал:Географија" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="সার্বীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Portoal:Geographie" title="Portoal:Geographie - Saterland Frisian" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Portoal:Geographie" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="Saterland Frisian" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografi" title="Portal:Geografi - সুইডিশ" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Portal:Geografi" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="সুইডিশ" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Lango:Jiografia" title="Lango:Jiografia - সোয়াহিলি" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Lango:Jiografia" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="সোয়াহিলি" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%B2%E0%AF%88%E0%AE%B5%E0%AE%BE%E0%AE%9A%E0%AE%B2%E0%AF%8D:%E0%AE%AA%E0%AF%81%E0%AE%B5%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%BF%E0%AE%AF%E0%AE%B2%E0%AF%8D" title="வலைவாசல்:புவியியல் - তামিল" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வலைவாசல்:புவியியல்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="তামিল" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D2%B6%D1%83%D2%93%D1%80%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%91" title="Портал:Ҷуғрофиё - তাজিক" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Портал:Ҷуғрофиё" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="তাজিক" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%96%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%AD%E0%B8%A2:%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8C" title="สถานีย่อย:ภูมิศาสตร์ - থাই" lang="th" hreflang="th" data-title="สถานีย่อย:ภูมิศาสตร์" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="থাই" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Portal:%C4%8Co%C7%A7rafij%C9%99" title="Portal:Čoǧrafijə - Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Portal:Čoǧrafijə" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Portal:Co%C4%9Frafya" title="Portal:Coğrafya - তুর্কী" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Portal:Coğrafya" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="তুর্কী" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Portal:Geography" title="Portal:Geography - সঙ্গা" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Portal:Geography" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="সঙ্গা" class="interlanguage-link-target"><span>Xitsonga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F" title="Портал:География - তাতার" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Портал:География" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="তাতার" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q17580674 badge-featuredportal mw-list-item" title="নির্বাচিত প্রবেশদ্বার"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D1%80%D1%82%D0%B0%D0%BB:%D0%93%D0%B5%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D1%96%D1%8F" title="Портал:Географія - ইউক্রেনীয়" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Портал:Географія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ইউক্রেনীয়" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%A8:%D8%AC%D8%BA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DB%81" title="باب:جغرافیہ - উর্দু" lang="ur" hreflang="ur" data-title="باب:جغرافیہ" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="উর্দু" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Portal:Geografiya" title="Portal:Geografiya - উজবেক" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Portal:Geografiya" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="উজবেক" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Porta%C5%82e:Zeografia" title="Portałe:Zeografia - ভেনেশিয়ান" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Portałe:Zeografia" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="ভেনেশিয়ান" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/C%E1%BB%95ng_th%C3%B4ng_tin:%C4%90%E1%BB%8Ba_l%C3%BD" title="Cổng thông tin:Địa lý - ভিয়েতনামী" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Cổng thông tin:Địa lý" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="ভিয়েতনামী" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Portoal:Ouze_Weireld" title="Portoal:Ouze Weireld - West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Portoal:Ouze Weireld" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Bunt:Melosuuf" title="Bunt:Melosuuf - ওলোফ" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Bunt:Melosuuf" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ওলোফ" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/Portal:%E5%9C%B0%E7%90%86" title="Portal:地理 - উ চীনা" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="Portal:地理" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="উ চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B5%A1%E2%B5%A1%E2%B5%93%E2%B5%94:%E2%B5%9C%E2%B4%B0%E2%B5%94%E2%B4%B0%E2%B4%BD%E2%B4%B0%E2%B5%8D%E2%B5%9C" title="ⴰⵡⵡⵓⵔ:ⵜⴰⵔⴰⴽⴰⵍⵜ - আদর্শ মরক্কোন তামাজিগাত" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⵡⵡⵓⵔ:ⵜⴰⵔⴰⴽⴰⵍⵜ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="আদর্শ মরক্কোন তামাজিগাত" class="interlanguage-link-target"><span>ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/Portal:%E5%9C%B0%E7%90%86%E5%AD%A6" title="Portal:地理学 - চীনা" lang="zh" hreflang="zh" data-title="Portal:地理学" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="চীনা" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Portal:T%C4%93-l%C3%AD" title="Portal:Tē-lí - Minnan" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Portal:Tē-lí" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="Minnan" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/Portal:%E5%9C%B0%E7%90%86" title="Portal:地理 - ক্যান্টোনিজ" lang="yue" hreflang="yue" data-title="Portal:地理" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="ক্যান্টোনিজ" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3271988#sitelinks-wikipedia" title="আন্তঃভাষার সংযোগ সম্পাদনা করুন" class="wbc-editpage">আন্তঃউইকি সংযোগ সম্পাদনা</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="নামস্থানসমূহ"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-প্রবেশদ্বার" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="বিষয় পাতাটি দেখুন [c]" accesskey="c"><span>প্রবেশদ্বার</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%86%E0%A6%B2%E0%A7%8B%E0%A6%9A%E0%A6%A8%E0%A6%BE:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" rel="discussion" title="বিষয়বস্তু পাতা সম্পর্কে আলোচনা [t]" accesskey="t"><span>আলোচনা</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ভাষার রূপভেদ পরিবর্তন করুন" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">বাংলা</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="দৃষ্টিকোণ"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>উৎস সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=history" title="এই পাতার পুরনো সংস্করণগুলি [h]" accesskey="h"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="সরঞ্জাম" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">সরঞ্জাম</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">সরঞ্জাম</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">লুকান</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="আরও বিকল্প" > <div class="vector-menu-heading"> কার্য </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2"><span>পড়ুন</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=edit" title="এই পাতার উৎস কোড সম্পাদনা করুন [e]" accesskey="e"><span>উৎস সম্পাদনা</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=history"><span>ইতিহাস দেখুন</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> সাধারণ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%8B%E0%A6%97%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%80_%E0%A6%AA%E0%A7%83%E0%A6%B7%E0%A7%8D%E0%A6%A0%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%82%E0%A6%B9/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="যে সব উইকি পাতা থেকে এখানে সংযোগ আছে [j]" accesskey="j"><span>সংযোগকারী পৃষ্ঠাসমূহ</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4_%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%95_%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%A8/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" rel="nofollow" title="এই পাতা থেকে সংযোগ আছে, এমন পাতাগুলিতে সাম্প্রতিক পরিবর্তন [k]" accesskey="k"><span>সম্পর্কিত পরিবর্তন</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/wiki/উইকিপিডিয়া:আপলোড" title="ফাইল আপলোড করুন [u]" accesskey="u"><span>আপলোড করুন</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&oldid=5621653" title="পাতাটির এই সংস্করণের স্থায়ী সংযোগ"><span>স্থায়ী সংযোগ</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=info" title="এই পাতা সম্পর্কে আরও তথ্য"><span>পাতার তথ্য</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%25AA%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25B0%25E0%25A6%25AC%25E0%25A7%2587%25E0%25A6%25B6%25E0%25A6%25A6%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25B0%3A%25E0%25A6%25AD%25E0%25A7%2582%25E0%25A6%2597%25E0%25A7%258B%25E0%25A6%25B2"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল নিন</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:QrCode&url=https%3A%2F%2Fbn.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25A6%25AA%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25B0%25E0%25A6%25AC%25E0%25A7%2587%25E0%25A6%25B6%25E0%25A6%25A6%25E0%25A7%258D%25E0%25A6%25AC%25E0%25A6%25BE%25E0%25A6%25B0%3A%25E0%25A6%25AD%25E0%25A7%2582%25E0%25A6%2597%25E0%25A7%258B%25E0%25A6%25B2"><span>কিউআর কোড ডাউনলোড করুন</span></a></li><li id="t-shorturl" class="mw-list-item"><a href="//bn.wikipedia.org/s/1wr3" title="বন্টনের জন্য এই সংক্ষিপ্ত ইউআরএল অনুলিপি করুন"><span>সংক্ষিপ্ত ইউআরএল</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> মুদ্রণ/রপ্তানি </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%87&bookcmd=book_creator&referer=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2"><span>বই তৈরি করুন</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:DownloadAsPdf&page=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=show-download-screen"><span>PDF ডাউনলোড</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&printable=yes" title="এ পাতার ছাপানোর উপযোগী সংস্করণ [p]" accesskey="p"><span>মুদ্রণযোগ্য সংস্করণ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> অন্যান্য প্রকল্পে </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Geography" hreflang="en"><span>উইকিমিডিয়া কমন্স</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q3271988" title="আইটেম উপাত্ত ভান্ডারে সংযুক্ত করা লিঙ্ক [g]" accesskey="g"><span>উইকিউপাত্ত আইটেম</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="পাতার সরঞ্জাম"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="অবয়ব"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">অবয়ব</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">পার্শ্বদণ্ডে নিন</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">লুকান</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">উইকিপিডিয়া, মুক্ত বিশ্বকোষ থেকে</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="bn" dir="ltr"><table width="100%" cellpadding="5" cellspacing="10" style="background:#EDFAF8; border-style:solid; border-width:1px; border-color: #73BFB3"> <tbody><tr> <td valign="top" style="padding: 0; margin:0;"> <div style="width:100%"> <span class="anchor" id="প্রবেশদ্বার-ব্রাউজদণ্ড"></span><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r6682028">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><div class="hlist noprint" style="text-align: center"><ul><li><b><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">বিষয়</a>:</b> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#সংস্কৃতি_এবং_শিল্প" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">সংস্কৃতি</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#ভূগোল_এবং_স্থান" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">ভূগোল</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#স্বাস্থ্য_এবং_সুস্থতা" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">স্বাস্থ্য</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#গণিত_এবং_যুক্তি" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">গণিত</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#প্রাকৃতিক_এবং_শারীরিক_বিজ্ঞান" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">প্রকৃতি</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#যক্তি_এবং_আত্ম" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">ব্যক্তি</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#দর্শন_এবং_চিন্তা" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">দর্শন</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#ধর্ম_এবং_বিশ্বাস_পদ্ধতি" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">ধর্ম</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#সমাজ_এবং_সামাজিক_বিজ্ঞান" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">সমাজ</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0#প্রযুক্তি_এবং_ফলিত_বিজ্ঞান" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">প্রযুক্তি</a></li></ul></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A6%BE&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="ভূগোল_প্রবেশদ্বার" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.AD.E0.A7.82.E0.A6.97.E0.A7.8B.E0.A6.B2_.E0.A6.AA.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.AC.E0.A7.87.E0.A6.B6.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.B0"></span><big>ভূগোল প্রবেশদ্বার</big></h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <div style="float:right;margin-left:0.9em"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Terrestrial_globe.svg" class="mw-file-description" title="A globus"><img alt="A globus" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Terrestrial_globe.svg/140px-Terrestrial_globe.svg.png" decoding="async" width="140" height="136" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Terrestrial_globe.svg/210px-Terrestrial_globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6b/Terrestrial_globe.svg/280px-Terrestrial_globe.svg.png 2x" data-file-width="321" data-file-height="312" /></a></span> </div><b>ভূগোল</b> (<a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%82%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A6%BF_%E0%A6%AD%E0%A6%BE%E0%A6%B7%E0%A6%BE" title="ইংরেজি ভাষা">ইংরেজি</a>: <span lang="en">Geography</span>) হচ্ছে জ্ঞানের সেই শাখা যেখানে পৃথিবীর ভূমি, এর গঠন বিন্যাস, এর অধিবাসী সম্পর্কিত সমস্ত উপাদানের বিতরণ ও বিন্যাস সংক্রান্ত বিষয়াদি আলোচিত হয়। এর <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%82%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A7%80" class="mw-redirect" title="ইংরেজী">ইংরেজী</a> প্রতিশব্দ "Geography" এসেছে <a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%80%E0%A6%95" class="mw-redirect" title="গ্রীক">গ্রীক ভাষার</a>: <span lang="el"><i>γεωγραφία</i></span> (<a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%82%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%9C%E0%A7%80" class="mw-redirect" title="ইংরেজী">ইংরেজীতে</a>: <i>Geographia</i>) থেকে,যার শাব্দিক অর্থ: "<i>পৃথিবী সম্পর্কিত বর্ণনা বা আলোচনা</i>"। এই শব্দটি খ্রিস্টপূর্ব ২য় শতকে গ্রিক জ্ঞানবেত্তা <a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%A4%E0%A7%8B%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B8" title="এরাতোস্থেনেস">এরাতোস্থেনেস</a> প্রথম ব্যবহার করেন। ভূগোলে মানুষের বসবাসের জগৎ ও তার সাথে সম্পর্কিত সমস্ত বিষয় নিয়েই আলোচনা করা হয়ে থাকে। উদাহরণস্বরূপঃ ভৌত ভূগোলে জলবায়ু, ভূমি ও পানি নিয়ে গবেষণা করা হয়; সাংস্কৃতিক ভূগোলে কৃত্রিম, মনুষ্যনির্মিত ধারণা যেমন দেশ, বসতি, যোগাযোগ ব্যবস্থা, পরিবহন, দালান, ও ভৌগোলিক পরিবেশের অন্যান্য পরিবর্তিত রূপ আলোচনা করা হয়। ভূগোলবিদেরা তাঁদের গবেষণায় অর্থনীতি, ইতিহাস, জীববিজ্ঞান, ভূতত্ত্ব এবং গণিতের সহায়তা নেন। <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> <a href="/wiki/%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="ভূগোল">ভূগোল সম্বন্ধে আরও জানুন...</a> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> </div> <div style="float:left; width:55%;"> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%AC%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A7&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="নির্বাচিত_নিবন্ধ" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.A8.E0.A6.BF.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.9A.E0.A6.BF.E0.A6.A4_.E0.A6.A8.E0.A6.BF.E0.A6.AC.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.A7"></span>নির্বাচিত নিবন্ধ</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B8_%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%80%E0%A6%AA" class="mw-redirect" title="সেন্ট মার্টিন্স দ্বীপ">সেন্ট মার্টিন্স দ্বীপ</a> <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6" title="বাংলাদেশ">বাংলাদেশের</a> সর্ব দক্ষিণে বঙ্গোপসাগরের উত্তর-পূর্বাংশে অবস্থিত একটি <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B2" title="প্রবাল">প্রবাল</a> দ্বীপ। এটি <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%B8%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="কক্সবাজার">কক্সবাজার</a> জেলার <a href="/wiki/%E0%A6%9F%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AB" title="টেকনাফ">টেকনাফ</a> হতে প্রায় ৯ কিলোমিটার দক্ষিণে এবং <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="মায়ানমার">মায়ানমারের</a> উপকূল হতে ৮ কিলোমিটার পশ্চিমে <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%AB_%E0%A6%A8%E0%A6%A6%E0%A7%80%E0%A6%B0&action=edit&redlink=1" class="new" title="নাফ নদীর (পাতার অস্তিত্ব নেই)">নাফ নদীর</a> মোহনায় অবস্থিত। এখানে প্রচুর <a href="/wiki/%E0%A6%A8%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%B2" title="নারিকেল">নারিকেল</a> পাওয়া যায় বলে স্থানীয়ভাবে এটিকে <i>নারিকেল জিঞ্জিরা</i> নামেও ডাকা হয়ে থাকে। <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%9F_%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E2%80%8C%E0%A6%B8_%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A7%80%E0%A6%AA" class="mw-redirect" title="সেন্ট মার্টিন্স দ্বীপ">সেন্ট মার্টিন্স দ্বীপ সম্পর্কে বিস্তারিত পড়ুন...</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%2F%E0%A7%A7&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="নির্বাচিত_ছবি" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.A8.E0.A6.BF.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.9A.E0.A6.BF.E0.A6.A4_.E0.A6.9B.E0.A6.AC.E0.A6.BF"></span>নির্বাচিত ছবি</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <table style="width:100%;padding:0em;background-color:transparent;text-align:;"> <tbody><tr> <td style="width:100%;"> <figure class="mw-halign-center" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Sun_in_Sunderbans.jpg" class="mw-file-description" title="পৃথিবীর বৃহত্তম ম্যানগ্রোভ বনভূমি সুন্দরবনে আলো ছায়ার খেলা"><img alt="পৃথিবীর বৃহত্তম ম্যানগ্রোভ বনভূমি সুন্দরবনে আলো ছায়ার খেলা" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Sun_in_Sunderbans.jpg/300px-Sun_in_Sunderbans.jpg" decoding="async" width="300" height="451" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/25/Sun_in_Sunderbans.jpg/450px-Sun_in_Sunderbans.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/25/Sun_in_Sunderbans.jpg 2x" data-file-width="532" data-file-height="800" /></a><figcaption>পৃথিবীর বৃহত্তম <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AD" title="ম্যানগ্রোভ">ম্যানগ্রোভ</a> বনভূমি <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%A8" title="সুন্দরবন">সুন্দরবনে</a> আলো ছায়ার খেলা</figcaption></figure> <center>পৃথিবীর বৃহত্তম <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%8B%E0%A6%AD" title="ম্যানগ্রোভ">ম্যানগ্রোভ</a> বনভূমি <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%A8" title="সুন্দরবন">সুন্দরবনে</a> আলো ছায়ার খেলা</center> </td></tr></tbody></table> <table class="noprint" width="100%" border="0" style="padding: 0; margin: 0; background-color:transparent"> <tbody><tr> <td width="33%"><div style="text-align:left;"><b><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/নির্বাচিত চিত্র">...সংকলন</a></b></div></td> <td width="33%"><center><b><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/নির্বাচিত চিত্রপরামর্শ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">পরামর্শ</a></b></center></td> <td> <div style="text-align:right;margin-right:10px;margin-bottom:4px;"> <p><b><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%81%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A6%A8" title="সুন্দরবন">আরও পড়ুন...</a></b> </p> </div></td></tr></tbody></table> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/নির্বাচিত চিত্র">আরও ছবি...</a></b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A7%80%E0%A6%AF%E0%A6%BC_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%BE%E0%A6%A8&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="দর্শনীয়_স্থান" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.A6.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.B6.E0.A6.A8.E0.A7.80.E0.A6.AF.E0.A6.BC_.E0.A6.B8.E0.A7.8D.E0.A6.A5.E0.A6.BE.E0.A6.A8"></span>দর্শনীয় স্থান</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p>কান্তজীউ মন্দির বা কান্তজির মন্দির বা কান্তনগর মন্দির বাংলাদেশের দিনাজপুর শহর থেকে ২০ কিলোমিটার উত্তরে এবংকাহারোল উপজেলা সদর থেকে সাত কিলোমিটার দক্ষিণ-পূর্বে সুন্দরপুর ইউনিয়নে, দিনাজপুর-তেঁতুলিয়া মহাসড়কের পশ্চিমে ঢেঁপা নদীর তীরে অবস্থিত একটি প্রাচীন মন্দির। এটি নবরত্ন মন্দির নামেও পরিচিত কারণ তিনতলাবিশিষ্ট এই মন্দিরের নয়টি চূড়া বা রত্ন ছিলো। <a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%B0_%E0%A6%AE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A6%E0%A6%BF%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="কান্তজীর মন্দির">বাকীটুকু পড়ুন...</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%86%E0%A6%AA%E0%A6%A8%E0%A6%BF_%E0%A6%AF%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A7%87_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A8&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="আপনি_যা_যা_করতে_পারেন" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.86.E0.A6.AA.E0.A6.A8.E0.A6.BF_.E0.A6.AF.E0.A6.BE_.E0.A6.AF.E0.A6.BE_.E0.A6.95.E0.A6.B0.E0.A6.A4.E0.A7.87_.E0.A6.AA.E0.A6.BE.E0.A6.B0.E0.A7.87.E0.A6.A8"></span>আপনি যা যা করতে পারেন</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%86%E0%A6%AA%E0%A6%A8%E0%A6%BF_%E0%A6%AF%E0%A6%BE_%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A6%A4%E0%A7%87_%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/আপনি যা করতে পারেন (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রবেশদ্বার:ভূগোল/আপনি যা করতে পারেন</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> </div> <div style="float:right; width:44%"> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%B8%E0%A6%82%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%A6&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="ভূগোল_সংবাদ" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.AD.E0.A7.82.E0.A6.97.E0.A7.8B.E0.A6.B2_.E0.A6.B8.E0.A6.82.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.A6"></span>ভূগোল সংবাদ</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <ul><li>বিশ্বের প্রাচীন মানচিত্র হিসেবে সর্বত্র পরিচিত ইমাগো মুন্ডি (বাংলায় অর্থ: বিশ্বের ছবি) ৬ষ্ঠ শতাব্দীতে ব্যাবিলনিয়ানদের দ্বারা তৈরীকৃত।</li> <li>পরিচিত বিশ্বের আদি মানচিত্রটি প্রাচীন <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B2%E0%A6%A8" title="ব্যাবিলন">ব্যাবিলনেখ্রিস্টপূর্ব</a> ৯ম শতাব্দীতে অঙ্কন করা হয়েছিলো</li> <li>প্রাচীন গ্রিসে কবি হোমারকে ভূগোলের 'প্রতিষ্ঠাতা' হিসেবে দেখা হতো। তাঁর <a href="/wiki/%E0%A6%87%E0%A6%B2%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%A1" title="ইলিয়াড">ইলিয়াড</a> এবং <a href="/wiki/%E0%A6%93%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%B8%E0%A6%BF" title="ওডিসি">ওডিসি</a> মহাকাব্য কেবল সাহিত্যই নয়, সেই সঙ্গে ভৌগোলিক তথ্যেরও এক সমৃদ্ধ ভান্ডার। হোমার এক বিশাল সমুদ্রের দ্বারা চতুর্দিক ঘিরে থাকা একটি বৃত্তাকার পৃথিবীর বর্ণনা দিয়েছেন।</li></ul> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%86%E0%A6%AA%E0%A6%A8%E0%A6%BF_%E0%A6%9C%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%A8_%E0%A6%95%E0%A6%BF&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="আপনি_জানেন_কি" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.86.E0.A6.AA.E0.A6.A8.E0.A6.BF_.E0.A6.9C.E0.A6.BE.E0.A6.A8.E0.A7.87.E0.A6.A8_.E0.A6.95.E0.A6.BF"></span>আপনি জানেন কি</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <ul><li>... <b><a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%97_%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6" title="স্বর্গ হ্রদ">স্বর্গ হ্রদ</a></b> সমুদ্রপৃষ্ঠ হতে সবচেয়ে উঁচুতে অবস্থিত <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF" title="আগ্নেয়গিরি">আগ্নেয়গিরির</a> জ্বালামুখে সৃষ্ঠ <a href="/wiki/%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6" title="হ্রদ">হ্রদ</a>?</li></ul> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Changbai_chute.JPG" class="mw-file-description" title="পূর্ণ স্রোত বিশিষ্ট চাংবাই জলপ্রপাত"><img alt="পূর্ণ স্রোত বিশিষ্ট চাংবাই জলপ্রপাত" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Changbai_chute.JPG/100px-Changbai_chute.JPG" decoding="async" width="100" height="75" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Changbai_chute.JPG/150px-Changbai_chute.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Changbai_chute.JPG/200px-Changbai_chute.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>পূর্ণ স্রোত বিশিষ্ট চাংবাই জলপ্রপাত</figcaption></figure> <ul><li>... <a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B8_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%AC_%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A1" title="গিনেস বিশ্ব রেকর্ড">গিনেস বিশ্ব রেকর্ড</a> অনুযায়ী <b><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BE%E0%A6%82%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%87_%E0%A6%9C%E0%A6%B2%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="চাংবাই জলপ্রপাত">চাংবাই জলপ্রপাত</a></b> (চিত্রে) <a href="/wiki/%E0%A6%86%E0%A6%97%E0%A7%8D%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%97%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A6%BF" title="আগ্নেয়গিরি">আগ্নেয়গিরির</a> জ্বালামুখে সৃষ্ট হ্রদ হতে উদ্ভূত, উচ্চতায় সবচেয়ে দীর্ঘ <a href="/wiki/%E0%A6%9C%E0%A6%B2%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AA%E0%A6%BE%E0%A6%A4" title="জলপ্রপাত">জলপ্রপাত</a>?</li> <li>... <b><a href="/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%BE%E0%A6%B8%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8B_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%88%E0%A6%95%E0%A6%A4" title="কাসিনো সমুদ্র সৈকত">প্রাইয়া দো কাসিনো</a></b> পৃথিবীর দীর্ঘতম নিরবিচ্ছিন্ন <a href="/wiki/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%88%E0%A6%95%E0%A6%A4" title="সমুদ্র সৈকত">সমুদ্র সৈকত</a>?</li> <li>... <a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A1%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A7%87%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE%E0%A6%B0_%E0%A6%B9%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%A6_(%E0%A6%AC%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%BF%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%B6_%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%BE%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE)" title="উইন্ডারমেয়ার হ্রদ (ব্রিটিশ কলাম্বিয়া)"><b>উইন্ডারমেয়ার হ্রদের</b></a> 'শুভ্রপথ' বিশ্বের দীর্ঘতম <a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%B0%E0%A6%AB_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%95%E0%A7%87%E0%A6%9F%E0%A6%BF%E0%A6%82" title="বরফ স্কেটিং">বরফ স্কেটিং</a> পথ?</li> <li>... <a href="/wiki/%E0%A6%97%E0%A6%BE%E0%A6%B2%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A7%81%E0%A6%B0%E0%A6%BF_%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%81%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%B0_%E0%A6%B8%E0%A7%88%E0%A6%95%E0%A6%A4" title="গালপিয়ুরি সমুদ্র সৈকত"><b>গালপিয়ুরি সমুদ্র সৈকতের</b></a> দৈর্ঘ্য মাত্র চল্লিশ মিটার?</li></ul> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="ভূগোলবিদগণ" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.AD.E0.A7.82.E0.A6.97.E0.A7.8B.E0.A6.B2.E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.A6.E0.A6.97.E0.A6.A3"></span>ভূগোলবিদগণ</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/ভূগোলবিদ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রবেশদ্বার:ভূগোল/ভূগোলবিদ</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%89%E0%A6%AA%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A6%A3&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="ভূগোলবিদগণের_ব্যবহৃত_উপকরণসমূহ" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.AD.E0.A7.82.E0.A6.97.E0.A7.8B.E0.A6.B2.E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.A6.E0.A6.97.E0.A6.A3.E0.A7.87.E0.A6.B0_.E0.A6.AC.E0.A7.8D.E0.A6.AF.E0.A6.AC.E0.A6.B9.E0.A7.83.E0.A6.A4_.E0.A6.89.E0.A6.AA.E0.A6.95.E0.A6.B0.E0.A6.A3.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.82.E0.A6.B9"></span>ভূগোলবিদগণের ব্যবহৃত উপকরণসমূহ</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%89%E0%A6%AA%E0%A6%95%E0%A6%B0%E0%A6%A3&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/উপকরণ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রবেশদ্বার:ভূগোল/উপকরণ</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <p><br /> </p> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="আন্তর্জাতিক_ভূগোল" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.86.E0.A6.A8.E0.A7.8D.E0.A6.A4.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.9C.E0.A6.BE.E0.A6.A4.E0.A6.BF.E0.A6.95_.E0.A6.AD.E0.A7.82.E0.A6.97.E0.A7.8B.E0.A6.B2"></span>আন্তর্জাতিক ভূগোল</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="এশিয়া">এশিয়া</a> পৃথিবীর সবচেয়ে বড় ও সবচেয়ে জনবহুল <a href="/wiki/%E0%A6%AE%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%A6%E0%A7%87%E0%A6%B6" title="মহাদেশ">মহাদেশ</a>। এটি ভূপৃষ্ঠের ৮.৬% ও স্থলভাগের ২৯.৪% অংশ জুড়ে অবস্থিত। এশিয়াতে বিশ্বের ৬০%-এরও বেশি মানুষ বসবাস করেন। এশিয়াকে বৃহত্তর স্থলভাগ ইউরেশিয়ার পূর্ব অংশ হিসেবে ধরা হয়। এশিয়ার পূর্ব এবং উত্তর গোলার্ধকে প্রথাগতভাবে কখনও কখনও আফ্রিকা-ইউরেশিয়ার অন্তর্ভুক্ত বলা হয়ে থাকে। এই অঞ্চলের পশ্চিমাংশ অনেক আগে ইউরোপের অন্তর্ভুক্ত হয়েছিল। এশিয়া মহাদেশের পূর্বদিকে প্রশান্ত মহাসাগর; পশ্চিমদিকে ভূমধ্যসাগর, কৃষ্ণসাগর, কাস্পিয়ান সাগর, ইউরাল পর্বত এবং কিছুদূর পর্যন্ত ইউরাল নদী অবস্থিত। এছাড়া এই মহাদেশের উত্তরদিকে সুমেরু মহাসাগর আর দক্ষিণদিকে ভারত মহাসাগর... <a href="/wiki/%E0%A6%8F%E0%A6%B6%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE" title="এশিয়া"><b>এশিয়া সম্পর্কে বিস্তারিত জানুন...</b></a>]] </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="বিষয়শ্রেণীসমূহ" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.AC.E0.A6.BF.E0.A6.B7.E0.A6.AF.E0.A6.BC.E0.A6.B6.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A7.87.E0.A6.A3.E0.A7.80.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.82.E0.A6.B9"></span>বিষয়শ্রেণীসমূহ</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/বিষয়শ্রেণী (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রবেশদ্বার:ভূগোল/বিষয়শ্রেণী</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%A6&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="ভূগোল_সম্পর্কিত_আরও_তথ্য" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.AD.E0.A7.82.E0.A6.97.E0.A7.8B.E0.A6.B2_.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.8D.E0.A6.AA.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.95.E0.A6.BF.E0.A6.A4_.E0.A6.86.E0.A6.B0.E0.A6.93_.E0.A6.A4.E0.A6.A5.E0.A7.8D.E0.A6.AF"></span>ভূগোল সম্পর্কিত আরও তথ্য</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/সম্পদ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রবেশদ্বার:ভূগোল/সম্পদ</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%B8%E0%A6%AE%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%A6&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/সম্পদ (পাতার অস্তিত্ব নেই)">ভূগোলের সম্পদ দেখুন...</a> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> </div> <div style="float:right; width:100%"> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="সম্পর্কিত_প্রবেশদ্বারসমূহ" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.8D.E0.A6.AA.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.95.E0.A6.BF.E0.A6.A4_.E0.A6.AA.E0.A7.8D.E0.A6.B0.E0.A6.AC.E0.A7.87.E0.A6.B6.E0.A6.A6.E0.A7.8D.E0.A6.AC.E0.A6.BE.E0.A6.B0.E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.82.E0.A6.B9"></span>সম্পর্কিত প্রবেশদ্বারসমূহ</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <div id="science-portalbar" class="noprint" style="font-size:91%;margin-top:1px;text-align:center;margin-bottom:0.2em;"> <p><span style="position:relative; top:0.15em;"><span style="position:relative; bottom:1px;"><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Nuvola_apps_kalzium.svg/20px-Nuvola_apps_kalzium.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Nuvola_apps_kalzium.svg/30px-Nuvola_apps_kalzium.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8b/Nuvola_apps_kalzium.svg/40px-Nuvola_apps_kalzium.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></span></span></span>.<b><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="প্রবেশদ্বার:বিজ্ঞান">বিজ্ঞান</a></b></span><br /> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Astrolabe-Persian-18C.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Astrolabe-Persian-18C.jpg/20px-Astrolabe-Persian-18C.jpg" decoding="async" width="20" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Astrolabe-Persian-18C.jpg/30px-Astrolabe-Persian-18C.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/18/Astrolabe-Persian-18C.jpg/40px-Astrolabe-Persian-18C.jpg 2x" data-file-width="1061" data-file-height="972" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%87%E0%A6%A4%E0%A6%BF%E0%A6%B9%E0%A6%BE%E0%A6%B8&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:বিজ্ঞানের ইতিহাস (পাতার অস্তিত্ব নেই)">বিজ্ঞানের ইতিহাস</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:P_philosophy.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_philosophy.svg/20px-P_philosophy.svg.png" decoding="async" width="20" height="19" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_philosophy.svg/30px-P_philosophy.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8c/P_philosophy.svg/40px-P_philosophy.svg.png 2x" data-file-width="656" data-file-height="629" /></a></span> <a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%A6%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%B6%E0%A6%A8%E0%A7%87%E0%A6%B0_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:দর্শনের বিজ্ঞান (পাতার অস্তিত্ব নেই)">দর্শনের বিজ্ঞান</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg/20px-Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg/30px-Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c2/Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg/40px-Nuvola_apps_edu_mathematics-p.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%97%E0%A6%A3%E0%A6%BF%E0%A6%A4" title="প্রবেশদ্বার:গণিত">গণিত</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:E._coli_Bacteria_(7316101966).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/20px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg" decoding="async" width="20" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/30px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg/40px-E._coli_Bacteria_%287316101966%29.jpg 2x" data-file-width="2100" data-file-height="1766" /></a></span> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%9C%E0%A7%80%E0%A6%AC%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="প্রবেশদ্বার:জীববিজ্ঞান">জীববিজ্ঞান</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Nuvola_apps_edu_science.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/20px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/30px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/59/Nuvola_apps_edu_science.svg/40px-Nuvola_apps_edu_science.svg.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B0%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%A8" title="প্রবেশদ্বার:রসায়ন">রসায়ন</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/20px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png" decoding="async" width="20" height="23" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/30px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6f/Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg/40px-Stylised_atom_with_three_Bohr_model_orbits_and_stylised_nucleus.svg.png 2x" data-file-width="530" data-file-height="600" /></a></span> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AA%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%A5%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" title="প্রবেশদ্বার:পদার্থবিজ্ঞান">পদার্থবিজ্ঞান</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Gnome-globe.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/20px-Gnome-globe.svg.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/30px-Gnome-globe.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f3/Gnome-globe.svg/40px-Gnome-globe.svg.png 2x" data-file-width="48" data-file-height="48" /></a></span> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82_%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%9C%E0%A7%8D%E0%A6%9E%E0%A6%BE%E0%A6%A8" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:ভূ বিজ্ঞান">ভূ বিজ্ঞান</a>  </span> <span class="nowrap"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0:Nuvola_apps_display.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Nuvola_apps_display.png/20px-Nuvola_apps_display.png" decoding="async" width="20" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Nuvola_apps_display.png/30px-Nuvola_apps_display.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Nuvola_apps_display.png/40px-Nuvola_apps_display.png 2x" data-file-width="128" data-file-height="128" /></a></span> <a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AF%E0%A7%81%E0%A6%95%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BF" title="প্রবেশদ্বার:প্রযুক্তি">প্রযুক্তি</a>  </span> </p> </div> <p><br /> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <div class="box-header-title-container flex-columns-noflex" style="clear:both;color:green;margin-bottom:0px;border:solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:center;font-size:100%;background:#FFE996;font-family:sans-serif;padding:.1em;border-width:1px 1px 0;padding-top:.1em;padding-left:.1em;padding-right:.1em;padding-bottom:.1em;moz-border-radius:0;webkit-border-radius:0;border-radius:0"><div class="plainlinks noprint" style="float:right;margin-bottom:.1em;color:green;font-size:80%"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%3A%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2%2F&action=edit"><span style="color:green">সম্পাদনা</span></a> </div><h2 id="সম্পর্কিত_উইকিমিডিয়া" style="font-weight:bold;padding:0;margin:0;color:green;font-family:sans-serif;border:none;font-size:100%;padding-bottom:.1em"><span id=".E0.A6.B8.E0.A6.AE.E0.A7.8D.E0.A6.AA.E0.A6.B0.E0.A7.8D.E0.A6.95.E0.A6.BF.E0.A6.A4_.E0.A6.89.E0.A6.87.E0.A6.95.E0.A6.BF.E0.A6.AE.E0.A6.BF.E0.A6.A1.E0.A6.BF.E0.A6.AF.E0.A6.BC.E0.A6.BE"></span>সম্পর্কিত উইকিমিডিয়া</h2></div><div style="color:black;opacity:1;border:1px solid #FABD23;box-sizing:border-box;text-align:left;padding:1em;background:white;margin:0 0 10px;vertical-align:top;border-top-width:1px;padding-top:.3em;border-radius:0"> <p><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AE%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="প্রবেশদ্বার:ভূগোল/উইকিমিডিয়া (পাতার অস্তিত্ব নেই)">প্রবেশদ্বার:ভূগোল/উইকিমিডিয়া</a> </p> <div class="noprint" style="margin:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; padding:0.3em 0.2em 0.2em 0.3em; text-align:right;"><b> </b></div><div style="clear:both;"></div></div> <p><i class="noprint plainlinks"><a class="external text" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&action=purge"><small>সার্ভার ক্যাশ খালি করুন</small></a></i> </p> <div class="hlist" style="text-align: center; clear:both; padding:0.25em 0 0.5em;"> <ul><li><b><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="উইকিপিডিয়া:প্রবেশদ্বার">প্রবেশদ্বার</a> কী?</b></li> <li><b><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%B8%E0%A7%82%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%B0/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" class="mw-redirect" title="প্রবেশদ্বার:সূচিপত্র/প্রবেশদ্বার">প্রবেশদ্বারসমূহের তালিকা</a></b></li> <li><b><a href="/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%A8%E0%A6%BF%E0%A6%B0%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%9A%E0%A6%BF%E0%A6%A4_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="প্রবেশদ্বার:নির্বাচিত প্রবেশদ্বার">নির্বাচিত প্রবেশদ্বার</a></b></li></ul> </div> </div></td></tr></tbody></table> <!-- NewPP limit report Parsed by mw‐web.eqiad.main‐6458bccbb8‐4kr55 Cached time: 20250208201310 Cache expiry: 2592000 Reduced expiry: false Complications: [no‐toc] CPU time usage: 0.231 seconds Real time usage: 0.345 seconds Preprocessor visited node count: 742/1000000 Post‐expand include size: 86797/2097152 bytes Template argument size: 4170/2097152 bytes Highest expansion depth: 9/100 Expensive parser function count: 2/500 Unstrip recursion depth: 0/20 Unstrip post‐expand size: 2441/5000000 bytes Lua time usage: 0.131/10.000 seconds Lua memory usage: 15033175/52428800 bytes Number of Wikibase entities loaded: 0/400 --> <!-- Transclusion expansion time report (%,ms,calls,template) 100.00% 287.142 1 -total 36.44% 104.623 1 প্রবেশদ্বার:ভূগোল/ভূমিকা 27.16% 77.985 1 টেমপ্লেট:Lang-en 20.38% 58.527 1 টেমপ্লেট:Browsebar 16.87% 48.442 13 প্রবেশদ্বার:ভূগোল/বাক্স-উপর 14.44% 41.458 14 টেমপ্লেট:বাক্স-উপর 12.49% 35.867 1 টেমপ্লেট:Hlist 7.94% 22.792 1 টেমপ্লেট:Lang 7.34% 21.075 1 টেমপ্লেট:Science_portalbar 7.22% 20.720 1 টেমপ্লেট:বিষয়শ্রেণী_পরিচালনাকারী --> <!-- Saved in parser cache with key bnwiki:pcache:368950:|#|:idhash:canonical and timestamp 20250208201310 and revision id 5621653. Rendering was triggered because: page-view --> </div><!--esi <esi:include src="/esitest-fa8a495983347898/content" /> --><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">'<a dir="ltr" href="https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=প্রবেশদ্বার:ভূগোল&oldid=5621653">https://bn.wikipedia.org/w/index.php?title=প্রবেশদ্বার:ভূগোল&oldid=5621653</a>' থেকে আনীত</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B6%E0%A7%87%E0%A6%B7:%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80" title="বিশেষ:বিষয়শ্রেণী">বিষয়শ্রেণীসমূহ</a>: <ul><li><a href="/w/index.php?title=%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:Box-header_with_insufficient_title_contrast&action=edit&redlink=1" class="new" title="বিষয়শ্রেণী:Box-header with insufficient title contrast (পাতার অস্তিত্ব নেই)">Box-header with insufficient title contrast</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="বিষয়শ্রেণী:ভূগোল প্রবেশদ্বার">ভূগোল প্রবেশদ্বার</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2" title="বিষয়শ্রেণী:ভূগোল">ভূগোল</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="বিষয়শ্রেণী:প্রবেশদ্বার">প্রবেশদ্বার</a></li><li><a href="/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%B7%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%B6%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A7%87%E0%A6%A3%E0%A7%80:%E0%A6%B8%E0%A6%95%E0%A6%B2_%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0" title="বিষয়শ্রেণী:সকল প্রবেশদ্বার">সকল প্রবেশদ্বার</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> এ পৃষ্ঠায় শেষ পরিবর্তন হয়েছিল ১৫:০৬টার সময়, ১০ জানুয়ারি ২০২২ তারিখে।</li> <li id="footer-info-copyright">লেখাগুলো <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.bn">ক্রিয়েটিভ কমন্স অ্যাট্রিবিউশন/শেয়ার-আলাইক লাইসেন্সের</a> আওতাভুক্ত; এর সাথে বাড়তি শর্ত প্রযোজ্য হতে পারে। এই সাইট ব্যবহার করার মাধ্যমে আপনি এর <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/bn">ব্যবহারের শর্তাবলী</a> ও <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Privacy_policy/bn">গোপনীয়তা নীতির</a> সাথে সম্মত হচ্ছেন। উইকিপিডিয়া® একটি অলাভজনক সংস্থা, যা <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">উইকিমিডিয়া ফাউন্ডেশনের</a> একটি নিবন্ধিত ট্রেডমার্ক।</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">গোপনীয়তার নীতি</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%AC%E0%A7%83%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%A4%E0%A6%BE%E0%A6%A8%E0%A7%8D%E0%A6%A4">উইকিপিডিয়া বৃত্তান্ত</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%A6%89%E0%A6%87%E0%A6%95%E0%A6%BF%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A1%E0%A6%BF%E0%A6%AF%E0%A6%BC%E0%A6%BE:%E0%A6%B8%E0%A6%BE%E0%A6%A7%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A6%A3_%E0%A6%A6%E0%A6%BE%E0%A6%AC%E0%A6%BF%E0%A6%A4%E0%A7%8D%E0%A6%AF%E0%A6%BE%E0%A6%97">দাবিত্যাগ</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">আচরণবিধি</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">উন্নয়নকারী</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/bn.wikipedia.org">পরিসংখ্যান</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">কুকির বিবৃতি</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//bn.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%A6%AA%E0%A7%8D%E0%A6%B0%E0%A6%AC%E0%A7%87%E0%A6%B6%E0%A6%A6%E0%A7%8D%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0:%E0%A6%AD%E0%A7%82%E0%A6%97%E0%A7%8B%E0%A6%B2&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">মোবাইল সংস্করণ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29"><img src="/static/images/footer/wikimedia.svg" width="25" height="25" alt="Wikimedia Foundation" lang="en" loading="lazy"></picture></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><picture><source media="(min-width: 500px)" srcset="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" width="88" height="31"><img src="/w/resources/assets/mediawiki_compact.svg" alt="Powered by MediaWiki" lang="en" width="25" height="25" loading="lazy"></picture></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-header-container vector-sticky-header-container"> <div id="vector-sticky-header" class="vector-sticky-header"> <div class="vector-sticky-header-start"> <div class="vector-sticky-header-icon-start vector-button-flush-left vector-button-flush-right" aria-hidden="true"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-sticky-header-search-toggle" tabindex="-1" data-event-name="ui.vector-sticky-search-form.icon"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>অনুসন্ধান</span> </button> </div> <div role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box"> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail"> <form action="/w/index.php" id="vector-sticky-search-form" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="উইকিপিডিয়া অনুসন্ধান"> <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="বিশেষ:অনুসন্ধান"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">অনুসন্ধান</button> </form> </div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-context-bar"> <div class="vector-sticky-header-context-bar-primary" aria-hidden="true" ><span class="mw-page-title-namespace">প্রবেশদ্বার</span><span class="mw-page-title-separator">:</span><span class="mw-page-title-main">ভূগোল</span></div> </div> </div> <div class="vector-sticky-header-end" aria-hidden="true"> <div class="vector-sticky-header-icons"> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-talk-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="talk-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbles mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbles"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-subject-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="subject-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-article mw-ui-icon-wikimedia-article"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-history-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="history-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-history mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-history"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only mw-watchlink" id="ca-watchstar-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="watch-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-star mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-star"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="wikitext-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-wikiText mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-wikiText"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-ve-edit-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-edit mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-edit"></span> <span></span> </a> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only" id="ca-viewsource-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ve-edit-protected-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-editLock mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-editLock"></span> <span></span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-buttons"> <button class="cdx-button cdx-button--weight-quiet mw-interlanguage-selector" id="p-lang-btn-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-language mw-ui-icon-wikimedia-wikimedia-language"></span> <span>১১৫টি ভাষা</span> </button> <a href="#" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive" id="ca-addsection-sticky-header" tabindex="-1" data-event-name="addsection-sticky-header"><span class="vector-icon mw-ui-icon-speechBubbleAdd-progressive mw-ui-icon-wikimedia-speechBubbleAdd-progressive"></span> <span>আলোচনা যোগ করুন</span> </a> </div> <div class="vector-sticky-header-icon-end"> <div class="vector-user-links"> </div> </div> </div> </div> </div> <div class="mw-portlet mw-portlet-dock-bottom emptyPortlet" id="p-dock-bottom"> <ul> </ul> </div> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-655c9bc476-cfk5j","wgBackendResponseTime":134,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.231","walltime":"0.345","ppvisitednodes":{"value":742,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":86797,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":4170,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":9,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":2,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":2441,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 287.142 1 -total"," 36.44% 104.623 1 প্রবেশদ্বার:ভূগোল/ভূমিকা"," 27.16% 77.985 1 টেমপ্লেট:Lang-en"," 20.38% 58.527 1 টেমপ্লেট:Browsebar"," 16.87% 48.442 13 প্রবেশদ্বার:ভূগোল/বাক্স-উপর"," 14.44% 41.458 14 টেমপ্লেট:বাক্স-উপর"," 12.49% 35.867 1 টেমপ্লেট:Hlist"," 7.94% 22.792 1 টেমপ্লেট:Lang"," 7.34% 21.075 1 টেমপ্লেট:Science_portalbar"," 7.22% 20.720 1 টেমপ্লেট:বিষয়শ্রেণী_পরিচালনাকারী"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.131","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":15033175,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-6458bccbb8-4kr55","timestamp":"20250208201310","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> </body> </html>