CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Baruch Spinoza – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"5d1d7ad3-701f-4763-a8a0-5c8b3e01100d","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Baruch_Spinoza","wgTitle":"Baruch Spinoza","wgCurRevisionId":75053991,"wgRevisionId":75053991,"wgArticleId":676,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Artykuły z brakującymi przypisami od 2021-07","Szablon odn bez numeru strony","Artykuły z brakującymi przypisami od 2020-11","Szablon cytuj książkę – autorzy do sprawdzenia","Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon Układ wielokolumnowy bez szerokości","Układ wielokolumnowy - 2 kolumny","Holenderscy filozofowie XVII wieku","Filozofowie nowożytni","Etycy", "Pisarze nowołacińscy","Autorzy umieszczeni na indeksie ksiąg zakazanych","Holenderscy Żydzi","Holendrzy pochodzenia portugalskiego","Ludzie urodzeni w Amsterdamie","Urodzeni w 1632","Zmarli w 1677"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Baruch_Spinoza","wgRelevantArticleId":676,"wgIsProbablyEditable":true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":75053991,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":20000,"wgRelatedArticlesCompat":[], "wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q35802","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"],"GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready", "skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready","wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch", "ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface","ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/1200px-Spinoza.jpg"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1394"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/800px-Spinoza.jpg"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="930"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/640px-Spinoza.jpg"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="744"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Baruch Spinoza – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Baruch_Spinoza rootpage-Baruch_Spinoza skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-menu mw-ui-icon-wikimedia-menu"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Menu główne</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z"><span>Strona główna</span></a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x"><span>Losuj artykuł</span></a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne"><span>Kategorie artykułów</span></a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii"><span>Najlepsze artykuły</span></a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ"><span>Częste pytania (FAQ)</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii"><span>O Wikipedii</span></a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami"><span>Kontakt</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki"><span>Pierwsze kroki</span></a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje"><span>Portal wikipedystów</span></a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84"><span>Ogłoszenia</span></a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady"><span>Zasady</span></a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci"><span>Pomoc</span></a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r"><span>Ostatnie zmiany</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <span class="mw-logo-container skin-invert"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </span> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"><span class="vector-icon mw-ui-icon-search mw-ui-icon-wikimedia-search"></span> <span>Szukaj</span> </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > <span class="cdx-text-input__icon cdx-text-input__start-icon"></span> </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-appearance mw-ui-icon-wikimedia-appearance"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Wygląd</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class=""><span>Wspomóż Wikipedię</span></a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Baruch+Spinoza" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class=""><span>Utwórz konto</span></a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Baruch+Spinoza" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class=""><span>Zaloguj się</span></a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-ellipsis mw-ui-icon-wikimedia-ellipsis"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia osobiste</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl"><span>Wspomóż Wikipedię</span></a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Baruch+Spinoza" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."><span class="vector-icon mw-ui-icon-userAdd mw-ui-icon-wikimedia-userAdd"></span> <span>Utwórz konto</span></a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Baruch+Spinoza" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"><span class="vector-icon mw-ui-icon-logIn mw-ui-icon-wikimedia-logIn"></span> <span>Zaloguj się</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania"><span>dowiedz się więcej</span></a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y"><span>Edycje</span></a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Życiorys" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Życiorys"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">1</span> <span>Życiorys</span> </div> </a> <ul id="toc-Życiorys-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poglądy_filozoficzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Poglądy_filozoficzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2</span> <span>Poglądy filozoficzne</span> </div> </a> <button aria-controls="toc-Poglądy_filozoficzne-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> <span class="vector-icon mw-ui-icon-wikimedia-expand"></span> <span>Przełącz podsekcję Poglądy filozoficzne</span> </button> <ul id="toc-Poglądy_filozoficzne-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-More_geometrico" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#More_geometrico"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.1</span> <span>More geometrico</span> </div> </a> <ul id="toc-More_geometrico-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Panteizm_racjonalistyczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Panteizm_racjonalistyczny"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.2</span> <span>Panteizm racjonalistyczny</span> </div> </a> <ul id="toc-Panteizm_racjonalistyczny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Determinizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Determinizm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.3</span> <span>Determinizm</span> </div> </a> <ul id="toc-Determinizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Paralelizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Paralelizm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.4</span> <span>Paralelizm</span> </div> </a> <ul id="toc-Paralelizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Etyka" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Etyka"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">2.5</span> <span>Etyka</span> </div> </a> <ul id="toc-Etyka-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Wpływ_Spinozy_na_rozwój_filozofii" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Wpływ_Spinozy_na_rozwój_filozofii"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">3</span> <span>Wpływ Spinozy na rozwój filozofii</span> </div> </a> <ul id="toc-Wpływ_Spinozy_na_rozwój_filozofii-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Spinoza_a_judaizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Spinoza_a_judaizm"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">4</span> <span>Spinoza a judaizm</span> </div> </a> <ul id="toc-Spinoza_a_judaizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Zobacz_też" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Zobacz_też"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">5</span> <span>Zobacz też</span> </div> </a> <ul id="toc-Zobacz_też-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">6</span> <span>Przypisy</span> </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Bibliografia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Bibliografia"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">7</span> <span>Bibliografia</span> </div> </a> <ul id="toc-Bibliografia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1 vector-toc-list-item-expanded"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> <span class="vector-toc-numb">8</span> <span>Linki zewnętrzne</span> </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-listBullet mw-ui-icon-wikimedia-listBullet"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">Przełącz stan spisu treści</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading"><span class="mw-page-title-main">Baruch Spinoza</span></h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 115 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-115" aria-hidden="true" ><span class="vector-icon mw-ui-icon-language-progressive mw-ui-icon-wikimedia-language-progressive"></span> <span class="vector-dropdown-label-text">115 języków</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target"><span>Afrikaans</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Alemannisch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%89%A3%E1%88%A9%E1%8A%AD_%E1%88%B5%E1%8D%92%E1%8A%96%E1%8B%9B" title="ባሩክ ስፒኖዛ – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="ባሩክ ስፒኖዛ" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target"><span>አማርኛ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ سبينوزا – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="باروخ سبينوزا" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target"><span>العربية</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target"><span>Aragonés</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frp mw-list-item"><a href="https://frp.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – franko-prowansalski" lang="frp" hreflang="frp" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Arpetan" data-language-local-name="franko-prowansalski" class="interlanguage-link-target"><span>Arpetan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Asturianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Benedikt_Spinoza" title="Benedikt Spinoza – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Benedikt Spinoza" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target"><span>Azərbaycanca</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="باروخ اسپینوزا" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target"><span>تۆرکجه</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AC%E0%A6%BE%E0%A6%B0%E0%A7%81%E0%A6%96_%E0%A6%B8%E0%A7%8D%E0%A6%AA%E0%A6%BF%E0%A6%A8%E0%A7%8B%E0%A6%9C%E0%A6%BE" title="বারুখ স্পিনোজা – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="বারুখ স্পিনোজা" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target"><span>বাংলা</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спиноза – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Бенедикт Спиноза" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target"><span>Башҡортса</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D1%8B%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедыкт Спіноза – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Бенедыкт Спіноза" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D1%8D%D0%BD%D1%8D%D0%B4%D1%8B%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D1%8C%D0%BF%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бэнэдыкт Сьпіноза – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Бэнэдыкт Сьпіноза" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target"><span>Беларуская (тарашкевіца)</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg mw-list-item"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%85_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Барух Спиноза – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Барух Спиноза" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target"><span>Български</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs mw-list-item"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target"><span>Bosanski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target"><span>Brezhoneg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca mw-list-item"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target"><span>Català</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спиноза – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Бенедикт Спиноза" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target"><span>Чӑвашла</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target"><span>Čeština</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target"><span>Cymraeg</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target"><span>Dansk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de mw-list-item"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Deutsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target"><span>Eesti</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9C%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%8D%CF%87_%CE%A3%CF%80%CE%B9%CE%BD%CF%8C%CE%B6%CE%B1" title="Μπαρούχ Σπινόζα – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Μπαρούχ Σπινόζα" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target"><span>Ελληνικά</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target"><span>English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target"><span>Español</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Baru%C4%A5_Spinozo" title="Baruĥ Spinozo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Baruĥ Spinozo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target"><span>Esperanto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target"><span>Estremeñu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target"><span>Euskara</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="باروخ اسپینوزا" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target"><span>فارسی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target"><span>Føroyskt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target"><span>Français</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Frysk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target"><span>Gàidhlig</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Galego</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EB%B0%94%EB%A4%BC%ED%9D%90_%EC%8A%A4%ED%94%BC%EB%85%B8%EC%9E%90" title="바뤼흐 스피노자 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="바뤼흐 스피노자" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target"><span>한국어</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B2%D5%A5%D5%B6%D5%A5%D5%A4%D5%AB%D5%AF%D5%BF_%D5%8D%D5%BA%D5%AB%D5%B6%D5%B8%D5%A6%D5%A1" title="Բենեդիկտ Սպինոզա – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Բենեդիկտ Սպինոզա" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target"><span>Հայերեն</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%82%E0%A4%A5_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8B%E0%A4%9C%E0%A4%BC%E0%A4%BE" title="बारूथ स्पिनोज़ा – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="बारूथ स्पिनोज़ा" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target"><span>हिन्दी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Hrvatski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Benedictus_de_Spinoza" title="Benedictus de Spinoza – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Benedictus de Spinoza" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target"><span>Ido</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id mw-list-item"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Bahasa Indonesia</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Benedicto_de_Spinoza" title="Benedicto de Spinoza – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Benedicto de Spinoza" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target"><span>Interlingua</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Íslenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target"><span>Italiano</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A8%D7%95%D7%9A_%D7%A9%D7%A4%D7%99%D7%A0%D7%95%D7%96%D7%94" title="ברוך שפינוזה – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="ברוך שפינוזה" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target"><span>עברית</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%AE_%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%90" title="ბარუხ სპინოზა – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ბარუხ სპინოზა" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target"><span>ქართული</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спиноза – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Бенедикт Спиноза" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target"><span>Қазақша</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target"><span>Kiswahili</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Kurdî</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спиноза – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Бенедикт Спиноза" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target"><span>Кыргызча</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lad mw-list-item"><a href="https://lad.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – ladyński" lang="lad" hreflang="lad" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Ladino" data-language-local-name="ladyński" class="interlanguage-link-target"><span>Ladino</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Benedictus_de_Spinoza" title="Benedictus de Spinoza – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Benedictus de Spinoza" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target"><span>Latina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Benedikts_Spinoza" title="Benedikts Spinoza – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Benedikts Spinoza" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target"><span>Latviešu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Benedict_de_Spinoza" title="Benedict de Spinoza – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Benedict de Spinoza" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target"><span>Lietuvių</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Spinoza" title="Spinoza – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Spinoza" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target"><span>Limburgs</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target"><span>Lingua Franca Nova</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target"><span>Magyar</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%85_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Барух Спиноза – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Барух Спиноза" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target"><span>Македонски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target"><span>Malagasy</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%AC%E0%B4%B1%E0%B5%82%E0%B4%95%E0%B5%8D%E0%B4%95%E0%B5%8D_%E0%B4%B8%E0%B5%8D%E0%B4%AA%E0%B4%BF%E0%B4%A8%E0%B5%8B%E0%B4%B8" title="ബറൂക്ക് സ്പിനോസ – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="ബറൂക്ക് സ്പിനോസ" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target"><span>മലയാളം</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AC%E0%A4%BE%E0%A4%B0%E0%A5%81%E0%A4%A5_%E0%A4%B8%E0%A5%8D%E0%A4%AA%E0%A4%BF%E0%A4%A8%E0%A5%8B%E0%A4%9D%E0%A4%BE" title="बारुथ स्पिनोझा – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="बारुथ स्पिनोझा" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target"><span>मराठी</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%91%E1%83%90%E1%83%A0%E1%83%A3%E1%83%AE_%E1%83%A1%E1%83%9E%E1%83%98%E1%83%9C%E1%83%9D%E1%83%96%E1%83%90" title="ბარუხ სპინოზა – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ბარუხ სპინოზა" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target"><span>მარგალური</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D8%A8%D9%8A%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="اسبينوزا – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="اسبينوزا" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target"><span>مصرى</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mzn mw-list-item"><a href="https://mzn.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروخ اسپینوزا – mazanderański" lang="mzn" hreflang="mzn" data-title="باروخ اسپینوزا" data-language-autonym="مازِرونی" data-language-local-name="mazanderański" class="interlanguage-link-target"><span>مازِرونی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спиноза – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Бенедикт Спиноза" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target"><span>Монгол</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%97%E1%80%AC%E1%80%9B%E1%80%BD%E1%80%90%E1%80%BA_%E1%80%86%E1%80%95%E1%80%84%E1%80%BA%E1%80%94%E1%80%AD%E1%80%AF%E1%80%87%E1%80%AC" title="ဗာရွတ် ဆပင်နိုဇာ – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="ဗာရွတ် ဆပင်နိုဇာ" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target"><span>မြန်မာဘာသာ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Benedictus_de_Spinoza" title="Benedictus de Spinoza – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Benedictus de Spinoza" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Nederlands</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E3%83%90%E3%83%BC%E3%83%AB%E3%83%BC%E3%83%95%E3%83%BB%E3%83%87%E3%83%BB%E3%82%B9%E3%83%94%E3%83%8E%E3%82%B6" title="バールーフ・デ・スピノザ – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="バールーフ・デ・スピノザ" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target"><span>日本語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr mw-list-item"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Nordfriisk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk bokmål</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target"><span>Norsk nynorsk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target"><span>Occitan</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%B8%E0%A8%AA%E0%A9%80%E0%A8%A8%E0%A9%8B%E0%A8%9C%E0%A8%BC%E0%A8%BE" title="ਸਪੀਨੋਜ਼ਾ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਸਪੀਨੋਜ਼ਾ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target"><span>ਪੰਜਾਬੀ</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="سپینوزا – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="سپینوزا" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target"><span>پنجابی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pap mw-list-item"><a href="https://pap.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – papiamento" lang="pap" hreflang="pap" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Papiamentu" data-language-local-name="papiamento" class="interlanguage-link-target"><span>Papiamentu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%DA%86_%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="باروچ سپینوزا – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="باروچ سپینوزا" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target"><span>پښتو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target"><span>Piemontèis</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target"><span>Plattdüütsch</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt mw-list-item"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/Baruch_Espinoza" title="Baruch Espinoza – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Baruch Espinoza" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target"><span>Português</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target"><span>Română</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target"><span>Runa Simi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0,_%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82" title="Спиноза, Бенедикт – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Спиноза, Бенедикт" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target"><span>Русский</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco mw-list-item"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target"><span>Scots</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Baruch_de_Spinoza" title="Baruch de Spinoza – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Baruch de Spinoza" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target"><span>Seeltersk</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Baruk_Spinoza" title="Baruk Spinoza – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Baruk Spinoza" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target"><span>Shqip</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target"><span>Sicilianu</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target"><span>Simple English</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%B1%D9%88%D9%88%D8%AE_%D8%A7%D8%B3%D9%BE%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="برووخ اسپنوزا – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="برووخ اسپنوزا" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target"><span>سنڌي</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenčina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target"><span>Slovenščina</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%D8%A8%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AE_%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%DB%86%D8%B2%D8%A7" title="باروخ سپینۆزا – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="باروخ سپینۆزا" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target"><span>کوردی</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%80%D1%83%D1%85_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Барух Спиноза – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Барух Спиноза" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target"><span>Српски / srpski</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target"><span>Srpskohrvatski / српскохрватски</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target"><span>Suomi</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target"><span>Svenska</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target"><span>Tagalog</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%AA%E0%AE%B0%E0%AF%82%E0%AE%95%E0%AF%8D_%E0%AE%87%E0%AE%9A%E0%AF%81%E0%AE%AA%E0%AF%8D%E0%AE%AA%E0%AE%BF%E0%AE%A9%E0%AF%8B%E0%AE%9A%E0%AE%BE" title="பரூக் இசுப்பினோசா – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="பரூக் இசுப்பினோசா" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target"><span>தமிழ்</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Barrux_Spinu%E1%BA%93a" title="Barrux Spinuẓa – tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Barrux Spinuẓa" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhiyt" class="interlanguage-link-target"><span>Taclḥit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target"><span>Taqbaylit</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D0%B8%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спиноза – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Бенедикт Спиноза" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target"><span>Татарча / tatarça</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AC%E0%B0%B0%E0%B1%82%E0%B0%9A%E0%B1%8D_%E0%B0%B8%E0%B1%8D%E0%B0%AA%E0%B0%BF%E0%B0%A8%E0%B1%8B%E0%B0%9C%E0%B0%BE" title="బరూచ్ స్పినోజా – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="బరూచ్ స్పినోజా" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target"><span>తెలుగు</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th mw-list-item"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9A%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%B8%E0%B8%84_%E0%B8%AA%E0%B8%9B%E0%B8%B4%E0%B9%82%E0%B8%99%E0%B8%8B%E0%B8%B2" title="บารุค สปิโนซา – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="บารุค สปิโนซา" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target"><span>ไทย</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target"><span>Türkçe</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk mw-list-item"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B5%D0%BD%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%BA%D1%82_%D0%A1%D0%BF%D1%96%D0%BD%D0%BE%D0%B7%D0%B0" title="Бенедикт Спіноза – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Бенедикт Спіноза" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target"><span>Українська</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%B3%D9%BE%DB%8C%D9%86%D9%88%D8%B2%D8%A7" title="اسپینوزا – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="اسپینوزا" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target"><span>اردو</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/Bendito_Spinoza" title="Bendito Spinoza – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Bendito Spinoza" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target"><span>Vèneto</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi mw-list-item"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target"><span>Tiếng Việt</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target"><span>Walon</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target"><span>Winaray</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E9%AD%AF%E8%B5%AB%C2%B7%E6%96%AF%E8%B3%93%E8%AB%BE%E8%8E%8E" title="巴魯赫·斯賓諾莎 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="巴魯赫·斯賓諾莎" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target"><span>吴语</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%91%D7%A8%D7%95%D7%9A_%D7%A9%D7%A4%D7%99%D7%A0%D7%90%D7%96%D7%90" title="ברוך שפינאזא – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="ברוך שפינאזא" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target"><span>ייִדיש</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Baruch Spinoza – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Baruch Spinoza" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target"><span>Yorùbá</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8F%B2%E8%B3%93%E8%AB%BE%E6%B2%99" title="史賓諾沙 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="史賓諾沙" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target"><span>粵語</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Benedikts_Spinuoza" title="Benedikts Spinuoza – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Benedikts Spinuoza" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target"><span>Žemaitėška</span></a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%B7%B4%E9%AD%AF%E8%B5%AB%C2%B7%E6%96%AF%E8%B3%93%E8%AB%BE%E8%8E%8E" title="巴魯赫·斯賓諾莎 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="巴魯赫·斯賓諾莎" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target"><span>中文</span></a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><span class="wb-langlinks-edit wb-langlinks-link"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q35802#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></span></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Baruch_Spinoza" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c"><span>Artykuł</span></a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Baruch_Spinoza" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t"><span>Dyskusja</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">polski</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Baruch_Spinoza"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" ><span class="vector-dropdown-label-text">Narzędzia</span> </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Baruch_Spinoza"><span>Czytaj</span></a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v"><span>Edytuj</span></a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e"><span>Edytuj kod źródłowy</span></a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=history"><span>Wyświetl historię</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Baruch_Spinoza" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j"><span>Linkujące</span></a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Baruch_Spinoza" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k"><span>Zmiany w linkowanych</span></a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u"><span>Prześlij plik</span></a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q"><span>Strony specjalne</span></a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&oldid=75053991" title="Stały link do tej wersji tej strony"><span>Link do tej wersji</span></a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony"><span>Informacje o tej stronie</span></a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Baruch_Spinoza&id=75053991&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę"><span>Cytowanie tego artykułu</span></a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBaruch_Spinoza"><span>Zobacz skrócony adres URL</span></a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FBaruch_Spinoza"><span>Pobierz kod QR</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Baruch+Spinoza"><span>Utwórz książkę</span></a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Baruch_Spinoza&action=show-download-screen"><span>Pobierz jako PDF</span></a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p"><span>Wersja do druku</span></a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Benedictus_de_Spinoza" hreflang="en"><span>Wikimedia Commons</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Baruch_Spinoza" hreflang="pl"><span>Wikicytaty</span></a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikisource mw-list-item"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:Baruch_de_Spinoza" hreflang="pl"><span>Wikiźródła</span></a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q35802" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g"><span>Element Wikidanych</span></a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><table class="infobox"> <caption class="naglowek"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r65781301">.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex{display:flex;justify-content:flex-start;align-items:center;gap:4px}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-ikona{flex-grow:0;flex-shrink:0;font-size:7px;max-width:40px;overflow:hidden}.mw-parser-output .infobox>caption>.iboxt-flex>.iboxt-tekst{flex-grow:1}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-1{font-weight:bold}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-2{font-style:italic}.mw-parser-output .infobox>caption .iboxt-3{font-style:italic;font-size:90%}</style><div class="iboxt-1">Baruch Spinoza</div> </caption> <tbody><tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Spinoza.jpg" class="mw-file-description"><img alt="Ilustracja" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/206px-Spinoza.jpg" decoding="async" width="206" height="240" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/310px-Spinoza.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ea/Spinoza.jpg/413px-Spinoza.jpg 2x" data-file-width="1377" data-file-height="1600" /></a></span> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce urodzenia </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/24_listopada" title="24 listopada">24 listopada</a> <a href="/wiki/1632" title="1632">1632</a></span> <br /><a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdam</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Data i miejsce śmierci </th> <td> <p><span style="white-space:nowrap"><a href="/wiki/21_lutego" title="21 lutego">21 lutego</a> <a href="/wiki/1677" title="1677">1677</a></span> <br /><a href="/wiki/Haga" title="Haga">Haga</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Przyczyna śmierci </th> <td> <p><a href="/wiki/Gru%C5%BAlica_cz%C5%82owieka" title="Gruźlica człowieka">gruźlica</a> </p> </td></tr> <tr> <th>Miejsce spoczynku </th> <td> <p>cmentarz przy kościele <a href="/w/index.php?title=Nieuwe_Kerk_(Haga)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nieuwe Kerk (Haga) (strona nie istnieje)">Nieuwe Kerk (Haga)</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1815556#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1815556">(inne języki)</a></span> </p> </td></tr> <tr> <th>Zawód, zajęcie </th> <td> <p>filozof, rzemieślnik </p> </td></tr> <tr class="grafika iboxs"> <td colspan="2"><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Plik:Spinoza%27s_signature_(1671).svg" class="mw-file-description"><img alt="Faksymile" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Spinoza%27s_signature_%281671%29.svg/130px-Spinoza%27s_signature_%281671%29.svg.png" decoding="async" width="130" height="30" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Spinoza%27s_signature_%281671%29.svg/195px-Spinoza%27s_signature_%281671%29.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b5/Spinoza%27s_signature_%281671%29.svg/260px-Spinoza%27s_signature_%281671%29.svg.png 2x" data-file-width="218" data-file-height="51" /></a></span> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Commons"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/21px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="21" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/31px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/42px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Baruch_Spinoza" class="extiw" title="commons:Baruch Spinoza">Multimedia w Wikimedia Commons</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:Baruch_Spinoza" title="Źródła"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/27px-Wikisource-logo.svg.png" decoding="async" width="27" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/40px-Wikisource-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4c/Wikisource-logo.svg/53px-Wikisource-logo.svg.png 2x" data-file-width="410" data-file-height="430" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikisource.org/wiki/Autor:Baruch_Spinoza" class="extiw" title="s:Autor:Baruch Spinoza">Teksty w Wikiźródłach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> <tr class="noprint plainlinks" style="border-top:1px solid var(--border-color-base, #a2a9b1); text-align:center;"> <td colspan="2" style="padding:0;"> <table cellpadding="4" cellspacing="0" style="width:100%; margin:0px; background:var(--background-color-base, #fff); color:inherit"> <tbody><tr> <td style="vertical-align:middle; width:30px;"><span typeof="mw:File"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Baruch_Spinoza" title="Wikicytaty"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/24px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="24" height="28" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/35px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/47px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a></span> </td> <td style="vertical-align:middle;"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Baruch_Spinoza" class="extiw" title="q:Baruch Spinoza">Cytaty w Wikicytatach</a> </td></tr></tbody></table> </td></tr> </tbody></table> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Graf_Benedictus_de_Spinoza,_Den_Haag.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Graf_Benedictus_de_Spinoza%2C_Den_Haag.jpg/240px-Graf_Benedictus_de_Spinoza%2C_Den_Haag.jpg" decoding="async" width="240" height="135" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Graf_Benedictus_de_Spinoza%2C_Den_Haag.jpg/360px-Graf_Benedictus_de_Spinoza%2C_Den_Haag.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/95/Graf_Benedictus_de_Spinoza%2C_Den_Haag.jpg/480px-Graf_Benedictus_de_Spinoza%2C_Den_Haag.jpg 2x" data-file-width="1032" data-file-height="581" /></a><figcaption>Miejsce pochówku z inskrypcją<br /><a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łac.</a> <i>Terra hic Benedicti de Spinoza in Ecclesia Nova olim sepulti ossa tegit</i></figcaption></figure> <p><b>Baruch Spinoza</b>, Benedictus Despinoza, Benedictus d’Espinoza (ur. <a href="/wiki/24_listopada" title="24 listopada">24 listopada</a> <a href="/wiki/1632" title="1632">1632</a> w <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdamie</a>, zm. <a href="/wiki/21_lutego" title="21 lutego">21 lutego</a> <a href="/wiki/1677" title="1677">1677</a> w <a href="/wiki/Haga" title="Haga">Hadze</a><sup id="cite_ref-nndb_1-0" class="reference"><a href="#cite_note-nndb-1">[1]</a></sup>) – filozof <a href="/wiki/Niderlandy_(region_historyczny)" class="mw-redirect" title="Niderlandy (region historyczny)">niderlandzki</a> pochodzenia <a href="/wiki/Portugalczycy" title="Portugalczycy">portugalsko</a>-<a href="/wiki/%C5%BBydzi" title="Żydzi">żydowskiego</a>, konkretniej <a href="/wiki/Sefardyjczycy" title="Sefardyjczycy">sefardyjskiego</a>; z zawodu <a href="/wiki/Rzemie%C5%9Blnik" title="Rzemieślnik">rzemieślnik</a> optyczny. Zajmował się <a href="/wiki/Metafizyka_klasyczna" title="Metafizyka klasyczna">metafizyką</a>, <a href="/wiki/Filozofia_umys%C5%82u" title="Filozofia umysłu">filozofią umysłu</a>, <a href="/wiki/Filozofia_religii" title="Filozofia religii">filozofią religii</a>, <a href="/wiki/Etyka" title="Etyka">etyką</a> i <a href="/wiki/Filozofia_polityczna" title="Filozofia polityczna">filozofią polityki</a>. </p><p>Spinoza to jeden z czołowych przedstawicieli XVII-wiecznego <a href="/wiki/Racjonalizm_filozoficzny" title="Racjonalizm filozoficzny">racjonalizmu</a> – kontynuujący dzieło <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Descartes" title="René Descartes">Kartezjusza</a> i inspirujący późniejszy system <a href="/wiki/Gottfried_Wilhelm_Leibniz" title="Gottfried Wilhelm Leibniz">Leibniza</a>, a także dalsze, właściwe <a href="/wiki/O%C5%9Bwiecenie_(epoka)" title="Oświecenie (epoka)">oświecenie XVIII-wieczne</a> i XIX-wieczny <a href="/wiki/Idealizm_niemiecki" title="Idealizm niemiecki">idealizm niemiecki</a>. Niderlandzki filozof był klasykiem <a href="/wiki/Panteizm" title="Panteizm">panteizmu</a>, być może kryjącego u niego <a href="/wiki/Ateizm" title="Ateizm">ateizm</a>. Wierzył w <a href="/wiki/Monizm" title="Monizm">monizm</a><sup id="cite_ref-epwn_2-0" class="reference"><a href="#cite_note-epwn-2">[2]</a></sup> porównywalny do tego u <a href="/wiki/Parmenides" title="Parmenides">Parmenidesa</a> i antycznych <a href="/wiki/Stoicyzm" title="Stoicyzm">stoików</a> – nie tylko pod względem ogólnej <a href="/wiki/Ontologia" title="Ontologia">ontologii</a> Wszechświata, ale i pod względem <a href="/wiki/Dylemat_psychofizyczny" title="Dylemat psychofizyczny">psychofizycznym</a>, co było pewną formą <a href="/wiki/Panpsychizm" title="Panpsychizm">panpsychizmu</a>. Spinoza bywał też chwalony jako inspiracja przez <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Alberta Einsteina</a> i zaliczany do grona największych <a href="/wiki/Filozofia_Zachodu" title="Filozofia Zachodu">filozofów Zachodu</a> (zob. <a href="/wiki/Umowa_spo%C5%82eczna" title="Umowa społeczna">umowa społeczna</a>)<sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2021-07">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p> <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Życiorys"><span id=".C5.BByciorys"></span>Życiorys</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Życiorys" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Życiorys"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Urodził się w <a href="/wiki/Amsterdam" title="Amsterdam">Amsterdamie</a>, w żydowskiej rodzinie kupieckiej<sup id="cite_ref-CITEREFHistoria_filozofii1962184_3-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHistoria_filozofii1962184-3">[3]</a></sup> byłych <a href="/wiki/Marrani" title="Marrani">marranów</a>, która uciekła z Portugalii<sup id="cite_ref-CITEREFAllison19871_4-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison19871-4">[4]</a></sup>. <a href="/wiki/Holandia" title="Holandia">Holandia</a> była krajem, gdzie Żydzi cieszyli się względną wolnością wyznania, a Żydzi z Hiszpanii, Portugalii i innych krajów, w których panowała wyjątkowa <a href="/wiki/Dyskryminacja_religijna" title="Dyskryminacja religijna">nietolerancja religijna</a>, spieszyli do Holandii<sup id="cite_ref-CITEREFHistoria_filozofii1962184_3-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFHistoria_filozofii1962184-3">[3]</a></sup>. Uzyskał podstawowe żydowskie wykształcenie<sup id="cite_ref-CITEREFFeldman2009631_5-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFeldman2009631-5">[5]</a></sup>. Możliwe, że uczęszczał do żydowskiej wyższej szkoły należącej do hiszpańsko-portugalskiej (sefardyjskiej) wspólnoty w Amsterdamie – jednak nie ma na to dowodów. Szkoła ta wydała jego pierwszą pracę naukową o gramatyce języka hebrajskiego. Znał biegle <a href="/wiki/Talmud" title="Talmud">Talmud</a> i <a href="/wiki/Kaba%C5%82a" title="Kabała">kabalistykę</a>; władał kilkoma językami – <a href="/wiki/J%C4%99zyk_hebrajski" title="Język hebrajski">hebrajskim</a>, <a href="/wiki/%C5%81acina" title="Łacina">łaciną</a>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_w%C5%82oski" title="Język włoski">włoskim</a>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_francuski" title="Język francuski">francuskim</a>, <a href="/wiki/J%C4%99zyk_hiszpa%C5%84ski" title="Język hiszpański">hiszpańskim</a> i <a href="/wiki/J%C4%99zyk_portugalski" title="Język portugalski">portugalskim</a>. Dzięki przyjaźni z uczonym <a href="/wiki/Franciscus_van_der_Enden" title="Franciscus van der Enden">Franciscusem van den Endenem</a> zapoznał się z dziełami <a href="/wiki/Giordano_Bruno" title="Giordano Bruno">Giordana Bruna</a> i filozofią <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Descartes" title="René Descartes">Kartezjusza</a>. </p><p>Rodzice pragnęli, by poświęcił się karierze duchowej, prędko jednak zaczął wątpić w prawdziwość doktryny religijnej, a zaznajomienie się z przodującymi ideami epoki, zwłaszcza z filozofią Kartezjusza, doprowadziło go do zerwania z judaizmem. Spinoza zostaje wykluczony z <a href="/wiki/Kaha%C5%82" title="Kahał">gminy żydowskiej</a><sup id="cite_ref-CITEREFAsmus1969172_6-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAsmus1969172-6">[6]</a></sup> (w 1656<sup id="cite_ref-CITEREFFeldman2009631_5-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFeldman2009631-5">[5]</a></sup>) i zmuszony jest do końca życia przebywać w środowisku sekciarzy i zarabiać na życie szlifowaniem <a href="/wiki/Soczewka" title="Soczewka">soczewek</a><sup id="cite_ref-CITEREFAsmus1969172_6-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAsmus1969172-6">[6]</a></sup>. Chwile wolne poświęca nauce i pracy nad swoimi dziełami filozoficznymi<sup id="cite_ref-CITEREFAsmus1969172_6-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAsmus1969172-6">[6]</a></sup>. </p><p>Nieortodoksyjne poglądy Spinozy (a konkretnie – kłótnia z teologami na temat materialności ludzkiej duszy) spowodowały oskarżenie go o <a href="/wiki/Herezja" title="Herezja">herezję</a> i wykluczenie w 1656<sup id="cite_ref-CITEREFFeldman2009631_5-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFFeldman2009631-5">[5]</a></sup> z <a href="/wiki/Kaha%C5%82" title="Kahał">gminy żydowskiej</a>. Przyjął wtedy łacińskie imię <a href="/wiki/Benedykt" title="Benedykt">Benedictus</a>. Nigdy potem Spinoza nie skłonił się ku żadnej religii, przez co odciął się od innych, zachowując kontakty i utrzymując korespondencję jedynie z grupą uczonych. </p><p>Po wykluczeniu z gminy żydowskiej opuścił Amsterdam. Zamieszkał najpierw w miejscowości <a href="/wiki/Rijnsburg" title="Rijnsburg">Rijnsburg</a> niedaleko <a href="/wiki/Lejda" title="Lejda">Lejdy</a><sup id="cite_ref-CITEREFNadler2020_7-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNadler2020-7">[7]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. Następnie przeniósł się do miejscowości <a href="/wiki/Voorburg" title="Voorburg">Voorburg</a> w okolicach <a href="/wiki/Haga" title="Haga">Hagi</a><sup id="cite_ref-CITEREFNadler2020_7-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNadler2020-7">[7]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span>. Zyskał sławę już za życia dzięki streszczeniu filozofii <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Descartes" title="René Descartes">Kartezjusza</a> (<i>Zasady filozofii Kartezjusza w porządku geometrycznym wywiedzione</i> – 1663), a przede wszystkim za <i><a href="/w/index.php?title=Traktat_teologiczno-polityczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traktat teologiczno-polityczny (strona nie istnieje)">Traktat teologiczno-polityczny</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q970102#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q970102">(inne języki)</a></span></i> z 1670 r., który wzbudził wielki skandal<sup id="cite_ref-CITEREFNadler2020_7-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFNadler2020-7">[7]</a></sup><span class="problemy problemy-w-odn" aria-hidden="true" data-nosnippet="" data-problemy="ODN: brak numeru strony"> </span> i znalazł się w <a href="/wiki/Indeks_ksi%C4%85g_zakazanych" title="Indeks ksiąg zakazanych">indeksie ksiąg zakazanych</a><sup class="noprint" title="Te informacje wymagają podania przypisów bibliograficznych od 2020-11">[<a href="/wiki/Pomoc:Przypisy" title="Pomoc:Przypisy">potrzebny przypis</a>]</sup>. </p><p>Traktatem interesował się m.in. <a href="/wiki/Johan_de_Witt" title="Johan de Witt">Johan de Witt</a>, <a href="/wiki/Wielki_pensjonariusz_Holandii" title="Wielki pensjonariusz Holandii">wielki pensjonariusz</a> w <a href="/wiki/Republika_Zjednoczonych_Prowincji" title="Republika Zjednoczonych Prowincji">Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandzkich</a> (dysponował jego egzemplarzem). Jest prawdopodobne, że de Witt zasięgał opinii filozofa w sprawach polityki i religii oraz zapewniał mu względne bezpieczeństwo. Spinoza głęboko przeżył okrutną śmierć wielkiego pensjonariusza i jego brata <a href="/w/index.php?title=Cornelis_de_Witt&action=edit&redlink=1" class="new" title="Cornelis de Witt (strona nie istnieje)">Cornelisa</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q249292#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q249292">(inne języki)</a></span> (wydarzenie miało miejsce obok domu filozofa). Został powstrzymany przed publicznym protestem przeciwko barbarzyństwu tłumu, jednak widziano, że publicznie płakał<sup id="cite_ref-CITEREFDamásio200523-24_8-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFDamásio200523-24-8">[8]</a></sup>. </p><p>Najważniejsze dzieło – <i><a href="/w/index.php?title=Etyka_(Spinoza)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etyka (Spinoza) (strona nie istnieje)">Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q862816#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q862816">(inne języki)</a></span></i> – oraz <i><a href="/w/index.php?title=Traktat_o_poprawie_umys%C5%82u&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traktat o poprawie umysłu (strona nie istnieje)">Traktat o poprawie umysłu</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1044508#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1044508">(inne języki)</a></span></i> i <i><a href="/w/index.php?title=Traktat_polityczny&action=edit&redlink=1" class="new" title="Traktat polityczny (strona nie istnieje)">Traktat polityczny</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1228496#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1228496">(inne języki)</a></span></i> zostały opublikowane dopiero po śmierci autora (Opera Posthuma, 1677). Spinoza otrzymał ofertę objęcia katedry filozofii na uniwersytecie w <a href="/wiki/Heidelberg" title="Heidelberg">Heidelbergu</a> pod warunkiem niewyrażania treści antyreligijnych w swych wykładach – propozycję odrzucił. Nie przystał też na prośbę króla <a href="/wiki/Ludwik_XIV" title="Ludwik XIV">Ludwika XIV</a>, który w zamian za zadedykowanie mu jednego z dzieł był gotów dać filozofowi dożywotnią pensję. </p><p>Spinoza zmarł w Hadze na <a href="/wiki/Gru%C5%BAlica_cz%C5%82owieka" title="Gruźlica człowieka">gruźlicę</a>, został pochowany przy tamtejszym kościele <a href="/w/index.php?title=Nieuwe_Kerk_(Haga)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Nieuwe Kerk (Haga) (strona nie istnieje)">Nieuwe Kerk (Haga)</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1815556#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1815556">(inne języki)</a></span><sup id="cite_ref-nndb_1-1" class="reference"><a href="#cite_note-nndb-1">[1]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Poglądy_filozoficzne"><span id="Pogl.C4.85dy_filozoficzne"></span>Poglądy filozoficzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Poglądy filozoficzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poglądy filozoficzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Spinoza_Ethica.jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Spinoza_Ethica.jpg/240px-Spinoza_Ethica.jpg" decoding="async" width="240" height="341" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Spinoza_Ethica.jpg/360px-Spinoza_Ethica.jpg 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ef/Spinoza_Ethica.jpg/480px-Spinoza_Ethica.jpg 2x" data-file-width="976" data-file-height="1385" /></a><figcaption>Strona tytułowa monografii <i><a href="/w/index.php?title=Etyka_(Spinoza)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Etyka (Spinoza) (strona nie istnieje)">Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona</a><span class="noprint link-interwiki" style="position:relative;top:-.4em; white-space: nowrap; font-size:x-small;"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q862816#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q862816">(inne języki)</a></span></i> (wyd. 1677)</figcaption></figure> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="More_geometrico">More geometrico</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: More geometrico" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: More geometrico"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Spinoza był filozofem z jednej strony zafascynowanym <a href="/wiki/Mistycyzm" title="Mistycyzm">mistycyzmem</a> i <a href="/wiki/Panteizm" title="Panteizm">panteizmem</a> w duchu <a href="/wiki/Majmonides" title="Majmonides">Majmonidesa</a>, a z drugiej najnowszymi w jego czasach prądami filozoficznymi, czyli <a href="/wiki/Natywizm" title="Natywizm">racjonalizmem</a> <a href="/wiki/Ren%C3%A9_Descartes" title="René Descartes">Kartezjusza</a> i <a href="/wiki/Naturalizm_(filozofia)" title="Naturalizm (filozofia)">naturalizmem</a> <a href="/wiki/Thomas_Hobbes" title="Thomas Hobbes">Hobbesa</a>. </p><p>Jego programem filozoficznym było pogodzenie tych wszystkich prądów w jednolity i spójny system. Od Majmonidesa przejął on głęboką wiarę w jedność całego bytu (<a href="/wiki/Monizm" title="Monizm">monizm</a>), od Kartezjusza – fascynację <a href="/wiki/Matematyka" title="Matematyka">matematyką</a> i koncepcję znalezienia racjonalnego i nie do obalenia punktu początkowego wszelkich rozumowań, od Hobbesa zaś przejął wiarę, że dobry system filozoficzny nie może stać w sprzeczności z namacalnymi faktami z codziennego życia. </p><p>Jego podejście do problemów filozoficznych polegało na formułowaniu tzw. <i>założeń</i> pisanych w formie matematycznych pewników, generowaniu z nich twierdzeń, dowodzeniu ich na sposób matematyczny i wreszcie konfrontowaniu wniosków z tych twierdzeń ze znanymi sobie faktami. Tę metodę filozofowania nazywał <i><a href="/wiki/More_geometrico" title="More geometrico">more geometrico</a></i> (termin ten jest <a href="/wiki/Kartezjanizm" title="Kartezjanizm">kartezjański</a>), gdyż przypominała ona konstrukcję geometrii <a href="/wiki/Euklides" title="Euklides">Euklidesa</a>, w której z kilku pewników tworzy się całą rozbudowaną naukę. </p><p>W ciągu swojego życia Spinoza stale zmieniał i modyfikował swój zbiór założeń i nie będąc ich pewnym do samego końca, nazywał je wszystkie tylko <i>propozycjami</i>. </p><p>Jego największe dzieło – <i>Etyka w porządku geometrycznym dowiedziona</i> – wydane dopiero po jego śmierci, liczące ok. 200 stron, zawiera najpełniejszy wariant jego systemu. <i>Etyka</i> jest w istocie zbiorem owych „propozycji”. Są one ułożone i ponumerowane w kolejności od najbardziej podstawowych i ogólnych do najbardziej szczegółowych i praktycznych. </p><p>Każda propozycja to krótkie zdanie, w którym dwa (lub więcej) pojęcia są połączone jedną relacją <a href="/wiki/Logika" title="Logika">logiczną</a> i są całkowicie pozbawione jakiegokolwiek komentarza. Powoduje to, że dzieło to może być rozumiane i interpretowane na wiele różnych sposobów i dlatego każde streszczenie poglądów Spinozy zawsze może być posądzone o nadużycie i nieścisłość. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Panteizm_racjonalistyczny">Panteizm racjonalistyczny</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Panteizm racjonalistyczny" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Panteizm racjonalistyczny"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Podstawowym założeniem Spinozy (<i>propozycje od nr 1 do 5</i>) było, że istnieje tylko jedna substancja, która stanowi podstawowy budulec wszechświata. Substancja ta musi istnieć sama przez się i musi być pierwotna w stosunku do wszelkich swoich atrybutów. Musi być nieskończona, istnieć samoistnie (nie być stworzona) i być przyczyną istnienia wszystkich innych bytów – czyli musi być wszechmocna. Nie może to być zatem nic poza <a href="/wiki/B%C3%B3g" title="Bóg">Bogiem</a> (zob. <a href="/wiki/Panteizm#Panteizm_Spinozy" title="Panteizm">panteizm Spinozy</a>). </p><p>Jeśli jednak jest to Bóg i Bóg jest jedyną substancją, to wobec tego wszystko, co istnieje, jest Bogiem w dosłownym znaczeniu. Jak głosi słynna propozycja nr 14: „Nie istnieje żadna substancja, która by nie była Bogiem” – a zatem substancja tworząca cały istniejący wszechświat i Bóg są całkowicie tożsame. Nie istnieje nic poza Bogiem, a wszystko, co istnieje, jest częścią Boga, istnieje jakby w nim samym. Bóg jest tożsamy z przyrodą, naturą, materią i są to tylko różne nazwy dla tej samej podstawowej substancji. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Determinizm">Determinizm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Determinizm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Determinizm"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>W dalszych propozycjach, wychodząc z tych wstępnych założeń, Spinoza dowodził, że substancja ta musi mieć charakter logiczny i racjonalny, a zatem wszystko, co się dzieje we wszechświecie, który jest tożsamy z substancją, musi również podlegać ściśle logicznym i racjonalnym prawom – jest więc też ściśle <a href="/wiki/Determinizm" title="Determinizm">zdeterminowane</a>. </p><p>Substancja ta, czy nazwać ją Bogiem, czy też naturą, była w systemie Spinozy siłą całkowicie bezosobową, aczkolwiek racjonalną, a dokładniej źródłem wszelkiej racjonalności. „Dowód” na racjonalność tak rozumianej substancji był przeprowadzony w duchu Kartezjusza. Skoro istnieje możliwość uporządkowania własnych myśli w spójny system, to znaczy, że natura też jest racjonalna, gdyż gdyby nie była, myśli również nie mogłyby nigdy utworzyć racjonalnego zbioru, skoro są one stworzone z tej samej substancji, co wszystkie inne przejawy istnienia. </p><p>W świecie Spinozy nic się nie może dziać przez przypadek, wolnością jest w nim zrozumienie konieczności (koncepcję tę rozwinął potem m.in. <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">Hegel</a>). Wolny człowiek to taki, który nie podlega żadnym innym ograniczeniom, poza tymi, które sam na siebie nałożył. Prawa przyrody zaś należy zaakceptować. Ich zrozumienie jest istotą wolności. </p><p>Bóg i stworzenia są zdeterminowane, jednak Bóg zdeterminowany jest sam przez siebie, natomiast stworzenia podlegają determinacji Boga. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Paralelizm">Paralelizm</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Paralelizm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Paralelizm"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Aby wyjaśnić przyczyny, dla których ludzie mają dwa złudzenia: poczucie wolności wyboru i poczucie odrębności swojego ducha od świata materialnego, Spinoza uznał, że duch i materia są dwoma aspektami jednej substancji – jakby jednym przedmiotem, ale oglądanym z różnych perspektyw. Aspekty te są na tyle różne, że nie można utrzymywać, że jest między nimi bezpośrednia łączność. </p><p>Duch nie wpływa zatem w żaden sposób na materię, a materia na ducha. Istnieją one w stosunku do siebie zupełnie równolegle. To, że wydarzenia w jednym z tych aspektów odpowiadają ściśle wydarzeniom w drugim (np.: jeśli pomyślimy o tym, żeby ruszyć ręką, to ręka się rusza), wynika z faktu, że są one dwoma aspektami tej samej substancji; są więc jednocześnie determinowane tymi samymi prawami i tylko dlatego istnieje między nimi taka koordynacja czasowa. </p><p>Innymi słowami, każdej myśli odpowiada jakieś zdarzenie fizyczne, a każdemu zdarzeniu fizycznemu odpowiada jakaś myśl, ale tylko dlatego, że obie one są równolegle „zaprogramowane” w substancji. Nie ma między duchem i światem materialnym relacji wynikania w żadną stronę, istnieją one obok siebie zupełnie równolegle. </p><p>„Zaprogramowanie” to daje też ludziom złudzenie istnienia <a href="/wiki/Wolna_wola" title="Wolna wola">wolnej woli</a>. Jeśli bowiem zamierzą sobie wykonanie jakiejś czynności, to ona się często faktycznie wydarza. W istocie nie jest tak dlatego, że oni sobie tak zamierzyli, a tylko z powodu, że ich myśl i to zdarzenie zostało równolegle zdeterminowane prawami, według których działa substancja. </p> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Etyka">Etyka</h3><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Etyka" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Etyka"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Etyka Spinozy jest zaliczana do tradycji <a href="/wiki/Intelektualizm_etyczny" title="Intelektualizm etyczny">intelektualizmu etycznego</a>, która wywodzi się od <a href="/wiki/Sokrates" title="Sokrates">Sokratesa</a>, <a href="/wiki/Platon" title="Platon">Platona</a>, <a href="/wiki/Arystoteles" title="Arystoteles">Arystotelesa</a><sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. Wg niego <a href="/wiki/Cnota" title="Cnota">cnota</a> jest utożsamiana z wiedzą<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. Zdobycie wiedzy na temat działania wszechświata prowadzi do wytworzenia pozytywnych cech charakteru takich jak cierpliwość, panowanie nad sobą i dystans do emocji i afektów<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-2" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. Najważniejszym celem życia jest dla Spinozy poznanie Boga, którego utożsamia z przyrodą, czyli z systemem uniwersalnych praw rządzących procesami naturalnymi<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-3" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. Poznanie Boga prowadzi do „intelektualnej miłości Boga”, która umożliwia osiągnięcie stanu szczęśliwości<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-4" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. </p><p>Spinoza uważał, że dobro i zło nie istnieją obiektywnie, a są jedynie wytworem ludzkiego umysłu<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-5" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. Ludzie są nieświadomi tego, że wszystko jest zdeterminowane przez prawa natury, uważają, że rzeczy, które są dla nich korzystne są dobre a te niekorzystne są złe<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198734_9-6" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198734-9">[9]</a></sup>. Np.: jeśli ktoś jest chory i dostanie lek adekwatny do swojej choroby, to ten lek będzie dla niego dobrem; jeśli jednak ten lek przyjmie osoba chora na coś innego, może on jej poważnie zaszkodzić, jest więc dla tej osoby złem. Dokładnie to samo można też powiedzieć o relacji między dwiema dowolnymi osobami. Zło i dobro nie są więc wewnętrznymi cechami ludzi, lecz również wynikają z relacji między nimi. Jeden i ten sam człowiek może równocześnie czynić dobro jednemu człowiekowi i zło drugiemu. Okradzenie bogacza i rozdanie jego własności biednym jest czynieniem zła bogatemu i dobra biednemu. Praktycznie każde zdarzenie między ludźmi ma taki charakter – gdyż zawsze można znaleźć tych, którzy na tym zyskają i tych, którzy na tym stracą. </p><p>Spinoza bardzo krytycznie oceniał ludzkie religie. Uważał za szkodliwe przekonanie o istnieniu osobowego Boga, który wie lepiej od człowieka, co jest dobre, a co złe<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198738_10-0" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198738-10">[10]</a></sup>. Taki pogląd według Spinozy prowadził do religijnej opresji i zniewolenia<sup id="cite_ref-CITEREFAllison198738_10-1" class="reference"><a href="#cite_note-CITEREFAllison198738-10">[10]</a></sup>. </p><p>Według Spinozy wolność to osiągnięcie zrozumienia praw przyrody i zrozumienie koniecznych przyczyn determinujących ludzkie życie. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Wpływ_Spinozy_na_rozwój_filozofii"><span id="Wp.C5.82yw_Spinozy_na_rozw.C3.B3j_filozofii"></span>Wpływ Spinozy na rozwój filozofii</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Wpływ Spinozy na rozwój filozofii" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wpływ Spinozy na rozwój filozofii"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Spinoza_in_levensgevaar_(cropped).jpg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/88/Spinoza_in_levensgevaar_%28cropped%29.jpg/220px-Spinoza_in_levensgevaar_%28cropped%29.jpg" decoding="async" width="220" height="333" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/88/Spinoza_in_levensgevaar_%28cropped%29.jpg 1.5x" data-file-width="271" data-file-height="410" /></a><figcaption>Wypędzenie z synagogi<br />(<i>Historie der Joden</i> 1784)</figcaption></figure> <p>Za życia Spinozy jego poglądy były całkowicie odosobnione i spotkały się z liczną krytyką. </p><p>Ze strony religijnie nastawionych filozofów krytykowano go za odrzucanie koncepcji osobowego Boga, zrównywanie Boga z naturą, za głoszenie poglądu, że duch substancjalnie nie różni się od materii, oraz za relatywizm moralny. Wszystkie te poglądy stały w konflikcie z podstawowymi założeniami zarówno <a href="/wiki/Chrze%C5%9Bcija%C5%84stwo" title="Chrześcijaństwo">chrześcijaństwa</a>, jak i <a href="/wiki/Judaizm" title="Judaizm">judaizmu</a>. </p><p>Ze strony filozofów <a href="/wiki/Natywizm" title="Natywizm">racjonalistów</a>, np. <a href="/wiki/Voltaire" title="Voltaire">Woltera</a> i <a href="/wiki/Gottfried_Wilhelm_Leibniz" title="Gottfried Wilhelm Leibniz">Leibniza</a>, atakowano go z pozycji naukowych. Leibniz wykazywał, że matematyczna ścisłość Spinozy jest pozorna: podawane definicje i pewniki są bardzo niejednoznaczne, a dowody twierdzeń – niekonsekwentne i często wewnętrznie sprzeczne. </p><p>Poglądy Spinozy zyskały popularność dopiero w dobie <a href="/wiki/Romantyzm" title="Romantyzm">romantyzmu</a>. <a href="/wiki/Panteizm" title="Panteizm">Panteizm</a>, rozumiany jako jedność Boga i natury, był wówczas bardzo popularnym poglądem, a dowiedzenie go w sposób „matematyczny” przez Spinozę stanowiło cenny argument w dyskusji. </p><p>Koncepcja wszechobejmującej substancji o charakterze racjonalnym została przejęta przez niemieckich <a href="/wiki/Idealizm_(filozofia)" title="Idealizm (filozofia)">idealistów</a>, a następnie przekształcona w pojęcie <a href="/wiki/Absolut" title="Absolut">absolutu</a>, który stał się podstawą <a href="/wiki/Georg_Wilhelm_Friedrich_Hegel" title="Georg Wilhelm Friedrich Hegel">heglizmu</a>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Spinoza_a_judaizm">Spinoza a judaizm</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Spinoza a judaizm" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Spinoza a judaizm"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p>Do tej pory ortodoksyjny rabinat nie zniósł ekskomuniki nałożonej na Spinozę, ponieważ odrzucił osobowego Boga. Jego książki czytają jednak Żydzi świeccy i reformatorzy. <a href="/wiki/Judaizm_humanistyczny" title="Judaizm humanistyczny">Judaizm humanistyczny</a> uważa go zaś za jednego ze swoich prekursorów<sup id="cite_ref-11" class="reference"><a href="#cite_note-11">[11]</a></sup>. </p> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Zobacz_też"><span id="Zobacz_te.C5.BC"></span>Zobacz też</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Zobacz też" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Zobacz też"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <ul><li><a href="/wiki/Jean_Meslier" title="Jean Meslier">Jean Meslier</a></li> <li><a href="/wiki/Rozmowa_ze_Spinoz%C4%85" title="Rozmowa ze Spinozą">Rozmowa ze Spinozą</a></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-nndb-1"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-nndb_1-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-nndb_1-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nndb.com/people/693/000055528">Baruch de Spinoza</a> w bazie <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.nndb.com/">Notable Names Database</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span></span> </li> <li id="cite_note-epwn-2"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-epwn_2-0">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3978241"><i>Spinoza Baruch</i></a>, [w:] <i><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">Encyklopedia PWN</a></i> [online], <a href="/wiki/Wydawnictwo_Naukowe_PWN" title="Wydawnictwo Naukowe PWN">Wydawnictwo Naukowe PWN</a><span class="accessdate"> [dostęp 2021-12-10]</span><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=unknown&rft.atitle=Spinoza+Baruch&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.jtitle=%5B%5BWydawnictwo+Naukowe+PWN%5D%5D&rft_id=https%3A%2F%2Fencyklopedia.pwn.pl%2Fhaslo%2F%3B3978241" style="display:none"> </span>.</cite></span> </li> <li id="cite_note-CITEREFHistoria_filozofii1962184-3"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHistoria_filozofii1962184_3-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFHistoria_filozofii1962184_3-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFHistoria_filozofii1962">Historia filozofii 1962 ↓</a></span>, s. 184.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFAllison19871-4"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFAllison19871_4-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFAllison1987">Allison 1987 ↓</a></span>, s. 1.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFFeldman2009631-5"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFeldman2009631_5-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFeldman2009631_5-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFFeldman2009631_5-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFFeldman2009">Feldman 2009 ↓</a></span>, s. 631.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFAsmus1969172-6"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAsmus1969172_6-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAsmus1969172_6-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAsmus1969172_6-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFAsmus1969">Asmus 1969 ↓</a></span>, s. 172.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFNadler2020-7"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNadler2020_7-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNadler2020_7-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFNadler2020_7-2">c</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFNadler2020">Nadler 2020 ↓</a></span>.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFDamásio200523-24-8"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-CITEREFDamásio200523-24_8-0">↑</a></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFDamásio2005">Damásio 2005 ↓</a></span>, s. 23-24.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFAllison198734-9"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-1">b</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-2">c</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-3">d</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-4">e</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-5">f</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198734_9-6">g</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFAllison1987">Allison 1987 ↓</a></span>, s. 34.</span> </li> <li id="cite_note-CITEREFAllison198738-10"><span class="mw-cite-backlink">↑ <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198738_10-0">a</a></sup> <sup><a href="#cite_ref-CITEREFAllison198738_10-1">b</a></sup></span> <span class="reference-text"> <span class="harvard-citation"><a href="#CITEREFAllison1987">Allison 1987 ↓</a></span>, s. 38.</span> </li> <li id="cite_note-11"><span class="mw-cite-backlink"><a href="#cite_ref-11">↑</a></span> <span class="reference-text"><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://iishj.org/about-us/secular-humanistic-judaism/">Secular Humanistic Judaism</a>. [dostęp 2020-11-20]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite></span> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Bibliografia">Bibliografia</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Bibliografia" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Bibliografia"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <dl><dt>w języku polskim</dt></dl> <ul><li><cite class="citation book" id="CITEREFAsmus1969"><a href="/wiki/Walentin_Asmus" title="Walentin Asmus">W.F. Asmus</a>: Rozwój filozofii zachodnioeuropejskiej w okresie rewolucji burżuazyjnych (od schyłku XVI w. do końca XVIII w.). W: <i><a href="/wiki/Kr%C3%B3tki_zarys_historii_filozofii" title="Krótki zarys historii filozofii">Krótki zarys historii filozofii</a></i>. Pod redakcją <a href="/wiki/Michai%C5%82_Iowczuk" title="Michaił Iowczuk">M.T. Jowczuka</a>, <a href="/wiki/Teodor_Ojzerman" title="Teodor Ojzerman">T.I. Ojzermana</a>, <a href="/wiki/Iwan_Szczipanow" title="Iwan Szczipanow">I.J. Szczipanowa</a>. Przeł. Marian Drużkowski i in. Wyd. II, poprawione i uzupełnione. <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a>: <a href="/wiki/Ksi%C4%85%C5%BCka_i_Wiedza" title="Książka i Wiedza">Książka i Wiedza</a>, listopad 1969, s. 156-222.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BKr%C3%B3tki+zarys+historii+filozofii%5D%5D&rft.atitle=Rozw%C3%B3j+filozofii+zachodnioeuropejskiej+w+okresie+rewolucji+bur%C5%BCuazyjnych+%28od+schy%C5%82ku+XVI+w.+do+ko%C5%84ca+XVIII+w.%29&rft.aulast=Asmus&rft.aufirst=W.F.&rft.edition=II%2C+poprawione+i+uzupe%C5%82nione&rft.pub=%5B%5BKsi%C4%85%C5%BCka+i+Wiedza%5D%5D&rft.place=%5B%5BWarszawa%5D%5D&rft.pages=156-222"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFFeldman2009">Seymour Feldman: Spinoza. W: <i>Historia filozofii żydowskiej</i>. Daniel H. Frank, Oliver Leaman (red.). Kraków: 2009, s. 631-655.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Historia+filozofii+%C5%BCydowskiej&rft.atitle=Spinoza&rft.aulast=Feldman&rft.aufirst=Seymour&rft.place=Krak%C3%B3w&rft.pages=631-655"></span></cite><span class="problemy problemy-w-cytuj" aria-hidden="true" data-nosnippet="">Sprawdź autora:1.</span></li> <li><cite class="citation book">Steven M. Nadler: <i>Spinoza</i>. Tłumacz: Władysław Jeżewski. Warszawa: <a href="/wiki/Pa%C5%84stwowy_Instytut_Wydawniczy" title="Państwowy Instytut Wydawniczy">Państwowy Instytut Wydawniczy</a>, 2002, seria: <a href="/wiki/Biografie_S%C5%82awnych_Ludzi" title="Biografie Sławnych Ludzi">Biografie Sławnych Ludzi</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8306028961" title="Specjalna:Książki/8306028961">ISBN <span class="isbn">83-06-02896-1</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Spinoza&rft.aulast=Nadler&rft.aufirst=Steven+M.&rft.date=2002&rft.pub=%5B%5BPa%C5%84stwowy+Instytut+Wydawniczy%5D%5D&rft.place=Warszawa&rft.series=%5B%5BBiografie+S%C5%82awnych+Ludzi%5D%5D&rft.isbn=83-06-02896-1"></span></cite><span class="problemy" aria-hidden="true" data-nosnippet=""> Brak numerów stron w książce</span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFDamásio2005"><a href="/wiki/Ant%C3%B3nio_Dam%C3%A1sio" title="António Damásio">António Damásio</a>: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://ksiazki.wp.pl/w-poszukiwaniu-spinozy-radosc-smutek-i-czujacy-mozg-6148389050370177c">W poszukiwaniu Spinozy. Radość, smutek i czujący mózg (oryg. Looking for Spinoza); tłum. Janusz Szczepański</a></i>. Rebis, 2005, s. 302, seria: Nowe Horyzonty. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373014322" title="Specjalna:Książki/8373014322">ISBN <span class="isbn">83-7301-432-2</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=W+poszukiwaniu+Spinozy.+Rado%C5%9B%C4%87%2C+smutek+i+czuj%C4%85cy+m%C3%B3zg++%28oryg.+Looking+for+Spinoza%29%3B+t%C5%82um.+Janusz+Szczepa%C5%84ski&rft.aulast=Dam%C3%A1sio&rft.aufirst=Ant%C3%B3nio&rft.date=2005&rft.pub=Rebis&rft.pages=302&rft.series=Nowe+Horyzonty&rft.isbn=83-7301-432-2&rft_id=https%3A%2F%2Fksiazki.wp.pl%2Fw-poszukiwaniu-spinozy-radosc-smutek-i-czujacy-mozg-6148389050370177c"></span></cite></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFHistoria_filozofii1962">SPINOZA. W: <i><a href="/wiki/Historia_filozofii_(podr%C4%99cznik)" title="Historia filozofii (podręcznik)">Historia filozofii</a></i>. Pod redakcją <a href="/wiki/Gieorgij_Aleksandrow" title="Gieorgij Aleksandrow">G. F. Aleksandrowa</a>, <a href="/w/index.php?title=Bernard_Bychowski&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bernard Bychowski (strona nie istnieje)">B. E. Bychowskiego</a>, <a href="/wiki/Mark_Mitin" title="Mark Mitin">M.B. Mitina</a>, <a href="/wiki/Pawie%C5%82_Judin" title="Pawieł Judin">Pawła Judina</a>. Tłum. z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_rosyjski" title="Język rosyjski">rosyjskiego</a> Stanisław Nowakowski, Ruta Światło, <a href="/w/index.php?title=Witold_Wudel&action=edit&redlink=1" class="new" title="Witold Wudel (strona nie istnieje)">Witold Wudel</a>. T. II: Filozofia XV - XVIII w. <a href="/wiki/Warszawa" title="Warszawa">Warszawa</a>: <a href="/wiki/Ksi%C4%85%C5%BCka_i_Wiedza" title="Książka i Wiedza">Książka i Wiedza</a>, 1962, s. 182–215.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=%5B%5BHistoria+filozofii+%28podr%C4%99cznik%29%7CHistoria+filozofii%5D%5D&rft.atitle=SPINOZA&rft.date=1962&rft.pub=%5B%5BKsi%C4%85%C5%BCka+i+Wiedza%5D%5D&rft.place=%5B%5BWarszawa%5D%5D&rft.pages=182%E2%80%93215"></span> <span class="lang-list tylko-pl">(<abbr title="Treść w języku polskim">pol.</abbr>)</span>.</cite></li></ul> <dl><dt>w języku angielskim</dt></dl> <ul><li><cite class="citation journal" id="CITEREFNadler2020">Steven Nadler. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/archives/sum2020/entries/spinoza/"><em>Baruch Spinoza</em></a>. „The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Summer 2020 Edition)”, 2020. [dostęp 2020-11-18]. <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span>.</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.genre=article&rft.atitle=Baruch+Spinoza&rft.jtitle=The+Stanford+Encyclopedia+of+Philosophy+%28Summer+2020+Edition%29&rft.date=2020&rft.aulast=Nadler&rft.aufirst=Steven&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Farchives%2Fsum2020%2Fentries%2Fspinoza%2F"><span style="display: none;"> </span></span></li> <li><cite class="citation book" id="CITEREFAllison1987">Henry Allison: <i>Benedict de Spinoza: an introduction</i>. New Haven: 1987. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0300035950" title="Specjalna:Książki/0300035950">ISBN <span class="isbn isbn-ulepszony">0-300-03595-0</span></a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Benedict+de+Spinoza%3A+an+introduction&rft.aulast=Allison&rft.aufirst=Henry&rft.place=New+Haven&rft.isbn=0300035950"></span></cite></li></ul> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne"><span id="Linki_zewn.C4.99trzne"></span>Linki zewnętrzne</h2><span class="mw-editsection"><span class="mw-editsection-bracket">[</span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor"><span>edytuj</span></a><span class="mw-editsection-divider"> | </span><a href="/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne"><span>edytuj kod</span></a><span class="mw-editsection-bracket">]</span></span></div> <p><b>Polskojęzyczne</b> </p> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.wolnelektury.pl/katalog/spinoza-traktat-o-poprawie-rozumu/">Utwory Benedykta de Spinoza</a> w serwisie <a href="/wiki/Wolne_Lektury" title="Wolne Lektury">Wolne Lektury</a></li> <li><a rel="nofollow" class="external text" href="https://polona.pl/search/?filters=public:1,creator:%22Spinoza,_Baruch_de_(1632--1677)%22">Baruch Spinoza – dzieła</a> w bibliotece <a href="/wiki/Polona" title="Polona">Polona</a></li></ul> <p><b>Anglojęzyczne</b> </p><p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Otwarty_dost%C4%99p" title="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać"><img alt="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/8px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/12px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/16px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></a></span> Artykuły na Internet Encyclopedia of Philosophy <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span> [dostęp 2018-06-28]: </p> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r72799541">.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy dl,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ol,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy ul{margin-top:0}.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny>div,.mw-parser-output .uklad-wielokolumnowy.uklad-nieprzenosny li{break-inside:avoid}</style> <div class="uklad-wielokolumnowy" style="column-count: 2; column-width: min(11em, 48vw)"> <ul><li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Blake D.</span><span class="cite-name-initials" title="Blake D." style="display:none">B.D.</span> </span><span class="cite-lastname">Dutton</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Blake D.</span><span class="cite-name-initials" title="Blake D.">B.D.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/spinoza/"><i>Benedict De Spinoza</i></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Blake+D.&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Benedict+De+Spinoza&rft.aulast=Dutton&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iep.utm.edu%2Fspinoza%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Nels</span><span class="cite-name-initials" title="Nels" style="display:none">N.</span> </span><span class="cite-lastname">Dockstader</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Nels</span><span class="cite-name-initials" title="Nels">N.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/spino-ep/"><i>Benedict de Spinoza: Epistemology</i></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Nels&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Benedict+de+Spinoza%3A+Epistemology&rft.aulast=Dockstader&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iep.utm.edu%2Fspino-ep%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jason</span><span class="cite-name-initials" title="Jason" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Waller</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jason</span><span class="cite-name-initials" title="Jason">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/spinoz-m/"><i>Benedict de Spinoza: Metaphysics</i></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jason&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Benedict+de+Spinoza%3A+Metaphysics&rft.aulast=Waller&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iep.utm.edu%2Fspinoz-m%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">John</span><span class="cite-name-initials" title="John" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Grey</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">John</span><span class="cite-name-initials" title="John">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/spin-mor/"><i>Benedict De Spinoza: Moral Philosophy</i></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=John&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Benedict+De+Spinoza%3A+Moral+Philosophy&rft.aulast=Grey&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iep.utm.edu%2Fspin-mor%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Jari</span><span class="cite-name-initials" title="Jari" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Niemi</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Jari</span><span class="cite-name-initials" title="Jari">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iep.utm.edu/spin-pol/"><i>Benedict de Spinoza: Political Philosophy</i></a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Jari&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Benedict+de+Spinoza%3A+Political+Philosophy&rft.aulast=Niemi&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iep.utm.edu%2Fspin-pol%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li></ul> </div> <p><span typeof="mw:File"><a href="/wiki/Otwarty_dost%C4%99p" title="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać"><img alt="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/8px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/12px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/16px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></a></span> Artykuły na <a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">Stanford Encyclopedia of Philosophy</a> <span class="lang-list">(<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>)</span> [dostęp 2018-09-15]: <link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r72799541"> </p> <div class="uklad-wielokolumnowy" style="column-count: 2; column-width: 28em;"> <ul><li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Steven</span><span class="cite-name-initials" title="Steven" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Nadler</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Steven</span><span class="cite-name-initials" title="Steven">S.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza/"><i>Baruch Spinoza</i></a>, 4 lipca 2016<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Steven&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Baruch+Spinoza&rft.date=2016-07-04&rft.aulast=Nadler&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspinoza%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Samuel</span><span class="cite-name-initials" title="Samuel" style="display:none">S.</span> </span><span class="cite-lastname">Newlands</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Samuel</span><span class="cite-name-initials" title="Samuel">S.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza-modal/"><i>Spinoza's Modal Metaphysics</i></a>, 14 września 2018<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Samuel&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spinoza%27s+Modal+Metaphysics&rft.date=2018-09-14&rft.aulast=Newlands&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspinoza-modal%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Noah</span><span class="cite-name-initials" title="Noah" style="display:none">N.</span> </span><span class="cite-lastname">Shein</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Noah</span><span class="cite-name-initials" title="Noah">N.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza-attributes/"><i>Spinoza's Theory of Attributes</i></a>, 19 marca 2018<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Noah&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spinoza%27s+Theory+of+Attributes&rft.date=2018-03-19&rft.aulast=Shein&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspinoza-attributes%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Richard</span><span class="cite-name-initials" title="Richard" style="display:none">R.</span> </span><span class="cite-lastname">Manning</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Richard</span><span class="cite-name-initials" title="Richard">R.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza-physics/"><i>Spinoza's Physical Theory</i></a>, 31 października 2016<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Richard&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spinoza%27s+Physical+Theory&rft.date=2016-10-31&rft.aulast=Manning&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspinoza-physics%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Michael</span><span class="cite-name-initials" title="Michael" style="display:none">M.</span> </span><span class="cite-lastname">LeBuffe</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Michael</span><span class="cite-name-initials" title="Michael">M.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza-psychological/"><i>Spinoza's Psychological Theory</i></a>, 27 stycznia 2015<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Michael&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spinoza%27s+Psychological+Theory&rft.date=2015-01-27&rft.aulast=LeBuffe&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspinoza-psychological%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li> <li><cite class="citation"><span class="cite-name-before"><span class="cite-name-full">Justin</span><span class="cite-name-initials" title="Justin" style="display:none">J.</span> </span><span class="cite-lastname">Steinberg</span><span class="cite-name-after" style="display:none"> <span class="cite-name-full">Justin</span><span class="cite-name-initials" title="Justin">J.</span></span>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza-political/"><i>Spinoza's Political Philosophy</i></a>, 7 października 2013<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=Justin&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Spinoza%27s+Political+Philosophy&rft.date=2013-10-07&rft.aulast=Steinberg&rft_id=https%3A%2F%2Fplato.stanford.edu%2Fentries%2Fspinoza-political%2F" style="display:none"> </span>.</cite></li></ul> </div> <p><b>Inne</b> </p> <ul><li><cite class="citation book">Jan Romein, Annie Romein-Verschoor: <i><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.dbnl.org/tekst/rome002erfl01_01/rome002erfl01_01_0019.php">Erflaters van onze beschaving > Nederlandse gestalten uit zes eeuwen > Benedictus Spinoza</a></i>. De Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren (DBNL), 1977, s. 423–448.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Erflaters+van+onze+beschaving++%3E+Nederlandse+gestalten+uit+zes+eeuwen+%3E+Benedictus+Spinoza&rft.au=Jan+Romein%2C+Annie+Romein-Verschoor&rft.date=1977&rft.pub=De+Digitale+Bibliotheek+voor+de+Nederlandse+Letteren+%28DBNL%29&rft.pages=423%E2%80%93448&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.dbnl.org%2Ftekst%2Frome002erfl01_01%2Frome002erfl01_01_0019.php"></span></cite></li></ul> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-p"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (<span class="description">osoba</span>):</div><ul><li><a href="/wiki/International_Standard_Name_Identifier" title="International Standard Name Identifier">ISNI</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://isni.org/isni/0000000122773344">0000000122773344</a></span></li><li><a href="/wiki/Virtual_International_Authority_File" title="Virtual International Authority File">VIAF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://viaf.org/viaf/22149024">22149024</a></span></li><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Union_List_of_Artist_Names" class="extiw" title="en:Union List of Artist Names">ULAN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500341371">500341371</a></span></li><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/n79018753">n79018753</a></span></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/118616242">118616242</a></span></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00457332">00457332</a></span></li><li><a href="/wiki/LIBRIS" title="LIBRIS">LIBRIS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://libris.kb.se/katalogisering/20dgc1gl4xf8qf4">20dgc1gl4xf8qf4</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11925350v">11925350v</a></span></li><li><a href="/wiki/Syst%C3%A8me_Universitaire_de_Documentation" title="Système Universitaire de Documentation">SUDOC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.idref.fr/085696625">085696625</a></span></li><li><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Servizio_bibliotecario_nazionale" class="extiw" title="it:Servizio bibliotecario nazionale">SBN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.sbn.it/af/CFIV036328">CFIV036328</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Australii" title="Biblioteka Narodowa Australii">NLA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nla.gov.au/anbd.aut-an35517098">35517098</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/jn19981002153">jn19981002153</a></span></li><li><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Digitale_Bibliotheek_voor_de_Nederlandse_Letteren" class="extiw" title="nl:Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren">DBNL</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=spin003">spin003</a></span></li><li><a href="/wiki/Hiszpa%C5%84ska_Biblioteka_Narodowa" title="Hiszpańska Biblioteka Narodowa">BNE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bne.es/uhtbin/authoritybrowse.cgi?action=display&authority_id=XX892756">XX892756</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Rumunii" title="Biblioteka Narodowa Rumunii">BNR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://alephnew.bibnat.ro:8991/F?func=find-b&request=000207887&find_code=SYS&adjacent=Y&local_base=NLR10">000207887</a></span></li><li><a href="/wiki/Holenderska_Biblioteka_Narodowa" title="Holenderska Biblioteka Narodowa">NTA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.bibliotheken.nl/doc/thes/p068360002">068360002</a></span></li><li><a href="/wiki/BIBSYS" title="BIBSYS">BIBSYS</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://authority.bibsys.no/authority/rest/authorities/html/90061235">90061235</a></span></li><li><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/CiNii" class="extiw" title="jp:CiNii">CiNii</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://ci.nii.ac.jp/author/DA00217578">DA00217578</a></span></li><li><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Open_Library" class="extiw" title="en:Open Library">Open Library</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://openlibrary.org/books/OL2946327A">OL2946327A</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_(Warszawa)" title="Biblioteka Narodowa (Warszawa)">PLWABN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://dbn.bn.org.pl/descriptor-details/9810637183905606">9810637183905606</a></span></li><li><a href="/wiki/NUKAT" title="NUKAT">NUKAT</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nukat.edu.pl/aut/n%20%2095200992">n95200992</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007268444205171">987007268444205171</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Portugalii" title="Biblioteka Narodowa Portugalii">PTBNP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://urn.bn.pt/nca/unimarc-authorities/txt?id=92229">92229</a></span></li><li><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/Cat%C3%A0leg_d%27autoritats_de_noms_i_t%C3%ADtols_de_Catalunya" class="extiw" title="ca:Catàleg d'autoritats de noms i títols de Catalunya">CANTIC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://cantic.bnc.cat/registres/CUCId/a10452072">a10452072</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_%C5%81otwy" title="Biblioteka Narodowa Łotwy">LNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://kopkatalogs.lv/F?func=direct&local_base=lnc10&doc_number=000017813&P_CON_LNG=ENG">000017813</a></span></li><li><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Nacionalna_i_sveu%C4%8Dili%C5%A1na_knji%C5%BEnica_u_Zagrebu" class="extiw" title="hr:Nacionalna i sveučilišna knjižnica u Zagrebu">NSK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://katalog.nsk.hr/F/?func=direct&doc_number=000003752&local_base=nsk10">000003752</a></span></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_la_Rep%C3%BAblica_Argentina" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de la República Argentina">BNA</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogo.bn.gov.ar/F/?func=direct&doc_number=000049239&local_base=BNA10">000049239</a></span></li><li><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/CONOR" class="extiw" title="sl:CONOR">CONOR</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plus.cobiss.si/opac7/conor/6806883">6806883</a></span></li><li><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/Biblioteca_Nacional_de_Chile" class="extiw" title="es:Biblioteca Nacional de Chile">BNC</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bncatalogo.cl/F?func=direct&local_base=red10&doc_number=000039889">000039889</a></span></li><li><a href="/wiki/Grecka_Biblioteka_Narodowa" title="Grecka Biblioteka Narodowa">ΕΒΕ</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://data.nlg.gr/resource/authority/record67408">67408</a></span></li><li><a href="/wiki/Brazylijska_Biblioteka_Narodowa" title="Brazylijska Biblioteka Narodowa">BLBNB</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://acervo.bn.br/sophia_web/autoridade/detalhe/000306054">000306054</a></span></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Korei" title="Biblioteka Narodowa Korei">KRNLK</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://librarian.nl.go.kr/LI/contents/L20101000000.do?id=KAC200210456">KAC200210456</a></span></li><li><a href="/wiki/Litewska_Biblioteka_Narodowa_im._Martynasa_Ma%C5%BEvydasa" title="Litewska Biblioteka Narodowa im. Martynasa Mažvydasa">LIH</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://lnb.libis.lt/simpleSearch.do?doSearch=1&AI001=LNB%3AV%2A108780%3B%3DBK">LNB:V*108780;=BK</a></span></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Encyklopedia_PWN_(internetowa)" title="Encyklopedia PWN (internetowa)">PWN</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/;3978241.html">3978241</a></span></li> <li><a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Britannica</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/biography/Benedict-de-Spinoza">biography/Benedict-de-Spinoza</a></span></li> <li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/benedetto-spinoza">benedetto-spinoza</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/baruch-spinoza/">baruch-spinoza</a></span></li> <li><a href="/wiki/Stanford_Encyclopedia_of_Philosophy" title="Stanford Encyclopedia of Philosophy">SEP</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://plato.stanford.edu/entries/spinoza/">spinoza</a></span></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/baruch-spinoza">baruch-spinoza</a></span></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=Baruch_Spinoza">Baruch_Spinoza</a></span></li> <li><a href="/wiki/Visuotin%C4%97_lietuvi%C5%B3_enciklopedija" title="Visuotinė lietuvių enciklopedija">VLE</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.vle.lt/straipsnis/baruch-spinoza/">baruch-spinoza</a></span></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0063935.xml">0063935</a></span></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <span class="uid"><a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=Baruch_Spinoza">Baruch_Spinoza</a></span></li> <li><a href="/wiki/Hrvatska_enciklopedija" title="Hrvatska enciklopedija">Hrvatska enciklopedija</a>: <span class="uid"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=57437">57437</a></span></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&oldid=75053991">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&oldid=75053991</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Holenderscy_filozofowie_XVII_wieku" title="Kategoria:Holenderscy filozofowie XVII wieku">Holenderscy filozofowie XVII wieku</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Filozofowie_nowo%C5%BCytni" title="Kategoria:Filozofowie nowożytni">Filozofowie nowożytni</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Etycy" title="Kategoria:Etycy">Etycy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Pisarze_nowo%C5%82aci%C5%84scy" title="Kategoria:Pisarze nowołacińscy">Pisarze nowołacińscy</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Autorzy_umieszczeni_na_indeksie_ksi%C4%85g_zakazanych" title="Kategoria:Autorzy umieszczeni na indeksie ksiąg zakazanych">Autorzy umieszczeni na indeksie ksiąg zakazanych</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Holenderscy_%C5%BBydzi" title="Kategoria:Holenderscy Żydzi">Holenderscy Żydzi</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Holendrzy_pochodzenia_portugalskiego" title="Kategoria:Holendrzy pochodzenia portugalskiego">Holendrzy pochodzenia portugalskiego</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Ludzie_urodzeni_w_Amsterdamie" title="Kategoria:Ludzie urodzeni w Amsterdamie">Ludzie urodzeni w Amsterdamie</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Urodzeni_w_1632" title="Kategoria:Urodzeni w 1632">Urodzeni w 1632</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Zmarli_w_1677" title="Kategoria:Zmarli w 1677">Zmarli w 1677</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2021-07" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2021-07">Artykuły z brakującymi przypisami od 2021-07</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_odn_bez_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon odn bez numeru strony">Szablon odn bez numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_brakuj%C4%85cymi_przypisami_od_2020-11" title="Kategoria:Artykuły z brakującymi przypisami od 2020-11">Artykuły z brakującymi przypisami od 2020-11</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytuj_ksi%C4%85%C5%BCk%C4%99_%E2%80%93_autorzy_do_sprawdzenia" title="Kategoria:Szablon cytuj książkę – autorzy do sprawdzenia">Szablon cytuj książkę – autorzy do sprawdzenia</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_bez_szeroko%C5%9Bci" title="Kategoria:Szablon Układ wielokolumnowy bez szerokości">Szablon Układ wielokolumnowy bez szerokości</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uk%C5%82ad_wielokolumnowy_-_2_kolumny" title="Kategoria:Układ wielokolumnowy - 2 kolumny">Układ wielokolumnowy - 2 kolumny</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 26 paź 2024, 09:00.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Baruch_Spinoza&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-44nch","wgBackendResponseTime":192,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"0.601","walltime":"1.162","ppvisitednodes":{"value":11017,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":88502,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":31847,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":16,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":11,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":12181,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":13,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 781.412 1 -total"," 31.93% 249.473 1 Szablon:Biogram_infobox"," 28.55% 223.104 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 16.56% 129.397 5 Szablon:Infobox_projekt"," 15.96% 124.728 2 Szablon:Pierwszy_niepusty"," 10.06% 78.644 7 Szablon:Cytuj_książkę"," 7.94% 62.074 8 Szablon:Link-interwiki"," 7.53% 58.859 22 Szablon:Odn"," 6.63% 51.836 2 Szablon:Układ_wielokolumnowy"," 6.48% 50.650 1 Szablon:Przypisy"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.299","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":6441637,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\n\n== selectProperty ==\nrank = nil\nloader = table#1 {\n [\"get\"] = function#1,\n}\nfilters = table#1 {\n}\nsnaktype = nil\n#prop A = 1\nparent:title = \"Szablon:Biogram infobox\"\nframe.args.pagename = nil\nframe.args.namespace = nil\npagename = nil\nnamespace = 0\ntitle = Baruch Spinoza\nno match infobox.*iogram infobox\nno pattern 2\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-5dc468848-z5j67","timestamp":"20241124171257","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Baruch Spinoza","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Baruch_Spinoza","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q35802","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q35802","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2002-09-21T20:39:53Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/e\/ea\/Spinoza.jpg","headline":"niderlandzki filozof i rzemie\u015blnik"}</script> </body> </html>