CINXE.COM

<!DOCTYPE html> <html class="client-nojs vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available" lang="pl" dir="ltr"> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>Atom – Wikipedia, wolna encyklopedia</title> <script>(function(){var className="client-js vector-feature-language-in-header-enabled vector-feature-language-in-main-page-header-disabled vector-feature-sticky-header-disabled vector-feature-page-tools-pinned-disabled vector-feature-toc-pinned-clientpref-1 vector-feature-main-menu-pinned-disabled vector-feature-limited-width-clientpref-1 vector-feature-limited-width-content-enabled vector-feature-custom-font-size-clientpref-1 vector-feature-appearance-pinned-clientpref-1 vector-feature-night-mode-enabled skin-theme-clientpref-day vector-toc-available";var cookie=document.cookie.match(/(?:^|; )plwikimwclientpreferences=([^;]+)/);if(cookie){cookie[1].split('%2C').forEach(function(pref){className=className.replace(new RegExp('(^| )'+pref.replace(/-clientpref-\w+$|[^\w-]+/g,'')+'-clientpref-\\w+( |$)'),'$1'+pref+'$2');});}document.documentElement.className=className;}());RLCONF={"wgBreakFrames":false,"wgSeparatorTransformTable":[",\t."," \t,"],"wgDigitTransformTable":["",""], "wgDefaultDateFormat":"dmy","wgMonthNames":["","styczeń","luty","marzec","kwiecień","maj","czerwiec","lipiec","sierpień","wrzesień","październik","listopad","grudzień"],"wgRequestId":"40bcb8ff-36d4-4697-a1c8-40610c2ae339","wgCanonicalNamespace":"","wgCanonicalSpecialPageName":false,"wgNamespaceNumber":0,"wgPageName":"Atom","wgTitle":"Atom","wgCurRevisionId":74535218,"wgRevisionId":74535218,"wgArticleId":7,"wgIsArticle":true,"wgIsRedirect":false,"wgAction":"view","wgUserName":null,"wgUserGroups":["*"],"wgCategories":["Szablon cytowania książki – brak numeru strony","Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma","Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna","Uniwersalny szablon cytowania – brak strony","Wyróżnione artykuły","Artykuły z propozycjami tłumaczeń","Artykuły na Medal","Atomy"],"wgPageViewLanguage":"pl","wgPageContentLanguage":"pl","wgPageContentModel":"wikitext","wgRelevantPageName":"Atom","wgRelevantArticleId":7,"wgIsProbablyEditable": true,"wgRelevantPageIsProbablyEditable":true,"wgRestrictionEdit":[],"wgRestrictionMove":[],"wgNoticeProject":"wikipedia","wgCiteReferencePreviewsActive":true,"wgFlaggedRevsParams":{"tags":{"accuracy":{"levels":1}}},"wgStableRevisionId":74535218,"wgMediaViewerOnClick":true,"wgMediaViewerEnabledByDefault":true,"wgPopupsFlags":0,"wgVisualEditor":{"pageLanguageCode":"pl","pageLanguageDir":"ltr","pageVariantFallbacks":"pl"},"wgMFDisplayWikibaseDescriptions":{"search":true,"watchlist":true,"tagline":true,"nearby":true},"wgWMESchemaEditAttemptStepOversample":false,"wgWMEPageLength":100000,"wgRelatedArticlesCompat":[],"wgCentralAuthMobileDomain":false,"wgEditSubmitButtonLabelPublish":true,"wgULSPosition":"interlanguage","wgULSisCompactLinksEnabled":false,"wgVector2022LanguageInHeader":true,"wgULSisLanguageSelectorEmpty":false,"wgWikibaseItemId":"Q9121","wgCheckUserClientHintsHeadersJsApi":["brands","architecture","bitness","fullVersionList","mobile","model","platform","platformVersion"], "GEHomepageSuggestedEditsEnableTopics":true,"wgGETopicsMatchModeEnabled":false,"wgGEStructuredTaskRejectionReasonTextInputEnabled":false,"wgGELevelingUpEnabledForUser":false};RLSTATE={"ext.gadget.wikiflex":"ready","ext.gadget.infobox":"ready","ext.gadget.hlist":"ready","ext.gadget.darkmode-overrides":"ready","ext.gadget.small-references":"ready","ext.gadget.citation-access-info":"ready","ext.gadget.sprawdz-problemy-szablony":"ready","ext.globalCssJs.user.styles":"ready","site.styles":"ready","user.styles":"ready","ext.globalCssJs.user":"ready","user":"ready","user.options":"loading","ext.cite.styles":"ready","ext.math.styles":"ready","skins.vector.search.codex.styles":"ready","skins.vector.styles":"ready","skins.vector.icons":"ready","jquery.makeCollapsible.styles":"ready","ext.flaggedRevs.basic":"ready","mediawiki.codex.messagebox.styles":"ready","ext.wikimediamessages.styles":"ready","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript":"ready","ext.uls.interlanguage":"ready", "wikibase.client.init":"ready","ext.wikimediaBadges":"ready"};RLPAGEMODULES=["ext.cite.ux-enhancements","mediawiki.page.media","ext.scribunto.logs","site","mediawiki.page.ready","jquery.makeCollapsible","mediawiki.toc","skins.vector.js","ext.centralNotice.geoIP","ext.centralNotice.startUp","ext.flaggedRevs.advanced","ext.gadget.ll-script-loader","ext.gadget.veKeepParameters","ext.gadget.szablon-galeria","ext.gadget.NavFrame","ext.gadget.citoid-overrides","ext.gadget.maps","ext.gadget.padlock-indicators","ext.gadget.interwiki-langlist","ext.gadget.edit-summaries","ext.gadget.edit-first-section","ext.gadget.wikibugs","ext.gadget.map-toggler","ext.gadget.narrowFootnoteColumns","ext.gadget.WDsearch","ext.urlShortener.toolbar","ext.centralauth.centralautologin","mmv.bootstrap","ext.popups","ext.visualEditor.desktopArticleTarget.init","ext.visualEditor.targetLoader","ext.echo.centralauth","ext.eventLogging","ext.wikimediaEvents","ext.navigationTiming","ext.uls.interface", "ext.cx.eventlogging.campaigns","ext.cx.uls.quick.actions","wikibase.client.vector-2022","ext.checkUser.clientHints","ext.growthExperiments.SuggestedEditSession","wikibase.sidebar.tracking"];</script> <script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.loader.impl(function(){return["user.options@12s5i",function($,jQuery,require,module){mw.user.tokens.set({"patrolToken":"+\\","watchToken":"+\\","csrfToken":"+\\"}); }];});});</script> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.cite.styles%7Cext.flaggedRevs.basic%7Cext.math.styles%7Cext.uls.interlanguage%7Cext.visualEditor.desktopArticleTarget.noscript%7Cext.wikimediaBadges%7Cext.wikimediamessages.styles%7Cjquery.makeCollapsible.styles%7Cmediawiki.codex.messagebox.styles%7Cskins.vector.icons%2Cstyles%7Cskins.vector.search.codex.styles%7Cwikibase.client.init&only=styles&skin=vector-2022"> <script async="" src="/w/load.php?lang=pl&modules=startup&only=scripts&raw=1&skin=vector-2022"></script> <meta name="ResourceLoaderDynamicStyles" content=""> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=ext.gadget.citation-access-info%2Cdarkmode-overrides%2Chlist%2Cinfobox%2Csmall-references%2Csprawdz-problemy-szablony%2Cwikiflex&only=styles&skin=vector-2022"> <link rel="stylesheet" href="/w/load.php?lang=pl&modules=site.styles&only=styles&skin=vector-2022"> <meta name="generator" content="MediaWiki 1.44.0-wmf.4"> <meta name="referrer" content="origin"> <meta name="referrer" content="origin-when-cross-origin"> <meta name="robots" content="max-image-preview:standard"> <meta name="format-detection" content="telephone=no"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Helium_atom_QMuniv.svg/1200px-Helium_atom_QMuniv.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="1200"> <meta property="og:image:height" content="1042"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Helium_atom_QMuniv.svg/800px-Helium_atom_QMuniv.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="800"> <meta property="og:image:height" content="695"> <meta property="og:image" content="https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Helium_atom_QMuniv.svg/640px-Helium_atom_QMuniv.svg.png"> <meta property="og:image:width" content="640"> <meta property="og:image:height" content="556"> <meta name="viewport" content="width=1120"> <meta property="og:title" content="Atom – Wikipedia, wolna encyklopedia"> <meta property="og:type" content="website"> <link rel="preconnect" href="//upload.wikimedia.org"> <link rel="alternate" media="only screen and (max-width: 640px)" href="//pl.m.wikipedia.org/wiki/Atom"> <link rel="alternate" type="application/x-wiki" title="Edytuj" href="/w/index.php?title=Atom&action=edit"> <link rel="apple-touch-icon" href="/static/apple-touch/wikipedia.png"> <link rel="icon" href="/static/favicon/wikipedia.ico"> <link rel="search" type="application/opensearchdescription+xml" href="/w/rest.php/v1/search" title="Wikipedia (pl)"> <link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" href="//pl.wikipedia.org/w/api.php?action=rsd"> <link rel="canonical" href="https://pl.wikipedia.org/wiki/Atom"> <link rel="license" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl"> <link rel="alternate" type="application/atom+xml" title="Kanał Atom Wikipedii" href="/w/index.php?title=Specjalna:Ostatnie_zmiany&feed=atom"> <link rel="dns-prefetch" href="//meta.wikimedia.org" /> <link rel="dns-prefetch" href="//login.wikimedia.org"> </head> <body class="skin--responsive skin-vector skin-vector-search-vue mediawiki ltr sitedir-ltr mw-hide-empty-elt ns-0 ns-subject mw-editable page-Atom rootpage-Atom skin-vector-2022 action-view"><a class="mw-jump-link" href="#bodyContent">Przejdź do zawartości</a> <div class="vector-header-container"> <header class="vector-header mw-header"> <div class="vector-header-start"> <nav class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown vector-main-menu-dropdown vector-button-flush-left vector-button-flush-right" > <input type="checkbox" id="vector-main-menu-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-main-menu-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Menu główne" > <label id="vector-main-menu-dropdown-label" for="vector-main-menu-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Menu główne </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-main-menu-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-main-menu" class="vector-main-menu vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-main-menu-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="main-menu-pinned" data-pinnable-element-id="vector-main-menu" data-pinned-container-id="vector-main-menu-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-main-menu-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Menu główne</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-main-menu.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-navigation" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-navigation" > <div class="vector-menu-heading"> Nawigacja </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-mainpage-description" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Przejdź na stronę główną [z]" accesskey="z">Strona główna</a></li><li id="n-randompage" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Losowa_strona" title="Załaduj losową stronę [x]" accesskey="x">Losuj artykuł</a></li><li id="n-Kategorie" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Portal:Kategorie_G%C5%82%C3%B3wne">Kategorie artykułów</a></li><li id="n-Featured-articles" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Wyr%C3%B3%C5%BCniona_zawarto%C5%9B%C4%87_Wikipedii">Najlepsze artykuły</a></li><li id="n-FAQ" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:FAQ">Częste pytania (FAQ)</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-zmiany" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-zmiany" > <div class="vector-menu-heading"> Dla czytelników </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-czytelnicy" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li><li id="n-contact" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Kontakt_z_wikipedystami">Kontakt</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-edytorzy" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-edytorzy" > <div class="vector-menu-heading"> Dla wikipedystów </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="n-pierwsze-kroki" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki">Pierwsze kroki</a></li><li id="n-portal" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Portal_wikipedyst%C3%B3w" title="O projekcie – co możesz zrobić, gdzie możesz znaleźć informacje">Portal wikipedystów</a></li><li id="n-Noticeboard" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Tablica_og%C5%82osze%C5%84">Ogłoszenia</a></li><li id="n-Guidelines" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Wikipedia:Zasady">Zasady</a></li><li id="n-helppage-name" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Pomoc:Spis_tre%C5%9Bci">Pomoc</a></li><li id="n-recentchanges" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Ostatnie_zmiany" title="Lista ostatnich zmian w Wikipedii. [r]" accesskey="r">Ostatnie zmiany</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> <a href="/wiki/Wikipedia:Strona_g%C5%82%C3%B3wna" class="mw-logo"> <img class="mw-logo-icon" src="/static/images/icons/wikipedia.png" alt="" aria-hidden="true" height="50" width="50"> <img class="mw-logo-wordmark" alt="Wikipedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-wordmark-en.svg" style="width: 7.5em; height: 1.125em;"> <img class="mw-logo-tagline" alt="wolna encyklopedia" src="/static/images/mobile/copyright/wikipedia-tagline-pl.svg" width="120" height="13" style="width: 7.5em; height: 0.8125em;"> </a> </div> <div class="vector-header-end"> <div id="p-search" role="search" class="vector-search-box-vue vector-search-box-collapses vector-search-box-show-thumbnail vector-search-box-auto-expand-width vector-search-box"> <a href="/wiki/Specjalna:Szukaj" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only search-toggle" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f"> Szukaj </a> <div class="vector-typeahead-search-container"> <div class="cdx-typeahead-search cdx-typeahead-search--show-thumbnail cdx-typeahead-search--auto-expand-width"> <form action="/w/index.php" id="searchform" class="cdx-search-input cdx-search-input--has-end-button"> <div id="simpleSearch" class="cdx-search-input__input-wrapper" data-search-loc="header-moved"> <div class="cdx-text-input cdx-text-input--has-start-icon"> <input class="cdx-text-input__input" type="search" name="search" placeholder="Przeszukaj Wikipedię" aria-label="Przeszukaj Wikipedię" autocapitalize="sentences" title="Przeszukaj Wikipedię [f]" accesskey="f" id="searchInput" > </div> <input type="hidden" name="title" value="Specjalna:Szukaj"> </div> <button class="cdx-button cdx-search-input__end-button">Szukaj</button> </form> </div> </div> </div> <nav class="vector-user-links vector-user-links-wide" aria-label="Narzędzia osobiste"> <div class="vector-user-links-main"> <div id="p-vector-user-menu-preferences" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-userpage" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown " title="Zmień rozmiar czcionki, szerokość oraz kolorystykę strony" > <input type="checkbox" id="vector-appearance-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-appearance-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Wygląd" > <label id="vector-appearance-dropdown-label" for="vector-appearance-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Wygląd </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-appearance-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <div id="p-vector-user-menu-notifications" class="vector-menu mw-portlet emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> <div id="p-vector-user-menu-overflow" class="vector-menu mw-portlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl" class="">Wspomóż Wikipedię</a> </li> <li id="pt-createaccount-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Atom" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe." class="">Utwórz konto</a> </li> <li id="pt-login-2" class="user-links-collapsible-item mw-list-item user-links-collapsible-item"><a data-mw="interface" href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Atom" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o" class="">Zaloguj się</a> </li> </ul> </div> </div> </div> <div id="vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown vector-user-menu vector-button-flush-right vector-user-menu-logged-out" title="Więcej opcji" > <input type="checkbox" id="vector-user-links-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-user-links-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia osobiste" > <label id="vector-user-links-dropdown-label" for="vector-user-links-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Narzędzia osobiste </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-personal" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-personal user-links-collapsible-item" title="Menu użytkownika" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-sitesupport" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="//donate.wikimedia.org/wiki/Special:FundraiserRedirector?utm_source=donate&utm_medium=sidebar&utm_campaign=C13_pl.wikipedia.org&uselang=pl">Wspomóż Wikipedię</a></li><li id="pt-createaccount" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Utw%C3%B3rz_konto&returnto=Atom" title="Zachęcamy do stworzenia konta i zalogowania, ale nie jest to obowiązkowe."> Utwórz konto</a></li><li id="pt-login" class="user-links-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Zaloguj&returnto=Atom" title="Zachęcamy do zalogowania się, choć nie jest to obowiązkowe. [o]" accesskey="o"> Zaloguj się</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-user-menu-anon-editor" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-user-menu-anon-editor" > <div class="vector-menu-heading"> Strony dla anonimowych edytorów <a href="/wiki/Pomoc:Pierwsze_kroki" aria-label="Dowiedz się więcej na temat edytowania">dowiedz się więcej</a> </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="pt-anoncontribs" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:M%C3%B3j_wk%C5%82ad" title="Lista edycji wykonanych z tego adresu IP [y]" accesskey="y">Edycje</a></li><li id="pt-anontalk" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Moja_dyskusja" title="Dyskusja użytkownika dla tego adresu IP [n]" accesskey="n">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </header> </div> <div class="mw-page-container"> <div class="mw-page-container-inner"> <div class="vector-sitenotice-container"> <div id="siteNotice"></div> </div> <div class="vector-column-start"> <div class="vector-main-menu-container"> <div id="mw-navigation"> <nav id="mw-panel" class="vector-main-menu-landmark" aria-label="Witryna"> <div id="vector-main-menu-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> </div> </div> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav id="mw-panel-toc" aria-label="Spis treści" data-event-name="ui.sidebar-toc" class="mw-table-of-contents-container vector-toc-landmark"> <div id="vector-toc-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-toc" class="vector-toc vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-toc-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="toc-pinned" data-pinnable-element-id="vector-toc" > <h2 class="vector-pinnable-header-label">Spis treści</h2> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-toc.unpin">ukryj</button> </div> <ul class="vector-toc-contents" id="mw-panel-toc-list"> <li id="toc-mw-content-text" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a href="#" class="vector-toc-link"> <div class="vector-toc-text">Początek</div> </a> </li> <li id="toc-Historia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Historia"> <div class="vector-toc-text"> 1 Historia </div> </a> <button aria-controls="toc-Historia-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Historia </button> <ul id="toc-Historia-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Atomizm" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Atomizm"> <div class="vector-toc-text"> 1.1 Atomizm </div> </a> <ul id="toc-Atomizm-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Początki_naukowej_teorii_atomu" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Początki_naukowej_teorii_atomu"> <div class="vector-toc-text"> 1.2 Początki naukowej teorii atomu </div> </a> <ul id="toc-Początki_naukowej_teorii_atomu-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wewnętrzna_struktura_i_teoria_kwantowa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wewnętrzna_struktura_i_teoria_kwantowa"> <div class="vector-toc-text"> 1.3 Wewnętrzna struktura i teoria kwantowa </div> </a> <ul id="toc-Wewnętrzna_struktura_i_teoria_kwantowa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rozbicie_atomu_i_fizyka_materii_skondensowanej" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozbicie_atomu_i_fizyka_materii_skondensowanej"> <div class="vector-toc-text"> 1.4 Rozbicie atomu i fizyka materii skondensowanej </div> </a> <ul id="toc-Rozbicie_atomu_i_fizyka_materii_skondensowanej-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Składniki" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Składniki"> <div class="vector-toc-text"> 2 Składniki </div> </a> <button aria-controls="toc-Składniki-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Składniki </button> <ul id="toc-Składniki-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Cząstki_subatomowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Cząstki_subatomowe"> <div class="vector-toc-text"> 2.1 Cząstki subatomowe </div> </a> <ul id="toc-Cząstki_subatomowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Jądro_atomowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Jądro_atomowe"> <div class="vector-toc-text"> 2.2 Jądro atomowe </div> </a> <ul id="toc-Jądro_atomowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Powłoki_elektronowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Powłoki_elektronowe"> <div class="vector-toc-text"> 2.3 Powłoki elektronowe </div> </a> <ul id="toc-Powłoki_elektronowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Właściwości" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Właściwości"> <div class="vector-toc-text"> 3 Właściwości </div> </a> <button aria-controls="toc-Właściwości-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Właściwości </button> <ul id="toc-Właściwości-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Właściwości_jądrowe" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Właściwości_jądrowe"> <div class="vector-toc-text"> 3.1 Właściwości jądrowe </div> </a> <ul id="toc-Właściwości_jądrowe-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Masa" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Masa"> <div class="vector-toc-text"> 3.2 Masa </div> </a> <ul id="toc-Masa-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Kształt_i_wielkość" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Kształt_i_wielkość"> <div class="vector-toc-text"> 3.3 Kształt i wielkość </div> </a> <ul id="toc-Kształt_i_wielkość-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rozpad_radioaktywny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rozpad_radioaktywny"> <div class="vector-toc-text"> 3.4 Rozpad radioaktywny </div> </a> <ul id="toc-Rozpad_radioaktywny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Moment_magnetyczny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Moment_magnetyczny"> <div class="vector-toc-text"> 3.5 Moment magnetyczny </div> </a> <ul id="toc-Moment_magnetyczny-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Poziomy_energetyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Poziomy_energetyczne"> <div class="vector-toc-text"> 3.6 Poziomy energetyczne </div> </a> <ul id="toc-Poziomy_energetyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Wiązania_i_reakcje_chemiczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Wiązania_i_reakcje_chemiczne"> <div class="vector-toc-text"> 3.7 Wiązania i reakcje chemiczne </div> </a> <ul id="toc-Wiązania_i_reakcje_chemiczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Stany" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Stany"> <div class="vector-toc-text"> 3.8 Stany </div> </a> <ul id="toc-Stany-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Techniki_analizy_i_obrazowania" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Techniki_analizy_i_obrazowania"> <div class="vector-toc-text"> 4 Techniki analizy i obrazowania </div> </a> <ul id="toc-Techniki_analizy_i_obrazowania-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Pochodzenie_i_stan_obecny" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Pochodzenie_i_stan_obecny"> <div class="vector-toc-text"> 5 Pochodzenie i stan obecny </div> </a> <button aria-controls="toc-Pochodzenie_i_stan_obecny-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Pochodzenie i stan obecny </button> <ul id="toc-Pochodzenie_i_stan_obecny-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Nukleosynteza" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Nukleosynteza"> <div class="vector-toc-text"> 5.1 Nukleosynteza </div> </a> <ul id="toc-Nukleosynteza-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Ziemia" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Ziemia"> <div class="vector-toc-text"> 5.2 Ziemia </div> </a> <ul id="toc-Ziemia-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Rzadkie_i_teoretyczne_atomy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Rzadkie_i_teoretyczne_atomy"> <div class="vector-toc-text"> 5.3 Rzadkie i teoretyczne atomy </div> </a> <ul id="toc-Rzadkie_i_teoretyczne_atomy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Układy_cząstek_podobne_do_atomów" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Układy_cząstek_podobne_do_atomów"> <div class="vector-toc-text"> 6 Układy cząstek podobne do atomów </div> </a> <button aria-controls="toc-Układy_cząstek_podobne_do_atomów-sublist" class="cdx-button cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only vector-toc-toggle"> Przełącz podsekcję Układy cząstek podobne do atomów </button> <ul id="toc-Układy_cząstek_podobne_do_atomów-sublist" class="vector-toc-list"> <li id="toc-Atomy_egzotyczne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Atomy_egzotyczne"> <div class="vector-toc-text"> 6.1 Atomy egzotyczne </div> </a> <ul id="toc-Atomy_egzotyczne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Antyatomy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-2"> <a class="vector-toc-link" href="#Antyatomy"> <div class="vector-toc-text"> 6.2 Antyatomy </div> </a> <ul id="toc-Antyatomy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </li> <li id="toc-Uwagi" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Uwagi"> <div class="vector-toc-text"> 7 Uwagi </div> </a> <ul id="toc-Uwagi-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Przypisy" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Przypisy"> <div class="vector-toc-text"> 8 Przypisy </div> </a> <ul id="toc-Przypisy-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> <li id="toc-Linki_zewnętrzne" class="vector-toc-list-item vector-toc-level-1"> <a class="vector-toc-link" href="#Linki_zewnętrzne"> <div class="vector-toc-text"> 9 Linki zewnętrzne </div> </a> <ul id="toc-Linki_zewnętrzne-sublist" class="vector-toc-list"> </ul> </li> </ul> </div> </div> </nav> </div> </div> <div class="mw-content-container"> <main id="content" class="mw-body"> <header class="mw-body-header vector-page-titlebar"> <nav aria-label="Spis treści" class="vector-toc-landmark"> <div id="vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown vector-page-titlebar-toc vector-button-flush-left" > <input type="checkbox" id="vector-page-titlebar-toc-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-titlebar-toc" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Przełącz stan spisu treści" > <label id="vector-page-titlebar-toc-label" for="vector-page-titlebar-toc-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--icon-only " aria-hidden="true" > Przełącz stan spisu treści </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-titlebar-toc-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> </div> </div> </div> </nav> <h1 id="firstHeading" class="firstHeading mw-first-heading">Atom</h1> <div id="p-lang-btn" class="vector-dropdown mw-portlet mw-portlet-lang" > <input type="checkbox" id="p-lang-btn-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-p-lang-btn" class="vector-dropdown-checkbox mw-interlanguage-selector" aria-label="Przejdź do artykułu w innym języku. Treść dostępna w 220 językach" > <label id="p-lang-btn-label" for="p-lang-btn-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet cdx-button--action-progressive mw-portlet-lang-heading-220" aria-hidden="true" > 220 języków </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="interlanguage-link interwiki-af mw-list-item"><a href="https://af.wikipedia.org/wiki/Atoom" title="Atoom – afrikaans" lang="af" hreflang="af" data-title="Atoom" data-language-autonym="Afrikaans" data-language-local-name="afrikaans" class="interlanguage-link-target">Afrikaans</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-als mw-list-item"><a href="https://als.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – szwajcarski niemiecki" lang="gsw" hreflang="gsw" data-title="Atom" data-language-autonym="Alemannisch" data-language-local-name="szwajcarski niemiecki" class="interlanguage-link-target">Alemannisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-am mw-list-item"><a href="https://am.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A0%E1%89%B6%E1%88%9D" title="አቶም – amharski" lang="am" hreflang="am" data-title="አቶም" data-language-autonym="አማርኛ" data-language-local-name="amharski" class="interlanguage-link-target">አማርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-anp mw-list-item"><a href="https://anp.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="परमाणु – angika" lang="anp" hreflang="anp" data-title="परमाणु" data-language-autonym="अंगिका" data-language-local-name="angika" class="interlanguage-link-target">अंगिका</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ang mw-list-item"><a href="https://ang.wikipedia.org/wiki/Mot" title="Mot – staroangielski" lang="ang" hreflang="ang" data-title="Mot" data-language-autonym="Ænglisc" data-language-local-name="staroangielski" class="interlanguage-link-target">Ænglisc</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ar mw-list-item"><a href="https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%B0%D8%B1%D8%A9" title="ذرة – arabski" lang="ar" hreflang="ar" data-title="ذرة" data-language-autonym="العربية" data-language-local-name="arabski" class="interlanguage-link-target">العربية</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-an mw-list-item"><a href="https://an.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – aragoński" lang="an" hreflang="an" data-title="Atomo" data-language-autonym="Aragonés" data-language-local-name="aragoński" class="interlanguage-link-target">Aragonés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hyw mw-list-item"><a href="https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D5%80%D5%AB%D6%82%D5%AC%D5%A7" title="Հիւլէ – Western Armenian" lang="hyw" hreflang="hyw" data-title="Հիւլէ" data-language-autonym="Արեւմտահայերէն" data-language-local-name="Western Armenian" class="interlanguage-link-target">Արեւմտահայերէն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-as mw-list-item"><a href="https://as.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A7%B0%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%81" title="পৰমাণু – asamski" lang="as" hreflang="as" data-title="পৰমাণু" data-language-autonym="অসমীয়া" data-language-local-name="asamski" class="interlanguage-link-target">অসমীয়া</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ast mw-list-item"><a href="https://ast.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomu" title="Átomu – asturyjski" lang="ast" hreflang="ast" data-title="Átomu" data-language-autonym="Asturianu" data-language-local-name="asturyjski" class="interlanguage-link-target">Asturianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-awa mw-list-item"><a href="https://awa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="परमाणु – awadhi" lang="awa" hreflang="awa" data-title="परमाणु" data-language-autonym="अवधी" data-language-local-name="awadhi" class="interlanguage-link-target">अवधी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gn mw-list-item"><a href="https://gn.wikipedia.org/wiki/Tumingue%27a" title="Tumingue'a – guarani" lang="gn" hreflang="gn" data-title="Tumingue'a" data-language-autonym="Avañe'ẽ" data-language-local-name="guarani" class="interlanguage-link-target">Avañe'ẽ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-az mw-list-item"><a href="https://az.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – azerbejdżański" lang="az" hreflang="az" data-title="Atom" data-language-autonym="Azərbaycanca" data-language-local-name="azerbejdżański" class="interlanguage-link-target">Azərbaycanca</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-azb mw-list-item"><a href="https://azb.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D8%AA%D9%88%D9%85" title="آتوم – South Azerbaijani" lang="azb" hreflang="azb" data-title="آتوم" data-language-autonym="تۆرکجه" data-language-local-name="South Azerbaijani" class="interlanguage-link-target">تۆرکجه</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ban mw-list-item"><a href="https://ban.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – balijski" lang="ban" hreflang="ban" data-title="Atom" data-language-autonym="Basa Bali" data-language-local-name="balijski" class="interlanguage-link-target">Basa Bali</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bn mw-list-item"><a href="https://bn.wikipedia.org/wiki/%E0%A6%AA%E0%A6%B0%E0%A6%AE%E0%A6%BE%E0%A6%A3%E0%A7%81" title="পরমাণু – bengalski" lang="bn" hreflang="bn" data-title="পরমাণু" data-language-autonym="বাংলা" data-language-local-name="bengalski" class="interlanguage-link-target">বাংলা</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-min-nan mw-list-item"><a href="https://zh-min-nan.wikipedia.org/wiki/Go%C3%A2n-ch%C3%BA" title="Goân-chú – minnański" lang="nan" hreflang="nan" data-title="Goân-chú" data-language-autonym="閩南語 / Bân-lâm-gú" data-language-local-name="minnański" class="interlanguage-link-target">閩南語 / Bân-lâm-gú</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-map-bms mw-list-item"><a href="https://map-bms.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – Banyumasan" lang="jv-x-bms" hreflang="jv-x-bms" data-title="Atom" data-language-autonym="Basa Banyumasan" data-language-local-name="Banyumasan" class="interlanguage-link-target">Basa Banyumasan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ba mw-list-item"><a href="https://ba.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – baszkirski" lang="ba" hreflang="ba" data-title="Атом" data-language-autonym="Башҡортса" data-language-local-name="baszkirski" class="interlanguage-link-target">Башҡортса</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be mw-list-item"><a href="https://be.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%BC" title="Атам – białoruski" lang="be" hreflang="be" data-title="Атам" data-language-autonym="Беларуская" data-language-local-name="białoruski" class="interlanguage-link-target">Беларуская</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-be-x-old mw-list-item"><a href="https://be-tarask.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%B0%D0%BC" title="Атам – Belarusian (Taraškievica orthography)" lang="be-tarask" hreflang="be-tarask" data-title="Атам" data-language-autonym="Беларуская (тарашкевіца)" data-language-local-name="Belarusian (Taraškievica orthography)" class="interlanguage-link-target">Беларуская (тарашкевіца)</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bh mw-list-item"><a href="https://bh.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="परमाणु – Bhojpuri" lang="bh" hreflang="bh" data-title="परमाणु" data-language-autonym="भोजपुरी" data-language-local-name="Bhojpuri" class="interlanguage-link-target">भोजपुरी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bcl mw-list-item"><a href="https://bcl.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – Central Bikol" lang="bcl" hreflang="bcl" data-title="Atomo" data-language-autonym="Bikol Central" data-language-local-name="Central Bikol" class="interlanguage-link-target">Bikol Central</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bg badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://bg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – bułgarski" lang="bg" hreflang="bg" data-title="Атом" data-language-autonym="Български" data-language-local-name="bułgarski" class="interlanguage-link-target">Български</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bar mw-list-item"><a href="https://bar.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – bawarski" lang="bar" hreflang="bar" data-title="Atom" data-language-autonym="Boarisch" data-language-local-name="bawarski" class="interlanguage-link-target">Boarisch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bs badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://bs.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – bośniacki" lang="bs" hreflang="bs" data-title="Atom" data-language-autonym="Bosanski" data-language-local-name="bośniacki" class="interlanguage-link-target">Bosanski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-br mw-list-item"><a href="https://br.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – bretoński" lang="br" hreflang="br" data-title="Atom" data-language-autonym="Brezhoneg" data-language-local-name="bretoński" class="interlanguage-link-target">Brezhoneg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bxr mw-list-item"><a href="https://bxr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – Russia Buriat" lang="bxr" hreflang="bxr" data-title="Атом" data-language-autonym="Буряад" data-language-local-name="Russia Buriat" class="interlanguage-link-target">Буряад</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ca badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://ca.wikipedia.org/wiki/%C3%80tom" title="Àtom – kataloński" lang="ca" hreflang="ca" data-title="Àtom" data-language-autonym="Català" data-language-local-name="kataloński" class="interlanguage-link-target">Català</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cv mw-list-item"><a href="https://cv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – czuwaski" lang="cv" hreflang="cv" data-title="Атом" data-language-autonym="Чӑвашла" data-language-local-name="czuwaski" class="interlanguage-link-target">Чӑвашла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ceb mw-list-item"><a href="https://ceb.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – cebuański" lang="ceb" hreflang="ceb" data-title="Atom" data-language-autonym="Cebuano" data-language-local-name="cebuański" class="interlanguage-link-target">Cebuano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cs mw-list-item"><a href="https://cs.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – czeski" lang="cs" hreflang="cs" data-title="Atom" data-language-autonym="Čeština" data-language-local-name="czeski" class="interlanguage-link-target">Čeština</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cbk-zam mw-list-item"><a href="https://cbk-zam.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomo" title="Átomo – Chavacano" lang="cbk" hreflang="cbk" data-title="Átomo" data-language-autonym="Chavacano de Zamboanga" data-language-local-name="Chavacano" class="interlanguage-link-target">Chavacano de Zamboanga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-co mw-list-item"><a href="https://co.wikipedia.org/wiki/Atomu" title="Atomu – korsykański" lang="co" hreflang="co" data-title="Atomu" data-language-autonym="Corsu" data-language-local-name="korsykański" class="interlanguage-link-target">Corsu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cy mw-list-item"><a href="https://cy.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – walijski" lang="cy" hreflang="cy" data-title="Atom" data-language-autonym="Cymraeg" data-language-local-name="walijski" class="interlanguage-link-target">Cymraeg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-da mw-list-item"><a href="https://da.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – duński" lang="da" hreflang="da" data-title="Atom" data-language-autonym="Dansk" data-language-local-name="duński" class="interlanguage-link-target">Dansk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ary mw-list-item"><a href="https://ary.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%A9" title="درة – marokański arabski" lang="ary" hreflang="ary" data-title="درة" data-language-autonym="الدارجة" data-language-local-name="marokański arabski" class="interlanguage-link-target">الدارجة</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-se mw-list-item"><a href="https://se.wikipedia.org/wiki/Atoma" title="Atoma – północnolapoński" lang="se" hreflang="se" data-title="Atoma" data-language-autonym="Davvisámegiella" data-language-local-name="północnolapoński" class="interlanguage-link-target">Davvisámegiella</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-de badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – niemiecki" lang="de" hreflang="de" data-title="Atom" data-language-autonym="Deutsch" data-language-local-name="niemiecki" class="interlanguage-link-target">Deutsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dsb mw-list-item"><a href="https://dsb.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – dolnołużycki" lang="dsb" hreflang="dsb" data-title="Atom" data-language-autonym="Dolnoserbski" data-language-local-name="dolnołużycki" class="interlanguage-link-target">Dolnoserbski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-et mw-list-item"><a href="https://et.wikipedia.org/wiki/Aatom" title="Aatom – estoński" lang="et" hreflang="et" data-title="Aatom" data-language-autonym="Eesti" data-language-local-name="estoński" class="interlanguage-link-target">Eesti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-el mw-list-item"><a href="https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CF%84%CE%BF%CE%BC%CE%BF" title="Άτομο – grecki" lang="el" hreflang="el" data-title="Άτομο" data-language-autonym="Ελληνικά" data-language-local-name="grecki" class="interlanguage-link-target">Ελληνικά</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eml mw-list-item"><a href="https://eml.wikipedia.org/wiki/%C3%80tum" title="Àtum – Emiliano-Romagnolo" lang="egl" hreflang="egl" data-title="Àtum" data-language-autonym="Emiliàn e rumagnòl" data-language-local-name="Emiliano-Romagnolo" class="interlanguage-link-target">Emiliàn e rumagnòl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-en mw-list-item"><a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – angielski" lang="en" hreflang="en" data-title="Atom" data-language-autonym="English" data-language-local-name="angielski" class="interlanguage-link-target">English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-es mw-list-item"><a href="https://es.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomo" title="Átomo – hiszpański" lang="es" hreflang="es" data-title="Átomo" data-language-autonym="Español" data-language-local-name="hiszpański" class="interlanguage-link-target">Español</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eo mw-list-item"><a href="https://eo.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – esperanto" lang="eo" hreflang="eo" data-title="Atomo" data-language-autonym="Esperanto" data-language-local-name="esperanto" class="interlanguage-link-target">Esperanto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ext mw-list-item"><a href="https://ext.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomu" title="Átomu – estremadurski" lang="ext" hreflang="ext" data-title="Átomu" data-language-autonym="Estremeñu" data-language-local-name="estremadurski" class="interlanguage-link-target">Estremeñu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-eu mw-list-item"><a href="https://eu.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – baskijski" lang="eu" hreflang="eu" data-title="Atomo" data-language-autonym="Euskara" data-language-local-name="baskijski" class="interlanguage-link-target">Euskara</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fa mw-list-item"><a href="https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AA%D9%85" title="اتم – perski" lang="fa" hreflang="fa" data-title="اتم" data-language-autonym="فارسی" data-language-local-name="perski" class="interlanguage-link-target">فارسی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hif mw-list-item"><a href="https://hif.wikipedia.org/wiki/Parmaanu" title="Parmaanu – hindi fidżyjskie" lang="hif" hreflang="hif" data-title="Parmaanu" data-language-autonym="Fiji Hindi" data-language-local-name="hindi fidżyjskie" class="interlanguage-link-target">Fiji Hindi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fo mw-list-item"><a href="https://fo.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – farerski" lang="fo" hreflang="fo" data-title="Atom" data-language-autonym="Føroyskt" data-language-local-name="farerski" class="interlanguage-link-target">Føroyskt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fr mw-list-item"><a href="https://fr.wikipedia.org/wiki/Atome" title="Atome – francuski" lang="fr" hreflang="fr" data-title="Atome" data-language-autonym="Français" data-language-local-name="francuski" class="interlanguage-link-target">Français</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fy mw-list-item"><a href="https://fy.wikipedia.org/wiki/Atoom" title="Atoom – zachodniofryzyjski" lang="fy" hreflang="fy" data-title="Atoom" data-language-autonym="Frysk" data-language-local-name="zachodniofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Frysk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ga mw-list-item"><a href="https://ga.wikipedia.org/wiki/Adamh" title="Adamh – irlandzki" lang="ga" hreflang="ga" data-title="Adamh" data-language-autonym="Gaeilge" data-language-local-name="irlandzki" class="interlanguage-link-target">Gaeilge</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gv mw-list-item"><a href="https://gv.wikipedia.org/wiki/Breneen" title="Breneen – manx" lang="gv" hreflang="gv" data-title="Breneen" data-language-autonym="Gaelg" data-language-local-name="manx" class="interlanguage-link-target">Gaelg</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gd mw-list-item"><a href="https://gd.wikipedia.org/wiki/Atam" title="Atam – szkocki gaelicki" lang="gd" hreflang="gd" data-title="Atam" data-language-autonym="Gàidhlig" data-language-local-name="szkocki gaelicki" class="interlanguage-link-target">Gàidhlig</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gl mw-list-item"><a href="https://gl.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomo" title="Átomo – galicyjski" lang="gl" hreflang="gl" data-title="Átomo" data-language-autonym="Galego" data-language-local-name="galicyjski" class="interlanguage-link-target">Galego</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gan mw-list-item"><a href="https://gan.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子 – gan" lang="gan" hreflang="gan" data-title="原子" data-language-autonym="贛語" data-language-local-name="gan" class="interlanguage-link-target">贛語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ki mw-list-item"><a href="https://ki.wikipedia.org/wiki/Atomu" title="Atomu – kikuju" lang="ki" hreflang="ki" data-title="Atomu" data-language-autonym="Gĩkũyũ" data-language-local-name="kikuju" class="interlanguage-link-target">Gĩkũyũ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gu mw-list-item"><a href="https://gu.wikipedia.org/wiki/%E0%AA%85%E0%AA%A3%E0%AB%81" title="અણુ – gudżarati" lang="gu" hreflang="gu" data-title="અણુ" data-language-autonym="ગુજરાતી" data-language-local-name="gudżarati" class="interlanguage-link-target">ગુજરાતી</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hak mw-list-item"><a href="https://hak.wikipedia.org/wiki/Ngi%C3%A8n-ch%E1%B9%B3%CC%81" title="Ngièn-chṳ́ – hakka" lang="hak" hreflang="hak" data-title="Ngièn-chṳ́" data-language-autonym="客家語 / Hak-kâ-ngî" data-language-local-name="hakka" class="interlanguage-link-target">客家語 / Hak-kâ-ngî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xal mw-list-item"><a href="https://xal.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – kałmucki" lang="xal" hreflang="xal" data-title="Атом" data-language-autonym="Хальмг" data-language-local-name="kałmucki" class="interlanguage-link-target">Хальмг</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ko mw-list-item"><a href="https://ko.wikipedia.org/wiki/%EC%9B%90%EC%9E%90" title="원자 – koreański" lang="ko" hreflang="ko" data-title="원자" data-language-autonym="한국어" data-language-local-name="koreański" class="interlanguage-link-target">한국어</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ha mw-list-item"><a href="https://ha.wikipedia.org/wiki/Kwayar_Zarra" title="Kwayar Zarra – hausa" lang="ha" hreflang="ha" data-title="Kwayar Zarra" data-language-autonym="Hausa" data-language-local-name="hausa" class="interlanguage-link-target">Hausa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-haw mw-list-item"><a href="https://haw.wikipedia.org/wiki/%CA%BB%C4%80toma" title="ʻĀtoma – hawajski" lang="haw" hreflang="haw" data-title="ʻĀtoma" data-language-autonym="Hawaiʻi" data-language-local-name="hawajski" class="interlanguage-link-target">Hawaiʻi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hy mw-list-item"><a href="https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D5%BF%D5%B8%D5%B4" title="Ատոմ – ormiański" lang="hy" hreflang="hy" data-title="Ատոմ" data-language-autonym="Հայերեն" data-language-local-name="ormiański" class="interlanguage-link-target">Հայերեն</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hi mw-list-item"><a href="https://hi.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="परमाणु – hindi" lang="hi" hreflang="hi" data-title="परमाणु" data-language-autonym="हिन्दी" data-language-local-name="hindi" class="interlanguage-link-target">हिन्दी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hsb mw-list-item"><a href="https://hsb.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – górnołużycki" lang="hsb" hreflang="hsb" data-title="Atom" data-language-autonym="Hornjoserbsce" data-language-local-name="górnołużycki" class="interlanguage-link-target">Hornjoserbsce</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hr mw-list-item"><a href="https://hr.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – chorwacki" lang="hr" hreflang="hr" data-title="Atom" data-language-autonym="Hrvatski" data-language-local-name="chorwacki" class="interlanguage-link-target">Hrvatski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gor mw-list-item"><a href="https://gor.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – gorontalo" lang="gor" hreflang="gor" data-title="Atom" data-language-autonym="Bahasa Hulontalo" data-language-local-name="gorontalo" class="interlanguage-link-target">Bahasa Hulontalo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-io mw-list-item"><a href="https://io.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – ido" lang="io" hreflang="io" data-title="Atomo" data-language-autonym="Ido" data-language-local-name="ido" class="interlanguage-link-target">Ido</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ilo mw-list-item"><a href="https://ilo.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – ilokano" lang="ilo" hreflang="ilo" data-title="Atomo" data-language-autonym="Ilokano" data-language-local-name="ilokano" class="interlanguage-link-target">Ilokano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-id badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://id.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – indonezyjski" lang="id" hreflang="id" data-title="Atom" data-language-autonym="Bahasa Indonesia" data-language-local-name="indonezyjski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Indonesia</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ia mw-list-item"><a href="https://ia.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – interlingua" lang="ia" hreflang="ia" data-title="Atomo" data-language-autonym="Interlingua" data-language-local-name="interlingua" class="interlanguage-link-target">Interlingua</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ie mw-list-item"><a href="https://ie.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – interlingue" lang="ie" hreflang="ie" data-title="Atom" data-language-autonym="Interlingue" data-language-local-name="interlingue" class="interlanguage-link-target">Interlingue</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-os mw-list-item"><a href="https://os.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – osetyjski" lang="os" hreflang="os" data-title="Атом" data-language-autonym="Ирон" data-language-local-name="osetyjski" class="interlanguage-link-target">Ирон</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xh mw-list-item"><a href="https://xh.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – khosa" lang="xh" hreflang="xh" data-title="Atom" data-language-autonym="IsiXhosa" data-language-local-name="khosa" class="interlanguage-link-target">IsiXhosa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zu mw-list-item"><a href="https://zu.wikipedia.org/wiki/IChwe" title="IChwe – zulu" lang="zu" hreflang="zu" data-title="IChwe" data-language-autonym="IsiZulu" data-language-local-name="zulu" class="interlanguage-link-target">IsiZulu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-is mw-list-item"><a href="https://is.wikipedia.org/wiki/Frumeind" title="Frumeind – islandzki" lang="is" hreflang="is" data-title="Frumeind" data-language-autonym="Íslenska" data-language-local-name="islandzki" class="interlanguage-link-target">Íslenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-it mw-list-item"><a href="https://it.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – włoski" lang="it" hreflang="it" data-title="Atomo" data-language-autonym="Italiano" data-language-local-name="włoski" class="interlanguage-link-target">Italiano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-he mw-list-item"><a href="https://he.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%98%D7%95%D7%9D" title="אטום – hebrajski" lang="he" hreflang="he" data-title="אטום" data-language-autonym="עברית" data-language-local-name="hebrajski" class="interlanguage-link-target">עברית</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jv badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://jv.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – jawajski" lang="jv" hreflang="jv" data-title="Atom" data-language-autonym="Jawa" data-language-local-name="jawajski" class="interlanguage-link-target">Jawa</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kbp mw-list-item"><a href="https://kbp.wikipedia.org/wiki/Sisi%C5%8B_t%CA%8B" title="Sisiŋ tʋ – Kabiye" lang="kbp" hreflang="kbp" data-title="Sisiŋ tʋ" data-language-autonym="Kabɩyɛ" data-language-local-name="Kabiye" class="interlanguage-link-target">Kabɩyɛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kn mw-list-item"><a href="https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AA%E0%B2%B0%E0%B2%AE%E0%B2%BE%E0%B2%A3%E0%B3%81" title="ಪರಮಾಣು – kannada" lang="kn" hreflang="kn" data-title="ಪರಮಾಣು" data-language-autonym="ಕನ್ನಡ" data-language-local-name="kannada" class="interlanguage-link-target">ಕನ್ನಡ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pam badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://pam.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomu" title="Átomu – pampango" lang="pam" hreflang="pam" data-title="Átomu" data-language-autonym="Kapampangan" data-language-local-name="pampango" class="interlanguage-link-target">Kapampangan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ka mw-list-item"><a href="https://ka.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ატომი – gruziński" lang="ka" hreflang="ka" data-title="ატომი" data-language-autonym="ქართული" data-language-local-name="gruziński" class="interlanguage-link-target">ქართული</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ks mw-list-item"><a href="https://ks.wikipedia.org/wiki/%DA%A9%D9%86%DB%81%D9%95" title="کنہٕ – kaszmirski" lang="ks" hreflang="ks" data-title="کنہٕ" data-language-autonym="कॉशुर / کٲشُر" data-language-local-name="kaszmirski" class="interlanguage-link-target">कॉशुर / کٲشُر</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kk mw-list-item"><a href="https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – kazachski" lang="kk" hreflang="kk" data-title="Атом" data-language-autonym="Қазақша" data-language-local-name="kazachski" class="interlanguage-link-target">Қазақша</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kw mw-list-item"><a href="https://kw.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – kornijski" lang="kw" hreflang="kw" data-title="Atom" data-language-autonym="Kernowek" data-language-local-name="kornijski" class="interlanguage-link-target">Kernowek</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sw mw-list-item"><a href="https://sw.wikipedia.org/wiki/Atomu" title="Atomu – suahili" lang="sw" hreflang="sw" data-title="Atomu" data-language-autonym="Kiswahili" data-language-local-name="suahili" class="interlanguage-link-target">Kiswahili</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ht mw-list-item"><a href="https://ht.wikipedia.org/wiki/At%C3%B2m" title="Atòm – kreolski haitański" lang="ht" hreflang="ht" data-title="Atòm" data-language-autonym="Kreyòl ayisyen" data-language-local-name="kreolski haitański" class="interlanguage-link-target">Kreyòl ayisyen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-gcr mw-list-item"><a href="https://gcr.wikipedia.org/wiki/Atomm" title="Atomm – Guianan Creole" lang="gcr" hreflang="gcr" data-title="Atomm" data-language-autonym="Kriyòl gwiyannen" data-language-local-name="Guianan Creole" class="interlanguage-link-target">Kriyòl gwiyannen</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ku mw-list-item"><a href="https://ku.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – kurdyjski" lang="ku" hreflang="ku" data-title="Atom" data-language-autonym="Kurdî" data-language-local-name="kurdyjski" class="interlanguage-link-target">Kurdî</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ky mw-list-item"><a href="https://ky.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – kirgiski" lang="ky" hreflang="ky" data-title="Атом" data-language-autonym="Кыргызча" data-language-local-name="kirgiski" class="interlanguage-link-target">Кыргызча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lo mw-list-item"><a href="https://lo.wikipedia.org/wiki/%E0%BA%9B%E0%BA%B0%E0%BA%A5%E0%BA%B0%E0%BA%A1%E0%BA%B2%E0%BA%99%E0%BA%B9" title="ປະລະມານູ – laotański" lang="lo" hreflang="lo" data-title="ປະລະມານູ" data-language-autonym="ລາວ" data-language-local-name="laotański" class="interlanguage-link-target">ລາວ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-la mw-list-item"><a href="https://la.wikipedia.org/wiki/Atomus" title="Atomus – łaciński" lang="la" hreflang="la" data-title="Atomus" data-language-autonym="Latina" data-language-local-name="łaciński" class="interlanguage-link-target">Latina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lv mw-list-item"><a href="https://lv.wikipedia.org/wiki/Atoms" title="Atoms – łotewski" lang="lv" hreflang="lv" data-title="Atoms" data-language-autonym="Latviešu" data-language-local-name="łotewski" class="interlanguage-link-target">Latviešu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lb mw-list-item"><a href="https://lb.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – luksemburski" lang="lb" hreflang="lb" data-title="Atom" data-language-autonym="Lëtzebuergesch" data-language-local-name="luksemburski" class="interlanguage-link-target">Lëtzebuergesch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lez mw-list-item"><a href="https://lez.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – lezgijski" lang="lez" hreflang="lez" data-title="Атом" data-language-autonym="Лезги" data-language-local-name="lezgijski" class="interlanguage-link-target">Лезги</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lt mw-list-item"><a href="https://lt.wikipedia.org/wiki/Atomas" title="Atomas – litewski" lang="lt" hreflang="lt" data-title="Atomas" data-language-autonym="Lietuvių" data-language-local-name="litewski" class="interlanguage-link-target">Lietuvių</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lij mw-list-item"><a href="https://lij.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – liguryjski" lang="lij" hreflang="lij" data-title="Atomo" data-language-autonym="Ligure" data-language-local-name="liguryjski" class="interlanguage-link-target">Ligure</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-li mw-list-item"><a href="https://li.wikipedia.org/wiki/Atoeam" title="Atoeam – limburski" lang="li" hreflang="li" data-title="Atoeam" data-language-autonym="Limburgs" data-language-local-name="limburski" class="interlanguage-link-target">Limburgs</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ln mw-list-item"><a href="https://ln.wikipedia.org/wiki/Atome" title="Atome – lingala" lang="ln" hreflang="ln" data-title="Atome" data-language-autonym="Lingála" data-language-local-name="lingala" class="interlanguage-link-target">Lingála</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lfn mw-list-item"><a href="https://lfn.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – Lingua Franca Nova" lang="lfn" hreflang="lfn" data-title="Atom" data-language-autonym="Lingua Franca Nova" data-language-local-name="Lingua Franca Nova" class="interlanguage-link-target">Lingua Franca Nova</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-olo mw-list-item"><a href="https://olo.wikipedia.org/wiki/Atomu" title="Atomu – Livvi-Karelian" lang="olo" hreflang="olo" data-title="Atomu" data-language-autonym="Livvinkarjala" data-language-local-name="Livvi-Karelian" class="interlanguage-link-target">Livvinkarjala</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jbo mw-list-item"><a href="https://jbo.wikipedia.org/wiki/ratni" title="ratni – lojban" lang="jbo" hreflang="jbo" data-title="ratni" data-language-autonym="La .lojban." data-language-local-name="lojban" class="interlanguage-link-target">La .lojban.</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-lmo mw-list-item"><a href="https://lmo.wikipedia.org/wiki/Atum" title="Atum – lombardzki" lang="lmo" hreflang="lmo" data-title="Atum" data-language-autonym="Lombard" data-language-local-name="lombardzki" class="interlanguage-link-target">Lombard</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-hu mw-list-item"><a href="https://hu.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – węgierski" lang="hu" hreflang="hu" data-title="Atom" data-language-autonym="Magyar" data-language-local-name="węgierski" class="interlanguage-link-target">Magyar</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mad mw-list-item"><a href="https://mad.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – madurski" lang="mad" hreflang="mad" data-title="Atom" data-language-autonym="Madhurâ" data-language-local-name="madurski" class="interlanguage-link-target">Madhurâ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mai mw-list-item"><a href="https://mai.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="परमाणु – maithili" lang="mai" hreflang="mai" data-title="परमाणु" data-language-autonym="मैथिली" data-language-local-name="maithili" class="interlanguage-link-target">मैथिली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mk mw-list-item"><a href="https://mk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – macedoński" lang="mk" hreflang="mk" data-title="Атом" data-language-autonym="Македонски" data-language-local-name="macedoński" class="interlanguage-link-target">Македонски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mg mw-list-item"><a href="https://mg.wikipedia.org/wiki/At%C3%B4ma" title="Atôma – malgaski" lang="mg" hreflang="mg" data-title="Atôma" data-language-autonym="Malagasy" data-language-local-name="malgaski" class="interlanguage-link-target">Malagasy</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ml mw-list-item"><a href="https://ml.wikipedia.org/wiki/%E0%B4%85%E0%B4%A3%E0%B5%81" title="അണു – malajalam" lang="ml" hreflang="ml" data-title="അണു" data-language-autonym="മലയാളം" data-language-local-name="malajalam" class="interlanguage-link-target">മലയാളം</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mt mw-list-item"><a href="https://mt.wikipedia.org/wiki/Atomu" title="Atomu – maltański" lang="mt" hreflang="mt" data-title="Atomu" data-language-autonym="Malti" data-language-local-name="maltański" class="interlanguage-link-target">Malti</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mr mw-list-item"><a href="https://mr.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A3%E0%A5%82" title="अणू – marathi" lang="mr" hreflang="mr" data-title="अणू" data-language-autonym="मराठी" data-language-local-name="marathi" class="interlanguage-link-target">मराठी</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-xmf mw-list-item"><a href="https://xmf.wikipedia.org/wiki/%E1%83%90%E1%83%A2%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%98" title="ატომი – megrelski" lang="xmf" hreflang="xmf" data-title="ატომი" data-language-autonym="მარგალური" data-language-local-name="megrelski" class="interlanguage-link-target">მარგალური</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-arz mw-list-item"><a href="https://arz.wikipedia.org/wiki/%D8%B0%D8%B1%D9%87" title="ذره – egipski arabski" lang="arz" hreflang="arz" data-title="ذره" data-language-autonym="مصرى" data-language-local-name="egipski arabski" class="interlanguage-link-target">مصرى</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ms mw-list-item"><a href="https://ms.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – malajski" lang="ms" hreflang="ms" data-title="Atom" data-language-autonym="Bahasa Melayu" data-language-local-name="malajski" class="interlanguage-link-target">Bahasa Melayu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-min mw-list-item"><a href="https://min.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – minangkabu" lang="min" hreflang="min" data-title="Atom" data-language-autonym="Minangkabau" data-language-local-name="minangkabu" class="interlanguage-link-target">Minangkabau</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cdo mw-list-item"><a href="https://cdo.wikipedia.org/wiki/Ngu%C3%B2ng-c%E1%B9%B3%CC%84" title="Nguòng-cṳ̄ – Mindong" lang="cdo" hreflang="cdo" data-title="Nguòng-cṳ̄" data-language-autonym="閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄" data-language-local-name="Mindong" class="interlanguage-link-target">閩東語 / Mìng-dĕ̤ng-ngṳ̄</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mwl mw-list-item"><a href="https://mwl.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomo" title="Átomo – mirandyjski" lang="mwl" hreflang="mwl" data-title="Átomo" data-language-autonym="Mirandés" data-language-local-name="mirandyjski" class="interlanguage-link-target">Mirandés</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mdf mw-list-item"><a href="https://mdf.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC%D1%81%D1%8C" title="Атомсь – moksza" lang="mdf" hreflang="mdf" data-title="Атомсь" data-language-autonym="Мокшень" data-language-local-name="moksza" class="interlanguage-link-target">Мокшень</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mn mw-list-item"><a href="https://mn.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – mongolski" lang="mn" hreflang="mn" data-title="Атом" data-language-autonym="Монгол" data-language-local-name="mongolski" class="interlanguage-link-target">Монгол</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-my mw-list-item"><a href="https://my.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%80%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BA" title="အက်တမ် – birmański" lang="my" hreflang="my" data-title="အက်တမ်" data-language-autonym="မြန်မာဘာသာ" data-language-local-name="birmański" class="interlanguage-link-target">မြန်မာဘာသာ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nah mw-list-item"><a href="https://nah.wikipedia.org/wiki/Nantzintetl" title="Nantzintetl – Nahuatl" lang="nah" hreflang="nah" data-title="Nantzintetl" data-language-autonym="Nāhuatl" data-language-local-name="Nahuatl" class="interlanguage-link-target">Nāhuatl</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pcm mw-list-item"><a href="https://pcm.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – pidżyn nigeryjski" lang="pcm" hreflang="pcm" data-title="Atom" data-language-autonym="Naijá" data-language-local-name="pidżyn nigeryjski" class="interlanguage-link-target">Naijá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nl mw-list-item"><a href="https://nl.wikipedia.org/wiki/Atoom" title="Atoom – niderlandzki" lang="nl" hreflang="nl" data-title="Atoom" data-language-autonym="Nederlands" data-language-local-name="niderlandzki" class="interlanguage-link-target">Nederlands</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ne mw-list-item"><a href="https://ne.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="परमाणु – nepalski" lang="ne" hreflang="ne" data-title="परमाणु" data-language-autonym="नेपाली" data-language-local-name="nepalski" class="interlanguage-link-target">नेपाली</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-new mw-list-item"><a href="https://new.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%85%E0%A4%A3%E0%A5%81" title="अणु – newarski" lang="new" hreflang="new" data-title="अणु" data-language-autonym="नेपाल भाषा" data-language-local-name="newarski" class="interlanguage-link-target">नेपाल भाषा</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ja mw-list-item"><a href="https://ja.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子 – japoński" lang="ja" hreflang="ja" data-title="原子" data-language-autonym="日本語" data-language-local-name="japoński" class="interlanguage-link-target">日本語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nap mw-list-item"><a href="https://nap.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – neapolitański" lang="nap" hreflang="nap" data-title="Atomo" data-language-autonym="Napulitano" data-language-local-name="neapolitański" class="interlanguage-link-target">Napulitano</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ce mw-list-item"><a href="https://ce.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – czeczeński" lang="ce" hreflang="ce" data-title="Атом" data-language-autonym="Нохчийн" data-language-local-name="czeczeński" class="interlanguage-link-target">Нохчийн</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-frr badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://frr.wikipedia.org/wiki/Atoom" title="Atoom – północnofryzyjski" lang="frr" hreflang="frr" data-title="Atoom" data-language-autonym="Nordfriisk" data-language-local-name="północnofryzyjski" class="interlanguage-link-target">Nordfriisk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pih mw-list-item"><a href="https://pih.wikipedia.org/wiki/Etem" title="Etem – Norfuk / Pitkern" lang="pih" hreflang="pih" data-title="Etem" data-language-autonym="Norfuk / Pitkern" data-language-local-name="Norfuk / Pitkern" class="interlanguage-link-target">Norfuk / Pitkern</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-no badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://no.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – norweski (bokmål)" lang="nb" hreflang="nb" data-title="Atom" data-language-autonym="Norsk bokmål" data-language-local-name="norweski (bokmål)" class="interlanguage-link-target">Norsk bokmål</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nn mw-list-item"><a href="https://nn.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – norweski (nynorsk)" lang="nn" hreflang="nn" data-title="Atom" data-language-autonym="Norsk nynorsk" data-language-local-name="norweski (nynorsk)" class="interlanguage-link-target">Norsk nynorsk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nrm mw-list-item"><a href="https://nrm.wikipedia.org/wiki/At%C3%B4me" title="Atôme – Norman" lang="nrf" hreflang="nrf" data-title="Atôme" data-language-autonym="Nouormand" data-language-local-name="Norman" class="interlanguage-link-target">Nouormand</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nov mw-list-item"><a href="https://nov.wikipedia.org/wiki/Atome" title="Atome – novial" lang="nov" hreflang="nov" data-title="Atome" data-language-autonym="Novial" data-language-local-name="novial" class="interlanguage-link-target">Novial</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-oc mw-list-item"><a href="https://oc.wikipedia.org/wiki/At%C3%B2m" title="Atòm – oksytański" lang="oc" hreflang="oc" data-title="Atòm" data-language-autonym="Occitan" data-language-local-name="oksytański" class="interlanguage-link-target">Occitan</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-mhr mw-list-item"><a href="https://mhr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – Eastern Mari" lang="mhr" hreflang="mhr" data-title="Атом" data-language-autonym="Олык марий" data-language-local-name="Eastern Mari" class="interlanguage-link-target">Олык марий</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-or mw-list-item"><a href="https://or.wikipedia.org/wiki/%E0%AC%AA%E0%AC%B0%E0%AC%AE%E0%AC%BE%E0%AC%A3%E0%AD%81" title="ପରମାଣୁ – orija" lang="or" hreflang="or" data-title="ପରମାଣୁ" data-language-autonym="ଓଡ଼ିଆ" data-language-local-name="orija" class="interlanguage-link-target">ଓଡ଼ିଆ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-om mw-list-item"><a href="https://om.wikipedia.org/wiki/Buxusa" title="Buxusa – oromo" lang="om" hreflang="om" data-title="Buxusa" data-language-autonym="Oromoo" data-language-local-name="oromo" class="interlanguage-link-target">Oromoo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uz mw-list-item"><a href="https://uz.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – uzbecki" lang="uz" hreflang="uz" data-title="Atom" data-language-autonym="Oʻzbekcha / ўзбекча" data-language-local-name="uzbecki" class="interlanguage-link-target">Oʻzbekcha / ўзбекча</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pa mw-list-item"><a href="https://pa.wikipedia.org/wiki/%E0%A8%AA%E0%A8%B0%E0%A8%AE%E0%A8%BE%E0%A8%A3%E0%A9%82" title="ਪਰਮਾਣੂ – pendżabski" lang="pa" hreflang="pa" data-title="ਪਰਮਾਣੂ" data-language-autonym="ਪੰਜਾਬੀ" data-language-local-name="pendżabski" class="interlanguage-link-target">ਪੰਜਾਬੀ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pnb mw-list-item"><a href="https://pnb.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%B9%D9%85" title="ایٹم – Western Punjabi" lang="pnb" hreflang="pnb" data-title="ایٹم" data-language-autonym="پنجابی" data-language-local-name="Western Punjabi" class="interlanguage-link-target">پنجابی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-blk mw-list-item"><a href="https://blk.wikipedia.org/wiki/%E1%80%A1%E1%80%B2%E1%80%85%E1%80%BA%E1%80%90%E1%80%99%E1%80%BA" title="အဲစ်တမ် – Pa'O" lang="blk" hreflang="blk" data-title="အဲစ်တမ်" data-language-autonym="ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ" data-language-local-name="Pa'O" class="interlanguage-link-target">ပအိုဝ်ႏဘာႏသာႏ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ps mw-list-item"><a href="https://ps.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%BC%D9%88%D9%85" title="اټوم – paszto" lang="ps" hreflang="ps" data-title="اټوم" data-language-autonym="پښتو" data-language-local-name="paszto" class="interlanguage-link-target">پښتو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-jam mw-list-item"><a href="https://jam.wikipedia.org/wiki/Atam" title="Atam – jamajski" lang="jam" hreflang="jam" data-title="Atam" data-language-autonym="Patois" data-language-local-name="jamajski" class="interlanguage-link-target">Patois</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-km mw-list-item"><a href="https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%94%E1%9E%9A%E1%9E%98%E1%9E%B6%E1%9E%8E%E1%9E%BC" title="បរមាណូ – khmerski" lang="km" hreflang="km" data-title="បរមាណូ" data-language-autonym="ភាសាខ្មែរ" data-language-local-name="khmerski" class="interlanguage-link-target">ភាសាខ្មែរ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pms mw-list-item"><a href="https://pms.wikipedia.org/wiki/%C3%80tom" title="Àtom – piemoncki" lang="pms" hreflang="pms" data-title="Àtom" data-language-autonym="Piemontèis" data-language-local-name="piemoncki" class="interlanguage-link-target">Piemontèis</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-nds mw-list-item"><a href="https://nds.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – dolnoniemiecki" lang="nds" hreflang="nds" data-title="Atom" data-language-autonym="Plattdüütsch" data-language-local-name="dolnoniemiecki" class="interlanguage-link-target">Plattdüütsch</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-pt badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://pt.wikipedia.org/wiki/%C3%81tomo" title="Átomo – portugalski" lang="pt" hreflang="pt" data-title="Átomo" data-language-autonym="Português" data-language-local-name="portugalski" class="interlanguage-link-target">Português</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kaa mw-list-item"><a href="https://kaa.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – karakałpacki" lang="kaa" hreflang="kaa" data-title="Atom" data-language-autonym="Qaraqalpaqsha" data-language-local-name="karakałpacki" class="interlanguage-link-target">Qaraqalpaqsha</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ro mw-list-item"><a href="https://ro.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – rumuński" lang="ro" hreflang="ro" data-title="Atom" data-language-autonym="Română" data-language-local-name="rumuński" class="interlanguage-link-target">Română</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-qu mw-list-item"><a href="https://qu.wikipedia.org/wiki/I%C3%B1uku" title="Iñuku – keczua" lang="qu" hreflang="qu" data-title="Iñuku" data-language-autonym="Runa Simi" data-language-local-name="keczua" class="interlanguage-link-target">Runa Simi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-rue mw-list-item"><a href="https://rue.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – rusiński" lang="rue" hreflang="rue" data-title="Атом" data-language-autonym="Русиньскый" data-language-local-name="rusiński" class="interlanguage-link-target">Русиньскый</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ru mw-list-item"><a href="https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – rosyjski" lang="ru" hreflang="ru" data-title="Атом" data-language-autonym="Русский" data-language-local-name="rosyjski" class="interlanguage-link-target">Русский</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sah mw-list-item"><a href="https://sah.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – jakucki" lang="sah" hreflang="sah" data-title="Атом" data-language-autonym="Саха тыла" data-language-local-name="jakucki" class="interlanguage-link-target">Саха тыла</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sa mw-list-item"><a href="https://sa.wikipedia.org/wiki/%E0%A4%AA%E0%A4%B0%E0%A4%AE%E0%A4%BE%E0%A4%A3%E0%A5%81%E0%A4%83" title="परमाणुः – sanskryt" lang="sa" hreflang="sa" data-title="परमाणुः" data-language-autonym="संस्कृतम्" data-language-local-name="sanskryt" class="interlanguage-link-target">संस्कृतम्</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-skr mw-list-item"><a href="https://skr.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%DB%8C%D9%B9%D9%85" title="ایٹم – Saraiki" lang="skr" hreflang="skr" data-title="ایٹم" data-language-autonym="سرائیکی" data-language-local-name="Saraiki" class="interlanguage-link-target">سرائیکی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sc mw-list-item"><a href="https://sc.wikipedia.org/wiki/%C3%80tomu" title="Àtomu – sardyński" lang="sc" hreflang="sc" data-title="Àtomu" data-language-autonym="Sardu" data-language-local-name="sardyński" class="interlanguage-link-target">Sardu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sco badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://sco.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – scots" lang="sco" hreflang="sco" data-title="Atom" data-language-autonym="Scots" data-language-local-name="scots" class="interlanguage-link-target">Scots</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-stq mw-list-item"><a href="https://stq.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – fryzyjski saterlandzki" lang="stq" hreflang="stq" data-title="Atom" data-language-autonym="Seeltersk" data-language-local-name="fryzyjski saterlandzki" class="interlanguage-link-target">Seeltersk</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sq mw-list-item"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Atomi" title="Atomi – albański" lang="sq" hreflang="sq" data-title="Atomi" data-language-autonym="Shqip" data-language-local-name="albański" class="interlanguage-link-target">Shqip</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-scn mw-list-item"><a href="https://scn.wikipedia.org/wiki/%C3%80tumu" title="Àtumu – sycylijski" lang="scn" hreflang="scn" data-title="Àtumu" data-language-autonym="Sicilianu" data-language-local-name="sycylijski" class="interlanguage-link-target">Sicilianu</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-si mw-list-item"><a href="https://si.wikipedia.org/wiki/%E0%B6%B4%E0%B6%BB%E0%B6%B8%E0%B7%8F%E0%B6%AB%E0%B7%94" title="පරමාණු – syngaleski" lang="si" hreflang="si" data-title="පරමාණු" data-language-autonym="සිංහල" data-language-local-name="syngaleski" class="interlanguage-link-target">සිංහල</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-simple mw-list-item"><a href="https://simple.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – Simple English" lang="en-simple" hreflang="en-simple" data-title="Atom" data-language-autonym="Simple English" data-language-local-name="Simple English" class="interlanguage-link-target">Simple English</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sd mw-list-item"><a href="https://sd.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%A6%D9%BD%D9%85" title="ائٽم – sindhi" lang="sd" hreflang="sd" data-title="ائٽم" data-language-autonym="سنڌي" data-language-local-name="sindhi" class="interlanguage-link-target">سنڌي</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sk mw-list-item"><a href="https://sk.wikipedia.org/wiki/At%C3%B3m" title="Atóm – słowacki" lang="sk" hreflang="sk" data-title="Atóm" data-language-autonym="Slovenčina" data-language-local-name="słowacki" class="interlanguage-link-target">Slovenčina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sl mw-list-item"><a href="https://sl.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – słoweński" lang="sl" hreflang="sl" data-title="Atom" data-language-autonym="Slovenščina" data-language-local-name="słoweński" class="interlanguage-link-target">Slovenščina</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-cu mw-list-item"><a href="https://cu.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC%D1%8A" title="Атомъ – cerkiewnosłowiański" lang="cu" hreflang="cu" data-title="Атомъ" data-language-autonym="Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ" data-language-local-name="cerkiewnosłowiański" class="interlanguage-link-target">Словѣньскъ / ⰔⰎⰑⰂⰡⰐⰠⰔⰍⰟ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-szl mw-list-item"><a href="https://szl.wikipedia.org/wiki/At%C5%AFm" title="Atům – śląski" lang="szl" hreflang="szl" data-title="Atům" data-language-autonym="Ślůnski" data-language-local-name="śląski" class="interlanguage-link-target">Ślůnski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-so mw-list-item"><a href="https://so.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – somalijski" lang="so" hreflang="so" data-title="Atom" data-language-autonym="Soomaaliga" data-language-local-name="somalijski" class="interlanguage-link-target">Soomaaliga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ckb mw-list-item"><a href="https://ckb.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%DB%95%D8%B1%D8%AF%DB%8C%D9%84%DB%95" title="گەردیلە – sorani" lang="ckb" hreflang="ckb" data-title="گەردیلە" data-language-autonym="کوردی" data-language-local-name="sorani" class="interlanguage-link-target">کوردی</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-srn badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://srn.wikipedia.org/wiki/Atomi" title="Atomi – sranan tongo" lang="srn" hreflang="srn" data-title="Atomi" data-language-autonym="Sranantongo" data-language-local-name="sranan tongo" class="interlanguage-link-target">Sranantongo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sr mw-list-item"><a href="https://sr.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – serbski" lang="sr" hreflang="sr" data-title="Атом" data-language-autonym="Српски / srpski" data-language-local-name="serbski" class="interlanguage-link-target">Српски / srpski</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sh mw-list-item"><a href="https://sh.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – serbsko-chorwacki" lang="sh" hreflang="sh" data-title="Atom" data-language-autonym="Srpskohrvatski / српскохрватски" data-language-local-name="serbsko-chorwacki" class="interlanguage-link-target">Srpskohrvatski / српскохрватски</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-su mw-list-item"><a href="https://su.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – sundajski" lang="su" hreflang="su" data-title="Atom" data-language-autonym="Sunda" data-language-local-name="sundajski" class="interlanguage-link-target">Sunda</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fi mw-list-item"><a href="https://fi.wikipedia.org/wiki/Atomi" title="Atomi – fiński" lang="fi" hreflang="fi" data-title="Atomi" data-language-autonym="Suomi" data-language-local-name="fiński" class="interlanguage-link-target">Suomi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-sv mw-list-item"><a href="https://sv.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – szwedzki" lang="sv" hreflang="sv" data-title="Atom" data-language-autonym="Svenska" data-language-local-name="szwedzki" class="interlanguage-link-target">Svenska</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tl mw-list-item"><a href="https://tl.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – tagalski" lang="tl" hreflang="tl" data-title="Atomo" data-language-autonym="Tagalog" data-language-local-name="tagalski" class="interlanguage-link-target">Tagalog</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ta mw-list-item"><a href="https://ta.wikipedia.org/wiki/%E0%AE%85%E0%AE%A3%E0%AF%81" title="அணு – tamilski" lang="ta" hreflang="ta" data-title="அணு" data-language-autonym="தமிழ்" data-language-local-name="tamilski" class="interlanguage-link-target">தமிழ்</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-shi mw-list-item"><a href="https://shi.wikipedia.org/wiki/Ablkim" title="Ablkim – tashelhiyt" lang="shi" hreflang="shi" data-title="Ablkim" data-language-autonym="Taclḥit" data-language-local-name="tashelhiyt" class="interlanguage-link-target">Taclḥit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kab mw-list-item"><a href="https://kab.wikipedia.org/wiki/Abelkim" title="Abelkim – kabylski" lang="kab" hreflang="kab" data-title="Abelkim" data-language-autonym="Taqbaylit" data-language-local-name="kabylski" class="interlanguage-link-target">Taqbaylit</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tt mw-list-item"><a href="https://tt.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – tatarski" lang="tt" hreflang="tt" data-title="Атом" data-language-autonym="Татарча / tatarça" data-language-local-name="tatarski" class="interlanguage-link-target">Татарча / tatarça</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-te mw-list-item"><a href="https://te.wikipedia.org/wiki/%E0%B0%AA%E0%B0%B0%E0%B0%AE%E0%B0%BE%E0%B0%A3%E0%B1%81%E0%B0%B5%E0%B1%81" title="పరమాణువు – telugu" lang="te" hreflang="te" data-title="పరమాణువు" data-language-autonym="తెలుగు" data-language-local-name="telugu" class="interlanguage-link-target">తెలుగు</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-th badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B8%95%E0%B8%AD%E0%B8%A1" title="อะตอม – tajski" lang="th" hreflang="th" data-title="อะตอม" data-language-autonym="ไทย" data-language-local-name="tajski" class="interlanguage-link-target">ไทย</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ti mw-list-item"><a href="https://ti.wikipedia.org/wiki/%E1%8A%A3%E1%89%B6%E1%88%9B%E1%89%B5" title="ኣቶማት – tigrinia" lang="ti" hreflang="ti" data-title="ኣቶማት" data-language-autonym="ትግርኛ" data-language-local-name="tigrinia" class="interlanguage-link-target">ትግርኛ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tg mw-list-item"><a href="https://tg.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – tadżycki" lang="tg" hreflang="tg" data-title="Атом" data-language-autonym="Тоҷикӣ" data-language-local-name="tadżycki" class="interlanguage-link-target">Тоҷикӣ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-chr mw-list-item"><a href="https://chr.wikipedia.org/wiki/%E1%8E%A0%E1%8F%93%E1%8E%BB" title="ᎠᏓᎻ – czirokeski" lang="chr" hreflang="chr" data-title="ᎠᏓᎻ" data-language-autonym="ᏣᎳᎩ" data-language-local-name="czirokeski" class="interlanguage-link-target">ᏣᎳᎩ</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tr mw-list-item"><a href="https://tr.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – turecki" lang="tr" hreflang="tr" data-title="Atom" data-language-autonym="Türkçe" data-language-local-name="turecki" class="interlanguage-link-target">Türkçe</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-tyv mw-list-item"><a href="https://tyv.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – tuwiński" lang="tyv" hreflang="tyv" data-title="Атом" data-language-autonym="Тыва дыл" data-language-local-name="tuwiński" class="interlanguage-link-target">Тыва дыл</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-udm mw-list-item"><a href="https://udm.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – udmurcki" lang="udm" hreflang="udm" data-title="Атом" data-language-autonym="Удмурт" data-language-local-name="udmurcki" class="interlanguage-link-target">Удмурт</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bug mw-list-item"><a href="https://bug.wikipedia.org/wiki/Atong" title="Atong – bugijski" lang="bug" hreflang="bug" data-title="Atong" data-language-autonym="Basa Ugi" data-language-local-name="bugijski" class="interlanguage-link-target">Basa Ugi</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-uk badge-Q17437798 badge-goodarticle mw-list-item" title="dobry artykuł"><a href="https://uk.wikipedia.org/wiki/%D0%90%D1%82%D0%BE%D0%BC" title="Атом – ukraiński" lang="uk" hreflang="uk" data-title="Атом" data-language-autonym="Українська" data-language-local-name="ukraiński" class="interlanguage-link-target">Українська</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ur mw-list-item"><a href="https://ur.wikipedia.org/wiki/%D8%AC%D9%88%DB%81%D8%B1" title="جوہر – urdu" lang="ur" hreflang="ur" data-title="جوہر" data-language-autonym="اردو" data-language-local-name="urdu" class="interlanguage-link-target">اردو</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ug mw-list-item"><a href="https://ug.wikipedia.org/wiki/%D8%A6%D8%A7%D8%AA%D9%88%D9%85" title="ئاتوم – ujgurski" lang="ug" hreflang="ug" data-title="ئاتوم" data-language-autonym="ئۇيغۇرچە / Uyghurche" data-language-local-name="ujgurski" class="interlanguage-link-target">ئۇيغۇرچە / Uyghurche</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-za mw-list-item"><a href="https://za.wikipedia.org/wiki/Yenzswj" title="Yenzswj – czuang" lang="za" hreflang="za" data-title="Yenzswj" data-language-autonym="Vahcuengh" data-language-local-name="czuang" class="interlanguage-link-target">Vahcuengh</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vec mw-list-item"><a href="https://vec.wikipedia.org/wiki/%C3%80tomo" title="Àtomo – wenecki" lang="vec" hreflang="vec" data-title="Àtomo" data-language-autonym="Vèneto" data-language-local-name="wenecki" class="interlanguage-link-target">Vèneto</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vep mw-list-item"><a href="https://vep.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – wepski" lang="vep" hreflang="vep" data-title="Atom" data-language-autonym="Vepsän kel’" data-language-local-name="wepski" class="interlanguage-link-target">Vepsän kel’</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vi badge-Q17437796 badge-featuredarticle mw-list-item" title="medal"><a href="https://vi.wikipedia.org/wiki/Nguy%C3%AAn_t%E1%BB%AD" title="Nguyên tử – wietnamski" lang="vi" hreflang="vi" data-title="Nguyên tử" data-language-autonym="Tiếng Việt" data-language-local-name="wietnamski" class="interlanguage-link-target">Tiếng Việt</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vo mw-list-item"><a href="https://vo.wikipedia.org/wiki/Taum" title="Taum – wolapik" lang="vo" hreflang="vo" data-title="Taum" data-language-autonym="Volapük" data-language-local-name="wolapik" class="interlanguage-link-target">Volapük</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-fiu-vro mw-list-item"><a href="https://fiu-vro.wikipedia.org/wiki/Aadom" title="Aadom – võro" lang="vro" hreflang="vro" data-title="Aadom" data-language-autonym="Võro" data-language-local-name="võro" class="interlanguage-link-target">Võro</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wa mw-list-item"><a href="https://wa.wikipedia.org/wiki/At%C3%B4me" title="Atôme – waloński" lang="wa" hreflang="wa" data-title="Atôme" data-language-autonym="Walon" data-language-local-name="waloński" class="interlanguage-link-target">Walon</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-classical mw-list-item"><a href="https://zh-classical.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子 – chiński klasyczny" lang="lzh" hreflang="lzh" data-title="原子" data-language-autonym="文言" data-language-local-name="chiński klasyczny" class="interlanguage-link-target">文言</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-vls mw-list-item"><a href="https://vls.wikipedia.org/wiki/Atoom" title="Atoom – zachodnioflamandzki" lang="vls" hreflang="vls" data-title="Atoom" data-language-autonym="West-Vlams" data-language-local-name="zachodnioflamandzki" class="interlanguage-link-target">West-Vlams</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-war mw-list-item"><a href="https://war.wikipedia.org/wiki/Atomo" title="Atomo – waraj" lang="war" hreflang="war" data-title="Atomo" data-language-autonym="Winaray" data-language-local-name="waraj" class="interlanguage-link-target">Winaray</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wo mw-list-item"><a href="https://wo.wikipedia.org/wiki/Xarefulwoon" title="Xarefulwoon – wolof" lang="wo" hreflang="wo" data-title="Xarefulwoon" data-language-autonym="Wolof" data-language-local-name="wolof" class="interlanguage-link-target">Wolof</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-wuu mw-list-item"><a href="https://wuu.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子 – wu" lang="wuu" hreflang="wuu" data-title="原子" data-language-autonym="吴语" data-language-local-name="wu" class="interlanguage-link-target">吴语</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ts mw-list-item"><a href="https://ts.wikipedia.org/wiki/Athomu" title="Athomu – tsonga" lang="ts" hreflang="ts" data-title="Athomu" data-language-autonym="Xitsonga" data-language-local-name="tsonga" class="interlanguage-link-target">Xitsonga</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yi mw-list-item"><a href="https://yi.wikipedia.org/wiki/%D7%90%D7%98%D7%90%D7%9D" title="אטאם – jidysz" lang="yi" hreflang="yi" data-title="אטאם" data-language-autonym="ייִדיש" data-language-local-name="jidysz" class="interlanguage-link-target">ייִדיש</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-yo mw-list-item"><a href="https://yo.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – joruba" lang="yo" hreflang="yo" data-title="Atom" data-language-autonym="Yorùbá" data-language-local-name="joruba" class="interlanguage-link-target">Yorùbá</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh-yue mw-list-item"><a href="https://zh-yue.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子 – kantoński" lang="yue" hreflang="yue" data-title="原子" data-language-autonym="粵語" data-language-local-name="kantoński" class="interlanguage-link-target">粵語</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-diq mw-list-item"><a href="https://diq.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – Zazaki" lang="diq" hreflang="diq" data-title="Atom" data-language-autonym="Zazaki" data-language-local-name="Zazaki" class="interlanguage-link-target">Zazaki</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-bat-smg mw-list-item"><a href="https://bat-smg.wikipedia.org/wiki/Atuoms" title="Atuoms – żmudzki" lang="sgs" hreflang="sgs" data-title="Atuoms" data-language-autonym="Žemaitėška" data-language-local-name="żmudzki" class="interlanguage-link-target">Žemaitėška</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zh mw-list-item"><a href="https://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8E%9F%E5%AD%90" title="原子 – chiński" lang="zh" hreflang="zh" data-title="原子" data-language-autonym="中文" data-language-local-name="chiński" class="interlanguage-link-target">中文</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-ann mw-list-item"><a href="https://ann.wikipedia.org/wiki/At%E1%BB%8Dm" title="Atọm – obolo" lang="ann" hreflang="ann" data-title="Atọm" data-language-autonym="Obolo" data-language-local-name="obolo" class="interlanguage-link-target">Obolo</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-dtp mw-list-item"><a href="https://dtp.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – dusun centralny" lang="dtp" hreflang="dtp" data-title="Atom" data-language-autonym="Kadazandusun" data-language-local-name="dusun centralny" class="interlanguage-link-target">Kadazandusun</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-kge mw-list-item"><a href="https://kge.wikipedia.org/wiki/Atom" title="Atom – Komering" lang="kge" hreflang="kge" data-title="Atom" data-language-autonym="Kumoring" data-language-local-name="Komering" class="interlanguage-link-target">Kumoring</a></li><li class="interlanguage-link interwiki-zgh mw-list-item"><a href="https://zgh.wikipedia.org/wiki/%E2%B4%B0%E2%B4%B1%E2%B5%8D%E2%B4%BD%E2%B5%89%E2%B5%8E" title="ⴰⴱⵍⴽⵉⵎ – standardowy marokański tamazight" lang="zgh" hreflang="zgh" data-title="ⴰⴱⵍⴽⵉⵎ" data-language-autonym="ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ" data-language-local-name="standardowy marokański tamazight" class="interlanguage-link-target">ⵜⴰⵎⴰⵣⵉⵖⵜ ⵜⴰⵏⴰⵡⴰⵢⵜ</a></li> </ul> <div class="after-portlet after-portlet-lang"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9121#sitelinks-wikipedia" title="Edytuj linki pomiędzy wersjami językowymi" class="wbc-editpage">Edytuj linki</a></div> </div> </div> </div> </header> <div class="vector-page-toolbar"> <div class="vector-page-toolbar-container"> <div id="left-navigation"> <nav aria-label="Przestrzenie nazw"> <div id="p-associated-pages" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-associated-pages" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-nstab-main" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Atom" title="Zobacz stronę treści [c]" accesskey="c">Artykuł</a></li><li id="ca-talk" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Dyskusja:Atom" rel="discussion" title="Dyskusja o zawartości tej strony [t]" accesskey="t">Dyskusja</a></li> </ul> </div> </div> <div id="vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown emptyPortlet" > <input type="checkbox" id="vector-variants-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-variants-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Zmień wariant języka" > <label id="vector-variants-dropdown-label" for="vector-variants-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >polski </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="p-variants" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-variants emptyPortlet" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> </ul> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> <div id="right-navigation" class="vector-collapsible"> <nav aria-label="Widok"> <div id="p-views" class="vector-menu vector-menu-tabs mw-portlet mw-portlet-views" > <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-view" class="selected vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/wiki/Atom">Czytaj</a></li><li id="ca-ve-edit" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-edit" class="collapsible vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-history" class="vector-tab-noicon mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&action=history" title="Starsze wersje tej strony [h]" accesskey="h">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> </nav> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown vector-page-tools-dropdown" > <input type="checkbox" id="vector-page-tools-dropdown-checkbox" role="button" aria-haspopup="true" data-event-name="ui.dropdown-vector-page-tools-dropdown" class="vector-dropdown-checkbox " aria-label="Narzędzia" > <label id="vector-page-tools-dropdown-label" for="vector-page-tools-dropdown-checkbox" class="vector-dropdown-label cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--fake-button--enabled cdx-button--weight-quiet" aria-hidden="true" >Narzędzia </label> <div class="vector-dropdown-content"> <div id="vector-page-tools-unpinned-container" class="vector-unpinned-container"> <div id="vector-page-tools" class="vector-page-tools vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-page-tools-pinnable-header vector-pinnable-header-unpinned" data-feature-name="page-tools-pinned" data-pinnable-element-id="vector-page-tools" data-pinned-container-id="vector-page-tools-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-page-tools-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Narzędzia</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-page-tools.unpin">ukryj</button> </div> <div id="p-cactions" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-cactions emptyPortlet vector-has-collapsible-items" title="Więcej opcji" > <div class="vector-menu-heading"> Działania </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="ca-more-view" class="selected vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/wiki/Atom">Czytaj</a></li><li id="ca-more-ve-edit" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit" title="Edytuj tę stronę [v]" accesskey="v">Edytuj</a></li><li id="ca-more-edit" class="collapsible vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit" title="Edycja kodu źródłowego strony [e]" accesskey="e">Edytuj kod źródłowy</a></li><li id="ca-more-history" class="vector-more-collapsible-item mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&action=history">Wyświetl historię</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-tb" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-tb" > <div class="vector-menu-heading"> Ogólne </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="t-whatlinkshere" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Linkuj%C4%85ce/Atom" title="Pokaż listę wszystkich stron linkujących do tej strony [j]" accesskey="j">Linkujące</a></li><li id="t-recentchangeslinked" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Zmiany_w_linkowanych/Atom" rel="nofollow" title="Ostatnie zmiany w stronach, do których ta strona linkuje [k]" accesskey="k">Zmiany w linkowanych</a></li><li id="t-upload" class="mw-list-item"><a href="//pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Prześlij_plik" title="Prześlij pliki [u]" accesskey="u">Prześlij plik</a></li><li id="t-specialpages" class="mw-list-item"><a href="/wiki/Specjalna:Strony_specjalne" title="Lista wszystkich stron specjalnych [q]" accesskey="q">Strony specjalne</a></li><li id="t-permalink" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&oldid=74535218" title="Stały link do tej wersji tej strony">Link do tej wersji</a></li><li id="t-info" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&action=info" title="Więcej informacji na temat tej strony">Informacje o tej stronie</a></li><li id="t-cite" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Cytuj&page=Atom&id=74535218&wpFormIdentifier=titleform" title="Informacja o tym jak należy cytować tę stronę">Cytowanie tego artykułu</a></li><li id="t-urlshortener" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Skr%C3%B3%C4%87_adres_URL&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAtom">Zobacz skrócony adres URL</a></li><li id="t-urlshortener-qrcode" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Kod_QR&url=https%3A%2F%2Fpl.wikipedia.org%2Fwiki%2FAtom">Pobierz kod QR</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-coll-print_export" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-coll-print_export" > <div class="vector-menu-heading"> Drukuj lub eksportuj </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li id="coll-create_a_book" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCka&bookcmd=book_creator&referer=Atom">Utwórz książkę</a></li><li id="coll-download-as-rl" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Specjalna:DownloadAsPdf&page=Atom&action=show-download-screen">Pobierz jako PDF</a></li><li id="t-print" class="mw-list-item"><a href="/w/index.php?title=Atom&printable=yes" title="Wersja do wydruku [p]" accesskey="p">Wersja do druku</a></li> </ul> </div> </div> <div id="p-wikibase-otherprojects" class="vector-menu mw-portlet mw-portlet-wikibase-otherprojects" > <div class="vector-menu-heading"> W innych projektach </div> <div class="vector-menu-content"> <ul class="vector-menu-content-list"> <li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-commons mw-list-item"><a href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atom" hreflang="en">Wikimedia Commons</a></li><li class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikiquote mw-list-item"><a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Atom" hreflang="pl">Wikicytaty</a></li><li id="t-wikibase" class="wb-otherproject-link wb-otherproject-wikibase-dataitem mw-list-item"><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Special:EntityPage/Q9121" title="Link do powiązanego elementu w repozytorium danych [g]" accesskey="g">Element Wikidanych</a></li> </ul> </div> </div> </div> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> </div> <div class="vector-column-end"> <div class="vector-sticky-pinned-container"> <nav class="vector-page-tools-landmark" aria-label="Narzędzia dla stron"> <div id="vector-page-tools-pinned-container" class="vector-pinned-container"> </div> </nav> <nav class="vector-appearance-landmark" aria-label="Wygląd"> <div id="vector-appearance-pinned-container" class="vector-pinned-container"> <div id="vector-appearance" class="vector-appearance vector-pinnable-element"> <div class="vector-pinnable-header vector-appearance-pinnable-header vector-pinnable-header-pinned" data-feature-name="appearance-pinned" data-pinnable-element-id="vector-appearance" data-pinned-container-id="vector-appearance-pinned-container" data-unpinned-container-id="vector-appearance-unpinned-container" > <div class="vector-pinnable-header-label">Wygląd</div> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-pin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.pin">przypnij</button> <button class="vector-pinnable-header-toggle-button vector-pinnable-header-unpin-button" data-event-name="pinnable-header.vector-appearance.unpin">ukryj</button> </div> </div> </div> </nav> </div> </div> <div id="bodyContent" class="vector-body" aria-labelledby="firstHeading" data-mw-ve-target-container> <div class="vector-body-before-content"> <div class="mw-indicators"> <div id="mw-indicator-featured-article" class="mw-indicator"><div class="mw-parser-output"><a href="/wiki/Wikipedia:Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Ten artykuł został wyróżniony statusem „Artykułu na Medal”. Kliknij, aby dowiedzieć się więcej."><img alt="Artykuł na Medal" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Wikimedal_POL.svg/16px-Wikimedal_POL.svg.png" decoding="async" width="16" height="26" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Wikimedal_POL.svg/24px-Wikimedal_POL.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bf/Wikimedal_POL.svg/32px-Wikimedal_POL.svg.png 2x" data-file-width="74" data-file-height="120" /></a></div></div> </div> <div id="siteSub" class="noprint">Z Wikipedii, wolnej encyklopedii</div> </div> <div id="contentSub"><div id="mw-content-subtitle"></div></div> <div id="mw-content-text" class="mw-body-content"><div class="mw-content-ltr mw-parser-output" lang="pl" dir="ltr"><div class="noprint noexcerpt disambig navigation-not-searchable" style="line-height:1.5em; padding: 3px 6px; background-color: var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa); color: inherit; border-bottom: 1px solid var(--border-color-subtle, #c8ccd1); font-size: 95%; margin-bottom: 1em; display: flex; gap: 4px; align-items: center;"><a href="/wiki/Wikipedia:Strona_ujednoznaczniaj%C4%85ca" title="Inne znaczenia"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/25px-Disambig.svg.png" decoding="async" width="25" height="20" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/38px-Disambig.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/72/Disambig.svg/50px-Disambig.svg.png 2x" data-file-width="230" data-file-height="183" /></a>Ten artykuł dotyczy składnika materii. Zobacz też: <a href="/wiki/Atom_(ujednoznacznienie)" class="mw-disambig" title="Atom (ujednoznacznienie)">inne znaczenia</a>.</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Helium_atom_QMuniv.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Helium_atom_QMuniv.svg/220px-Helium_atom_QMuniv.svg.png" decoding="async" width="220" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Helium_atom_QMuniv.svg/330px-Helium_atom_QMuniv.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/20/Helium_atom_QMuniv.svg/440px-Helium_atom_QMuniv.svg.png 2x" data-file-width="570" data-file-height="495" /></a><figcaption>Atom <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a> w <a href="/wiki/Stan_kwantowy" title="Stan kwantowy">stanie</a> podstawowym. Zaczernione pole reprezentuje chmurę elektronową. Stopień zaciemnienia określa prawdopodobieństwo „spotkania” w danym miejscu <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektronu</a><a href="#cite_note-1">[a]</a>. Powiększenie ukazuje schematyczny obraz <a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">jądra atomowego</a>, <a href="/wiki/Proton" title="Proton">proton</a> reprezentuje chmurka czerwona, a <a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">neutron</a> niebieska<a href="#cite_note-2">[b]</a>. Jądro ma rozmiary rzędu 1 <a href="/wiki/Femtometr" title="Femtometr">fm</a> – ok. 100 000 razy mniej od rozmiarów chmury elektronowej.</figcaption></figure> Atom – podstawowy składnik <a href="/wiki/Materia_(fizyka)" title="Materia (fizyka)">materii</a>. Składa się z małego dodatnio naładowanego <a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">jądra</a> o dużej <a href="/wiki/G%C4%99sto%C5%9B%C4%87" title="Gęstość">gęstości</a> i otaczającej go <a href="/wiki/Chmura_elektronowa" title="Chmura elektronowa">chmury elektronowej</a> o ujemnym <a href="/wiki/%C5%81adunek_elektryczny" title="Ładunek elektryczny">ładunku elektrycznym</a><a href="#cite_note-:0-3">[c]</a>. Słowo atom pochodzi z <a href="/wiki/J%C4%99zyk_grecki" title="Język grecki">greckiego</a> ἄτομος – átomos (od α-, „nie-” + τέμνω – temno, „ciąć”<a href="#cite_note-liddell_scott_to_cut-4">[1]</a>), oznaczającego coś, czego nie da się przeciąć ani podzielić<a href="#cite_note-liddell_scott_uncuttable-5">[2]</a>. Idea istnienia niepodzielnych składników materii pojawiła się już w pismach starożytnych <a href="/wiki/Filozofia_indyjska" title="Filozofia indyjska">filozofów indyjskich</a> i <a href="/wiki/Filozofia_staro%C5%BCytna" title="Filozofia starożytna">greckich</a>. W XVII i XVIII wieku chemicy potwierdzili te przypuszczenia, identyfikując pierwiastki chemiczne i pokazując, że reagują one ze sobą w ściśle określonych proporcjach. W XIX wieku odkryto <a href="/wiki/Ruchy_Browna" title="Ruchy Browna">ruchy Browna</a>, będące pośrednim dowodem ziarnistości materii. Na początku XX wieku fizycy zbadali wewnętrzną strukturę atomów, pokazując tym samym, że są one podzielne. Teorie <a href="/wiki/Mechanika_kwantowa" title="Mechanika kwantowa">mechaniki kwantowej</a> pozwoliły stworzyć matematyczne modele wnętrza atomu<a href="#cite_note-haubold_mathai1998-6">[3]</a><a href="#cite_note-7">[4]</a>. Atomy mają rozmiary rzędu 10−10 m i masę rzędu 10−26 – 10−25 kg. Można je obserwować przez <a href="/wiki/Skaningowy_mikroskop_tunelowy" title="Skaningowy mikroskop tunelowy">skaningowy mikroskop tunelowy</a>. Ponad 99,9% masy atomu jest zawarte w jego jądrze. Jądro atomowe zbudowane jest z <a href="/wiki/Nukleony" title="Nukleony">nukleonów</a>: <a href="/wiki/Proton" title="Proton">protonów</a> o <a href="/wiki/%C5%81adunek_elektryczny" title="Ładunek elektryczny">dodatnim ładunku elektrycznym</a> i elektrycznie obojętnych <a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">neutronów</a><a href="#cite_note-:0-3">[c]</a>. Chmurę elektronową tworzą <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektrony</a> związane z jądrem przez <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywanie_elektromagnetyczne" title="Oddziaływanie elektromagnetyczne">oddziaływanie elektromagnetyczne</a><a href="#cite_note-:0-3">[c]</a>. Podobne oddziaływanie pozwala atomom łączyć się w <a href="/wiki/Cz%C4%85steczka" title="Cząsteczka">cząsteczki</a>. Atom jest elektrycznie obojętny, gdy liczba elektronów jest równa liczbie protonów. W przeciwnym przypadku ma ładunek i nazywany jest <a href="/wiki/Jon" title="Jon">jonem</a>. Główne właściwości chemiczne atomów określa liczba protonów w jądrze (<a href="/wiki/Liczba_atomowa" title="Liczba atomowa">liczba atomowa</a>), gdyż determinuje ona strukturę chmury elektronowej oraz liczbę elektronów koniecznych do tego, aby atom był elektrycznie obojętny. Elektrony związane w atomach rozłożone są na <a href="/wiki/Pow%C5%82oka_elektronowa" title="Powłoka elektronowa">powłokach</a>, między którymi mogą przechodzić emitując bądź absorbując <a href="/wiki/Foton" title="Foton">fotony</a> o określonej <a href="/wiki/Kwant_energii" title="Kwant energii">energii</a>. Struktura chmury elektronowej wpływa na chemiczne właściwości atomów i większość ich właściwości <a href="/wiki/Magnetyzm" title="Magnetyzm">magnetycznych</a>. Zbiory atomów o tej samej liczbie atomowej stanowią <a href="/wiki/Pierwiastek_chemiczny" title="Pierwiastek chemiczny">pierwiastki chemiczne</a>. Atomy mające tę samą liczbę protonów, ale różniące się liczbą neutronów w jądrze to <a href="/wiki/Izotopy" title="Izotopy">izotopy</a><a href="#cite_note-leigh1990-8">[5]</a>. Suma protonów i neutronów w jądrze atomu określana jest jako <a href="/wiki/Liczba_masowa" title="Liczba masowa">liczba masowa</a>. Wszystkie pierwiastki mają niestabilne izotopy. Ich jądra ulegają spontanicznemu rozpadowi, co zazwyczaj prowadzi do powstania atomów innych pierwiastków. Rozpadowi temu towarzyszy emisja <a href="/wiki/Promieniowanie_jonizuj%C4%85ce" title="Promieniowanie jonizujące">promieniowania jonizującego</a>. Zjawisko to jest nazywane naturalną <a href="/wiki/Radioaktywno%C5%9B%C4%87" title="Radioaktywność">radioaktywnością</a><a href="#cite_note-slac_20090615-9">[6]</a>. <meta property="mw:PageProp/toc" /> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Historia">Historia</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=1" title="Edytuj sekcję: Historia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=1" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Historia">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Atomizm">Atomizm</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=2" title="Edytuj sekcję: Atomizm" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=2" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Atomizm">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Atomizm" title="Atomizm">Atomizm</a>.</div> Pomysł, że materia składa się z mikroskopijnych składników, których nie da się w nieskończoność dzielić na mniejsze części, był znany już w starożytności. Nie opierał się jednak na żadnych danych empirycznych, a jedynie stanowił jedną z <a href="/wiki/Filozofia" title="Filozofia">filozoficznych</a> koncepcji natury rzeczywistości. Cechy tych mikroskopijnych składników były odmiennie opisywane przez różne szkoły filozoficzne, często uwzględniając ich <a href="/wiki/Duch_(filozofia)" title="Duch (filozofia)">duchowe</a> właściwości. Istnienie atomów zostało powszechnie zaakceptowane w XVIII wieku, gdy okazało się, że pozwala w elegancki sposób opisać prawa chemii<a href="#cite_note-Ponomarev-10">[7]</a>. Najstarsze odniesienia do atomów można znaleźć w pismach poświęconych <a href="/wiki/D%C5%BAinizm" title="Dźinizm">dźinizmowi</a> napisanych w <a href="/wiki/VI_wiek_p.n.e." title="VI wiek p.n.e.">VI wieku p.n.e.</a> w <a href="/wiki/Historia_Indii" title="Historia Indii">Indiach</a><a href="#cite_note-11">[8]</a><a href="#cite_note-12">[9]</a>. Szkoły filozoficzne <a href="/wiki/Njaja" title="Njaja">Njaja</a> i <a href="/wiki/Wai%C5%9Beszika" title="Waiśeszika">Waiśeszika</a> opracowały zawiłe teorie, opisujące łączenie się atomów w bardziej złożone obiekty<a href="#cite_note-13">[10]</a>. W cywilizacji zachodniej odniesienia do atomów pojawiły się około sto lat później w pismach <a href="/wiki/Leukippos" title="Leukippos">Leukipposa</a> i zostały usystematyzowane przez jego ucznia <a href="/wiki/Demokryt" title="Demokryt">Demokryta</a>. Około 450 roku p.n.e. Demokryt wprowadził słowo átomos (niepodzielny). W latach 50 p.n.e. <a href="/wiki/Lukrecjusz" title="Lukrecjusz">Lukrecjusz</a> twierdził, iż świat składa się jedynie z atomów i pustki<a href="#cite_note-14">[11]</a>. Choć te koncepcje były czysto filozoficzne, współczesna nauka zaadaptowała tę nazwę<a href="#cite_note-Ponomarev-10">[7]</a>. W XIII wieku w <a href="/wiki/Alchemia" title="Alchemia">alchemii</a> pojawiła się koncepcja korpuskularyzmu. Za jej autora uważa się alchemika podpisującego się <a href="/wiki/Pseudo-Geber" title="Pseudo-Geber">Geber</a><a href="#cite_note-15">[12]</a>. Według tej koncepcji wszystkie fizyczne obiekty posiadają wewnętrzną i zewnętrzną warstwę z mikroskopijnych cząstek<a href="#cite_note-Levere-16">[13]</a>. Przypominało to teorię atomizmu, z wyjątkiem odrzucenia koncepcji, że te cząsteczki są niepodzielne. Przykładowo spekulowano, że <a href="/wiki/Rt%C4%99%C4%87" title="Rtęć">rtęć</a> może wnikać do wnętrza metali i zmieniać ich wewnętrzną strukturę, co miało umożliwić wytwarzanie <a href="/wiki/Z%C5%82oto" title="Złoto">złota</a><a href="#cite_note-pratt20070928-17">[14]</a>. Koncepcja ta zdominowała alchemię na następnych kilkaset lat. W 1624 poglądy atomistyczne odnowił <a href="/wiki/Pierre_Gassendi" title="Pierre Gassendi">Pierre Gassendi</a> w dziele Exercitationes paradoxicae adversus Aristoteleos. W 1661 roku <a href="/wiki/Robert_Boyle" title="Robert Boyle">Robert Boyle</a> opublikował traktat The Sceptical Chymist, w którym przekonywał, że materia zbudowana jest z kombinacji wielu różnych korpuskuł zamiast z <a href="/wiki/%C5%BBywio%C5%82y" title="Żywioły">klasycznych czterech żywiołów</a> (powietrza, ziemi, wody i ognia)<a href="#cite_note-18">[15]</a>. Koncepcji tej użył dziesięć lat później <a href="/wiki/Isaac_Newton" title="Isaac Newton">Izaak Newton</a> do opracowania korpuskularnej teorii światła<a href="#cite_note-Levere-16">[13]</a><a href="#cite_note-kemerling20020808-19">[16]</a>. W 1758 atomizm był postulowany również przez <a href="/wiki/Ru%C4%91er_Josip_Bo%C5%A1kovi%C4%87" title="Ruđer Josip Bošković">Rogera Boscovicha</a><a href="#cite_note-20">[17]</a><a href="#cite_note-21">[18]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Początki_naukowej_teorii_atomu">Początki naukowej teorii atomu</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=3" title="Edytuj sekcję: Początki naukowej teorii atomu" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=3" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Początki naukowej teorii atomu">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Daltons_symbols.gif" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Daltons_symbols.gif/220px-Daltons_symbols.gif" decoding="async" width="220" height="191" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Daltons_symbols.gif/330px-Daltons_symbols.gif 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/39/Daltons_symbols.gif/440px-Daltons_symbols.gif 2x" data-file-width="1067" data-file-height="928" /></a><figcaption>Różne atomy i cząsteczki w traktacie <a href="/wiki/John_Dalton" title="John Dalton">Johna Daltona</a> A New System of Chemical Philosophy (1808) – jednej z najstarszych prac naukowych poświęconych atomom<a href="#cite_note-Dalton-22">[19]</a></figcaption></figure> <a href="/wiki/Jakob_Hermann" title="Jakob Hermann">Jakob Hermann</a> w 1716 roku w dziele Phoronomia opisał gaz jako składający się z cząsteczek poruszających się z różnymi prędkościami. Powiązał on ciepło gazu z kwadratem średniej prędkości jego cząsteczek<a href="#cite_note-23">[20]</a>. <a href="/wiki/Daniel_Bernoulli" title="Daniel Bernoulli">Daniel Bernoulli</a> w 1738 roku opublikował <a href="/w/index.php?title=Hydrodynamica&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hydrodynamica (strona nie istnieje)">Hydrodynamica</a>, w której m.in. wyłożył podstawy <a href="/wiki/Kinetyczno-molekularna_teoria_gaz%C3%B3w" title="Kinetyczno-molekularna teoria gazów">kinetyczno-molekularnej teorii gazów</a>. Wyjaśnił on transportowanie ciepła przez gazy oraz istnienie ciśnienia gazu poprzez oddziaływanie jego cząsteczek z otoczeniem<a href="#cite_note-24">[21]</a><a href="#cite_note-25">[22]</a>. Wraz z przekształcaniem się <a href="/wiki/Chemia" title="Chemia">chemii</a> w <a href="/wiki/Nauki_%C5%9Bcis%C5%82e" title="Nauki ścisłe">naukę ścisłą</a> nastąpił dalszy rozwój teorii atomów. W 1789 roku <a href="/wiki/Antoine_Lavoisier" title="Antoine Lavoisier">Antoine Lavoisier</a> odkrył <a href="/wiki/Prawo_zachowania_masy" title="Prawo zachowania masy">prawo zachowania masy</a> i zdefiniował <a href="/wiki/Pierwiastek_chemiczny" title="Pierwiastek chemiczny">pierwiastek chemiczny</a> jako podstawową substancję, która nie może już być rozdzielona metodami chemicznymi<a href="#cite_note-lavoisier_eoc-26">[23]</a>. W 1803 roku <a href="/wiki/John_Dalton" title="John Dalton">John Dalton</a> skorzystał z koncepcji atomów do wytłumaczenia, czemu pierwiastki wchodzą w reakcje w stosunkach ilościowych dających się przedstawić w postaci niewielkich <a href="/wiki/Liczby_naturalne" title="Liczby naturalne">liczb naturalnych</a> (<a href="/wiki/Prawo_stosunk%C3%B3w_wielokrotnych" title="Prawo stosunków wielokrotnych">prawo stosunków wielokrotnych</a>) i czemu jedne gazy łatwiej się rozpuszczają w wodzie niż inne. Postulował, że każdy pierwiastek składa się z atomów jednego, unikalnego typu i że te atomy mogą się łączyć, tworząc związki chemiczne<a href="#cite_note-27">[24]</a><a href="#cite_note-Dalton-22">[19]</a>. Postawienie tych <a href="/wiki/Hipoteza" title="Hipoteza">hipotez</a> uczyniło Daltona twórcą współczesnej teorii atomów<a href="#cite_note-patterson1970-28">[25]</a><a href="#cite_note-stern20050516-29">[26]</a>. Fakty doświadczalne mające w przyszłości stanowić dodatkowe potwierdzenie teorii atomów pojawiły się w 1827 roku, gdy <a href="/wiki/Botanika" title="Botanika">botanik</a> <a href="/wiki/Robert_Brown_(botanik)" title="Robert Brown (botanik)">Robert Brown</a> odkrył zjawisko spontanicznego chaotycznego ruchu <a href="/wiki/Py%C5%82ek" title="Pyłek">pyłków kwiatowych</a> zawieszonych w wodzie. Zjawisko to zostało potem nazwane <a href="/wiki/Ruchy_Browna" title="Ruchy Browna">ruchami Browna</a>. Jego wyjaśnienie przez termiczne ruchy cząsteczek wody zasugerował w 1877 roku Joseph Delsaulx<a href="#cite_note-30">[27]</a><a href="#cite_note-Ebeling-31">[28]</a>, a w 1905 roku <a href="/wiki/Albert_Einstein" title="Albert Einstein">Albert Einstein</a> przedstawił jego pełną matematyczną analizę<a href="#cite_note-adp322_8_549-32">[29]</a><a href="#cite_note-33">[30]</a><a href="#cite_note-lee_hoon1995-34">[31]</a>. Fundamentalny wkład do teorii ruchów Browna wniósł w latach 1906–1917 <a href="/wiki/Marian_Smoluchowski" title="Marian Smoluchowski">Marian Smoluchowski</a> (tworząc przy okazji nową gałąź <a href="/wiki/Mechanika_statystyczna" title="Mechanika statystyczna">fizyki statystycznej</a> określanej obecnie jako <a href="/wiki/Proces_stochastyczny" title="Proces stochastyczny">procesy stochastyczne</a>)<a href="#cite_note-Ebeling-31">[28]</a><a href="#cite_note-Einstein-35">[32]</a>. Analiza Einsteina została potwierdzona eksperymentalnie po raz pierwszy już w 1906 roku przez <a href="/wiki/Theodor_Svedberg" title="Theodor Svedberg">Theodora Svedberga</a><a href="#cite_note-Ebeling-31">[28]</a>, a <a href="/wiki/Jean_Baptiste_Perrin" title="Jean Baptiste Perrin">Jean Baptiste Perrin</a> wykorzystał teoretyczne prace Einsteina i Smoluchowskiego do eksperymentalnego wyznaczenia mas i „<a href="/wiki/Promie%C5%84_van_der_Waalsa" title="Promień van der Waalsa">rozmiarów</a>” atomów (1908) potwierdzając ostatecznie teorię Daltona<a href="#cite_note-Ebeling-31">[28]</a><a href="#cite_note-Perrin-36">[33]</a><a href="#cite_note-e31_2_50-37">[34]</a><a href="#cite_note-38">[35]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png/220px-Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png" decoding="async" width="220" height="271" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png/330px-Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png/440px-Mendeleev%27s_1869_periodic_table.png 2x" data-file-width="1067" data-file-height="1312" /></a><figcaption>Pierwszy <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_okresowy_pierwiastk%C3%B3w" title="Układ okresowy pierwiastków">układ okresowy pierwiastków</a> <a href="/wiki/Dmitrij_Mendelejew" title="Dmitrij Mendelejew">Mendelejewa</a> (1869)</figcaption></figure> W 1869 <a href="/wiki/Dmitrij_Mendelejew" title="Dmitrij Mendelejew">Dmitrij Mendelejew</a> opublikował swój <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_okresowy_pierwiastk%C3%B3w" title="Układ okresowy pierwiastków">układ okresowy pierwiastków</a><a href="#cite_note-pte20071101-39">[36]</a>. Układ przedstawiał wizualnie <a href="/wiki/Prawo_okresowo%C5%9Bci_Mendelejewa" title="Prawo okresowości Mendelejewa">prawo okresowości</a> głoszące, że <a href="/wiki/W%C5%82a%C5%9Bciwo%C5%9B%C4%87_chemiczna" title="Właściwość chemiczna">właściwości chemiczne</a> pierwiastków powtarzają się okresowo, gdy uporządkuje się te pierwiastki zgodnie z ich <a href="/wiki/Masa_atomowa" title="Masa atomowa">masami atomowymi</a><a href="#cite_note-Scerri-40">[37]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wewnętrzna_struktura_i_teoria_kwantowa">Wewnętrzna struktura i teoria kwantowa</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=4" title="Edytuj sekcję: Wewnętrzna struktura i teoria kwantowa" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=4" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wewnętrzna struktura i teoria kwantowa">edytuj kod</a>]</div> W 1897 roku <a href="/wiki/Joseph_John_Thomson" title="Joseph John Thomson">J.J. Thomson</a>, badając <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">promienie katodowe</a>, odkrył <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektrony</a> i doszedł do wniosku, że znajdują się one w każdym atomie. Tym samym obalił tezę, że atomy są ostatecznymi, niepodzielnymi elementami materii<a href="#cite_note-nobel1096-41">[38]</a>. Stworzył <a href="/wiki/Model_atomu_Thomsona" title="Model atomu Thomsona">pierwszy model struktury atomu</a>, w którym ujemnie naładowane elektrony unoszą się w jednorodnej, dodatnio naładowanej kuli. Model ten obalili w 1909 roku <a href="/wiki/Hans_Geiger" title="Hans Geiger">Hans Geiger</a>, <a href="/wiki/Ernest_Marsden" title="Ernest Marsden">Ernest Marsden</a> i <a href="/wiki/Ernest_Rutherford" title="Ernest Rutherford">Ernest Rutherford</a>, gdy <a href="/wiki/Dziesi%C4%99%C4%87_najpi%C4%99kniejszych_eksperyment%C3%B3w_z_fizyki#Eksperyment_Rutherforda_(rok_1911)_–_odkrycie_jądra_atomowego" title="Dziesięć najpiękniejszych eksperymentów z fizyki">bombardując złotą folię cząstkami alfa</a> odkryli, że niewielka część cząstek alfa jest odbijana, co było sprzeczne z przewidywaniami w modelu Thomsona. Na podstawie tych wyników Rutherford stworzył <a href="/wiki/Model_atomu_Rutherforda" title="Model atomu Rutherforda">nowy model atomu</a>, w którym dodatni ładunek i większość masy atomu są skupione w niewielkim jądrze w jego centrum, a ujemnie naładowane elektrony krążą wokół jądra<a href="#cite_note-pm21_669-42">[39]</a>. W 1913 roku <a href="/wiki/Frederick_Soddy" title="Frederick Soddy">Frederick Soddy</a>, badając produkty <a href="/wiki/Radioaktywno%C5%9B%C4%87" title="Radioaktywność">rozpadu promieniotwórczego</a>, odkrył, że atomy każdego pierwiastka mogą występować w kilku odmianach różniących się nieco masą atomową<a href="#cite_note-npc1921-43">[40]</a>. Określenie <a href="/wiki/Izotopy" title="Izotopy">izotop</a> (z gr. isos topos – „w tym samym miejscu”) zasugerowała mu szkocka pisarka i lekarz, <a href="/w/index.php?title=Margaret_Todd_(szkocka_pisarka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Margaret Todd (szkocka pisarka) (strona nie istnieje)">Margaret Todd</a> (1859–1918)<a href="#cite_note-44">[41]</a>. J.J. Thomson opracował technikę segregowania atomów ze względu na ich stosunek masy do ładunku w <a href="/wiki/Jonizacja" title="Jonizacja">zjonizowanych gazach</a>, co umożliwiło odkrycie <a href="/wiki/Wikipedia:Skarbnica_Wikipedii/Izotopy_stabilne" title="Wikipedia:Skarbnica Wikipedii/Izotopy stabilne">stabilnych izotopów</a><a href="#cite_note-prsA_89_1_1913-45">[42]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bohr_Model.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Bohr_Model.svg/220px-Bohr_Model.svg.png" decoding="async" width="220" height="188" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Bohr_Model.svg/330px-Bohr_Model.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a1/Bohr_Model.svg/440px-Bohr_Model.svg.png 2x" data-file-width="340" data-file-height="290" /></a><figcaption><a href="/wiki/Model_atomu_Bohra" title="Model atomu Bohra">Model Bohra</a> atomu wodoru, pokazujący przeskok elektronu między orbitami i emisję fotonu o określonej energii</figcaption></figure> Jednocześnie w 1913 roku fizyk <a href="/wiki/Niels_Bohr" title="Niels Bohr">Niels Bohr</a> zaproponował wyjaśnienie występowania <a href="/wiki/Linie_spektralne" title="Linie spektralne">linii spektralnych</a> w <a href="/wiki/Widmo_(spektroskopia)" title="Widmo (spektroskopia)">widmach emisyjnych</a> pierwiastków przez wprowadzenie hipotezy istnienia zestawu dopuszczalnych orbit, na których mogą krążyć elektrony wokół jądra atomowego<a href="#cite_note-stern20050516-29">[26]</a>. W <a href="/wiki/Model_atomu_Bohra" title="Model atomu Bohra">jego modelu</a> każdy elektron musiał zaabsorbować lub wyemitować foton o określonej energii, żeby przeskoczyć między orbitami<a href="#cite_note-bohr19221211-46">[43]</a>. Korzystając z tego modelu, <a href="/wiki/Gilbert_Lewis" title="Gilbert Lewis">Gilbert Newton Lewis</a> zaproponował w 1916 roku wyjaśnienie istoty <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_chemiczne" title="Wiązanie chemiczne">wiązań chemicznych</a> jako wymianę i współdzielenie elektronów na najwyższych orbitach atomowych<a href="#cite_note-jacs38_4_762-47">[44]</a>. W 1919 roku <a href="/wiki/Irving_Langmuir" title="Irving Langmuir">Irving Langmuir</a> zaproponował wytłumaczenie okresowości właściwości pierwiastków jako efekt grupowania się elektronów na pewnych orbitach tworzących <a href="/wiki/Pow%C5%82oka_elektronowa" title="Powłoka elektronowa">powłoki elektronowe</a><a href="#cite_note-Scerri-40">[37]</a><a href="#cite_note-jacs41_6_868-48">[45]</a>. W 1922 roku <a href="/wiki/Do%C5%9Bwiadczenie_Sterna-Gerlacha" title="Doświadczenie Sterna-Gerlacha">doświadczenie Sterna-Gerlacha</a> pokazało, że kierunek <a href="/wiki/Wektor" title="Wektor">wektora</a> <a href="/wiki/Magnetyczny_moment_dipolowy" title="Magnetyczny moment dipolowy">magnetycznego momentu dipolowego</a> atomów jest <a href="/wiki/Kwant" title="Kwant">skwantowany</a>. Specjalnie ukształtowane <a href="/wiki/Pole_magnetyczne" title="Pole magnetyczne">pole magnetyczne</a> dzieliło strumień przelatujących przez nie atomów <a href="/wiki/Srebro" title="Srebro">srebra</a> na dwie rozdzielone wiązki. Zgodnie z <a href="/wiki/Mechanika_klasyczna" title="Mechanika klasyczna">mechaniką klasyczną</a> takie zjawisko nie powinno mieć miejsca, ponieważ moment magnetyczny każdego atomu powinien móc być skierowany w dowolnym kierunku i oddziaływanie z zewnętrznym polem magnetycznym mogło jedynie rozciągnąć strumień atomów w jakimś kierunku. Zamiast tego atomy zostały rozdzielone na dwie grupy, w których wektor momentu magnetycznego skierowany był w górę lub w dół<a href="#cite_note-fop17_6_575-49">[46]</a>. W 1924 roku <a href="/wiki/Louis_de_Broglie" title="Louis de Broglie">Louis de Broglie</a> zaproponował, że wszystkie cząstki mogą <a href="/wiki/Fale_materii" title="Fale materii">zachowywać się jak fale</a>. W 1926 roku <a href="/wiki/Erwin_Schr%C3%B6dinger" title="Erwin Schrödinger">Erwin Schrödinger</a> rozwinął tę ideę, przedstawiając matematyczny model atomu, w którym ruch elektronów został opisany funkcjami <a href="/wiki/Fala_stoj%C4%85ca" title="Fala stojąca">fal stojących</a>. Konsekwencją opisywania cząstek jako fali było to, że matematycznie niemożliwe stało się jednoczesne określenie ich położenia i pędu, co zostało sformułowane jako <a href="/wiki/Zasada_nieoznaczono%C5%9Bci" title="Zasada nieoznaczoności">zasada nieoznaczoności</a> przez <a href="/wiki/Werner_Heisenberg" title="Werner Heisenberg">Wernera Heisenberga</a> w 1926 roku. Zgodnie z nią, zwiększając precyzję pomiaru położenia, zmniejsza się jednocześnie precyzję pomiaru pędu i vice versa. Model Schrödingera umożliwił rozwiązanie problemów, które napotykały wcześniejsze modele przy wyjaśnianiu <a href="/wiki/Linie_spektralne" title="Linie spektralne">linii spektralnych</a> atomów cięższych od <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodoru</a>. Obecnie przyjmuje się go za obowiązujący<a href="#cite_note-brown2007-50">[47]</a><a href="#cite_note-harrison2000-51">[48]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Schemat_spektrometru_mas.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Schemat_spektrometru_mas.svg/220px-Schemat_spektrometru_mas.svg.png" decoding="async" width="220" height="215" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Schemat_spektrometru_mas.svg/330px-Schemat_spektrometru_mas.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Schemat_spektrometru_mas.svg/440px-Schemat_spektrometru_mas.svg.png 2x" data-file-width="338" data-file-height="330" /></a><figcaption>Schemat działania spektrometru mas</figcaption></figure> Wynalezienie <a href="/wiki/Spektrometria_mas" title="Spektrometria mas">spektrometru mas</a> umożliwiło dokładne zmierzenie bezwzględnych <a href="/wiki/Masa_atomowa" title="Masa atomowa">mas atomowych</a>. Urządzenie to wykorzystuje pole magnetyczne do odchylenia trajektorii jonów, a stopień odchylenia zależy od stosunku ładunku jonu do jego masy. <a href="/wiki/Francis_William_Aston" title="Francis William Aston">Francis William Aston</a> jako pierwszy udowodnił przy jego użyciu, że izotopy mają różne masy i że różnice w ich masach są wielokrotnościami tej samej masy. W 1932 roku fizyk <a href="/wiki/James_Chadwick" title="James Chadwick">James Chadwick</a> wyjaśnił te różnice odkrywając <a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">neutron</a> – elektrycznie obojętną cząstkę podobną do <a href="/wiki/Proton" title="Proton">protonu</a>. Izotopy okazały się atomami o tej samej liczbie protonów, ale różniącymi się liczbą neutronów w jądrze<a href="#cite_note-chadwick1935-52">[49]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rozbicie_atomu_i_fizyka_materii_skondensowanej">Rozbicie atomu i fizyka materii skondensowanej</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=5" title="Edytuj sekcję: Rozbicie atomu i fizyka materii skondensowanej" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=5" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozbicie atomu i fizyka materii skondensowanej">edytuj kod</a>]</div> W 1938 roku niemiecki chemik <a href="/wiki/Otto_Hahn" title="Otto Hahn">Otto Hahn</a> skierował strumień neutronów na atomy <a href="/wiki/Uran_(pierwiastek)" title="Uran (pierwiastek)">uranu</a> próbując uzyskać <a href="/wiki/Transuranowce" title="Transuranowce">cięższe pierwiastki</a>. Produktem okazał się lżejszy pierwiastek <a href="/wiki/Bar_(pierwiastek)" title="Bar (pierwiastek)">bar</a><a href="#cite_note-53">[50]</a>. Rok później <a href="/wiki/Lise_Meitner" title="Lise Meitner">Lise Meitner</a> i <a href="/wiki/Otto_Frisch" title="Otto Frisch">Otto Frisch</a> potwierdzili, że ten eksperyment był pierwszym sztucznie wywołanym rozbiciem jądra atomowego<a href="#cite_note-54">[51]</a><a href="#cite_note-55">[52]</a>. Po 1950 roku budowa <a href="/wiki/Akcelerator_cz%C4%85stek" title="Akcelerator cząstek">akceleratorów cząstek</a> i <a href="/wiki/Detektory_promieniowania_jonizuj%C4%85cego" title="Detektory promieniowania jonizującego">detektorów cząstek</a> pozwoliła fizykom badać wyniki zderzeń atomów poruszających się z dużymi prędkościami<a href="#cite_note-56">[53]</a>. Odkryto w ten sposób dziesiątki, a później setki nowych cząstek. Ich strukturę wyjaśnili niezależnie od siebie <a href="/wiki/Murray_Gell-Mann" title="Murray Gell-Mann">Gell-Mann</a> i <a href="/wiki/George_Zweig" title="George Zweig">G. Zweig</a> w 1964 roku, wprowadzając pojęcie <a href="/wiki/Kwark" title="Kwark">kwarków</a>. Neutrony i protony okazały się być <a href="/wiki/Hadrony" title="Hadrony">hadronami</a> – cząsteczkami zbudowanymi z kwarków. Na bazie tego stworzono <a href="/wiki/Model_standardowy" title="Model standardowy">model standardowy</a>, wyjaśniający strukturę jądra atomowego w oparciu o kwarki i siły, jakim podlegają<a href="#cite_note-57">[54]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Składniki">Składniki</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=6" title="Edytuj sekcję: Składniki" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=6" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Składniki">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Cząstki_subatomowe">Cząstki subatomowe</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=7" title="Edytuj sekcję: Cząstki subatomowe" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=7" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Cząstki subatomowe">edytuj kod</a>]</div> Mimo że słowo atom pierwotnie oznaczało cząstkę, której nie da się podzielić na mniejsze, współcześnie nazywa się nim strukturę zbudowaną z mniejszych cząstek: <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektronów</a>, <a href="/wiki/Proton" title="Proton">protonów</a> i <a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">neutronów</a>. Jedynie wodór 1H nie zawiera żadnych neutronów, a jego dodatnio naładowany jon nie zawiera też elektronów. Elektron jest najmniej masywną z tych trzech cząstek, z masą 9,11×10−31 kg. Posiada ujemny ładunek i rozmiary zbyt małe, aby dało się je określić przy użyciu współczesnych metod<a href="#cite_note-58">[55]</a>. Protony posiadają dodatni ładunek i masę około 1836 razy większą od elektronów: 1,6726×10−27 kg. Neutrony nie posiadają ładunku elektrycznego i są około 1839 razy cięższe od elektronu<a href="#cite_note-59">[56]</a>, z masą 1,6929×10−27 kg. Masa protonów i neutronów wewnątrz jądra jest pomniejszona o <a href="/wiki/Energia_wi%C4%85zania" title="Energia wiązania">energię wiązania</a>. Neutrony i protony mają podobne średnice, rzędu 2,5×10−15 m – jednak z powodu ich wewnętrznej struktury trudno zdefiniować, co jest ich „powierzchnią”<a href="#cite_note-60">[57]</a>. Według modelu standardowego protony i neutrony są zbudowane z <a href="/wiki/Kwark" title="Kwark">kwarków</a>. Kwarki stanowią jedną z podstawowych grup cząstek tworzących materię (drugą są <a href="/wiki/Lepton_(mechanika_kwantowa)" title="Lepton (mechanika kwantowa)">leptony</a>, których przykładem jest <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektron</a>). Istnieje sześć typów kwarków, każdy posiadający ułamkowy ładunek elektryczny wynoszący albo +2/3 albo −1/3. Protony są zbudowane z dwóch <a href="/wiki/Kwark_g%C3%B3rny" title="Kwark górny">kwarków górnych</a> (o ładunku +2/3) i jednego <a href="/wiki/Kwark_dolny" title="Kwark dolny">kwarku dolnego</a> (o ładunku −1/3). Neutrony są zbudowane z jednego kwarka górnego i dwóch dolnych. Ta różnica odpowiada za różnicę w masach i ładunku tych dwóch cząstek. Kwarki są powiązane ze sobą <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywanie_silne" title="Oddziaływanie silne">silnym oddziaływaniem jądrowym</a>, którego nośnikiem są <a href="/wiki/Gluon" title="Gluon">gluony</a>. Gluony są <a href="/wiki/Bozony_cechowania" title="Bozony cechowania">bozonami cechowania</a> – podstawowymi cząstkami przenoszącymi <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywania_podstawowe" title="Oddziaływania podstawowe">oddziaływania fizyczne</a><a href="#cite_note-61">[58]</a><a href="#cite_note-62">[59]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Jądro_atomowe">Jądro atomowe</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=8" title="Edytuj sekcję: Jądro atomowe" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=8" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Jądro atomowe">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg/220px-Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg.png" decoding="async" width="220" height="146" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg/330px-Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/9a/Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg/440px-Binding_energy_curve_-_common_isotopes-pl.svg.png 2x" data-file-width="673" data-file-height="446" /></a><figcaption>Średnia <a href="/wiki/Energia_wi%C4%85zania" title="Energia wiązania">energia wiązania</a> dla nukleonu w jądrach poszczególnych pierwiastków</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">Jądro atomowe</a>.</div> Wszystkie protony i neutrony w atomie (nazywane wspólnie <a href="/wiki/Nukleony" title="Nukleony">nukleonami</a>) skupiają się w <a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">jądro atomowe</a>. Średnica jądra atomowego wynosi około <math xmlns="http://www.w3.org/1998/Math/MathML" alttext="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}1.07{\sqrt[{3}]{A}}\end{smallmatrix}}}"> <semantics> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle displaystyle="true" scriptlevel="0"> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mstyle scriptlevel="1"> <mtable rowspacing=".2em" columnspacing="0.333em" displaystyle="false"> <mtr> <mtd> <mn>1.07</mn> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mroot> <mi>A</mi> <mrow class="MJX-TeXAtom-ORD"> <mn>3</mn> </mrow> </mroot> </mrow> </mtd> </mtr> </mtable> </mstyle> </mrow> </mstyle> </mrow> <annotation encoding="application/x-tex">{\displaystyle {\begin{smallmatrix}1.07{\sqrt[{3}]{A}}\end{smallmatrix}}}</annotation> </semantics> </math><img src="https://wikimedia.org/api/rest_v1/media/math/render/svg/b59cf1fdd4848fe1e3628c3f821741f883bf0793" class="mwe-math-fallback-image-inline mw-invert skin-invert" aria-hidden="true" style="vertical-align: -0.838ex; width:6.276ex; height:2.509ex;" alt="{\displaystyle {\begin{smallmatrix}1.07{\sqrt[{3}]{A}}\end{smallmatrix}}}"> <a href="/wiki/Femtometr" title="Femtometr">fm</a>, gdzie A oznacza liczbę nukleonów<a href="#cite_note-63">[60]</a>. Jest to około 1/100 000 średnicy całego atomu. Nukleony są związane ze sobą przez <a href="/wiki/Si%C5%82y_j%C4%85drowe" title="Siły jądrowe">siły jądrowe</a>, będące resztkowym przejawem oddziaływania silnego. Na odległościach mniejszych niż 2,5 fm te siły są wielokrotnie silniejsze od odpychania <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywanie_elektrostatyczne" title="Oddziaływanie elektrostatyczne">elektrostatycznego</a> pomiędzy dodatnio naładowanymi protonami<a href="#cite_note-pfeffer-64">[61]</a>. Atomy tego samego <a href="/wiki/Pierwiastek_chemiczny" title="Pierwiastek chemiczny">pierwiastka</a> mają tę samą liczbę protonów, nazywaną <a href="/wiki/Liczba_atomowa" title="Liczba atomowa">liczbą atomową</a>. Liczba neutronów może być różna, w zależności od <a href="/wiki/Izotopy" title="Izotopy">izotopu</a> tego pierwiastka. Łączna liczba protonów i neutronów określana jest jako <a href="/wiki/Liczba_masowa" title="Liczba masowa">liczba masowa</a>. Stabilność jądra zależy od liczby protonów, jak i neutronów w jądrze. Jądra niestabilne ulegają <a href="/wiki/Radioaktywno%C5%9B%C4%87" title="Radioaktywność">rozpadowi promieniotwórczemu</a><a href="#cite_note-65">[62]</a>. Zarówno protony, jak i neutrony są <a href="/wiki/Fermiony" title="Fermiony">fermionami</a>. <a href="/wiki/Regu%C5%82a_Pauliego" title="Reguła Pauliego">Reguła Pauliego</a> zabrania identycznym fermionom zajmowania jednocześnie tego samego stanu kwantowego. Dlatego każdy proton w jądrze musi znajdować się w innym stanie kwantowym, podobnie jak każdy neutron. Reguła ta nie zabrania protonowi i neutronowi znajdować się w tym samym stanie, ponieważ są innym typem cząstek. W atomach z małą liczbą protonów (poniżej 20) najstabilniejsze są izotopy, w których liczba protonów i neutronów jest w przybliżeniu równa. Jądro atomu z tej grupy, zawierające znacząco różną liczbę neutronów i protonów, może obniżyć swoją energię przez rozpad radioaktywny prowadzący do zmniejszenia tej różnicy. W miarę wzrostu liczby protonów w jądrze ich odpychanie elektrostatyczne sprawia, że stabilniejsze stają się jądra z nieco większą liczbą neutronów. Jądra wszystkich atomów cięższych od <a href="/wiki/Wap%C5%84" title="Wapń">wapnia</a> (20 protonów), których liczba neutronów jest równa liczbie protonów, są niestabilne. Z dalszym wzrostem liczby protonów optymalny stosunek liczby neutronów do protonów rośnie, osiągając około 1,5 dla najcięższych jąder<a href="#cite_note-Sobkowski18-66">[63]</a>. Najcięższym trwałym atomem jest <a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">ołów</a>, którego izotop 208Pb zawiera 82 protony i 126 neutronów. Do roku 2003 za najcięższy trwały atom uważano <a href="/wiki/Bizmut" title="Bizmut">bizmut</a> (izotop 209Bi), który jednak, zgodnie z przewidywaniami teoretycznymi, ostatecznie okazał się niestabilny<a href="#cite_note-67">[64]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg/220px-Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg.png" decoding="async" width="220" height="256" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg/330px-Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/74/Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg/440px-Wpdms_physics_proton_proton_chain_1.svg.png 2x" data-file-width="416" data-file-height="484" /></a><figcaption>Schemat syntezy jądra deuteru z dwóch protonów. Emitowany jest <a href="/wiki/Pozyton" title="Pozyton">pozyton</a> (e+) – cząstka <a href="/wiki/Antymateria" title="Antymateria">antymaterii</a> – oraz <a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">neutrino</a> elektronowe.</figcaption></figure> W wyniku zderzeń jąder atomowych może dojść do utworzenia nowych jąder, ale doprowadzenie do takiej reakcji wymaga często bardzo wysokich energii. <a href="/wiki/Reakcja_termoj%C4%85drowa" title="Reakcja termojądrowa">Fuzja jądrowa</a> zachodzi, gdy lżejsze jądra łączą się w cięższe. Przykładowo protony muszą zderzyć się z energią 3–10 <a href="/wiki/Elektronowolt" title="Elektronowolt">keV</a>, aby przezwyciężyć wzajemne odpychanie i zbliżyć się na tyle, żeby połączyć się w jądro <a href="/wiki/Deuter" title="Deuter">deuteru</a><a href="#cite_note-68">[65]</a>. <a href="/wiki/Rozszczepienie_j%C4%85dra_atomowego" title="Rozszczepienie jądra atomowego">Rozszczepienie jądra atomowego</a> to odwrotny proces, w którym ciężkie jądro rozpada się na dwa lżejsze. Jądro może też zostać zmodyfikowane w wyniku zderzenia z wysokoenergetyczną cząstką lub fotonem – które zmieni proton w neutron lub na odwrót<a href="#cite_note-69">[66]</a><a href="#cite_note-70">[67]</a>. Jeśli masa powstałego jądra i emitowanych cząstek jest mniejsza niż masa <a href="/wiki/Substrat_(chemia)" title="Substrat (chemia)">substratów</a>, różnica zostanie wyemitowana w postaci <a href="/wiki/Promieniowanie_gamma" title="Promieniowanie gamma">promieniowania gamma</a> lub <a href="/wiki/Energia_kinetyczna" title="Energia kinetyczna">energii kinetycznej</a> produktów, zgodnie ze wzorem na <a href="/wiki/R%C3%B3wnowa%C5%BCno%C5%9B%C4%87_masy_i_energii" title="Równoważność masy i energii">równoważność masy i energii</a> E = mc2. Różnica mas wynika z <a href="/wiki/Energia_wi%C4%85zania" title="Energia wiązania">energii wiązania</a> w jądrze i jej utrata sprawia, że powstałe jądro jest stabilne – aby się rozpaść, musi otrzymać tę energię z otoczenia<a href="#cite_note-71">[68]</a>. Fuzja, w której powstaje jądro lżejsze od <a href="/wiki/%C5%BBelazo" title="Żelazo">żelaza</a> – o liczbie nukleonów mniejszej niż 60 – powoduje zwykle wyemitowanie większej ilości energii niż jest potrzebna do jej wywołania<a href="#cite_note-72">[69]</a>. Ta energia napędza reakcję termojądrową we wnętrzu <a href="/wiki/Gwiazda" title="Gwiazda">gwiazd</a>. Dla jąder cięższych od jądra żelaza energia wiązania w przeliczeniu na nukleon zaczyna spadać. Oznacza to, że fuzja takich jąder zużywa energię i nie może podtrzymać <a href="/wiki/R%C3%B3wnowaga_hydrostatyczna" title="Równowaga hydrostatyczna">równowagi hydrostatycznej</a> w gwiazdach<a href="#cite_note-Sobkowski71-73">[70]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Powłoki_elektronowe">Powłoki elektronowe</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=9" title="Edytuj sekcję: Powłoki elektronowe" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=9" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Powłoki elektronowe">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Potential_energy_well.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Potential_energy_well.svg/220px-Potential_energy_well.svg.png" decoding="async" width="220" height="144" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Potential_energy_well.svg/330px-Potential_energy_well.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Potential_energy_well.svg/440px-Potential_energy_well.svg.png 2x" data-file-width="535" data-file-height="350" /></a><figcaption><a href="/wiki/Studnia_potencja%C5%82u" title="Studnia potencjału">Studnia potencjału</a>, pokazująca minimalną energię V(x) potrzebną do osiągnięcia pozycji x. W <a href="/wiki/Mechanika_klasyczna" title="Mechanika klasyczna">mechanice klasycznej</a> cząstka o energii E jest ograniczona do pozycji między x1 i x2.</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobne artykuły: <a href="/wiki/Orbital" title="Orbital">Orbital</a> i <a href="/wiki/Konfiguracja_elektronowa" title="Konfiguracja elektronowa">Konfiguracja elektronowa</a>.</div> Elektrony w atomie są przyciągane siłami elektrycznymi przez protony w jądrze. To oddziaływanie tworzy <a href="/wiki/Studnia_potencja%C5%82u" title="Studnia potencjału">studnię potencjału</a> wokół jądra, z której uwolnienie wymaga dostarczenia elektronom energii z zewnątrz. Im bliżej jądra znajduje się elektron, tym silniej jest przyciągany i wzrasta energia konieczna do jego oderwania od atomu. Zgodnie z <a href="/wiki/Mechanika_kwantowa" title="Mechanika kwantowa">mechaniką kwantową</a>, elektrony (tak jak wszystkie cząstki) są <a href="/wiki/Dualizm_korpuskularno-falowy" title="Dualizm korpuskularno-falowy">jednocześnie cząstkami i falami</a>. Każdy elektron można opisać <a href="/wiki/Funkcja" title="Funkcja">funkcją</a> matematyczną określającą prawdopodobieństwo znalezienia elektronu w określonym obszarze. Dla elektronu w studni potencjału, funkcja ta jest funkcją <a href="/wiki/Fala_stoj%C4%85ca" title="Fala stojąca">fali stojącej</a> i jest nazywana <a href="/wiki/Orbital" title="Orbital">orbitalem</a><a href="#cite_note-74">[71]</a>. Zbiór orbitali posiadających podobny poziom energetyczny nazywany jest <a href="/wiki/Pow%C5%82oka_elektronowa" title="Powłoka elektronowa">powłoką elektronową</a>, a łącznie wszystkie powłoki – <a href="/wiki/Chmura_elektronowa" title="Chmura elektronowa">chmurą elektronową</a>. Istnieje określony, niewielki zbiór stabilnych orbitali wokół jądra a wszystkie pozostałe, które są teoretycznie możliwe, szybko rozpadałyby się na orbitale z tego zbioru<a href="#cite_note-Brucat-75">[72]</a>. Te stabilne orbitale różnią się między sobą kształtami oraz wielkością i orientacją obszaru, który określają<a href="#cite_note-76">[73]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:S-p-Orbitals.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/S-p-Orbitals.svg/220px-S-p-Orbitals.svg.png" decoding="async" width="220" height="73" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/S-p-Orbitals.svg/330px-S-p-Orbitals.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/S-p-Orbitals.svg/440px-S-p-Orbitals.svg.png 2x" data-file-width="1813" data-file-height="600" /></a><figcaption>Kształty pięciu najprostszych orbitali. Trzy orbitale 2p mają identyczny kształt, różnią się jedynie orientacją w przestrzeni.</figcaption></figure> Każdemu orbitalowi przypisany jest jego <a href="/wiki/Poziom_energetyczny" title="Poziom energetyczny">poziom energetyczny</a>. Elektron może znaleźć się na wyższym poziomie energetycznym pochłaniając foton o odpowiedniej energii lub otrzymując tę energię ze zderzenia z innym atomem lub cząstką. Odwrotnie – elektron z wyższego poziomu może przenieść się na niższy. Powstający w ten sposób nadmiar energii jest unoszony przez emitowany foton (zjawisko to nazywamy <a href="/wiki/Emisja_spontaniczna" title="Emisja spontaniczna">emisją spontaniczną</a>) lub przejmowany przez inny atom (przejście bezpromieniste). Charakterystyczne wartości tych energii, będące różnicami energii poszczególnych orbitali, odpowiadają za występowanie <a href="/wiki/Linie_spektralne" title="Linie spektralne">linii spektralnych</a> w <a href="/wiki/Widmo_liniowe" title="Widmo liniowe">widmach liniowych</a> poszczególnych pierwiastków<a href="#cite_note-Brucat-75">[72]</a>. Energia potrzebna na oderwanie bądź przyłączenie elektronu – energia wiązania elektronu – jest o wiele mniejsza niż energia wiązania nukleonów. Potrzeba około 13,6 eV, aby oddzielić elektron w <a href="/wiki/Stan_podstawowy" title="Stan podstawowy">stanie podstawowym</a> od jądra atomu wodoru<a href="#cite_note-77">[74]</a>, podczas gdy wyrwanie nukleonu z jądra deuteru wymaga 2,23 milionów eV<a href="#cite_note-78">[75]</a>. Jeśli atom ma tę samą liczbę protonów i elektronów, jest elektrycznie obojętny. Atomy mające nadmiar lub niedomiar elektronów nazywane są <a href="/wiki/Jon" title="Jon">jonami</a>. Elektrony na orbitalach najdalszych od jądra mogą przenosić się na inne atomy bądź tworzyć <a href="/wiki/Orbital_molekularny" title="Orbital molekularny">orbitale</a> wokół dwóch i więcej atomów jednocześnie. W ten sposób atomy tworzą <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_chemiczne" title="Wiązanie chemiczne">wiązania chemiczne</a> między sobą, łącząc się w <a href="/wiki/Zwi%C4%85zek_chemiczny" title="Związek chemiczny">związki chemiczne</a><a href="#cite_note-79">[76]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Właściwości">Właściwości</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=10" title="Edytuj sekcję: Właściwości" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=10" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Właściwości">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Właściwości_jądrowe">Właściwości jądrowe</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=11" title="Edytuj sekcję: Właściwości jądrowe" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=11" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Właściwości jądrowe">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Izotopy" title="Izotopy">Izotopy</a>.</div> Z definicji dwa atomy o identycznej liczbie protonów w jądrze są atomami tego samego <a href="/wiki/Pierwiastek_chemiczny" title="Pierwiastek chemiczny">pierwiastka</a>. Jeśli różnią się liczbą neutronów, stanowią różne izotopy tego pierwiastka. Przykładowo atomy wodoru posiadają zawsze jeden proton, ale mogą nie posiadać żadnego neutronu (prot), posiadać jeden (<a href="/wiki/Deuter" title="Deuter">deuter</a>), dwa (<a href="/wiki/Tryt" title="Tryt">tryt</a>) lub nawet <a href="/wiki/Izotopy_wodoru" title="Izotopy wodoru">więcej neutronów</a>. 99,98% atomów wodoru w przyrodzie należy do pierwszego izotopu (bez neutronów)<a href="#cite_note-80">[77]</a>. Lista znanych obecnie pierwiastków obejmuje liczby atomowe od 1 (<a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodór</a>) do 118 (<a href="/wiki/Oganeson" title="Oganeson">oganeson</a>)<a href="#cite_note-81">[78]</a>. Jądra o określonej liczbie protonów i neutronów określane są jako <a href="/wiki/Nuklid" title="Nuklid">nuklidy</a>. Wszystkie znane nuklidy mające więcej niż 82 protony w jądrze są radioaktywne<a href="#cite_note-sills-82">[79]</a><a href="#cite_note-dume-83">[80]</a>. Na <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemi</a> naturalnie występuje około 339 różnych nuklidów<a href="#cite_note-84">[81]</a>, z czego 227 (około 67%) jest stabilnych i nie ulega radioaktywnemu rozpadowi. Jednak jedynie 90 z nich nie ma teoretycznej możliwości rozpadu, pozostałe 137 taką możliwość wedle współczesnej wiedzy posiadają, ale nigdy takiego rozpadu nie zaobserwowano. Oprócz tych 227 stabilnych nuklidów u kolejnych 30 potwierdzono radioaktywny rozpad, ale <a href="/wiki/Czas_po%C5%82owicznego_rozpadu" title="Czas połowicznego rozpadu">czas tego rozpadu</a> jest zbyt duży, aby dało się go wyznaczyć eksperymentalnie. Kolejnych 31 ma czas połowicznego rozpadu przekraczający 80 milionów lat, dzięki czemu ich resztki dotrwały do dzisiejszych czasów od początków istnienia <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_S%C5%82oneczny" title="Układ Słoneczny">Układu Słonecznego</a>. Daje to w sumie 288 tzw. pierwotnych nuklidów, istniejących na Ziemi od jej początków. Ostatnie 51 istniejących na Ziemi naturalnie nuklidów to produkty rozpadu cięższych nuklidów (jak np. <a href="/wiki/Rad_(pierwiastek)" title="Rad (pierwiastek)">rad</a> powstający z rozpadu <a href="/wiki/Uran_(pierwiastek)" title="Uran (pierwiastek)">uranu</a>) i produkty naturalnych reakcji jądrowych (jak <a href="/wiki/W%C4%99giel-14" title="Węgiel-14">14C</a> produkowany w górnych warstwach atmosfery pod wpływem <a href="/wiki/Promieniowanie_kosmiczne" title="Promieniowanie kosmiczne">promieniowania kosmicznego</a>)<a href="#cite_note-85">[82]</a><a href="#cite_note-86">[83]</a>. 80 pierwiastków chemicznych posiada stabilne izotopy. Nie mają ich pierwiastki o liczbie atomowej 43 (<a href="/wiki/Technet" title="Technet">technet</a>), 61 (<a href="/wiki/Promet" title="Promet">promet</a>) i wszystkie o liczbach atomowych większych od 82 (<a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">ołów</a>). Pozostałe posiadają średnio po około 3 stabilne izotopy. 27 pierwiastków ma tylko jeden stabilny izotop. Największą liczbę stabilnych izotopów (10) ma <a href="/wiki/Cyna" title="Cyna">cyna</a><a href="#cite_note-CRC-87">[84]</a>. Stabilność izotopów zależy od proporcji protonów i neutronów oraz od tego czy ich liczba jest równa jednej z tzw. liczb magicznych. W <a href="/wiki/Model_pow%C5%82okowy" title="Model powłokowy">modelu powłokowym</a> struktury jądra atomowego, liczby magiczne odpowiadają maksymalnej pojemności kolejnych jego poziomów energetycznych. Część liczb magicznych dotyczy obu nukleonów, a część odnosi się tylko do jednego z ich rodzajów. Przykładowo, jądro <a href="/wiki/Cyna" title="Cyna">cyny</a> zawiera 50 protonów, która jest liczbą magiczną dla obu nukleonów, dlatego cyna posiada wyjątkowo dużo trwałych izotopów. Wśród znanych 256 stabilnych nuklidów tylko 4 mają nieparzyste liczby zarówno protonów, jak i neutronów: <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">wodór-2</a>, <a href="/wiki/Lit" title="Lit">lit-6</a>, <a href="/wiki/Bor" title="Bor">bor-10</a> i <a href="/wiki/Azot" title="Azot">azot-14</a>. Większość jąder o nieparzystej liczbie protonów i neutronów w bardzo krótkim czasie ulega <a href="/wiki/Rozpad_beta" title="Rozpad beta">rozpadowi beta</a>, tworząc jądro o parzystej liczbie protonów i neutronów, zwykle znacznie stabilniejsze (patrz <a href="/wiki/Model_kroplowy" title="Model kroplowy">model kroplowy</a>)<a href="#cite_note-CRC-87">[84]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Masa">Masa</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=12" title="Edytuj sekcję: Masa" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=12" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Masa">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Masa_atomowa" title="Masa atomowa">Masa atomowa</a>.</div> Protony i neutrony odpowiadają za ponad 99,9% masy atomu, a ich masa jest w przybliżeniu taka sama. Dlatego sumaryczna liczba protonów i neutronów nazywana jest <a href="/wiki/Liczba_masowa" title="Liczba masowa">liczbą masową</a>. <a href="/wiki/Masa_spoczynkowa" title="Masa spoczynkowa">Masa spoczynkowa</a> atomów wyrażana jest często w <a href="/wiki/Jednostka_masy_atomowej" title="Jednostka masy atomowej">jednostkach atomowych</a> (u), zdefiniowanych jako 1/12 masy atomu <a href="/wiki/W%C4%99giel_(pierwiastek)" title="Węgiel (pierwiastek)">12C</a>, czyli około 1,66×10−27 kg<a href="#cite_note-iupac-88">[85]</a>. W tych jednostkach masa każdego atomu jest w przybliżeniu równa jego liczbie masowej. Przykładowo masa atomu <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">1H</a> wynosi 1,007825 u<a href="#cite_note-89">[86]</a><a href="#cite_note-90">[87]</a>. Najcięższy stabilny atom to <a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">208Pb</a><a href="#cite_note-sills-82">[79]</a>, którego masa wynosi 207,976652481 u<a href="#cite_note-91">[88]</a>. Ponieważ w chemii używa się makroskopowych ilości atomów, chemicy używają dodatkowej jednostki: <a href="/wiki/Mol" title="Mol">mola</a>. Jeden mol to około <a href="/wiki/Sta%C5%82a_Avogadra" title="Stała Avogadra">6,022×1023</a> cząstek. Liczba ta została dobrana w ten sposób, żeby mol atomów o liczbie masowej 1 miał masę zbliżoną do 1 <a href="/wiki/Gram" title="Gram">grama</a>. Ze względu na to, że dokładny pomiar liczby atomów w 1 gramie wodoru-1 jest problematyczny, za podstawę skali względnej <a href="/wiki/Masa_atomowa" title="Masa atomowa">masy atomowej</a> przyjęto założenie, że 1 mol to taka liczba atomów, jaka znajduje się w 12 gramach izotopu węgla-12<a href="#cite_note-iupac-88">[85]</a>. Powiązanie definicji mola i standardowej jednostki atomowej (u) poprzez odniesienie do izotopu węgla-12 nie jest przypadkowe, lecz wynika z wieloletnich konsultacji i dyskusji w ramach <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Chemii_Czystej_i_Stosowanej" title="Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej">IUPAC</a>, <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Fizyki_Czystej_i_Stosowanej" title="Międzynarodowa Unia Fizyki Czystej i Stosowanej">IUPAP</a> i <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowy_Komitet_Miar_i_Wag" title="Międzynarodowy Komitet Miar i Wag">Międzynarodowego Komitetu Miar i Wag</a><a href="#cite_note-92">[89]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Kształt_i_wielkość">Kształt i wielkość</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=13" title="Edytuj sekcję: Kształt i wielkość" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=13" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Kształt i wielkość">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Promie%C5%84_atomowy" title="Promień atomowy">Promień atomowy</a>.</div> Atomy nie mają dokładnie określonych granic, ich rozmiary są określane w sposób umowny, na podstawie odległości pomiędzy sąsiednimi jądrami atomów (promień kowalencyjny), z którymi tworzą <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_chemiczne" title="Wiązanie chemiczne">wiązania chemiczne</a>. Odpowiada to zwykle średniej odległości, na jakiej znajdują się elektrony na najdalszej powłoce. Tak zdefiniowane rozmiary zależą jednak od rodzaju wiązań chemicznych, <a href="/wiki/Liczba_koordynacyjna" title="Liczba koordynacyjna">liczby sąsiadów</a> i od ich <a href="/wiki/Spin_(fizyka)" title="Spin (fizyka)">spinu</a><a href="#cite_note-93">[90]</a>. W <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_okresowy_pierwiastk%C3%B3w" title="Układ okresowy pierwiastków">układzie okresowym</a> średnice atomów wewnątrz każdej grupy rosną wraz z liczbą obsadzonych powłok, jednak maleją wewnątrz okresu wraz ze zwiększeniem liczby protonów (ponieważ jądro przyciąga elektrony mocniej i rozmiary powłok maleją)<a href="#cite_note-94">[91]</a>. Dlatego najmniejszą średnicę ma <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">hel</a> – około 62 <a href="/wiki/Pikometr" title="Pikometr">pm</a>, a największą <a href="/wiki/Cez" title="Cez">cez</a> – około 520 pm<a href="#cite_note-95">[92]</a>. Przyjmuje się, że w pustej przestrzeni atomy w stanie podstawowym mają kształt kuli. Pod wpływem pól elektrycznych te kształty mogą się jednak zmieniać. Stopień odkształcenia zależy od siły pola i typu zewnętrznej powłoki elektronowej atomu. W szczególności atomy tworzące kryształy mogą mieć kształty znacznie odbiegające od sfery z powodu silnych pól wytwarzanych przez atomy rozłożone wokół nich<a href="#cite_note-96">[93]</a><a href="#cite_note-97">[94]</a>. Ponieważ rozmiary atomów są tysiące razy mniejsze od <a href="/wiki/D%C5%82ugo%C5%9B%C4%87_fali" title="Długość fali">długości fali</a> <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o_widzialne" title="Światło widzialne">światła widzialnego</a> (400–700 <a href="/wiki/Nanometr" title="Nanometr">nm</a>), nie można dostrzec pojedynczych atomów za pomocą <a href="/wiki/Mikroskop_optyczny" title="Mikroskop optyczny">mikroskopu optycznego</a>. Pierwszym urządzeniem, które umożliwiło wizualizację pojedynczych atomów i ich rozmieszczenia, był <a href="/wiki/Polowy_mikroskop_jonowy" title="Polowy mikroskop jonowy">polowy mikroskop jonowy</a>, jednak jego użyteczność była ograniczona<a href="#cite_note-98">[95]</a>. Później uzyskano możliwość obrazowania atomów za pomocą skaningowej mikroskopii elektronowej i wysokonapięciowej mikroskopii elektronowej, natomiast <a href="/wiki/Skaningowy_mikroskop_tunelowy" title="Skaningowy mikroskop tunelowy">skaningowy mikroskop tunelowy</a> umożliwił również manipulację pojedynczymi atomami<a href="#cite_note-99">[96]</a>. Wielkość atomów można opisać obrazowo na przykładach makroskopowych: ludzki włos ma średnicę około miliona atomów węgla, kropla wody zawiera około 2 <a href="/wiki/Tryliard" title="Tryliard">tryliardy</a> (2×1021) atomów tlenu i dwa razy więcej atomów wodoru<a href="#cite_note-100">[97]</a>. Gdyby powiększyć jabłko do rozmiarów Ziemi, to atomy jabłka miałyby rozmiary mniej więcej jabłka<a href="#cite_note-101">[98]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rozpad_radioaktywny">Rozpad radioaktywny</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=14" title="Edytuj sekcję: Rozpad radioaktywny" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=14" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rozpad radioaktywny">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Isotopes_and_half-life.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Isotopes_and_half-life.svg/220px-Isotopes_and_half-life.svg.png" decoding="async" width="220" height="264" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Isotopes_and_half-life.svg/330px-Isotopes_and_half-life.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/80/Isotopes_and_half-life.svg/440px-Isotopes_and_half-life.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="768" /></a><figcaption><a href="/wiki/Tabela_nuklid%C3%B3w" title="Tabela nuklidów">Tabela nuklidów</a>, diagram ukazujący <a href="/wiki/Czas_po%C5%82owicznego_rozpadu" title="Czas połowicznego rozpadu">czas połowicznego rozpadu</a> (T½) różnych nuklidów</figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Radioaktywno%C5%9B%C4%87" title="Radioaktywność">Radioaktywność</a>.</div> Każdy pierwiastek ma nietrwałe izotopy, które ulegają rozpadowi radioaktywnemu. W trakcie takiego rozpadu jądro emituje cząstki, czemu może towarzyszyć <a href="/wiki/Promieniowanie_elektromagnetyczne" title="Promieniowanie elektromagnetyczne">promieniowanie elektromagnetyczne</a>. Szczególnie podatne na taki rozpad są jądra o dużej wielkości w stosunku do zasięgu <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywanie_silne" title="Oddziaływanie silne">oddziaływania silnego</a> – około 1 fm<a href="#cite_note-splung-102">[99]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg/220px-Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg.png" decoding="async" width="220" height="220" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg/330px-Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg/440px-Tryby_rozpadu_promieniotworczego.svg.png 2x" data-file-width="260" data-file-height="260" /></a><figcaption>Tryby rozpadu jądra atomu. N, liczba neutronów; Z, liczba protonów.</figcaption></figure> Najbardziej powszechne typy rozpadów radioaktywnych to<a href="#cite_note-103">[100]</a><a href="#cite_note-104">[101]</a>: <ul><li><a href="/wiki/Rozpad_alfa" title="Rozpad alfa">Rozpad alfa</a> – polegający na emisji <a href="/wiki/Promieniowanie_alfa" title="Promieniowanie alfa">cząstki alfa</a>, czyli jądra <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a>, składającego się z dwóch protonów i dwóch neutronów. W jego wyniku liczba masowa jądra maleje o 4.</li> <li><a href="/wiki/Rozpad_beta" title="Rozpad beta">Rozpad beta</a> – wywoływany przez <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywanie_s%C5%82abe" title="Oddziaływanie słabe">oddziaływanie słabe</a>, polegający na przekształceniu neutronu znajdującego się w jądrze w proton albo (rzadko) protonu w neutron. W pierwszym przypadku emitowany jest <a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektron</a> i <a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">antyneutrino</a> (rozpad β−), w drugim przypadku <a href="/wiki/Pozyton" title="Pozyton">pozyton</a> i <a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">neutrino</a> (rozpad β+). Elektron i pozyton nazywane są <a href="/wiki/Promieniowanie_beta" title="Promieniowanie beta">cząstkami beta</a>. Taki rozpad zwiększa (β−) albo zmniejsza (β+) liczbę atomową jądra, nie zmieniając jego liczby masowej. Rozpad β+ zachodzi tylko w sztucznie wytworzonych jądrach z nadmiarem protonów, np. 137N<a href="#cite_note-Sobkowski47-105">[102]</a>.</li> <li><a href="/wiki/Emisja_gamma" title="Emisja gamma">Emisja gamma</a> – polegająca na emisji promieniowania gamma w wyniku przejścia nukleonu na niższy poziom energetyczny w jądrze. Taki rozpad nie zmienia liczby atomowej ani masowej jądra. Zwykle następuje po rozpadzie alfa albo beta, po którym jądro pozostało w stanie wzbudzonym.</li></ul> Rozpady α i β− kolejnych izotopów promieniotwórczych grupują się w 4 <a href="/wiki/Szereg_promieniotw%C3%B3rczy" title="Szereg promieniotwórczy">szeregi promieniotwórcze</a>, kończące się trwałymi izotopami ołowiu (szeregi 1–3) lub praktycznie trwałym izotopem bizmutu-209 (szereg 4). Rzadziej występujące typy rozpadów radioaktywnych to m.in. <a href="/wiki/Emisja_neutronu" title="Emisja neutronu">emisja neutronu</a>, <a href="/wiki/Emisja_protonu" title="Emisja protonu">emisja protonu</a> albo ich grupy z jądra, emisja wysokoenergetycznego elektronu w wyniku <a href="/wiki/Konwersja_wewn%C4%99trzna" title="Konwersja wewnętrzna">konwersji wewnętrznej</a> i <a href="/wiki/Emisja_promieniowania" title="Emisja promieniowania">emisja promieniowania</a> elektromagnetycznego nie będącego promieniami gamma. Rozpad radioaktywny jest procesem, którego wystąpienie jest losowe, i nie da się przewidzieć, w jakim momencie dany atom ulegnie rozpadowi. Można natomiast określić prawdopodobieństwo rozpadu w określonym czasie. Jest ono niemal niezależne od czynników zewnętrznych, w tym i od wielkości próbki, dlatego dla każdego nietrwałego jądra można określić charakterystyczny <a href="/wiki/Czas_po%C5%82owicznego_rozpadu" title="Czas połowicznego rozpadu">czas połowicznego rozpadu</a> – czas, po jakim połowa jąder z próbki ulegnie rozpadowi<a href="#cite_note-splung-102">[99]</a>. Rozpad jest <a href="/wiki/Prawo_rozpadu_naturalnego" title="Prawo rozpadu naturalnego">wykładniczy</a>, co oznacza, że po upływie dwukrotności tego czasu pozostaje 1/4 jąder, po trzykrotności 1/8 itd. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Moment_magnetyczny">Moment magnetyczny</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=15" title="Edytuj sekcję: Moment magnetyczny" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=15" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Moment magnetyczny">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Magnetyczny_moment_dipolowy" title="Magnetyczny moment dipolowy">Magnetyczny moment dipolowy</a>.</div> Cząstki elementarne mają kwantową cechę nazywaną <a href="/wiki/Spin_(fizyka)" title="Spin (fizyka)">spinem</a>. Ma ona podobne cechy jak <a href="/wiki/Moment_p%C4%99du" title="Moment pędu">moment pędu</a> obiektu wirującego wokół swojego <a href="/wiki/%C5%9Arodek_masy" title="Środek masy">środka masy</a>, choć cząstki elementarne wedle współczesnej wiedzy nie obracają się. Spin wyraża się w jednostkach <a href="/wiki/Sta%C5%82a_Plancka" title="Stała Plancka">stałej Diraca</a> (ħ). Elektrony, protony i neutrony mają spin ½ ħ. W atomie elektrony mają także moment pędu wynikający z ich ruchu wokół jądra, a nukleony wynikający z ich krążenia w jądrze<a href="#cite_note-106">[103]</a>. <a href="/wiki/Pole_magnetyczne" title="Pole magnetyczne">Pole magnetyczne</a> wytwarzane przez atom – jego <a href="/wiki/Magnetyczny_moment_dipolowy" title="Magnetyczny moment dipolowy">moment magnetyczny</a> – wynika z sumy momentów pędu. Główną rolę odgrywa jednak spin. Ponieważ <a href="/wiki/Regu%C5%82a_Pauliego" title="Reguła Pauliego">reguła Pauliego</a> zabrania dwóm cząstkom znajdować się w identycznym stanie kwantowym, na każdym poziomie energetycznym znajdują się zwykle dwie cząstki o przeciwnie skierowanych spinach. W ten sposób, jeśli liczba atomowa jest parzysta, wszystkie spiny w atomie mogą się nawzajem znosić, tworząc atom o zerowym momencie magnetycznym. W <a href="/wiki/Ferromagnetyzm" title="Ferromagnetyzm">ferromagnetykach</a> takich jak <a href="/wiki/%C5%BBelazo" title="Żelazo">żelazo</a> nieparzysta liczba elektronów oznacza, że w każdym atomie jeden elektron pozostaje niesparowany. Ponieważ orbitale tych elektronów w sąsiednich atomach nakładają się na siebie, energetycznie niższy stan jest osiągany, gdy te niesparowane elektrony mają tak samo skierowane spiny. W ten sposób wszystkie niesparowane elektrony mogą uzyskać tak samo skierowany spin, co wytwarza makroskopowe pole magnetyczne. W <a href="/wiki/Paramagnetyzm" title="Paramagnetyzm">paramagnetykach</a> spiny sąsiednich atomów nie układają się same w jednym kierunku, ale zewnętrzne pole magnetyczne może wymusić przyjęcie jednej orientacji, co również prowadzi do wytworzenia makroskopowego pola<a href="#cite_note-107">[104]</a>. Właściwości atomów zawierających niesparowane elektrony można badać za pomocą <a href="/wiki/Spektroskopia_EPR" title="Spektroskopia EPR">spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego</a> (EPR). Jądra atomowe również mogą zawierać niesparowane nukleony i w efekcie niezerowy spin (np. <a href="/wiki/Wod%C3%B3r" title="Wodór">1H</a> i <a href="/wiki/Deuter" title="Deuter">2H</a>, <a href="/wiki/W%C4%99giel_(pierwiastek)" title="Węgiel (pierwiastek)">13C</a>, <a href="/wiki/Azot" title="Azot">15N</a>, <a href="/wiki/Tlen" title="Tlen">17O</a>, <a href="/wiki/Fluor" title="Fluor">19F</a>, <a href="/wiki/S%C3%B3d" title="Sód">23Na</a> i <a href="/wiki/Fosfor" title="Fosfor">31P</a>). Zwykle takie spiny są skierowane w losowych kierunkach i nie wytwarzają efektów makroskopowych. W zewnętrznym polu magnetycznym jądra atomów o niezerowym spinie ulegają jednak <a href="/wiki/Magnetyzacja" title="Magnetyzacja">polaryzacji magnetycznej</a>, a przejścia między dozwolonymi poziomami energetycznymi da się rejestrować, co jest podstawą <a href="/wiki/Spektroskopia_magnetycznego_rezonansu_j%C4%85drowego" title="Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego">spektroskopii magnetycznego rezonansu jądrowego</a> (NMR), <a href="/wiki/Obrazowanie_metod%C4%85_rezonansu_magnetycznego" title="Obrazowanie metodą rezonansu magnetycznego">obrazowania rezonansem magnetycznym</a> (MRI)<a href="#cite_note-108">[105]</a><a href="#cite_note-109">[106]</a> i innych technik magnetycznego rezonansu jądrowego. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Poziomy_energetyczne">Poziomy energetyczne</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=16" title="Edytuj sekcję: Poziomy energetyczne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=16" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Poziomy energetyczne">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobne artykuły: <a href="/wiki/Pow%C5%82oka_elektronowa" title="Powłoka elektronowa">Powłoka elektronowa</a> i <a href="/wiki/Widmo_liniowe" title="Widmo liniowe">Widmo liniowe</a>.</div> <a href="/wiki/Energia_potencjalna" title="Energia potencjalna">Energia potencjalna</a> elektronów związanych w atomie jest odwrotnie proporcjonalna do ich odległości od jądra. Można ją zmierzyć przez określenie energii, jaka jest potrzebna do oderwania tych elektronów od atomu. Zwykle wyraża się ją w <a href="/wiki/Elektronowolt" title="Elektronowolt">elektronowoltach</a> (eV). Zgodnie z mechaniką kwantową, elektron związany w atomie musi znajdować się w jednym z określonych z góry stanów, którym odpowiadają określone poziomy energetyczne. Najniższy poziom energetyczny nazywany jest stanem podstawowym, a pozostałe <a href="/wiki/Stan_wzbudzony" title="Stan wzbudzony">stanami wzbudzonymi</a>. Aby przejść pomiędzy stanami, elektron musi pochłonąć lub wyemitować <a href="/wiki/Foton" title="Foton">foton</a> o energii odpowiadającej różnicy pomiędzy energią potencjalną tych stanów. Energia fotonu określa jego <a href="/wiki/Cz%C4%99stotliwo%C5%9B%C4%87" title="Częstotliwość">częstotliwość</a>, dlatego te energie mają wyznaczone miejsca w <a href="/wiki/Widmo_(spektroskopia)" title="Widmo (spektroskopia)">widmie elektromagnetycznym</a><a href="#cite_note-110">[107]</a>. Każdy pierwiastek ma charakterystyczne widmo, określone przez ładunek jądra, wypełnienie poszczególnych powłok elektronami i oddziaływania pomiędzy elektronami<a href="#cite_note-111">[108]</a>. <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Fraunhofer_lines.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Fraunhofer_lines.svg/220px-Fraunhofer_lines.svg.png" decoding="async" width="220" height="64" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Fraunhofer_lines.svg/330px-Fraunhofer_lines.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2f/Fraunhofer_lines.svg/440px-Fraunhofer_lines.svg.png 2x" data-file-width="768" data-file-height="225" /></a><figcaption>Przykładowe linie absorpcyjne w widmie</figcaption></figure> Gdy światło o ciągłym widmie przechodzi przez gaz lub plazmę, niektóre fotony zostają pochłonięte przez atomy, wywołując przejścia elektronów między poziomami energetycznymi. Wzbudzone tak elektrony po jakimś czasie wracają do swojego poprzedniego stanu, emitując fotony w losowych kierunkach. W ten sposób atomy działają jak filtry, tworząc ciemne <a href="/wiki/Linie_spektralne" title="Linie spektralne">linie absorpcyjne</a> w widmie przechodzącego przez nie światła. Z kolei obserwując te same atomy z innego kierunku i nie widząc przechodzącego przez nie światła, można zobaczyć tylko światło wyemitowane przez atomy – tzw. <a href="/wiki/Linie_spektralne" title="Linie spektralne">linie emisyjne</a>. <a href="/wiki/Spektroskopia" title="Spektroskopia">Spektroskopia</a> wykorzystuje te zjawiska do badania składu chemicznego różnych substancji<a href="#cite_note-112">[109]</a>. Wysokorozdzielcza analiza linii widmowych ujawnia, że niektóre z nich w rzeczywistości składają się z kilku blisko położonych linii. Wynika to z oddziaływania spinowych i orbitalnych momentów magnetycznych elektronów<a href="#cite_note-113">[110]</a>. Zewnętrzne pole magnetyczne może spowodować dalsze rozdzielenie linii widmowych – znane jest to jako <a href="/wiki/Efekt_Zeemana" title="Efekt Zeemana">efekt Zeemana</a>. Wynika on z tego, że orbitale, które w przypadku braku zewnętrznego pola mają <a href="/wiki/Degeneracja_poziom%C3%B3w_energetycznych" title="Degeneracja poziomów energetycznych">takie same poziomy energetyczne</a>, mogą się różnić energiami, gdy pojawi się takie pole<a href="#cite_note-114">[111]</a>. Podobnie przyłożenie zewnętrznego <a href="/wiki/Pole_elektryczne" title="Pole elektryczne">pola elektrycznego</a> może zmienić poziomy energetyczne orbitali i wywołać rozszczepienie linii widmowych. Zjawisko to nazywane jest <a href="/wiki/Efekt_Starka" title="Efekt Starka">efektem Starka</a><a href="#cite_note-115">[112]</a>. Jeśli elektron jest w stanie wzbudzonym, oddziaływanie z fotonem o odpowiedniej energii może <a href="/wiki/Emisja_wymuszona" title="Emisja wymuszona">wymusić</a> na nim przejście do niższego stanu i emisję fotonu, który będzie miał kierunek i <a href="/wiki/Faza_fali" title="Faza fali">fazę</a> identyczną jak foton wymuszający. Zjawisko to umożliwia stworzenie <a href="/wiki/Laser" title="Laser">laserów</a>, tworzących <a href="/wiki/%C5%9Awiat%C5%82o_sp%C3%B3jne" title="Światło spójne">spójną</a> wiązkę światła o wąskim przedziale częstotliwości<a href="#cite_note-116">[113]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Wiązania_i_reakcje_chemiczne">Wiązania i reakcje chemiczne</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=17" title="Edytuj sekcję: Wiązania i reakcje chemiczne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=17" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Wiązania i reakcje chemiczne">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobne artykuły: <a href="/wiki/Reakcja_chemiczna" title="Reakcja chemiczna">Reakcja chemiczna</a> i <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_chemiczne" title="Wiązanie chemiczne">Wiązanie chemiczne</a>.</div> Elektrony znajdujące się na najdalszej powłoce w atomie nazywane są <a href="/wiki/Elektron_walencyjny" title="Elektron walencyjny">walencyjnymi</a>, a ich powłoka – <a href="/wiki/Pow%C5%82oka_walencyjna" title="Powłoka walencyjna">walencyjną</a>. Liczba takich elektronów determinuje właściwości chemiczne atomów. Atomy, w których powłoka walencyjna nie jest w pełni wypełniona, łatwo oddziałują z innymi atomami, tak aby uzupełnić (lub opróżnić) tę powłokę<a href="#cite_note-117">[114]</a>. Odbywa się to poprzez <a href="/wiki/Reakcja_chemiczna" title="Reakcja chemiczna">reakcje chemiczne</a>, czyli procesy tworzenia i zrywania <a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_chemiczne" title="Wiązanie chemiczne">wiązań chemicznych</a>. Wiązania powstają w efekcie uwspólniania elektronów przez dwa lub więcej atomów (<a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_kowalencyjne" title="Wiązanie kowalencyjne">wiązanie kowalencyjne</a>) albo na skutek przeniesienia elektronów z jednego atomu na drugi (<a href="/wiki/Wi%C4%85zanie_jonowe" title="Wiązanie jonowe">wiązanie jonowe</a>). W pierwszym przypadku współdzielone elektrony tworzą jedną, wspólną chmurę wokół połączonych atomów, a w drugim atomy łączą się w <a href="/wiki/Para_jonowa" title="Para jonowa">pary jonowe</a>, przyciągane do siebie <a href="/wiki/Oddzia%C5%82ywanie_elektrostatyczne" title="Oddziaływanie elektrostatyczne">oddziaływaniem elektrostatycznym</a>. O typie wiązania decyduje różnica <a href="/wiki/Elektroujemno%C5%9B%C4%87" title="Elektroujemność">elektroujemności</a> atomów<a href="#cite_note-118">[115]</a><a href="#cite_note-119">[116]</a>. Pierwiastki chemiczne zwykle przedstawia się w <a href="/wiki/Uk%C5%82ad_okresowy_pierwiastk%C3%B3w" title="Układ okresowy pierwiastków">układzie okresowym</a>, podkreślającym podobieństwo właściwości chemicznych pierwiastków o tej samej liczbie elektronów walencyjnych (znajdujących się w jednej grupie). Ostatnia grupa zawiera pierwiastki, w których powłoka walencyjna jest całkowicie zapełniona elektronami. Są one niemal całkowicie niereaktywne chemicznie i nazywa się je <a href="/wiki/Helowce" title="Helowce">gazami szlachetnymi</a><a href="#cite_note-120">[117]</a><a href="#cite_note-121">[118]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Stany">Stany</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=18" title="Edytuj sekcję: Stany" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=18" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Stany">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Bose_Einstein_condensate.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Bose_Einstein_condensate.png/220px-Bose_Einstein_condensate.png" decoding="async" width="220" height="145" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Bose_Einstein_condensate.png/330px-Bose_Einstein_condensate.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/af/Bose_Einstein_condensate.png/440px-Bose_Einstein_condensate.png 2x" data-file-width="651" data-file-height="428" /></a><figcaption>Rozkład prędkości atomów rubidu ochłodzonych do (1,7×10−7 <a href="/wiki/Kelwin" title="Kelwin">K</a>), pierwszy diagram przed, drugi i trzeci po osiągnięciu stanu <a href="/wiki/Kondensat_Bosego-Einsteina" title="Kondensat Bosego-Einsteina">kondensatu Bosego-Einsteina</a></figcaption></figure> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobne artykuły: <a href="/wiki/Stan_skupienia_materii" title="Stan skupienia materii">Stan skupienia materii</a> i <a href="/wiki/Faza_termodynamiczna" title="Faza termodynamiczna">Faza termodynamiczna</a>.</div> Grupy atomów mogą znajdować się w różnych <a href="/wiki/Stan_skupienia_materii" title="Stan skupienia materii">stanach skupienia</a>, w zależności od warunków takich jak <a href="/wiki/Temperatura" title="Temperatura">temperatura</a> i <a href="/wiki/Ci%C5%9Bnienie" title="Ciśnienie">ciśnienie</a>. Zmieniając te warunki, można wywoływać przejścia między stanem <a href="/wiki/Cia%C5%82o_sta%C5%82e" title="Ciało stałe">stałym</a>, <a href="/wiki/Ciecz" title="Ciecz">ciekłym</a>, <a href="/wiki/Gaz" title="Gaz">gazowym</a> i <a href="/wiki/Plazma" title="Plazma">plazmą</a><a href="#cite_note-122">[119]</a>. W jednym stanie skupienia mogą istnieć różne <a href="/wiki/Faza_termodynamiczna" title="Faza termodynamiczna">stany fazowe</a>. Przykładowo węgiel w postaci stałej ma kilka <a href="/wiki/Alotropia" title="Alotropia">odmian alotropowych</a>, jak np. <a href="/wiki/Grafit" title="Grafit">grafit</a> czy <a href="/wiki/Diament" title="Diament">diament</a><a href="#cite_note-123">[120]</a>. W temperaturach bliskich <a href="/wiki/Zero_bezwzgl%C4%99dne" title="Zero bezwzględne">zera bezwzględnego</a> niektóre atomy mogą tworzyć <a href="/wiki/Kondensat_Bosego-Einsteina" title="Kondensat Bosego-Einsteina">kondensat Bosego-Einsteina</a>, w którym wszystkie zachowują się jak jeden superatom. Ich kwantowe własności mogą być wtedy obserwowane w skali makroskopowej<a href="#cite_note-124">[121]</a><a href="#cite_note-125">[122]</a><a href="#cite_note-126">[123]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Techniki_analizy_i_obrazowania">Techniki analizy i obrazowania</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=19" title="Edytuj sekcję: Techniki analizy i obrazowania" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=19" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Techniki analizy i obrazowania">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Atomic_resolution_Au100.JPG" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Atomic_resolution_Au100.JPG/220px-Atomic_resolution_Au100.JPG" decoding="async" width="220" height="211" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Atomic_resolution_Au100.JPG/330px-Atomic_resolution_Au100.JPG 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/Atomic_resolution_Au100.JPG/440px-Atomic_resolution_Au100.JPG 2x" data-file-width="500" data-file-height="480" /></a><figcaption>Obraz powierzchni kryształu <a href="/wiki/Z%C5%82oto" title="Złoto">złota</a> (<a href="/wiki/Wska%C5%BAniki_Millera" title="Wskaźniki Millera">100</a>) w <a href="/wiki/Skaningowy_mikroskop_tunelowy" title="Skaningowy mikroskop tunelowy">skaningowym mikroskopie tunelowym</a>, pokazujący pojedyncze atomy złota. <a href="/w/index.php?title=Rekonstrukcja_powierzchniowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Rekonstrukcja powierzchniowa (strona nie istnieje)">Rekonstrukcja powierzchniowa</a> sprawia, że zamiast jednorodnej <a href="/wiki/Sie%C4%87_krystaliczna" title="Sieć krystaliczna">sieci krystalicznej</a> widoczne są kolumny i przerwy między nimi.</figcaption></figure> <a href="/wiki/Skaningowy_mikroskop_tunelowy" title="Skaningowy mikroskop tunelowy">Skaningowy mikroskop tunelowy</a> umożliwia oglądanie powierzchni w skali atomowej. Wykorzystuje on <a href="/wiki/Zjawisko_tunelowe" title="Zjawisko tunelowe">zjawisko tunelowe</a>, pozwalające elektronom na pokonywanie próżni pomiędzy badaną próbką a elektrodą. Powstaje w ten sposób mierzalny <a href="/wiki/Pr%C4%85d_elektryczny" title="Prąd elektryczny">prąd elektryczny</a>. Przesuwając elektrodę nad próbką i kontrolując jej odległość od próbki tak, aby natężenie prądu było stałe, uzyskuje się trójwymiarowy obraz powierzchni. Obraz ten w przybliżeniu odpowiada wielkości orbitali elektronowych na zapełnionych powłokach w atomach próbki<a href="#cite_note-127">[124]</a><a href="#cite_note-128">[125]</a>. Innym rodzajem mikroskopii na poziomie atomowym jest <a href="/wiki/Mikroskop_si%C5%82_atomowych" title="Mikroskop sił atomowych">mikroskopia sił atomowych</a>, która działa na zasadzie przemiatania ostrza nad lub pod powierzchnią próbki i pomiarze sił działających na to ostrze. W odpowiednich warunkach technika ta pozwala na rejestrację pojedynczych atomów na powierzchni próbki<a href="#cite_note-129">[126]</a>. Atomy mogą ulegać <a href="/wiki/Jonizacja" title="Jonizacja">jonizacji</a>, tracąc lub przyłączając elektrony. Uzyskują wtedy <a href="/wiki/%C5%81adunek_elektryczny" title="Ładunek elektryczny">ładunek elektryczny</a> i można nimi sterować za pomocą pola elektrycznego i magnetycznego. W polu magnetycznym jony poruszają się po okręgach o promieniu zależnym od ich masy i ładunku, ale niezależnym od prędkości. <a href="/wiki/Spektrometria_mas" title="Spektrometria mas">Spektrometria mas</a> wykorzystuje to do identyfikacji <a href="/wiki/Izotopy" title="Izotopy">izotopów</a> i składów pierwiastkowych <a href="/wiki/Cz%C4%85steczka" title="Cząsteczka">cząsteczek</a>. Jeśli badana próbka zawiera atomy różnych izotopów, spektrometr pozwala na rozdzielenie ich i określenie procentowej ich zawartości. Metoda ta umożliwia jedynie określenie ilości poszczególnych atomów w próbce, bez możliwości określenia miejsca atomu w cząsteczce<a href="#cite_note-130">[127]</a>. Do uzyskiwania informacji o położeniu różnych atomów w jakiejś strukturze służy <a href="/wiki/Spektroskopia_strat_energii_elektron%C3%B3w" title="Spektroskopia strat energii elektronów">spektroskopia strat energii elektronów</a> (EELS). W technice tej wykorzystuje się <a href="/wiki/Transmisyjny_mikroskop_elektronowy" title="Transmisyjny mikroskop elektronowy">elektronowy mikroskop transmisyjny</a> do przepuszczania elektronów przez próbkę. Następnie mierzy się straty energii tych elektronów, wynikające z wybijania elektronów i wzbudzania drgań <a href="/wiki/Sie%C4%87_krystaliczna" title="Sieć krystaliczna">sieci krystalicznej</a> próbki. Metoda ta pozwala na uzyskiwanie nanometrowej rozdzielczości i na trójwymiarowe obrazowanie przemieszczeń atomów w czasie femtosekund<a href="#cite_note-131">[128]</a>. Ułożenie atomów w sieci krystalicznej można określić poprzez analizę <a href="/wiki/Dyfrakcja" title="Dyfrakcja">dyfrakcji</a> <a href="/wiki/Promieniowanie_rentgenowskie" title="Promieniowanie rentgenowskie">promieniowania rentgenowskiego</a> za pomocą technik <a href="/wiki/Rentgenografia_strukturalna" title="Rentgenografia strukturalna">rentgenografii strukturalnej</a>. Uzyskane trójwymiarowe mapy gęstości elektronowych pozwalają m.in. na ustalenie struktur badanych cząsteczek, długości wiązań chemicznych i kątów między nimi<a href="#cite_note-Encyklopedia-132">[129]</a>. Widma <a href="/wiki/Stan_wzbudzony" title="Stan wzbudzony">stanów wzbudzonych</a> umożliwiają analizę składu chemicznego odległych <a href="/wiki/Gwiazda" title="Gwiazda">gwiazd</a>. Zestaw częstotliwości występujący w tych widmach można porównywać z częstotliwościami wytwarzanymi przez odpowiednią mieszaninę gazów w <a href="/wiki/Lampa_wy%C5%82adowcza" title="Lampa wyładowcza">lampach wyładowczych</a><a href="#cite_note-133">[130]</a>. W ten sposób pierwiastek <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">hel</a> został odkryty w <a href="/wiki/S%C5%82o%C5%84ce" title="Słońce">Słońcu</a> 23 lata przed zaobserwowaniem go na Ziemi<a href="#cite_note-134">[131]</a>. Drgania atomów w cząsteczkach chemicznych można analizować za pomocą <a href="/wiki/Spektroskopia_w_podczerwieni" title="Spektroskopia w podczerwieni">spektroskopii w podczerwieni</a> i <a href="/wiki/Spektroskopia_Ramana" title="Spektroskopia Ramana">spektroskopii Ramana</a>, a przejścia elektronowe między dozwolonymi poziomami energetycznymi za pomocą <a href="/wiki/Spektroskopia_UV-VIS" title="Spektroskopia UV-VIS">spektroskopii w ultrafiolecie i świetle widzialnym</a>. Do badania właściwości magnetycznych atomów stosowane są: <a href="/wiki/Spektroskopia_EPR" title="Spektroskopia EPR">spektroskopia elektronowego rezonansu paramagnetycznego</a> (EPR), <a href="/wiki/Spektroskopia_magnetycznego_rezonansu_j%C4%85drowego" title="Spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego">spektroskopia magnetycznego rezonansu jądrowego</a> (NMR) i <a href="/wiki/Spektroskopia_j%C4%85drowego_rezonansu_kwadrupolowego" title="Spektroskopia jądrowego rezonansu kwadrupolowego">spektroskopia jądrowego rezonansu kwadrupolowego</a> (NQR). <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Pochodzenie_i_stan_obecny">Pochodzenie i stan obecny</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=20" title="Edytuj sekcję: Pochodzenie i stan obecny" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=20" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Pochodzenie i stan obecny">edytuj kod</a>]</div> <figure class="mw-default-size" typeof="mw:File/Thumb"><a href="/wiki/Plik:Atom.png" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/1b/Atom.png" decoding="async" width="198" height="178" class="mw-file-element" data-file-width="198" data-file-height="178" /></a><figcaption>Model atomu helu, w <a href="/wiki/Mechanika_klasyczna" title="Mechanika klasyczna">mechanice klasycznej</a></figcaption></figure> Atomy stanowią około 4% całkowitej masy-energii obserwowanego <a href="/wiki/Wszech%C5%9Bwiat" title="Wszechświat">Wszechświata</a>, występując ze średnią gęstością około 0,25 atomu/m³<a href="#cite_note-135">[132]</a>. Wewnątrz <a href="/wiki/Galaktyka" title="Galaktyka">galaktyk</a>, takich jak <a href="/wiki/Droga_Mleczna" title="Droga Mleczna">Droga Mleczna</a>, atomy występują o wiele gęściej, od 105 do 109 atomów/m³ w <a href="/wiki/O%C5%9Brodek_mi%C4%99dzygwiazdowy" title="Ośrodek międzygwiazdowy">ośrodku międzygwiazdowym</a><a href="#cite_note-136">[133]</a>. Słońce znajduje się wewnątrz <a href="/wiki/B%C4%85bel_Lokalny" title="Bąbel Lokalny">Bąbla Lokalnego</a> – pustki w ośrodku międzygwiazdowym, stworzonej przez <a href="/wiki/Supernowa" title="Supernowa">supernową</a>, która wybuchła 2–4 miliony lat temu. Wewnątrz tego bąbla gęstość wynosi około 10³ atomów/m³<a href="#cite_note-137">[134]</a>. Gęstsze obszary w ośrodku międzygwiazdowym mogą <a href="/wiki/Grawitacja" title="Grawitacja">grawitacyjnie</a> zapadać się, tworząc gwiazdy. Procesy zachodzące w gwiazdach z upływem czasu zwiększają ilość pierwiastków cięższych od wodoru i helu. Około 95% atomów w Drodze Mlecznej znajduje się wewnątrz gwiazd, a ich całkowita masa odpowiada za około 10% masy galaktyki<a href="#cite_note-138">[135]</a> (za resztę odpowiada <a href="/wiki/Ciemna_materia" title="Ciemna materia">ciemna materia</a><a href="#cite_note-139">[136]</a>). <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Nukleosynteza">Nukleosynteza</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=21" title="Edytuj sekcję: Nukleosynteza" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=21" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Nukleosynteza">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Nukleosynteza" title="Nukleosynteza">Nukleosynteza</a>.</div> Zgodnie z teorią <a href="/wiki/Wielki_Wybuch" title="Wielki Wybuch">Wielkiego Wybuchu</a> protony i neutrony uformowały się około jednej sekundy po powstaniu Wszechświata. W ciągu kolejnych trzech minut w wyniku <a href="/wiki/Pierwotna_nukleosynteza" title="Pierwotna nukleosynteza">pierwotnej nukleosyntezy</a> powstała większość <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a>, <a href="/wiki/Lit" title="Lit">litu</a> i <a href="/wiki/Deuter" title="Deuter">deuteru</a> we Wszechświecie oraz prawdopodobnie część <a href="/wiki/Beryl_(pierwiastek)" title="Beryl (pierwiastek)">berylu</a> i <a href="/wiki/Bor" title="Bor">boru</a><a href="#cite_note-140">[137]</a><a href="#cite_note-141">[138]</a><a href="#cite_note-142">[139]</a>. Pierwsze atomy (ze związanymi elektronami) pojawiły się około 380 tysięcy lat później, w epoce rekombinacji, gdy energia promieniowania wypełniającego przestrzeń zmalała poniżej <a href="/wiki/Energia_jonizacji" title="Energia jonizacji">energii jonizacji</a> atomów<a href="#cite_note-143">[140]</a>. Cięższe jądra atomowe (do <a href="/wiki/%C5%BBelazo" title="Żelazo">żelaza</a>) zaczęły powstawać w wyniku <a href="/wiki/Reakcja_termoj%C4%85drowa" title="Reakcja termojądrowa">fuzji jądrowej</a> we wnętrzu gwiazd kilkaset milionów lat później<a href="#cite_note-144">[141]</a>. Niektóre izotopy, takie jak lit-6, powstawały później w wyniku <a href="/wiki/Spalacja" title="Spalacja">spalacji</a> wywoływanej przez <a href="/wiki/Promieniowanie_kosmiczne" title="Promieniowanie kosmiczne">promieniowanie kosmiczne</a><a href="#cite_note-145">[142]</a>. Pierwiastki cięższe od żelaza powstawały w wyniku eksplozji <a href="/wiki/Supernowa" title="Supernowa">supernowych</a> poprzez <a href="/wiki/Proces_r" title="Proces r">proces r</a> oraz we wnętrzu <a href="/wiki/Gwiazda_AGB" title="Gwiazda AGB">gwiazd AGB</a> poprzez <a href="/wiki/Proces_s" title="Proces s">proces s</a>. Oba te procesy polegają na wychwytywaniu neutronów przez jądra atomowe<a href="#cite_note-146">[143]</a>. Pierwiastki takie jak <a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">ołów</a> powstały głównie w wyniku radioaktywnego rozpadu cięższych pierwiastków<a href="#cite_note-147">[144]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Ziemia">Ziemia</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=22" title="Edytuj sekcję: Ziemia" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=22" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Ziemia">edytuj kod</a>]</div> Większość atomów, z których składa się <a href="/wiki/Ziemia" title="Ziemia">Ziemia</a> i jej mieszkańcy, nie zmieniła swych jąder od czasu ich powstania, czyli wcześniej niż <a href="/wiki/Mg%C5%82awica" title="Mgławica">mgławica</a>, z której powstał Układ Słoneczny, zaczęła się zapadać. Niewielka liczba nowych atomów powstała w wyniku rozpadów radioaktywnych, a stosunek ich zawartości obecnie pozwala określić <a href="/wiki/Historia_Ziemi" title="Historia Ziemi">wiek Ziemi</a> na podstawie <a href="/wiki/Datowanie_izotopowe" title="Datowanie izotopowe">datowania izotopowego</a><a href="#cite_note-Manuel_2001-148">[145]</a><a href="#cite_note-149">[146]</a>. Większość <a href="/wiki/Hel_(pierwiastek)" title="Hel (pierwiastek)">helu</a> w skorupie Ziemi (około 99% znajdowanego w złożach gazów, jak wynika z niskiej zawartości 3He) powstała jako cząstki alfa w <a href="/wiki/Rozpad_alfa" title="Rozpad alfa">rozpadzie alfa</a><a href="#cite_note-150">[147]</a>. Istnieje kilka pierwiastków śladowych, które nie były obecne na Ziemi na jej początku, ani nie są produktami rozpadów cięższych pierwiastków. Przykładowo 14C powstaje w sposób ciągły w górnych warstwach atmosfery w wyniku zderzeń niskoenergetycznych neutronów z jądrami <a href="/wiki/Azot" title="Azot">azotu</a><a href="#cite_note-151">[148]</a>. Pewna liczba nowych atomów została wytworzona sztucznie w <a href="/wiki/Reaktor_j%C4%85drowy" title="Reaktor jądrowy">reaktorach</a> i <a href="/wiki/Testy_atomowe" title="Testy atomowe">wybuchach jądrowych</a><a href="#cite_note-152">[149]</a><a href="#cite_note-153">[150]</a>. Wśród <a href="/wiki/Transuranowce" title="Transuranowce">transuranowców</a> (pierwiastków o liczbie atomowej powyżej 92) tylko <a href="/wiki/Pluton_(pierwiastek)" title="Pluton (pierwiastek)">pluton</a> i <a href="/wiki/Neptun_(pierwiastek)" title="Neptun (pierwiastek)">neptun</a> występują naturalnie na Ziemi<a href="#cite_note-154">[151]</a><a href="#cite_note-155">[152]</a>. Mają one czasy połowicznego rozpadu wielokrotnie mniejsze od czasu istnienia Ziemi<a href="#cite_note-156">[153]</a>, dlatego nieokreślone ich ilości mogły się w przeszłości rozpaść na lżejsze pierwiastki. Naturalnie występujące jądra plutonu i neptunu powstały w wyniku <a href="/wiki/Wychwyt_neutronu" title="Wychwyt neutronu">wychwytu neutronu</a> przez jądra <a href="/wiki/Uran_(pierwiastek)" title="Uran (pierwiastek)">uranu</a><a href="#cite_note-157">[154]</a>. Ziemia zbudowana jest z około 1,33×1050 atomów<a href="#cite_note-ziemia-158">[155]</a>, głównie z atomów <a href="/wiki/%C5%BBelazo" title="Żelazo">żelaza</a> (35% masy), <a href="/wiki/Tlen" title="Tlen">tlenu</a> (30%), <a href="/wiki/Krzem" title="Krzem">krzemu</a> (15%) i <a href="/wiki/Magnez" title="Magnez">magnezu</a> (12%)<a href="#cite_note-ziemia-158">[155]</a>. <a href="/wiki/Atmosfera_Ziemi" title="Atmosfera Ziemi">Atmosfera ziemska</a> składa się głównie z <a href="/wiki/Azot" title="Azot">azotu</a> (N2), tlenu (O2), <a href="/wiki/Para_wodna" title="Para wodna">pary wodnej</a> (H2O), <a href="/wiki/Argon" title="Argon">argonu</a> (Ar) i <a href="/wiki/Dwutlenek_w%C4%99gla" title="Dwutlenek węgla">dwutlenku węgla</a> (CO2). Na powierzchni Ziemi atomy tworzą wiele cząsteczek chemicznych, począwszy od prostych, jak <a href="/wiki/Woda" title="Woda">woda</a>, <a href="/wiki/Sole" title="Sole">sole</a> i <a href="/wiki/Tlenki" title="Tlenki">tlenki</a>, do bardzo złożonych, takich jak <a href="/wiki/Bia%C5%82ka" title="Białka">białka</a>. Atomy tworzą też substancje nie zbudowane z sumy oddzielnych cząsteczek chemicznych, lecz tworzące struktury ciągłe, w których nie da się wydzielić poszczególnych cząsteczek – <a href="/wiki/Metal_(materia%C5%82oznawstwo)" title="Metal (materiałoznawstwo)">metale</a>, niektóre <a href="/wiki/Cia%C5%82o_krystaliczne" title="Ciało krystaliczne">kryształy</a> nieorganiczne, <a href="/wiki/Szk%C5%82o" title="Szkło">szkła</a> i wiele innych<a href="#cite_note-159">[156]</a><a href="#cite_note-160">[157]</a><a href="#cite_note-161">[158]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Rzadkie_i_teoretyczne_atomy">Rzadkie i teoretyczne atomy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=23" title="Edytuj sekcję: Rzadkie i teoretyczne atomy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=23" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Rzadkie i teoretyczne atomy">edytuj kod</a>]</div> Choć wszystkie nuklidy o liczbie atomowej większej niż 82 (<a href="/wiki/O%C5%82%C3%B3w" title="Ołów">ołów</a>) są radioaktywne, teoretyczne modele przewidują istnienie „<a href="/wiki/Wyspa_stabilno%C5%9Bci" title="Wyspa stabilności">wyspy stabilności</a>” – zbioru pierwiastków o liczbach atomowych powyżej 103, które miałyby stosunkowo stabilne izotopy<a href="#cite_note-162">[159]</a>. Najbardziej stabilnym pierwiastkiem w tym zbiorze miałby być niezsyntetyzowany dotychczas <a href="/wiki/Unbiheks" title="Unbiheks">unbiheks</a>, o 126 protonach i 184 neutronach w jądrze<a href="#cite_note-163">[160]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Układy_cząstek_podobne_do_atomów">Układy cząstek podobne do atomów</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=24" title="Edytuj sekcję: Układy cząstek podobne do atomów" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=24" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Układy cząstek podobne do atomów">edytuj kod</a>]</div> <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Atomy_egzotyczne">Atomy egzotyczne</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=25" title="Edytuj sekcję: Atomy egzotyczne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=25" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Atomy egzotyczne">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Atom_egzotyczny" title="Atom egzotyczny">atom egzotyczny</a>.</div> Sztucznie wytworzono też pewne egzotyczne atomy, w których proton, neutron albo elektron zastąpiono inną cząstką o takim samym ładunku. Przykładowo zastępując w atomie wodoru elektron przez <a href="/wiki/Mion" title="Mion">mion</a> uzyskuje się atom mionowy<a href="#cite_note-164">[161]</a><a href="#cite_note-165">[162]</a><a href="#cite_note-166">[163]</a>, zaś zastępując proton przez antymion (mion dodatni) uzyskuje się <a href="/wiki/Mionium" title="Mionium">mionium</a><a href="#cite_note-167">[164]</a>. Atom, w którym zwykłe jądro atomowe zostało zastąpione przez <a href="/wiki/Hiperj%C4%85dro" title="Hiperjądro">hiperjądro</a>, nazywa się hiperatomem. Hiperjądra zawierają oprócz protonów i neutronów także cięższe <a href="/wiki/Bariony" title="Bariony">bariony</a>, zwane <a href="/wiki/Hiperony" title="Hiperony">hiperonami</a>. Takie jądra mają zwykle czas życia rzędu 10−10 s i mniejszy, jednak wystarczająco długi, aby można je było obserwować. Znane są jądra zawierające hiperon <a href="/wiki/Lambda_(cz%C4%85stka)" title="Lambda (cząstka)">Λ0</a> i <a href="/wiki/Sigma_(cz%C4%85stka)" title="Sigma (cząstka)">Σ−</a>. Jeszcze innym rodzajem cząstki jest <a href="/wiki/Pozytonium" title="Pozytonium">pozytonium</a> (oznaczane symbolem Ps), układ związany złożony z <a href="/wiki/Pozyton" title="Pozyton">pozytonu</a> i elektronu. Posiada ono szereg stanów energetycznych podobnych do atomu wodoru, ale ze względu na znacznie niższą masę częstości przejść między stanami energetycznymi są o ponad połowę mniejsze (stan podstawowy ma energię −6,8 eV)<a href="#cite_note-168">[165]</a>. Pozytonium ulega <a href="/wiki/Anihilacja" title="Anihilacja">anihilacji</a>, ale w 2007 roku dowiedziono eksperymentalnie, że jest zdolne utworzyć molekułę „dwuatomową” Ps2<a href="#cite_note-169">[166]</a>. <div class="mw-heading mw-heading3"><h3 id="Antyatomy">Antyatomy</h3>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=26" title="Edytuj sekcję: Antyatomy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=26" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Antyatomy">edytuj kod</a>]</div> <div class="noprint relarticle mainarticle" style="margin:0.2em 0 0.5em 1.6em"><img alt="" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/16px-Information_icon4.svg.png" decoding="async" width="16" height="16" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/24px-Information_icon4.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Information_icon4.svg/32px-Information_icon4.svg.png 2x" data-file-width="620" data-file-height="620" /> Osobny artykuł: <a href="/wiki/Antyatom" title="Antyatom">antyatom</a>.</div> Każdy <a href="/wiki/Fermiony" title="Fermiony">fermion</a> posiada odpowiadającą jej <a href="/wiki/Antymateria" title="Antymateria">antycząstkę</a> o przeciwnym ładunku. Ponieważ takie antycząstki <a href="/wiki/Anihilacja" title="Anihilacja">anihilują</a> w zetknięciu ze <a href="/wiki/Zwyk%C5%82a_materia" title="Zwykła materia">zwykłą materią</a>, nie obserwuje się ich w przyrodzie<a href="#cite_note-170">[167]</a><a href="#cite_note-171">[168]</a>. Jednak w 1996 roku udało się sztucznie wytworzyć kilka atomów <a href="/wiki/Antywod%C3%B3r" title="Antywodór">antywodoru</a> w laboratorium <a href="/wiki/CERN" title="CERN">CERN</a><a href="#cite_note-172">[169]</a><a href="#cite_note-173">[170]</a>. Dopiero w 2010 roku spułapkowano wytworzone atomy antywodoru<a href="#cite_note-pmid21085118-174">[171]</a>, w 2012 roku zaproponowano metodę chłodzenia atomów antywodoru do temperatur rzędu milikelwinów<a href="#cite_note-P2013-175">[172]</a>. <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Uwagi">Uwagi</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=27" title="Edytuj sekcję: Uwagi" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=27" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Uwagi">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection refsection-uwagi ll-script ll-script-uwagi"><div class="mw-references-wrap"><ol class="references"> <li id="cite_note-1"><a href="#cite_ref-1">↑</a> Kolor danego punktu jest obliczony jako całka z funkcji rozkładu prawdopodobieństwa dla orbitalu elektronowego 1s po elemencie objętości odpowiadającej linii patrzenia związanej z danym pikselem obrazu. </li> <li id="cite_note-2"><a href="#cite_ref-2">↑</a> W rzeczywistości jądro oraz funkcje falowe każdego z nukleonów są sferycznie symetryczne. Dla bardziej złożonych atomów taka symetria nie występuje. </li> <li id="cite_note-:0-3">↑ <a href="#cite_ref-:0_3-0">a</a> <a href="#cite_ref-:0_3-1">b</a> <a href="#cite_ref-:0_3-2">c</a> Jest to norma w zwyczajnych atomach, natomiast niekiedy w <a href="/wiki/Atom_egzotyczny" title="Atom egzotyczny">hiperatomach</a> sytuacja może być inna </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Przypisy">Przypisy</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=28" title="Edytuj sekcję: Przypisy" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=28" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Przypisy">edytuj kod</a>]</div> <div class="do-not-make-smaller refsection"><div class="mw-references-wrap mw-references-columns"><ol class="references"> <li id="cite_note-liddell_scott_to_cut-4"><a href="#cite_ref-liddell_scott_to_cut_4-0">↑</a> <cite class="citation web">Liddell, Henry George; Scott, Robert: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dte%2Fmnw1">A Greek-English Lexicon</a>. Perseus Digital Library.</cite> </li> <li id="cite_note-liddell_scott_uncuttable-5"><a href="#cite_ref-liddell_scott_uncuttable_5-0">↑</a> <cite class="citation web">Liddell, Henry George; Scott, Robert: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Da%29%2Ftomos">ἄτομος</a>. [w:] A Greek-English Lexicon [on-line]. Perseus Digital Library. [dostęp 2010-06-21].</cite> </li> <li id="cite_note-haubold_mathai1998-6"><a href="#cite_ref-haubold_mathai1998_6-0">↑</a> <cite class="citation web">Hans Haubold: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://neutrino.aquaphoenix.com/un-esa/universe/universe-chapter3.html">Microcosmos: From Leucippus to Yukawa</a>. [w:] Structure of the Universe [on-line]. 1998. [dostęp 2008-01-17].</cite> </li> <li id="cite_note-7"><a href="#cite_ref-7">↑</a> <cite class="citation book">Edward Robert Harrison: Masks of the Universe: Changing Ideas on the Nature of the Cosmos. Cambridge University Press, 2003. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0521773512" title="Specjalna:Książki/0521773512">ISBN 0-521-77351-2</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/50441595">50441595</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Masks+of+the+Universe%3A+Changing+Ideas+on+the+Nature+of+the+Cosmos&rft.aulast=Harrison&rft.aufirst=Edward+Robert&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.isbn=0521773512&rft_id=info:oclcnum/50441595"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-leigh1990-8"><a href="#cite_ref-leigh1990_8-0">↑</a> <cite class="citation book">International Union of Pure and Applied Chemistry, Commission on the Nomenclature of Inorganic Chemistry, Nomenclature of Organic Chemistry – Recommendations 1990. Oxford: Blackwell Scientific Publications, 1990, s. 35. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0080223699" title="Specjalna:Książki/0080223699">ISBN 0-08-022369-9</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=International+Union+of+Pure+and+Applied+Chemistry%2C+Commission+on+the+Nomenclature+of+Inorganic+Chemistry%2C+%27%27Nomenclature+of+Organic+Chemistry%27%27+%E2%80%93+Recommendations+1990&rft.pub=Blackwell+Scientific+Publications&rft.place=Oxford&rft.pages=35&rft.isbn=0-08-022369-9"></cite> </li> <li id="cite_note-slac_20090615-9"><a href="#cite_ref-slac_20090615_9-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www2.slac.stanford.edu/vvc/theory/nuclearstability.html">Radioactive Decays</a>. <a href="/wiki/Stanford_Linear_Accelerator_Center" title="Stanford Linear Accelerator Center">Stanford Linear Accelerator Center</a>, 2009-06-15. [dostęp 2009-07-04].</cite> </li> <li id="cite_note-Ponomarev-10">↑ <a href="#cite_ref-Ponomarev_10-0">a</a> <a href="#cite_ref-Ponomarev_10-1">b</a> <cite class="citation book">Leonid Ivanovich Ponomarev: The Quantum Dice. CRC Press, 1993. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0750302518" title="Specjalna:Książki/0750302518">ISBN 0-7503-0251-8</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/26853108">26853108</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Quantum+Dice&rft.aulast=Ponomarev&rft.aufirst=Leonid+Ivanovich&rft.pub=CRC+Press&rft.isbn=0750302518&rft_id=info:oclcnum/26853108"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-11"><a href="#cite_ref-11">↑</a> <cite class="citation book">Mrinalkanti Gangopadhyaya: Indian Atomism: History and Sources. Atlantic Highlands, New Jersey: Humanities Press, 1981. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/039102177X" title="Specjalna:Książki/039102177X">ISBN 0-391-02177-X</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/10916778">10916778</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Indian+Atomism%3A+History+and+Sources&rft.aulast=Gangopadhyaya&rft.aufirst=Mrinalkanti&rft.pub=Humanities+Press&rft.place=Atlantic+Highlands%2C+New+Jersey&rft.isbn=0-391-02177-X&rft_id=info:oclcnum/10916778"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-12"><a href="#cite_ref-12">↑</a> <cite class="citation book">A. Pablo Iannone: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dictionaryworldp00iann">Dictionary of World Philosophy</a>. Routledge, 2001, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/dictionaryworldp00iann/page/n80">62</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0415179955" title="Specjalna:Książki/0415179955">ISBN 0-415-17995-5</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/44541769">44541769</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Dictionary+of+World+Philosophy&rft.aulast=Iannone&rft.aufirst=A.+Pablo&rft.pub=Routledge&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdictionaryworldp00iann%2Fpage%2Fn80+62%5D&rft.isbn=0415179955&rft_id=info:oclcnum/44541769&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdictionaryworldp00iann"></cite> </li> <li id="cite_note-13"><a href="#cite_ref-13">↑</a> <cite class="citation book">Dick Teresi: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://books.google.com/?id=pheL_ubbXD0C&dq">Lost Discoveries: The Ancient Roots of Modern Science</a>. Simon & Schuster, 2003, s. 213–214. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/074324379X" title="Specjalna:Książki/074324379X">ISBN 0-7432-4379-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Lost+Discoveries%3A+The+Ancient+Roots+of+Modern+Science&rft.aulast=Teresi&rft.aufirst=Dick&rft.pub=Simon+%26+Schuster&rft.pages=213%E2%80%93214&rft.isbn=074324379X&rft_id=http%3A%2F%2Fbooks.google.com%2F%3Fid%3DpheL_ubbXD0C%26dq"></cite> </li> <li id="cite_note-14"><a href="#cite_ref-14">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.theguardian.com/commentisfree/belief/2013/jan/28/lucretius-all-things-atoms">Lucretius, part 2: all things are made of atoms, autorstwa Emmy Woolerton</a>. </li> <li id="cite_note-15"><a href="#cite_ref-15">↑</a> <cite class="citation book">Bruce T. Moran: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/distillingknowle00mora_557">Distilling Knowledge: Alchemy, Chemistry, and the Scientific Revolution</a>. Harvard University Press, 2005, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/distillingknowle00mora_557/page/n156">146</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0674014952" title="Specjalna:Książki/0674014952">ISBN 0-674-01495-2</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Distilling+Knowledge%3A+Alchemy%2C+Chemistry%2C+and+the+Scientific+Revolution&rft.aulast=Moran&rft.aufirst=Bruce+T.&rft.pub=Harvard+University+Press&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdistillingknowle00mora_557%2Fpage%2Fn156+146%5D&rft.isbn=0674014952&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fdistillingknowle00mora_557"></cite> </li> <li id="cite_note-Levere-16">↑ <a href="#cite_ref-Levere_16-0">a</a> <a href="#cite_ref-Levere_16-1">b</a> <cite class="citation book">Trevor, H. Levere: Transforming Matter – A History of Chemistry for Alchemy to the Buckyball. The Johns Hopkins University Press, 2001. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0801866103" title="Specjalna:Książki/0801866103">ISBN 0-8018-6610-3</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Transforming+Matter+%E2%80%93+A+History+of+Chemistry+for+Alchemy+to+the+Buckyball&rft.aulast=Levere&rft.aufirst=Trevor%2C+H.&rft.pub=The+Johns+Hopkins+University+Press&rft.isbn=0-8018-6610-3"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-pratt20070928-17"><a href="#cite_ref-pratt20070928_17-0">↑</a> <cite class="citation web">Vernon Pratt: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lancaster.ac.uk/users/philosophy/awaymave/406/d06bl2_1mechanical.htm">The Mechanical Philosophy</a>. [w:] Reason, nature and the human being in the West [on-line]. 2007-09-28. [dostęp 2009-06-28].</cite> </li> <li id="cite_note-18"><a href="#cite_ref-18">↑</a> <cite class="citation book">Robert Siegfried: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fromelementstoat00sieg">From Elements to Atoms: A History of Chemical Composition</a>. DIANE, 2002, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/fromelementstoat00sieg/page/42">42</a>–55. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0871699249" title="Specjalna:Książki/0871699249">ISBN 0-87169-924-9</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/186607849">186607849</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=From+Elements+to+Atoms%3A+A+History+of+Chemical+Composition&rft.aulast=Siegfried&rft.aufirst=Robert&rft.pub=DIANE&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffromelementstoat00sieg%2Fpage%2F42+42%5D%E2%80%9355&rft.isbn=0871699249&rft_id=info:oclcnum/186607849&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Ffromelementstoat00sieg"></cite> </li> <li id="cite_note-kemerling20020808-19"><a href="#cite_ref-kemerling20020808_19-0">↑</a> <cite class="citation web">Garth Kemerling: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.philosophypages.com/dy/c9.htm">Corpuscularianism</a>. [w:] Philosophical Dictionary [on-line]. 2002-08-08. [dostęp 2009-06-17].</cite> </li> <li id="cite_note-20"><a href="#cite_ref-20">↑</a> <cite class="citation journal">AndrzejA. Łukasik AndrzejA., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://wrh.edu.pl/wp-content/uploads/2017/07/09_a_lukasik_2009.pdf">Ruđer Josip Bošković i atomizm. Teoria pośrednia między mechaniką Newtona a monadologią Leibniza</a>, „<a href="/wiki/Wschodni_Rocznik_Humanistyczny" title="Wschodni Rocznik Humanistyczny">Wschodni Rocznik Humanistyczny</a>”, VI, Radzyń Podlaski: Towarzystwo Nauki i Kultury „Libra”, 2009, s. 147–158, <a href="/wiki/International_Standard_Serial_Number" title="International Standard Serial Number">ISSN</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/issn/1731-982X">1731-982X</a> [dostęp 2018-09-11]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft.place=Radzy%C5%84+Podlaski&rft.volume=VI&rft.atitle=Ru%C4%91er+Josip+Bo%C5%A1kovi%C4%87+i+atomizm.+Teoria+po%C5%9Brednia+mi%C4%99dzy+mechanik%C4%85+Newtona+a+monadologi%C4%85+Leibniza&rft.pub=Towarzystwo+Nauki+i+Kultury+%E2%80%9ELibra%E2%80%9D&rft.date=2009&rft.issn=1731-982X&rft.jtitle=Wschodni+Rocznik+Humanistyczny&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft_id=http%3A%2F%2Fwrh.edu.pl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2017%2F07%2F09_a_lukasik_2009.pdf" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-21"><a href="#cite_ref-21">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.eoht.info/page/Roger+Boscovich">Roger Boscovich</a>. </li> <li id="cite_note-Dalton-22">↑ <a href="#cite_ref-Dalton_22-0">a</a> <a href="#cite_ref-Dalton_22-1">b</a> <cite class="citation book"><a href="/wiki/John_Dalton" title="John Dalton">J. Dalton</a>: A New System of Chemical Philosophy, Part 1. London and Manchester: S. Russell, 1808.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=A+New+System+of+Chemical+Philosophy%2C+Part+1&rft.aulast=Dalton&rft.aufirst=J.&rft.pub=S.+Russell&rft.place=London+and+Manchester"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-23"><a href="#cite_ref-23">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-history.mcs.st-and.ac.uk/Biographies/Hermann.html">Hermann biography</a>. [dostęp 2016-09-10].</cite> </li> <li id="cite_note-24"><a href="#cite_ref-24">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.bookrags.com/biography/daniel-bernoulli-wsd/#gsc.tab=0">World of Scientific Discovery on Daniel Bernoulli</a>. </li> <li id="cite_note-25"><a href="#cite_ref-25">↑</a> <cite class="citation book nourl">L.IL.I. Ponomarev L.IL.I., I.VI.V. Kurchatov I.VI.V., The Quantum Dice, CRC Press, 1993, s. 36–37, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780750302517" title="Specjalna:Książki/9780750302517">ISBN 978-0-7503-0251-7</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.aufirst=L.I&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=The+Quantum+Dice&rft.isbn=978-0-7503-0251-7&rft.pub=CRC+Press&rft.date=1993&rft.aulast=Ponomarev" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-lavoisier_eoc-26"><a href="#cite_ref-lavoisier_eoc_26-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.lemoyne.edu/~GIUNTA/EA/LAVPREFann.HTML">Lavoisier’s Elements of Chemistry</a>. [w:] Elements and Atoms [on-line]. Le Moyne College, Department of Chemistry. [dostęp 2007-12-18].</cite> </li> <li id="cite_note-27"><a href="#cite_ref-27">↑</a> <cite class="citation book">Charles Adolphe Wurtz: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atomictheory02wurtgoog">The Atomic Theory</a>. New York: D. Appleton and company, 1881, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atomictheory02wurtgoog/page/n16">1</a>–2. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/055943636X" title="Specjalna:Książki/055943636X">ISBN 0-559-43636-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Atomic+Theory&rft.aulast=Wurtz&rft.aufirst=Charles+Adolphe&rft.pub=D.+Appleton+and+company&rft.place=New+York&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatomictheory02wurtgoog%2Fpage%2Fn16+1%5D%E2%80%932&rft.isbn=055943636X&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatomictheory02wurtgoog"></cite> </li> <li id="cite_note-patterson1970-28"><a href="#cite_ref-patterson1970_28-0">↑</a> <cite class="citation book">Elizabeth C. Patterson: John Dalton and the Atomic Theory. Garden City, New York: Anchor, 1970.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=John+Dalton+and+the+Atomic+Theory&rft.aulast=Patterson&rft.aufirst=Elizabeth+C.&rft.pub=Anchor&rft.place=Garden+City%2C+New+York"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-stern20050516-29">↑ <a href="#cite_ref-stern20050516_29-0">a</a> <a href="#cite_ref-stern20050516_29-1">b</a> <cite class="citation web">David P. Stern: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www-spof.gsfc.nasa.gov/stargaze/Q5.htm">The Atomic Nucleus and Bohr’s Early Model of the Atom</a>. <a href="/wiki/NASA" title="NASA">NASA</a>/<a href="/wiki/Centrum_Lot%C3%B3w_Kosmicznych_imienia_Roberta_H._Goddarda" title="Centrum Lotów Kosmicznych imienia Roberta H. Goddarda">Goddard Space Flight Center</a>, 2005-05-16. [dostęp 2010-10-03].</cite> </li> <li id="cite_note-30"><a href="#cite_ref-30">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">JosephJ. Delsaulx JosephJ., Thermo-dynamic Origin of the Brownian Motions, „The Monthly Microscopical Journal”, 18 (1), 1877, s. 1–7, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1111%2Fj.1365-2818.1877.tb00093.x">10.1111/j.1365-2818.1877.tb00093.x</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1877-07&rft.atitle=Thermo-dynamic+Origin+of+the+Brownian+Motions&rft.jtitle=The+Monthly+Microscopical+Journal&rft.volume=18&rft.edition=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.1111%2Fj.1365-2818.1877.tb00093.x" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Ebeling-31">↑ <a href="#cite_ref-Ebeling_31-0">a</a> <a href="#cite_ref-Ebeling_31-1">b</a> <a href="#cite_ref-Ebeling_31-2">c</a> <a href="#cite_ref-Ebeling_31-3">d</a> <a href="/wiki/Otwarty_dost%C4%99p" title="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać"><img alt="publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać" src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/8px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png" decoding="async" width="8" height="13" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/12px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Open_Access_logo_green_alt2.svg/16px-Open_Access_logo_green_alt2.svg.png 2x" data-file-width="640" data-file-height="1000" /></a> <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.worldscientific.com/doi/suppl/10.1142/2012/suppl_file/2012_chap01.pdf">Introduction</a>, [w:] WernerW. Ebeling WernerW., Igor M.I.M. Sokolov Igor M.I.M., Statistical Thermodynamics and Stochastic Theory of Nonequilibrium Systems, New Jersey: World Scientific Publishing, 2005 (Series of Advanced in Statistical Mechanics, wol. 8), s. 13–15, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9810213824" title="Specjalna:Książki/9810213824">ISBN 981-02-1382-4</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.place=New+Jersey&rft.series=Series+of+Advanced+in+Statistical+Mechanics%2C+wol.+8&rft.atitle=Introduction&rft.aufirst=Werner&rft.aulast=Ebeling&rft.date=2005&rft.isbn=981-02-1382-4&rft.pub=World+Scientific+Publishing&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Statistical+Thermodynamics+and+Stochastic+Theory+of+Nonequilibrium+Systems" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-adp322_8_549-32"><a href="#cite_ref-adp322_8_549_32-0">↑</a> <cite class="citation journal open-access doi nourl c">A.A. Einstein A.A., Über die von der molekularkinetischen Theorie der Wärme geforderte Bewegung von in ruhenden Flüssigkeiten suspendierten Teilchen, „<a href="/wiki/Annalen_der_Physik" title="Annalen der Physik">Annalen der Physik</a>”, 322 (8), 1905, s. 549–560, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fandp.19053220806">10.1002/andp.19053220806</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1905&rft.atitle=%C3%9Cber+die+von+der+molekularkinetischen+Theorie+der+W%C3%A4rme+geforderte+Bewegung+von+in+ruhenden+Fl%C3%BCssigkeiten+suspendierten+Teilchen&rft.jtitle=Annalen+der+Physik&rft.volume=322&rft.edition=8&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fandp.19053220806" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-33"><a href="#cite_ref-33">↑</a> <cite class="citation book">Robert M. Mazo: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/brownianmotion00mazo">Brownian Motion: Fluctuations, Dynamics, and Applications</a>. Oxford University Press, 2002, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/brownianmotion00mazo/page/n11">1</a>–7. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0198515677" title="Specjalna:Książki/0198515677">ISBN 0-19-851567-7</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/48753074">48753074</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Brownian+Motion%3A+Fluctuations%2C+Dynamics%2C+and+Applications&rft.aulast=Mazo&rft.aufirst=Robert+M.&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbrownianmotion00mazo%2Fpage%2Fn11+1%5D%E2%80%937&rft.isbn=0198515677&rft_id=info:oclcnum/48753074&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbrownianmotion00mazo"></cite> </li> <li id="cite_note-lee_hoon1995-34"><a href="#cite_ref-lee_hoon1995_34-0">↑</a> <cite class="citation web">Y.K. Lee, Hoon, K: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20181110234210/http://www.doc.ic.ac.uk/~nd/surprise_95/journal/vol4/ykl/report.html">Brownian Motion</a>. <a href="/wiki/Imperial_College_London" title="Imperial College London">Imperial College</a>, 1995. [dostęp 2007-12-18]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.doc.ic.ac.uk/~nd/surprise_95/journal/vol4/ykl/report.html">tego adresu</a> (2018-11-10)].</cite> </li> <li id="cite_note-Einstein-35"><a href="#cite_ref-Einstein_35-0">↑</a> <cite class="citation journal doi nourl">AlbertA. Einstein AlbertA., Marian v. Smoluchowski, „Die Naturwissenschaften”, 5 (50), 1917, s. 737–738, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2FBF02448010">10.1007/BF02448010</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1917-12&rft.atitle=Marian+v.+Smoluchowski&rft.jtitle=Die+Naturwissenschaften&rft.volume=5&rft.edition=50&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF02448010" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Perrin-36"><a href="#cite_ref-Perrin_36-0">↑</a> <cite class="citation book">Jean Baptiste Perrin: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.academie-sciences.fr/pdf/dossiers/Perrin/Perrin_pdf/Perrin_oeuvre.pdf">Notice sur les travaux scientifiques de Jean Perrin</a>. Tuluza: 1923. [dostęp 2011-08-05].<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Notice+sur+les+travaux+scientifiques+de+Jean+Perrin&rft.au=Jean+Baptiste+Perrin&rft.date=1923&rft.place=Tuluza&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.academie-sciences.fr%2Fpdf%2Fdossiers%2FPerrin%2FPerrin_pdf%2FPerrin_oeuvre.pdf"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-e31_2_50-37"><a href="#cite_ref-e31_2_50_37-0">↑</a> <cite class="citation journal doi pmid nourl">GaryG. Patterson GaryG., Jean Perrin and the triumph of the atomic doctrine, „Endeavour”, 31 (2), 2007, s. 50–53, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2Fj.endeavour.2007.05.003">10.1016/j.endeavour.2007.05.003</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17602746">17602746</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2007-06&rft.atitle=Jean+Perrin+and+the+triumph+of+the+atomic+doctrine&rft.jtitle=Endeavour&rft.volume=31&rft.edition=2&rft_id=info%3Apmid%2F17602746&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2Fj.endeavour.2007.05.003" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-38"><a href="#cite_ref-38">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1906/thomson-bio.html">J.J. Thomson</a>. Fundacja Noblowska, 1906. [dostęp 2007-12-20].</cite> </li> <li id="cite_note-pte20071101-39"><a href="#cite_ref-pte20071101_39-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://old.iupac.org/reports/periodic_table/">Periodic Table of the Elements</a>. The International Union of Pure and Applied Chemistry, 2007-11-01. [dostęp 2010-05-14].</cite> </li> <li id="cite_note-Scerri-40">↑ <a href="#cite_ref-Scerri_40-0">a</a> <a href="#cite_ref-Scerri_40-1">b</a> <cite class="citation book">Eric R. Scerri: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/periodictableits00scer">The periodic table: its story and its significance</a>. Oxford University Press US, 2007, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/periodictableits00scer/page/n227">205</a>–226. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0195305736" title="Specjalna:Książki/0195305736">ISBN 0-19-530573-6</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+periodic+table%3A+its+story+and+its+significance&rft.aulast=Scerri&rft.aufirst=Eric+R.&rft.pub=Oxford+University+Press+US&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fperiodictableits00scer%2Fpage%2Fn227+205%5D%E2%80%93226&rft.isbn=0195305736&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fperiodictableits00scer"></cite> </li> <li id="cite_note-nobel1096-41"><a href="#cite_ref-nobel1096_41-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1906/thomson-bio.html">Biografia J.J. Thomsona</a>. Fundacja Noblowska, 1906. [dostęp 2010-10-03]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-pm21_669-42"><a href="#cite_ref-pm21_669_42-0">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">E.E. Rutherford E.E., The scattering of α and β particles by matter and the structure of the atom, „The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science”, 21 (125), 1911, s. 669–688, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1080%2F14786440508637080">10.1080/14786440508637080</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1911-05&rft.atitle=The+scattering+of+%CE%B1+and+%CE%B2+particles+by+matter+and+the+structure+of+the+atom&rft.jtitle=The+London%2C+Edinburgh%2C+and+Dublin+Philosophical+Magazine+and+Journal+of+Science&rft.volume=21&rft.edition=125&rft_id=info%3Adoi%2F10.1080%2F14786440508637080" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-npc1921-43"><a href="#cite_ref-npc1921_43-0">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1921/soddy-bio.html">Biografia Fredericka Soddy’ego</a>. Fundacja Noblowska. [dostęp 2010-10-03]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-44"><a href="#cite_ref-44">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">Miriam C.M.C. Nagel Miriam C.M.C., Frederick Soddy: From alchemy to isotopes, „<a href="/wiki/Journal_of_Chemical_Education" title="Journal of Chemical Education">Journal of Chemical Education</a>”, 59 (9), 1982, s. 739, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fed059p739">10.1021/ed059p739</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1982-09&rft.atitle=Frederick+Soddy%3A+From+alchemy+to+isotopes&rft.jtitle=Journal+of+Chemical+Education&rft.volume=59&rft.edition=9&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fed059p739" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-prsA_89_1_1913-45"><a href="#cite_ref-prsA_89_1_1913_45-0">↑</a> <cite class="citation journal open-access doi nourl">Bakerian Lecture: – Rays of positive electricity, „Proceedings of the Royal Society of London. Series A, Containing Papers of a Mathematical and Physical Character”, 89 (607), 1913, s. 1–20, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1098%2Frspa.1913.0057">10.1098/rspa.1913.0057</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1913-08&rft.atitle=Bakerian+Lecture%3A+%E2%80%93+Rays+of+positive+electricity&rft.jtitle=Proceedings+of+the+Royal+Society+of+London.+Series+A%2C+Containing+Papers+of+a+Mathematical+and+Physical+Character&rft.volume=89&rft.edition=607&rft_id=info%3Adoi%2F10.1098%2Frspa.1913.0057" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-bohr19221211-46"><a href="#cite_ref-bohr19221211_46-0">↑</a> <cite class="citation web">Neils Bohr: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nobelprize.org/uploads/2018/06/bohr-lecture.pdf">Nobel Lecture: The Structure of the Atom</a>. Fundacja Noblowska, 1922-12-11. [dostęp 2010-10-03].</cite> </li> <li id="cite_note-jacs38_4_762-47"><a href="#cite_ref-jacs38_4_762_47-0">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">Gilbert N.G.N. Lewis Gilbert N.G.N., The Atom and the Molecule, „<a href="/wiki/Journal_of_the_American_Chemical_Society" title="Journal of the American Chemical Society">Journal of the American Chemical Society</a>”, 38 (4), 1916, s. 762–785, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fja02261a002">10.1021/ja02261a002</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1916-04&rft.atitle=The+Atom+and+the+Molecule&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.volume=38&rft.edition=4&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja02261a002" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-jacs41_6_868-48"><a href="#cite_ref-jacs41_6_868_48-0">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">IrvingI. Langmuir IrvingI., The Arrangement of Electrons in Atoms and Molecules, „<a href="/wiki/Journal_of_the_American_Chemical_Society" title="Journal of the American Chemical Society">Journal of the American Chemical Society</a>”, 41 (6), 1919, s. 868–934, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fja02227a002">10.1021/ja02227a002</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1919-06&rft.atitle=The+Arrangement+of+Electrons+in+Atoms+and+Molecules&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.volume=41&rft.edition=6&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja02227a002" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-fop17_6_575-49"><a href="#cite_ref-fop17_6_575_49-0">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">Marlan O.M.O. Scully Marlan O.M.O., Willis E.W.E. Lamb Willis E.W.E., AsimA. Barut AsimA., On the theory of the Stern-Gerlach apparatus, „Foundations of Physics”, 17 (6), 1987, s. 575–583, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1007%2FBF01882788">10.1007/BF01882788</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1987-06&rft.atitle=On+the+theory+of+the+Stern-Gerlach+apparatus&rft.jtitle=Foundations+of+Physics&rft.volume=17&rft.edition=6&rft_id=info%3Adoi%2F10.1007%2FBF01882788" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-brown2007-50"><a href="#cite_ref-brown2007_50-0">↑</a> <cite class="citation web">Kevin Brown: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mathpages.com/home/kmath538/kmath538.htm">The Hydrogen Atom</a>. MathPages, 2007. [dostęp 2010-10-03].</cite> </li> <li id="cite_note-harrison2000-51"><a href="#cite_ref-harrison2000_51-0">↑</a> <cite class="citation web">David M. Harrison: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.upscale.utoronto.ca/GeneralInterest/Harrison/DevelQM/DevelQM.html">The Development of Quantum Mechanics</a>. <a href="/wiki/University_of_Toronto" title="University of Toronto">University of Toronto</a>, 2000. [dostęp 2010-10-03].</cite> </li> <li id="cite_note-chadwick1935-52"><a href="#cite_ref-chadwick1935_52-0">↑</a> <cite class="citation web">James Chadwick: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nobelprize.org/uploads/2018/06/chadwick-lecture.pdf">Nobel Lecture: The Neutron and Its Properties</a>. Fundacja Noblowska, 1935-12-12. [dostęp 2010-10-03].</cite> </li> <li id="cite_note-53"><a href="#cite_ref-53">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chemheritage.org/classroom/chemach/atomic/hahn-meitner.html">Otto Hahn, Lise Meitner and Fritz Strassmann</a>. [w:] Chemical Achievers: The Human Face of the Chemical Sciences [on-line]. Chemical Heritage Foundation. [dostęp 2009-09-15].</cite> </li> <li id="cite_note-54"><a href="#cite_ref-54">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">LiseL. Meitner LiseL., O.R.O.R. Frisch O.R.O.R., Disintegration of Uranium by Neutrons: a New Type of Nuclear Reaction, „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”, 143 (3615), 1939, s. 239–240, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F143239a0">10.1038/143239a0</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1939-02&rft.atitle=Disintegration+of+Uranium+by+Neutrons%3A+a+New+Type+of+Nuclear+Reaction&rft.jtitle=Nature&rft.volume=143&rft.edition=3615&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F143239a0" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-55"><a href="#cite_ref-55">↑</a> <cite class="citation web">M. Schroeder: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://webdoc.sub.gwdg.de/ebook/rd/2003/meitner.pdf">Lise Meitner – Zur 125. Wiederkehr Ihres Geburtstages</a>. [dostęp 2018-06-25]. (<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-56"><a href="#cite_ref-56">↑</a> <cite class="citation web">Sven Kullander: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/articles/kullander/">Accelerators and Nobel Laureates</a>. Fundacja Noblowska, 2001-08-28. [dostęp 2008-01-31].</cite> </li> <li id="cite_note-57"><a href="#cite_ref-57">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1990/press.html">The Nobel Prize in Physics 1990</a>. Fundacja Noblowska, 1990-10-17. [dostęp 2008-01-31].</cite> </li> <li id="cite_note-58"><a href="#cite_ref-58">↑</a> <cite class="citation book">Wolfgang Demtröder: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atomsmoleculesph00demt_277">Atoms, Molecules and Photons: An Introduction to Atomic- Molecular- and Quantum Physics</a>. Wyd. 1st. Springer, 2002, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/atomsmoleculesph00demt_277/page/n51">39</a>–42. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3540206310" title="Specjalna:Książki/3540206310">ISBN 3-540-20631-0</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/181435713">181435713</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atoms%2C+Molecules+and+Photons%3A+An+Introduction+to+Atomic-+Molecular-+and+Quantum+Physics&rft.aulast=Demtr%C3%B6der&rft.aufirst=Wolfgang&rft.edition=1st&rft.pub=Springer&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatomsmoleculesph00demt_277%2Fpage%2Fn51+39%5D%E2%80%9342&rft.isbn=3540206310&rft_id=info:oclcnum/181435713&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fatomsmoleculesph00demt_277"></cite> </li> <li id="cite_note-59"><a href="#cite_ref-59">↑</a> <cite class="citation book">Graham Woan: The Cambridge Handbook of Physics. Cambridge University Press, 2000, s. 8. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0521575079" title="Specjalna:Książki/0521575079">ISBN 0-521-57507-9</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/224032426">224032426</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Cambridge+Handbook+of+Physics&rft.aulast=Woan&rft.aufirst=Graham&rft.pub=Cambridge+University+Press&rft.pages=8&rft.isbn=0521575079&rft_id=info:oclcnum/224032426"></cite> </li> <li id="cite_note-60"><a href="#cite_ref-60">↑</a> <cite class="citation book">Malcolm H. MacGregor: The Enigmatic Electron. Oxford University Press, 1992, s. 33–37. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0195218337" title="Specjalna:Książki/0195218337">ISBN 0-19-521833-7</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/223372888">223372888</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Enigmatic+Electron&rft.aulast=MacGregor&rft.aufirst=Malcolm+H.&rft.pub=Oxford+University+Press&rft.pages=33%E2%80%9337&rft.isbn=0195218337&rft_id=info:oclcnum/223372888"></cite> </li> <li id="cite_note-61"><a href="#cite_ref-61">↑</a> <cite class="citation web">Particle Data Group: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.particleadventure.org/">The Particle Adventure</a>. Lawrence Berkeley Laboratory, 2002. [dostęp 2007-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-62"><a href="#cite_ref-62">↑</a> <cite class="citation web">James Schombert: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://abyss.uoregon.edu/~js/ast123/lectures/lec07.html">Elementary Particles</a>. University of Oregon, 2006-04-18. [dostęp 2007-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-63"><a href="#cite_ref-63">↑</a> <cite class="citation book">Tatjana Jevremovic: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/nuclearprinciple00jevr_745">Nuclear Principles in Engineering</a>. Springer, 2005, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/nuclearprinciple00jevr_745/page/n20">6</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0387232842" title="Specjalna:Książki/0387232842">ISBN 0-387-23284-2</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/228384008">228384008</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nuclear+Principles+in+Engineering&rft.aulast=Jevremovic&rft.aufirst=Tatjana&rft.pub=Springer&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnuclearprinciple00jevr_745%2Fpage%2Fn20+6%5D&rft.isbn=0387232842&rft_id=info:oclcnum/228384008&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fnuclearprinciple00jevr_745"></cite> </li> <li id="cite_note-pfeffer-64"><a href="#cite_ref-pfeffer_64-0">↑</a> <cite class="citation book">Jeremy I. Pfeffer: Modern Physics: An Introductory Text. Imperial College Press, 2000, s. 330–336. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/1860942504" title="Specjalna:Książki/1860942504">ISBN 1-86094-250-4</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/45900880">45900880</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Modern+Physics%3A+An+Introductory+Text&rft.aulast=Pfeffer&rft.aufirst=Jeremy+I.&rft.pub=Imperial+College+Press&rft.pages=330%E2%80%93336&rft.isbn=1860942504&rft_id=info:oclcnum/45900880"></cite> </li> <li id="cite_note-65"><a href="#cite_ref-65">↑</a> <cite class="citation web">Jennifer M. Wenner: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://serc.carleton.edu/quantskills/methods/quantlit/RadDecay.html">How Does Radioactive Decay Work?</a>. Carleton College, 2007-10-10. [dostęp 2008-01-09].</cite> </li> <li id="cite_note-Sobkowski18-66"><a href="#cite_ref-Sobkowski18_66-0">↑</a> <cite class="citation book nourl"><a href="/wiki/Jerzy_Sobkowski" title="Jerzy Sobkowski">JerzyJ. Sobkowski JerzyJ.</a>, Chemia jądrowa, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981 (Biblioteka Chemii Tom 5), s. 18–19, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301020601" title="Specjalna:Książki/8301020601">ISBN 83-01-02060-1</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.place=Warszawa&rft.series=Biblioteka+Chemii+Tom+5&rft.aufirst=Jerzy&rft.aulast=Sobkowski&rft.date=1981&rft.isbn=83-01-02060-1&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Chemia+j%C4%85drowa&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-67"><a href="#cite_ref-67">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">Pierre deP. Marcillac Pierre deP. i inni, Experimental detection of alpha-particles from the radioactive decay of natural bismuth, „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”, 422 (6934), 2003, s. 876–878, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnature01541">10.1038/nature01541</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12712201">12712201</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2003-04-24&rft.atitle=Experimental+detection+of+alpha-particles+from+the+radioactive+decay+of+natural+bismuth&rft.jtitle=Nature&rft.volume=422&rft.edition=6934&rft_id=info%3Apmid%2F12712201&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature01541" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-68"><a href="#cite_ref-68">↑</a> <cite class="citation web">Chris Mihos: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://burro.cwru.edu/Academics/Astr221/StarPhys/coulomb.html">Overcoming the Coulomb Barrier</a>. Case Western Reserve University, 2002-07-23. [dostęp 2008-02-13].</cite> </li> <li id="cite_note-69"><a href="#cite_ref-69">↑</a> <cite class="citation web">Staff: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lbl.gov/abc/Basic.html">ABC’s of Nuclear Science</a>. Lawrence Berkeley National Laboratory, 2007-03-30. [dostęp 2007-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-70"><a href="#cite_ref-70">↑</a> <cite class="citation web">Arjun Makhijani, Saleska, Scott: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ieer.org/reports/n-basics.html">Basics of Nuclear Physics and Fission</a>. Institute for Energy and Environmental Research, 2001-03-02. [dostęp 2007-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-71"><a href="#cite_ref-71">↑</a> <cite class="citation book">J. Kenneth Shultis, Faw, Richard E.: Fundamentals of Nuclear Science and Engineering. CRC Press, 2002, s. 72–76. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0824708342" title="Specjalna:Książki/0824708342">ISBN 0-8247-0834-2</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/123346507">123346507</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Fundamentals+of+Nuclear+Science+and+Engineering&rft.aulast=Shultis&rft.aufirst=J.+Kenneth&rft.pub=CRC+Press&rft.pages=72%E2%80%9376&rft.isbn=0824708342&rft_id=info:oclcnum/123346507"></cite> </li> <li id="cite_note-72"><a href="#cite_ref-72">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">M.P.M.P. Fewell M.P.M.P., The atomic nuclide with the highest mean binding energy, „American Journal of Physics”, 63 (7), 1995, s. 653–658, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1119%2F1.17828">10.1119/1.17828</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1995-07&rft.atitle=The+atomic+nuclide+with+the+highest+mean+binding+energy&rft.jtitle=American+Journal+of+Physics&rft.volume=63&rft.edition=7&rft_id=info%3Adoi%2F10.1119%2F1.17828" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Sobkowski71-73"><a href="#cite_ref-Sobkowski71_73-0">↑</a> <cite class="citation book">Jerzy Sobkowski, Małgorzata Jelińska-Kazimierczuk: Chemia jądrowa. Warszawa: Wydawnictwo Adamantan, 2006, s. 71–75. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8373500804" title="Specjalna:Książki/8373500804">ISBN 83-7350-080-4</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chemia+j%C4%85drowa&rft.aulast=Sobkowski&rft.aufirst=Jerzy&rft.date=2006&rft.pub=Wydawnictwo+Adamantan&rft.place=Warszawa&rft.pages=71%E2%80%9375&rft.isbn=83-7350-080-4"></cite> </li> <li id="cite_note-74"><a href="#cite_ref-74">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">R.S.R.S. Mulliken R.S.R.S., Spectroscopy, molecular orbitals, and chemical bonding, „<a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a>”, 157 (3784), 1967, s. 13–24, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.157.3784.13">10.1126/science.157.3784.13</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/5338306">5338306</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1967-07-07&rft.atitle=Spectroscopy%2C+molecular+orbitals%2C+and+chemical+bonding&rft.jtitle=Science&rft.volume=157&rft.edition=3784&rft_id=info%3Apmid%2F5338306&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.157.3784.13" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Brucat-75">↑ <a href="#cite_ref-Brucat_75-0">a</a> <a href="#cite_ref-Brucat_75-1">b</a> <cite class="citation web">Philip J. Brucat: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20131209061126/http://www.chem.ufl.edu:80/~itl/2045/lectures/lec_10.html">The Quantum Atom</a>. University of Florida, 2008. [dostęp 2007-01-04].</cite> </li> <li id="cite_note-76"><a href="#cite_ref-76">↑</a> <cite class="citation web">David Manthey: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.orbitals.com/orb/">Atomic Orbitals</a>. Orbital Central, 2001. [dostęp 2008-01-21].</cite> </li> <li id="cite_note-77"><a href="#cite_ref-77">↑</a> <cite class="citation web">Terry Herter: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.astro.bas.bg/~petrov/herter00.html#lect08">Lecture 8: The Hydrogen Atom</a>. Cornell University, 2006. [dostęp 2008-02-14].</cite> </li> <li id="cite_note-78"><a href="#cite_ref-78">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">R.E.R.E. Bell R.E.R.E., L.G.L.G. Elliott L.G.L.G., Gamma-Rays from the Reaction H1(n,γ)D² and the Binding Energy of the Deuteron, „<a href="/wiki/Physical_Review" title="Physical Review">Physical Review</a>”, 79 (2), 1950, s. 282–285, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1103%2FPhysRev.79.282">10.1103/PhysRev.79.282</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1950-07-15&rft.atitle=Gamma-Rays+from+the+Reaction+H%3Csup%3E1%3C%2Fsup%3E%28n%2C%CE%B3%29D%C2%B2+and+the+Binding+Energy+of+the+Deuteron&rft.jtitle=Physical+Review&rft.volume=79&rft.edition=2&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRev.79.282" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-79"><a href="#cite_ref-79">↑</a> <cite class="citation book">Boris M. Smirnov: Physics of Atoms and Ions. Springer, 2003, s. 249–272. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/038795550X" title="Specjalna:Książki/038795550X">ISBN 0-387-95550-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Physics+of+Atoms+and+Ions&rft.aulast=Smirnov&rft.aufirst=Boris+M.&rft.pub=Springer&rft.pages=249%E2%80%93272&rft.isbn=0-387-95550-X"></cite> </li> <li id="cite_note-80"><a href="#cite_ref-80">↑</a> <cite class="citation web">Howard S. Matis: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lbl.gov/abc/wallchart/chapters/02/3.html">The Isotopes of Hydrogen</a>. [w:] Guide to the Nuclear Wall Chart [on-line]. Lawrence Berkeley National Lab, 2000-08-09. [dostęp 2007-12-21].</cite> </li> <li id="cite_note-81"><a href="#cite_ref-81">↑</a> <cite class="citation web">Rick Weiss: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2006/10/16/AR2006101601083.html">Scientists Announce Creation of Atomic Element, the Heaviest Yet</a>. Washington Post, 2006-10-17. [dostęp 2007-12-21].</cite> </li> <li id="cite_note-sills-82">↑ <a href="#cite_ref-sills_82-0">a</a> <a href="#cite_ref-sills_82-1">b</a> <cite class="citation book">Alan D. Sills: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/earthscienceeasy00alan">Earth Science the Easy Way</a>. Barron’s Educational Series, 2003, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/earthscienceeasy00alan/page/131">131</a>–134. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0764121464" title="Specjalna:Książki/0764121464">ISBN 0-7641-2146-4</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/51543743">51543743</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Earth+Science+the+Easy+Way&rft.aulast=Sills&rft.aufirst=Alan+D.&rft.pub=Barron%E2%80%99s+Educational+Series&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fearthscienceeasy00alan%2Fpage%2F131+131%5D%E2%80%93134&rft.isbn=0764121464&rft_id=info:oclcnum/51543743&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fearthscienceeasy00alan"></cite> </li> <li id="cite_note-dume-83"><a href="#cite_ref-dume_83-0">↑</a> <cite class="citation web">Belle Dumé: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20120112131433/http://physicsworld.com/cws/article/news/17319">Bismuth breaks half-life record for alpha decay</a>. Physics World, 2003-04-23. [dostęp 2007-12-21].</cite> </li> <li id="cite_note-84"><a href="#cite_ref-84">↑</a> <cite class="citation web">Don Lindsay: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.don-lindsay-archive.org/creation/isotope_list.html">Radioactives Missing From The Earth</a>. Don Lindsay Archive, 2000-07-30. [dostęp 2007-05-23].</cite> </li> <li id="cite_note-85"><a href="#cite_ref-85">↑</a> Jagdish K. Tuli, Nuclear Wallet Cards, 7th edition, April 2005, Brookhaven National Laboratory, US National Nuclear Data Center. </li> <li id="cite_note-86"><a href="#cite_ref-86">↑</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nndc.bnl.gov/nudat2/">Interactive Chart of Nuclides (Brookhaven National Laboratory)</a>. </li> <li id="cite_note-CRC-87">↑ <a href="#cite_ref-CRC_87-0">a</a> <a href="#cite_ref-CRC_87-1">b</a> <cite class="citation book"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20080517040300/http://www.hbcponline.com/">CRC Handbook of Chemistry & Physics</a>, wyd. 86, CRC, 2005–2006, <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0849304865" title="Specjalna:Książki/0849304865">ISBN 0-8493-0486-5</a>, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/179976746">179976746</a> [dostęp 2010-09-06] [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hbcpnetbase.com/">adresu</a> 2008-05-17]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=CRC+Handbook+of+Chemistry+%26+Physics&rft.isbn=0849304865&rft.pub=CRC&rft.edition=86&rft_id=info%3Aoclcnum%2F179976746&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.hbcpnetbase.com%2F" style="display:none"> .strona główna serwisu</cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-iupac-88">↑ <a href="#cite_ref-iupac_88-0">a</a> <a href="#cite_ref-iupac_88-1">b</a> <cite class="citation book">Ian Mills, Cvitaš, Tomislav; Homann, Klaus; Kallay, Nikola; Kuchitsu, Kozo: Quantities, Units and Symbols in Physical Chemistry. Wyd. 2nd. Oxford: <a href="/wiki/Mi%C4%99dzynarodowa_Unia_Chemii_Czystej_i_Stosowanej" title="Międzynarodowa Unia Chemii Czystej i Stosowanej">International Union of Pure and Applied Chemistry</a>, Commission on Physiochemical Symbols Terminology and Units, Blackwell Scientific Publications, 1993. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0632035838" title="Specjalna:Książki/0632035838">ISBN 0-632-03583-8</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/27011505">27011505</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Quantities%2C+Units+and+Symbols+in+Physical+Chemistry&rft.aulast=Mills&rft.aufirst=Ian&rft.edition=2nd&rft.pub=%5B%5BMi%C4%99dzynarodowa+Unia+Chemii+Czystej+i+Stosowanej%7CInternational+Union+of+Pure+and+Applied+Chemistry%5D%5D%2C+Commission+on+Physiochemical+Symbols+Terminology+and+Units%2C+Blackwell+Scientific+Publications&rft.place=Oxford&rft.isbn=0-632-03583-8&rft_id=info:oclcnum/27011505"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-89"><a href="#cite_ref-89">↑</a> <cite class="citation web">Chung Chieh: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180728153510/http://www.science.uwaterloo.ca/~cchieh/cact/nuctek/nuclideunstable.html">Nuclide Stability</a>. University of Waterloo, 2001-01-22. [dostęp 2007-01-04]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.science.uwaterloo.ca/~cchieh/cact/nuctek/nuclideunstable.html">tego adresu</a> (2018-07-28)].</cite> </li> <li id="cite_note-90"><a href="#cite_ref-90">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://physics.nist.gov/cgi-bin/Compositions/stand_alone.pl">Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements</a>. National Institute of Standards and Technology. [dostęp 2017-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-91"><a href="#cite_ref-91">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">M.M. Wang M.M. i inni, The Ame2012 atomic mass evaluation, „Chinese Physics C”, 36 (12), 2012, s. 1603–2014, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1088%2F1674-1137%2F36%2F12%2F003">10.1088/1674-1137/36/12/003</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2012-12&rft.atitle=The+Ame2012+atomic+mass+evaluation&rft.jtitle=Chinese+Physics+C&rft.volume=36&rft.edition=12&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F1674-1137%2F36%2F12%2F003" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-92"><a href="#cite_ref-92">↑</a> <cite class="citation journal open-access">Norman E.N.E. Holden Norman E.N.E., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.iupac.org/publications/ci/2004/2601/1_holden.html">Atomic Weights and the International Committee – A Historical Review</a>, „Chemistry International”, 26 (1), 2004 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2004&rft.atitle=Atomic+Weights+and+the+International+Committee+%E2%80%93+A+Historical+Review&rft.jtitle=Chemistry+International&rft.volume=26&rft.edition=1&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.iupac.org%2Fpublications%2Fci%2F2004%2F2601%2F1_holden.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> Brak numerów stron w czasopiśmie </li> <li id="cite_note-93"><a href="#cite_ref-93">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">R.D.R.D. Shannon R.D.R.D., Revised effective ionic radii and systematic studies of interatomic distances in halides and chalcogenides, „Acta Crystallographica Section A”, 32 (5), 1976, s. 751–767, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1107%2FS0567739476001551">10.1107/S0567739476001551</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1976-09-01&rft.atitle=Revised+effective+ionic+radii+and+systematic+studies+of+interatomic+distances+in+halides+and+chalcogenides&rft.jtitle=Acta+Crystallographica+Section+A&rft.volume=32&rft.edition=5&rft_id=info%3Adoi%2F10.1107%2FS0567739476001551" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-94"><a href="#cite_ref-94">↑</a> <cite class="citation web">Judy Dong: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://hypertextbook.com/facts/1996/MichaelPhillip.shtml">Diameter of an Atom</a>. The Physics Factbook, 1998. [dostęp 2018-06-25].</cite> </li> <li id="cite_note-95"><a href="#cite_ref-95">↑</a> <cite class="citation book">Steven S. Zumdahl: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://college.cengage.com/chemistry/intro/zumdahl/intro_chemistry/5e/students/protected/periodictables/pt/pt/pt_ar5.html">Introductory Chemistry: A Foundation</a>. Wyd. 5th. Houghton Mifflin, 2002. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0618343423" title="Specjalna:Książki/0618343423">ISBN 0-618-34342-3</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/173081482">173081482</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introductory+Chemistry%3A+A+Foundation&rft.aulast=Zumdahl&rft.aufirst=Steven+S.&rft.edition=5th&rft.pub=Houghton+Mifflin&rft.isbn=0-618-34342-3&rft_id=info:oclcnum/173081482&rft_id=http%3A%2F%2Fcollege.cengage.com%2Fchemistry%2Fintro%2Fzumdahl%2Fintro_chemistry%2F5e%2Fstudents%2Fprotected%2Fperiodictables%2Fpt%2Fpt%2Fpt_ar5.html"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-96"><a href="#cite_ref-96">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">H.H. Bethe H.H., Termaufspaltung in Kristallen, „<a href="/wiki/Annalen_der_Physik" title="Annalen der Physik">Annalen der Physik</a>”, 395 (2), 1929, s. 133–208, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fandp.19293950202">10.1002/andp.19293950202</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1929&rft.atitle=Termaufspaltung+in+Kristallen&rft.jtitle=Annalen+der+Physik&rft.volume=395&rft.edition=2&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fandp.19293950202" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku niemieckim (Deutsch)">niem.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-97"><a href="#cite_ref-97">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">M.M. Birkholz M.M., R.R. Rudert R.R., Interatomic distances in pyrite-structure disulfides – a case for ellipsoidal modeling of sulfur ions, „Physica Status Solidi (b)”, 245 (9), 2008, s. 1858–1864, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1002%2Fpssb.200879532">10.1002/pssb.200879532</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2008-09&rft.atitle=Interatomic+distances+in+pyrite-structure+disulfides+%E2%80%93+a+case+for+ellipsoidal+modeling+of+sulfur+ions&rft.jtitle=Physica+Status+Solidi+%28b%29&rft.volume=245&rft.edition=9&rft_id=info%3Adoi%2F10.1002%2Fpssb.200879532" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-98"><a href="#cite_ref-98">↑</a> <cite class="citation book">Robert W. Kelsall, Ian W. Hamley, Mark Geoghegan: Nanotechnologie. Warszawa: PWN, 2008, s. 87. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9788301155377" title="Specjalna:Książki/9788301155377">ISBN 978-83-01-15537-7</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Nanotechnologie&rft.aulast=Kelsall&rft.aufirst=Robert+W.&rft.date=2008&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.pages=87&rft.isbn=978-83-01-15537-7"></cite> </li> <li id="cite_note-99"><a href="#cite_ref-99">↑</a> <cite class="citation book">Hermann Haken, Hans Christoph Wolf: Atomy i kwanty. Wprowadzenie do współczesnej spektroskopii atomowej. Warszawa: PWN, 1997, s. 40–41. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301121351" title="Specjalna:Książki/8301121351">ISBN 83-01-12135-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Atomy+i+kwanty.+Wprowadzenie+do+wsp%C3%B3%C5%82czesnej+spektroskopii+atomowej&rft.aulast=Haken&rft.aufirst=Hermann&rft.date=1997&rft.pub=PWN&rft.place=Warszawa&rft.pages=40%E2%80%9341&rft.isbn=83-01-12135-1"></cite> </li> <li id="cite_note-100"><a href="#cite_ref-100">↑</a> <cite class="citation book">Michael J. Padilla, Miaoulis, Ioannis; Cyr, Martha: Prentice Hall Science Explorer: Chemical Building Blocks. Upper Saddle River, New Jersey USA: Prentice-Hall, Inc., 2002, s. 32. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0130540919" title="Specjalna:Książki/0130540919">ISBN 0-13-054091-9</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/47925884">47925884</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Prentice+Hall+Science+Explorer%3A+Chemical+Building+Blocks&rft.aulast=Padilla&rft.aufirst=Michael+J.&rft.pub=Prentice-Hall%2C+Inc.&rft.place=Upper+Saddle+River%2C+New+Jersey+USA&rft.pages=32&rft.isbn=0-13-054091-9&rft_id=info:oclcnum/47925884"></cite> </li> <li id="cite_note-101"><a href="#cite_ref-101">↑</a> <cite class="citation book"><a href="/wiki/Richard_Feynman" title="Richard Feynman">Richard Feynman</a>: Six Easy Pieces. The Penguin Group, 1995. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/9780140276664" title="Specjalna:Książki/9780140276664">ISBN 978-0-140-27666-4</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/40499574">40499574</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Six+Easy+Pieces&rft.aulast=Feynman&rft.aufirst=Richard&rft.pub=The+Penguin+Group&rft.isbn=978-0-140-27666-4&rft_id=info:oclcnum/40499574"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-splung-102">↑ <a href="#cite_ref-splung_102-0">a</a> <a href="#cite_ref-splung_102-1">b</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.splung.com/content/sid/5/page/radioactivity">Radioactivity</a>. Splung.com. [dostęp 2007-12-19].</cite> </li> <li id="cite_note-103"><a href="#cite_ref-103">↑</a> <cite class="citation book">Michael F. L’Annunziata: Handbook of Radioactivity Analysis. Academic Press, 2003, s. 3–56. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0124366031" title="Specjalna:Książki/0124366031">ISBN 0-12-436603-1</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/162129551">162129551</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Handbook+of+Radioactivity+Analysis&rft.aulast=L%E2%80%99Annunziata&rft.aufirst=Michael+F.&rft.pub=Academic+Press&rft.pages=3%E2%80%9356&rft.isbn=0124366031&rft_id=info:oclcnum/162129551"></cite> </li> <li id="cite_note-104"><a href="#cite_ref-104">↑</a> <cite class="citation web">Richard B. Firestone: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20120217170650/http://isotopes.lbl.gov/education/decmode.html">Radioactive Decay Modes</a>. Berkeley Laboratory, 2000-05-22. [dostęp 2007-01-07].</cite> </li> <li id="cite_note-Sobkowski47-105"><a href="#cite_ref-Sobkowski47_105-0">↑</a> <cite class="citation book">Jerzy Sobkowski: Chemia jądrowa. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, s. 47, seria: Biblioteka Chemii Tom 5. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/8301020601" title="Specjalna:Książki/8301020601">ISBN 83-01-02060-1</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Chemia+j%C4%85drowa&rft.aulast=Sobkowski&rft.aufirst=Jerzy&rft.date=1981&rft.pub=Pa%C5%84stwowe+Wydawnictwo+Naukowe&rft.place=Warszawa&rft.pages=47&rft.series=Biblioteka+Chemii+Tom+5&rft.isbn=83-01-02060-1"></cite> </li> <li id="cite_note-106"><a href="#cite_ref-106">↑</a> <cite class="citation web">J.P. Hornak: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.cis.rit.edu/htbooks/nmr/chap-3/chap-3.htm">Chapter 3: Spin Physics</a>. [w:] The Basics of NMR [on-line]. Rochester Institute of Technology, 2006. [dostęp 2007-01-07].</cite> </li> <li id="cite_note-107"><a href="#cite_ref-107">↑</a> <cite class="citation web">Greg Goebel: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.vectorsite.net/tpqm_04.html"><4.3> Magnetic Properties of the Atom</a>. [w:] Elementary Quantum Physics [on-line]. In The Public Domain website, 2007-09-01. [dostęp 2007-01-07].</cite> </li> <li id="cite_note-108"><a href="#cite_ref-108">↑</a> <cite class="citation journal open-access">LynnL. Yarris LynnL., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.lbl.gov/Science-Articles/Research-Review/Magazine/1997/story1.html">Talking Pictures</a>, „Berkeley Lab Research Review”, 1997 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1997&rft.jtitle=Berkeley+Lab+Research+Review&rft.atitle=Talking+Pictures&rft_id=http%3A%2F%2Fwww.lbl.gov%2FScience-Articles%2FResearch-Review%2FMagazine%2F1997%2Fstory1.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-109"><a href="#cite_ref-109">↑</a> <cite class="citation book">Z.-P. Liang, Haacke, E.M.: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://ieeexplore.ieee.org/iel5/8734/27658/01233976.pdf?arnumber=1233976">Encyclopedia of Electrical and Electronics Engineering: Magnetic Resonance Imaging</a>. T. vol. 2. John Wiley & Sons, 1999, s. 412–426. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0471139467" title="Specjalna:Książki/0471139467">ISBN 0-471-13946-7</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Encyclopedia+of+Electrical+and+Electronics+Engineering%3A+Magnetic+Resonance+Imaging&rft.aulast=Liang&rft.aufirst=Z.-P.&rft.pub=John+Wiley+%26+Sons&rft.pages=412%E2%80%93426&rft.isbn=0471139467&rft_id=http%3A%2F%2Fieeexplore.ieee.org%2Fiel5%2F8734%2F27658%2F01233976.pdf%3Farnumber%3D1233976"></cite> </li> <li id="cite_note-110"><a href="#cite_ref-110">↑</a> <cite class="citation book">Grant R. Fowles: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductiontomo00fowl_096">Introduction to Modern Optics</a>. Courier Dover Publications, 1989, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/introductiontomo00fowl_096/page/n232">227</a>–233. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0486659577" title="Specjalna:Książki/0486659577">ISBN 0-486-65957-7</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/18834711">18834711</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+Modern+Optics&rft.aulast=Fowles&rft.aufirst=Grant+R.&rft.pub=Courier+Dover+Publications&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductiontomo00fowl_096%2Fpage%2Fn232+227%5D%E2%80%93233&rft.isbn=0486659577&rft_id=info:oclcnum/18834711&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fintroductiontomo00fowl_096"></cite> </li> <li id="cite_note-111"><a href="#cite_ref-111">↑</a> <cite class="citation web">W.C. Martin, Wiese, W.L: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nist.gov/pml/atomic-spectroscopy-compendium-basic-ideas-notation-data-and-formulas">Atomic Spectroscopy: A Compendium of Basic Ideas, Notation, Data, and Formulas</a>. National Institute of Standards and Technology, May 2007. [dostęp 2007-01-08].</cite> </li> <li id="cite_note-112"><a href="#cite_ref-112">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20060228231025/http://www.avogadro.co.uk/light/bohr/spectra.htm">Atomic Emission Spectra – Origin of Spectral Lines</a>. avogadro.co.uk. [dostęp 2010-09-06]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.avogadro.co.uk/light/bohr/spectra.htm">tego adresu</a> (2006-02-28)]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-113"><a href="#cite_ref-113">↑</a> <cite class="citation web">Richard Fitzpatrick: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://farside.ph.utexas.edu/teaching/qm/lectures/node55.html">Fine structure</a>. University of Texas at Austin, 2007-02-16. [dostęp 2008-02-14].</cite> </li> <li id="cite_note-114"><a href="#cite_ref-114">↑</a> <cite class="citation web">Michael Weiss: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://math.ucr.edu/home/baez/spin/node8.html">The Zeeman Effect</a>. University of California-Riverside, 2001. [dostęp 2008-02-06].</cite> </li> <li id="cite_note-115"><a href="#cite_ref-115">↑</a> <cite class="citation book">H.F. Beyer, Shevelko, V.P.: Introduction to the Physics of Highly Charged Ions. CRC Press, 2003, s. 232–236. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0750304812" title="Specjalna:Książki/0750304812">ISBN 0-7503-0481-2</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/47150433">47150433</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Introduction+to+the+Physics+of+Highly+Charged+Ions&rft.aulast=Beyer&rft.aufirst=H.F.&rft.pub=CRC+Press&rft.pages=232%E2%80%93236&rft.isbn=0750304812&rft_id=info:oclcnum/47150433"></cite> </li> <li id="cite_note-116"><a href="#cite_ref-116">↑</a> <cite class="citation web">Thayer Watkins: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.sjsu.edu/faculty/watkins/stimem.htm">Coherence in Stimulated Emission</a>. San José State University. [dostęp 2007-12-23].</cite> </li> <li id="cite_note-117"><a href="#cite_ref-117">↑</a> <cite class="citation web">William Reusch: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webcitation.org/616QBbsxw">Virtual Textbook of Organic Chemistry</a>. Michigan State University, 2007-07-16. [dostęp 2008-01-11].</cite> </li> <li id="cite_note-118"><a href="#cite_ref-118">↑</a> <cite class="citation web">Jim Clark: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chemguide.co.uk/atoms/bonding/ionic.html">Ionic (Electrovalent) Bonding</a>. chemguide, 2000. [dostęp 2010-09-09]. (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-119"><a href="#cite_ref-119">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.chemguide.co.uk/atoms/bonding/covalent.html">Covalent bonding – Single bonds</a>. chemguide, 2000.</cite> </li> <li id="cite_note-120"><a href="#cite_ref-120">↑</a> <cite class="citation web">Husted, Robert et al: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://periodic.lanl.gov/default.htm">Periodic Table of the Elements</a>. Los Alamos National Laboratory, 2003-12-11. [dostęp 2008-01-11].</cite> </li> <li id="cite_note-121"><a href="#cite_ref-121">↑</a> <cite class="citation web">Rudy Baum: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pubs.acs.org/cen/80th/elements.html">It’s Elemental: The Periodic Table</a>. Chemical & Engineering News, 2003. [dostęp 2008-01-11].</cite> </li> <li id="cite_note-122"><a href="#cite_ref-122">↑</a> <cite class="citation book">David L. Goodstein: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/statesmatter00good_082">States of Matter</a>. Courier Dover Publications, 2002, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/statesmatter00good_082/page/n445">436</a>–438. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/048649506X" title="Specjalna:Książki/048649506X">ISBN 0-486-49506-X</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/013843557X" title="Specjalna:Książki/013843557X">ISBN 0-13-843557-X</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=States+of+Matter&rft.aulast=Goodstein&rft.aufirst=David+L.&rft.pub=Courier+Dover+Publications&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstatesmatter00good_082%2Fpage%2Fn445+436%5D%E2%80%93438&rft.isbn=013843557X&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fstatesmatter00good_082"></cite> </li> <li id="cite_note-123"><a href="#cite_ref-123">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">Vadim V.V.V. Brazhkin Vadim V.V.V., Metastable phases, phase transformations, and phase diagrams in physics and chemistry, „Physics-Uspekhi”, 49 (7), 2006, s. 719, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1070%2FPU2006v049n07ABEH006013">10.1070/PU2006v049n07ABEH006013</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2006&rft.atitle=Metastable+phases%2C+phase+transformations%2C+and+phase+diagrams+in+physics+and+chemistry&rft.jtitle=Physics-Uspekhi&rft.volume=49&rft.edition=7&rft_id=info%3Adoi%2F10.1070%2FPU2006v049n07ABEH006013" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-124"><a href="#cite_ref-124">↑</a> <cite class="citation book">Richard Myers: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/basicsofchemistr0000myer">The Basics of Chemistry</a>. Greenwood Press, 2003, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/basicsofchemistr0000myer/page/85">85</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0313316643" title="Specjalna:Książki/0313316643">ISBN 0-313-31664-3</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/50164580">50164580</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Basics+of+Chemistry&rft.aulast=Myers&rft.aufirst=Richard&rft.pub=Greenwood+Press&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbasicsofchemistr0000myer%2Fpage%2F85+85%5D&rft.isbn=0313316643&rft_id=info:oclcnum/50164580&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fbasicsofchemistr0000myer"></cite> </li> <li id="cite_note-125"><a href="#cite_ref-125">↑</a> <cite class="citation web">Staff: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.nist.gov/property-fieldsection/bose-einstein-condensate-new-form-matter">Bose-Einstein Condensate: A New Form of Matter</a>. National Institute of Standards and Technology, 2001-10-09. [dostęp 2017-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-126"><a href="#cite_ref-126">↑</a> <cite class="citation web">Imogen Colton, Jeanette Fyffe: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20070829200820/http://www.ph.unimelb.edu.au/~ywong/poster/articles/bec.html">Super Atoms from Bose-Einstein Condensation</a>. The University of Melbourne, 1999-02-03. [dostęp 2008-02-06].</cite> </li> <li id="cite_note-127"><a href="#cite_ref-127">↑</a> <cite class="citation web">Marilyn Jacox, Gadzuk, J. William: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://physics.nist.gov/GenInt/STM/stm.html">Scanning Tunneling Microscope</a>. National Institute of Standards and Technology, November 1997. [dostęp 2008-01-11].</cite> </li> <li id="cite_note-128"><a href="#cite_ref-128">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://nobelprize.org/nobel_prizes/physics/laureates/1986/index.html">The Nobel Prize in Physics 1986</a>. The Nobel Foundation. [dostęp 2008-01-11].</cite> </li> <li id="cite_note-129"><a href="#cite_ref-129">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">YuriY. Roiter YuriY., SergiyS. Minko SergiyS., AFM single molecule experiments at the solid-liquid interface: in situ conformation of adsorbed flexible polyelectrolyte chains, „<a href="/wiki/Journal_of_the_American_Chemical_Society" title="Journal of the American Chemical Society">Journal of the American Chemical Society</a>”, 127 (45), 2005, s. 15688–15689, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1021%2Fja0558239">10.1021/ja0558239</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/16277495">16277495</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2005-11-16&rft.atitle=AFM+single+molecule+experiments+at+the+solid-liquid+interface%3A+in+situ+conformation+of+adsorbed+flexible+polyelectrolyte+chains&rft.jtitle=Journal+of+the+American+Chemical+Society&rft.volume=127&rft.edition=45&rft_id=info%3Apmid%2F16277495&rft_id=info%3Adoi%2F10.1021%2Fja0558239" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-130"><a href="#cite_ref-130">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">NorbertN. Jakubowski NorbertN., LucL. Moens LucL., FrankF. Vanhaecke FrankF., Sector field mass spectrometers in ICP-MS, „Spectrochimica Acta Part B: Atomic Spectroscopy”, 53 (13), 1998, s. 1739–1763, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1016%2FS0584-8547%2898%2900222-5">10.1016/S0584-8547(98)00222-5</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1998-11&rft.atitle=Sector+field+mass+spectrometers+in+ICP-MS&rft.jtitle=Spectrochimica+Acta+Part+B%3A+Atomic+Spectroscopy&rft.volume=53&rft.edition=13&rft_id=info%3Adoi%2F10.1016%2FS0584-8547%2898%2900222-5" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-131"><a href="#cite_ref-131">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">Erwin W.E.W. Müller Erwin W.E.W., John A.J.A. Panitz John A.J.A., S. BrooksS.B. McLane S. BrooksS.B., The Atom-Probe Field Ion Microscope, „Review of Scientific Instruments”, 39 (1), 1968, s. 83–86, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1063%2F1.1683116">10.1063/1.1683116</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1968-01&rft.atitle=The+Atom-Probe+Field+Ion+Microscope&rft.jtitle=Review+of+Scientific+Instruments&rft.volume=39&rft.edition=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.1063%2F1.1683116" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-Encyklopedia-132"><a href="#cite_ref-Encyklopedia_132-0">↑</a> <cite class="citation nourl" id="CITEREFGajewski1965">Encyklopedia techniki. Chemia, WładysławW. Gajewski (red.), Warszawa: <a href="/wiki/Wydawnictwa_Naukowo-Techniczne" title="Wydawnictwa Naukowo-Techniczne">Wydawnictwa Naukowo-Techniczne</a>, 1965, <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/33835352">33835352</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Encyklopedia+techniki.+Chemia&rft.place=Warszawa&rft.pub=%5B%5BWydawnictwa+Naukowo-Techniczne%5D%5D&rft.date=1965&rft_id=info%3Aoclcnum%2F33835352" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-133"><a href="#cite_ref-133">↑</a> <cite class="citation web">Jim Lochner, Gibb, Meredith; Newman, Phil: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://imagine.gsfc.nasa.gov/docs/science/how_l1/spectral_what.html">What Do Spectra Tell Us?</a>. NASA/Goddard Space Flight Center, 2007-04-30. [dostęp 2008-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-134"><a href="#cite_ref-134">↑</a> <cite class="citation web">Mark Winter: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.webelements.com/webelements/elements/text/He/hist.html">Helium</a>. WebElements, 2007. [dostęp 2008-01-03].</cite> </li> <li id="cite_note-135"><a href="#cite_ref-135">↑</a> <cite class="citation web">Gary Hinshaw: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://map.gsfc.nasa.gov/m_uni/uni_101matter.html">What is the Universe Made Of?</a>. NASA/WMAP, 2006-02-10. [dostęp 2008-01-07].</cite> </li> <li id="cite_note-136"><a href="#cite_ref-136">↑</a> <cite class="citation book">Gregory R. Choppin, Liljenzin, Jan-Olov; Rydberg, Jan: Radiochemistry and Nuclear Chemistry. Elsevier, 2001. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0750674636" title="Specjalna:Książki/0750674636">ISBN 0-7506-7463-6</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/162592180">162592180</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Radiochemistry+and+Nuclear+Chemistry&rft.aulast=Choppin&rft.aufirst=Gregory+R.&rft.pub=Elsevier&rft.isbn=0750674636&rft_id=info:oclcnum/162592180"></cite> Brak numerów stron w książce </li> <li id="cite_note-137"><a href="#cite_ref-137">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">A.F.A.F. Davidsen A.F.A.F., Far-ultraviolet astronomy on the astro-1 space shuttle mission, „<a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a>”, 259 (5093), 1993, s. 327–334, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.259.5093.327">10.1126/science.259.5093.327</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17832344">17832344</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1993-01-15&rft.atitle=Far-ultraviolet+astronomy+on+the+astro-1+space+shuttle+mission&rft.jtitle=Science&rft.volume=259&rft.edition=5093&rft_id=info%3Apmid%2F17832344&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.259.5093.327" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-138"><a href="#cite_ref-138">↑</a> <cite class="citation book">James Lequeux: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/interstellarmedi00ryte">The Interstellar Medium</a>. Springer, 2005, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/interstellarmedi00ryte/page/n411">4</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/3540213260" title="Specjalna:Książki/3540213260">ISBN 3-540-21326-0</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/133157789">133157789</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Interstellar+Medium&rft.aulast=Lequeux&rft.aufirst=James&rft.pub=Springer&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Finterstellarmedi00ryte%2Fpage%2Fn411+4%5D&rft.isbn=3540213260&rft_id=info:oclcnum/133157789&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Finterstellarmedi00ryte"></cite> </li> <li id="cite_note-139"><a href="#cite_ref-139">↑</a> <cite class="citation web">Nigel Smith: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://physicsworld.com/a/the-search-for-dark-matter/">The search for dark matter</a>. Physics World, 2000-01-06. [dostęp 2018-06-25].</cite> </li> <li id="cite_note-140"><a href="#cite_ref-140">↑</a> <cite class="citation journal open-access">KenK. Croswell KenK., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/article/mg13217944-700-boron-bumps-and-the-big-bang-was-matter-spread-evenly-when-the-universe-began-perhaps-not-the-clues-lie-in-the-creation-of-the-lighter-elements-such-as-boron-and-beryllium/">Boron, bumps and the Big Bang: Was matter spread evenly when the Universe began? Perhaps not; the clues lie in the creation of the lighter elements such as boron and beryllium</a>, „New Scientist”, 1794, 1991, s. 42 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1991&rft.jtitle=New+Scientist&rft.volume=1794&rft.atitle=Boron%2C+bumps+and+the+Big+Bang%3A+Was+matter+spread+evenly+when+the+Universe+began%3F+Perhaps+not%3B+the+clues+lie+in+the+creation+of+the+lighter+elements+such+as+boron+and+beryllium&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fmg13217944-700-boron-bumps-and-the-big-bang-was-matter-spread-evenly-when-the-universe-began-perhaps-not-the-clues-lie-in-the-creation-of-the-lighter-elements-such-as-boron-and-beryllium%2F" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-141"><a href="#cite_ref-141">↑</a> <cite class="citation journal doi pmid nourl c">C.J.C.J. Copi C.J.C.J., D.N.D.N. Schramm D.N.D.N., M.S.M.S. Turner M.S.M.S., Big-bang nucleosynthesis and the baryon density of the universe, „<a href="/wiki/Science" title="Science">Science</a>”, 267 (5195), 1995, s. 192–199, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1126%2Fscience.7809624">10.1126/science.7809624</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/7809624">7809624</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1995-01-13&rft.atitle=Big-bang+nucleosynthesis+and+the+baryon+density+of+the+universe&rft.jtitle=Science&rft.volume=267&rft.edition=5195&rft_id=info%3Apmid%2F7809624&rft_id=info%3Adoi%2F10.1126%2Fscience.7809624" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-142"><a href="#cite_ref-142">↑</a> <cite class="citation web closed-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://map.gsfc.nasa.gov/m_uni/uni_101bbtest2.html">Tests of the Big Bang: The Light Elements</a> [online], NASA, 16 kwietnia 2010 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=book&rft.date=2010-04-16&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=Tests+of+the+Big+Bang%3A+The+Light+Elements&rft_id=http%3A%2F%2Fmap.gsfc.nasa.gov%2Fm_uni%2Funi_101bbtest2.html" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-143"><a href="#cite_ref-143">↑</a> <cite class="citation web">Brian Abbott: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20130213023246/http://www.haydenplanetarium.org:80/universe/duguide/exgg_wmap.php">Microwave (WMAP) All-Sky Survey</a>. Hayden Planetarium, 2007-05-30. [dostęp 2008-01-13].</cite> </li> <li id="cite_note-144"><a href="#cite_ref-144">↑</a> <cite class="citation journal open-access doi nourl">F.F. Hoyle F.F., The Synthesis of the Elements from Hydrogen, „Monthly Notices of the Royal Astronomical Society”, 106 (5), 1946, s. 343–383, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1093%2Fmnras%2F106.5.343">10.1093/mnras/106.5.343</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1946-10-01&rft.atitle=The+Synthesis+of+the+Elements+from+Hydrogen&rft.jtitle=Monthly+Notices+of+the+Royal+Astronomical+Society&rft.volume=106&rft.edition=5&rft_id=info%3Adoi%2F10.1093%2Fmnras%2F106.5.343" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-145"><a href="#cite_ref-145">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">Knauth i inni, Newly synthesized lithium in the interstellar medium, „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”, 405 (6787), 2000, s. 656–658, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F35015028">10.1038/35015028</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/10864316">10864316</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2000-06-08&rft.atitle=Newly+synthesized+lithium+in+the+interstellar+medium&rft.jtitle=Nature&rft.volume=405&rft.edition=6787&rft_id=info%3Apmid%2F10864316&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F35015028" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-146"><a href="#cite_ref-146">↑</a> <cite class="citation journal nourl">Stepan G.S.G. Mashnik Stepan G.S.G., On Solar System and Cosmic Rays Nucleosynthesis and Spallation Processes, „arXiv:astro-ph”, 2000, <a href="/wiki/ArXiv" title="ArXiv">arXiv</a>:<a rel="nofollow" class="external text" href="//arxiv.org/abs/astro-ph/0008382">astro-ph/0008382</a><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=preprint&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2000&rft.jtitle=arXiv%3Aastro-ph&rft.atitle=On+Solar+System+and+Cosmic+Rays+Nucleosynthesis+and+Spallation+Processes" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-147"><a href="#cite_ref-147">↑</a> <cite class="citation web">Kansas Geological Survey: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20180416130527/http://www.kgs.ku.edu/Extension/geotopics/earth_age.html">Age of the Earth</a>. University of Kansas, 2005-05-04. [dostęp 2008-01-14]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.kgs.ku.edu/Extension/geotopics/earth_age.html">tego adresu</a> (2018-04-16)].</cite> </li> <li id="cite_note-Manuel_2001-148"><a href="#cite_ref-Manuel_2001_148-0">↑</a> <cite class="citation book">Oliver Manuel: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originelementsso00manu">Origin of Elements in the Solar System: Implications of Post-1957 Observations</a>. Springer, 2001, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/originelementsso00manu/page/407">407</a>–430,511–519. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0306465620" title="Specjalna:Książki/0306465620">ISBN 0-306-46562-0</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/228374906">228374906</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Origin+of+Elements+in+the+Solar+System%3A+Implications+of+Post-1957+Observations&rft.aulast=Manuel&rft.aufirst=Oliver&rft.pub=Springer&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foriginelementsso00manu%2Fpage%2F407+407%5D%E2%80%93430%2C511%E2%80%93519&rft.isbn=0306465620&rft_id=info:oclcnum/228374906&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Foriginelementsso00manu"></cite> </li> <li id="cite_note-149"><a href="#cite_ref-149">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">G. BrentG.B. Dalrymple G. BrentG.B., The age of the Earth in the twentieth century: a problem (mostly) solved, „Geological Society, London, Special Publications”, 190 (1), 2001, s. 205–221, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1144%2FGSL.SP.2001.190.01.14">10.1144/GSL.SP.2001.190.01.14</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2001&rft.atitle=The+age+of+the+Earth+in+the+twentieth+century%3A+a+problem+%28mostly%29+solved&rft.jtitle=Geological+Society%2C+London%2C+Special+Publications&rft.volume=190&rft.edition=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.1144%2FGSL.SP.2001.190.01.14" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-150"><a href="#cite_ref-150">↑</a> <cite class="citation web">Don L. Anderson, Foulger, G.R.; Meibom, Anders: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.mantleplumes.org/HeliumFundamentals.html">Helium: Fundamental models</a>. MantlePlumes.org, 2006-09-02. [dostęp 2007-01-14].</cite> </li> <li id="cite_note-151"><a href="#cite_ref-151">↑</a> <cite class="citation web">Katie Pennicott: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20120112122801/http://physicsworld.com/cws/article/news/2676">Carbon clock could show the wrong time</a>. PhysicsWeb, 2001-05-10. [dostęp 2008-01-14].</cite> </li> <li id="cite_note-152"><a href="#cite_ref-152">↑</a> <cite class="citation web">Lynn Yarris: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://enews.lbl.gov/Science-Articles/Archive/elements-116-118.html">New Superheavy Elements 118 and 116 Discovered at Berkeley Lab</a>. Berkeley Lab, 2001-07-27. [dostęp 2008-01-14].</cite> </li> <li id="cite_note-153"><a href="#cite_ref-153">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl c">H.H. Diamond H.H.<span class="cite-at-al" title="H. Diamond, P.R. Fields, C.S. Stevens, M.H. Studier, S.M. Fried, M.G. Inghram, D.C. Hess, G.L. Pyle, J.F. Mech, W.M. Manning, A. Ghiorso, S.G. Thompson, G.H. Higgins, G.T. Seaborg, C.I. Browne, H.L. Smith, R.W. Spence"> i inni, Heavy Isotope Abundances in Mike Thermonuclear Device, „<a href="/wiki/Physical_Review" title="Physical Review">Physical Review</a>”, 119 (6), 1960, s. 2000–2004, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1103%2FPhysRev.119.2000">10.1103/PhysRev.119.2000</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1960-09-15&rft.atitle=Heavy+Isotope+Abundances+in+Mike+Thermonuclear+Device&rft.jtitle=Physical+Review&rft.volume=119&rft.edition=6&rft_id=info%3Adoi%2F10.1103%2FPhysRev.119.2000" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-154"><a href="#cite_ref-154">↑</a> <cite class="citation web">Poston Sr., John W: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20131028134011/http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=do-transuranic-elements-s">Do transuranic elements such as plutonium ever occur naturally?</a>. Scientific American, 1998-03-23. [dostęp 2008-01-15].</cite> </li> <li id="cite_note-155"><a href="#cite_ref-155">↑</a> <cite class="citation journal nourl c">C.C. Keller C.C., Natural occurrence of lanthanides, actinides, and superheavy elements, „<a href="/wiki/Chemiker_Zeitung" title="Chemiker Zeitung">Chemiker Zeitung</a>”, 97 (10), 1973, s. 522–530<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1973&rft.atitle=Natural+occurrence+of+lanthanides%2C+actinides%2C+and+superheavy+elements&rft.jtitle=Chemiker+Zeitung&rft.volume=97&rft.edition=10" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-156"><a href="#cite_ref-156">↑</a> <cite class="citation book">Marco Zaider, Rossi, Harald H.: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/radiationscience0000zaid">Radiation Science for Physicians and Public Health Workers</a>. Springer, 2001, s. <a rel="nofollow" class="external text" href="https://archive.org/details/radiationscience0000zaid/page/17">17</a>. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0306464039" title="Specjalna:Książki/0306464039">ISBN 0-306-46403-9</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/44110319">44110319</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=Radiation+Science+for+Physicians+and+Public+Health+Workers&rft.aulast=Zaider&rft.aufirst=Marco&rft.pub=Springer&rft.pages=%5Bhttps%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fradiationscience0000zaid%2Fpage%2F17+17%5D&rft.isbn=0306464039&rft_id=info:oclcnum/44110319&rft_id=https%3A%2F%2Farchive.org%2Fdetails%2Fradiationscience0000zaid"></cite> </li> <li id="cite_note-157"><a href="#cite_ref-157">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20120114131826/http://oklo.curtin.edu.au/index.cfm">Oklo Fossil Reactors</a>. Curtin University of Technology. [dostęp 2008-01-15].</cite> </li> <li id="cite_note-ziemia-158">↑ <a href="#cite_ref-ziemia_158-0">a</a> <a href="#cite_ref-ziemia_158-1">b</a> <cite class="citation web">Drew Weisenberger: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://education.jlab.org/qa/mathatom_05.html">How many atoms are there in the world?</a>. Jefferson Lab. [dostęp 2008-01-16].</cite> </li> <li id="cite_note-159"><a href="#cite_ref-159">↑</a> <cite class="citation web">Michael Pidwirny: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physicalgeography.net/fundamentals/contents.html">Fundamentals of Physical Geography</a>. University of British Columbia Okanagan. [dostęp 2008-01-16].</cite> </li> <li id="cite_note-160"><a href="#cite_ref-160">↑</a> <cite class="citation journal open-access doi pmid pmc nourl c">Don L.D.L. Anderson Don L.D.L., The inner inner core of Earth, „<a href="/wiki/Proceedings_of_the_National_Academy_of_Sciences_of_the_United_States_of_America" title="Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America">Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America</a>”, 99 (22), 2002, s. 13966–13968, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1073%2Fpnas.232565899">10.1073/pnas.232565899</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12391308">12391308</a>, <a href="/wiki/PMCID" title="PMCID">PMCID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC137819/">PMC137819</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2002-10-29&rft.atitle=The+inner+inner+core+of+Earth&rft.jtitle=Proceedings+of+the+National+Academy+of+Sciences+of+the+United+States+of+America&rft.volume=99&rft.edition=22&rft_id=info%3Apmid%2F12391308&rft_id=info%3Apmc%2F137819&rft_id=info%3Adoi%2F10.1073%2Fpnas.232565899" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-161"><a href="#cite_ref-161">↑</a> <cite class="citation book">Linus Pauling: The Nature of the Chemical Bond. Cornell University Press, 1960, s. 5–10. <a href="/wiki/Specjalna:Ksi%C4%85%C5%BCki/0801403332" title="Specjalna:Książki/0801403332">ISBN 0-8014-0333-2</a>. <a href="/wiki/Online_Computer_Library_Center" title="Online Computer Library Center">OCLC</a> <a rel="nofollow" class="external text" href="http://worldcat.org/oclc/17518275">17518275</a>.<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.genre=book&rft.btitle=The+Nature+of+the+Chemical+Bond&rft.aulast=Pauling&rft.aufirst=Linus&rft.pub=Cornell+University+Press&rft.pages=5%E2%80%9310&rft.isbn=0801403332&rft_id=info:oclcnum/17518275"></cite> </li> <li id="cite_note-162"><a href="#cite_ref-162">↑</a> <cite class="citation journal"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://cerncourier.com/second-postcard-from-the-island-of-stability/">Second postcard from the island of stability</a>, „CERN Courier”, 2 października 2001 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2001-10-02&rft.jtitle=CERN+Courier&rft.atitle=Second+postcard+from+the+island+of+stability&rft_id=https%3A%2F%2Fcerncourier.com%2Fsecond-postcard-from-the-island-of-stability%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-163"><a href="#cite_ref-163">↑</a> <cite class="citation journal">MitchM. Jacoby MitchM., <a rel="nofollow" class="external text" href="http://pubs.acs.org/cen/news/84/i10/8410notw9.html">As-yet-unsynthesized superheavy atom should form a stable diatomic molecule with fluorine</a>, „Chemical & Engineering News”, 84 (10), 2006, s. 19 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2006&rft.atitle=As-yet-unsynthesized+superheavy+atom+should+form+a+stable+diatomic+molecule+with+fluorine&rft.jtitle=Chemical+%26+Engineering+News&rft.volume=84&rft.edition=10&rft_id=http%3A%2F%2Fpubs.acs.org%2Fcen%2Fnews%2F84%2Fi10%2F8410notw9.html" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-164"><a href="#cite_ref-164">↑</a> <cite class="citation journal">RogerR. Barrett RogerR., Habatwa Mweene DaphneH.M.D. Jackson Habatwa Mweene DaphneH.M.D., <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.newscientist.com/article/mg12717284-600/">The strange world of the exotic atom</a>, „New Scientist”, 1728, 1990, s. 77–115 [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=1990&rft.jtitle=New+Scientist&rft.volume=1728&rft.atitle=The+strange+world+of+the+exotic+atom&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.newscientist.com%2Farticle%2Fmg12717284-600%2F" style="display:none"> .</cite> </li> <li id="cite_note-165"><a href="#cite_ref-165">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">PaulP. Indelicato PaulP., Exotic Atoms, „Physica Scripta”, T112 (1), 2004, s. 20, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1238%2FPhysica.Topical.112a00020">10.1238/Physica.Topical.112a00020</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2004&rft.atitle=Exotic+Atoms&rft.jtitle=Physica+Scripta&rft.volume=T112&rft.edition=1&rft_id=info%3Adoi%2F10.1238%2FPhysica.Topical.112a00020" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-166"><a href="#cite_ref-166">↑</a> <cite class="citation web">Barrett H. Ripin: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.aps.org/publications/apsnews/199807/experiment.cfm">Recent Experiments on Exotic Atoms</a>. American Physical Society, July 1998. [dostęp 2008-02-15].</cite> </li> <li id="cite_note-167"><a href="#cite_ref-167">↑</a> <cite class="citation open-access"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.britannica.com/science/muonium">muonium</a>, [w:] <a href="/wiki/Encyklopedia_Britannica" title="Encyklopedia Britannica">Encyclopædia Britannica</a> [dostęp 2010-11-13]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=bookitem&rft.atitle=muonium&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook&rft.btitle=%27%27%5B%5BEncyklopedia+Britannica%7CEncyclop%C3%A6dia+Britannica%5D%5D%27%27&rft_id=https%3A%2F%2Fwww.britannica.com%2Fscience%2Fmuonium" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-168"><a href="#cite_ref-168">↑</a> <cite class="citation web">Chuang Tzu-Cheng: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://budker.berkeley.edu/Physics138/TzuCheng_Positronium.pptx">Positronium (Ps)</a>. s. 54. [dostęp 2010-10-30].</cite> </li> <li id="cite_note-169"><a href="#cite_ref-169">↑</a> <cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.physorg.com/news108822085.html">Molecules of positronium observed in the lab for the first time</a>. Physorg.com, 2007-09-12. [dostęp 2010-10-30].</cite> </li> <li id="cite_note-170"><a href="#cite_ref-170">↑</a> <cite class="citation web">Steve Koppes: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www-news.uchicago.edu/releases/99/990301.ktev.shtml">Fermilab Physicists Find New Matter-Antimatter Asymmetry</a>. University of Chicago, 1999-03-01. [dostęp 2008-01-14].</cite> </li> <li id="cite_note-171"><a href="#cite_ref-171">↑</a> <cite class="citation web">William J. Cromie: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20160303223719/http://news.harvard.edu/gazette/2001/08.16/antimatter.html">A lifetime of trillionths of a second: Scientists explore antimatter</a>. Harvard University Gazette, 2001-08-16. [dostęp 2008-01-14].</cite> </li> <li id="cite_note-172"><a href="#cite_ref-172">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">Tom W.T.W. Hijmans Tom W.T.W., Cold antihydrogen, „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”, 419 (6906), 2002, s. 439–440, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2F419439a">10.1038/419439a</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/12368837">12368837</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2002-10-03&rft.atitle=Cold+antihydrogen&rft.jtitle=Nature&rft.volume=419&rft.edition=6906&rft_id=info%3Apmid%2F12368837&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2F419439a" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-173"><a href="#cite_ref-173">↑</a> <cite class="citation web">Staff: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2375717.stm">Researchers ‘look inside’ antimatter</a>. BBC News, 2002-10-30. [dostęp 2008-01-14].</cite> </li> <li id="cite_note-pmid21085118-174"><a href="#cite_ref-pmid21085118_174-0">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi pmid nourl c">G.B.G.B. Andresen G.B.G.B.<span class="cite-at-al" title="G.B. Andresen, M.D. Ashkezari, M. Baquero-Ruiz, W. Bertsche, P.D. Bowe, E. Butler, C.L. Cesar, S. Chapman, M. Charlton, A. Deller, S. Eriksson, J. Fajans, T. Friesen, M.C. Fujiwara, D.R. Gill, A. Gutierrez, J.S. Hangst, W.N. Hardy, M.E. Hayden, A.J. Humphries, R. Hydomako, M.J. Jenkins, S. Jonsell, L.V. Jørgensen, L. Kurchaninov, N. Madsen, S. Menary, P. Nolan, K. Olchanski, A. Olin, A. Povilus, P. Pusa, F. Robicheaux, E. Sarid, S. Seif el Nasr, D.M. Silveira, C. So, J.W. Storey, R.I. Thompson, D.P. van der Werf, J.S. Wurtele, Y. Yamazaki"> i inni, Trapped antihydrogen, „<a href="/wiki/Nature" title="Nature">Nature</a>”, 468 (7324), 2010, s. 673–676, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1038%2Fnature09610">10.1038/nature09610</a>, <a href="/wiki/PMID" title="PMID">PMID</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21085118">21085118</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2010-12-02&rft.atitle=Trapped+antihydrogen&rft.jtitle=Nature&rft.volume=468&rft.edition=7324&rft_id=info%3Apmid%2F21085118&rft_id=info%3Adoi%2F10.1038%2Fnature09610" style="display:none">  (<abbr title="Treść w języku angielskim (English)">ang.</abbr>).</cite> </li> <li id="cite_note-P2013-175"><a href="#cite_ref-P2013_175-0">↑</a> <cite class="citation journal closed-access doi nourl">P HP.H. Donnan P HP.H., M CM.C. Fujiwara M CM.C., FF. Robicheaux FF., A proposal for laser cooling antihydrogen atoms, „Journal of Physics B: Atomic, Molecular and Optical Physics”, 46 (2), 2013, s. 025302, <a href="/wiki/DOI_(identyfikator_cyfrowy)" title="DOI (identyfikator cyfrowy)">DOI</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://dx.doi.org/10.1088%2F0953-4075%2F46%2F2%2F025302">10.1088/0953-4075/46/2/025302</a> [dostęp 2021-03-29]<span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rft.gengre=article&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Ajournal&rft.date=2013-01-28&rft.atitle=A+proposal+for+laser+cooling+antihydrogen+atoms&rft.jtitle=Journal+of+Physics+B%3A+Atomic%2C+Molecular+and+Optical+Physics&rft.volume=46&rft.edition=2&rft_id=info%3Adoi%2F10.1088%2F0953-4075%2F46%2F2%2F025302" style="display:none"> .</cite> </li> </ol></div></div> <div class="mw-heading mw-heading2"><h2 id="Linki_zewnętrzne">Linki zewnętrzne</h2>[<a href="/w/index.php?title=Atom&veaction=edit&section=29" title="Edytuj sekcję: Linki zewnętrzne" class="mw-editsection-visualeditor">edytuj</a> | <a href="/w/index.php?title=Atom&action=edit&section=29" title="Edytuj kod źródłowy sekcji: Linki zewnętrzne">edytuj kod</a>]</div> <table class="infobox noprint plainlinks"> <tbody><tr> <td style="text-align: center; font-weight: bold;">Informacje w <a href="/wiki/Wikipedia:Projekty_siostrzane" title="Wikipedia:Projekty siostrzane">projektach siostrzanych</a></td> </tr> <tr> <td><a href="/wiki/Plik:Commons-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/13px-Commons-logo.svg.png" decoding="async" width="13" height="17" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/20px-Commons-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/Commons-logo.svg/26px-Commons-logo.svg.png 2x" data-file-width="1024" data-file-height="1376" /></a>  <a class="external text" href="https://commons.wikimedia.org/wiki/Atom?uselang=pl">Multimedia</a> w <a href="/wiki/Wikimedia_Commons" title="Wikimedia Commons">Wikimedia Commons</a></td> </tr><tr> <td><a href="/wiki/Plik:Wikiquote-logo.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/15px-Wikiquote-logo.svg.png" decoding="async" width="15" height="18" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/23px-Wikiquote-logo.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fa/Wikiquote-logo.svg/30px-Wikiquote-logo.svg.png 2x" data-file-width="300" data-file-height="355" /></a>  <a href="https://pl.wikiquote.org/wiki/Atom" class="extiw" title="q:Atom">Cytaty</a> w <a href="/wiki/Wikicytaty" title="Wikicytaty">Wikicytatach</a></td> </tr><tr> <td><a href="/wiki/Plik:WiktionaryPl_nodesc.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/15px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png" decoding="async" width="15" height="14" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/23px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/WiktionaryPl_nodesc.svg/30px-WiktionaryPl_nodesc.svg.png 2x" data-file-width="122" data-file-height="117" /></a>  <a href="https://pl.wiktionary.org/wiki/atom" class="extiw" title="wikt:atom">Definicje słownikowe</a> w <a href="/wiki/Wikis%C5%82ownik" title="Wikisłownik">Wikisłowniku</a></td> </tr> </tbody></table> <ul><li><a rel="nofollow" class="external text" href="http://wazniak.mimuw.edu.pl/index.php?title=PF_Modu%C5%82_18">Podstawowe informacje o budowie atomu</a></li> <li><cite class="citation web">Eden Francis: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://web.archive.org/web/20160815010854/http://dl.clackamas.edu/ch104-07/atomic_size.htm">Atomic Size</a>. Clackamas Community College, 2002. [dostęp 2007-01-09]. [zarchiwizowane z <a rel="nofollow" class="external text" href="http://dl.clackamas.edu/ch104-07/atomic_size.htm">tego adresu</a> (2016-08-15)].</cite></li> <li><cite class="citation web">Craig C. Freudenrich: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.howstuffworks.com/atom.htm">How Atoms Work</a>. How Stuff Works. [dostęp 2007-01-09].</cite></li> <li><cite class="citation web"><a class="external text" href="https://en.wikibooks.org/wiki/FHSST_Physics/Atom">The Atom</a>. [w:] Free High School Science Texts: Physics [on-line]. Wikibooks. [dostęp 2010-07-10].</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://web.archive.org/web/20160313064850/http://scienceaid.co.uk/chemistry/fundamental/atom.html">The atom</a>. Science aid+, 2007. [dostęp 2010-07-10].</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.bbc.co.uk/dna/h2g2/A6672963">Atoms and Atomic Structure</a>. BBC, 2006-01-03. [dostęp 2007-01-11].</cite></li> <li><cite class="citation web"><a rel="nofollow" class="external text" href="http://www.hydrogenlab.de/elektronium/HTML/einleitung_hauptseite_uk.html">What does an atom look like?</a>. University of Karlsruhe, 2006-02-03. [dostęp 2008-05-12].</cite></li></ul> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74983602">.mw-parser-output .navbox{border:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);margin:auto;text-align:center;padding:3px;margin-top:1em;clear:both}.mw-parser-output table.navbox:not(.pionowy){width:100%}.mw-parser-output .navbox+.navbox{border-top:0;margin-top:0}.mw-parser-output .navbox.pionowy{width:250px;float:right;clear:right;margin:0 0 0.4em 1.4em}.mw-parser-output .navbox.pionowy .before,.mw-parser-output .navbox.pionowy .after{padding:0.5em 0;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.caption,.mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background:#ccf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox .tnavbar{font-weight:normal;font-size:xx-small;white-space:nowrap;padding:0}.mw-parser-output .navbox>.tnavbar{margin-left:1em;float:left}.mw-parser-output .navbox .below>hr+.tnavbar{margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox .below>.tnavbar:before{content:"Ten szablon: "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:after{content:" · "}.mw-parser-output .navbox .tnavbar li:last-child:after{content:none}.mw-parser-output .navbox hr{margin:0.2em 1em}.mw-parser-output .navbox .title{background:#ddf;text-align:center;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content:not(.grupa-szablonów-nawigacyjnych){margin-top:2px;padding:0;font-size:smaller;overflow:auto}.mw-parser-output .navbox .above+div,.mw-parser-output .navbox .above+.navbox-main-content,.mw-parser-output .navbox .below,.mw-parser-output .navbox .title+.grid{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below{background:#ddf;text-align:center;margin-left:auto;margin-right:auto}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex{display:flex;flex-direction:row}.mw-parser-output .navbox .flex>.before,.mw-parser-output .navbox .flex>.after{align-self:center;text-align:center}.mw-parser-output .navbox .flex>.navbox-main-content{flex-grow:1}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .before{margin-right:0.5em}.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .after{margin-left:0.5em}.mw-parser-output .navbox .inner-columns,.mw-parser-output .navbox .inner-group,.mw-parser-output .navbox .inner-standard{border-spacing:0;border-collapse:collapse;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis{text-align:right;vertical-align:middle}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.opis+.spis{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td{padding:0;width:100%}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>td:first-child{text-align:center}.mw-parser-output .navbox .inner-standard .inner-standard>tbody>tr>td{text-align:left}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-odd,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>.navbox-even{padding:0 0.3em}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-standard>tbody>tr>th+td{border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns{table-layout:fixed}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{padding:0;border-left:2px solid var(--background-color-base,#fff);border-right:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td{vertical-align:top}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr+tr>td{border-top:2px solid var(--background-color-base,#fff)}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:first-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:first-child{border-left:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>th:last-child,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td:last-child{border-right:0}.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ul,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>ol,.mw-parser-output .navbox .inner-columns>tbody>tr>td>dl{text-align:left;column-width:24em}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+table{margin-top:2px}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.opis,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>.spis{padding:0.1em 1em;text-align:center}.mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-toggle,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.mw-collapsible-toggle{width:4em;text-align:right;margin-right:0.4em}.mw-parser-output .navbox>.fakebar,.mw-parser-output .navbox .inner-group>div.mw-collapsible>.fakebar{float:left;width:4em;height:1em}.mw-parser-output .navbox .opis{background:#ddf;padding:0 1em;white-space:nowrap;font-weight:bold}.mw-parser-output .navbox.pionowy .opis{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-even,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-odd{background:transparent}.mw-parser-output .navbox.pionowy .navbox-odd,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .navbox-even{background:var(--background-color-neutral-subtle,#f8f9fa)}.mw-parser-output .navbox .inner-group>div>div+div{background:transparent}.mw-parser-output .navbox p{margin:0;padding:0.3em 0}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:gold}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:silver}.mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,.mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#c96}.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ul,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>dl,.mw-parser-output .navbox .navbox-main-content>ol{column-width:24em;text-align:left}.mw-parser-output .navbox ul{list-style:none}.mw-parser-output .navbox .references{background:transparent}.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dd,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist dt,.mw-parser-output .navbox .hwrap .hlist li{white-space:normal}.mw-parser-output .navbox .rok{display:inline-block;width:4em;padding-right:0.5em;text-align:right}.mw-parser-output .navbox .navbox-statistics{margin-top:2px;border-top:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1);text-align:center;font-size:small}.mw-parser-output .navbox-summary>.title{font-weight:bold;font-size:larger}.mw-parser-output .navbox:not(.grupa-szablonów) .navbox{margin:0;border:0;padding:0}.mw-parser-output .navbox.grupa-szablonów>.grupa-szablonów-nawigacyjnych>.navbox:first-child{margin-top:2px}@media(max-width:800px){.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.before,.mw-parser-output .navbox:not(.pionowy) .flex>.after{display:none}}.mw-parser-output .navbox .opis img,.mw-parser-output .navbox .opis .flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.flagicon,.mw-parser-output .navbox>.caption>.image{display:none}@media screen{html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-night .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}@media screen and (prefers-color-scheme:dark){html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.caption,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>tbody>tr>th{background-color:#3a3c3e}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .title,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.above,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox>.mw-collapsible-content>.below,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox .opis{background-color:#303234}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a1,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a1 .opis{background:#715f00}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a2,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a2 .opis{background:#5f5f5f}html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .opis.a3,html.skin-theme-clientpref-os .mw-parser-output .navbox.medaliści .a3 .opis{background:#764617}}</style><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Modele_atom%C3%B3w" title="Szablon:Modele atomów">p</a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Modele_atom%C3%B3w" title="Dyskusja szablonu:Modele atomów">d</a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Modele_atom%C3%B3w&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption">Modele atomów</div><div class="mw-collapsible-content"><div class="hlist navbox-above above"> <ul><li><a class="mw-selflink selflink">Atom</a></li> <li><a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">Jądro atomowe</a></li></ul> </div><div class="flex"><table class="navbox-main-content inner-standard"><tbody><tr class="a1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Fizyka_klasyczna" title="Fizyka klasyczna">klasyczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Teoria_atomistyczna_Daltona" title="Teoria atomistyczna Daltona">model Daltona</a></li> <li><a href="/wiki/Model_atomu_Thomsona" title="Model atomu Thomsona">model Thomsona</a></li> <li><a href="/wiki/Model_atomu_Lewisa" title="Model atomu Lewisa">model Lewisa</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Model_atomu_Nagaoki&action=edit&redlink=1" class="new" title="Model atomu Nagaoki (strona nie istnieje)">model Nagaoki</a></li> <li><a href="/wiki/Model_atomu_Rutherforda" title="Model atomu Rutherforda">model Rutherforda</a></li> <li><a href="/wiki/Model_atomu_Gryzi%C5%84skiego" title="Model atomu Gryzińskiego">model Gryzińskiego</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Mechanika_kwantowa" title="Mechanika kwantowa">kwantowe</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Model_atomu_Bohra" title="Model atomu Bohra">model Bohra</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Model_atomu_Bohra-Sommerfelda&action=edit&redlink=1" class="new" title="Model atomu Bohra-Sommerfelda (strona nie istnieje)">model Bohra-Sommerfelda</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q360686#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q360686">(inne języki)</a></li> <li><a href="/wiki/Orbital" title="Orbital">model Schrödingera</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Naukowiec" title="Naukowiec">uczeni</a> według daty narodzin</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XVIII_wiek" title="XVIII wiek">XVIII wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/John_Dalton" title="John Dalton">John Dalton</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XIX_wiek" title="XIX wiek">XIX wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Joseph_John_Thomson" title="Joseph John Thomson">Joseph John Thomson</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Hantaro_Nagaoka&action=edit&redlink=1" class="new" title="Hantaro Nagaoka (strona nie istnieje)">Hantaro Nagaoka</a><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Q1936356#sitelinks-wikipedia" class="extiw" title="d:Q1936356">(inne języki)</a></li> <li><a href="/wiki/Arnold_Sommerfeld" title="Arnold Sommerfeld">Arnold Sommerfeld</a></li> <li><a href="/wiki/Ernest_Rutherford" title="Ernest Rutherford">Ernest Rutherford</a></li> <li><a href="/wiki/Gilbert_Lewis" title="Gilbert Lewis">Gilbert Lewis</a></li> <li><a href="/wiki/Niels_Bohr" title="Niels Bohr">Niels Bohr</a></li> <li><a href="/wiki/Erwin_Schr%C3%B6dinger" title="Erwin Schrödinger">Erwin Schrödinger</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/XX_wiek" title="XX wiek">XX wiek</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Micha%C5%82_Gryzi%C5%84ski" title="Michał Gryziński">Michał Gryziński</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table><div class="navbox-after after"> <a href="/wiki/Plik:Atom_symbol.svg" class="mw-file-description"><img src="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Atom_symbol.svg/70px-Atom_symbol.svg.png" decoding="async" width="70" height="70" class="mw-file-element" srcset="//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Atom_symbol.svg/105px-Atom_symbol.svg.png 1.5x, //upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/58/Atom_symbol.svg/140px-Atom_symbol.svg.png 2x" data-file-width="400" data-file-height="400" /></a> </div></div></div></div> <div class="navbox do-not-make-smaller mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><link rel="mw-deduplicated-inline-style" href="mw-data:TemplateStyles:r74983602"><ul class="tnavbar noprint plainlinks hlist"><li><a href="/wiki/Szablon:Cz%C4%85stki_elementarne" title="Szablon:Cząstki elementarne">p</a></li><li><a href="/wiki/Dyskusja_szablonu:Cz%C4%85stki_elementarne" title="Dyskusja szablonu:Cząstki elementarne">d</a></li><li title="Możesz edytować ten szablon. Użyj przycisku podglądu przed zapisaniem zmian."><a class="external text" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szablon:Cz%C4%85stki_elementarne&action=edit">e</a></li></ul><div class="navbox-title caption"><a href="/wiki/Cz%C4%85stka" title="Cząstka">Cząstki w fizyce</a></div><div class="mw-collapsible-content navbox-main-content inner-group"><div class="tr a1 mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><div class="navbox-group opis"><a href="/wiki/Cz%C4%85stka_elementarna" title="Cząstka elementarna">Elementarne</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="a1 inner-standard"><tbody><tr class="a1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Fermiony" title="Fermiony">Fermiony</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Kwark" title="Kwark">Kwarki</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Kwark_g%C3%B3rny" title="Kwark górny">u</a></li> <li><a href="/wiki/Kwark_dolny" title="Kwark dolny">d</a></li> <li><a href="/wiki/Kwark_powabny" title="Kwark powabny">c</a></li> <li><a href="/wiki/Kwark_dziwny" title="Kwark dziwny">s</a></li> <li><a href="/wiki/Kwark_t" title="Kwark t">t</a></li> <li><a href="/wiki/Kwark_b" title="Kwark b">b</a></li> <li><a href="/wiki/Antykwark" title="Antykwark">antykwarki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Lepton_(mechanika_kwantowa)" title="Lepton (mechanika kwantowa)">Leptony</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">e-</a></li> <li><a href="/wiki/Pozyton" title="Pozyton">e+</a></li> <li><a href="/wiki/Mion" title="Mion">µ-</a></li> <li><a href="/wiki/Antymion" class="mw-redirect" title="Antymion">µ+</a></li> <li><a href="/wiki/Taon" title="Taon">τ-</a></li> <li><a href="/wiki/Antytaon" title="Antytaon">τ+</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">νe</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">νe</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">νµ</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">νµ</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">ντ</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino" title="Neutrino">ντ</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Bozony" title="Bozony">Bozony</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_2_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Bozony_cechowania" title="Bozony cechowania">Cechowania</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Foton" title="Foton">γ</a></li> <li><a href="/wiki/Gluon" title="Gluon">gluon</a></li> <li><a href="/wiki/Bozon_W" title="Bozon W">W</a></li> <li><a href="/wiki/Bozon_Z" title="Bozon Z">Z</a></li> <li><a href="/wiki/B_(bozon_cechowania)" title="B (bozon cechowania)">B</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_2_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Cz%C4%85stka_skalarna" title="Cząstka skalarna">Skalar</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Bozon_Higgsa" title="Bozon Higgsa">H</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a1_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Duchy_Fadiejewa-Popowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Duchy Fadiejewa-Popowa (strona nie istnieje)">duchy Fadiejewa-Popowa</a></li> <li><a href="/wiki/Biegun_Landaua" title="Biegun Landaua">duch Landaua</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Hipotetyczne</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_4_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Supersymetria" title="Supersymetria">Superpartnerzy</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a1_4_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Gaugino" title="Gaugino">Gaugina</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Gluino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Gluino (strona nie istnieje)">gluino</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Grawitino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Grawitino (strona nie istnieje)">grawitino</a></li></ul> </td></tr><tr class="a1_4_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Chargino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Chargino (strona nie istnieje)">chargino</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Higsino&action=edit&redlink=1" class="new" title="Higsino (strona nie istnieje)">higsino</a></li> <li><a href="/wiki/Neutralino" title="Neutralino">neutralino</a></li> <li><a href="/wiki/Skwark" title="Skwark">skwarki</a></li> <li><a href="/wiki/Slepton" title="Slepton">sleptony</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a1_4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Aksjon" title="Aksjon">aksjon</a></li> <li><a href="/wiki/Cz%C4%85stka_Plancka" title="Cząstka Plancka">cząstka Plancka</a></li> <li><a href="/wiki/Dylaton" title="Dylaton">dylaton</a></li> <li><a href="/wiki/Grawiton" title="Grawiton">grawiton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Majoron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Majoron (strona nie istnieje)">majoron</a></li> <li><a href="/wiki/Preon" title="Preon">preon</a></li> <li><a href="/wiki/Fermion_Majorany" title="Fermion Majorany">fermion Majorany</a></li> <li><a href="/wiki/Monopol_magnetyczny" title="Monopol magnetyczny">monopol magnetyczny</a></li> <li><a href="/wiki/Tachion" title="Tachion">tachion</a></li> <li><a href="/wiki/Bozony_X_i_Y" title="Bozony X i Y">X</a></li> <li><a href="/wiki/Bozony_X_i_Y" title="Bozony X i Y">Y</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bozony_W%E2%80%B2_i_Z%E2%80%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bozony W′ i Z′ (strona nie istnieje)">W′</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bozony_W%E2%80%B2_i_Z%E2%80%B2&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bozony W′ i Z′ (strona nie istnieje)">Z′</a></li> <li><a href="/wiki/Neutrino_sterylne" title="Neutrino sterylne">neutrino sterylne</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div></div><div class="tr a2 mw-collapsible" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><div class="navbox-group opis">Złożone</div><div class="mw-collapsible-content"><table class="a2 inner-standard"><tbody><tr class="a2_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Hadrony" title="Hadrony">Hadrony</a></th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a2_1_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Bariony" title="Bariony">Bariony</a> / <a href="/wiki/Hiperony" title="Hiperony">Hiperony</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Nukleony" title="Nukleony">N</a> <ul><li><a href="/wiki/Proton" title="Proton">p</a></li> <li><a href="/wiki/Antyproton" title="Antyproton">p</a></li> <li><a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">n</a></li> <li><a href="/wiki/Neutron" title="Neutron">n</a></li></ul></li> <li><a href="/wiki/Delta_(cz%C4%85stka)" title="Delta (cząstka)">Δ</a></li> <li><a href="/wiki/Lambda_(cz%C4%85stka)" title="Lambda (cząstka)">Λ</a></li> <li><a href="/wiki/Sigma_(cz%C4%85stka)" title="Sigma (cząstka)">Σ</a></li> <li><a href="/wiki/Ksi_(cz%C4%85stka)" title="Ksi (cząstka)">Ξ</a></li> <li><a href="/wiki/Omega_(cz%C4%85stka)" title="Omega (cząstka)">Ω</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2_1_2"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Mezony" title="Mezony">Mezony</a> / <a href="/wiki/Kwarkonium" title="Kwarkonium">Kwarkonia</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Pion_(cz%C4%85stka)" title="Pion (cząstka)">π</a></li> <li><a href="/wiki/Mezon_eta" title="Mezon eta">η</a></li> <li><a href="/wiki/Mezon_rho" title="Mezon rho">ρ</a></li> <li><a href="/wiki/Kaon" title="Kaon">K</a></li> <li><a href="/wiki/Mezon_fi" title="Mezon fi">φ</a></li> <li><a href="/wiki/Mezon_D" title="Mezon D">D</a></li> <li><a href="/wiki/Mezon_B" title="Mezon B">B</a></li> <li><a href="/wiki/Czarmonium" title="Czarmonium">czarmonium</a> (J/ψ)</li> <li><a href="/wiki/Bottomonium" title="Bottomonium">bottomonium</a> (Υ)</li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr><tr class="a2_3"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/J%C4%85dro_atomowe" title="Jądro atomowe">jądra atomowe</a></li> <li><a href="/wiki/Hiperj%C4%85dro" title="Hiperjądro">hiperjądra</a></li> <li><a class="mw-selflink selflink">atomy</a></li> <li><a href="/wiki/Atom_egzotyczny" title="Atom egzotyczny">atomy egzotyczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Pozytonium" title="Pozytonium">pozytonium</a></li> <li><a href="/wiki/Mionium" title="Mionium">mionium</a></li> <li><a href="/wiki/Pionium" title="Pionium">pionium</a></li> <li><a href="/wiki/Protonium" title="Protonium">protonium</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Superatom&action=edit&redlink=1" class="new" title="Superatom (strona nie istnieje)">superatomy</a></li> <li><a href="/wiki/Cz%C4%85steczka" title="Cząsteczka">cząsteczki</a></li></ul> </td></tr><tr class="a2_4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Hipotetyczne</th><td class="navbox-list spis"><table class="inner-standard"><tbody><tr class="a2_4_1"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Hadrony_egzotyczne" title="Hadrony egzotyczne">Hadrony egzotyczne</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Bariony_egzotyczne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bariony egzotyczne (strona nie istnieje)">bariony egzotyczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Pentakwark" title="Pentakwark">pentakwarki</a></li></ul></li> <li><a href="/w/index.php?title=Dibarion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dibarion (strona nie istnieje)">dibariony</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Mezony_egzotyczne&action=edit&redlink=1" class="new" title="Mezony egzotyczne (strona nie istnieje)">mezony egzotyczne</a> <ul><li><a href="/wiki/Kula_gluonowa" title="Kula gluonowa">kule gluonowe</a></li> <li><a href="/wiki/Tetrakwark" title="Tetrakwark">tetrakwarki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Moleku%C5%82a_mezonowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Molekuła mezonowa (strona nie istnieje)">molekuły mezonowe</a></li></ul></li></ul> </td></tr><tr class="a2_4_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Interpretacja</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Dikwark&action=edit&redlink=1" class="new" title="Dikwark (strona nie istnieje)">dikwarki</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Skyrmion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Skyrmion (strona nie istnieje)">skyrmiony</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Pomeron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Pomeron (strona nie istnieje)">pomerony</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></td></tr></tbody></table></div></div><div class="tr a3 mw-collapsible mw-collapsed" data-expandtext="pokaż" data-collapsetext="ukryj"><div class="navbox-group opis"><a href="/wiki/Kwazicz%C4%85stka" title="Kwazicząstka">Kwazicząstki</a></div><div class="mw-collapsible-content"><table class="a3 inner-standard"><tbody><tr class="a3_1"><th class="navbox-group opis" scope="row">Elektrony i dziury</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/wiki/Elektron" title="Elektron">elektron</a></li> <li><a href="/wiki/Dziura_elektronowa" title="Dziura elektronowa">dziura</a></li> <li><a href="/wiki/Ekscyton" title="Ekscyton">ekscyton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Trion_(fizyka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Trion (fizyka) (strona nie istnieje)">trion</a></li> <li><a href="/wiki/Biekscyton" title="Biekscyton">biekscyton</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_2"><th class="navbox-group opis" scope="row">Fonony i pokrewne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Fonon" title="Fonon">fonon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Bipolaron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Bipolaron (strona nie istnieje)">bipolaron</a></li> <li><a href="/wiki/Polaron" title="Polaron">polaron</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Polaryton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Polaryton (strona nie istnieje)">polaryton</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_3"><th class="navbox-group opis" scope="row"><a href="/wiki/Separacja_spinowo-%C5%82adunkowa" title="Separacja spinowo-ładunkowa">Separacja spinowo-ładunkowa</a></th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Holon_(cz%C4%85stka)&action=edit&redlink=1" class="new" title="Holon (cząstka) (strona nie istnieje)">holon</a></li> <li><a href="/wiki/Orbiton" title="Orbiton">orbiton</a></li> <li><a href="/wiki/Separacja_spinowo-%C5%82adunkowa" title="Separacja spinowo-ładunkowa">spinon</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_4"><th class="navbox-group opis" scope="row">Odpowiedniki cz. elementarnych</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-odd"> <ul><li><a href="/wiki/Anyon" title="Anyon">anyon</a></li> <li><a href="/wiki/Fermion_Majorany" title="Fermion Majorany">fermion Majorany</a></li> <li><a href="/wiki/Monopol_magnetyczny" title="Monopol magnetyczny">monopol magnetyczny</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Skyrmion&action=edit&redlink=1" class="new" title="Skyrmion (strona nie istnieje)">skyrmion</a></li></ul> </td></tr><tr class="a3_5"><th class="navbox-group opis" scope="row">Inne</th><td class="navbox-list spis hlist navbox-even"> <ul><li><a href="/w/index.php?title=Fazon&action=edit&redlink=1" class="new" title="Fazon (strona nie istnieje)">fazon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Frakton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Frakton (strona nie istnieje)">frakton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Konfiguron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Konfiguron (strona nie istnieje)">konfiguron</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Lewiton&action=edit&redlink=1" class="new" title="Lewiton (strona nie istnieje)">lewiton</a></li> <li><a href="/wiki/Magnon" title="Magnon">magnon</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Plazmaron&action=edit&redlink=1" class="new" title="Plazmaron (strona nie istnieje)">plazmaron</a></li> <li><a href="/wiki/Plazmon_(fizyka)" title="Plazmon (fizyka)">plazmon</a></li> <li><a href="/wiki/Roton" title="Roton">roton</a></li> <li><a href="/w/index.php?title=Soliton_Dawydowa&action=edit&redlink=1" class="new" title="Soliton Dawydowa (strona nie istnieje)">soliton Dawydowa</a></li></ul> </td></tr></tbody></table></div></div></div></div> <style data-mw-deduplicate="TemplateStyles:r74016753">.mw-parser-output #normdaten>div+div{margin-top:0.5em}.mw-parser-output #normdaten>div>div{background:var(--background-color-neutral,#eaecf0);padding:.2em .5em}.mw-parser-output #normdaten ul{margin:0;padding:0}.mw-parser-output #normdaten ul li:first-child{padding-left:.5em;border-left:1px solid var(--border-color-base,#a2a9b1)}</style> <div id="normdaten" class="catlinks"><div class="normdaten-typ-s"><div><a href="/wiki/Kontrola_autorytatywna" title="Kontrola autorytatywna">Kontrola autorytatywna</a> (indywiduum chemiczne):</div><ul><li><a href="/wiki/Library_of_Congress_Control_Number" title="Library of Congress Control Number">LCCN</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://lccn.loc.gov/sh85009333">sh85009333</a></li><li><a href="/wiki/Gemeinsame_Normdatei" title="Gemeinsame Normdatei">GND</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://d-nb.info/gnd/4003412-4">4003412-4</a></li><li><a href="https://de.wikipedia.org/wiki/Web_NDL_Authorities" class="extiw" title="de:Web NDL Authorities">NDL</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00562368">00562368</a></li><li><a href="/wiki/Biblioth%C3%A8que_nationale" title="Bibliothèque nationale">BnF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb11930986h">11930986h</a></li><li><a href="/wiki/Centralna_Biblioteka_Narodowa_we_Florencji" title="Centralna Biblioteka Narodowa we Florencji">BNCF</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://thes.bncf.firenze.sbn.it/termine.php?id=4213">4213</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Republiki_Czeskiej" title="Biblioteka Narodowa Republiki Czeskiej">NKC</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://aut.nkp.cz/ph170602">ph170602</a></li><li><a href="/wiki/Biblioteka_Narodowa_Izraela" title="Biblioteka Narodowa Izraela">J9U</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://olduli.nli.org.il/F/?func=find-b&local_base=NLX10&find_code=UID&request=987007295878505171">987007295878505171</a></li></ul></div><div class="normdaten-andere"><div><a href="/wiki/Encyklopedia_internetowa" title="Encyklopedia internetowa">Encyklopedie internetowe</a>:</div> <ul><li><a href="/wiki/Enciclopedia_Treccani" title="Enciclopedia Treccani">Treccani</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.treccani.it/enciclopedia/atomo">atomo</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P3219" class="extiw" title="d:Property:P3219">Universalis</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/atome/">atome</a>, <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.universalis.fr/encyclopedie/description-de-l-atome/">description-de-l-atome</a></li> <li><a href="/wiki/Encyk%C5%82opedija_suczasnoji_Ukrajiny" title="Encykłopedija suczasnoji Ukrajiny">ЕСУ</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="http://esu.com.ua/search_articles.php?id=44603">44603</a></li> <li><a href="/wiki/Nationalencyklopedin" title="Nationalencyklopedin">NE.se</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.ne.se/uppslagsverk/encyklopedi/lång/atom">atom</a></li> <li><a href="/wiki/Store_norske_leksikon" title="Store norske leksikon">SNL</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=4342&url_prefix=https://snl.no/&id=atom">atom</a></li> <li><a href="https://www.wikidata.org/wiki/Property:P1296" class="extiw" title="d:Property:P1296">Catalana</a>: <a rel="nofollow" class="external text" href="https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0222154.xml">0222154</a></li> <li><a href="/wiki/Den_Store_Danske_Encyklop%C3%A6di" title="Den Store Danske Encyklopædi">DSDE</a>: <a class="external text" href="https://wikidata-externalid-url.toolforge.org/?p=8313&url_prefix=https://lex.dk/&id=atom">atom</a></li></ul> </div></div></div><noscript><img src="https://login.wikimedia.org/wiki/Special:CentralAutoLogin/start?type=1x1" alt="" width="1" height="1" style="border: none; position: absolute;"></noscript> <div class="printfooter" data-nosnippet="">Źródło: „<a dir="ltr" href="https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Atom&oldid=74535218">https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Atom&oldid=74535218</a>”</div></div> <div id="catlinks" class="catlinks" data-mw="interface"><div id="mw-normal-catlinks" class="mw-normal-catlinks"><a href="/wiki/Specjalna:Kategorie" title="Specjalna:Kategorie">Kategorie</a>: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_na_Medal" title="Kategoria:Artykuły na Medal">Artykuły na Medal</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Atomy" title="Kategoria:Atomy">Atomy</a></li></ul></div><div id="mw-hidden-catlinks" class="mw-hidden-catlinks mw-hidden-cats-hidden">Ukryte kategorie: <ul><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_ksi%C4%85%C5%BCki_%E2%80%93_brak_numeru_strony" title="Kategoria:Szablon cytowania książki – brak numeru strony">Szablon cytowania książki – brak numeru strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablon_cytowania_zamieni%C5%82_nazw%C4%99_czasopisma" title="Kategoria:Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma">Szablon cytowania zamienił nazwę czasopisma</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Szablony_cytowania_%E2%80%93_problemy_%E2%80%93_cytuj_%E2%80%93_strona_g%C5%82%C3%B3wna" title="Kategoria:Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna">Szablony cytowania – problemy – cytuj – strona główna</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Uniwersalny_szablon_cytowania_%E2%80%93_brak_strony" title="Kategoria:Uniwersalny szablon cytowania – brak strony">Uniwersalny szablon cytowania – brak strony</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Wyr%C3%B3%C5%BCnione_artyku%C5%82y" title="Kategoria:Wyróżnione artykuły">Wyróżnione artykuły</a></li><li><a href="/wiki/Kategoria:Artyku%C5%82y_z_propozycjami_t%C5%82umacze%C5%84" title="Kategoria:Artykuły z propozycjami tłumaczeń">Artykuły z propozycjami tłumaczeń</a></li></ul></div></div> </div> </main> </div> <div class="mw-footer-container"> <footer id="footer" class="mw-footer" > <ul id="footer-info"> <li id="footer-info-lastmod"> Tę stronę ostatnio edytowano 13 sie 2024, 15:05.</li> <li id="footer-info-copyright">Tekst udostępniany na licencji <a rel="nofollow" class="external text" href="https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0/deed.pl">Creative Commons: uznanie autorstwa, na tych samych warunkach</a>, z możliwością obowiązywania dodatkowych ograniczeń. Zobacz szczegółowe informacje o <a class="external text" href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Policy:Terms_of_Use/pl">warunkach korzystania</a>.</li> </ul> <ul id="footer-places"> <li id="footer-places-privacy"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Privacy_policy">Polityka prywatności</a></li> <li id="footer-places-about"><a href="/wiki/Wikipedia:O_Wikipedii">O Wikipedii</a></li> <li id="footer-places-disclaimers"><a href="/wiki/Wikipedia:Korzystasz_z_Wikipedii_tylko_na_w%C5%82asn%C4%85_odpowiedzialno%C5%9B%C4%87">Korzystasz z Wikipedii tylko na własną odpowiedzialność</a></li> <li id="footer-places-wm-codeofconduct"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Universal_Code_of_Conduct">Powszechne Zasady Postępowania</a></li> <li id="footer-places-developers"><a href="https://developer.wikimedia.org">Dla deweloperów</a></li> <li id="footer-places-statslink"><a href="https://stats.wikimedia.org/#/pl.wikipedia.org">Statystyki</a></li> <li id="footer-places-cookiestatement"><a href="https://foundation.wikimedia.org/wiki/Special:MyLanguage/Policy:Cookie_statement">Oświadczenie o ciasteczkach</a></li> <li id="footer-places-mobileview"><a href="//pl.m.wikipedia.org/w/index.php?title=Atom&mobileaction=toggle_view_mobile" class="noprint stopMobileRedirectToggle">Wersja mobilna</a></li> </ul> <ul id="footer-icons" class="noprint"> <li id="footer-copyrightico"><a href="https://wikimediafoundation.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/static/images/footer/wikimedia-button.svg" width="84" height="29" alt="Wikimedia Foundation" loading="lazy"></a></li> <li id="footer-poweredbyico"><a href="https://www.mediawiki.org/" class="cdx-button cdx-button--fake-button cdx-button--size-large cdx-button--fake-button--enabled"><img src="/w/resources/assets/poweredby_mediawiki.svg" alt="Powered by MediaWiki" width="88" height="31" loading="lazy"></a></li> </ul> </footer> </div> </div> </div> <div class="vector-settings" id="p-dock-bottom"> <ul></ul> </div><script>(RLQ=window.RLQ||[]).push(function(){mw.config.set({"wgHostname":"mw-web.codfw.main-f69cdc8f6-wjlpq","wgBackendResponseTime":208,"wgPageParseReport":{"limitreport":{"cputime":"2.018","walltime":"2.315","ppvisitednodes":{"value":60636,"limit":1000000},"postexpandincludesize":{"value":397722,"limit":2097152},"templateargumentsize":{"value":86504,"limit":2097152},"expansiondepth":{"value":13,"limit":100},"expensivefunctioncount":{"value":59,"limit":500},"unstrip-depth":{"value":0,"limit":20},"unstrip-size":{"value":205464,"limit":5000000},"entityaccesscount":{"value":8,"limit":400},"timingprofile":["100.00% 2012.692 1 -total"," 71.57% 1440.468 1 Szablon:Przypisy"," 29.40% 591.735 81 Szablon:Cytuj_stronę"," 20.90% 420.652 42 Szablon:Cytuj_książkę"," 16.52% 332.554 48 Szablon:Cytuj"," 9.89% 199.040 11 Szablon:Szablon_nawigacyjny"," 7.91% 159.163 1 Szablon:Modele_atomów"," 4.73% 95.287 1 Szablon:Kontrola_autorytatywna"," 2.22% 44.727 14 Szablon:Osobny_artykuł"," 2.15% 43.351 15 Szablon:Dmbox"]},"scribunto":{"limitreport-timeusage":{"value":"0.977","limit":"10.000"},"limitreport-memusage":{"value":5298503,"limit":52428800},"limitreport-logs":"required = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"[[Wschodni Rocznik Humanistyczny]]\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"The Monthly Microscopical Journal\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = false\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Annalen der Physik\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Die Naturwissenschaften\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Endeavour\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"The London, Edinburgh, and Dublin Philosophical Magazine and Journal of Science\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of Chemical Education\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Proceedings of the Royal Society of London Series A, Containing Papers of a Mathematical and Physical Character\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of the American Chemical Society\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of the American Chemical Society\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Foundations of Physics\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Nature\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Nature\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"American Journal of Physics\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Science (New York, N Y )\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Physical Review\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Chinese Physics C\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Chemistry International\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Acta Crystallographica Section A\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Annalen der Physik\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Physica Status Solidi (b)\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Berkeley Lab Research Review\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Physics-Uspekhi\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of the American Chemical Society\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Spectrochimica Acta Part B: Atomic Spectroscopy\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Review of Scientific Instruments\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Science (New York, N Y )\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"New Scientist\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Science (New York, N Y )\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\next = nil\next = false\next = nil\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Monthly Notices of the Royal Astronomical Society\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Nature\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"arXiv:astro-ph\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Geological Society, London, Special Publications\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Physical Review\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Chemiker Zeitung\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"CERN Courier\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Chemical \u0026 Engineering News\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"New Scientist\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Physica Scripta\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Nature\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Nature\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\njournalAbbr = \"Journal of Physics B: Atomic, Molecular and Optical Physics\"\next = nil\next = false\next = false\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\nrequired = table#1 {\n}\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ze zwijanymi grupami ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\n\n== Szablon:Szablon nawigacyjny ==\n\ntitlePattern = \"%[%[%s*[Aa]tom%s*[|%]]\"\nrequired = table#1 {\n}\n"},"cachereport":{"origin":"mw-web.eqiad.main-745f94f9f8-mbpjw","timestamp":"20241119220629","ttl":2592000,"transientcontent":false}}});});</script> <script type="application/ld+json">{"@context":"https:\/\/schema.org","@type":"Article","name":"Atom","url":"https:\/\/pl.wikipedia.org\/wiki\/Atom","sameAs":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9121","mainEntity":"http:\/\/www.wikidata.org\/entity\/Q9121","author":{"@type":"Organization","name":"Wsp\u00f3\u0142tw\u00f3rcy projekt\u00f3w Fundacji Wikimedia"},"publisher":{"@type":"Organization","name":"Wikimedia Foundation, Inc.","logo":{"@type":"ImageObject","url":"https:\/\/www.wikimedia.org\/static\/images\/wmf-hor-googpub.png"}},"datePublished":"2001-11-13T15:06:52Z","image":"https:\/\/upload.wikimedia.org\/wikipedia\/commons\/2\/20\/Helium_atom_QMuniv.svg","headline":"cz\u0119\u015b\u0107 materii"}</script> </body> </html>