CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="te" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>అరటి - వికీపీడియా</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-disabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )tewikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":["",""],"wgDigitTransformTable":["",""],"wgDefaultDateFormat":"dmy" ,"wgMonthNames":["","జనవరి","ఫిబ్రవరి","మార్చి","ఏప్రిల్","మే","జూన్","జూలై","ఆగస్టు","సెప్టెంబరు","అక్టోబరు","నవంబరు","డిసెంబరు"],"wgRequestId":"72f95b18-e506-4934-bbdb-f329fab42afd","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"అరటి","wgTitle":"అరటి","wgCurRevisionId":4369698,"wgRevisionId":4369698,"wgArticleId":1208,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Pages using the JsonConfig extension","CS1 ఇంగ్లీష్-language sources (en)","Articles with permanently dead external links","Webarchive template wayback links","ఈ వారం వ్యాసాలు","All articles with dead external links","Articles with 'species' microformats","Taxobox articles possibly missing a taxonbar", "Commons link is locally defined","విశేషవ్యాసాలు","కూరగాయలు","పండ్లు"],"wgPageViewLanguage":"te","wgPageContentLanguage":"te","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"అరటి","wgRelevantArticleId":1208,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"te","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"te"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":60000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty": false,"wgWikibaseItemId":"Q503","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false,"wgSiteNoticeId":"2.6"};RLSTATE={"ext.gadget.charinsert-styles":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready","ext.dismissableSiteNotice.styles":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","site" ,"mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.charinsert","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","ext.dismissableSiteNotice"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.cite.styles%7Cext.dismissableSiteNotice.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=te&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=ext.gadget.charinsert-styles&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=te&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.6"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e4/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1753"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg/800px-Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="1169"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg/640px-Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="935"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="అరటి - వికీపీడియా"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//te.m.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edit this page" href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="వికీపీడియా (te)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//te.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.te"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="వికీపీడియా ఆటమ్ ఫీడు" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-అరటి rootpage-అరటి skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Jump to content</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ప్రధాన మెనూ" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ప్రధాన మెనూ</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ప్రధాన మెనూ</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">దాచు</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> మార్గదర్శకము </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="మొదటి పేజీ చూడండి [z]" accesskey="z"><span>మొదటి పేజీ</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%A6%E0%B1%83%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" title="ఓ యాదృచ్చిక పేజీని చూడండి [x]" accesskey="x"><span>యాదృచ్ఛిక పేజీ</span></a></li><li id="n-రచ్చబండ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B0%E0%B0%9A%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%A1"><span>రచ్చబండ</span></a></li><li id="n-aboutsite" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF"><span>వికీపీడియా గురించి</span></a></li><li id="n-contactpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:Contact_us"><span>సంప్రదింపు పేజీ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-పరస్పరక్రియ" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-పరస్పరక్రియ" > <div class="vector-menu-heading"> పరస్పరక్రియ </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-సహాయసూచిక" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:%E0%B0%B8%E0%B1%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%95"><span>సహాయసూచిక</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%BF%E0%B0%B0%E0%B0%BF" title="ప్రాజెక్టు గురించి, మీరేం చేయవచ్చు, సమాచారం ఎక్కడ దొరుకుతుంది"><span>సముదాయ పందిరి</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%9F%E0%B1%80%E0%B0%B5%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వికీలో ఇటీవల జరిగిన మార్పుల జాబితా. [r]" accesskey="r"><span>ఇటీవలి మార్పులు</span></a></li><li id="n-newpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81"><span>కొత్త పేజీలు</span></a></li><li id="n-దస్త్రం-ఎక్కింపు" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:File_Upload_Wizard"><span>దస్త్రం ఎక్కింపు</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%A6%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="వికీపీడియా" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-te.svg" style="width: 7.5625em; height: 1.5625em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="ఒక స్వేచ్ఛా విజ్ఞాన సర్వస్వం" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-te.svg" width="119" height="16" style="width: 7.4375em; height: 1em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%85%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%A3" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>వెతుకు</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" aria-label="వికీపీడియా‌లో వెతకండి" autocapitalize="sentences" title="వికీపీడియా లో వెతకండి [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ప్రత్యేక:అన్వేషణ"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">వెతుకు</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="వ్యక్తిగత పరికరాలు"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Change the appearance of the page's font size, width, and color" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Appearance" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Appearance</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=te.wikipedia.org&uselang=te" class=""><span>విరాళాలు</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు" class=""><span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o" class=""><span>లాగినవండి</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="More options" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="వ్యక్తిగత పరికరాలు" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">వ్యక్తిగత పరికరాలు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="వాడుకరి మెనూ" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="https://donate.wikimedia.org/?wmf_source=donate&wmf_medium=sidebar&wmf_campaign=te.wikipedia.org&uselang=te"><span>విరాళాలు</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%96%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81&returnto=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" title="మీరొక ఖాతాను సృష్టించుకొని, లాగినవడాన్ని ప్రోత్సహిస్తాం; అయితే, అది తప్పనిసరేమీ కాదు"><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ఖాతా సృష్టించుకోండి</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82&returnto=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" title="మిమ్మల్ని లాగినవమని ప్రోత్సహిస్తున్నాం; కానీ అది తప్పనిసరేమీ కాదు. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>లాగినవండి</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Pages for logged out editors <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82:Introduction" aria-label="Learn more about editing"><span>learn more</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81-%E0%B0%9A%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ఈ IP అడ్రసు నుండి చేసిన దిద్దుబాట్ల జాబితా [y]" accesskey="y"><span>మార్పుచేర్పులు</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A" title="ఈ ఐపీ చిరునామా నుండి చేసిన మార్పుల గురించి చర్చ [n]" accesskey="n"><span>ఈ IP కి సంబంధించిన చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"><div id="mw-dismissablenotice-anonplace"></div><script>(function(){var node=document.getElementById("mw-dismissablenotice-anonplace");if(node){node.outerHTML="\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice\"\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-close\"\u003E[\u003Ca tabindex=\"0\" role=\"button\"\u003Eఈ నోటీసును తొలగించు\u003C/a\u003E]\u003C/div\u003E\u003Cdiv class=\"mw-dismissable-notice-body\"\u003E\u003C!-- CentralNotice --\u003E\u003Cdiv id=\"localNotice\" data-nosnippet=\"\"\u003E\u003Cdiv class=\"anonnotice\" lang=\"te\" dir=\"ltr\"\u003E\u003Ctable class=\"wikitable\"\u003E\n\n\u003Ctbody\u003E\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #f1ff81; text-align: center;\"\u003E\n\u003Ctd\u003E\u003Cbig\u003Eవికీ పాఠకులే వికీ రచయితలు!\n\u003C/big\u003E\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\n\u003Ctr style=\"align:center; border: 1px solid #8888aa; background: #fff1ff; text-align: left;\"\u003E\n\u003Ctd\u003Eవికీలో వ్యాసాలు రాస్తున్నది ఎక్స్పర్టులూ, సబ్జెక్టు నిపుణులూ కాదు. ఇక్కడ సాధారణ పాఠకులే వ్యాసాలు రాస్తారు. అందరూ కలిసి పరస్పర సహకారంతో, సమన్వయంతో పనిచేస్తూ వ్యాసాలను రాస్తారు. వివిధ వనరుల్లోంచి సమాచారాన్ని సేకరించి, ఆ మూలాలను ఉదహరిస్తూ ఆ సమాచారాన్ని వికీలో చేరుస్తారు. మరింత సమాచారం కోసం \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%9A%E0%B0%AF%E0%B0%AE%E0%B1%81\" title=\"వికీపీడియా:పరిచయము\"\u003Eవికీపీడియా:పరిచయము\u003C/a\u003E చూడండి. ఈ పనిలో మీరూ భాగం పంచుకోవచ్చు. వికీలో \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%85%E0%B0%95%E0%B1%8C%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%81_%E0%B0%8E%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%81_%E0%B0%B8%E0%B1%83%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%BF%3F\" title=\"వికీపీడియా:అకౌంటు ఎందుకు సృష్టించుకోవాలి?\"\u003Eఖాతా సృష్టించుకోండి\u003C/a\u003E. మీకు ఆసక్తి ఉన్న విషయం గురించిన సమాచారాన్ని రాసి, వికీ అభివృద్ధిలో మీరూ తోడ్పడండి. ఈ విషయంలో సందేహమేమైనా ఉంటే \u003Ca href=\"/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%AF_%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82\" title=\"వికీపీడియా:సహాయ కేంద్రం\"\u003Eవికీపీడియా సహాయకేంద్రంలో\u003C/a\u003E అడగండి.\n\u003C/td\u003E\u003C/tr\u003E\u003C/tbody\u003E\u003C/table\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E\u003C/div\u003E";}}());</script></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Site"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="విషయ సూచిక" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">విషయ సూచిక</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">దాచు</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">ప్రవేశిక</div> </a> </li> <li id="toc-చరిత్ర" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#చరిత్ర"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>చరిత్ర</span> </div> </a> <ul id="toc-చరిత్ర-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-వర్ణన" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#వర్ణన"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>వర్ణన</span> </div> </a> <ul id="toc-వర్ణన-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అరటిలో_రకాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అరటిలో_రకాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>అరటిలో రకాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-అరటిలో_రకాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ప్రపంచములో" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ప్రపంచములో"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>ప్రపంచములో</span> </div> </a> <ul id="toc-ప్రపంచములో-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ఇతిహాసాలలో_ప్రస్తావన" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ఇతిహాసాలలో_ప్రస్తావన"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>ఇతిహాసాలలో ప్రస్తావన</span> </div> </a> <ul id="toc-ఇతిహాసాలలో_ప్రస్తావన-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-కూర_అరటిలోని_రకాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#కూర_అరటిలోని_రకాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>కూర అరటిలోని రకాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-కూర_అరటిలోని_రకాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అరటి_సాగు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అరటి_సాగు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>అరటి సాగు</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-అరటి_సాగు-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>అరటి సాగు ఉపవర్గాన్ని టాగుల్ చెయ్యి</span> </button> <ul id="toc-అరటి_సాగు-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-నేలలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#నేలలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.1</span> <span>నేలలు</span> </div> </a> <ul id="toc-నేలలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-సాగు_ఇబ్బందులు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#సాగు_ఇబ్బందులు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7.2</span> <span>సాగు ఇబ్బందులు</span> </div> </a> <ul id="toc-సాగు_ఇబ్బందులు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-పోషక_విలువలూ,_ఆహార_పద్ధతుల_మీద_ప్రభావము" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#పోషక_విలువలూ,_ఆహార_పద్ధతుల_మీద_ప్రభావము"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>పోషక విలువలూ, ఆహార పద్ధతుల మీద ప్రభావము</span> </div> </a> <ul id="toc-పోషక_విలువలూ,_ఆహార_పద్ధతుల_మీద_ప్రభావము-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-ఆయుర్వేదంలో" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#ఆయుర్వేదంలో"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">9</span> <span>ఆయుర్వేదంలో</span> </div> </a> <ul id="toc-ఆయుర్వేదంలో-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అరటి_వాడకం,_ప్రయోజనాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అరటి_వాడకం,_ప్రయోజనాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">10</span> <span>అరటి వాడకం, ప్రయోజనాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-అరటి_వాడకం,_ప్రయోజనాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-సంప్రదాయ_విశేషాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#సంప్రదాయ_విశేషాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">11</span> <span>సంప్రదాయ విశేషాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-సంప్రదాయ_విశేషాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అంతరించే_ప్రమాదం" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అంతరించే_ప్రమాదం"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">12</span> <span>అంతరించే ప్రమాదం</span> </div> </a> <ul id="toc-అంతరించే_ప్రమాదం-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అరటి_వ్యాపారం" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అరటి_వ్యాపారం"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">13</span> <span>అరటి వ్యాపారం</span> </div> </a> <ul id="toc-అరటి_వ్యాపారం-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అరటిపండు_పట్ల_జనాల_వైఖరి" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అరటిపండు_పట్ల_జనాల_వైఖరి"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">14</span> <span>అరటిపండు పట్ల జనాల వైఖరి</span> </div> </a> <ul id="toc-అరటిపండు_పట్ల_జనాల_వైఖరి-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-అరటిపాట" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#అరటిపాట"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">15</span> <span>అరటిపాట</span> </div> </a> <ul id="toc-అరటిపాట-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-చూడండి" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#చూడండి"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">16</span> <span>చూడండి</span> </div> </a> <ul id="toc-చూడండి-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-మూలాలు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#మూలాలు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">17</span> <span>మూలాలు</span> </div> </a> <ul id="toc-మూలాలు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-గ్రంథ_పట్టిక" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#గ్రంథ_పట్టిక"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">18</span> <span>గ్రంథ పట్టిక</span> </div> </a> <ul id="toc-గ్రంథ_పట్టిక-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-బయటి_లింకులు" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#బయటి_లింకులు"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">19</span> <span>బయటి లింకులు</span> </div> </a> <ul id="toc-బయటి_లింకులు-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="విషయ సూచిక" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Toggle the table of contents" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Toggle the table of contents</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">అరటి</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Go to an article in another language. Available in 199 languages" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-199" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">199 భాషలు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-en badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="మంచి వ్యాసాలు"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – ఇంగ్లీష్" lang="en" hreflang="en" data-title="Banana" data-language-autonym="English" data-language-local-name="ఇంగ్లీష్" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="केला – హిందీ" lang="hi" hreflang="hi" data-title="केला" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="హిందీ" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B2%BE%E0%B2%B3%E0%B3%86_%E0%B2%B9%E0%B2%A3%E0%B3%8D%E0%B2%A3%E0%B3%81" title="ಬಾಳೆ ಹಣ್ಣು – కన్నడ" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಬಾಳೆ ಹಣ್ಣು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="కన్నడ" class="interlanguage-link-target"><span>ಕನ್ನಡ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%B5%E0%AE%BE%E0%AE%B4%E0%AF%88%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%B4%E0%AE%AE%E0%AF%8D" title="வாழைப்பழம் – తమిళము" lang="ta" hreflang="ta" data-title="வாழைப்பழம்" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="తమిళము" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%B5%E0%B4%BE%E0%B4%B4" title="വാഴ – మలయాళం" lang="ml" hreflang="ml" data-title="വാഴ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="మలయాళం" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Piesang" title="Piesang – ఆఫ్రికాన్స్" lang="af" hreflang="af" data-title="Piesang" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="ఆఫ్రికాన్స్" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Banane_(Frucht)" title="Banane (Frucht) – స్విస్ జర్మన్" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Banane (Frucht)" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="స్విస్ జర్మన్" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%88%99%E1%8B%9D" title="ሙዝ – అమ్హారిక్" lang="am" hreflang="am" data-title="ሙዝ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="అమ్హారిక్" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ami mw-list-item"><a href="https://ami.wikipedia.org/wiki/Pawli" title="Pawli – Amis" lang="ami" hreflang="ami" data-title="Pawli" data-language-autonym="Pangcah" data-language-local-name="Amis" class="interlanguage-link-target"><span>Pangcah</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – అరగోనిస్" lang="an" hreflang="an" data-title="Banana" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="అరగోనిస్" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – ప్రాచీన ఆంగ్లం" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Banan" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="ప్రాచీన ఆంగ్లం" class="interlanguage-link-target"><span>Ænglisc</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2" title="موز – అరబిక్" lang="ar" hreflang="ar" data-title="موز" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="అరబిక్" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arc mw-list-item"><a href="https://arc.wikipedia.org/wiki/%DC%A1%DC%98%DC%99%DC%90" title="ܡܘܙܐ – అరామైక్" lang="arc" hreflang="arc" data-title="ܡܘܙܐ" data-language-autonym="ܐܪܡܝܐ" data-language-local-name="అరామైక్" class="interlanguage-link-target"><span>ܐܪܡܝܐ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="بانان – Moroccan Arabic" lang="ary" hreflang="ary" data-title="بانان" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="Moroccan Arabic" class="interlanguage-link-target"><span>الدارجة</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2" title="موز – ఈజిప్షియన్ అరబిక్" lang="arz" hreflang="arz" data-title="موز" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="ఈజిప్షియన్ అరబిక్" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%B2" title="কল – అస్సామీస్" lang="as" hreflang="as" data-title="কল" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="అస్సామీస్" class="interlanguage-link-target"><span>অসমীয়া</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Pl%C3%A1tanu" title="Plátanu – ఆస్టూరియన్" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Plátanu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="ఆస్టూరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-atj mw-list-item"><a href="https://atj.wikipedia.org/wiki/Pananis" title="Pananis – అతికామెక్వ" lang="atj" hreflang="atj" data-title="Pananis" data-language-autonym="Atikamekw" data-language-local-name="అతికామెక్వ" class="interlanguage-link-target"><span>Atikamekw</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="केरा – అవధి" lang="awa" hreflang="awa" data-title="केरा" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="అవధి" class="interlanguage-link-target"><span>अवधी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ay mw-list-item"><a href="https://ay.wikipedia.org/wiki/Puquta" title="Puquta – ఐమారా" lang="ay" hreflang="ay" data-title="Puquta" data-language-autonym="Aymar aru" data-language-local-name="ఐమారా" class="interlanguage-link-target"><span>Aymar aru</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – అజర్బైజాని" lang="az" hreflang="az" data-title="Banan" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="అజర్బైజాని" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2" title="موز – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="موز" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – బాష్కిర్" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Банан" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="బాష్కిర్" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Biu" title="Biu – బాలినీస్" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Biu" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="బాలినీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Bali</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Banans" title="Banans – Samogitian" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Banans" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="Samogitian" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bbc mw-list-item"><a href="https://bbc.wikipedia.org/wiki/Gaol" title="Gaol – Batak Toba" lang="bbc" hreflang="bbc" data-title="Gaol" data-language-autonym="Batak Toba" data-language-local-name="Batak Toba" class="interlanguage-link-target"><span>Batak Toba</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Batag" title="Batag – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Batag" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target"><span>Bikol Central</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D0%B4)" title="Банан (плод) – బెలారుషియన్" lang="be" hreflang="be" data-title="Банан (плод)" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="బెలారుషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D0%B4)" title="Банан (плод) – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Банан (плод)" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BF%D0%BB%D0%BE%D0%B4)" title="Банан (плод) – బల్గేరియన్" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Банан (плод)" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="బల్గేరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="केरा – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="केरा" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target"><span>भोजपुरी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bi mw-list-item"><a href="https://bi.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – బిస్లామా" lang="bi" hreflang="bi" data-title="Banana" data-language-autonym="Bislama" data-language-local-name="బిస్లామా" class="interlanguage-link-target"><span>Bislama</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bjn mw-list-item"><a href="https://bjn.wikipedia.org/wiki/Pisang" title="Pisang – Banjar" lang="bjn" hreflang="bjn" data-title="Pisang" data-language-autonym="Banjar" data-language-local-name="Banjar" class="interlanguage-link-target"><span>Banjar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%95%E0%A6%B2%E0%A6%BE" title="কলা – బంగ్లా" lang="bn" hreflang="bn" data-title="কলা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="బంగ్లా" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bo mw-list-item"><a href="https://bo.wikipedia.org/wiki/%E0%BD%84%E0%BD%84%E0%BC%8B%E0%BD%A3%E0%BD%82" title="ངང་ལག – టిబెటన్" lang="bo" hreflang="bo" data-title="ངང་ལག" data-language-autonym="བོད་ཡིག" data-language-local-name="టిబెటన్" class="interlanguage-link-target"><span>བོད་ཡིག</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Bananez" title="Bananez – బ్రెటన్" lang="br" hreflang="br" data-title="Bananez" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="బ్రెటన్" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – బోస్నియన్" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Banana" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="బోస్నియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB" title="Гадил – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Гадил" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target"><span>Буряад</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – కాటలాన్" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Banana" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="కాటలాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/B%C4%83-ci%C4%95u" title="Bă-ciĕu – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Bă-ciĕu" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target"><span>閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – చెచెన్" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Банан" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="చెచెన్" class="interlanguage-link-target"><span>Нохчийн</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chy mw-list-item"><a href="https://chy.wikipedia.org/wiki/V%C3%B3hka%27%C3%A9mene" title="Vóhka'émene – చేయేన్" lang="chy" hreflang="chy" data-title="Vóhka'émene" data-language-autonym="Tsetsêhestâhese" data-language-local-name="చేయేన్" class="interlanguage-link-target"><span>Tsetsêhestâhese</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D9%85%DB%86%D8%B2" title="مۆز – సెంట్రల్ కర్డిష్" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="مۆز" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="సెంట్రల్ కర్డిష్" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – కోర్సికన్" lang="co" hreflang="co" data-title="Banana" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="కోర్సికన్" class="interlanguage-link-target"><span>Corsu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-crh mw-list-item"><a href="https://crh.wikipedia.org/wiki/Muz" title="Muz – క్రిమియన్ టర్కిష్" lang="crh" hreflang="crh" data-title="Muz" data-language-autonym="Qırımtatarca" data-language-local-name="క్రిమియన్ టర్కిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Qırımtatarca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ban%C3%A1n" title="Banán – చెక్" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Banán" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="చెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-csb mw-list-item"><a href="https://csb.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – కషుబియన్" lang="csb" hreflang="csb" data-title="Banan" data-language-autonym="Kaszëbsczi" data-language-local-name="కషుబియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Kaszëbsczi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – చువాష్" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Банан" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="చువాష్" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – వెల్ష్" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Banana" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="వెల్ష్" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – డానిష్" lang="da" hreflang="da" data-title="Banan" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="డానిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dag mw-list-item"><a href="https://dag.wikipedia.org/wiki/K%C9%94du" title="Kɔdu – Dagbani" lang="dag" hreflang="dag" data-title="Kɔdu" data-language-autonym="Dagbanli" data-language-local-name="Dagbani" class="interlanguage-link-target"><span>Dagbanli</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q70894304 mw-list-item" title=""><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Obstbanane" title="Obstbanane – జర్మన్" lang="de" hreflang="de" data-title="Obstbanane" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="జర్మన్" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/M%C3%BBz" title="Mûz – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Mûz" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target"><span>Zazaki</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Punti" title="Punti – Central Dusun" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Punti" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="Central Dusun" class="interlanguage-link-target"><span>Kadazandusun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dty mw-list-item"><a href="https://dty.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B2%E0%A4%BE" title="केला – Doteli" lang="dty" hreflang="dty" data-title="केला" data-language-autonym="डोटेली" data-language-local-name="Doteli" class="interlanguage-link-target"><span>डोटेली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dv mw-list-item"><a href="https://dv.wikipedia.org/wiki/%DE%8B%DE%AE%DE%82%DE%B0%DE%86%DE%AC%DE%94%DE%AE" title="ދޮންކެޔޮ – దివేహి" lang="dv" hreflang="dv" data-title="ދޮންކެޔޮ" data-language-autonym="ދިވެހިބަސް" data-language-local-name="దివేహి" class="interlanguage-link-target"><span>ދިވެހިބަސް</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ee mw-list-item"><a href="https://ee.wikipedia.org/wiki/Ak%C9%94%C9%96u" title="Akɔɖu – యూ" lang="ee" hreflang="ee" data-title="Akɔɖu" data-language-autonym="Eʋegbe" data-language-local-name="యూ" class="interlanguage-link-target"><span>Eʋegbe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%B1%CE%BD%CE%AC%CE%BD%CE%B1" title="Μπανάνα – గ్రీక్" lang="el" hreflang="el" data-title="Μπανάνα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="గ్రీక్" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Banano" title="Banano – ఎస్పెరాంటో" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Banano" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="ఎస్పెరాంటో" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – స్పానిష్" lang="es" hreflang="es" data-title="Banana" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="స్పానిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Banaan" title="Banaan – ఎస్టోనియన్" lang="et" hreflang="et" data-title="Banaan" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="ఎస్టోనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – బాస్క్యూ" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Banana" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="బాస్క్యూ" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D9%85%D9%88%D8%B2" title="موز – పర్షియన్" lang="fa" hreflang="fa" data-title="موز" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="పర్షియన్" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Hedelm%C3%A4banaani" title="Hedelmäbanaani – ఫిన్నిష్" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Hedelmäbanaani" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="ఫిన్నిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fon mw-list-item"><a href="https://fon.wikipedia.org/wiki/Kwekwe" title="Kwekwe – ఫాన్" lang="fon" hreflang="fon" data-title="Kwekwe" data-language-autonym="Fɔ̀ngbè" data-language-local-name="ఫాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Fɔ̀ngbè</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Banane" title="Banane – ఫ్రెంచ్" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Banane" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="ఫ్రెంచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – ఐరిష్" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Banana" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="ఐరిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Gaeilge</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – స్కాటిష్ గేలిక్" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Banana" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="స్కాటిష్ గేలిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – గాలిషియన్" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Banana" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="గాలిషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Pakova%27a" title="Pakova'a – గ్వారనీ" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Pakova'a" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="గ్వారనీ" class="interlanguage-link-target"><span>Avañe'ẽ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%95%E0%AB%87%E0%AA%B3%E0%AA%BE%E0%AA%82" title="કેળાં – గుజరాతి" lang="gu" hreflang="gu" data-title="કેળાં" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="గుజరాతి" class="interlanguage-link-target"><span>ગુજરાતી</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Bananey" title="Bananey – మాంక్స్" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Bananey" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="మాంక్స్" class="interlanguage-link-target"><span>Gaelg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Ayaba" title="Ayaba – హౌసా" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Ayaba" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="హౌసా" class="interlanguage-link-target"><span>Hausa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Khi%C3%BBng-chi%C3%A2u" title="Khiûng-chiâu – హక్కా చైనీస్" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Khiûng-chiâu" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="హక్కా చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>客家語 / Hak-kâ-ngî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A0%D7%A0%D7%94" title="בננה – హిబ్రూ" lang="he" hreflang="he" data-title="בננה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="హిబ్రూ" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Keraa" title="Keraa – Fiji Hindi" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Keraa" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="Fiji Hindi" class="interlanguage-link-target"><span>Fiji Hindi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – క్రొయేషియన్" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Banana" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="క్రొయేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – అప్పర్ సోర్బియన్" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Banana" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="అప్పర్ సోర్బియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Hornjoserbsce</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/Bannann" title="Bannann – హైటియన్ క్రియోల్" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Bannann" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="హైటియన్ క్రియోల్" class="interlanguage-link-target"><span>Kreyòl ayisyen</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Ban%C3%A1n" title="Banán – హంగేరియన్" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Banán" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="హంగేరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6" title="Բանան – ఆర్మేనియన్" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բանան" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ఆర్మేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6" title="Պանան – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Պանան" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target"><span>Արեւմտահայերէն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Banana_(fructo)" title="Banana (fructo) – ఇంటర్లింగ్వా" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Banana (fructo)" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="ఇంటర్లింగ్వా" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-iba mw-list-item"><a href="https://iba.wikipedia.org/wiki/Pisang" title="Pisang – ఐబాన్" lang="iba" hreflang="iba" data-title="Pisang" data-language-autonym="Jaku Iban" data-language-local-name="ఐబాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Jaku Iban</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Pisang" title="Pisang – ఇండోనేషియన్" lang="id" hreflang="id" data-title="Pisang" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="ఇండోనేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ik mw-list-item"><a href="https://ik.wikipedia.org/wiki/Pananaq" title="Pananaq – ఇనుపైయాక్" lang="ik" hreflang="ik" data-title="Pananaq" data-language-autonym="Iñupiatun" data-language-local-name="ఇనుపైయాక్" class="interlanguage-link-target"><span>Iñupiatun</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Saba" title="Saba – ఐలోకో" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Saba" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ఐలోకో" class="interlanguage-link-target"><span>Ilokano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-inh mw-list-item"><a href="https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%A5%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D0%BF%D0%B0%D1%81%D1%82" title="Хенапаст – ఇంగుష్" lang="inh" hreflang="inh" data-title="Хенапаст" data-language-autonym="ГӀалгӀай" data-language-local-name="ఇంగుష్" class="interlanguage-link-target"><span>ГӀалгӀай</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Banano" title="Banano – ఈడో" lang="io" hreflang="io" data-title="Banano" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ఈడో" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Banani" title="Banani – ఐస్లాండిక్" lang="is" hreflang="is" data-title="Banani" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="ఐస్లాండిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – ఇటాలియన్" lang="it" hreflang="it" data-title="Banana" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="ఇటాలియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%90%E3%83%8A%E3%83%8A" title="バナナ – జపనీస్" lang="ja" hreflang="ja" data-title="バナナ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="జపనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/badna" title="badna – లోజ్బాన్" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="badna" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="లోజ్బాన్" class="interlanguage-link-target"><span>La .lojban.</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv mw-list-item"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Gedhang" title="Gedhang – జావనీస్" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Gedhang" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="జావనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Jawa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Abanan" title="Abanan – కాబిల్" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Abanan" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="కాబిల్" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kcg mw-list-item"><a href="https://kcg.wikipedia.org/wiki/A%CC%B1yeba" title="A̱yeba – ట్యాప్" lang="kcg" hreflang="kcg" data-title="A̱yeba" data-language-autonym="Tyap" data-language-local-name="ట్యాప్" class="interlanguage-link-target"><span>Tyap</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Punti" title="Punti – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Punti" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target"><span>Kumoring</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – కజఖ్" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Банан" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="కజఖ్" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%85%E1%9F%81%E1%9E%80" title="ចេក – ఖ్మేర్" lang="km" hreflang="km" data-title="ចេក" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="ఖ్మేర్" class="interlanguage-link-target"><span>ភាសាខ្មែរ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%EB%82%98%EB%82%98" title="바나나 – కొరియన్" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바나나" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="కొరియన్" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%DB%81%D9%95" title="کیلہٕ – కాశ్మీరి" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کیلہٕ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="కాశ్మీరి" class="interlanguage-link-target"><span>कॉशुर / کٲشُر</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/M%C3%BBz" title="Mûz – కుర్దిష్" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Mûz" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="కుర్దిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – కోర్నిష్" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Banana" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="కోర్నిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Kernowek</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Musa_(fructus)" title="Musa (fructus) – లాటిన్" lang="la" hreflang="la" data-title="Musa (fructus)" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="లాటిన్" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – Lombard" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Banana" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="Lombard" class="interlanguage-link-target"><span>Lombard</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Etab%C3%A9" title="Etabé – లింగాల" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Etabé" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="లింగాల" class="interlanguage-link-target"><span>Lingála</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Bananas" title="Bananas – లిథువేనియన్" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Bananas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="లిథువేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Ban%C4%81ni" title="Banāni – లాట్వియన్" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Banāni" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="లాట్వియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Ghe%E1%B8%8D%E1%B8%8Dh%C3%A2ng" title="Gheḍḍhâng – మాదురీస్" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Gheḍḍhâng" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="మాదురీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Madhurâ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="केरा – మైథిలి" lang="mai" hreflang="mai" data-title="केरा" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="మైథిలి" class="interlanguage-link-target"><span>मैथिली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Gedhang" title="Gedhang – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Gedhang" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target"><span>Basa Banyumasan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Akondro_(voany)" title="Akondro (voany) – మలగాసి" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Akondro (voany)" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="మలగాసి" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mi mw-list-item"><a href="https://mi.wikipedia.org/wiki/Maika" title="Maika – మావొరీ" lang="mi" hreflang="mi" data-title="Maika" data-language-autonym="Māori" data-language-local-name="మావొరీ" class="interlanguage-link-target"><span>Māori</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Pisang" title="Pisang – మినాంగ్‌కాబో" lang="min" hreflang="min" data-title="Pisang" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="మినాంగ్‌కాబో" class="interlanguage-link-target"><span>Minangkabau</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Банана – మాసిడోనియన్" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Банана" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="మాసిడోనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%B4%D0%B8%D0%BB" title="Гадил – మంగోలియన్" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Гадил" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="మంగోలియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mnw mw-list-item"><a href="https://mnw.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%BC%E1%80%AC%E1%80%90%E1%80%BA" title="ဗြာတ် – Mon" lang="mnw" hreflang="mnw" data-title="ဗြာတ်" data-language-autonym="ဘာသာမန်" data-language-local-name="Mon" class="interlanguage-link-target"><span>ဘာသာမန်</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mos mw-list-item"><a href="https://mos.wikipedia.org/wiki/Banande" title="Banande – మోస్సి" lang="mos" hreflang="mos" data-title="Banande" data-language-autonym="Moore" data-language-local-name="మోస్సి" class="interlanguage-link-target"><span>Moore</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B3" title="केळ – మరాఠీ" lang="mr" hreflang="mr" data-title="केळ" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="మరాఠీ" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Pisang" title="Pisang – మలయ్" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Pisang" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="మలయ్" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Melayu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – మిరాండిస్" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Banana" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="మిరాండిస్" class="interlanguage-link-target"><span>Mirandés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%84%E1%80%BE%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%95%E1%80%BB%E1%80%B1%E1%80%AC" title="ငှက်ပျော – బర్మీస్" lang="my" hreflang="my" data-title="ငှက်ပျော" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="బర్మీస్" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Banaan_(Frucht)" title="Banaan (Frucht) – లో జర్మన్" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Banaan (Frucht)" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="లో జర్మన్" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A5%87%E0%A4%B0%E0%A4%BE" title="केरा – నేపాలి" lang="ne" hreflang="ne" data-title="केरा" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="నేపాలి" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाली</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AE%E0%A5%8D%E0%A4%B5%E0%A4%BE%E0%A4%AF%E0%A5%8D" title="म्वाय् – నెవారి" lang="new" hreflang="new" data-title="म्वाय्" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="నెవారి" class="interlanguage-link-target"><span>नेपाल भाषा</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nia mw-list-item"><a href="https://nia.wikipedia.org/wiki/Gae" title="Gae – నియాస్" lang="nia" hreflang="nia" data-title="Gae" data-language-autonym="Li Niha" data-language-local-name="నియాస్" class="interlanguage-link-target"><span>Li Niha</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Banaan_(vrucht)" title="Banaan (vrucht) – డచ్" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Banaan (vrucht)" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="డచ్" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – నార్వేజియాన్ న్యోర్స్క్" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Banan" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="నార్వేజియాన్ న్యోర్స్క్" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no mw-list-item"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – నార్వేజియన్ బొక్మాల్" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Banan" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="నార్వేజియన్ బొక్మాల్" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nso mw-list-item"><a href="https://nso.wikipedia.org/wiki/Panana" title="Panana – ఉత్తర సోతో" lang="nso" hreflang="nso" data-title="Panana" data-language-autonym="Sesotho sa Leboa" data-language-local-name="ఉత్తర సోతో" class="interlanguage-link-target"><span>Sesotho sa Leboa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nv mw-list-item"><a href="https://nv.wikipedia.org/wiki/Hashk%CA%BCaan_(%C5%82itsoo%C3%ADg%C3%AD%C3%AD)" title="Hashkʼaan (łitsooígíí) – నవాజొ" lang="nv" hreflang="nv" data-title="Hashkʼaan (łitsooígíí)" data-language-autonym="Diné bizaad" data-language-local-name="నవాజొ" class="interlanguage-link-target"><span>Diné bizaad</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – ఆక్సిటన్" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Banana" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="ఆక్సిటన్" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Banuanu" title="Banuanu – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Banuanu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target"><span>Livvinkarjala</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Muuzii" title="Muuzii – ఒరోమో" lang="om" hreflang="om" data-title="Muuzii" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="ఒరోమో" class="interlanguage-link-target"><span>Oromoo</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%95%E0%AC%A6%E0%AC%B3%E0%AD%80" title="କଦଳୀ – ఒడియా" lang="or" hreflang="or" data-title="କଦଳୀ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="ఒడియా" class="interlanguage-link-target"><span>ଓଡ଼ିଆ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – ఒసేటిక్" lang="os" hreflang="os" data-title="Банан" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="ఒసేటిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Ирон</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%95%E0%A9%87%E0%A8%B2%E0%A8%BE" title="ਕੇਲਾ – పంజాబీ" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਕੇਲਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="పంజాబీ" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam mw-list-item"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/Sagin" title="Sagin – పంపన్గా" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Sagin" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="పంపన్గా" class="interlanguage-link-target"><span>Kapampangan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Bacoba_(fruta)" title="Bacoba (fruta) – పపియమేంటో" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Bacoba (fruta)" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="పపియమేంటో" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pl mw-list-item"><a href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Banan_(owoc)" title="Banan (owoc) – పోలిష్" lang="pl" hreflang="pl" data-title="Banan (owoc)" data-language-autonym="Polski" data-language-local-name="పోలిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Polski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7" title="کیلا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="کیلا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D9%83%D9%8A%D9%84%D9%87" title="كيله – పాష్టో" lang="ps" hreflang="ps" data-title="كيله" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="పాష్టో" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – పోర్చుగీస్" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Banana" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="పోర్చుగీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pwn mw-list-item"><a href="https://pwn.wikipedia.org/wiki/veljevelj" title="veljevelj – Paiwan" lang="pwn" hreflang="pwn" data-title="veljevelj" data-language-autonym="Pinayuanan" data-language-local-name="Paiwan" class="interlanguage-link-target"><span>Pinayuanan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Latanu" title="Latanu – కెచువా" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Latanu" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="కెచువా" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Banan%C4%83" title="Banană – రోమేనియన్" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Banană" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="రోమేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="విశేష వ్యాసాలు"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – రష్యన్" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Банан" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="రష్యన్" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD" title="Банан – Rusyn" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Банан" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="Rusyn" class="interlanguage-link-target"><span>Русиньскый</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rw mw-list-item"><a href="https://rw.wikipedia.org/wiki/Umuneke" title="Umuneke – కిన్యర్వాండా" lang="rw" hreflang="rw" data-title="Umuneke" data-language-autonym="Ikinyarwanda" data-language-local-name="కిన్యర్వాండా" class="interlanguage-link-target"><span>Ikinyarwanda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%95%E0%A4%A6%E0%A4%B2%E0%A5%80%E0%A4%AB%E0%A4%B2%E0%A4%AE%E0%A5%8D" title="कदलीफलम् – సంస్కృతం" lang="sa" hreflang="sa" data-title="कदलीफलम्" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="సంస్కృతం" class="interlanguage-link-target"><span>संस्कृतम्</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%B0%D0%BD" title="Банаан – సాఖా" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Банаан" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="సాఖా" class="interlanguage-link-target"><span>Саха тыла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sat mw-list-item"><a href="https://sat.wikipedia.org/wiki/%E1%B1%A0%E1%B1%9F%E1%B1%AD%E1%B1%A8%E1%B1%9F" title="ᱠᱟᱭᱨᱟ – సంతాలి" lang="sat" hreflang="sat" data-title="ᱠᱟᱭᱨᱟ" data-language-autonym="ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ" data-language-local-name="సంతాలి" class="interlanguage-link-target"><span>ᱥᱟᱱᱛᱟᱲᱤ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – సార్డీనియన్" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Banana" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="సార్డీనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Sardu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – సిసిలియన్" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Banana" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="సిసిలియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Bananae" title="Bananae – స్కాట్స్" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Bananae" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="స్కాట్స్" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%DA%AA%D9%8A%D9%84%D9%88" title="ڪيلو – సింధీ" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ڪيلو" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="సింధీ" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sg mw-list-item"><a href="https://sg.wikipedia.org/wiki/Bul%C3%AAe" title="Bulêe – సాంగో" lang="sg" hreflang="sg" data-title="Bulêe" data-language-autonym="Sängö" data-language-local-name="సాంగో" class="interlanguage-link-target"><span>Sängö</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – సేర్బో-క్రొయేషియన్" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Banana" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="సేర్బో-క్రొయేషియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%9A%E0%B7%99%E0%B7%83%E0%B7%99%E0%B6%BD%E0%B7%8A" title="කෙසෙල් – సింహళం" lang="si" hreflang="si" data-title="කෙසෙල්" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="సింహళం" class="interlanguage-link-target"><span>සිංහල</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Banana" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Ban%C3%A1n" title="Banán – స్లోవక్" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Banán" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="స్లోవక్" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – స్లోవేనియన్" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Banana" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="స్లోవేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sm mw-list-item"><a href="https://sm.wikipedia.org/wiki/Fa%27i" title="Fa'i – సమోవన్" lang="sm" hreflang="sm" data-title="Fa'i" data-language-autonym="Gagana Samoa" data-language-local-name="సమోవన్" class="interlanguage-link-target"><span>Gagana Samoa</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sn mw-list-item"><a href="https://sn.wikipedia.org/wiki/Bhanana" title="Bhanana – షోన" lang="sn" hreflang="sn" data-title="Bhanana" data-language-autonym="ChiShona" data-language-local-name="షోన" class="interlanguage-link-target"><span>ChiShona</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Moos" title="Moos – సోమాలి" lang="so" hreflang="so" data-title="Moos" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="సోమాలి" class="interlanguage-link-target"><span>Soomaaliga</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Banania" title="Banania – అల్బేనియన్" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Banania" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="అల్బేనియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD%D0%B0" title="Банана – సెర్బియన్" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Банана" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="సెర్బియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Cau" title="Cau – సండానీస్" lang="su" hreflang="su" data-title="Cau" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="సండానీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Sunda</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – స్వీడిష్" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Banan" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="స్వీడిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Ndizi" title="Ndizi – స్వాహిలి" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Ndizi" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="స్వాహిలి" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szy mw-list-item"><a href="https://szy.wikipedia.org/wiki/paza%27" title="paza' – Sakizaya" lang="szy" hreflang="szy" data-title="paza'" data-language-autonym="Sakizaya" data-language-local-name="Sakizaya" class="interlanguage-link-target"><span>Sakizaya</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tay mw-list-item"><a href="https://tay.wikipedia.org/wiki/buqoh" title="buqoh – Tayal" lang="tay" hreflang="tay" data-title="buqoh" data-language-autonym="Tayal" data-language-local-name="Tayal" class="interlanguage-link-target"><span>Tayal</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tcy mw-list-item"><a href="https://tcy.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AC%E0%B2%BE%E0%B2%B0%E0%B3%86%E0%B2%A4_%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%82%E0%B2%A6%E0%B3%8D" title="ಬಾರೆತ ಪರ್ಂದ್ – తుళు" lang="tcy" hreflang="tcy" data-title="ಬಾರೆತ ಪರ್ಂದ್" data-language-autonym="ತುಳು" data-language-local-name="తుళు" class="interlanguage-link-target"><span>ತುಳು</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BC%D0%B5%D0%B2%D0%B0)" title="Банан (мева) – తజిక్" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Банан (мева)" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="తజిక్" class="interlanguage-link-target"><span>Тоҷикӣ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A5%E0%B9%89%E0%B8%A7%E0%B8%A2" title="กล้วย – థాయ్" lang="th" hreflang="th" data-title="กล้วย" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="థాయ్" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Saging" title="Saging – టగలాగ్" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Saging" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="టగలాగ్" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tly mw-list-item"><a href="https://tly.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – Talysh" lang="tly" hreflang="tly" data-title="Banan" data-language-autonym="Tolışi" data-language-local-name="Talysh" class="interlanguage-link-target"><span>Tolışi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tn mw-list-item"><a href="https://tn.wikipedia.org/wiki/Panana" title="Panana – స్వానా" lang="tn" hreflang="tn" data-title="Panana" data-language-autonym="Setswana" data-language-local-name="స్వానా" class="interlanguage-link-target"><span>Setswana</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tpi mw-list-item"><a href="https://tpi.wikipedia.org/wiki/Banana" title="Banana – టోక్ పిసిన్" lang="tpi" hreflang="tpi" data-title="Banana" data-language-autonym="Tok Pisin" data-language-local-name="టోక్ పిసిన్" class="interlanguage-link-target"><span>Tok Pisin</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Muz" title="Muz – టర్కిష్" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Muz" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="టర్కిష్" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tum mw-list-item"><a href="https://tum.wikipedia.org/wiki/Ntochi" title="Ntochi – టుంబుకా" lang="tum" hreflang="tum" data-title="Ntochi" data-language-autonym="ChiTumbuka" data-language-local-name="టుంబుకా" class="interlanguage-link-target"><span>ChiTumbuka</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ty mw-list-item"><a href="https://ty.wikipedia.org/wiki/Mei%E2%80%99a" title="Mei’a – తహితియన్" lang="ty" hreflang="ty" data-title="Mei’a" data-language-autonym="Reo tahiti" data-language-local-name="తహితియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Reo tahiti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D9%86%D8%A7%D9%86" title="بانان – ఉయ్‌ఘర్" lang="ug" hreflang="ug" data-title="بانان" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ఉయ్‌ఘర్" class="interlanguage-link-target"><span>ئۇيغۇرچە / Uyghurche</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D0%BD%D0%B0%D0%BD_(%D0%BF%D0%BB%D1%96%D0%B4)" title="Банан (плід) – ఉక్రెయినియన్" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Банан (плід)" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ఉక్రెయినియన్" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%DB%8C%D9%84%D8%A7" title="کیلا – ఉర్దూ" lang="ur" hreflang="ur" data-title="کیلا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="ఉర్దూ" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – ఉజ్బెక్" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Banan" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="ఉజ్బెక్" class="interlanguage-link-target"><span>Oʻzbekcha / ўзбекча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Banan" title="Banan – Veps" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Banan" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="Veps" class="interlanguage-link-target"><span>Vepsän kel’</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Chu%E1%BB%91i" title="Chuối – వియత్నామీస్" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Chuối" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="వియత్నామీస్" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Bananne" title="Bananne – West Flemish" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Bananne" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="West Flemish" class="interlanguage-link-target"><span>West-Vlams</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Benen" title="Benen – వోలాపుక్" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Benen" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="వోలాపుక్" class="interlanguage-link-target"><span>Volapük</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Saging" title="Saging – వారే" lang="war" hreflang="war" data-title="Saging" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="వారే" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Banaana" title="Banaana – ఉలూఫ్" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Banaana" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="ఉలూఫ్" class="interlanguage-link-target"><span>Wolof</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%90%D7%A0%D7%90%D7%9F" title="באנאן – ఇడ్డిష్" lang="yi" hreflang="yi" data-title="באנאן" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="ఇడ్డిష్" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/%E1%BB%8C%CC%80g%E1%BA%B9%CC%80d%E1%BA%B9%CC%80" title="Ọ̀gẹ̀dẹ̀ – యోరుబా" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Ọ̀gẹ̀dẹ̀" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="యోరుబా" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Gyoijhom" title="Gyoijhom – జువాన్" lang="za" hreflang="za" data-title="Gyoijhom" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="జువాన్" class="interlanguage-link-target"><span>Vahcuengh</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%95%89" title="蕉 – చైనీస్" lang="zh" hreflang="zh" data-title="蕉" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Kin-chio" title="Kin-chio – మిన్ నాన్ చైనీస్" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Kin-chio" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="మిన్ నాన్ చైనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>閩南語 / Bân-lâm-gú</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E8%95%89" title="蕉 – కాంటనీస్" lang="yue" hreflang="yue" data-title="蕉" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="కాంటనీస్" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/Ubhanana" title="Ubhanana – జూలూ" lang="zu" hreflang="zu" data-title="Ubhanana" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="జూలూ" class="interlanguage-link-target"><span>IsiZulu</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q503#sitelinks-wikipedia" title="భాషాలింకులను మార్చు" class="wbc-editpage">లంకెలను మార్చు</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="పేరుబరులు"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" title="విషయపు పేజీని చూడండి [c]" accesskey="c"><span>వ్యాసం</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A:%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" rel="discussion" title="విషయపు పేజీ గురించి చర్చ [t]" accesskey="t"><span>చర్చ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Change language variant" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">తెలుగు</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="చూపులు"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>సవరించు</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=history" title="ఈ పేజీ మునుపటి కూర్పులు [h]" accesskey="h"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="పరికరాల పెట్టె" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">పరికరాల పెట్టె</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">పరికరాలు</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">దాచు</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="మరిన్ని ఎంపికలు" > <div class="vector-menu-heading"> Actions </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF"><span>చదువు</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit" title="ఈ పేజీ సోర్సుకోడ్‌ను దిద్దండి [e]" accesskey="e"><span>సవరించు</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=history"><span>చరిత్ర</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> సాధారణం </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" title="ఇక్కడికి లింకై ఉన్న అన్ని వికీ పేజీల జాబితా [j]" accesskey="j"><span>ఇక్కడికి లింకున్న పేజీలు</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" rel="nofollow" title="ఈ పేజీకి లింకై ఉన్న పేజీల్లో జరిగిన ఇటీవలి మార్పులు [k]" accesskey="k"><span>సంబంధిత మార్పులు</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/వికీపీడియా:ఫైల్_ఎక్కింపు_విజర్డు" title="దస్త్రాలను ఎక్కించండి [u]" accesskey="u"><span>దస్త్రపు ఎక్కింపు</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక పేజీలన్నిటి జాబితా [q]" accesskey="q"><span>ప్రత్యేక పేజీలు</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&oldid=4369698" title="ఈ పేజీకి చెందిన ఈ కూర్పుకు శాశ్వత లింకు"><span>శాశ్వత లింకు</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=info" title="ఈ పేజీ గురించి మరింత సమాచారం"><span>పేజీ సమాచారం</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:CiteThisPage&page=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&id=4369698&wpFormIdentifier=titleform" title="ఈ పేజీని ఎలా ఉల్లేఖించాలనే దానిపై సమాచారం"><span>ఈ పేజీని ఉల్లేఖించండి</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:UrlQ%C4%B1sald%C4%B1c%C4%B1s%C4%B1&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%2585%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%259F%25E0%25B0%25BF"><span>పొట్టి URL ని పొందండి</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:QrKodu&url=https%3A%2F%2Fte.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25E0%25B0%2585%25E0%25B0%25B0%25E0%25B0%259F%25E0%25B0%25BF"><span>Download QR code</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> ముద్రణ/ఎగుమతి </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B0%A3&bookcmd=book_creator&referer=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF"><span>ఓ పుస్తకాన్ని సృష్టించండి</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:DownloadAsPdf&page=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=show-download-screen"><span>PDF రూపంలో దించుకోండి</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&printable=yes" title="ఈ పేజీకి ముద్రించుకోదగ్గ కూర్పు [p]" accesskey="p"><span>అచ్చుతీయదగ్గ కూర్పు</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> ఇతర ప్రాజెక్టులలో </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Banana" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q503" title="ఈ పేజీకి జత చేసి ఉన్న వికీడేటా పేజీకి లంకె [g]" accesskey="g"><span>వికీడేటా అంశం</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Page tools"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Appearance"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Appearance</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">సైడ్‌బార్‌ లోకి తరలించు</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">దాచు</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">వికీపీడియా నుండి</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="te" dir="ltr"><div> <table class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%"> <tbody><tr> <th colspan="2" style="text-align: center; background-color: లేత ఆకుపచ్చ">అరటి </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Luxor,_Banana_Island,_Banana_Tree,_Egypt,_Oct_2004.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg/200px-Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg" decoding="async" width="200" height="292" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg/300px-Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e4/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg/400px-Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg 2x" data-file-width="876" data-file-height="1280" /></a></span> </td></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%">అరటి చెట్టు, లక్సర్, ఈజిప్ట్ </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: లేత ఆకుపచ్చ"><a href="/w/index.php?title=Taxonomy_(biology)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Taxonomy (biology) (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">Scientific classification</a> </th></tr> <tr> <td>Kingdom: </td> <td><div style="display:inline" class="kingdom"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%87" class="mw-redirect" title="ప్లాంటే">ప్లాంటే</a></div> </td></tr> <tr> <td>Division: </td> <td><div style="display:inline" class="division"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%87_%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="పుష్పించే మొక్కలు">మాగ్నోలిఫైటా</a></div> </td></tr> <tr> <td>Class: </td> <td><div style="display:inline" class="class"><a href="/wiki/%E0%B0%8F%E0%B0%95%E0%B0%A6%E0%B0%B3%E0%B0%AC%E0%B1%80%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ఏకదళబీజాలు">లిలోప్సిడా</a></div> </td></tr> <tr> <td>Order: </td> <td><div style="display:inline" class="order"><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%AC%E0%B1%86%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%86%E0%B0%B8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="జింజిబెరాలెస్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జింజిబెరాలెస్</a></div> </td></tr> <tr> <td>Family: </td> <td><div style="display:inline" class="family"><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B0%BF" title="మూసేసి">మూసేసి</a></div> </td></tr> <tr> <td>Genus: </td> <td><div style="display:inline" class="genus"><i><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="మూసా">మూసా</a></i></div> </td></tr> <tr> <th colspan="2" style="text-align: center; background-color: లేత ఆకుపచ్చ">జాతులు </th></tr> <tr> <td colspan="2" style="text-align: left"> <p>సంకర మూలం; పాఠ్యం చూడండి. </p> </td></tr> </tbody></table><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4293093">@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox.biota tr{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .infobox.biota img{background:white}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox.biota tr{background:transparent!important}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .infobox.biota img{background:white}}.mw-parser-output .infobox.biota .taxobox-edit-taxonomy img{background:transparent!important}body.skin--responsive .mw-parser-output table.biota.infobox tr.taxonrow td{padding:2px 10px}</style></div> <p><b>అరటి</b> ఒక <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%86%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%81" title="చెట్టు">చెట్టులా</a> కనిపించే <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%8A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95" title="మొక్క">మొక్క</a> (హెర్బ్-herb). ఇది <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="మూసా">మూసా</a> అను ప్రజాతికి, <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%82%E0%B0%B8%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B0%BF" title="మూసేసి">మ్యుసేసియె (musaceae)</a> కుటుంబానికి చెందినది.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>1<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> కూర అరటికి దగ్గర సంబంధాన్ని కలిగి ఉంటుంది. అరటి చెట్టు <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="కాండము">కాండము</a>, చాలా పెద్ద పెద్ద <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%95%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="ఆకులు">ఆకులతో</a> (సుమారుగా 2 నుండి 3 మీటర్లు పొడుగు) 4 నుండి 8 మీటర్లు ఎత్తు పెరుగుతాయి. అరటి పండ్లు సాధారణంగా 125 నుండి 200 గ్రాములు బరువు తూగుతాయి. ఈ <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%B0%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%81" title="బరువు">బరువు</a> వాటి పెంపకం, వాతావరణము, ప్రాంతముల వారీగా మారుతుంది. అరటి పండులో 80% లోపల ఉన్న తినగల పదార్థము ఉండగా, పైన తోలు 20% ఉంటుంది. </p><p>వ్యాపార ప్రపంచములోనూ, సాధారణ వాడకములోనూ వేలాడే అరటికాయల గుంపును గెల అంటారు. గెలలోని ఒక్కొక్క గుత్తిని అత్తము (హస్తము) అంటారు. చరిత్ర పరంగా అరటిచెట్లను పశ్చిమ <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%AB%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D_%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="పసిఫిక్ మహాసముద్రం">పసిఫిక్</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%A3_%E0%B0%86%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="దక్షిణ ఆసియా">దక్షిణ ఆసియా</a> దేశాలలో (<a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="భారత దేశం">భారత దేశంతో</a> సహా) సాగు చేశారు. </p><p>చాలా రకాల అరటి పండ్ల రంగూ, రుచి, <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%A8" title="వాసన">వాసన</a> అవి పక్వానికి వచ్చే దశలో ఉష్ణోగ్రతల ఆధారంగా మారుతుంటాయి. తక్కువ ఉష్ణోగ్రతల వద్ద అరటిపండ్లు పాడయిపోయి పాలిపోవడం వల్ల వీటిని ఇండ్లలోని రిఫ్రిజిరేటర్లలో పెట్టరు. అలాగే రవాణా చేసేటప్పుడు కూడా 13.5 డిగ్రీ సెల్సియసు కన్నా తక్కువ ఉష్ణోగ్రతలో ఉంచరు. </p><p><a href="/wiki/2002" title="2002">2002</a> లోనే సుమారు 6.8 కోట్ల టన్నుల అరటిపండ్లు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉత్పత్తి చేయబడ్డాయి. ఇందులో 1.2 కోట్ల టన్నులు దేశాల మధ్య <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="వ్యాపారం">వ్యాపారపరంగా</a> రవాణా చేయబడ్డాయి. <a href="/wiki/%E0%B0%88%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%A1%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="ఈక్వడార్">ఈక్వడార్</a>, కోష్టరికా, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%AC%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="కొలంబియా">కొలంబియా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AB%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="ఫిలిప్పీన్స్">ఫిలిప్పైన్సు</a> దేశాలు ప్రతి ఒక్కటీ పది లక్షల టన్నుల కన్నా ఎక్కువ అరటి పండ్లు ఎగుమతి చేస్తున్నాయి. </p><p>అరటిలో <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="పిండిపదార్థాలు">పిండిపదార్థాలు</a>/చక్కెరలు (కార్బోహైడ్రేటులు) ఎక్కువ ఉంటాయి. ప్రతి 100 గ్రాముల అరటిలో 20 గ్రాముల పిండిపదార్థాలు, 1 గ్రాము <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%B8%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="మాంసకృత్తులు">మాంసకృత్తులు</a>, 0.2 గ్రాములు <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%81_%E0%B0%AA%E0%B0%A6%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A5%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="కొవ్వు పదార్థాలు">కొవ్వు పదార్థాలు</a>, 80 కిలోక్యాలరీల శక్తి ఉన్నాయి. అరటి సులభంగా జీర్ణమై <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B2%E0%B0%AC%E0%B0%A6%E0%B1%8D%E0%B0%A7%E0%B0%95%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="మలబద్ధకం">మలబద్ధకం</a> రాకుండా శరీరాన్ని కాపాడుతుంది. </p><p> భారతదేశములో మొత్తం 50 రకాల అరటిపండ్లు లభిస్తున్నాయి. వాటిలో కొన్ని రకాలు: పచ్చ అరటిపండ్లు, చక్కెరకేళి, పసుపు పచ్చవి, కేరళ అరటిపండ్లు, కొండ అరటిపండ్లు, అమృతపాణి, ముకిరీ, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="కర్పూరం">కర్పూరం</a>. వీటి నుండి చిప్సు కూడా తయారు చేస్తారు. </p><figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Banana.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/0/0a/Banana.JPG/250px-Banana.JPG" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/0/0a/Banana.JPG/375px-Banana.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/0/0a/Banana.JPG/500px-Banana.JPG 2x" data-file-width="1632" data-file-height="1224" /></a><figcaption><center>అరటిపండ్లు</center></figcaption></figure> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:AraTi_paLlu_plantain.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/d/d7/AraTi_paLlu_plantain.JPG/220px-AraTi_paLlu_plantain.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/d/d7/AraTi_paLlu_plantain.JPG/330px-AraTi_paLlu_plantain.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/d/d7/AraTi_paLlu_plantain.JPG/440px-AraTi_paLlu_plantain.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>అరటిపళ్లు</figcaption></figure> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="చరిత్ర"><span id=".E0.B0.9A.E0.B0.B0.E0.B0.BF.E0.B0.A4.E0.B1.8D.E0.B0.B0"></span>చరిత్ర</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=1" title="విభాగాన్ని మార్చు: చరిత్ర"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_(2).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_%282%29.jpg/220px-%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_%282%29.jpg" decoding="async" width="220" height="133" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_%282%29.jpg/330px-%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_%282%29.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2c/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_%282%29.jpg/440px-%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80_%282%29.jpg 2x" data-file-width="2513" data-file-height="1518" /></a><figcaption>చక్రకేళీ</figcaption></figure> <p>అరటి చెట్టు ఆసియా వాయువ్య దేశాలలో పుట్టింది. ఇప్పటికీ కూడా చాలా రకాల అడవి అరటి చెట్లు <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82_%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="న్యూ గినియా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">న్యూ గినియా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B2%E0%B1%87%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="మలేసియా">మలేసియా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%87%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8B%E0%B0%A8%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="ఇండోనేషియా">ఇండోనేషియా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AB%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="ఫిలిప్పీన్స్">ఫిలిప్పైన్సు</a> లలో కనపడతాయి. ఇటివల దొరికిన పురావస్తు, శిలాజవాతావరణ శాస్త్ర ఆధారాలను బట్టి <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B0%BE_%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82_%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="పపువా న్యూ గినియా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">పపువా న్యూ గినియా</a> లోని పశ్చిమ ద్వీప ఖండములోని కుక్‌ స్వాంపు వద్ద క్రీస్తు పూర్వం 8000 లేదా 5000 సంవత్సరాల నుండే అరటి తోటల పెంపకం సాగినట్లు నిర్ధారించారు. కాబట్టి <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%82_%E0%B0%97%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="న్యూ గినియా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">న్యూ గినియాలో</a> తొలి అరటి తోటల పెంపకం జరిగినట్లు నిర్ధారించవచ్చు. తరువాత ఇతర <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%A1%E0%B0%B5%E0%B0%BF_%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="అడవి అరటి (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">అడవి అరటి</a> జాతులు దక్షిణ ఆసియా ఖండములో పెంపకము చేసినట్లు భావించవచ్చు. </p><p>వ్రాత ప్రతులలో మొదటిసారిగా అరటి ప్రస్తావన మనకు <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%81_%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%82" title="క్రీస్తు పూర్వం">క్రీస్తు పూర్వం</a> 600 సంవత్సరములో వ్రాసిన బౌద్ధ సాహిత్యంలో కనపడుతుంది. <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B2%E0%B1%86%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%B0%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="అలెగ్జాండరు">అలెగ్జాండరు</a> తొలిసారిగా క్రీస్తు పూర్వం 327 వ సంవత్సరములో <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4_%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="భారత దేశం">భారత దేశంలో</a> వీటి రుచి చూశాడు.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>2<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనాలో</a> <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%81_%E0%B0%B6%E0%B0%95%E0%B0%82" title="క్రీస్తు శకం">క్రీస్తు శకం</a> 200 సంవత్సరము నుండి అరటి తోటల పెంపకం సాగినట్లుగా మనకు ఆధారాలు లభ్యమవుతున్నాయి. <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%81_%E0%B0%B6%E0%B0%95%E0%B0%82" title="క్రీస్తు శకం">క్రీస్తు శకం</a> 650 వ సంవత్సరములో <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%81%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%82" title="ముస్లిం">ముస్లిం</a> దండయాత్రల వల్ల అరటి <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="పాలస్తీనా">పాలస్తీనా</a> ప్రాంతానికీ, తరువాత <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" title="ఆఫ్రికా">ఆఫ్రికా</a> ఖండానికీ వ్యాప్తి చెందింది. </p> <table class="wikitable" style="float: right; border: 1px solid #BBB; margin: .46em 0 0 .2em;"> <tbody><tr> <th>వందగ్రాముల అరటిలో వున్న పోషకాలు </th></tr> <tr> <td> <ul><li>నీరు - 70.1 గ్రా.</li> <li>ప్రోటీన్ - 1.2 గ్రా.</li> <li>కొవ్వుపదార్థాలు - 0.3 గ్రా.</li> <li>పిండిపదార్థాలు - 27.2 గ్రా.</li> <li>కాల్షియం - 17 మి.గ్రా.</li> <li>ఇనుము - 0.4మి.గ్రా.</li> <li>సోడియం - 37 మి.గ్రా.</li> <li>పొటాషియం - 88 మి.గ్రా.</li> <li>రాగి - 0.16 మి.గ్రా.</li> <li>మాంగనీసు - 0.2 మి.గ్రా.</li> <li>జింక్ - 0.15 మి.గ్రా.</li> <li>క్రోమియం - 0.004 మి.గ్రా.</li> <li>కెరోటిన్ - 78 మైక్రో గ్రా.</li> <li>రైబోఫ్లెవిన్ - 0.08 మి.గ్రా.</li> <li>సి విటమిన్ - 7 మి.గ్రా.</li> <li>థయామిన్ - 0.05 మి.గ్రా.</li> <li>నియాసిన్ - 0.5 మి.గ్రా.</li> <li>శక్తి - 116 కిలోకాలరీలు</li></ul> </td></tr></tbody></table> <p>క్రీస్తుశకం 1502 లో <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8B%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B1%80%E0%B0%B8%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="పోర్చుగీసు">పోర్చుగీసు</a> వారు తొలిసారిగా అరటి పెంపకాన్ని కరేబియన్, మధ్య అమెరికా ప్రాంతములలో మొదలుపెట్టారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="వర్ణన"><span id=".E0.B0.B5.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.A3.E0.B0.A8"></span>వర్ణన</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=2" title="విభాగాన్ని మార్చు: వర్ణన"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:AraTitOTa.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/5/59/AraTitOTa.jpg/250px-AraTitOTa.jpg" decoding="async" width="250" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/5/59/AraTitOTa.jpg/375px-AraTitOTa.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/te/thumb/5/59/AraTitOTa.jpg/500px-AraTitOTa.jpg 2x" data-file-width="800" data-file-height="600" /></a><figcaption>'ఆంధ్ర ప్రదేశ్ లో అరటి తోట'</figcaption></figure> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg/220px-%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg" decoding="async" width="220" height="465" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg/330px-%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/da/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg/440px-%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%97%E0%B1%86%E0%B0%B2_IMG20190623125722.jpg 2x" data-file-width="1970" data-file-height="4160" /></a><figcaption>అమలాపురంలో అరటి చెట్టు</figcaption></figure> <p>అరటిపండ్లు రకరకాల రంగులలో, ఆకారాల్లో లభిస్తున్నాయి. పండిన పండ్లు తేలికగా తొక్క వలుచుకొని తినడానికీ, పచ్చి కాయలు తేలికగా వంట చేసుకుని తినడానికీ అనువుగా ఉంటాయి. పక్వ దశను బట్టి వీటి రుచి వగరు నుండి తియ్యదనానికి మారుతుంది. 'పచ్చి' అరటికాయలను వండటానికి ఉపయోగిస్తారు. కొన్ని ఉష్ణమండల ప్రాంతాల్లోని ప్రజలకు ఇది ప్రధాన ఆహారం. </p><p>నిఖార్సయిన అరటి పండ్లు చాలా పెద్ద పెద్ద విత్తనాలను కలిగి ఉంటాయి, కానీ <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%A8%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="విత్తనము">విత్తనాలు</a> లేకుండా రకరకాల అరటి పండ్లను <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="ఆహారం">ఆహారం</a> కోసం అభివృద్ధి చేసారు. వీటి పునరుత్పత్తి కాండం యొక్క తొలిభాగాల ద్వారా జరుగుతుంది. వీటిని పిలకలు, అరటి పిల్లలు అంటారు. కొన్ని పర్యాయములు ఈ పిలకలను <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="పూలు">పూలు</a> అనికూడా పిలవడం పరిపాటి. ఒకసారి పంట చేతికి వచ్చిన తరువాత అరటి చెట్టు కాండాన్ని నరికివేసి, ఈ పిలకలను తరువాతి పంటగా ఎదగనిస్తారు. ఇలా నరికిన కాండం బరువు సుమారుగా 30 నుండి 50 కేజీలు ఉంటుంది. </p> <dl><dt>అరటి పువ్వులు</dt></dl> <p>అరటి చెట్లతో పాటు అరటి పువ్వును (దీనిని తరచూ అరటి పుష్పం లేదా అరటి హృదయం అని అంటారు) <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AC%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%80_%E0%B0%B5%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B0%B2%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="బెంగాలీ వంటలు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">బెంగాలీ వంటలలో</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B0%B3_%E0%B0%B5%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B0%B2%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="కేరళ వంటలు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">కేరళ వంటలలో</a> ఉపయోగిస్తారు. అరటి కాండములోని సున్నితమైన మధ్య భాగం (దూట) కూడా వంటలలో ఉపయోగిస్తారు - ముఖ్యముగా <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%AE%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="బర్మా">బర్మా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B0%B3" title="కేరళ">కేరళ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="బెంగాలు">బెంగాలు</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="ఆంధ్ర ప్రదేశ్">ఆంధ్ర ప్రదేశ్</a> లలో. అరటి పూవు జీర్ణ క్రియ తేలికగా జరిగి సుఖ విరోచనము అగును . ఇందులోని ఐరన్, <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="కాల్సియం">కాల్సియం</a>, పొటాసియం, <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B1%86%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%A8%E0%B1%80%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="మెగ్నీషియం">మెగ్నీషియం</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AB%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AB%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="ఫాస్ఫరస్">ఫాస్ఫరస్</a>, వగైరాలు నాడీ వ్యవస్థ మీద ప్రభావంచూపి సక్రమముగా పనిచేసేటట్లు దోహదపడును . ఇందులోని విటమిన్ సి వ్యాధినిరోధక శక్తిని అభివృద్ధి చేయును . ఆడువారిలో బహిస్టుల సమయంలో అధిక రక్తస్రావము అరికట్టడానికి ఇది పనికొచ్చును. మగవారిలో వీర్య వృద్ధికి దోహద పడును. </p> <dl><dt>అరటి ఆకులు</dt> <dd></dd></dl> <p>అరటి ఆకులు చాలా సున్నితంగా, పెద్దగా సౌలభ్యంగా ఉంటాయి. ఇవి తడి అంటకుండా ఉంటాయి, అందువల్ల వీటిని <a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%8A%E0%B0%A1%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B1%81" title="గొడుగు">గొడుగుకు</a> బదులుగా వాడతారు. <a href="/wiki/%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%82" title="భారతదేశం">భారతదేశంలోని</a> కొన్ని ప్రాంతాలలోను, <a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనా</a>, జోంగ్జీ, <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%86%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="అమెరికా">మధ్య అమెరికాలలో</a> వీటిని వంటకాలు చుట్టడానికి ఉపయోగిస్తారు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అరటిలో_రకాలు"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.8B_.E0.B0.B0.E0.B0.95.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>అరటిలో రకాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=3" title="విభాగాన్ని మార్చు: అరటిలో రకాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటి పండు ఆరోగ్యకరమైన పండ్లలో ఒకటి. భారతదేశంలో, మామిడి పండు తరువాత, రెండవ ముఖ్యమైన పండ్ల పండు అరటి, సంవత్సరం పొడవునా లభిస్తుంది, సరసమైన, పోషకమైనది, రుచికరమైనది,ఔషధ విలువలను కలిగి ఉంది, ఇతర దేశాలకు అరటి పళ్లను ఎగుమతి చేయవచ్చును. ప్రపంచవ్యాప్తంగా 300 కంటే ఎక్కువ రకాల అరటిపండ్లు ఉన్నాయి. అయితే, భారతదేశంలో 15 నుండి 20 రకాలు మాత్రమే ప్రధానంగా వ్యవసాయానికి ఉపయోగించబడుతున్నాయి. వాణిజ్యపరంగా, అరటిని తినే పండ్ల (డెజర్ట్) రకాలు & వంటలలో ఉపయోగించే (పాక) రకాలుగా వర్గీకరించారు. పాక రకాల్లో పిండి పదార్ధాలు ఉండి, అవి పరిపక్వం చెందని రూపంలో కూరగాయలుగా ఉపయోగించబడతాయి. రోబస్టా, మంథన్, పూవాన్, మరుగుజ్జు కావెండిష్, నంద్రన్, ఎర్ర అరటి, బస్రాయి, అర్ధపురి, నయాలీ, సఫేద్ వెల్చి రస్తాలీ, కర్పుర్వల్లి మొదలైనవి ముఖ్యమైన పంటలు.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>3<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>భారతదేశంలోని వివిధ రాష్ట్రాల్లో పండించే అరటి రకాలు: </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%9F%E0%B0%95" title="కర్ణాటక">కర్ణాటక</a> - రోబస్టా, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%80&action=edit&redlink=1" class="new" title="రస్తాలీ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">రస్తాలీ</a>, డ్వాఫ్ కావెండిష్, పూవన్, మంథన్, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%8E%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%AC%E0%B0%B2%E0%B1%87&action=edit&redlink=1" class="new" title="ఎలకిబలే (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">ఎలకిబలే</a> </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B0%B3" title="కేరళ">కేరళ</a> - నెండ్రన్ (అరటి), <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%AF%E0%B0%82%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A1%E0%B0%A8%E0%B1%8D&action=edit&redlink=1" class="new" title="పాలయంకోడన్ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">పాలయంకోడన్</a> (పూవన్), రస్తాలీ, మంథన్, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%A1%E0%B1%8D_%E0%B0%AC%E0%B0%A8%E0%B0%A8%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="రెడ్ బననా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">రెడ్ బననా</a>, రోబస్టా </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="ఆంధ్రప్రదేశ్">ఆంధ్రప్రదేశ్</a> - డ్వాఫ్ కావెండిష్, రస్తాలీ, రోబస్టా, అమృత్పంత్, తెల్లాచక్రేలి, చక్రకేలి, మంథన్, కర్పూర పూవన్, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AF%E0%B1%86%E0%B0%A8%E0%B0%97%E0%B1%81_%E0%B0%AC%E0%B1%8A%E0%B0%82%E0%B0%A4&action=edit&redlink=1" class="new" title="యెనగు బొంత (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">యెనగు బొంత</a>, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%83%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%A3%E0%B0%BF&action=edit&redlink=1" class="new" title="అమృతపాణి (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">అమృతపాణి</a> <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B3%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="బంగాళా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">బంగాళా</a> </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%B3%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="తమిళనాడు">తమిళనాడు</a> - రోబస్టా, విరూపాక్షి, రెడ్ బనానా, పూవన్, రస్తాలీ, మంథన్, కర్పూరవల్లి, నేంద్రన్, సక్కై, పెయాన్, మత్తి </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B8%E0%B1%8B%E0%B0%82" title="అసోం">అస్సాం</a> - జహాజీ, చిని చంపా, మల్భోగ్, హోండా, మంజహాజీ, బోర్జాజీ (రోబస్టా), చినియా (మనోహర్), కాంచ్కోల్, భీమ్కోల్, డిగ్జోవా, కుల్పైట్, జతికోల్, భరత్ మోని </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%96%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D" title="జార్ఖండ్">జార్ఖండ్</a> - బస్రాయి, సింగపురి </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%80%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="బీహార్">బీహార్</a> - చినియా, డ్వాఫ్ కావెండిష్, అల్పోన్, చిని చంపా, కోథియా, మాల్బిగ్, ముథియా, గౌరియా </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%9C%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%A4%E0%B1%8D" title="గుజరాత్">గుజరాత్</a> - లకాటన్, డ్వాఫ్ కావెండిష్, హరిచల్ (లోఖండి), గాందేవి సెలక్షన్, బస్రాయ్, రోబస్టా, జి-9, శ్రీమతి </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%AF_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" title="మధ్య ప్రదేశ్">మధ్యప్రదేశ్</a> - బస్రాయ్ </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0" title="మహారాష్ట్ర">మహారాష్ట్ర</a> - డ్వాఫ్ కావెండిష్, శ్రీమంతి, బస్రాయ్, రోబస్టా, లాల్ వెల్చి, సఫేడ్ వెల్చి, రాజేలి నేంద్రన్, గ్రాండ్ నైన్, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%A1%E0%B1%8D_%E0%B0%AC%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="రెడ్ బనానా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">రెడ్ బనానా</a> </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%92%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B0%BE" title="ఒడిశా">ఒరిస్సా</a> - డ్వాఫ్ కావెండిష్, రోబస్టా, చంపా </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%9A%E0%B0%BF%E0%B0%AE_%E0%B0%AC%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="పశ్చిమ బెంగాల్">పశ్చిమ బెంగాల్</a> - మోర్ట్మాన్, చంపా, డ్వాఫ్ కావెండిష్, జెయింట్ గవర్నర్, సింగపురి. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ప్రపంచములో"><span id=".E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AA.E0.B0.82.E0.B0.9A.E0.B0.AE.E0.B1.81.E0.B0.B2.E0.B1.8B"></span>ప్రపంచములో</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=4" title="విభాగాన్ని మార్చు: ప్రపంచములో"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>ఇతర దేశాలలో దేశాలలో సాగుబడిలో ఉన్న ఇతర జాతి అరటి పండ్లు ఈ విధంగా ఉన్నాయి.<sup id="cite_ref-4" class="reference"><a href="#cite_note-4"><span class="cite-bracket">[</span>4<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> అవి డ్వాఫ్ కావెండిష్, జెయింట్ కావెండిష్, పిసాంగ్ మసాక్ హిజావు, ఐస్ క్రీం, 'ఎనానో గిగాంటే, మాచో, ఒరినోకో. </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%86%E0%B0%9C%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%8D" title="బ్రెజిల్">బ్రెజిల్</a> దేశములో రోబస్టా, శాంటా కాటారినా సిల్వర్, బ్రెజిలియన్. </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%9A%E0%B1%88%E0%B0%A8%E0%B0%BE" title="చైనా">చైనా</a> దేశములో డ్వాఫ్ కావెండిష్ </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" title="దక్షిణాఫ్రికా">దక్షిణ ఆఫ్రికా</a> దేశములో డ్వాఫ్ కావెండిష్, గోల్డెన్ బ్యూటీ </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%87%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="ఆస్ట్రేలియా">ఆస్ట్రేలియాలో</a> రోబస్టా, విలియమ్స్, కోకోస్, </p><p>తూర్పు ఆఫ్రికా, <a href="/wiki/%E0%B0%A5%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D" title="థాయిలాండ్">థాయ్ లాండ్</a> దేశాలలో బ్లగ్గో, మారికోంగో, కామన్ డ్వాఫ్ </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%AB%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B1%8D" title="ఫిలిప్పీన్స్">ఫిలిప్పీన్స్</a> లో కామన్ డ్వాఫ్, ఫిలిప్పైన్ లకాటన్ </p><p><a href="/wiki/%E0%B0%A4%E0%B1%88%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B1%8D" title="తైవాన్">తైవాన్</a> లో జెయింట్ కావెండిష్ </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఇతిహాసాలలో_ప్రస్తావన"><span id=".E0.B0.87.E0.B0.A4.E0.B0.BF.E0.B0.B9.E0.B0.BE.E0.B0.B8.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B0.B2.E0.B1.8B_.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.B8.E0.B1.8D.E0.B0.A4.E0.B0.BE.E0.B0.B5.E0.B0.A8"></span>ఇతిహాసాలలో ప్రస్తావన</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=5" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఇతిహాసాలలో ప్రస్తావన"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటి శుభ సూచకం అందుచేత అరటిని శుభకార్యాలలో తప్పకుండా వినియోగిస్తారు. దీని వెనుక ఒక ఇతిహాస సంబంధమైన కథ కూడా ఉంది. ఒకప్పుడు <a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B1%81" title="దుర్వాసుడు">దుర్వాసమహాముని</a> సాయంసంధ్యవేళ కూడా ఆదమరచి నిద్రపోతున్నప్పుడు ఆయన భార్య (<a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%A6%E0%B0%B2%E0%B1%80" class="mw-redirect" title="కదలీ">కదలీ</a>) <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%82%E0%B0%A6%E0%B0%A8%E0%B0%82" title="సంధ్యావందనం">సంధ్యావందనం</a> సమయం అయిన కారణమున ఆయనను నిద్ర నుండి మేలుకొల్పుతుంది. దుర్వాసుడు నిద్ర నుండి లేచి చూస్తే ఆయన నేత్రాల నుండి వచ్చిన కోపాగ్నికి ఆవిడ భస్మరాశి అయిపోతుంది. కొన్ని రోజుల తరువాత దుర్వాస మహర్షి మామ గారు తన <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%82%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="కూతురు">కూతురు</a> గురించి అడుగగా ఆవిడ తన కోపాగ్ని వల్ల భస్మరాశి అయినది అని చెప్పి, తనమామ గారి ఆగ్రహానికి గురి కాకుండా ఉండేందుకు దుర్వాసముని తన భార్య శుభపద్రమైన కార్యాలన్నింటిలో <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B0%A6%E0%B0%B2%E0%B1%80" class="mw-redirect" title="కదలీ">కదలీ</a> ఫలం (<a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%83%E0%B0%A4%E0%B0%82" title="సంస్కృతం">సంస్కృతంలో</a> కదలీ ఫలం అంటే అరటిపండు) రూపంలో వినియోగించబడుతుంది అని వరాన్ని ఇస్తాడు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="కూర_అరటిలోని_రకాలు"><span id=".E0.B0.95.E0.B1.82.E0.B0.B0_.E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.8B.E0.B0.A8.E0.B0.BF_.E0.B0.B0.E0.B0.95.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>కూర అరటిలోని రకాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=6" title="విభాగాన్ని మార్చు: కూర అరటిలోని రకాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటి కాయలలో రెండు రకాలున్నాయి. ఒక రకం పండించి పండు మాగిన తరువాత తినడానికి ఉపయోగపడేవి. రెండో రకం కేవలం కూరలలో ఉపయోగపడేవి. ఇవి కూడా పండు మాగుతాయి కాని అంత రుచిగా వుండవు. వీటికి తోలు చాల మందంగా, గట్టిగా ఉంటుంది. వీటిని కూరలలో, ఇతర వంటకాలలో మాత్రమే ఉపయోగిస్తారు. </p> <table class="wikitable"> <tbody><tr> <th>కూర అరటి రకాలు </th></tr> <tr> <td> <ul><li>పచ్చబొంత</li> <li>బూడిద బొంత</li> <li>పచ్చబొంత బత్తీసా</li> <li>బూడిద బొంత బత్తీసా</li> <li>పచ్చగుబ్బబొంత</li> <li>పలకల బొంత</li> <li>నూకల బొంత</li> <li>సపోటా బొంత</li> <li>నేంద్రం</li> <li>సిరుమల అరటి</li> <li>వామనకేళి</li></ul> </td></tr></tbody></table> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అరటి_సాగు"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF_.E0.B0.B8.E0.B0.BE.E0.B0.97.E0.B1.81"></span>అరటి సాగు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=7" title="విభాగాన్ని మార్చు: అరటి సాగు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="నేలలు"><span id=".E0.B0.A8.E0.B1.87.E0.B0.B2.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>నేలలు</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=8" title="విభాగాన్ని మార్చు: నేలలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:Banana_trees.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Banana_trees.jpg/220px-Banana_trees.jpg" decoding="async" width="220" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Banana_trees.jpg/330px-Banana_trees.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9e/Banana_trees.jpg/440px-Banana_trees.jpg 2x" data-file-width="1785" data-file-height="2700" /></a><figcaption>చీకటిగల కోసము అరటిచెట్ల పరిశీలన</figcaption></figure> <p>అరటి పంటకు మంచి సారవంతమైన ఒండ్రునేల కలిగిన డెల్టా భూముల్లో, నీరు బాగా ఇంకిపోయే భూములు అనుకూలం. ఇసుకతో కూడిన గరపనేలల్లో కూడా ఈ పంట పండించవచ్చు. భూమి 1మీ. కంటే లోతుగా ఉండి, 6.5-7.5 మధ్య ఉదజని సూచిక కలిగి, ఎలక్ట్రికల్ కండక్టివిటి 1.0 మీ.మోస్ కంటే తక్కువ కలిగిన భూములు అనుకూలము. నీరుసరిగా ఇంకని భూముల్లో, చవుడు భూములు, సున్నారపు నేలలు, గులక రాల్లు, <a href="/wiki/%E0%B0%87%E0%B0%B8%E0%B1%81%E0%B0%95" title="ఇసుక">ఇసుక</a> భూములు ఈ పంటకు పనికి రావు.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>5<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="సాగు_ఇబ్బందులు"><span id=".E0.B0.B8.E0.B0.BE.E0.B0.97.E0.B1.81_.E0.B0.87.E0.B0.AC.E0.B1.8D.E0.B0.AC.E0.B0.82.E0.B0.A6.E0.B1.81.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>సాగు ఇబ్బందులు</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=9" title="విభాగాన్ని మార్చు: సాగు ఇబ్బందులు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటికి చీడపీడల బెడద కొద్దిగా ఎక్కువ. దానికి కారణాలలో ఒకటి జన్యుపరమైన వైవిధ్యము లేకపోవడము అని భావిస్తారు. ఇవి ఎక్కువగా స్వపరాగ సంపర్కము వల్ల వృద్ధిపొందటము వల్ల జన్యుపరమైన వైవిధ్యము లేకపోవడానికి కారణంగా భావిస్తారు. కాండము ద్వారా ఫలదీకరణము చేయుపద్ధతి వల్ల వైరసులు చాలా తేలికగా వ్యాపిస్తాయి. </p> <ol><li>బనానా బంచీ అనునది ఆసియాలో చాలా ప్రమాదకరమైన అరటి తెగులు. ఇది వ్యాపించిన చేయగలిగినదేమీ లేదు - పంటను తగలబెట్టి మిగిలిన పొలాలకు వ్యాప్తి చెందకుండా చూడటము తప్ప.</li> <li>బలమైన గాలులు వీచినప్పుడు ఎత్తుగా ఉన్న అరటి మొక్కలు విరిగిపోవడం, పడిపోవడం జరుగుతుంది. దీని వల్ల రైతులు నష్టపోతారు.</li> <li>అరటి గెల వేసినప్పుడు బరువుకి చెట్టు వంగి పోతుంది. పడి పోకుండా ఉండడానికి చెట్టుకు మద్దతుగా పంగాల కర్రలతో నిలబెట్టాలి.</li> <li>తల్లి చెట్టు చుట్టూ పిల్లలు మొక్కలు అధికంగా పుట్టి చాలా వేగంగా పెరుగుతాయి. వీటిని ఎప్పటికప్పుడు నరికి వేయాలి. లేకపోతే తల్లి చెట్టు ఎదుగుదల నెమ్మదించడం లేదా బలహీనంగా ఎదగడం, గెల సరిగ్గా రాకపోవడం జరుగుతుంది. కనీసం వారం లేదా పది రోజులకు ఓ సారి అరటి పిలకలు లేదా పిల్లలు నరకవలసి ఉంటుంది.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="పోషక_విలువలూ,_ఆహార_పద్ధతుల_మీద_ప్రభావము"><span id=".E0.B0.AA.E0.B1.8B.E0.B0.B7.E0.B0.95_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.B2.E0.B1.81.E0.B0.B5.E0.B0.B2.E0.B1.82.2C_.E0.B0.86.E0.B0.B9.E0.B0.BE.E0.B0.B0_.E0.B0.AA.E0.B0.A6.E0.B1.8D.E0.B0.A7.E0.B0.A4.E0.B1.81.E0.B0.B2_.E0.B0.AE.E0.B1.80.E0.B0.A6_.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AD.E0.B0.BE.E0.B0.B5.E0.B0.AE.E0.B1.81"></span>పోషక విలువలూ, ఆహార పద్ధతుల మీద ప్రభావము</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=10" title="విభాగాన్ని మార్చు: పోషక విలువలూ, ఆహార పద్ధతుల మీద ప్రభావము"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:SLredbananas.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/SLredbananas.jpg/250px-SLredbananas.jpg" decoding="async" width="250" height="171" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/SLredbananas.jpg/375px-SLredbananas.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/SLredbananas.jpg/500px-SLredbananas.jpg 2x" data-file-width="504" data-file-height="344" /></a><figcaption><a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B1%80%E0%B0%B2%E0%B0%82%E0%B0%95" title="శ్రీలంక">శ్రీలంకలోని</a> ఎర్ర అరటి రకము</figcaption></figure> <p>అరటిపండులో<sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>6<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> ముందే చెప్పుకున్నట్లు 74% కన్నా ఎక్కువగా <a href="/wiki/%E0%B0%A8%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="నీరు">నీరు</a> ఉంటుంది. 23% కార్బోహైడ్రేటులు, 1% ప్రోటీనులు, 2.6% ఫైబరు ఉంటుంది. ఈ విలువలు వాతావరణాన్ని, పక్వదశనుబట్టి, <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%B5%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="వ్యవసాయం">సాగు</a> పద్ధతిని బట్టి, ప్రాంతాన్ని బట్టి మారుతుంటాయి. పచ్చి అరటిపండులో కార్బోహైడ్రేటులు స్టార్చ్ రూపములో ఉంటాయి, పండుతున్న కొద్దీ ఇవి చక్కరగా మార్పుచెందబడతాయి. అందుకే పండు అరటి తియ్యగా ఉంటుంది. పూర్తిగా మాగిన అరటిలో 1-2% చక్కర ఉంటుంది. అరటిపండు మంచి శక్తిదాయకమైనది. అంతే కాకుండా ఇందులో <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="పొటాషియం">పొటాషియం</a> కూడా ఉంటుంది. అందువల్ల ఇది <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%8B%E0%B0%9F%E0%B1%81" title="రక్తపోటు">రక్తపోటుతో</a> బాధపడుతున్నవారికి చాలా విలువైన ఆహారం. అరటిపండు, పెద్ద పేగు వ్యాధిగ్రస్తులకు చాలా చక్కని <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B9%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82" title="ఆహారం">ఆహారం</a>. అందుకే అరటి పండు పేదవాడి ఆపిలు పండు అని అంటారు. ఎందుకంటే, రెండింటిలోనూ పోషక విలువలు సమానంగానే ఉంటాయి. కాని, అరటి పండు చవక, ఆపిలు పండు ఖరీదు. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="ఆయుర్వేదంలో"><span id=".E0.B0.86.E0.B0.AF.E0.B1.81.E0.B0.B0.E0.B1.8D.E0.B0.B5.E0.B1.87.E0.B0.A6.E0.B0.82.E0.B0.B2.E0.B1.8B"></span>ఆయుర్వేదంలో</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=11" title="విభాగాన్ని మార్చు: ఆయుర్వేదంలో"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటి పళ్లలోని పోషక విలువల గురించి దాదాపు అందరికీ తెలుసు. పండిన అరటి పళ్లలో పొటాషియం, కాల్షియం, విటమిన్ బీ3, విటమిన్ సీలతోపాటు కార్బోహైడ్రేట్లు, ఫైబర్ ఉన్నాయి. భారతదేశంలో పూర్వము నుంచి వీటిని ఔషధాల్లో వాడుతున్నారు. పళ్లు, ఆకులు, పువ్వులు, అరటి దవ్వ ఇలా అన్నింటినీ వైద్యంలో ఉపయోగిస్తారు. ఆయుర్వేదంలో భాగంగా మధుమేహ నివారణకు అరటి పువ్వు, దవ్వలను ఉపయోగిస్తుంటారు. అరటి కాండం లోపలి రసాన్ని కీటకాలు కుట్టినప్పుడు, కుష్టు రోగ నివారణలో ఉపయోగిస్తుంటారు. రక్తపోటు, నిద్రలేమి లాంటి ఒత్తిడి సంబంధిత వ్యాధుల నివారణలోనూ అరటి ఉపయోగం ఉన్నది.<sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>7<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అరటి_వాడకం,_ప్రయోజనాలు"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF_.E0.B0.B5.E0.B0.BE.E0.B0.A1.E0.B0.95.E0.B0.82.2C_.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AF.E0.B1.8B.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>అరటి వాడకం, ప్రయోజనాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=12" title="విభాగాన్ని మార్చు: అరటి వాడకం, ప్రయోజనాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటితో రకరకాలైన వంటకాలు చేసుకోవచ్చు. అరటి కూర, <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF_%E0%B0%B5%E0%B1%87%E0%B0%AA%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="అరటి వేపుడు">అరటి వేపుడు</a>, అరటి బజ్జీ మొదలైనవి. అరటితో అల్పాహారాలు, అరటి పండు రసాలు కూడా చేసుకోవచ్చు. బనానా చిప్స్‌ అనునది అరటి కాయ నుండి తయారు చేయు ఓ అల్పాహారం. ఇది ప్రపంచ వ్యాప్తంగా బహు ప్రసిద్ధి. చాలా కంపెనీలు దీని వ్యాపారం లాభదాయకంగా నిర్వహిస్తున్నాయి. భారతదేశంలో, ముఖ్యముగా <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0_%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="ఆంధ్ర ప్రదేశ్">ఆంధ్ర ప్రదేశ్</a> లోని నగరాలు, పట్టణాలలో ఇవి చాలా విరివిగా లభిస్తాయి. మామూలు <a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B3%E0%B0%A6%E0%B1%81%E0%B0%82%E0%B0%AA" title="బంగాళదుంప">బంగాళదుంప</a> లేదా ఆలూ చిప్స్‌ కన్నా కొద్దిగా మందంగా ఉంటాయి. <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B0%E0%B0%B3" title="కేరళ">కేరళ</a> వాళ్ళు వీటిని <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8A%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%AC%E0%B0%B0%E0%B0%BF_%E0%B0%A8%E0%B1%82%E0%B0%A8%E0%B1%86" title="కొబ్బరి నూనె">కొబ్బరి నూనెతో</a> వేయించి తయారు చేస్తారు. అవి ఓ ప్రత్యేకమైన వాసన, రుచి కలిగి ఉంటాయి. అరటి పండ్లను <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%9C%E0%B0%BE%E0%B0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="జాం (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">జాం</a> తయారు చెయ్యడంలో కూడా ఉపయోగిస్తారు. అరటి పండ్లను పండ్ల రసాలు తయారు చేయడం లోనూ, ఫ్రూట్‌ సలాడ్‌ లలోనూ, ఉపయోగిస్తారు. అరటి పండ్లలో సుమారుగా 80% నీళ్ళు ఉన్నప్పటికీ, చారిత్రకంగా వీటినుండి <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B0%82&action=edit&redlink=1" class="new" title="రసం (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">రసం</a> తీయడం అసాధ్యంగా ఉండినది, ఎందుకంటే వీటిని మిక్సీలో పట్టినప్పుడు అది గుజ్జుగా మారిపోతుంది. కానీ 2004 వ సంవత్సరంలో <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%AD%E0%B0%BE_%E0%B0%86%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D%E2%80%8C_%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B1%8B%E0%B0%A7%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%B8%E0%B0%82%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A5&action=edit&redlink=1" class="new" title="భాభా ఆటామిక్‌ పరిశోధనా సంస్థ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">భాభా ఆటామిక్‌ పరిశోధనా సంస్థ</a> (<a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%8D%E2%80%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="బార్క్‌ (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">బార్క్‌</a>) వారు ఓ ప్రతేకమైన పద్ధతి ద్వారా అరటి పండ్లనుండి రసాలు తయారు చేయడం రూపొందించి, <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AA%E0%B1%87%E0%B0%9F%E0%B1%86%E0%B0%82%E0%B0%9F%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="పేటెంటు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">పేటెంటు</a> పొందినారు. ఈ పద్ధతిలో అరటి పండ్ల గుజ్జును సుమారుగా నాలుగు నుండి ఆరు గంటల పాటు ఓ పాత్రలో చర్యకు గురిచేయడం ద్వారా పండ్ల రసాన్ని వెలికితీస్తారు. </p> <figure class="mw-default-size mw-halign-right" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:AraTikaayalu.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/AraTikaayalu.JPG/220px-AraTikaayalu.JPG" decoding="async" width="220" height="165" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/AraTikaayalu.JPG/330px-AraTikaayalu.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a3/AraTikaayalu.JPG/440px-AraTikaayalu.JPG 2x" data-file-width="2592" data-file-height="1944" /></a><figcaption>అరటి కాయలు\<b>పాలకొల్లు</b> సంతలో తీసిన చిత్రము</figcaption></figure> <ol><li>అరటి పండు సులభంగా జీర్ణమై, మలబద్ధం రాకుండా శరీరాన్ని కాపాడుతుంది.</li> <li>ఆహారంగా ప్రధానమైనది. భోజనం తరువాత అరటి పండు తినడం ఆరోగ్యానికి జీర్ణ వ్యవస్థకు మేలు చేస్తుంది. పెళ్లి భోజనాలలో అరటి పండు ఖచ్చితంగా ఉండాల్సిందే.</li> <li>అలంకారణలో కూడా బాగా వాడుతారు. అరటి చెట్టు నుండి గెలను కోసిన తర్వాత అరటి బోదెను విడదీస్తే అది అర్ద చంద్రాకరంగల పొడవాటి దళసరిగా వున్న పట్టలు వస్తాయి. వాటినుండి సన్నని పట్టు దారం లాంటి దారాన్ని తీసి దాంటో అందమైన అలంకరణ వస్తువులను తయారు చేస్తారు. అవి చాల మన్నిక కలిగి చాల అందంగా వుంటాయి.</li> <li>అయ్యప్ప స్వాములు పూజలు చేసేప్పుడు పడికట్టు నిర్మాణానికి, పూజకు వాడుతారు. ఇది చూడడానికి చాలా అందంగా, శోభాయమానంగా ఉంటుంది.</li> <li>అరటి చెట్టు శుభ సూచకం. అందువల్ల శుభకార్యాలలో బాగా వాడుతారు. ఆకులు బాగా ఉన్న అరటి పిల్లలను మొదలుకు నరికి పెళ్లిలలో మండపాల అలంకరణకు, పండుగలకు దేవాలయం, దేవుడి మెరమణకు, జాతర వంటి విశేషాల్లోనూ, దేవుని ఊరేగింపు రథం స్తంభాలకు, దేవాలయ స్తంభాలకు కడతారు. పల్లెల్లో ఇది బాగా వాడుకలో ఉంది.</li> <li>అరటి ఆకులు భోజనానికి విస్తరిగా వాడుతారు. గ్రామీణ ఆచార సంప్రదాయాలలో అరటి ఆకు చాలా కాలంగా వాడబడుతోంది. హోటల్లలో కూడా ఇటీవల అరటి ఆకులు బాగా వాడుతున్నారు.</li> <li>అరటి ఆకులో భోజనం చేయడం ఆరోగ్యానికి మేలు చేస్తుందని చాలా మంది నమ్ముతారు.</li> <li>చాలా మంది ఆరోగ్యరీత్యా పరిమిత ఆహారం తీసుకునేవారు(డైటింగ్ చేసేవారు), వ్యాయామశాలకు వెళ్ళేవారు తగిన శక్తి కోసం ముందు అరటి పండు తింటారు. ఇందులో సరైన పోషకాలు ఉంటాయి.</li> <li>పచ్చి అరటికాయలతో రుచికరమైన కూరలు, వేపుడులు చేయవచ్చు. చిప్స్ తయారీ లోనూ వాడుతారు.</li> <li>రోజు అరటి పండు తినడం వల్ల బరువు, ఊబకాయం, ప్రేగు సంబంధిత రుగ్మతలు, మలబద్ధకం ఉపశమనం, విరేచనాలు, రక్తహీనత, క్షయవ్యాధి, ఆర్థరైటిస్, గౌట్, మూత్రపిండాలు, మూత్ర రుగ్మతల నుండి అరటి పండు కాపాడుతుంది.<sup id="cite_ref-ref_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-ref-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>అరటిని ఆనారోగ్యానికి ఔషధంగా వాడతారు. రోజు అరటి పండు తినడం వల్ల రక్తపోటును తగ్గించడం, గుండె ఆరోగ్యాన్ని కాపాడటం, రోగనిరోధకత పెంచడం లొ సహాయపడుతుంది. అరటి ని తినడం వలన కళ్ళు ఆరోగ్యకరంగా ఉంటాయి. బలమైన ఎముకలను నిర్మించడం వల్ల శరీర పెరుగుదలకు, ఎముకల దృఢత్వానికి మంచిది.అరటిలో పొటాషియం ఎక్కువగా ఉంటుంది. <a href="/wiki/%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B0%AA%E0%B1%8B%E0%B0%9F%E0%B1%81" title="రక్తపోటు">రక్తపోటు</a> తగిన మోతాదులో ఉండేలా చేస్తుంది. పొటాషియం అధికంగా ఉండే ఆహారపదార్థాలు తీసుకోవడం వల్ల పక్షవాతం ముప్పు తక్కువగా ఉంటున్నట్టు పలు అధ్యయనాల్లో గుర్తించారు.<sup id="cite_ref-ref_8-1" class="reference"><a href="#cite_note-ref-8"><span class="cite-bracket">[</span>8<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>అరటి సాగు ఉద్యాన రైతులకు ఓ ఆదాయ వనరు.</li> <li>అరటి ఆకులో భోజనం చేయడం వల్ల పర్యావరణానికి మేలు జరుగుతుంది. ఇది త్వరగా మట్టిలో కలిసి పోతుంది.</li> <li>అరటి ఆకులు పాడి ఉన్నవారు గేదెలకు మేతగా వేయవచ్చు.</li> <li>దీనిలో అత్యధికంగా ఉండే <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="పొటాషియం">పొటాషియం</a> బీపీ, అధిక ఒత్తిడిని తగ్గిస్తుంది.</li> <li>శరీరంలోని విషపదార్థాల (టాక్సిన్స్) ను తొలగిస్తుంది.</li> <li>అరటిపండ్లలో ఉండే ట్రిప్టోఫాన్ అనే అమైనో యాసిడ్ శరీరంలో ప్రవేశించగానే సెరటోనిన్‌గా మారి ఒత్తిడిని తగ్గిస్తుంది. అందుకే రాత్రిపూట పాలు, అరటిపండు తీసుకుంటే నిద్ర బాగా పడుతుందని చెబుతారు.</li> <li>అరటిపండులోని <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8A%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="పొటాషియం">పొటాషియం</a> శరీర కండరాల్ని ఆరోగ్యంగా ఉంచుతుంది. డైటింగ్ చేస్తున్నవాళ్లు ఒకపూట భోజనం లేదా టిఫిన్ మానేసి అరటిపండు, <a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B1%86%E0%B0%A8%E0%B1%8D%E0%B0%A8" title="వెన్న">వెన్న</a> తీసిన <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="పాలు">పాలు</a> తీసుకుంటే శరీరానికి కావలసిన పోషకాలన్నీ అందుతాయి.</li> <li>జీర్ణసంబంధమైన సమస్యలకూ అరటిపండు మంచి ఔషధంలా పనిచేస్తుంది. జబ్బుపడినవాళ్లు దీన్ని తింటే తొందరగా కోలుకుంటారు.</li> <li>పచ్చి అరటి కాయలు విరేచనాలనూ, పండిపోయినవి మలబద్ధాన్నీ <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B2%E0%B1%8D%E0%B0%B8%E0%B0%B0%E0%B1%8D" title="అల్సర్">అల్సర్ల నూ</a> అరికడతాయి.</li> <li>అరటిపండ్లలో కణోత్పత్తిని ప్రోత్సహించే గుణం, <a href="/wiki/%E0%B0%9C%E0%B1%80%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%A3%E0%B0%BE%E0%B0%B6%E0%B0%AF%E0%B0%82" class="mw-redirect" title="జీర్ణాశయం">జీర్ణాశయం</a> గోడలకున్న సన్నటి పొర నాశనం కాకుండా కాపాడుతుంది.</li> <li>పొట్టలో ఆమ్లాలు ఎక్కువైతే ఓ అరటిపండు తినండని సూచిస్తున్నారు నిపుణులు. ఇవి ప్రకృతిసిద్ధ యాంటాసిడ్‌గా పనిచేస్తాయి. వీటిలో ఉండే యాంటాసిడ్‌ల ప్రభావం పొట్టలో పుండ్లను తగ్గిస్తుంది.</li> <li><a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%86%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="అమెరికా">అమెరికాలో</a> పాయిజన్ ఐవీ (poison ivy) అనబడే చెట్లు చర్మానికి తగిలిన వచ్చే ఓ రకమైన చర్మ వ్యాధిని అరటిపండు తోలు లోపలి భాగంతో రుద్ది నయం చేస్తుంటారు</li> <li>అరటికి ఎయిడ్స్‌ వైరస్‌పై పోరాడే శక్తి ఉంది.అరటిలోఉండే 'బాన్‌లెక్‌' అనే రసాయనం ఎయిడ్స్‌ వైరస్‌పై శక్తిమంతంగా పోరాడుతుందని తేల్చారు. ప్రస్తుతం వైరస్‌ నిరోధానికి వాడుతున్న 'టీ20, మారావిరాక్‌' మందులతో సమానంగా ఈ రసాయనం పనిచేస్తుంది..అరటిలోని లెక్టిన్‌ రసాయనం వైరస్‌ను శరీరంలో ప్రవేశించనీయకుండా అడ్డుకుని ఇన్‌ఫెక్షన్‌ను నిరోధిస్తుంది.ఈ రసాయనం ప్రొటీన్‌పై పరచుకుని హెచ్‌ఐవీ జన్యుపదార్థం మూసుకుపోయేలా చేస్తుంది.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>9<span class="cite-bracket">]</span></a></sup></li> <li>అరటిపండులో పీచు పదార్థాలు అధికంగా ఉంటాయి. ఇవి గుండెజబ్బుల్ని నివారించడమే కాకుండా ఎముకల ఆరోగ్యాన్నీ కాపాడతాయి.</li> <li>అరటి తొక్క లోపల బాగాన్ని దోమ కరచిన దగ్గర రుద్దడం వలన దురద, వాపు తగ్గిపోతుంది.</li> <li>అరటి పండ్లలో పొటాషియం ఎక్కువ మోతాదులో ఉంటుంది. ఇది ఎముకలు, దంతాలకు మంచిది. కిడ్నీల ఆరోగ్యానికి కూడా ఇది ఉపకరిస్తుంది. వారానికి 2-3 అరటి పండ్లు తినే మహిళలు కిడ్నీ జబ్బుల బారిన పడే ముప్పు తక్కువని ఓ అధ్యయనంలో తేలింది. అరటి పండ్లు కణ నష్టాన్ని నివారిస్తాయి.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="సంప్రదాయ_విశేషాలు"><span id=".E0.B0.B8.E0.B0.82.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.A6.E0.B0.BE.E0.B0.AF_.E0.B0.B5.E0.B0.BF.E0.B0.B6.E0.B1.87.E0.B0.B7.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>సంప్రదాయ విశేషాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=13" title="విభాగాన్ని మార్చు: సంప్రదాయ విశేషాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>పూర్వం అతిథులు ఇంటికి వచ్చినప్పుడు అరటి ఆకులో భోజనం పెట్టేవారు. అరటి ఆకులోని భోజనంలో విషం కలిపితే ఆకు నల్లగా మారిపోతుంది. అందుకే ఇంటికి వచ్చిన అతిథుల మనసులో అనుమానం రాకూడదనే ఉద్దేశంతోనే అరటి ఆకులో భోజనం పెట్టేవారు.<sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>10<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>ఇతరుల ఇండ్లకు లేదా శుభకార్యాలకు వెళ్ళినప్పుడు భోజనం చేసిన తరువాత అరటి ఆకు మనవైపు మడవాలి. అటువైపు మడిస్తే సంబంధాలు చెడిపోతాయని నమ్మకం. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అంతరించే_ప్రమాదం"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.82.E0.B0.A4.E0.B0.B0.E0.B0.BF.E0.B0.82.E0.B0.9A.E0.B1.87_.E0.B0.AA.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.AE.E0.B0.BE.E0.B0.A6.E0.B0.82"></span>అంతరించే ప్రమాదం</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=14" title="విభాగాన్ని మార్చు: అంతరించే ప్రమాదం"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg/220px-%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg" decoding="async" width="220" height="225" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg/330px-%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/97/%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg/440px-%E0%B0%9A%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%95%E0%B1%87%E0%B0%B3%E0%B1%80.jpg 2x" data-file-width="1704" data-file-height="1740" /></a><figcaption>చక్రకేళీ</figcaption></figure> <p>ఓ దశాబ్దంలో ఆహారంగా స్వీకరించు అరటి జాతి అంతరించు ప్రమాదంలో ఉంది. ప్రస్తుతము ప్రపంచ వ్యాప్తముగా తిను కావెండిషు అరటి (మన పచ్చ అరటి ?) జన్యుపరంగా ఎటువంటి వైవిధ్యాన్నీ చూపలేకపోవడం వల్ల వివిధ రకాల వ్యాధులకు గురిఅవుతుంది. ఉదాహరణకు 1950 లో <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE" title="పనామా">పనామా</a> వ్యాధి, ఇది నేల <a href="/wiki/%E0%B0%B6%E0%B0%BF%E0%B0%B2%E0%B1%80%E0%B0%82%E0%B0%A7%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="శిలీంధ్రము">శిలీంధ్రము</a> (ఫంగస్) వల్ల వచ్చి <i>‌బిగ్ మైక్</i> రకానికి చెందిన అరటి జాతిని పూర్తిగా తుడిచిపెట్టినది. నల్ల సిగటోక (black sigatoka) వ్యాధి. ఇది కూడా మరో రకం శిలీంధ్రము వల్ల వచ్చిన వ్యాధే కానీ చాలా త్వరితగతిన వ్యాపించింది. ముఖ్యముగా మధ్య <a href="/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%AE%E0%B1%86%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" class="mw-redirect" title="అమెరికా">అమెరికా</a> లోనూ <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%AB%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE" title="ఆఫ్రికా">ఆఫ్రికా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%86%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="ఆసియా">ఆసియా</a> ఖండములలో ఇది వ్యాపించింది. </p><p>ట్రోపికల్ జాతి 4 అనబడు ఓ క్రొత్త వ్యాధికారకము కావెండిషు (పచ్చ అరటి?) జాతికి చెందిన అరటితోటలపై ప్రభావం చూపుతుంది. దీని ప్రభావము వల్ల... వాయువ్య ఆసియాలో అందువల్ల ఇక్కడినుండి వచ్చే అరటి ఎగుమతులపై కొద్దిగా జాగ్రత్త వహించడం ప్రారంభం అయింది. ఈ వ్యాధి వ్యాపించకుండా ఇతర దేశాలవాళ్ళు తగిన జాగ్రత్తలు తీసుకొంటూ మట్టినీ, అరటి పండ్లను జాగ్రత్తగా పరిశీలించసాగారు. </p><p>గ్రాస్ మికేలు లేదా బిగ్ మైక్ అను రకానికి చెందిన అరటిది ఒక విషాద కథ. ఇది పనామా వ్యాధి వల్ల <a href="/wiki/1950" title="1950">1950లో</a> పూర్తిగా తుడిచిపెట్టబడింది. ఈ బిగ్ మైక్ రకం సమ శీతల, లేదా శీతల దేశాలకు ఎగుమతి చేయడానికి చాలా అనువుగా ఉండేది. కొంతమంది ఇప్పటికీ దీని రుచిని మరిచిపోలేక ప్రస్తుతము లభిస్తున్న పచ్చ అరటి కన్నా బిగ్ మైక్ రుచికరంగా ఉంటుంది అంటూ వాదిస్తుంటారు! అంతే కాకుండా రవాణాకు కూడా బిగ్ మైక్ చాలా అనుకూలంగా ఉండేది, అదే పచ్చ అరటి రవాణా విషయంలో చాలా శ్రద్ధ తీసుకోవలసిన అవసరం ఉంది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అరటి_వ్యాపారం"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF_.E0.B0.B5.E0.B1.8D.E0.B0.AF.E0.B0.BE.E0.B0.AA.E0.B0.BE.E0.B0.B0.E0.B0.82"></span>అరటి వ్యాపారం</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=15" title="విభాగాన్ని మార్చు: అరటి వ్యాపారం"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటి <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%AE%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="ప్రపంచము">ప్రపంచంలో</a> ఎక్కువగా తినే పండు. కానీ చాలామంది అరటి సాగుబడిదారులకు మాత్రం మిగిలేది, లేదా గిట్టుబాటయ్యేది చాలా స్వల్ప మొత్తాలలోనే. మధ్య అమెరికా ఎగుమతులలో అరటి, కాఫీ సింహభాగాన్ని ఆక్రమిస్తున్నాయి. ఎగుమతులలో ఇవి రెండు కలిపి <a href="/wiki/1960" title="1960">1960లో</a> 67 శాతం వాటా కలిగిఉన్నాయి. <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%AC%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%81&action=edit&redlink=1" class="new" title="బనానా రిపబ్లికు (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">బనానా రిపబ్లికు</a> అను పదం స్థూలంగా మధ్య అమెరికాలోని అన్ని దేశాలకూ వర్తించినప్పటికీ నిజానికి <a href="/w/index.php?title=%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%9F%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BE&action=edit&redlink=1" class="new" title="కోస్టారికా (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">కోస్టారికా</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B9%E0%B1%8B%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%B8%E0%B1%8D" class="mw-redirect" title="హోండూరస్">హోండూరస్</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%AE%E0%B0%BE" title="పనామా">పనామాలు</a> మాత్రమే నిజమైన బనానా రిపబ్లికులు. ఎందుకంటే వీటి ఆర్థికవ్యవస్థ మాత్రమే అరటి వ్యాపారంపై ఆధారపడి ఉంది. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అరటిపండు_పట్ల_జనాల_వైఖరి"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF.E0.B0.AA.E0.B0.82.E0.B0.A1.E0.B1.81_.E0.B0.AA.E0.B0.9F.E0.B1.8D.E0.B0.B2_.E0.B0.9C.E0.B0.A8.E0.B0.BE.E0.B0.B2_.E0.B0.B5.E0.B1.88.E0.B0.96.E0.B0.B0.E0.B0.BF"></span>అరటిపండు పట్ల జనాల వైఖరి</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=16" title="విభాగాన్ని మార్చు: అరటిపండు పట్ల జనాల వైఖరి"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>అరటి పండు చాలా ప్రముఖమైన, ప్రసిద్ధి పొందిన పండు. ఇది చాలా మందికి ఇష్టమైన పండు. కానీ <a href="/wiki/%E0%B0%95%E0%B1%8B%E0%B0%A4%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81" class="mw-redirect" title="కోతులు">కోతులు</a>, కొండముచ్చులు అరటిపండును రకరకాల పద్ధతిలో తినే ఫోటోలు చాలా ప్రసిద్ధి పొందటంవల్ల ఈ అరటి పండు అనే పదాన్ని కొన్ని ప్రాంతాలలో జాతిపరమైన అపహాస్యములకు ఉపయోగించారు. ముఖ్యముగా ఆటగాళ్ళపై అరటిపండు తొక్కలు విసిరివేయడం, కుళ్ళిన టమాటాలు, కోడిగుడ్లు అంత ప్రసిద్ధి. <a href="/wiki/%E0%B0%AE%E0%B0%B2%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE" title="మలేషియా">మలేషియాలోనూ</a>, <a href="/wiki/%E0%B0%B8%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%AA%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B1%81" title="సింగపూరు">సింగపూరులోనూ</a> అరటిపండును చైనీసు భాష రాని, లేదా ఎక్కువగా ఆంగ్లేయుడిలాగా ప్రవర్తిస్తున్న చైనీయునికి పర్యాయపదంగా వాడతారు. ఎందుకంటే అరటిపండుకూడా పైన పసుపు, లోన తెలుపు కాబట్టి. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="అరటిపాట"><span id=".E0.B0.85.E0.B0.B0.E0.B0.9F.E0.B0.BF.E0.B0.AA.E0.B0.BE.E0.B0.9F"></span>అరటిపాట</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=17" title="విభాగాన్ని మార్చు: అరటిపాట"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="బాల సాహిత్యం">బాల సాహిత్యంలో</a> "అరటిపాట" అనే పాట ప్రాచుర్యం పొందింది. సరళమైన ఈ పాట ఆరంభ తరగతుల పుస్తకాలలో పాఠ్యాంశంగా కూడా చేర్చారు. </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3952756">.mw-parser-output .quotebox{background-color:#F9F9F9;border:1px solid #aaa;box-sizing:border-box;padding:10px;font-size:88%;max-width:100%}.mw-parser-output .quotebox.floatleft{margin:.5em 1.4em .8em 0}.mw-parser-output .quotebox.floatright{margin:.5em 0 .8em 1.4em}.mw-parser-output .quotebox.centered{overflow:hidden;position:relative;margin:.5em auto .8em auto}.mw-parser-output .quotebox.floatleft span,.mw-parser-output .quotebox.floatright span{font-style:inherit}.mw-parser-output .quotebox>blockquote{margin:0;padding:0;border-left:0;font-family:inherit;font-size:inherit}.mw-parser-output .quotebox-title{background-color:#F9F9F9;text-align:center;font-size:110%;font-weight:bold}.mw-parser-output .quotebox-quote>:first-child{margin-top:0}.mw-parser-output .quotebox-quote:last-child>:last-child{margin-bottom:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:before{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" “ ";vertical-align:-45%;line-height:0}.mw-parser-output .quotebox-quote.quoted:after{font-family:"Times New Roman",serif;font-weight:bold;font-size:large;color:gray;content:" ” ";line-height:0}.mw-parser-output .quotebox .left-aligned{text-align:left}.mw-parser-output .quotebox .right-aligned{text-align:right}.mw-parser-output .quotebox .center-aligned{text-align:center}.mw-parser-output .quotebox .quote-title,.mw-parser-output .quotebox .quotebox-quote{display:block}.mw-parser-output .quotebox cite{display:block;font-style:normal}@media screen and (max-width:640px){.mw-parser-output .quotebox{width:100%!important;margin:0 0 .8em!important;float:none!important}}</style><div class="quotebox pullquote floatright" style=";"> <blockquote class="quotebox-quote left-aligned" style=""> <div class="poem"> <p>ఆదివారము నాడు అరటి మొలిచింది<br /> సోమవారము నాడు సుడి వేసి పెరిగింది<br /> మంగళవారము నాడు మారాకు తొడిగింది<br /> బుధవారము నాడు పొట్టి గెల వేసింది<br /> గురువారమునాడు గుబురులో దాగింది<br /> శుక్రవారము నాడు చక చకా గెల కోసి<br /> అందరికి పంచితిమి అరటి అత్తములు<br /> అబ్బాయి, అమ్మాయి అరటి పండ్లివిగో </p> </div> </blockquote> <p><cite class="left-aligned" style=""><a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%BE%E0%B0%B2_%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B9%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%82" title="బాల సాహిత్యం">బాల సాహిత్యం</a></cite> </p> </div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="చూడండి"><span id=".E0.B0.9A.E0.B1.82.E0.B0.A1.E0.B0.82.E0.B0.A1.E0.B0.BF"></span>చూడండి</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=18" title="విభాగాన్ని మార్చు: చూడండి"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%A8%E0%B0%BE%E0%B0%A8%E0%B0%BE_%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%AC%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%8D" title="బనానా రిపబ్లిక్">బనానా రిపబ్లిక్</a> - అవినీతిలో కూరుకునిపోయిన దేశాన్ని (సాధారణంగా ఓ మిలటరీ నియంత ఆధీనంలోని దేశాన్ని) పిలిచే ఓ హీనమైన పేరు.</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="మూలాలు"><span id=".E0.B0.AE.E0.B1.82.E0.B0.B2.E0.B0.BE.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>మూలాలు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=19" title="విభాగాన్ని మార్చు: మూలాలు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4300226">.mw-parser-output .reflist{margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}@media screen{.mw-parser-output .reflist{font-size:90%}}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://www.howtopronounce.com/musaceae">https://www.howtopronounce.com/musaceae</a></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4342780">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free.id-lock-free a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-free a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-limited.id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration.id-lock-registration a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-limited a,body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-registration a{background-size:contain}.mw-parser-output .id-lock-subscription.id-lock-subscription a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .id-lock-subscription a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}body:not(.skin-timeless):not(.skin-minerva) .mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background-size:contain}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#2C882D;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-visible-error,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-hidden-error{color:#f8a397}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .cs1-maint{color:#18911F}}</style><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/plant/banana-plant">"Banana | Description, History, Cultivation, Nutrition, Benefits, & Facts | Britannica"</a>. <i>www.britannica.com</i> (in ఇంగ్లీష్)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-12-03</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=www.britannica.com&rft.atitle=Banana+%7C+Description%2C+History%2C+Cultivation%2C+Nutrition%2C+Benefits%2C+%26+Facts+%7C+Britannica&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fplant%2Fbanana-plant&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1 cs1-prop-foreign-lang-source"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://krishijagran.com/agripedia/what-are-the-important-banana-varieties-in-india/">"What are the Important Banana Varieties in India?"</a>. <i>krishijagran.com</i> (in ఇంగ్లీష్)<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-12-05</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=krishijagran.com&rft.atitle=What+are+the+Important+Banana+Varieties+in+India%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fkrishijagran.com%2Fagripedia%2Fwhat-are-the-important-banana-varieties-in-india%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-4">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://nhb.gov.in/pdf/fruits/banana/ban013.pdf">"Banana- Varieties"</a> <span class="cs1-format">(PDF)</span>. <i>National Horticulture Board</i>. 5 December 2022<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 December</span> 2022</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=National+Horticulture+Board&rft.atitle=Banana-+Varieties&rft.date=2022-12-05&rft_id=https%3A%2F%2Fnhb.gov.in%2Fpdf%2Ffruits%2Fbanana%2Fban013.pdf&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.efreshindia.com/eFresh/Content/te/Products/Banana/pp.html">అరటి సాగు (ఈఫ్రెష్ ఇండియా)</a><sup class="noprint Inline-Template"><span style="white-space: nowrap;">[<i><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:Link_rot" title="వికీపీడియా:Link rot"><span title=" Dead link since జనవరి 2020">permanent dead link</span></a></i>]</span></sup></span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160911080403/http://www.beautyepic.com/what-are-the-health-benefits-of-banana/">"అరటిపండు మీ ఆరోగ్యనికి ఎల ఉపయొగమొ ఇక్కడ చుడండి"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.beautyepic.com/what-are-the-health-benefits-of-banana/">the original</a> on 2016-09-11<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2016-09-21</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%81+%E0%B0%AE%E0%B1%80+%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8B%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%A8%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF+%E0%B0%8E%E0%B0%B2+%E0%B0%89%E0%B0%AA%E0%B0%AF%E0%B1%8A%E0%B0%97%E0%B0%AE%E0%B1%8A+%E0%B0%87%E0%B0%95%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B0%A1+%E0%B0%9A%E0%B1%81%E0%B0%A1%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B0%BF&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.beautyepic.com%2Fwhat-are-the-health-benefits-of-banana%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation news cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.com/telugu/india-54997226">"అరటి పళ్లు: భారతీయులు పవిత్రంగా భావించే కదళీ ఫలాలు విదేశాలకు ఎలా వెళ్లాయి?"</a>. <i>BBC News తెలుగు</i><span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2022-12-05</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.jtitle=BBC+News+%E0%B0%A4%E0%B1%86%E0%B0%B2%E0%B1%81%E0%B0%97%E0%B1%81&rft.atitle=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF+%E0%B0%AA%E0%B0%B3%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%81%3A+%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%80%E0%B0%AF%E0%B1%81%E0%B0%B2%E0%B1%81+%E0%B0%AA%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B0%BE+%E0%B0%AD%E0%B0%BE%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B1%87+%E0%B0%95%E0%B0%A6%E0%B0%B3%E0%B1%80+%E0%B0%AB%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81+%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%A6%E0%B1%87%E0%B0%B6%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B0%95%E0%B1%81+%E0%B0%8E%E0%B0%B2%E0%B0%BE+%E0%B0%B5%E0%B1%86%E0%B0%B3%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%BF%3F&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Ftelugu%2Findia-54997226&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-ref-8"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-ref_8-0">8.0</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-ref_8-1">8.1</a></sup></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20200724205948/https://www.medlife.com/blog/te/benefits-eating-banana/">"ఆర్కైవ్ నకలు"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.medlife.com/blog/te/benefits-eating-banana/">the original</a> on 2020-07-24<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-07-24</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%E0%B0%86%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%95%E0%B1%88%E0%B0%B5%E0%B1%8D+%E0%B0%A8%E0%B0%95%E0%B0%B2%E0%B1%81&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.medlife.com%2Fblog%2Fte%2Fbenefits-eating-banana%2F&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4342780"><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20150923232957/http://www.aidsmeds.com/articles/hiv_banana_benlec_1667_18156.shtml">"Chemical in Bananas May Prevent and Treat HIV"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.aidsmeds.com/articles/hiv_banana_benlec_1667_18156.shtml">the original</a> on 2015-09-23<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2013-12-17</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=Chemical+in+Bananas+May+Prevent+and+Treat+HIV&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.aidsmeds.com%2Farticles%2Fhiv_banana_benlec_1667_18156.shtml&rfr_id=info%3Asid%2Fte.wikipedia.org%3A%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external free" href="https://telugu.oneindia.com/jyotishyam/feature/is-there-any-rules-take-food-201060.html">https://telugu.oneindia.com/jyotishyam/feature/is-there-any-rules-take-food-201060.html</a></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="గ్రంథ_పట్టిక"><span id=".E0.B0.97.E0.B1.8D.E0.B0.B0.E0.B0.82.E0.B0.A5_.E0.B0.AA.E0.B0.9F.E0.B1.8D.E0.B0.9F.E0.B0.BF.E0.B0.95"></span>గ్రంథ పట్టిక</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=20" title="విభాగాన్ని మార్చు: గ్రంథ పట్టిక"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li>Denham, T., Haberle, S. G., Lentfer, C., Fullagar, R., Field, J., Porch, N., Therin, M., Winsborough B., and Golson, J. (2003) Multi-disciplinary Evidence for the Origins of Agriculture from 6950-6440 Cal BP at Kuk Swamp in the Highlands of New Guinea. సైన్స్, జూన్, 2003 సంచిక</li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="బయటి_లింకులు"><span id=".E0.B0.AC.E0.B0.AF.E0.B0.9F.E0.B0.BF_.E0.B0.B2.E0.B0.BF.E0.B0.82.E0.B0.95.E0.B1.81.E0.B0.B2.E0.B1.81"></span>బయటి లింకులు</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&action=edit&section=21" title="విభాగాన్ని మార్చు: బయటి లింకులు"><span>మార్చు</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r4246472">.mw-parser-output .side-box{margin:4px 0;box-sizing:border-box;border:1px solid #aaa;font-size:88%;line-height:1.25em;background-color:#f9f9f9;display:flow-root}.mw-parser-output .side-box-abovebelow,.mw-parser-output .side-box-text{padding:0.25em 0.9em}.mw-parser-output .side-box-image{padding:2px 0 2px 0.9em;text-align:center}.mw-parser-output .side-box-imageright{padding:2px 0.9em 2px 0;text-align:center}@media(min-width:500px){.mw-parser-output .side-box-flex{display:flex;align-items:center}.mw-parser-output .side-box-text{flex:1;min-width:0}}@media(min-width:720px){.mw-parser-output .side-box{width:238px}.mw-parser-output .side-box-right{clear:right;float:right;margin-left:1em}.mw-parser-output .side-box-left{margin-right:1em}}</style><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r3779865">.mw-parser-output .plainlist ol,.mw-parser-output .plainlist ul{line-height:inherit;list-style:none;margin:0;padding:0}.mw-parser-output .plainlist ol li,.mw-parser-output .plainlist ul li{margin-bottom:0}</style> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Wiktionary-logo-en-v2.svg/40px-Wiktionary-logo-en-v2.svg.png" decoding="async" width="40" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Wiktionary-logo-en-v2.svg/60px-Wiktionary-logo-en-v2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/99/Wiktionary-logo-en-v2.svg/80px-Wiktionary-logo-en-v2.svg.png 2x" data-file-width="512" data-file-height="512" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Look up <i><b><a href="https://en.wiktionary.org/wiki/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF" class="extiw" title="wiktionary:అరటి">అరటి</a></b></i> in Wiktionary, the free dictionary.</div></div> </div> <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r4246472"><div class="side-box side-box-right plainlinks sistersitebox"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r3779865"> <div class="side-box-flex"> <div class="side-box-image"><span class="noviewer" typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/30px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="30" height="40" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/45px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/59px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></span></span></div> <div class="side-box-text plainlist">Wikimedia Commons has media related to <a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/banana" class="extiw" title="commons:banana"><span style="font-style:italic; font-weight:bold;">అరటి</span></a>.</div></div> </div> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nutritiondata.com/foods-banana009000000000000000000.html">సంపూర్ణ న్యూట్రిషను వివరాలు .</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.inibap.org/">అరటి పండు యొక్క అంతర్జాతీయ నెట్వర్కు (INIBAP)</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/banana.html">జూలియా మోర్టిన్ గారు రచించిన ఉష్ణ మండలపు పండ్లు లోని అరటి పండు వ్యాసము </a>, pp. 298211;46.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/1/hi/sci/tech/2664373.stm">అరటిపండ్లు మంచికోసం చీలును అను బీబీసి వ్యాసం </a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.fao.org/english/newsroom/news/2003/13120-en.html">ఐక్యరాజ్య సమితి ఆహార మరియూ వ్యవసాయ సంస్థ నుండి మరిన్ని వివరాలు </a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20050829070721/http://www.fao.org/english/newsroom/news/2003/13120-en.html">Archived</a> 2005-08-29 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eurekalert.org/pub_releases/2003-02/aps-ppu021403.php">అరటి లుప్తమవ్వును అను పుకార్లపై వృక్ష శాస్త్రవేత్తల విమర్శ </a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20070126100813/http://www.eurekalert.org/pub_releases/2003-02/aps-ppu021403.php">Archived</a> 2007-01-26 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.crfg.org/pubs/ff/banana.html">అరటి విశేషాలు - కాలిఫోర్నియా అరుదైన పండ్ల పెంపక సంఘము </a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20201017075339/http://www.crfg.org/pubs/ff/banana.html">Archived</a> 2020-10-17 at the <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a>.</li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20051018030537/http://www.pacificbiological.org.au/projects/PBF_02_3/pbf_02_3.htm">పపువా కొత్త గునియాలో అరటి పెంపకపు మూలాల శోధన </a></li></ul> <div style="position:absolute; z-index:100; right:10px; top:10px;" class="metadata" id="featured-star"><div style="position: relative; width: 14px; height: 14px; overflow: hidden"> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; font-size: 100px; overflow: hidden; line-height: 100px; z-index: 3"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B1%87%E0%B0%B7_%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వికీపీడియా:విశేష వ్యాసాలు"><span title="ఇది ఒక విశేష వ్యాసము. మరింత సమాచారం కోసం ఇక్కడ నొక్కండి">   </span></a></div> <div style="position: absolute; top: 0px; left: 0px; z-index: 2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%E0%B0%A6%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%82:LinkFA-star.png" class="mw-file-description" title="ఇది ఒక విశేష వ్యాసము. మరింత సమాచారం కోసం ఇక్కడ నొక్కండి"><img alt="ఇది ఒక విశేష వ్యాసము. మరింత సమాచారం కోసం ఇక్కడ నొక్కండి" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/60/LinkFA-star.png" decoding="async" width="14" height="14" class="mw-file-element" data-file-width="14" data-file-height="14" /></a></span></div> </div> </div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?useformat=desktop&type=1x1&usesul3=0" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">"<a dir="ltr" href="https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=అరటి&oldid=4369698">https://te.wikipedia.org/w/index.php?title=అరటి&oldid=4369698</a>" నుండి వెలికితీశారు</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%E0%B0%AA%E0%B1%8D%E0%B0%B0%E0%B0%A4%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B1%87%E0%B0%95:%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="ప్రత్యేక:వర్గాలు">వర్గాలు</a>: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:All_articles_with_dead_external_links" title="వర్గం:All articles with dead external links">All articles with dead external links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Articles_with_%27species%27_microformats" title="వర్గం:Articles with 'species' microformats">Articles with 'species' microformats</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Taxobox_articles_possibly_missing_a_taxonbar&action=edit&redlink=1" class="new" title="వర్గం:Taxobox articles possibly missing a taxonbar (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">Taxobox articles possibly missing a taxonbar</a></li><li><a href="/w/index.php?title=%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Commons_link_is_locally_defined&action=edit&redlink=1" class="new" title="వర్గం:Commons link is locally defined (పేజీ ఉనికిలో లేదు)">Commons link is locally defined</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%B6%E0%B1%87%E0%B0%B7%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:విశేషవ్యాసాలు">విశేషవ్యాసాలు</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%95%E0%B1%82%E0%B0%B0%E0%B0%97%E0%B0%BE%E0%B0%AF%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:కూరగాయలు">కూరగాయలు</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%AA%E0%B0%82%E0%B0%A1%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:పండ్లు">పండ్లు</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">దాచిన వర్గాలు: <ul><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Pages_using_the_JsonConfig_extension" title="వర్గం:Pages using the JsonConfig extension">Pages using the JsonConfig extension</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:CS1_%E0%B0%87%E0%B0%82%E0%B0%97%E0%B1%8D%E0%B0%B2%E0%B1%80%E0%B0%B7%E0%B1%8D-language_sources_(en)" title="వర్గం:CS1 ఇంగ్లీష్-language sources (en)">CS1 ఇంగ్లీష్-language sources (en)</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Articles_with_permanently_dead_external_links" title="వర్గం:Articles with permanently dead external links">Articles with permanently dead external links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:Webarchive_template_wayback_links" title="వర్గం:Webarchive template wayback links">Webarchive template wayback links</a></li><li><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%B0%E0%B1%8D%E0%B0%97%E0%B0%82:%E0%B0%88_%E0%B0%B5%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%82_%E0%B0%B5%E0%B1%8D%E0%B0%AF%E0%B0%BE%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%B2%E0%B1%81" title="వర్గం:ఈ వారం వ్యాసాలు">ఈ వారం వ్యాసాలు</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> ఈ పేజీలో చివరి మార్పు 6 డిసెంబరు 2024న 05:08కు జరిగింది.</li> <li id="footer-info-copyright">పాఠ్యం <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/">క్రియేటివ్ కామన్స్ అట్రిబ్యూషన్/షేర్-ఎలైక్ లైసెన్సు</a>; క్రింద లభ్యం అదనపు షరతులు వర్తించవచ్చు. మరిన్ని వివరాలకు <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">వాడుక నియమాలను</a> చూడండి.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">గోప్యతా విధానం</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B1%80%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%97%E0%B1%81%E0%B0%B0%E0%B0%BF%E0%B0%82%E0%B0%9A%E0%B0%BF">వికీపీడియా గురించి</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%E0%B0%B5%E0%B0%BF%E0%B0%95%E0%B0%BF%E0%B0%AA%E0%B1%80%E0%B0%A1%E0%B0%BF%E0%B0%AF%E0%B0%BE:%E0%B0%B8%E0%B0%BE%E0%B0%A7%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%A3_%E0%B0%85%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%B5%E0%B1%80%E0%B0%95%E0%B0%BE%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B1%81">అస్వీకారములు</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Code of Conduct</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">వృద్ధికారులు</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/te.wikipedia.org">గణాంకాలు</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">కుకీ ప్రకటన</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//te.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">మొబైల్ వీక్షణ</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-746fb5b8df-clnfh","wgBackendResponseTime":140,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.394","walltime":"0.561","ppvisitednodes":{"value":3091,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":30646,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":3789,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":17,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":35439,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":1,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 474.390 1 -total"," 37.54% 178.069 1 మూస:మూలాలజాబితా"," 36.30% 172.211 1 మూస:టాక్సానమీ_పెట్టె"," 35.01% 166.086 1 మూస:Taxobox/core"," 24.18% 114.702 6 మూస:Cite_web"," 13.61% 64.547 2 మూస:Sister_project"," 13.16% 62.421 2 మూస:Side_box"," 10.85% 51.453 1 మూస:Taxonbar/candidate"," 9.96% 47.230 1 మూస:Commons"," 7.85% 37.230 1 మూస:Dead_link"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.174","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":4866905,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-d948c7fb8-s9lvw","timestamp":"20241206082851","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u0c05\u0c30\u0c1f\u0c3f","url":"https:\/\/te.wikipedia.org\/wiki\/%E0%B0%85%E0%B0%B0%E0%B0%9F%E0%B0%BF","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q503","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q503","author":{"@type":"Organization","name":"Contributors to Wikimedia projects"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2005-01-21T02:58:31Z","dateModified":"2024-12-06T05:08:26Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/e4\/Luxor%2C_Banana_Island%2C_Banana_Tree%2C_Egypt%2C_Oct_2004.jpg"}</script> </body> </html>