CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="fa" dir="rtl"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>تفهم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )fawikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[".\t,","٫\t٬"],"wgDigitTransformTable":[ "0\t1\t2\t3\t4\t5\t6\t7\t8\t9\t%","۰\t۱\t۲\t۳\t۴\t۵\t۶\t۷\t۸\t۹\t٪"],"wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","ژانویه","فوریه","مارس","آوریل","مه","ژوئن","ژوئیه","اوت","سپتامبر","اکتبر","نوامبر","دسامبر"],"wgRequestId":"855e8f00-42bc-4db2-925e-cf30794396c4","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"تفهم","wgTitle":"تفهم","wgCurRevisionId":38023991,"wgRevisionId":38023991,"wgArticleId":5197202,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت","صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان","مقاله‌های دارای واژگان به زبان آلمانی","ماکس وبر","هرمنوتیک","اصطلاحات جامعه‌شناسی","پدیدارشناسی", "جامعه‌شناسی","فلسفه آلمانی","فلسفه علوم اجتماعی","مفاهیم اجتماعی","نظریه انتقادی","نظریه‌های جامعه‌شناسی","واژه‌ها و عبارت‌های آلمانی","ویلهلم دیلتای","نوواژه‌های دهه ۱۸۵۰ (میلادی)"],"wgPageViewLanguage":"fa","wgPageContentLanguage":"fa","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"تفهم","wgRelevantArticleId":5197202,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgRedirectedFrom":"فهم_همدلانه","wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"status":{"levels":1}}},"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"fa","pageLanguageDir":"rtl","pageVariantFallbacks":"fa"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist": true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgInternalRedirectTargetUrl":"/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85","wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q2297282","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":true,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready", "skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["mediawiki.action.view.redirect","ext.cite.ux-enhancements","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.gadget.Edittools","ext.gadget.EasyNewSection","ext.gadget.signit","ext.gadget.decodesummary","ext.gadget.Watchlist","ext.gadget.switcher","ext.gadget.refToolbar","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns", "ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=ext.cite.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=fa&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=fa&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="تفهم - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//fa.m.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="ویرایش" href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="ویکی‌پدیا (fa)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//fa.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.fa"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="خوراک اتم برای ویکی‌پدیا" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki rtl sitedir-rtl mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-تفهم rootpage-تفهم skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">پرش به محتوا</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="منوی اصلی" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">منوی اصلی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">منوی اصلی</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> بازدید محتوا </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" title="مشاهدهٔ صفحهٔ اصلی [z]" accesskey="z"><span>صفحهٔ اصلی</span></a></li><li id="n-currentevents" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D9%88%D9%86%DB%8C" title="یافتن اطلاعات پس‌زمینه پیرامون رویدادهای کنونی"><span>رویدادهای کنونی</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C" title="آوردن یک صفحهٔ تصادفی [x]" accesskey="x"><span>مقالهٔ تصادفی</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-collaboration" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-collaboration" > <div class="vector-menu-heading"> همکاری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%A7%D8%AE%DB%8C%D8%B1" title="فهرستی از تغییرات اخیر ویکی [r]" accesskey="r"><span>تغییرات اخیر</span></a></li><li id="n-cooperateing" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%87%D9%85%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C"><span>ویکی‌نویس شوید!</span></a></li><li id="n-help" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA" title="مکانی برای دریافتن"><span>راهنما</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="//fa.wikipedia.org/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B3_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%A7"><span>تماس با ویکی‌پدیا</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%D9%94_%D8%A7%D8%B5%D9%84%DB%8C" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="ویکی‌پدیا" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-fa.svg" style="width: 6em; height: 2em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="دانشنامهٔ آزاد" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-fa.svg" width="72" height="18" style="width: 4.5em; height: 1.125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AC%D8%B3%D8%AA%D8%AC%D9%88" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>جستجو</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="جستجو در ویکی‌پدیا" aria-label="جستجو در ویکی‌پدیا" autocapitalize="sentences" title="جستجو در ویکی‌پدیا [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="ویژه:جستجو"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">جستجو</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="ابزارهای شخصی"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="تغییر ظاهر اندازهٔ قلم، عرض و رنگ صفحه" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ظاهر" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ظاهر</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa" class=""><span>کمک مالی</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است." class=""><span>ایجاد حساب</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o" class=""><span>ورود</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="گزینه‌های بیشتر" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارهای شخصی" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">ابزارهای شخصی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="منوی کاربری" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_fa.wikipedia.org&uselang=fa"><span>کمک مالی</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A7%DB%8C%D8%AC%D8%A7%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%A8_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D8%B1%DB%8C&returnto=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" title="از شما دعوت می‌شود که یک حساب ایجاد کنید و وارد شوید؛ هرچند که این کار اختیاری است."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>ایجاد حساب</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%D8%B1%D9%88%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%86%D9%87&returnto=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" title="توصیه می‌شود که به سامانه وارد شوید، گرچه اجباری نیست [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>ورود</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> صفحه‌هایی برای ویرایشگرانی که از سامانه خارج شدند <a href="/wiki/%D8%B1%D8%A7%D9%87%D9%86%D9%85%D8%A7:%D9%85%D9%82%D8%AF%D9%85%D9%87" aria-label="دربارهٔ ویرایش‌کردن بیشتر بدانید"><span>بیشتر بدانید</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D9%86" title="فهرست ویرایش‌ها انجام شده از این نشانی آی‌پی [y]" accesskey="y"><span>مشارکت‌ها</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D9%85%D9%86" title="بحث پیرامون ویرایش‌های این نشانی آی‌پی [n]" accesskey="n"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="وبگاه"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="فهرست" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">فهرست</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">نهفتن</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">بخش آغازین</div> </a> </li> <li id="toc-معنا" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#معنا"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۱</span> <span>معنا</span> </div> </a> <ul id="toc-معنا-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-دیلتای_و_هرمنوتیک" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#دیلتای_و_هرمنوتیک"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۲</span> <span>دیلتای و هرمنوتیک</span> </div> </a> <ul id="toc-دیلتای_و_هرمنوتیک-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-وبر_و_علوم_اجتماعی" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#وبر_و_علوم_اجتماعی"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۳</span> <span>وبر و علوم اجتماعی</span> </div> </a> <ul id="toc-وبر_و_علوم_اجتماعی-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-انتقاد" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#انتقاد"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۴</span> <span>انتقاد</span> </div> </a> <ul id="toc-انتقاد-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پانویس" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پانویس"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۵</span> <span>پانویس</span> </div> </a> <ul id="toc-پانویس-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-پیوند_به_بیرون" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#پیوند_به_بیرون"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">۶</span> <span>پیوند به بیرون</span> </div> </a> <ul id="toc-پیوند_به_بیرون-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="فهرست" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر وضعیت فهرست محتویات" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">تغییر وضعیت فهرست محتویات</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">تفهم</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="به مقاله‌ای به یک زبان دیگر بروید. به ۱۴ زبان در دسترس است." > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-14" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">۱۴ زبان</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D9%81%D9%87%D9%85_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D8%A9)" title="فهم (فلسفة)–عربی" lang="ar" hreflang="ar" data-title="فهم (فلسفة)" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="عربی" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Verstehen" title="Verstehen–کاتالان" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Verstehen" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="کاتالان" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Ch%C3%A1paj%C3%ADc%C3%AD_sociologie" title="Chápající sociologie–چکی" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Chápající sociologie" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="چکی" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Verstehende_Soziologie" title="Verstehende Soziologie–آلمانی" lang="de" hreflang="de" data-title="Verstehende Soziologie" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="آلمانی" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Verstehen" title="Verstehen–انگلیسی" lang="en" hreflang="en" data-title="Verstehen" data-language-autonym="English" data-language-local-name="انگلیسی" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Kompreno" title="Kompreno–اسپرانتو" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Kompreno" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="اسپرانتو" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Verstehen" title="Verstehen–اسپانیایی" lang="es" hreflang="es" data-title="Verstehen" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="اسپانیایی" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Sociologie_compr%C3%A9hensive" title="Sociologie compréhensive–فرانسوی" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Sociologie compréhensive" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="فرانسوی" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E7%90%86%E8%A7%A3%E7%A4%BE%E4%BC%9A%E5%AD%A6" title="理解社会学–ژاپنی" lang="ja" hreflang="ja" data-title="理解社会学" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="ژاپنی" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9D%B4%ED%95%B4%EC%82%AC%ED%9A%8C%ED%95%99" title="이해사회학–کره‌ای" lang="ko" hreflang="ko" data-title="이해사회학" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="کره‌ای" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Verstehen" title="Verstehen–هلندی" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Verstehen" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="هلندی" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9F%D0%BE%D0%BD%D0%B8%D0%BC%D0%B0%D1%8E%D1%89%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D0%BE%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D0%B8%D1%8F" title="Понимающая социология–روسی" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Понимающая социология" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="روسی" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%A0%D0%BE%D0%B7%D1%83%D0%BC%D1%96%D1%8E%D1%87%D0%B0_%D1%81%D0%BE%D1%86%D1%96%D0%BE%D0%BB%D0%BE%D0%B3%D1%96%D1%8F" title="Розуміюча соціологія–اوکراینی" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Розуміюча соціологія" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="اوکراینی" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E8%A9%AE%E9%87%8B%E7%A4%BE%E6%9C%83%E5%AD%B8" title="詮釋社會學–چینی" lang="zh" hreflang="zh" data-title="詮釋社會學" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="چینی" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2297282#sitelinks-wikipedia" title="ویرایش پیوندهای بین‌زبانی" class="wbc-editpage">ویرایش پیوندها</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="فضاهای نام"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" title="دیدن صفحهٔ محتویات [c]" accesskey="c"><span>مقاله</span></a></li><li id="ca-talk" class="new vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB:%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&redlink=1" rel="discussion" class="new" title="گفتگو پیرامون محتوای صفحه (صفحه وجود ندارد) [t]" accesskey="t"><span>بحث</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="تغییر گونهٔ زبان" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">فارسی</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="بازدیدها"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=history" title="نسخه‌های پیشین این صفحه [h]" accesskey="h"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="ابزارها" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">ابزارها</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ابزارها</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">نهفتن</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="گزینه‌های بیشتر" > <div class="vector-menu-heading"> عمل‌ها </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85"><span>خواندن</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit" title="ویرایش کد مبدأ این صفحه [e]" accesskey="e"><span>ویرایش</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=history"><span>نمایش تاریخچه</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> عمومی </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%A7%DB%8C%D9%86_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" title="فهرست همهٔ صفحه‌هایی که به این صفحه پیوند می‌دهند [j]" accesskey="j"><span>پیوندها به این صفحه</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%AA%D8%BA%DB%8C%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%B1%D8%AA%D8%A8%D8%B7/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" rel="nofollow" title="تغییرات اخیر صفحه‌هایی که این صفحه به آن‌ها پیوند دارد [k]" accesskey="k"><span>تغییرات مرتبط</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="/wiki/ویکی‌پدیا:بارگذاری" title="بارگذاری تصاویر و پرونده‌های دیگر [u]" accesskey="u"><span>بارگذاری پرونده</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87" title="فهرستی از همهٔ صفحه‌های ویژه [q]" accesskey="q"><span>صفحه‌های ویژه</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&oldid=38023991" title="پیوند پایدار به این نسخه از این صفحه"><span>پیوند پایدار</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=info" title="اطلاعات بیشتر دربارهٔ این صفحه"><span>اطلاعات صفحه</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%DB%8C%D8%A7%D8%AF%DA%A9%D8%B1%D8%AF&page=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&id=38023991&wpFormIdentifier=titleform" title="اطلاعات در خصوص چگونگی یادکرد این صفحه"><span>یادکرد این صفحه</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:UrlShortener&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AA%25D9%2581%25D9%2587%25D9%2585"><span>دریافت نشانی کوتاه‌شده</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:QrCode&url=https%3A%2F%2Ffa.wikipedia.org%2Fwiki%2F%25D8%25AA%25D9%2581%25D9%2587%25D9%2585"><span>بارگیری کد QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> نسخه‌برداری </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:DownloadAsPdf&page=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=show-download-screen"><span>بارگیری به‌صورت PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&printable=yes" title="نسخهٔ قابل چاپ این صفحه [p]" accesskey="p"><span>نسخهٔ قابل چاپ</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> در پروژه‌های دیگر </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q2297282" title="پیوند به آیتم متصل‌شدۀ مخزن داده‌ها [g]" accesskey="g"><span>آیتم ویکی‌داده</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="ابزارهای صفحه"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="ظاهر"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">ظاهر</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">انتقال به نوار کناری</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">نهفتن</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">از ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"><span class="mw-redirectedfrom">(تغییرمسیر از <a href="/w/index.php?title=%D9%81%D9%87%D9%85_%D9%87%D9%85%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87&redirect=no" class="mw-redirect" title="فهم همدلانه">فهم همدلانه</a>)</span></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-rtl mw-parser-output" lang="fa" dir="rtl"><p><b>تفهم</b> / تفهمی / ورشتهن (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a>: <span lang="de"><bdi>Verstehen</bdi></span>) در زمینه فلسفه آلمانی و به‌طور کلی <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="علوم اجتماعی">علوم اجتماعی</a>، از اواخر سده نوزدهم - در زبان آلمانی و انگلیسی - با معنای خاص بررسی «تفسیری یا مشارکتی» پدیده‌های اجتماعی استفاده شده‌است.<sup id="cite_ref-1" class="reference"><a href="#cite_note-1"><span class="cite-bracket">[</span>۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> این اصطلاح ارتباط نزدیکی با کار <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="جامعه‌شناس">جامعه‌شناس</a> آلمانی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a> دارد که در تحلیل <a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="کنش اجتماعی">کنش اجتماعی</a>، <a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ضد اثبات‌گرایی">ضد اثبات‌گرایی</a> را جایگزینی برای <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a> جامعه‌شناختی و <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A8%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="جبرگرایی">جبرگرایی</a> <a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" class="mw-redirect" title="اقتصادی">اقتصادی</a> پیشین وضع کرد.<sup id="cite_ref-2" class="reference"><a href="#cite_note-2"><span class="cite-bracket">[</span>۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> در <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انسان‌شناسی">انسان‌شناسی</a> «تفهم» به معنای فرایند تفسیری نظام‌مندی است که در آن ناظر بیرونی فرهنگ سعی می‌کند با دیگران ارتباط برقرار کند و معنای کنش آنها را درک نماید. </p><p>«تفهم» اکنون به عنوان مفهوم و روشی کلیدی برای رد علوم اجتماعی اثبات‌گرایی در نظر گرفته می‌شود (اگرچه به نظر می‌رسد <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a> فکر می‌کند این دو می‌توانند با هم متحد شوند) «تفهم» به درک معنای کنش از دیدگاه کنشگر اشاره دارد. وارد شدن به جای دیگری است و اتخاذ این موضع پژوهشی مستلزم این است که کنشگر را به عنوان یک سوژه و نه موضوع مشاهدات خود در نظر بگیرید. همچنین بیانگر این است که برخلاف اشیاء در جهان طبیعی، کنشگران انسانی صرفاً محصول کشش و فشار نیروهای خارجی نیستند. دیده می‌شود افراد با سازماندهی درک خود از آن و معنا بخشیدن به آن، جهان را خلق می‌کنند. انجام پژوهش در مورد کنشگران بدون در نظر گرفتن معانی که آنها به اعمال یا محیط خود نسبت می‌دهند، به معنای برخورد با آنها مانند اشیاء است.<sup id="cite_ref-3" class="reference"><a href="#cite_note-3"><span class="cite-bracket">[</span>۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="معنا"><span id=".D9.85.D8.B9.D9.86.D8.A7"></span>معنا</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&section=1" title="ویرایش بخش: معنا"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D8%B3%DB%8C%D8%B1%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامعه‌شناسی تفسیری (صفحه وجود ندارد)">جامعه‌شناسی تفسیری</a></b> (<a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامعه‌شناسی تفهمی (صفحه وجود ندارد)">جامعه‌شناسی تفهمی</a>) مطالعه جامعه‌ای است که بر معانی افراد به دنیای اجتماعی خود مرتبط می‌شود.<sup id="cite_ref-Sociology_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-Sociology-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> جامعه‌شناسی تفسیری می‌کوشد نشان دهد واقعیت توسط خود مردم و در زندگی روزمره‌شان ساخته می‌شود.<sup id="cite_ref-Sociology_4-1" class="reference"><a href="#cite_note-Sociology-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>«تفهم» تقریباً به «درک معنی دار» یا «خود را به جای دیگران قرار دهید تا چیزها را از دید آنها ببینید» ترجمه می‌شود. جامعه‌شناسی تفسیری از سه جهت با جامعه‌شناسی اثبات‌گرایی متفاوت است:<sup id="cite_ref-Sociology_4-2" class="reference"><a href="#cite_note-Sociology-4"><span class="cite-bracket">[</span>۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <ol><li>برخلاف جامعه‌شناسی اثبات‌گرایی که بر کنش متمرکز است، به معنای مرتبط با رفتار می‌پردازد.</li> <li>برخلاف جامعه‌شناسی اثبات‌گرایی که واقعیت عینی را «آنجا» می‌بیند، واقعیت را ساخته مردم می‌داند.</li> <li>برخلاف جامعه‌شناسی اثبات‌گرایی که تمایل به استفاده از داده‌های کمّی دارد، بر داده‌های کیفی تکیه می‌کند.</li></ol> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="دیلتای_و_هرمنوتیک"><span id=".D8.AF.DB.8C.D9.84.D8.AA.D8.A7.DB.8C_.D9.88_.D9.87.D8.B1.D9.85.D9.86.D9.88.D8.AA.DB.8C.DA.A9"></span>دیلتای و هرمنوتیک</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&section=2" title="ویرایش بخش: دیلتای و هرمنوتیک"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>«تفهم» توسط فیلسوف و <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="تاریخ‌شناسی"> تاریخ‌نگارآلمانی</a>، <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%86" title="یوهان گوستاو درویزن">یوهان گوستاو درویزن</a> وارد <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="فلسفه">فلسفه</a> و <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علوم انسانی">علوم انسانی</a> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a>: <span lang="de"><bdi>geisteswissenschaften</bdi></span>) شد. درایسن نخست بین طبیعت و تاریخ از نظر مقولات مکان و زمان تمایز قایل شد. روش <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="علوم طبیعی">علوم طبیعی</a> (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a>: <span lang="de"><bdi>naturwissenschaften</bdi></span>) «تبیین» (به <a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="زبان آلمانی">آلمانی</a>: <span lang="de"><bdi>erklären</bdi></span>) بود در حالی که روش تاریخ «درک» (تفهم) است.<sup id="cite_ref-5" class="reference"><a href="#cite_note-5"><span class="cite-bracket">[</span>۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-6" class="reference"><a href="#cite_note-6"><span class="cite-bracket">[</span>۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-7" class="reference"><a href="#cite_note-7"><span class="cite-bracket">[</span>۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-8" class="reference"><a href="#cite_note-8"><span class="cite-bracket">[</span>۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>مفهوم «تفهم» بعدها توسط فیلسوف آلمانی، <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="ویلهلم دیلتای">ویلهلم دیلتای</a> استفاده شد.<sup id="cite_ref-9" class="reference"><a href="#cite_note-9"><span class="cite-bracket">[</span>۹<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-10" class="reference"><a href="#cite_note-10"><span class="cite-bracket">[</span>۱۰<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> برای توصیف دیدگاه مشارکتی اول شخص که کارگزاران در مورد تجربه فردی خود و همچنین فرهنگ، تاریخ و جامعه خود دارند. به این معنا، در چارچوب نظریه و عمل «تفسیر» (آن گونه که در زمینه <a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="هرمنوتیک">هرمنوتیک</a> فهمیده می‌شود) توسعه می‌یابد و در تقابل با دیدگاه سوم شخص عینی‌ساز بیرونی «تبیین» است که در آن عاملیت انسان، ذهنیت و محصولات آن به عنوان اثرات نیروهای طبیعی غیرشخصی در علوم طبیعی و ساختارهای اجتماعی در جامعه‌شناسی تحلیل می‌شود. </p><p>فیلسوفان سده بیستم مانند <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%D8%AA%DB%8C%D9%86_%D9%87%D8%A7%DB%8C%D8%AF%DA%AF%D8%B1" title="مارتین هایدگر">مارتین هایدگر</a> و <a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%B1" class="mw-redirect" title="هانس گئورگ گادامر">هانس گئورگ گادامر</a><sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11"><span class="cite-bracket">[</span>۱۱<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> به آن چیزی انتقاد کرده‌اند که شخصیت رمانتیک و ذهنی «ورهابن» در دیلتای می‌دانستند، اگرچه هم دیلتای و هم هایدگر اولیه به «<a href="/wiki/%D9%88%D8%A7%D9%82%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="واقعیت">واقعیت</a>» و «زمینه زندگی» تفهم علاقمند بودند و به دنبال جهانی کردن آن بودند چون روشی است که براساس آن، انسان‌ها از طریق زبان و <a href="/wiki/%D9%87%D8%B3%D8%AA%DB%8C%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="هستی‌شناسی">هستی‌شناسی</a> وجود دارند.<sup id="cite_ref-12" class="reference"><a href="#cite_note-12"><span class="cite-bracket">[</span>۱۲<span class="cite-bracket">]</span></a></sup><sup id="cite_ref-13" class="reference"><a href="#cite_note-13"><span class="cite-bracket">[</span>۱۳<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> «تفهم» همچنین در تحلیل <a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%85%D9%88%D9%86%D8%AF_%D9%87%D9%88%D8%B3%D8%B1%D9%84" title="ادموند هوسرل">ادموند هوسرل</a> و <a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%B4%D9%88%D8%AA%D8%B3" title="آلفرد شوتس">آلفرد شوتس</a> از «جهان زندگی نقش داشت.» <a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="یورگن هابرماس">یورگن هابرماس</a> و <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D8%A7%D8%AA%D9%88_%D8%A2%D9%BE%D9%84" title="کارل اتو آپل">کارل اتو آپل</a> مفهوم «تفهم» را بیشتر دگرگون کردند و آن را بر اساس فلسفه استعلایی - پراگماتیک زبان و نظریه کنش ارتباطی مجدداً تدوین کردند. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="وبر_و_علوم_اجتماعی"><span id=".D9.88.D8.A8.D8.B1_.D9.88_.D8.B9.D9.84.D9.88.D9.85_.D8.A7.D8.AC.D8.AA.D9.85.D8.A7.D8.B9.DB.8C"></span>وبر و علوم اجتماعی</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&section=3" title="ویرایش بخش: وبر و علوم اجتماعی"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a> و <a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC_%D8%B2%DB%8C%D9%85%D9%84" class="mw-redirect" title="جورج زیمل">جورج زیمل</a><sup id="cite_ref-14" class="reference"><a href="#cite_note-14"><span class="cite-bracket">[</span>۱۴<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> فهم تفسیری را معرفی کردند. در <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a>، چیزی به معنای یک فرایند تفسیری است که در آن یک ناظر خارجی (مانند <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="انسان‌شناس">انسان‌شناس</a> یا <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3" title="جامعه‌شناس">جامعه‌شناس</a>)، به جای تفسیر فرهنگ مردم بومی یا خرده‌فرهنگ یک گروه بر اساس شرایط و دیدگاه خودش، با آن فرهنگ ارتباط نظام‌مند برقرار می‌کند.<sup id="cite_ref-15" class="reference"><a href="#cite_note-15"><span class="cite-bracket">[</span>۱۵<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> «تفهم» می‌تواند به معنای نوعی <a href="/wiki/%D9%87%D9%85%D8%AF%D9%84%DB%8C" title="همدلی">همدلی</a> یا درک مشارکتی از پدیده‌های اجتماعی باشد. در اصطلاحات انسان‌شناختی، به‌ویژه توسط کسانی که تمایل به استدلال بر اساس آرمان‌های جهانی دارند، این امر گاهی به عنوان <a href="/wiki/%D9%86%D8%B3%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="نسبی‌گرایی فرهنگی">نسبی‌گرایی فرهنگی</a> توصیف می‌شود. در جامعه‌شناسی، جنبه‌ای از رویکرد تطبیقی - تاریخی است که در آن زمینه جامعه‌ای مانند «<a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%D8%B3%D9%87" title="فرانسه">فرانسه</a>» سده دوازدهم می‌تواند توسط جامعه‌شناس بهتر از افرادی درک شود که در روستایی در <a href="/wiki/%D8%A8%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%88%D9%86%DB%8C" title="بورگونی">بورگوندی</a> زندگی می‌کنند. چنین وضعی به این موضوع مربوط می‌شود که چگونه افراد در زندگی به دنیای اجتماعی اطراف خود معنا می‌بخشند و چگونه دانشمند <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="علوم اجتماعی">علوم اجتماعی</a> به این «دیدگاه اول شخص» دسترسی پیدا کرده و ارزیابی می‌کند. این مفهوم توسط دانشمندان علوم اجتماعی بعدی، هم گسترش یافته و هم مورد انتقاد قرار گرفته‌است. طرفداران، این مفهوم را به عنوان تنها وسیله‌ای می‌ستایند که پژوهشگران از یک فرهنگ می‌توانند رفتارها را در فرهنگ دیگر بررسی و توضیح دهند. در حالی که تمرین «تفهم» در میان دانشمندان علوم اجتماعی <a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%88%D9%BE%D8%A7" title="اروپا">اروپا</a> همانند هابرماس محبوبیت بسیاری داشت، تفهم توسط <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D9%84%DA%A9%D9%88%D8%AA_%D9%BE%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86%D8%B2" title="تالکوت پارسونز">تالکوت پارسونز</a> - از پیروان آمریکایی <a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a> - وارد حوزه <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a> در <a href="/wiki/%D8%A7%DB%8C%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%AA_%D9%85%D8%AA%D8%AD%D8%AF%D9%87" class="mw-redirect" title="ایالات متحده">ایالات متحده</a> شد. پارسونز برای بیان نظریه <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="کارکردگرایی ساختاری">کارکردگرایی ساختاری</a>، در سال ۱۹۳۷ از این مفهوم در کتاب «ساختار کنش اجتماعی» استفاده کرد.<sup id="cite_ref-16" class="reference"><a href="#cite_note-16"><span class="cite-bracket">[</span>۱۶<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p><p>وبر نسبت به <a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3" title="کارل مارکس">کارل مارکس</a> باورهای خاص‌تری داشت، جایی که برای درک و معنای عناصر کلیدی ارزش قایل بود - نه فقط با شهود یا همدردی با فرد بلکه تفهم محصول «پژوهش سیستماتیک و دقیق» است. هدف شناسایی کنش‌های انسانی و تفسیر آنها به عنوان رویدادهای قابل مشاهده است که ما را به این باور می‌رساند که نه تنها برای اعمال فردی بلکه برای تعاملات گروهی نیز تبیین مناسبی ارائه می‌دهد. معنای دریافتی باید شامل محدودیت‌ها و قیدها باشد و انگیزه کنش را تجزیه و تحلیل کند. وبر باور داشت این ویژگی نسبت به دانشمند <a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%DB%8C" title="علوم طبیعی">علوم طبیعی</a> به جامعه‌شناس برتری می‌دهد زیرا «ما می‌توانیم چیزی را انجام دهیم که هرگز در علوم طبیعی قابل دستیابی نیست یعنی درک ذهنی از کنش افراد».<sup id="cite_ref-17" class="reference"><a href="#cite_note-17"><span class="cite-bracket">[</span>۱۷<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="انتقاد"><span id=".D8.A7.D9.86.D8.AA.D9.82.D8.A7.D8.AF"></span>انتقاد</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&section=4" title="ویرایش بخش: انتقاد"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>منتقدان مفهوم علمی اجتماعی «تفهم» مانند <a href="/wiki/%D9%85%DB%8C%D8%AE%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84_%D8%A8%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C%D9%86" title="میخائیل باختین">میخائیل باختین</a> و دین مک‌کانل بر این اساس مخالفت می‌کنند که برای فردی که در فرهنگی متولد شده‌است غیرممکن است که فرهنگ دیگری را به‌طور کامل درک کند و آن غرور و فخر است که تلاش شود اهمیت <a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF" title="نماد">نمادهای</a> فرهنگی از طریق اصطلاحات فرهنگی دیگر (به ظاهر برتر) تفسیر شود. چنین انتقادی لزوماً نمی‌گوید «تفهم» مستلزم درک «کامل» فرهنگ دیگری نیست. درست مثل علم فیزیک، دانش کلاً تقریبی است، درجه بالایی از درک بین‌فرهنگی بسیار ارزشمند است. به نظر می‌رسد نقطه مقابل «تفهم»، ناآگاهی از همه چیز است، بجز آنچه که بلافاصله قابل مشاهده است، ما قادر به درک هیچ زمان و مکانی جز زمان خودمان نخواهیم بود. با این حال، سطح معینی از درک تفسیری برای محیط فرهنگی ما ضروری است و به راحتی می‌توان استدلال کرد حتی شریک کامل در یک فرهنگ هم آن را از هر نظر به‌طور کامل درک نمی‌کند. </p><p>منتقدان همچنین بر این باورند وظیفه جامعه‌شناس این است که فقط افراد و کارهایی که مردم انجام می‌دهند را مشاهده نکند بلکه در دنیای معنایی آن‌ها سهیم باشد و بفهمد چرا آن گونه رفتار می‌کنند. افکار و احساسات ذهنی که در علوم به عنوان سوگیری در نظر گرفته می‌شوند، جنبه مهمی است که باید هنگام انجام پژوهش‌های جامعه‌شناختی کنترل شود.<sup id="cite_ref-18" class="reference"><a href="#cite_note-18"><span class="cite-bracket">[</span>۱۸<span class="cite-bracket">]</span></a></sup> </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پانویس"><span id=".D9.BE.D8.A7.D9.86.D9.88.DB.8C.D8.B3"></span>پانویس</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&section=5" title="ویرایش بخش: پانویس"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r37199623">.mw-parser-output .reflist{font-size:90%;margin-bottom:0.5em;list-style-type:decimal}.mw-parser-output .reflist .references{font-size:100%;margin-bottom:0;list-style-type:inherit}.mw-parser-output .reflist-columns-2{column-width:30em}.mw-parser-output .reflist-columns-3{column-width:25em}.mw-parser-output .reflist-columns{margin-top:0.3em}.mw-parser-output .reflist-columns ol{margin-top:0}.mw-parser-output .reflist-columns li{page-break-inside:avoid;break-inside:avoid-column}.mw-parser-output .reflist-upper-alpha{list-style-type:upper-alpha}.mw-parser-output .reflist-upper-roman{list-style-type:upper-roman}.mw-parser-output .reflist-lower-alpha{list-style-type:lower-alpha}.mw-parser-output .reflist-lower-greek{list-style-type:lower-greek}.mw-parser-output .reflist-lower-roman{list-style-type:lower-roman}</style><div class="reflist"> <div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-1">↑</a></span> <span class="reference-text"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39868036">.mw-parser-output cite.citation{font-style:inherit;word-wrap:break-word}.mw-parser-output .citation q{quotes:"\"""\"""'""'"}.mw-parser-output .citation:target{background-color:rgba(0,127,255,0.133)}.mw-parser-output .id-lock-free a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-free a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/6/65/Lock-green.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-limited a,.mw-parser-output .id-lock-registration a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-limited a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-registration a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/d/d6/Lock-gray-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .id-lock-subscription a,.mw-parser-output .citation .cs1-lock-subscription a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/a/aa/Lock-red-alt-2.svg")right 0.1em center/9px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-ws-icon a{background:linear-gradient(transparent,transparent),url("//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/4c/Wikisource-logo.svg")right 0.1em center/12px no-repeat}.mw-parser-output .cs1-code{color:inherit;background:inherit;border:none;padding:inherit}.mw-parser-output .cs1-hidden-error{display:none;color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-visible-error{color:var(--color-error,#d33)}.mw-parser-output .cs1-maint{display:none;color:#3a3;margin-left:0.3em}.mw-parser-output .cs1-format{font-size:95%}.mw-parser-output .cs1-kern-left{padding-left:0.2em}.mw-parser-output .cs1-kern-right{padding-right:0.2em}.mw-parser-output .citation .mw-selflink{font-weight:inherit}</style><cite class="citation web cs1"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20110307133502/http://www.faculty.rsu.edu/~felwell/Theorists/Weber/Whome.htm">"تفهمی: جامعه‌شناسی ماکس وبر"</a>. Archived from <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.faculty.rsu.edu/~felwell/Theorists/Weber/Whome.htm">the original</a> on 2011-03-07<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2011-03-07</span></span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=unknown&rft.btitle=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85%DB%8C%3A+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3+%D9%88%D8%A8%D8%B1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.faculty.rsu.edu%2F~felwell%2FTheorists%2FWeber%2FWhome.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-2">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.historylearningsite.co.uk/anti_positivism.htm">"</a><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ضد اثبات‌گرایی">ضد اثبات‌گرایی</a>" <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120403001519/http://www.historylearningsite.co.uk/anti_positivism.htm">بایگانی‌شده</a> در آوریل ۳, ۲۰۱۲ توسط <a href="/wiki/Wayback_Machine" class="mw-redirect" title="Wayback Machine">Wayback Machine</a> at Historylearningsite.co.uk</span> </li> <li id="cite_note-3"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-3">↑</a></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://bitbucket.icaap.org/dict.pl?term=VERSTEHEN">"تفهم</a>." <i>فرهنگ آنلاین علوم اجتماعی</i>.</span> </li> <li id="cite_note-Sociology-4"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-Sociology_4-0">۴٫۰</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Sociology_4-1">۴٫۱</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-Sociology_4-2">۴٫۲</a></sup></span> <span class="reference-text">گروبر، ماکیونیس، و لیندا ۲۰۱۰: "جامعه‌شناسی" (ویرایش هفتم).</span> </li> <li id="cite_note-5"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-5">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%86" title="یوهان گوستاو درویزن"> درویزن، جی. گوستاو</a>، «تاریخ: سخنرانی‌هایی در مورد دایرةالمعارف و روش‌شناسی تاریخ»، اشتوتگارت: فرومان هولزبوگ، ۱۹۷۷ [۱۸۵۸]: ۲۲، ص ۱۵۰.</span> </li> <li id="cite_note-6"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-6">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%86" title="یوهان گوستاو درویزن"> درویزن، جی. گوستاو</a>. ۱۸۶۲. <i>طرح کلی تاریخ</i> برلین: انتشارات ویتوس، ص ۴.</span> </li> <li id="cite_note-7"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-7">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D9%87%D8%A7%D9%86_%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%88_%D8%AF%D8%B1%D9%88%DB%8C%D8%B2%D9%86" title="یوهان گوستاو درویزن"> درویزن، جی. گوستاو</a>. ۱۸۶۸. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=7_lrAAAAIAAJ&hl="><i>طبقه تاریخی</i></a>. برلین: انتشارات ویتوس، صص ۱۱–۴.</span> </li> <li id="cite_note-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-8">↑</a></span> <span class="reference-text">اودهن، لارس. ۲۰۰۱. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=Lu4rCkENQvcC&dq="><i> فردگرایی روش‌شناختی: پیشینه، تاریخ و معنا</i></a>، لندن: راتلج، ص ۲۷.</span> </li> <li id="cite_note-9"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-9">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="ویلهلم دیلتای"> دیلتای، ویلهلم</a> ۱۸۹۴: "ایده‌هایی در مورد روان‌شناسی توصیفی و کالبدشکافی"، برلین. ص ۱۳۱۴.</span> </li> <li id="cite_note-10"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-10">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="ویلهلم دیلتای"> دیلتای، ویلهلم</a> ۱۹۹۱: «مقدمه ای بر علوم انسانی»، پرینستون: <a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AA%D8%B4%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%86%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="انتشارات دانشگاه پرینستون">انتشارات دانشگاه پرینستون</a>.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3_%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%B1" class="mw-redirect" title="هانس گئورگ گادامر">گادامر، هانس جورج</a> ۱۹۸۹: <i><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="حقیقت و روش"> حقیقت و روش</a></i>، کراسرود.</span> </li> <li id="cite_note-12"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-12">↑</a></span> <span class="reference-text">مارتین هایدگر: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=bcOjTiSNFZoC&dq="><i>هستی‌شناسی: هرمنوتیک واقعیت</i></a>، انتشارات دانشگاه ایندیانا، ۱۹۹۹.</span> </li> <li id="cite_note-13"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-13">↑</a></span> <span class="reference-text">چارلز آر. بامباخ: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://books.google.com/books?id=xaWALY0raiEC&dq="><i>هایدگر، دیلتای و بحران تاریخ‌گرایی</i></a>، انتشارات دانشگاه کورنل، ۱۹۹۵، صص ۱۹۹–۲۰۰.</span> </li> <li id="cite_note-14"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-14">↑</a></span> <span class="reference-text"><a href="/wiki/%D8%AC%D9%88%D8%B1%D8%AC_%D8%B2%DB%8C%D9%85%D9%84" class="mw-redirect" title="جورج زیمل"> زیمل، جورج</a> ۱۹۲۰: <i>مسایل فلسفه تاریخ: مطالعه نظریه دانش</i>. مونیخ: دانکر و هومبولت</span> </li> <li id="cite_note-15"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-15">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFگروبر،_ماکیونیس2011" class="citation book cs1">گروبر، ماکیونیس, جان جی. ماسیس، م. لیندا (2011). <i>جامعه‌شناسی</i>. تورنتو: شرکت پیرسون کانادا. pp. ۳۲–۳۳. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780137001613" title="ویژه:منابع کتاب/9780137001613"><bdi>9780137001613</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AA%D9%88&rft.pages=%DB%B3%DB%B2-%DB%B3%DB%B3&rft.pub=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA+%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86+%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7&rft.date=2011&rft.isbn=9780137001613&rft.aulast=%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%8C+%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3&rft.aufirst=%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%AC%DB%8C.+%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%8C+%D9%85.+%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-16"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-16">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFگروبر،_ماکیونیس2011" class="citation book cs1">گروبر، ماکیونیس, جان جی. ماسیس، م. لیندا (2011). <i>جامعه‌شناسی</i>. تورنتو: شرکت پیرسون کانادا. <a href="/wiki/%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8" title="شماره استاندارد بین‌المللی کتاب">ISBN</a> <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780137001613" title="ویژه:منابع کتاب/9780137001613"><bdi>9780137001613</bdi></a>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&rft.place=%D8%AA%D9%88%D8%B1%D9%86%D8%AA%D9%88&rft.pub=%D8%B4%D8%B1%DA%A9%D8%AA+%D9%BE%DB%8C%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%86+%DA%A9%D8%A7%D9%86%D8%A7%D8%AF%D8%A7&rft.date=2011&rft.isbn=9780137001613&rft.aulast=%DA%AF%D8%B1%D9%88%D8%A8%D8%B1%D8%8C+%D9%85%D8%A7%DA%A9%DB%8C%D9%88%D9%86%DB%8C%D8%B3&rft.aufirst=%D8%AC%D8%A7%D9%86+%D8%AC%DB%8C.+%D9%85%D8%A7%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%8C+%D9%85.+%D9%84%DB%8C%D9%86%D8%AF%D8%A7&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-17"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-17">↑</a></span> <span class="reference-text"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39868036"><cite id="CITEREFگینگریچ" class="citation web cs1">گینگریچ, پل. <a rel="nofollow" class="external text" href="http://uregina.ca/~gingrich/s30f99.htm">"وبر: اقتصاد و جامعه"</a>. <i>جامعه‌شناسی 250</i>. <a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%DA%AF%D8%A7%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DA%A9%D8%A7%DA%86%D9%88%D8%A7%D9%86" title="دانشگاه ساسکاچوان">دانشگاه رجاینا</a> گروه جامعه‌شناسی و مطالعات اجتماعی. p. 15<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">21 February</span> 2012</span>.</cite><span title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=unknown&rft.jtitle=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C+250&rft.atitle=%D9%88%D8%A8%D8%B1%3A+%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF+%D9%88+%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87&rft.pages=15&rft.aulast=%DA%AF%DB%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C%DA%86&rft.aufirst=%D9%BE%D9%84&rft_id=http%3A%2F%2Furegina.ca%2F~gingrich%2Fs30f99.htm&rfr_id=info%3Asid%2Ffa.wikipedia.org%3A%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" class="Z3988"></span></span> </li> <li id="cite_note-18"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-18">↑</a></span> <span class="reference-text">ماکیونیس، جان و گروبر، لیندا (۲۰۱۱) جامعه‌شناسی، تورنتو: شرکت پیرسون کانادا، ص ۳۳. <a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%85%D9%86%D8%A7%D8%A8%D8%B9_%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8/9780137001613" class="internal mw-magiclink-isbn">ISBN 978-0-13-700161-3</a></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="پیوند_به_بیرون"><span id=".D9.BE.DB.8C.D9.88.D9.86.D8.AF_.D8.A8.D9.87_.D8.A8.DB.8C.D8.B1.D9.88.D9.86"></span>پیوند به بیرون</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&action=edit&section=6" title="ویرایش بخش: پیوند به بیرون"><span>ویرایش</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><span typeof="mw:File"><span><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/15px-Wiktionary-logo-en.svg.png" decoding="async" width="15" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/22px-Wiktionary-logo-en.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f8/Wiktionary-logo-en.svg/29px-Wiktionary-logo-en.svg.png 2x" data-file-width="1000" data-file-height="1089" /></span></span> مدخل ویکی‌واژه برای <a href="https://en.wiktionary.org/wiki/Special:Search/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85" class="extiw" title="wiktionary:Special:Search/تفهم"><i>تفهم</i></a> </li></ul> <div class="navbox-styles"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40355799">.mw-parser-output .hlist dl,.mw-parser-output .hlist ol,.mw-parser-output .hlist ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output .hlist dd,.mw-parser-output .hlist dt,.mw-parser-output .hlist li{margin:0;display:inline}.mw-parser-output .hlist.inline,.mw-parser-output .hlist.inline dl,.mw-parser-output .hlist.inline ol,.mw-parser-output .hlist.inline ul,.mw-parser-output .hlist dl dl,.mw-parser-output .hlist dl ol,.mw-parser-output .hlist dl ul,.mw-parser-output .hlist ol dl,.mw-parser-output .hlist ol ol,.mw-parser-output .hlist ol ul,.mw-parser-output .hlist ul dl,.mw-parser-output .hlist ul ol,.mw-parser-output .hlist ul ul{display:inline}.mw-parser-output .hlist .mw-empty-li{display:none}.mw-parser-output .hlist dt::after{content:": "}.mw-parser-output .hlist dd::after,.mw-parser-output .hlist li::after{content:" · ";font-weight:bold}.mw-parser-output .hlist dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li:last-child::after{content:none}.mw-parser-output .hlist dd dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dd li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dd:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li dt:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li li:first-child::before{content:" (";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist dd dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dd li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist dt li:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dd:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li dt:last-child::after,.mw-parser-output .hlist li li:last-child::after{content:")";font-weight:normal}.mw-parser-output .hlist ol{counter-reset:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li{counter-increment:listitem}.mw-parser-output .hlist ol>li::before{content:" "counter(listitem)"\a0 "}.mw-parser-output .hlist dd ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist dt ol>li:first-child::before,.mw-parser-output .hlist li ol>li:first-child::before{content:" ("counter(listitem)"\a0 "}</style><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r39648996">.mw-parser-output .navbox{box-sizing:border-box;border:1px solid #a2a9b1;width:100%;clear:both;font-size:88%;text-align:center;padding:1px;margin:1em auto 0}.mw-parser-output .navbox .navbox{margin-top:0}.mw-parser-output .navbox+.navbox,.mw-parser-output .navbox+.navbox-styles+.navbox{margin-top:-1px}.mw-parser-output .navbox-inner,.mw-parser-output .navbox-subgroup{width:100%}.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-title,.mw-parser-output .navbox-abovebelow{padding:0.25em 1em;line-height:1.5em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox-group{white-space:nowrap;text-align:right}.mw-parser-output .navbox,.mw-parser-output .navbox-subgroup{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list{line-height:1.5em;border-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-list-with-group{text-align:right;border-left-width:2px;border-right-style:solid}.mw-parser-output tr+tr>.navbox-abovebelow,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-group,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-image,.mw-parser-output tr+tr>.navbox-list{border-top:2px solid #f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-title{background-color:#b3ccff}.mw-parser-output .navbox-abovebelow,.mw-parser-output .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-title{background-color:#dbe7ff}.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-group,.mw-parser-output .navbox-subgroup .navbox-abovebelow{background-color:#e5edff}.mw-parser-output .navbox-even{background-color:#f8f9fa}.mw-parser-output .navbox-odd{background-color:transparent}.mw-parser-output .navbox .hlist td dl,.mw-parser-output .navbox .hlist td ol,.mw-parser-output .navbox .hlist td ul,.mw-parser-output .navbox td.hlist dl,.mw-parser-output .navbox td.hlist ol,.mw-parser-output .navbox td.hlist ul{padding:0.125em 0}.mw-parser-output .navbox .navbar{display:block;font-size:100%}.mw-parser-output .navbox-title .navbar{float:right;text-align:right;margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox-list li{unicode-bidi:isolate}</style></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="اثبات‌گرایی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r40261389">.mw-parser-output .navbar{display:inline;font-size:88%;font-weight:normal}.mw-parser-output .navbar-collapse{float:right;text-align:right}.mw-parser-output .navbar-boxtext{word-spacing:0}.mw-parser-output .navbar ul{display:inline-block;white-space:nowrap;line-height:inherit}.mw-parser-output .navbar-brackets::before{margin-left:-0.125em;content:"[ "}.mw-parser-output .navbar-brackets::after{margin-right:-0.125em;content:" ]"}.mw-parser-output .navbar li{word-spacing:-0.125em}.mw-parser-output .navbar a>span,.mw-parser-output .navbar a>abbr{text-decoration:inherit}.mw-parser-output .navbar-mini abbr{font-variant:small-caps;border-bottom:none;text-decoration:none;cursor:inherit}.mw-parser-output .navbar-ct-full{font-size:114%;margin:0 7em}.mw-parser-output .navbar-ct-mini{font-size:114%;margin:0 4em}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}@media(prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbar li a abbr{color:var(--color-base)!important}}@media print{.mw-parser-output .navbar{display:none!important}}</style><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="الگو:اثبات‌گرایی"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:اثبات‌گرایی (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:اثبات‌گرایی"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="اثبات‌گرایی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a></div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">دیدگاه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ضد انسانگرایی (صفحه وجود ندارد)">ضد انسانگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تجربه‌گرایی">تجربه‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="خردگرایی">خردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="علم‌گرایی">علم‌گرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">تمایلات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-disambig" title="قانون‌گرایی">قانون‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="اثبات‌گرایی منطقی">اثبات‌گرایی منطقی</a> / <a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84%DB%8C" title="فلسفه تحلیلی">فلسفه تحلیلی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="مکتب اثبات‌گرایی (صفحه وجود ندارد)">مکتب اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پسااثبات‌گرایی">پسااثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D8%AE" title="ارنست ماخ">ارنست ماخ</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%84%D8%A6%D9%88%D9%BE%D9%88%D9%84%D8%AF_%D9%81%D9%88%D9%86_%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%87" title="لئوپولد فون رانکه">لئوپولد فون رانکه</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Positivism_(international_relations)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Positivism (international relations) (صفحه وجود ندارد)">Positivism in international relations</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Positivism_in_Poland&action=edit&redlink=1" class="new" title="Positivism in Poland (صفحه وجود ندارد)">Polish positivism</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%88%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%81" title="الکساندر بوگدانف">الکساندر بوگدانف</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">مفاهیم اصلی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Consilience&action=edit&redlink=1" class="new" title="Consilience (صفحه وجود ندارد)">Consilience</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D9%85%D8%B1%D8%B2%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="مسئله مرزبندی">Demarcation</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%AF" title="شهود">شهود</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" class="mw-redirect" title="استقراء">استقراء</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D9%88%D8%AC%DB%8C%D9%87" title="نظریه توجیه">نظریه توجیه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87_%D9%88%DB%8C%D9%86" title="حلقه وین">حلقه وین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B4%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="شبه علم">شبه علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%D8%AD%D8%AF%D8%AA_%D8%B9%D9%84%D9%85" class="mw-redirect" title="وحدت علم">وحدت علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AA%D8%B5%D8%AF%DB%8C%D9%82%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="تصدیق‌گرایی (صفحه وجود ندارد)">تصدیق‌گرایی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">نظریه‌های رقیب</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ضد اثبات‌گرایی">ضد اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Confirmation_holism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Confirmation holism (صفحه وجود ندارد)">Confirmation holism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نظریه انتقادی">نظریه انتقادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D8%A7%D9%84%E2%80%8C%D9%BE%D8%B0%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="ابطال‌پذیری">ابطال‌پذیری</a></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=Geisteswissenschaft&action=edit&redlink=1" class="new" title="Geisteswissenschaft (صفحه وجود ندارد)">Geisteswissenschaft</a></i></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="هرمنوتیک">هرمنوتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="تاریخ‌گرایی">تاریخ‌گرایی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C_(%D9%87%D9%86%D8%B1)&action=edit&redlink=1" class="new" title="مکتب تاریخی (هنر) (صفحه وجود ندارد)">مکتب تاریخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علوم انسانی">علوم انسانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="علوم انسانی">علوم انسانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B3%D8%A6%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%82%D8%B1%D8%A7%D8%A1" title="مسئله استقراء">مسئله استقراء</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Reflectivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Reflectivism (صفحه وجود ندارد)">Reflectivism</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em"><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%88%D9%84_%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D9%87" class="mw-redirect" title="تحول انگاره">تغییرات انگاره</a> مرتبط<br />در <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="تاریخ علم">تاریخ علم</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%87%D9%86%D8%AF%D8%B3%D9%87_%D9%86%D8%A7%D8%A7%D9%82%D9%84%DB%8C%D8%AF%D8%B3%DB%8C" title="هندسه نااقلیدسی">هندسه نااقلیدسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B5%D9%84_%D8%B9%D8%AF%D9%85_%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="اصل عدم قطعیت">اصل عدم قطعیت</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">موضوع‌های مرتبط</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رفتارگرایی">رفتارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AE%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="خردگرایی انتقادی">خردگرایی انتقادی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="انتقاد به علم (صفحه وجود ندارد)">انتقاد به علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%DB%8C%D8%AF%D8%A6%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="ایدئالیسم شناخت‌شناسی (صفحه وجود ندارد)">ایدئالیسم شناخت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="معرفت‌شناسی">معرفت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%84%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1%DB%8C" title="کل‌نگری">کل‌نگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%A8%D8%B2%D8%A7%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="ابزارانگاری">ابزارانگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%88%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="نوگرایی">نوگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D8%B9%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA)" class="mw-redirect" title="طبیعت‌گرایی (ادبیات)">طبیعت‌گرایی در ادبیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%A7%D9%86%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%B1_%D9%88_%D8%A7%D9%86%D8%AF%DB%8C%D8%B4%D9%87%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1" title="قانون‌نگر و اندیشه‌نگار">قانون‌نگر و اندیشه‌نگار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%AA" title="عینیت">عینیت در علم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Operationalization&action=edit&redlink=1" class="new" title="Operationalization (صفحه وجود ندارد)">Operationalism</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پدیده‌گرایی">پدیده‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="فلسفه علم">فلسفه علم</a> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Deductive-nomological_model&action=edit&redlink=1" class="new" title="Deductive-nomological model (صفحه وجود ندارد)">Deductive-nomological model</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Ramsey_sentence&action=edit&redlink=1" class="new" title="Ramsey sentence (صفحه وجود ندارد)">Ramsey sentence</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%B3%DB%8C" title="داده‌های حسی">داده‌های حسی</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82_%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="روش تحقیق کیفی">روش تحقیق کیفی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7%D9%87_%D8%A8%DB%8C%D9%86_%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%88_%D8%B9%D9%84%D9%85&action=edit&redlink=1" class="new" title="رابطه بین دین و علم (صفحه وجود ندارد)">رابطه بین دین و علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="علوم اجتماعی">علوم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="کارکردگرایی ساختاری">کارکردگرایی ساختاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ساختارگرایی">ساختارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="ساختاربندی">ساختاربندی</a></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks mw-collapsible mw-collapsed navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><div id="بحث‌های_مثبت_مرتبط" style="font-size:114%;margin:0 4em">بحث‌های مثبت مرتبط</div></th></tr><tr><td colspan="2" class="navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"></div><table class="nowraplinks navbox-subgroup" style="border-spacing:0"><tbody><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">روش</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li> دهه ۱۸۹۰ <a href="/w/index.php?title=Methodenstreit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Methodenstreit (صفحه وجود ندارد)"><i>Methodenstreit</i> (economics)</a></li> <li>۱۹۰۹ <i><a href="/w/index.php?title=Werturteilsstreit&action=edit&redlink=1" class="new" title="Werturteilsstreit (صفحه وجود ندارد)">Werturteilsstreit</a></i></li> <li>دهه ۱۹۶۰  <i><a href="/wiki/%D9%86%D8%B2%D8%A7%D8%B9_%D8%A8%D8%B1_%D8%B3%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B2%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D9%88%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="نزاع بر سر پوزیتیویسم">Positivismusstreit</a></i></li> <li>دهه ۱۹۹۰ <a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%DA%AF%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="جنگ‌های علمی">جنگ‌های علمی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">مشارکت</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>۱۸۳۰ <i><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%87_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="دوره فلسفه اثباتی">دوره فلسفه اثباتی</a></i></li> <li>۱۸۴۸ <i><a href="/w/index.php?title=A_General_View_of_Positivism&action=edit&redlink=1" class="new" title="A General View of Positivism (صفحه وجود ندارد)">A General View of Positivism</a></i></li> <li>۱۸۸۶ <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%B1%D9%86%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%A7%D8%AE" title="ارنست ماخ">ارنست ماخ</a></i></li> <li>۱۹۲۷ <i><a href="/w/index.php?title=The_Logic_of_Modern_Physics&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Logic of Modern Physics (صفحه وجود ندارد)">The Logic of Modern Physics</a></i></li> <li>۱۹۳۶ <i><a href="/w/index.php?title=Language,_Truth,_and_Logic&action=edit&redlink=1" class="new" title="Language, Truth, and Logic (صفحه وجود ندارد)">Language, Truth, and Logic</a></i></li> <li>۱۹۵۹ <i><a href="/w/index.php?title=The_Two_Cultures&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Two Cultures (صفحه وجود ندارد)">The Two Cultures</a></i></li> <li>۲۰۰۱ <i><a href="/wiki/%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D9%BE%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%AF%D8%B1%D8%AF%D9%88" title="جهان در پوست گردو">جهان در پوست گردو</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">طرفداران</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Richard_Avenarius&action=edit&redlink=1" class="new" title="Richard Avenarius (صفحه وجود ندارد)">Richard Avenarius</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D8%AC%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%D8%B1" title="آلفرد جی آیر">آلفرد جی آیر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D9%86%D8%AF%D8%B1_%D8%A8%D9%88%DA%AF%D8%AF%D8%A7%D9%86%D9%81" title="الکساندر بوگدانف">الکساندر بوگدانف</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%DA%AF%D9%88%D8%B3%D8%AA_%DA%A9%D9%86%D8%AA" title="اگوست کنت">اگوست کنت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%88%DB%8C%DA%AF%D9%86_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DB%8C%D9%86%DA%AF" title="اویگن دورینگ">اویگن دورینگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%85%DB%8C%D9%84_%D8%AF%D9%88%D8%B1%DA%A9%DB%8C%D9%85" title="امیل دورکیم">امیل دورکیم</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%84%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="حلقه برلین (صفحه وجود ندارد)">حلقه برلین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%84%D9%82%D9%87_%D9%88%DB%8C%D9%86" title="حلقه وین">حلقه وین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">Criticism</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>۱۹۰۹ <i><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D9%88_%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B1%DB%8C%D9%88%DA%A9%D8%B1%DB%8C%D8%AA%DB%8C%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="ماتریالیسم و امپریوکریتیسیسم">ماتریالیسم و امپریوکریتیسیسم</a></i></li> <li>۱۹۲۳ <i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%88_%D8%A2%DA%AF%D8%A7%D9%87%DB%8C_%D8%B7%D8%A8%D9%82%D8%A7%D8%AA%DB%8C" title="تاریخ و آگاهی طبقاتی">تاریخ و آگاهی طبقاتی</a></i></li> <li>۱۹۳۴ <i><a href="/w/index.php?title=The_Logic_of_Scientific_Discovery&action=edit&redlink=1" class="new" title="The Logic of Scientific Discovery (صفحه وجود ندارد)">The Logic of Scientific Discovery</a></i></li> <li>۱۹۳۶ <i><a href="/wiki/%D9%81%D9%82%D8%B1_%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" class="mw-redirect" title="فقر مکتب تاریخ گرایی">فقر تاریخ گرایی</a></i></li> <li>۱۹۴۲ <i><a href="/w/index.php?title=World_Hypotheses&action=edit&redlink=1" class="new" title="World Hypotheses (صفحه وجود ندارد)">World Hypotheses</a></i></li> <li>۱۹۵۱ <i><a href="/wiki/%D8%AF%D9%88_%D8%AC%D8%B2%D9%85_%D8%AA%D8%AC%D8%B1%D8%A8%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="دو جزم تجربه‌گرایی">دو جزم تجربه‌گرایی</a></i></li> <li>۱۹۶۰ <i><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%B4" title="حقیقت و روش">حقیقت و روش</a></i></li> <li>۱۹۶۲ <i><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1_%D8%A7%D9%86%D9%82%D9%84%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85%DB%8C" title="ساختار انقلاب‌های علمی">ساختار انقلاب‌های علمی</a></i></li> <li>۱۹۶۳ <i><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">حدس‌ها و ابطال‌ها</a></i></li> <li>۱۹۶۴ <i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%AA%DA%A9%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D8%AD%D8%AA%DB%8C" title="انسان تک‌ساحتی">انسان تک‌ساحتی</a></i></li> <li>۱۹۶۸ <i><a href="/wiki/%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF%D9%86_%D9%87%D8%A7%D8%A8%D8%B1%D9%85%D8%A7%D8%B3" title="یورگن هابرماس">Knowledge and Human Interests</a></i></li> <li>۱۹۷۸ <i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%D9%BE%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B1_%D8%AA%D8%A7%D9%85%D9%BE%D8%B3%D9%88%D9%86" title="ادوارد پالمر تامپسون">The Poverty of Theory</a></i></li> <li>۱۹۸۰ <i><a href="/w/index.php?title=Constructive_empiricism&action=edit&redlink=1" class="new" title="Constructive empiricism (صفحه وجود ندارد)">The Scientific Image</a></i></li> <li>۱۹۸۶ <i><a href="/w/index.php?title=McCloskey_critique&action=edit&redlink=1" class="new" title="McCloskey critique (صفحه وجود ندارد)">The Rhetoric of Economics</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">Critics</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A6%D9%88%D8%AF%D9%88%D8%B1_%D8%A2%D8%AF%D9%88%D8%B1%D9%86%D9%88" title="تئودور آدورنو">تئودور آدورنو</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86_%D8%A8%D8%A7%D8%B4%D9%84%D8%A7%D8%B1" title="گاستون باشلار">گاستون باشلار</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D9%88_%D8%A8%D9%88%D9%86%DA%AF%D9%87" title="ماریو بونگه">ماریو بونگه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="ویلهلم دیلتای">ویلهلم دیلتای</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%A7%D9%88%D9%84_%D9%81%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D9%86%D8%AF" title="پاول فایرابند">پاول فایرابند</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%87%D8%A7%D9%86%D8%B3-%DA%AF%D8%A6%D9%88%D8%B1%DA%AF_%DA%AF%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%85%D8%B1" title="هانس-گئورگ گادامر">هانس-گئورگ گادامر</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D8%B3_%DA%A9%D9%88%D9%87%D9%86" title="توماس کوهن">توماس کوهن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%AF%DB%8C%D9%88%D8%B1%DA%AF_%D9%84%D9%88%DA%A9%D8%A7%DA%86" class="mw-redirect" title="گیورگ لوکاچ">گیورگ لوکاچ</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D9%84_%D9%BE%D9%88%D9%BE%D8%B1" title="کارل پوپر">کارل پوپر</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%B1%D8%AF_%DA%A9%D9%88%D8%A7%DB%8C%D9%86" title="ویلارد کواین">W. V. O. Quine</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:12.0em">Concepts in contention</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even hlist" style="padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4" title="دانش">دانش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87)" title="عینی‌گرایی (فلسفه)">عینی‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C" class="mw-redirect" title="فرادانی">فرادانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82%D8%AA" title="حقیقت">حقیقت</a></li> <li><i><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D9%85_%D9%87%D9%85%D8%AF%D9%84%D8%A7%D9%86%D9%87" class="mw-redirect" title="فهم همدلانه">فهم همدلانه</a></i></li></ul> </div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr></tbody></table><div></div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="رده:اثبات‌گرایی">رده:اثبات‌گرایی</a></div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="ماکس_وبر" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="الگو:ماکس وبر"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:ماکس وبر (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:ماکس وبر"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="ماکس_وبر" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماکس وبر">ماکس وبر</a></div></th></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="کتاب‌شناسی ماکس وبر">کتاب‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA_%D8%B3%D8%AE%D9%86%D8%B1%D8%A7%D9%86%DB%8C%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%DA%AF%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="فهرست سخنرانی‌ها و گفتارهای ماکس وبر">فهرست سخنرانی‌ها</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتاب‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="تاریخ مشارکت‌های تجاری در قرون وسطی">تاریخ مشارکت‌های تجاری در قرون وسطی</a></i> (۱۸۸۹)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%DA%A9%D8%B4%D8%A7%D9%88%D8%B1%D8%B2%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D9%85_%D9%88_%D8%A7%D9%87%D9%85%DB%8C%D8%AA_%D8%A2%D9%86_%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C_%D9%88_%D8%AE%D8%B5%D9%88%D8%B5%DB%8C" title="تاریخ کشاورزی روم و اهمیت آن برای حقوق عمومی و خصوصی">تاریخ کشاورزی روم و اهمیت آن برای حقوق عمومی و خصوصی</a></i> (۱۸۹۱)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D9%88%D8%B6%D8%B9%DB%8C%D8%AA_%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%85%D8%B2%D8%B1%D8%B9%D9%87_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%B4%D8%B1%D9%82%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="وضعیت کار مزرعه در آلمان شرقی (صفحه وجود ندارد)">وضعیت کار مزرعه در آلمان شرقی</a></i> (۱۸۹۲)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D9%88%D8%B1%D8%B3_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)&action=edit&redlink=1" class="new" title="بورس (کتاب) (صفحه وجود ندارد)"> بورس اوراق بهادار</a></i> (۱۸۹۶)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%B9%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%AA_%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87_%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_-_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="عینیت دانش جامعه شناختی و اجتماعی - سیاسی (صفحه وجود ندارد)">عینیت دانش جامعه شناختی و اجتماعی - سیاسی</a></i> (۱۹۰۴)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری">اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری</a></i> (۱۹۰۵)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%DA%86%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین چین (صفحه وجود ندارد)">دین چین</a></i> (۱۹۱۵)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%DB%8C%D9%86_%D9%87%D9%86%D8%AF&action=edit&redlink=1" class="new" title="دین هند (صفحه وجود ندارد)">دین هند</a></i> (۱۹۱۶)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D8%AF_%D9%88_%D9%85%D8%B9%D9%86%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="رد و معنای جهان (صفحه وجود ندارد)">رد و معنای جهان</a></i> (۱۹۱۶)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%88%D8%A8%D8%B1)" title="جامعه‌شناسی دین (کتاب وبر)"> جامعه‌شناسی دین</a></i> (۱۹۲۰)</li> <li><i><a href="/wiki/%DB%8C%D9%87%D9%88%D8%AF%DB%8C%D8%AA_%D8%A8%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8)" title="یهودیت باستان (کتاب)"> یهودیت باستان</a></i> (۱۹۲۱)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%B4%D9%87%D8%B1_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%88%D8%A8%D8%B1)" title="شهر (کتاب وبر)">شهر</a></i> (۱۹۲۱)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%88_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" class="mw-redirect" title="اقتصاد و جامعه">اقتصاد و جامعه</a></i> (۱۹۲۲)</li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی">مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی</a> </i> (۱۹۲۲)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%88%D8%A8%D8%B1)" title="تاریخ اقتصادی (کتاب وبر)">تاریخ اقتصادی</a></i> (۱۹۲۳)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D8%A7%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D9%88_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="نظریه سازمان اجتماعی و اقتصادی (صفحه وجود ندارد)">نظریه سازمان اجتماعی و اقتصادی</a></i> (۱۹۴۷)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%B9_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87_%D9%82%D8%A7%D8%B9%D8%AF%D9%87_%D9%85%D8%B4%D8%B1%D9%88%D8%B9%DB%8C%D8%AA" title="انواع سه‌گانه قاعده مشروعیت">انواع سه‌گانه قاعده مشروعیت</a></i> (۱۹۵۸)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9" title="جامعه‌شناسی اجتماع">جامعه‌شناسی اجتماع</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AD%DA%A9%D9%88%D9%85%D8%AA_%D9%88_%D8%AF%DB%8C%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامعه‌شناسی حکومت و دین (صفحه وجود ندارد)">جامعه‌شناسی حکومت و دین</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="جامعه‌شناسی ادیان جهان (صفحه وجود ندارد)">جامعه‌شناسی ادیان جهان</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کتاب‌شناسی فارسی</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری">اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری</a> </i> (۱۹۰۵)</li> <li><i> <a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86_(%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8_%D9%88%D8%A8%D8%B1)" title="جامعه‌شناسی دین (کتاب وبر)"> جامعه‌شناسی دین</a> </i> (۱۹۲۰)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D9%87%D8%B1_%D8%AF%D8%B1_%DA%AF%D8%B0%D8%B1_%D8%B2%D9%85%D8%A7%D9%86&action=edit&redlink=1" class="new" title="شهر در گذر زمان (صفحه وجود ندارد)">شهر در گذر زمان</a></i> (۱۹۲۱)</li> <li><i><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF_%D9%88_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" class="mw-redirect" title="اقتصاد و جامعه">اقتصاد و جامعه</a></i> (۱۹۲۲)</li> <li><i><a href="/wiki/%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی">مفاهیم اساسی جامعه‌شناسی</a></i> (۱۹۲۲)</li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%AF%D8%A7%D9%86%D8%B4%D9%85%D9%86%D8%AF_%D9%88_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D9%85%D8%AF%D8%A7%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="دانشمند و سیاستمدار (صفحه وجود ندارد)">دانشمند و سیاستمدار</a></i></li> <li><i><a href="/w/index.php?title=%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="روش‌شناسی علوم اجتماعی (صفحه وجود ندارد)">روش‌شناسی علوم اجتماعی</a></i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مفاهیم</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AF%DB%8C%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B3%D8%A7%D9%84%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="دیوان‌سالاری">دیوان‌سالاری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%87%D8%A8%D8%B1%DB%8C_%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%B2%D9%85%D8%A7%D8%AA%DB%8C%DA%A9" class="mw-redirect" title="رهبری کاریزماتیک">رهبری کاریزماتیک</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%81%D8%B3%D9%88%D9%86%E2%80%8C%D8%B2%D8%AF%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="افسون‌زدایی">افسون‌زدایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D9%86%D8%AE_%D8%A2%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="سنخ آرمانی">سنخ آرمانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%81%D8%B3_%D8%A2%D9%87%D9%86%DB%8C%D9%86" title="قفس آهنین">قفس آهنین</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%B4%D8%A7%D9%86%D8%B3%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%B2%D9%86%D8%AF%DA%AF%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="شانس‌های زندگی (صفحه وجود ندارد)">شانس‌های زندگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%AE%D8%AA%DB%8C" title="فردگرایی روش‌شناختی">فردگرایی روش‌شناختی</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AD%D8%B5%D8%A7%D8%B1_%D8%AE%D8%B4%D9%88%D9%86%D8%AA&action=edit&redlink=1" class="new" title="انحصار خشونت (صفحه وجود ندارد)">انحصار خشونت</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%DA%A9%D8%A7%D8%B1_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C&action=edit&redlink=1" class="new" title="اخلاق کار پروتستانی (صفحه وجود ندارد)">اخلاق کار پروتستانی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B9%D9%82%D9%84%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%B4%D8%AF%D9%86" class="mw-redirect" title="عقلانی شدن">عقلانی شدن</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="کنش اجتماعی">کنش اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B3%D9%87_%D9%85%D9%88%D9%84%D9%81%D9%87_%D9%82%D8%B4%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="نظریه سه مولفه قشربندی">سه مولفه قشربندی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%AF%D8%A7%D8%B1_%D8%B3%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%D9%87" title="اقتدار سه‌گانه">اقتدار سه‌گانه</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">تفهم</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">مقالات</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li>"<a href="/wiki/%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82_%D9%BE%D8%B1%D9%88%D8%AA%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%AD_%D8%B3%D8%B1%D9%85%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری">اخلاق پروتستانی و روح سرمایه‌داری</a>" (۱۹۰۴)</li> <li>«<a href="/wiki/%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%D8%AA_%D8%A8%D9%87_%D9%85%D8%AB%D8%A7%D8%A8%D9%87_%D8%AD%D8%B1%D9%81%D9%87" title="سیاست به مثابه حرفه">سیاست به مثابه حرفه</a>» (۱۹۱۹)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">سخنرانی‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i><a href="/wiki/%D8%B9%D9%84%D9%85_%D8%A8%D9%87_%D8%B9%D9%86%D9%88%D8%A7%D9%86_%DB%8C%DA%A9_%D8%B2%DB%8C%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%BE%DB%8C%D8%B4%D9%87" title="علم به عنوان یک زیست‌پیشه">علم به عنوان یک زیست‌پیشه</a></i> (۱۹۱۸)</li> <li><i> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="تاریخ اقتصادی">تاریخ اقتصادی</a> </i> (۱۹۲۳)</li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">دیگر</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><i> <a href="/wiki/%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AA%D8%AC%D8%A7%D8%B1%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D9%82%D8%B1%D9%88%D9%86_%D9%88%D8%B3%D8%B7%DB%8C" title="تاریخ مشارکت‌های تجاری در قرون وسطی">تاریخ مشارکت‌های تجاری در قرون وسطی</a> </i></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">کسان</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1_%D9%BE%D8%AF%D8%B1&action=edit&redlink=1" class="new" title="ماکس وبر پدر (صفحه وجود ندارد)">ماکس وبر پدر</a> (پدر)</li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%81%D8%B1%D8%AF_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="آلفرد وبر">آلفرد وبر</a> (برادر)</li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%86_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="ماریان وبر">ماریان وبر</a> (همسر)</li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div> <div class="navbox-styles"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r39648996"></div><div role="navigation" class="navbox" aria-labelledby="جامعه‌شناسی" style="padding:3px"><table class="nowraplinks hlist mw-collapsible autocollapse navbox-inner" style="border-spacing:0;background:transparent;color:inherit"><tbody><tr><th scope="col" class="navbox-title" colspan="2"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40355799"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r40261389"><div class="navbar plainlinks hlist navbar-mini"><ul><li class="nv-نمایش"><a href="/wiki/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DB%B2" title="الگو:جامعه‌شناسی۲"><abbr title="مشاهدهٔ این الگو">ن</abbr></a></li><li class="nv-بحث"><a href="/w/index.php?title=%D8%A8%D8%AD%D8%AB_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DB%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="بحث الگو:جامعه‌شناسی۲ (صفحه وجود ندارد)"><abbr title="بحث پیرامون این الگو">ب</abbr></a></li><li class="nv-ویرایش"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D9%88%DB%8C%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4_%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87/%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88:%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C%DB%B2" title="ویژه:ویرایش صفحه/الگو:جامعه‌شناسی۲"><abbr title="ویرایش کردن این الگو">و</abbr></a></li></ul></div><div id="جامعه‌شناسی" style="font-size:114%;margin:0 4em"><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a></div></th></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="نظریه‌های جامعه‌شناسی">نظریه‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D9%85%D9%86%D8%B7%D9%82%DB%8C" title="اثبات‌گرایی منطقی">اثبات‌گرایی منطقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="اثبات‌گرایی">اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_(%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="پدیدارشناسی (جامعه‌شناسی)">پدیدارشناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%DB%8C" class="mw-redirect" title="پسااستعمارگری">پسااستعمارگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="پساساختارگرایی">پساساختارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B3%D8%AA_%D9%85%D8%AF%D8%B1%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85" class="mw-redirect" title="پست مدرنیسم">پست مدرنیسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="جامعه‌شناسی مارکسیستی">مارکسیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D9%88%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="داروینیسم اجتماعی">داروینیسم اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ساختارگرایی">ساختارگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B6%D8%AF_%D8%A7%D8%AB%D8%A8%D8%A7%D8%AA%E2%80%8C%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="ضد اثبات‌گرایی">ضد اثبات‌گرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_(%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" class="mw-redirect" title="کارکردگرایی (جامعه‌شناسی)">کارکردگرایی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AC%D8%AF%DB%8C%D8%AF_(%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="کارکردگرایی جدید (جامعه‌شناسی)">کارکردگرایی جدید</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B1%D8%AF%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%B3%D8%A7%D8%AE%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="کارکردگرایی ساختاری">کارکردگرایی ساختاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%86%D8%B4_%D9%85%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84_%D9%86%D9%85%D8%A7%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="کنش متقابل نمادین">کنش متقابل نمادین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="نظریه انتقادی">انتقادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%AA%D8%B6%D8%A7%D8%AF" class="mw-redirect" title="نظریه تضاد">تضاد</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="نظریه سیستم‌ها">سیستم‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%85%D8%A8%D8%A7%D8%AF%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="نظریه مبادله اجتماعی">مبادله</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D9%87%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="نظریه نظام‌های جهانی">نظام‌های جهانی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%">حوزه‌ها</th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D9%88%D8%B2%D8%B4" title="جامعه‌شناسی آموزش">آموزش</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AD%D8%B3%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D8%AA" class="mw-redirect" title="جامعه‌شناسی احساسات">احساسات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AE%D9%84%D8%A7%D9%82" title="جامعه‌شناسی اخلاق">اخلاق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AF%D8%A8%DB%8C%D8%A7%D8%AA" title="جامعه‌شناسی ادبیات">ادبیات</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="جامعه‌شناسی اقتصادی"> اقتصادی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%BE%D8%B2%D8%B4%DA%A9%DB%8C" title="جامعه‌شناسی پزشکی">پزشکی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="جامعه‌شناسی تاریخ علم">تاریخ علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C" title="جامعه‌شناسی تاریخی">تاریخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B1%D9%88%D8%B1%DB%8C%D8%B3%D9%85" title="جامعه‌شناسی تروریسم"> تروریسم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C%D8%AA" title="جامعه‌شناسی جنسیت"> جنسیت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AD%D9%82%D9%88%D9%82" title="جامعه‌شناسی حقوق"> حقوق</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AE%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AF%D9%87" title="جامعه‌شناسی خانواده"> خانواده</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AF%DB%8C%D9%86" title="جامعه‌شناسی دین"> دین</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B3%D8%AA%D8%A7%DB%8C%DB%8C" title="جامعه‌شناسی روستایی"> روستایی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86" title="جامعه‌شناسی زبان">زبان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B3%DB%8C%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جامعه‌شناسی سیاسی"> سیاسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B4%D9%87%D8%B1%DB%8C" title="جامعه‌شناسی شهری">شهری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B5%D9%86%D8%B9%D8%AA%DB%8C" title="جامعه‌شناسی صنعتی"> صنعت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D9%85" title="جامعه‌شناسی علم"> علم</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جامعه‌شناسی عمومی">عمومی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF" title="جامعه‌شناسی فرهنگ"> فرهنگ</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87" title="جامعه‌شناسی فلسفه">فلسفه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D9%85%DB%8C%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="جامعه‌شناسی فمینیستی"> فمینیست</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="جامعه‌شناسی مارکسیستی">مارکسیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%AD%DB%8C%D8%B7%DB%8C" title="جامعه‌شناسی محیطی"> محیط</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%B9%D8%B1%D9%81%D8%AA" title="جامعه‌شناسی معرفت"> معرفت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%88%D8%B3%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="جامعه‌شناسی موسیقی">موسیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D9%87%D8%A7%D8%AC%D8%B1%D8%AA" title="جامعه‌شناسی مهاجرت">مهاجرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%DA%98%D8%A7%D8%AF_%D9%88_%D8%B1%D9%88%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D9%82%D9%88%D9%85%DB%8C" title="جامعه‌شناسی نژاد و روابط قومی"> نژاد و اقوام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%86%D8%B8%D8%A7%D9%85%DB%8C" title="جامعه‌شناسی نظامی"> نظامی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B7%D8%A8%D9%82%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="طبقه اجتماعی"> طبقه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D8%B4%D8%B1%D8%A8%D9%86%D8%AF%DB%8C" title="قشربندی"> قشر</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AC%E2%80%8C%D8%B1%D9%81%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="کج‌رفتاری"> انحرافات</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="روش‌شناسی">روش‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1_%DA%86%D9%86%D8%AF%D9%85%D8%AA%D8%BA%DB%8C%D8%B1%D9%87" title="آمار چندمتغیره">آمار چندمتغیره</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1" title="آمار">آمار</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A2%D9%86%D8%A7%D9%84%DB%8C%D8%B2" title="آنالیز">آنالیز</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87_%D8%A2%D9%86%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="پرسشنامه آنلاین">پرسشنامه آنلاین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D8%B3%D8%B4%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87" class="mw-redirect" title="پرسشنامه">پرسشنامه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4_%D8%B7%D8%B1%D8%A7%D8%AD%DB%8C%E2%80%8C%D9%85%D8%AD%D9%88%D8%B1" title="پژوهش طراحی‌محور">پژوهش طراحی‌محور</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4_%DA%A9%D9%85%DB%8C" title="پژوهش کمی">پژوهش کمی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DB%8C%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%B4_(%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%D8%AA)" title="پیمایش (علوم سلامت)">پیمایش (علوم سلامت)</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D8%B4%D8%A8%DA%A9%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="تحلیل شبکه‌های اجتماعی">تحلیل شبکه</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87_%D9%84%D8%A7%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C_%D8%B9%D9%84%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" class="mw-redirect" title="تحلیل لایه لایه‌ای علت‌ها">تحلیل لایه لایه‌ای علت‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84_%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7" title="تحلیل محتوا">تحلیل محتوا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%DB%8C%D8%AE%DB%8C" title="روش تاریخی">روش تاریخی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4_%D8%AA%D8%AD%D9%82%DB%8C%D9%82_%DA%A9%DB%8C%D9%81%DB%8C" class="mw-redirect" title="روش تحقیق کیفی">روش تحقیق کیفی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C" title="روش‌های آمارگیری">روش‌های آمارگیری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B1%D8%B4%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="سرشماری">سرشماری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B3%D8%B7%D9%88%D8%AD_%D8%B3%D9%86%D8%AC%D8%B4" title="سطوح سنجش">سطوح سنجش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D8%B1%D8%A7%D8%AA%D8%AD%D9%84%DB%8C%D9%84" title="فراتحلیل">فراتحلیل</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%81%D9%86_%D9%87%D9%85%D8%A8%D8%B3%D8%AA%DA%AF%DB%8C_%D9%85%D8%B9%DA%A9%D9%88%D8%B3" title="فن همبستگی معکوس">فن همبستگی معکوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%82%D9%88%D9%85%E2%80%8C%D9%86%DA%AF%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="قوم‌نگاری">قوم‌نگاری</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%A7%D8%B1%D8%A2%D8%B2%D9%85%D8%A7%DB%8C%DB%8C_%D8%AA%D8%B5%D8%A7%D8%AF%D9%81%DB%8C_%DA%A9%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%84%E2%80%8C%D8%B4%D8%AF%D9%87" title="کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده">کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D9%85%DB%8C%D8%AA%D9%87_%D8%B1%D8%A7%D8%A8%D8%B7_%D9%87%D9%85%D8%A7%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%86%D8%AC%DB%8C_%D8%B1%D9%88%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%B2%DB%8C%D9%86" title="کمیته رابط هماهنگی در اعتبارسنجی روش‌های جایگزین">کمیته رابط هماهنگی در اعتبارسنجی روش‌های جایگزین</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B4%D8%A7%D9%87%D8%AF%D9%87_%D9%87%D9%85%D8%B1%D8%A7%D9%87_%D8%A8%D8%A7_%D9%85%D8%B4%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%AA" class="mw-redirect" title="مشاهده همراه با مشارکت">مشاهده همراه با مشارکت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B5%D8%A7%D8%AD%D8%A8%D9%87" title="مصاحبه">مصاحبه</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87_%D8%B7%D9%88%D9%84%DB%8C" title="مطالعه طولی">مطالعه طولی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D8%B7%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%87_%D9%85%D9%82%D8%B7%D8%B9%DB%8C" title="مطالعه مقطعی">مطالعه مقطعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D8%AA%D8%B1%D8%B3%D8%AA%D9%88%D9%86" title="مقیاس ترستون">مقیاس ترستون</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D9%81%D8%A7%D8%B5%D9%84%D9%87_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_%D8%A8%D9%88%DA%AF%D8%A7%D8%B1%D8%AF%D9%88%D8%B3" title="مقیاس فاصله اجتماعی بوگاردوس">مقیاس فاصله اجتماعی بوگاردوس</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%D9%82%DB%8C%D8%A7%D8%B3_%D9%84%DB%8C%DA%A9%D8%B1%D8%AA" title="مقیاس لیکرت">مقیاس لیکرت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87_(%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1)" title="نمونه (آمار)">نمونه (آمار)</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%86%D9%85%D9%88%D9%86%D9%87%E2%80%8C%DA%AF%DB%8C%D8%B1%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%A7%D8%B1%DB%8C" title="نمونه‌گیری آماری">نمونه‌گیری آماری</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%DA%A9%D8%B1%DB%8C" title="مکتب فکری">مکتب‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A7%D8%AA%D8%B1%DB%8C%D8%B4" title="مکتب اتریش">اتریش</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%A8%D9%88%D8%AF%D8%A7%D9%BE%D8%B3%D8%AA" title="مکتب بوداپست">بوداپست</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D8%B4%DB%8C%DA%A9%D8%A7%DA%AF%D9%88_(%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="مکتب شیکاگو (جامعه‌شناسی)">شیکاگو</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%81%D8%B1%D8%A7%D9%86%DA%A9%D9%81%D9%88%D8%B1%D8%AA" title="مکتب فرانکفورت">فرانکفورت</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%85%DA%A9%D8%AA%D8%A8_%D9%88%DB%8C%D9%86" class="mw-redirect" title="مکتب وین">وین</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کتاب‌شناسی">کتاب‌شناسی</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="کتاب‌شناسی جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%A7%D8%B1%DA%A9%D8%B3%DB%8C%D8%B3%D8%AA%DB%8C" title="کتاب‌شناسی مارکسیستی">مارکسیستی</a></li> <li><a href="/wiki/%DA%A9%D8%AA%D8%A7%D8%A8%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="کتاب‌شناسی ماکس وبر">وبر</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%DA%AF%D8%B1%D8%A7%DB%8C%D8%B4%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="گرایش‌ها (صفحه وجود ندارد)">گرایش‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-even" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="انسان‌شناسی">انسان‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%85%D8%B9%DB%8C%D8%AA%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جمعیت‌شناسی">جمعیت‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="انسان‌شناسی اجتماعی">انسان‌شناسی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D9%88%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C_(%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C)" title="روان‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی)"> روان‌شناسی اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D9%BE%DA%98%D9%88%D9%87%D8%B4_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="پژوهش اجتماعی"> پژوهشگری</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%AA%D8%B7%D8%A8%DB%8C%D9%82%DB%8C" title="جامعه‌شناسی تطبیقی">جامعه‌شناسی تطبیقی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D8%B1%D9%85%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="جرم‌شناسی">جرم‌شناسی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D9%81%D8%B1%D9%87%D9%86%DA%AF%DB%8C" title="انسان‌شناسی فرهنگی">انسان‌شناسی فرهنگی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%AC%D9%86%D8%A8%D8%B4_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="جنبش اجتماعی">جنبش اجتماعی</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="زبان‌شناسی اجتماعی">زبان‌شناسی اجتماعی</a></li></ul> </div></td></tr><tr><th scope="row" class="navbox-group" style="width:1%"><a href="/w/index.php?title=%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86%E2%80%8C%D9%87%D8%A7&action=edit&redlink=1" class="new" title="انجمن‌ها (صفحه وجود ندارد)">انجمن‌ها</a></th><td class="navbox-list-with-group navbox-list navbox-odd" style="width:100%;padding:0"><div style="padding:0 0.25em"> <ul><li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86" title="انجمن جامعه‌شناسی آلمان">انجمن جامعه‌شناسی آلمان</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A2%D9%85%D8%B1%DB%8C%DA%A9%D8%A7" title="انجمن جامعه‌شناسی آمریکا">انجمن جامعه‌شناسی آمریکا</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%D9%82%DB%8C%D8%A7%D9%86%D9%88%D8%B3_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85" title="انجمن جامعه‌شناسی اقیانوس آرام">انجمن جامعه‌شناسی اقیانوس آرام</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86" title="انجمن جامعه‌شناسی ایران">انجمن جامعه‌شناسی ایران</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%A7%D9%86%D8%AC%D9%85%D9%86_%D8%A8%DB%8C%D9%86%E2%80%8C%D8%A7%D9%84%D9%85%D9%84%D9%84%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D8%AF%D9%88%D9%86_%D9%85%D8%B1%D8%B2" title="انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسان بدون مرز">انجمن بین‌المللی جامعه‌شناسان بدون مرز</a></li></ul> </div></td></tr><tr><td class="navbox-abovebelow" colspan="2"><div> <ul><li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Symbol_category_class.svg" class="mw-file-description" title="رده"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/16px-Symbol_category_class.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/23px-Symbol_category_class.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Symbol_category_class.svg/31px-Symbol_category_class.svg.png 2x" data-file-width="180" data-file-height="185" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:جامعه‌شناسی">رده</a></b> <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%87%D8%B1%D8%B3%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:فهرست‌های جامعه‌شناسی">فهرست‌ها</a></li> <li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B4%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:نشریه‌های جامعه‌شناسی">نشریه‌ها</a></li></ul></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Commons-logo.svg" class="mw-file-description" title="صفحهٔ ویکی‌انبار"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/12px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="12" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/18px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/24px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> <b><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Sociology" class="extiw" title="commons:Category:Sociology">ویکی‌انبار</a></b></li> <li><span class="noviewer" typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:People_icon.svg" class="mw-file-description" title="ویکی‌پروژه"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/16px-People_icon.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/24px-People_icon.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/People_icon.svg/32px-People_icon.svg.png 2x" data-file-width="100" data-file-height="100" /></a></span> <b><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%B1%D9%88%DA%98%D9%87_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="ویکی‌پدیا:ویکی‌پروژه جامعه‌شناسی">ویکی پروژه</a></b></li> <li><b><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/%D9%BE%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87:Social_sciences.svg" class="mw-file-description"><img alt="نشان درگاه" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Social_sciences.svg/32px-Social_sciences.svg.png" decoding="async" width="32" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Social_sciences.svg/48px-Social_sciences.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Social_sciences.svg/64px-Social_sciences.svg.png 2x" data-file-width="139" data-file-height="122" /></a></span> <a href="/wiki/%D8%AF%D8%B1%DA%AF%D8%A7%D9%87:%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87" title="درگاه:جامعه">درگاه جامعه</a></b></li></ul> </div></td></tr></tbody></table></div>    </div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">برگرفته از «<a dir="ltr" href="https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تفهم&oldid=38023991">https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=تفهم&oldid=38023991</a>»</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%98%D9%87:%D8%B1%D8%AF%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7" title="ویژه:رده‌ها">رده‌ها</a>: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D8%A7%DA%A9%D8%B3_%D9%88%D8%A8%D8%B1" title="رده:ماکس وبر">ماکس وبر</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%87%D8%B1%D9%85%D9%86%D9%88%D8%AA%DB%8C%DA%A9" title="رده:هرمنوتیک">هرمنوتیک</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%A7%D8%B5%D8%B7%D9%84%D8%A7%D8%AD%D8%A7%D8%AA_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:اصطلاحات جامعه‌شناسی">اصطلاحات جامعه‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:پدیدارشناسی">پدیدارشناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:جامعه‌شناسی">جامعه‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:فلسفه آلمانی">فلسفه آلمانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%81%D9%84%D8%B3%D9%81%D9%87_%D8%B9%D9%84%D9%88%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:فلسفه علوم اجتماعی">فلسفه علوم اجتماعی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%81%D8%A7%D9%87%DB%8C%D9%85_%D8%A7%D8%AC%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%B9%DB%8C" title="رده:مفاهیم اجتماعی">مفاهیم اجتماعی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87_%D8%A7%D9%86%D8%AA%D9%82%D8%A7%D8%AF%DB%8C" title="رده:نظریه انتقادی">نظریه انتقادی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D8%B8%D8%B1%DB%8C%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AC%D8%A7%D9%85%D8%B9%D9%87%E2%80%8C%D8%B4%D9%86%D8%A7%D8%B3%DB%8C" title="رده:نظریه‌های جامعه‌شناسی">نظریه‌های جامعه‌شناسی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7_%D9%88_%D8%B9%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D8%AA%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:واژه‌ها و عبارت‌های آلمانی">واژه‌ها و عبارت‌های آلمانی</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%88%DB%8C%D9%84%D9%87%D9%84%D9%85_%D8%AF%DB%8C%D9%84%D8%AA%D8%A7%DB%8C" title="رده:ویلهلم دیلتای">ویلهلم دیلتای</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%86%D9%88%D9%88%D8%A7%DA%98%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D9%87%D9%87_%DB%B1%DB%B8%DB%B5%DB%B0_(%D9%85%DB%8C%D9%84%D8%A7%D8%AF%DB%8C)" title="رده:نوواژه‌های دهه ۱۸۵۰ (میلادی)">نوواژه‌های دهه ۱۸۵۰ (میلادی)</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">رده‌های پنهان: <ul><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D9%88%DB%8C%E2%80%8C%D8%A8%DA%A9_%D8%A7%D9%84%DA%AF%D9%88%DB%8C_%D8%A8%D8%A7%DB%8C%DA%AF%D8%A7%D9%86%DB%8C_%D8%A7%DB%8C%D9%86%D8%AA%D8%B1%D9%86%D8%AA" title="رده:پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت">پیوندهای وی‌بک الگوی بایگانی اینترنت</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D8%B5%D9%81%D8%AD%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AD%D8%A7%D9%88%DB%8C_%D9%BE%DB%8C%D9%88%D9%86%D8%AF_%D8%AC%D8%A7%D8%AF%D9%88%DB%8C%DB%8C_%D8%A2%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D8%B3%E2%80%8C%D8%A8%DB%8C%E2%80%8C%D8%A7%D9%86" title="رده:صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان">صفحه‌های حاوی پیوند جادویی آی‌اس‌بی‌ان</a></li><li><a href="/wiki/%D8%B1%D8%AF%D9%87:%D9%85%D9%82%D8%A7%D9%84%D9%87%E2%80%8C%D9%87%D8%A7%DB%8C_%D8%AF%D8%A7%D8%B1%D8%A7%DB%8C_%D9%88%D8%A7%DA%98%DA%AF%D8%A7%D9%86_%D8%A8%D9%87_%D8%B2%D8%A8%D8%A7%D9%86_%D8%A2%D9%84%D9%85%D8%A7%D9%86%DB%8C" title="رده:مقاله‌های دارای واژگان به زبان آلمانی">مقاله‌های دارای واژگان به زبان آلمانی</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> این صفحه آخرین‌بار در ۶ اکتبر ۲۰۲۳ ساعت ۰۶:۳۴ ویرایش شده است.</li> <li id="footer-info-copyright">همهٔ نوشته‌ها تحت <a rel="nofollow" class="external text" href="//creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.ar">مجوز Creative Commons Attribution/Share-Alike</a> در دسترس است؛ برای جزئیات بیشتر <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Terms_of_Use">شرایط استفاده</a> را بخوانید.<br /> ویکی‌پدیا® علامتی تجاری متعلق به سازمان غیرانتفاعی <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.wikimediafoundation.org/">بنیاد ویکی‌مدیا</a> است.<br /></li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">سیاست حفظ حریم خصوصی</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AF%D8%B1%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%87">دربارهٔ ویکی‌پدیا</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/%D9%88%DB%8C%DA%A9%DB%8C%E2%80%8C%D9%BE%D8%AF%DB%8C%D8%A7:%D8%AA%DA%A9%D8%B0%DB%8C%D8%A8%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%D9%94_%D8%B9%D9%85%D9%88%D9%85%DB%8C">تکذیب‌نامه‌ها</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">آیین‌نامه رفتاری</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://www.mediawiki.org/wiki/How_to_contribute/fa?uselang=fa">توسعه‌دهندگان</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/fa.wikipedia.org">آمار</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">بیانیهٔ کوکی</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//fa.m.wikipedia.org/w/index.php?title=%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">نمای موبایل</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-8474f6489c-v4bkl","wgBackendResponseTime":224,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.366","walltime":"0.432","ppvisitednodes":{"value":1049,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":95876,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":242,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":10,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":1,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":1,"limit":20},"unstrip-size":{"value":45817,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":0,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 350.204 1 -total"," 38.63% 135.293 1 الگو:پانویس"," 27.83% 97.476 4 الگو:به_آلمانی"," 22.48% 78.722 2 الگو:Cite_web"," 22.30% 78.081 1 الگو:اثبات‌گرایی"," 21.70% 75.997 1 الگو:Navbox_with_collapsible_groups"," 8.46% 29.632 4 الگو:Navbox"," 6.85% 24.004 2 الگو:Cite_book"," 5.28% 18.477 1 الگو:جامعه‌شناسی۲"," 2.14% 7.497 3 الگو:Icon"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.233","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":21296273,"limit":52428800}},"cachereport":{"origin":"mw-web.codfw.main-7cdcdd678c-x7m97","timestamp":"20241125090348","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"\u062a\u0641\u0647\u0645","url":"https:\/\/fa.wikipedia.org\/wiki\/%D8%AA%D9%81%D9%87%D9%85","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2297282","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q2297282","author":{"@type":"Organization","name":"\u0645\u0634\u0627\u0631\u06a9\u062a\u200c\u06a9\u0646\u0646\u062f\u06af\u0627\u0646 \u067e\u0631\u0648\u0698\u0647\u0654 \u0648\u06cc\u06a9\u06cc\u200c\u0645\u062f\u06cc\u0627"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2020-03-15T15:01:57Z","dateModified":"2023-10-06T06:34:49Z","headline":"\u0631\u0648\u0634\u200c\u0634\u0646\u0627\u0633\u06cc \u0648\u0628\u0631\u06cc"}</script> </body> </html>