CINXE.COM

<!DOCTYPE html><html lang="pl-PL"><head><meta charset="UTF-8"><meta name="viewport" content="width=device-width, initial-scale=1,maximum-scale=1, minimum-scale=1, user-scalable=yes"><meta content="keywords" name="Miesięcznik Znak, Znak, miesięcznik społeczno-kulturalny, społeczeństwo, kultura, religia, publicystyka, nauka, kultura, świat, magazyn, artykuły, katolicyzm"><meta property="og:site_name" content="Miesięcznik Znak" /><meta name="facebook-domain-verification" content="huvypirggdzvdoqo5r6k298ew2jja9" /> <link media="all" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/css/autoptimize_04745418483e82a3a7008ac2d12389d2.css" rel="stylesheet"><title>Do kogo się uśmiecham | Miesięcznik Znak</title><meta name="description" content="Również w mniej dramatycznych sytuacjach to właśnie uśmiech jest najbardziej uniwersalnym wyrazem tego, że w drugim człowieku widzimy przede wszystkim bliźniego. W Domu Matki i Dziecka w Słupsku prowadzonym po wojnie przez Anielę Urbanowiczową, bohaterkę tekstu Anny Matei opublikowanego w cyklu „Ludzie Znaku”, wykluczona była „brutalność obcowania”. „Nie wydawano pol..." /><meta name="author" content="Dominika Kozłowska"><meta property="og:title" content="Do kogo się uśmiecham" /><meta property="og:url" content="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/" /><meta property="og:description" content="Również w mniej dramatycznych sytuacjach to właśnie uśmiech jest najbardziej uniwersalnym wyrazem tego, że w drugim człowieku widzimy przede wszystkim bliźniego. W Domu Matki i Dziecka w Słupsku prowadzonym po wojnie przez Anielę Urbanowiczową, bohaterkę tekstu Anny Matei opublikowanego w cyklu „Ludzie Znaku”, wykluczona była „brutalność obcowania”. „Nie wydawano pol..." /><meta property="og:image" content="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg" />    <script>(function(i, s, o, g, r, a, m) { i['GoogleAnalyticsObject'] = r; i[r] = i[r] || function() { (i[r].q = i[r].q || []).push(arguments) }, i[r].l = 1 * new Date(); a = s.createElement(o), m = s.getElementsByTagName(o)[0]; a.async = 1; a.src = g; m.parentNode.insertBefore(a, m) })(window, document, 'script', '//www.google-analytics.com/analytics.js', 'ga'); ga('create', 'UA-1497465-23', 'auto'); ga('send', 'pageview');</script> <link href='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/favicon.jpg' rel='icon'><link rel="pingback" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/xmlrpc.php" /><link rel="alternate" type="application/rss+xml" title="Miesięcznik Znak RSS Feed" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/feed/" /> <script type="text/javascript">var current_domain = 'https://www.miesiecznik.znak.com.pl';</script> <meta name='robots' content='index, follow, max-image-preview:large, max-snippet:-1, max-video-preview:-1' /> <script type="text/javascript">pc_lb_classes = [".pc_lb_trig_7813"]; pc_ready_lb = [];</script>  <script data-cfasync="false" data-pagespeed-no-defer>var gtm4wp_datalayer_name = "dataLayer"; var dataLayer = dataLayer || [];</script>  <meta name="description" content="Ci, którzy obawiali się najgorszego, zapamiętali, jak traktowali ich sąsiedzi. Wielkiego znaczenia nabierały gesty – uśmiech." /><link rel="canonical" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/" /><meta property="og:locale" content="pl_PL" /><meta property="og:type" content="article" /><meta property="og:title" content="„Uśmiech jest najbardziej uniwersalnym wyrazem tego, że w drugim człowieku widzimy przede wszystkim bliźniego”" /><meta property="og:description" content="Ci, którzy obawiali się najgorszego, zapamiętali, jak traktowali ich sąsiedzi. Wielkiego znaczenia nabierały gesty – uśmiech." /><meta property="og:url" content="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/" /><meta property="og:site_name" content="Miesięcznik Znak" /><meta property="article:publisher" content="https://www.facebook.com/miesiecznik.znak" /><meta property="article:published_time" content="2021-10-04T08:40:18+00:00" /><meta property="article:modified_time" content="2021-10-05T07:21:32+00:00" /><meta property="og:image" content="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg" /><meta property="og:image:width" content="1025" /><meta property="og:image:height" content="450" /><meta property="og:image:type" content="image/jpeg" /><meta name="author" content="Karol" /><meta name="twitter:card" content="summary_large_image" /><meta name="twitter:creator" content="@miesiecznikznak" /><meta name="twitter:site" content="@miesiecznikznak" /><meta name="twitter:label1" content="Napisane przez" /><meta name="twitter:data1" content="Karol" /><meta name="twitter:label2" content="Szacowany czas czytania" /><meta name="twitter:data2" content="2 minuty" /> <script type="application/ld+json" class="yoast-schema-graph">{"@context":"https://schema.org","@graph":[{"@type":"Article","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#article","isPartOf":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/"},"author":{"name":"Karol","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/person/9287f3128d28d5cb3af029554f174c3f"},"headline":"Do kogo się uśmiecham","datePublished":"2021-10-04T08:40:18+00:00","dateModified":"2021-10-05T07:21:32+00:00","mainEntityOfPage":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/"},"wordCount":430,"publisher":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#organization"},"image":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg","keywords":["uśmiech","śmiech","miesięcznik Znak","humor","edytorial","Dominika Kozłowska"],"articleSection":["Publicystyka","Kultura"],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"WebPage","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/","name":"Do kogo się uśmiecham - Miesięcznik Znak","isPartOf":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#website"},"primaryImageOfPage":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#primaryimage"},"image":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#primaryimage"},"thumbnailUrl":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg","datePublished":"2021-10-04T08:40:18+00:00","dateModified":"2021-10-05T07:21:32+00:00","description":"Ci, którzy obawiali się najgorszego, zapamiętali, jak traktowali ich sąsiedzi. Wielkiego znaczenia nabierały gesty – uśmiech.","breadcrumb":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#breadcrumb"},"inLanguage":"pl-PL","potentialAction":[{"@type":"ReadAction","target":["https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/"]}]},{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#primaryimage","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg","contentUrl":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg","width":1025,"height":450,"caption":"(fot. Łukasz Murgrabia)"},{"@type":"BreadcrumbList","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/#breadcrumb","itemListElement":[{"@type":"ListItem","position":1,"name":"Strona główna","item":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/"},{"@type":"ListItem","position":2,"name":"Do kogo się uśmiecham"}]},{"@type":"WebSite","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#website","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/","name":"Miesięcznik ZNAK","description":"Inspirujemy. Prowokujemy. Dyskutujemy","publisher":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#organization"},"potentialAction":[{"@type":"SearchAction","target":{"@type":"EntryPoint","urlTemplate":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/?s={search_term_string}"},"query-input":"required name=search_term_string"}],"inLanguage":"pl-PL"},{"@type":"Organization","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#organization","name":"Miesięcznik ZNAK","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/","logo":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/logo/image/","url":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2023/03/Znak_NowaWineita.png","contentUrl":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2023/03/Znak_NowaWineita.png","width":1805,"height":533,"caption":"Miesięcznik ZNAK"},"image":{"@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/logo/image/"},"sameAs":["https://www.facebook.com/miesiecznik.znak","https://twitter.com/miesiecznikznak","https://www.instagram.com/miesiecznik_znak/"]},{"@type":"Person","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/person/9287f3128d28d5cb3af029554f174c3f","name":"Karol","image":{"@type":"ImageObject","inLanguage":"pl-PL","@id":"https://www.miesiecznik.znak.com.pl/#/schema/person/image/","url":"https://secure.gravatar.com/avatar/411867889c9b0cc74a03c76115cb69a2?s=96&d=mm&r=g","contentUrl":"https://secure.gravatar.com/avatar/411867889c9b0cc74a03c76115cb69a2?s=96&d=mm&r=g","caption":"Karol"}}]}</script>  <script type="text/javascript">/* <![CDATA[ */ window._wpemojiSettings = {"baseUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/72x72\/","ext":".png","svgUrl":"https:\/\/s.w.org\/images\/core\/emoji\/15.0.3\/svg\/","svgExt":".svg","source":{"concatemoji":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-includes\/js\/wp-emoji-release.min.js?ver=6.6.2"}}; /*! This file is auto-generated */ !function(i,n){var o,s,e;function c(e){try{var t={supportTests:e,timestamp:(new Date).valueOf()};sessionStorage.setItem(o,JSON.stringify(t))}catch(e){}}function p(e,t,n){e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(t,0,0);var t=new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data),r=(e.clearRect(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height),e.fillText(n,0,0),new Uint32Array(e.getImageData(0,0,e.canvas.width,e.canvas.height).data));return t.every(function(e,t){return e===r[t]})}function u(e,t,n){switch(t){case"flag":return n(e,"\ud83c\udff3\ufe0f\u200d\u26a7\ufe0f","\ud83c\udff3\ufe0f\u200b\u26a7\ufe0f")?!1:!n(e,"\ud83c\uddfa\ud83c\uddf3","\ud83c\uddfa\u200b\ud83c\uddf3")&&!n(e,"\ud83c\udff4\udb40\udc67\udb40\udc62\udb40\udc65\udb40\udc6e\udb40\udc67\udb40\udc7f","\ud83c\udff4\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc62\u200b\udb40\udc65\u200b\udb40\udc6e\u200b\udb40\udc67\u200b\udb40\udc7f");case"emoji":return!n(e,"\ud83d\udc26\u200d\u2b1b","\ud83d\udc26\u200b\u2b1b")}return!1}function f(e,t,n){var r="undefined"!=typeof WorkerGlobalScope&&self instanceof WorkerGlobalScope?new OffscreenCanvas(300,150):i.createElement("canvas"),a=r.getContext("2d",{willReadFrequently:!0}),o=(a.textBaseline="top",a.font="600 32px Arial",{});return e.forEach(function(e){o[e]=t(a,e,n)}),o}function t(e){var t=i.createElement("script");t.src=e,t.defer=!0,i.head.appendChild(t)}"undefined"!=typeof Promise&&(o="wpEmojiSettingsSupports",s=["flag","emoji"],n.supports={everything:!0,everythingExceptFlag:!0},e=new Promise(function(e){i.addEventListener("DOMContentLoaded",e,{once:!0})}),new Promise(function(t){var n=function(){try{var e=JSON.parse(sessionStorage.getItem(o));if("object"==typeof e&&"number"==typeof e.timestamp&&(new Date).valueOf()<e.timestamp+604800&&"object"==typeof e.supportTests)return e.supportTests}catch(e){}return null}();if(!n){if("undefined"!=typeof Worker&&"undefined"!=typeof OffscreenCanvas&&"undefined"!=typeof URL&&URL.createObjectURL&&"undefined"!=typeof Blob)try{var e="postMessage("+f.toString()+"("+[JSON.stringify(s),u.toString(),p.toString()].join(",")+"));",r=new Blob([e],{type:"text/javascript"}),a=new Worker(URL.createObjectURL(r),{name:"wpTestEmojiSupports"});return void(a.onmessage=function(e){c(n=e.data),a.terminate(),t(n)})}catch(e){}c(n=f(s,u,p))}t(n)}).then(function(e){for(var t in e)n.supports[t]=e[t],n.supports.everything=n.supports.everything&&n.supports[t],"flag"!==t&&(n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&n.supports[t]);n.supports.everythingExceptFlag=n.supports.everythingExceptFlag&&!n.supports.flag,n.DOMReady=!1,n.readyCallback=function(){n.DOMReady=!0}}).then(function(){return e}).then(function(){var e;n.supports.everything||(n.readyCallback(),(e=n.source||{}).concatemoji?t(e.concatemoji):e.wpemoji&&e.twemoji&&(t(e.twemoji),t(e.wpemoji)))}))}((window,document),window._wpemojiSettings); /* ]]> */</script> <link rel='stylesheet' id='dashicons-css' href='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-includes/css/dashicons.min.css?ver=6.6.2' type='text/css' media='all' /> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/jquery-2.1.4.min.js?ver=6.6.2" id="jquery-js"></script> <script type="text/javascript" id="tt4b_ajax_script-js-extra">/* <![CDATA[ */ var tt4b_script_vars = {"pixel_code":"CRI2OGBC77U12TR7QOCG","currency":"","country":"PL","advanced_matching":"1"}; /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_7f748f21f45f017bd0fe0837c7649ab5.js?ver=v1" id="tt4b_ajax_script-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_49cea0a781874a962879c2caca9bc322.js?ver=1.1.0" id="znak-payment-gateway-js"></script> <link rel="https://api.w.org/" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/" /><link rel="alternate" title="JSON" type="application/json" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/wp/v2/posts/48914" /><link rel="EditURI" type="application/rsd+xml" title="RSD" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/xmlrpc.php?rsd" /><link rel='shortlink' href='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/?p=48914' /><link rel="alternate" title="oEmbed (JSON)" type="application/json+oembed" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fwww.miesiecznik.znak.com.pl%2Fdo-kogo-sie-usmiecham%2F" /><link rel="alternate" title="oEmbed (XML)" type="text/xml+oembed" href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-json/oembed/1.0/embed?url=https%3A%2F%2Fwww.miesiecznik.znak.com.pl%2Fdo-kogo-sie-usmiecham%2F&format=xml" />   <script data-cfasync="false" data-pagespeed-no-defer type="text/javascript">var dataLayer_content = {"visitorLoginState":"logged-out","visitorType":"visitor-logged-out","visitorUsername":"","pageTitle":"Do kogo się uśmiecham - Miesięcznik Znak","pagePostType":"post","pagePostType2":"single-post","pageCategory":["publicystyka","kultura"],"pageAttributes":["usmiech","smiech","miesiecznik-znak","humor","edytorial","dominika-kozlowska"],"pagePostAuthor":"Karol","pagePostDate":"4 października 2021","pagePostDateYear":"2021","pagePostDateMonth":"10","pagePostDateDay":"04","pagePostDateDayName":"poniedziałek","pagePostDateHour":"10","pagePostDateMinute":"40","pagePostDateIso":"2021-10-04T10:40:18+02:00","pagePostDateUnix":1633344018,"postID":48914}; dataLayer.push( dataLayer_content );</script> <script data-cfasync="false">(function(w,d,s,l,i){w[l]=w[l]||[];w[l].push({'gtm.start': new Date().getTime(),event:'gtm.js'});var f=d.getElementsByTagName(s)[0], j=d.createElement(s),dl=l!='dataLayer'?'&l='+l:'';j.async=true;j.src= '//www.googletagmanager.com/gtm.js?id='+i+dl;f.parentNode.insertBefore(j,f); })(window,document,'script','dataLayer','GTM-5Q5LMMZ');</script>   <script type="text/javascript">function handleLoginSuccess() { x = { event: "login", method: "natywna" }; dataLayer.push(x); } function handleRegistrationSuccess() { x = { event: "sign_up", method: "natywna" }; dataLayer.push(x); }</script> <meta name="generator" content="Elementor 3.11.5; settings: css_print_method-external, google_font-enabled, font_display-auto">  <script type='text/javascript'>!function(f,b,e,v,n,t,s){if(f.fbq)return;n=f.fbq=function(){n.callMethod? n.callMethod.apply(n,arguments):n.queue.push(arguments)};if(!f._fbq)f._fbq=n; n.push=n;n.loaded=!0;n.version='2.0';n.queue=[];t=b.createElement(e);t.async=!0; t.src=v;s=b.getElementsByTagName(e)[0];s.parentNode.insertBefore(t,s)}(window, document,'script','https://connect.facebook.net/en_US/fbevents.js');</script>  <script type='text/javascript'>fbq('init', '385720898509980', {}, { "agent": "wordpress-6.6.2-3.0.8" });</script><script type='text/javascript'>fbq('track', 'PageView', []);</script>  <noscript> <img height="1" width="1" style="display:none" alt="fbpx" src="https://www.facebook.com/tr?id=385720898509980&ev=PageView&noscript=1" /> </noscript>  <script type="text/javascript">pc_ms_countSelected = "# of % selected";pc_ms_allSelected = "All selected";pc_html5_validation = true;pc_ms_search_placeh = "Search options";pc_ms_search_nores = "No matches found";</script>  <script type="text/javascript">(function(m, o, n, t, e, r, _){ m['__GetResponseAnalyticsObject'] = e;m[e] = m[e] || function() {(m[e].q = m[e].q || []).push(arguments)}; r = o.createElement(n);_ = o.getElementsByTagName(n)[0];r.async = 1;r.src = t;r.setAttribute('crossorigin', 'use-credentials');_.parentNode .insertBefore(r, _); })(window, document, 'script', 'https://an.gr-wcon.com/script/f06dd2ed-9158-48ea-9d54-24c3e5a15a45/ga.js', 'GrTracking');</script> </head><body class="post-template-default single single-post postid-48914 single-format-standard non-toc pc_minimal_style pc_unlogged elementor-default elementor-kit-44631"><section class="nav"><div class="container"><div class="menu-actions"> <button class="hamburger hamburger--boring js-hamburger" aria-label="Menu" aria-controls="navigation" aria-expanded="true/false"> <span class="hamburger-box"> <span class="hamburger-inner"></span> </span> </button></div><div class="logo"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl" title="Strona główna Miesięcznika Znak" id="znak-brand"> <img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/znak-logo.png" alt="Logotyp Miesięcznika Znak" class="skip_lazy" /> </a></div><div class="actions"></div><div class="search"><form role="search" method="get" id="searchform" action="https://www.miesiecznik.znak.com.pl"> <input class="text" type="text" value="" name="s" id="s" placeholder="Szukaj" /> <button type="submit"></button></form></div><div class="theme-actions"> <label class="switch"> <a href="/theme.php?theme_mode=dark"> <input type="checkbox"> <span class="slider round"></span> </a> </label></div><div class="account"> <a href="/logowanie/"> <noscript><img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/account.png" alt="Konto użytkownika" /></noscript><img class="lazyload" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20210%20140%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/account.png" alt="Konto użytkownika" /> <span>Zaloguj się</span> </a></div><div class="break"></div><div class="menu-container"><div class="search"><form role="search" method="get" id="searchform" action="https://www.miesiecznik.znak.com.pl"> <input class="text" type="text" value="" name="s" id="s" placeholder="Szukaj" /> <button type="submit"></button></form></div><nav class="navbar" id="navbar"><ul id="menu-gorne-menu" class=""><li id="menu-item-44634" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category current-post-ancestor current-menu-parent current-post-parent menu-item-44634"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/kultura/">Kultura</a></li><li id="menu-item-44633" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44633"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/idee/">Idee</a></li><li id="menu-item-44635" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44635"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/spoleczenstwo/">Społeczeństwo</a></li><li id="menu-item-44636" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44636"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/swiat/">Świat</a></li><li id="menu-item-44632" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44632"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/religia/">Religia</a></li><li id="menu-item-44637" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44637"><a href="#">Wydajemy</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44638" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44638"><a href="/rodzaj-multimedium/podcast/">Podcasty</a></li><li id="menu-item-44639" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44639"><a href="/minibook/">Minibooki</a></li><li id="menu-item-44640" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44640"><a href="/ksiazka/">Książki</a></li></ul></li><li id="menu-item-44641" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44641"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/archiwum/">Archiwum</a></li><li id="menu-item-44642" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44642"><a href="/subskrypcja/">Prenumeruj Znak</a></li></ul></nav><nav class="navbar" id="theme"> <label class="switch"> <a href="/theme.php?theme_mode=dark"> <input type="checkbox"> <span class="slider round"></span> </a> </label></nav><div class="break"></div><div class="social-icons"> <a href="https://www.facebook.com/miesiecznik.znak" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-facebook-alt"></span> </a> <a href="https://www.instagram.com/miesiecznik_znak/?hl=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-instagram"></span> </a> <a href="https://twitter.com/miesiecznikznak?lang=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-twitter"></span> </a></div></div></div></section><section class="article" id="article-48914"><div class="container" itemscope itemtype="http://schema.org/NewsArticle"><header> <img width="1025" height="450" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-1025x450.jpg" class="attachment-home-main-thumb size-home-main-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" fetchpriority="high" srcset="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1.jpg 1025w, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-500x220.jpg 500w, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-768x337.jpg 768w, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-300x132.jpg 300w, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-680x299.jpg 680w, https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-395x173.jpg 395w" sizes="(max-width: 1025px) 100vw, 1025px" /><div class="credits" style="color: #000"> (fot. Łukasz Murgrabia)</div><div class="article-excerpt"> <span class="author"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/autor/dominika-kozlowska/"> Dominika Kozłowska </a> </span> <span class="date">październik 2021</span><h1 class="title" itemprop="headline">Do kogo się uśmiecham</h1><div class="lead" itemprop="description"><p>W niewielkiej książeczce pt. <i>O tyranii. Dwadzieścia lekcji z dwudziestego wieku</i> Timothy Snyder nie pomija także lekcji dotyczącej uśmiechu. Niezależnie od tego, czy mowa o faszystowskich Włoszech, nazistowskich Niemczech, stalinowskich czystkach czy pogromach na tle etnicznym, ci, którzy obawiali się najgorszego, zapamiętali, jak traktowali ich sąsiedzi. Wielkiego znaczenia nabierały wtedy gesty – uśmiech, uścisk dłoni, serdeczne pozdrowienie.</p></div></div></header><article class="main" itemscope itemtype="http://schema.org/NewsArticle"><div class="article-col-33"><div class="issue-sidebar"><p style="color: #d8b127">Artykuł z numeru</p><h2>Z czego się śmiejemy</h2><div class="issue-image"> <noscript><img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/797_OKLADKA_10_2021_300dpi-scaled.jpg" alt="" /></noscript><img class="lazyload" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20210%20140%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/797_OKLADKA_10_2021_300dpi-scaled.jpg" alt="" /></div><ul><li> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/spis-tresci-nr-797/" class="toc"> Spis treści </a></li><li> <a href="https://www.znak.com.pl/znakmies/znak-797-102021-autor-zbiorowy-211635?utm_source=site&utm_medium=link&utm_campaign=S_M_D_Miesiecznik_797&utm_id=miesiecznik_797" target="_blank" style="background-color: #d8b127; border-color: #d8b127"> Kup numer </a></li></ul></div><div class="share-panel"><p>Udostępnij</p><div class="icons"> <a href="https://www.facebook.com/sharer.php?u=https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/&t=Do kogo się uśmiecham" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-facebook-alt"></span> </a>    <a href="http://twitter.com/intent/tweet?source=sharethiscom&text=Do kogo się uśmiecham&url=https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-twitter"></span> </a></div></div><div class="read-others"><div class="elementor-widget-container"><h3>Czytaj także</h3></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/woydyllo-osiatynska-kazdy-garnek-mozna-wyszorowac/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/forum-0428322964-500x260.jpg" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/forum-0428322964-500x260.jpg" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">z Ewą Woydyłło-Osiatyńską rozmawia Szymon J. Wróbel</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/woydyllo-osiatynska-kazdy-garnek-mozna-wyszorowac/"><h3>Każdy garnek można wyszorować</h3> </a></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/jan-jecz-bawi-cie-to/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/Jecz_popr-500x260.jpg" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/Jecz_popr-500x260.jpg" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Jan Jęcz</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/jan-jecz-bawi-cie-to/"><h3>Bawi cię to?</h3> </a></div></div></div><div class="article-col-66" itemprop="articleBody"><div class="content"><p>Również w mniej dramatycznych sytuacjach to właśnie uśmiech jest najbardziej uniwersalnym wyrazem tego, że w drugim człowieku widzimy przede wszystkim bliźniego. W Domu Matki i Dziecka w Słupsku prowadzonym po wojnie przez Anielę Urbanowiczową, bohaterkę tekstu Anny Matei opublikowanego w cyklu „Ludzie Znaku”, wykluczona była „brutalność obcowania”. „Nie wydawano poleceń, nie oceniano, nie podnoszono głosu. Uśmiechano się”.</p><p>Uśmiech od uśmieszku – podstępnego, szyderczego, nienawistnego – oddziela przepaść niemożliwa do pokonania. Od ośmieszenia jest tylko krok do poniżenia. Dlatego zapewne opublikowany pośmiertnie esej Leszka Kołakowskiego o Jezusie nosi tytuł Jezus ośmieszony.</p><div class="read-others-content"><h3>Czytaj także</h3><h3><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/woydyllo-osiatynska-kazdy-garnek-mozna-wyszorowac/">Każdy garnek można wyszorować</a></h3></p></div><p>Pytanie, do kogo się uśmiecham, można zamienić na pytanie, kto jest moim bliźnim. Wspólnota uśmiechu mogłaby być najczytelniejszym znakiem jedności rodzaju ludzkiego. Uśmiech jest zaproszeniem do spotkania, jego początkiem, pierwszym słowem. Uśmiech wobec „przybysza, wdowy i sieroty”, wobec wykluczonych, marginalizowanych, ośmieszanych. Uśmiech – znak przyjęcia.</p><blockquote><p>Znamienne, że ataki na <em>gender</em> rozpoczęły się w Polsce od artykułów piętnujących scenariusze warsztatów dla przedszkolaków, które to zakładały, że chłopcy będą odgrywać rolę dziewczynek, a dziewczynki chłopców. Przebieranie się w dziewczęce stroje było jednym z elementów tych zajęć.</p></blockquote><p>Stereotypowo damskie stroje (najlepiej podomka i papiloty) mają swoje zastosowanie jedynie w kabarecie. „Chłop przebrany za babę” – jak pisze w tekście otwierającym Temat Miesiąca Jan Jęcz – od dekad wywołuje w Polsce salwy śmiechu samym pojawieniem się na scenie, zanim zdąży cokolwiek powiedzieć. Poza sceną przeistacza się w „potwora <em>gender</em>”. A przecież, gdyby spojrzeć na sprawę z odrobiną humoru, można by uznać, że prawo mężczyzn do ubierania się w stroje uznawane za kobiece jest wyrazem równościowej emancypacji, skoro kobiety wywalczyły prawo do chodzenia w spodniach.</p><p>O innym ważnym aspekcie uśmiechu mówi w rozmowie Ewa Woydyłło-Osiatyńska. „Wszystkie sytuacje z wyjątkiem tragicznych można przerobić na scenariusz komedii. Jest druga w nocy, jedziesz z załadowanym bagażnikiem z wakacji i łapiesz gumę. Dzieci ryczą. Co zrobisz? Spójrz na to z zewnątrz i zobacz scenę jak z absurdalnego filmu”. Poczucie humoru i dar dystansu (również do własnych słabości i ograniczeń) są w życiu odtrutką na złe emocje, poczucie żalu i złości. Umiejętność spojrzenia na samego siebie z uśmiechem jest najczęściej pierwszym krokiem do obdarzenia uśmiechem innych.</p></div></div></article></div></section><section class="related-tabs"><div class="container"><ul id="relatedTabs" class="nav nav-tabs" role="tablist"><li role="presentation" class="active"> <a href="#recommended" id="recommended-tab" role="tab" data-toggle="tab" aria-controls="recommended" aria-expanded="true"> Polecane artykuły </a></li><li role="presentation" class=""> <a href="#author" role="tab" id="author-tab" data-toggle="tab" aria-controls="author" aria-expanded="false"> Artykuły tego autora </a></li></ul><div id="relatedTabsContent" class="tab-content"><div role="tabpanel" class="tab-pane fade active in" id="recommended" aria-labelledby="recommended-tab"><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dobry-adres-aniela-urbanowiczowa/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/Copy-of-JT-Warsaw-500x260.jpg" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/Copy-of-JT-Warsaw-500x260.jpg" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Anna Mateja</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dobry-adres-aniela-urbanowiczowa/"><h3>Dobry adres</h3> </a></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-500x260.jpg" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/06/Znak_glowna-4-1-500x260.jpg" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/"><h3>Do kogo się uśmiecham</h3> </a></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/jez-na-autostradzie-joanna-bociag/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-49-500x260.png" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-49-500x260.png" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Julia Fiedorczuk</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/jez-na-autostradzie-joanna-bociag/"><h3>Jeż na autostradzie: Joanna Bociąg</h3> </a></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wyjsc-poza-skandal/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-48-500x260.png" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-48-500x260.png" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Monika Świerkosz</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wyjsc-poza-skandal/"><h3>Wyjść poza skandal</h3> </a></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/szukajac-kaszub/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-47-500x260.png" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-47-500x260.png" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Przemysław Chudzik</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/szukajac-kaszub/"><h3>Szukając Kaszub</h3> </a></div><div class="related-post"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/zapasc-brak/"> <noscript><img width="500" height="260" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-8-500x260.jpg" class="attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /></noscript><img width="500" height="260" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20500%20260%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2021/10/New-Project-8-500x260.jpg" class="lazyload attachment-home-main-sub-thumb size-home-main-sub-thumb wp-post-image" alt="" decoding="async" /> </a><p class="author">Monika Gałka</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/zapasc-brak/"><h3>Brak</h3> </a></div></div><div role="tabpanel" class="tab-pane fade" id="author" aria-labelledby="author-tab"><div class="related-post author-bio"> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/autor/dominika-kozlowska/"><h4>Dominika Kozłowska</h4> </a><p>redaktor naczelna miesięcznika „Znak”, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii, publicystka. Specjalizuje się w tematach dotyczących społecznych przemian religijności, sporów światopoglądowych, relacji państwo-Kościół, wielokulturowości i problemów mniejszości. Członkini Rady Fundacji na rzecz Chrześcijańskiej Kultury Społecznej im. Hanny Malewskiej. Współpracowniczka Radia Kraków, w którym prowadzi audycję „Znak na głos”. Publikuje także w „Tygodniku Powszechnym” i „Gazecie Wyborczej”.</p></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6932013dominika-kozlowska-wolnosc-sumienia/"><h3>Wolność sumienia</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dominika-kozlowska-zabijanie-boga/"><h3>Zabijanie Boga</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/przekazujmy-sobie-znak-pokoju/"><h3>Przekazujmy sobie znak pokoju</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dominika-kozlowska-homofobia-niszczy-polskie-rodziny/"><h3>Homofobia niszczy polskie rodziny</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6982013dominika-kozlowskazero-tolerancji-dla-chronienia-pedofilow/"><h3>Zero tolerancji dla chronienia pedofilów</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/samodzielne-czy-samotne-matki/"><h3>Samodzielne czy samotne matki?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/przeciw-dyskryminacji/"><h3>Przeciw dyskryminacji</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Ewą Kusz rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6982013z-ewa-kusz-o-ofiarach-seksualnego-wykorzystania-przez-duchownych-rozmawia-dominika-kozlowskablizna/"><h3>Blizna</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/do-kogo-sie-usmiecham/"><h3>Do kogo się uśmiecham</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6222007dominika-kozlowskaniebo-gwiazdziste-w-nas/"><h3>Niebo gwiaździste w nas</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Jackiem Wasilewskim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6772011rozmowa-z-jackiem-wasilewskimnie-bedzie-innych-elit/"><h3>Nie będzie innych elit</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dominika-kozlowska-fakty-i-fikcja/"><h3>Fakty i fikcja</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z o. Robertem Plichem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6972013z-o-robertem-plichem-rozmawia-dominika-kozlowska-rodzina-wg-kosciola/"><h3>Rodzina wg Kościoła</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z abp. Henrykiem Muszyńskim rozmawia Dominika Kozłowska, Janusz Poniewierski</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7012013z-abp-henrykiem-muszynskim-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-janusz-poniewierskiwiara-w-jezusa-nas-dzieli-wiara-jezusa-nas-laczy/"><h3>„Wiara w Jezusa nas dzieli, wiara Jezusa nas łączy”</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Joanną Koleff-Pracką rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7182015z-joanna-koleff-pracka-rozmawia-dominika-kozlowskaprzezwyciezenie-etnocentryzmu/"><h3>Przezwyciężenie etnocentryzmu</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7022013dominika-kozlowskajak-rozmawiac-o-mezczyznach/"><h3>Jak rozmawiać o mężczyznach?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/synod-ubogi/"><h3>Synod ubogi</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/lekcje-tolerancji/"><h3>Lekcje tolerancji</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/zabawa-w-chowanego-dominika-kozlowska/"><h3>Niech nie będzie miło!</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6962013dominika-kozlowska-duch-odnowy/"><h3>Duch odnowy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wyspa-sprawiedliwych/"><h3>Wyspa sprawiedliwych</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/a-jesli-sprawiedliwosc-nie-jest-z-tego-swiata/"><h3>A jeśli sprawiedliwość nie jest z tego świata?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Wojciechem Eichelbergerem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/lepiej-dac-sie-zabic-niz-zabic-kogos-postep-moralny/"><h3>Lepiej dać się zabić, niż zabić kogoś</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Timothy Snyder, Norman Davies, Agnieszka Holland, Natalia Hatalska, Dominika Kozłowska, Jacek Stawiski</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/pamiec-fakty-i-fikcja-w-czasach-internetu/"><h3>Pamięć, fakty i fikcja w czasach Internetu</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Marzena Zdanowska, Henryk Woźniakowski, Krystyna Strączek, Józef Puciłowski OP, Janusz Poniewierski, Dominika Kozłowska, Paweł Kozacki OP, Jan Andrzej Kłoczowski, Joanna Barcik</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6952013debata-znakuczy-kosciol-musi-miec-wszystkie-odpowiedzi/"><h3>Czy Kościół musi mieć wszystkie odpowiedzi?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/kozlowska-porzucmy-wadliwe-prawo/"><h3>Porzućmy wadliwe prawo</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dominika-kozlowska-zero-tolerancji/"><h3>Zero tolerancji</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Adamem D. Rotfeldem rozmawia Michał Jędrzejek, Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7052014z-adamem-d-rotfeldem-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-michal-jedrzejeknowy-porzadek-swatowy/"><h3>Nowy porządek światowy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Markiem Beylinem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6802011z-markiem-beylinem-rozmawia-dominika-kozlowskahistoria-pewnego-sojuszu/"><h3>Historia pewnego sojuszu</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Andrzejem Mencwelem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wychodzenie-z-prowincji/"><h3>Wychodzenie z prowincji</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Jerzym Hausnerem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7092014z-jerzym-hausnerem-rozmawia-dominika-kozlowskaprzestawianie-torow/"><h3>Przestawianie torów</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Adamem Bodnarem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/adam-bodnar-prawo-i-praworzadnosc/"><h3>Prawo i praworządność</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z ks. Jackiem Prusakiem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/jak-uniknac-codziennych-nalogow/"><h3>Jak uniknąć codziennych nałogów</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z o. Jackiem Prusakiem rozmawia Dominika Kozłowska, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6792011z-o-jackiem-prusakiem-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-marzena-zdanowskaczy-orientacja-seksualna-jest-warunkiem-zbawienia/"><h3>Czy orientacja seksualna jest warunkiem zbawienia?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/kontrola-czy-ochrona-kozlowska-kosciol-i-seks/"><h3>Kontrola czy ochrona?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7072014dominika-kozlowskakanonizacja-i-polski-kosciol/"><h3>Kanonizacja i Polski Kościół</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/zwykli-muzulmanie/"><h3>Zwykli muzułmanie</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Bartłomiejem Dobroczyńskim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6722011z-bartlomiejem-dobroczynskim-rozmawia-dominika-kozlowskacud-jest-nieudolny/"><h3>Cud jest nieudolny</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/odpowiedz-redaktor-naczelnej-znaku-na-list-dariusza-piorkowskiego-sj/"><h3>Odpowiedź redaktor naczelnej „Znaku” na list Dariusza Piórkowskiego SJ</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/cwiczenia-z-racjonalnosci-dominika-kozlowska/"><h3>Ćwiczenia z racjonalności</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6852012dominika-kozlowskawolny-wybor-czy-wolnosc-wyboru/"><h3>Wolny wybór czy wolność wyboru?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7062014dominika-kozlowskakosciol-szukajacy-nowego-jezyka/"><h3>Kościół szukający nowego języka</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/686-6872012dominika-kozlowskadlaczego-kosciol-musi-bolec/"><h3>Dlaczego Kościół musi boleć?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Agatą Bielik-Robson, Bartłomiejem Dobroczyńskim, Jackiem Dukajem, ks. Grzegorzem Strzelczykiem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/czy-religia-ma-przyszlosc/"><h3>Czy religia ma przyszłość?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6902012dominika-kozlowskaprawo-do-pozywienia/"><h3>Prawo do pożywienia</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z bp. Grzegorzem Rysiem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/bp-rys-interesuje-mnie-kosciol-ktory-sie-dzieje/"><h3>„Interesuje mnie Kościół, który się dzieje”</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6802011dominika-kozlowskalewicowe-przymioty-dobrego-katolika/"><h3>Lewicowe przymioty dobrego katolika</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dziekujemy-ze-jestescie-z-nami/"><h3>Dziękujemy, że jesteście z nami!</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7162015dominika-kozlowskauduchowieni-ale-niereligijni/"><h3>Uduchowieni, ale niereligijni</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z ks. Robertem Woźniakiem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6812011z-ks-robertem-wozniakiem-rozmawia-dominika-kozlowskacierpkie-owoce-dialogu/"><h3>Cierpkie owoce dialogu</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6952013dominika-kozlowskao-papieza-bac-sie-nie-musimy/"><h3>O papieża bać się nie musimy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dominika-kozlowska-kulinarna-rewolucja/"><h3>Kulinarna rewolucja</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z prof. Bogdanem de Barbaro rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7012013z-prof-bogdanem-de-barbaro-rozmawia-dominika-kozlowskakiedy-lek-odbiera-wolnosc/"><h3>Kiedy lek odbiera wolność</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wscieklosc-i-bol/"><h3>Wściekłość i ból</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Wacławem Hryniewiczem OMI rozmawia Dominika Kozłowska, Janusz Poniewierski</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7052014z-waclawem-hryniewiczem-omi-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-janusz-poniewierskinie-trzeba-sie-bac-zmiany/"><h3>Nie trzeba się bać zmiany</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z bp. Grzegorzem Rysiem rozmawia Dominika Kozłowska, Miłosz Puczydłowski</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/usiasc-przy-jednym-stole/"><h3>Usiąść przy jednym stole</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7162015dominika-kozlowskaznakowe-inspiracje/"><h3>„Znakowe” inspiracje</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z bp. Grzegorzem Rysiem rozmawia Dominika Kozłowska, Mateusz Burzyk</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7212015z-bp-grzegorzem-rysiem-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-mateusz-burzyknic-innego-sie-w-zyciu-nie-liczy/"><h3>Nic innego się w życiu nie liczy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/zycie-seksualne-katolikow-polskich-seks-kosciol/"><h3>Życie seksualne katolików polskich</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Adrianną Łukaszewicz rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014z-adrianna-lukaszewicz-rozmawia-dominika-kozlowskaekonomia-muzulmanska-recepta-na-kryzys/"><h3>Ekonomia muzułmańska receptą na kryzys?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z ks. Romanem Prackim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7132014z-ks-romanem-prackim-pastorem-kosciola-ewangelicko-augsburskiego-w-krakowie-rozmawia-dominika-kozlowskaslowo-boze-nie-ma-wyznania/"><h3>Słowo Boże nie ma wyznania</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Michałem Królikowskim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/nie-wejsc-na-rownie-pochyla/"><h3>Nie wejść na równię pochyłą</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/porzucmy-wadliwe-prawo/"><h3>Porzućmy wadliwe prawo</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6972013-dominika-kozlowskaskad-wiemy-kto-moze-byc-rodzicem/"><h3>Skąd wiemy, kto może być rodzicem?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Konradem Pędziwiatrem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/europa-stanie-sie-muzulmanska/"><h3>Europa stanie się muzułmańska</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6702011dominika-kozlowska-po-co-nam-gross/"><h3>Po co nam Gross?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Sławomirem Dębskim, Leszkiem Jesieniem, Rafałem Tarnogórskim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7042014debata-znakuwojny-przyszlosci/"><h3>Wojny przyszłości</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska, Henryk Woźniakowski</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/oswiadczenie-ws-tygodnika-powszechnego-na-ul-wislnej/"><h3>Oświadczenie ws. „Tygodnika Powszechnego” na ul. Wiślnej</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Adam Workowski, Karol Tarnowski, Szymon Szczęch, Piotr Sikora, Tomasz Ponikło, Dominika Kozłowska, Elżbieta Kot, Józefa Hennelowa, Wojciech Bonowicz, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6892012-debata-znakuczy-kosciol-potrafi-sie-dzis-odnawiac/"><h3>Czy Kościół potrafi się dziś odnawiać?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/co-dalej-z-prawem-aborcyjnym-w-polsce/"><h3>Co dalej z prawem aborcyjnym w Polsce?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Aldo Vargas Tetmajerem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7002013z-aldo-vargas-tetmajerem-znawca-kultur-indianskich-rozmawia-dominika-kozlowskanic-nie-oddzieli-nas-od-natury/"><h3>Nic nie oddzieli nas od natury</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska, Paweł Łuków, ks. Jan Kaczkowski, Michał Królikowski</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7132014debata-o-eutanazji-z-udzialem-ks-jana-kaczkowskiego-michala-krolikowskiego-i-pawla-lukowa-prowadzenie-dominika-kozlowskajak-umierac/"><h3>Jak umierać? – debata o eutanazji</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Krzysztofem Michalskim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6762011rozmowa-z-krzysztofem-michalskimslad-wiecznosci/"><h3>Ślad wieczności</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7142014dominika-kozlowskaspozniona-sprawiedliwosc/"><h3>Spóźniona sprawiedliwość?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Bartłomiejem Dobroczyńskim rozmawia Dominika Kozłowska, Łukasz Tischner</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dobroczynski-odnawianie-tozsamosci/"><h3>Odnawianie tożsamości</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z ks. Jackiem Prusakiem SJ rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7152014ks-jackiem-prusakiem-sj-rozmawia-dominika-kozlowskaboskie-dna/"><h3>Boskie DNA</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/samotnosc-pokrzywdzonych/"><h3>Samotność pokrzywdzonych</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Jackiem Wasilewskim, badaczem zmian społecznych, rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7092014z-jackiem-wasilewskim-badaczem-zmian-spolecznych-rozmawia-dominika-kozlowskapraca-czy-zawod/"><h3>Praca czy zawód?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z ks. Jackiem Prusakiem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/gimnastyka-duszy/"><h3>Gimnastyka duszy</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Karolem Tarnowskim rozmawia Mateusz Burzyk, Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/nie-zawsze-trzeba-wygrywac/"><h3>Nie zawsze trzeba wygrywać</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/kozlowska-reportaz-wojenny-dzis/"><h3>Reportaż wojenny dziś</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Aldo Vargas Tetmajerem rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7012013z-aldo-vargas-tetmajerem-rozmawia-dominika-kozlowskaenteogeny-lekarstwo-dla-duszy/"><h3>Enteogeny – lekarstwo dla duszy?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Katarzyną Pilorz rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/674-6752011rozmowa-z-katarzyna-pilorzcialo-w-harmonii-z-dusza/"><h3>Ciało w harmonii z duszą</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7222015dominika-kozlowskaoddajmy-kosciol-rowniez-kobietom/"><h3>Oddajmy Kościół również kobietom!</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Andrzejem Szostkiem MIC rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7052014z-andrzejem-szostkiem-mic-rozmawia-dominika-kozlowskaposluszenstwo-sumieniu-czy-kosciolowi/"><h3>Posłuszeństwo sumieniu czy Kościołowi?</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/uniwersytet-czwarta-wladza/"><h3>Uniwersytet – czwarta władza</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Piotr Sikora, Chantal Delsol, Karolina Wigura, Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/7122014zapis-jaskini-filozofow-z-udzialem-chantal-delsol-piotra-sikory-i-karoliny-wigury-prowadzenie-dominika-kozlowskaodwaga-myslenia/"><h3>Odwaga myślenia</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6822012dominika-kozlowskastracona-szansa/"><h3>Stracona szansa</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Józefą Hennelową rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6852012z-jozefa-hennelowa-rozmawia-dominika-kozlowskawlasne-tak/"><h3>Własne „Tak”</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/ostatni-swiadek/"><h3>Ostatni świadek</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z duszpasterzem osób homoseksualnych rozmawia Dominika Kozłowska, Marzena Zdanowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6952013z-duszpasterzem-osob-homoseksualnych-rozmawiaja-dominika-kozlowska-i-marzena-zdanowskanie-bladzi-ten-kto-nie-wyruszyl-w-droge/"><h3>Nie błądzi ten, kto nie wyruszył w drogę</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Henrykiem Woźniakowskim rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/henryk-wozniakowski-jestem-spokojny-o-przyszlosc-znaku/"><h3>Henryk Woźniakowski: jestem spokojny o przyszłość Znaku</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6732011dominika-kozlowskakosciol-otwarty-po-65-latach/"><h3>Kościół otwarty po 65 latach</h3> </a></div><div class="related-post"><p>z Andrzejem Friszke rozmawia Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6802011z-profesorem-andrzejem-friszke-rozmawia-dominika-kozlowskaobciac-lewe-skrzydlo-kosciola/"><h3>Obciąć lewe skrzydło Kościoła</h3> </a></div><div class="related-post"><p>Dominika Kozłowska</p> <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/6822012dominika-kozlowskaczy-katolik-powinien-obawiac-sie-edukacji-seksualnej/"><h3>Czy katolik powinien obawiać się edukacji seksualnej?</h3> </a></div></div></div></div></section><footer><div class="promotions"><div class="container"><div class="newsletter" style="display: none;"><h4>Najlepsze treści co tydzień</h4><p>Zostaw swój e-mail, a nasi redaktorzy będą Ci wysyłać newsletter z najlepszymi artykułami</p><form class="newsletter" method="post" action="https://app.freshmail.com//pl/actions/subscribe/"> <input type="hidden" name="subscribers_list_hash" value="0yurm8681y"> <label for="freshmail_email">Adres email</label><div class="form-group"> <input type="text" name="freshmail_email" id="freshmail_email" required> <button type="submit">Wyślij</button></div></form></div><div class="social-icons"><h4>Bądź na bieżąco ze "Znakiem"</h4><p>Dołącz do społeczności naszych czytelników. Dyskutuj w najlepszym gronie.</p><div class="icons"> <a href="https://www.facebook.com/miesiecznik.znak" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-facebook-alt"></span> </a> <a href="https://www.instagram.com/miesiecznik_znak/?hl=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-instagram"></span> </a> <a href="https://twitter.com/miesiecznikznak?lang=pl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-twitter"></span> </a> <a href="https://www.linkedin.com/company/miesiecznik-znak/" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-linkedin"></span> </a> <a href="https://open.spotify.com/show/3czyzZVG0YnKd6kB3jpKYl" target="_blank"> <span class="dashicons dashicons-spotify"></span> </a></div></div></div></div><div class="menus"><div class="container"><nav class="footer-menu"><ul id="menu-stopka" class=""><li id="menu-item-44643" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44643"><a href="#">O nas</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44644" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44644"><a href="/grupa/redakcja/?redakcja=1">Redakcja</a></li><li id="menu-item-44645" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44645"><a href="/grupa/ilustratorzy/">Ilustratorzy</a></li><li id="menu-item-44646" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44646"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/historia/">Historia</a></li></ul></li><li id="menu-item-44648" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44648"><a href="#">Działy</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44650" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category current-post-ancestor current-menu-parent current-post-parent menu-item-44650"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/kultura/">Kultura</a></li><li id="menu-item-44649" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44649"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/idee/">Idee</a></li><li id="menu-item-44652" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44652"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/spoleczenstwo/">Społeczeństwo</a></li><li id="menu-item-44653" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44653"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/swiat/">Świat</a></li><li id="menu-item-44651" class="menu-item menu-item-type-taxonomy menu-item-object-category menu-item-44651"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/category/religia/">Religia</a></li></ul></li><li id="menu-item-44654" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44654"><a href="#">Wydajemy</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44655" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44655"><a href="/rodzaj-multimedium/podcast/">Podcasty</a></li><li id="menu-item-44656" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44656"><a href="/minibook/">Minibooki</a></li><li id="menu-item-44657" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44657"><a href="/ksiazka/">Książki</a></li></ul></li><li id="menu-item-44658" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-has-children menu-item-44658"><a href="#">Kontakt</a><ul class="sub-menu"><li id="menu-item-44659" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44659"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dla-autorow/">Informacje dla autorów</a></li><li id="menu-item-44660" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44660"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/kontakt-do-redakcji/">Kontakt do redakcji</a></li><li id="menu-item-44661" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44661"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/sprawdz-gdzie-kupisz-znak/">Gdzie kupić „ZNAK”?</a></li><li id="menu-item-49874" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-49874"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/dla-reklamodawcow/">Dla reklamodawców</a></li></ul></li></ul></nav><div class="funding"><p style="padding-bottom: 0;"><strong>Wydawca: SIW Znak w Krakowie</strong></p><p style="padding: 0;"> Dofinansowano ze środków MKiDN</p> <noscript><img style="max-width: 100px; margin-bottom: 10px;" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2025/01/logo-MKiDN-RP.png" alt=""/></noscript><img class="lazyload" style="max-width: 100px; margin-bottom: 10px;" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20210%20140%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2025/01/logo-MKiDN-RP.png" alt=""/><ul id="menu-prenumerata" class=""><li id="menu-item-44663" class="menu-item menu-item-type-post_type menu-item-object-page menu-item-44663"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/polityka-prywatnosci/">Polityka prywatności</a></li><li id="menu-item-44838" class="menu-item menu-item-type-custom menu-item-object-custom menu-item-44838"><a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/uploads/2023/02/2023.01-Regulamin-prenumeraty-Miesiecznika-ZNAK-v7_1.pdf">Regulamin Prenumeraty</a></li></ul></div></div></div></footer> <div id="people-modal" class="modal fade" role="dialog"><div class="modal-dialog"><div class="row"><div class="col-xs-12 col-md-8 col-md-offset-1"><div id="modal-gallery"></div></div><div id="mobile-person-img"><img id="mp-img" /></div><div class="modal-content col-xs-12 col-md-2"> <button type="button" class="close" data-dismiss="modal"><noscript><img src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/x-people.png" /></noscript><img class="lazyload" src='data:image/svg+xml,%3Csvg%20xmlns=%22http://www.w3.org/2000/svg%22%20viewBox=%220%200%20210%20140%22%3E%3C/svg%3E' data-src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/img/x-people.png" /></button><div class="bio"><div id="modal-bio"></div></div></div></div></div></div> <div id="mediaModal" class="modal fade" role="dialog"><div class="modal-dialog"> <button type="button" class="close" data-dismiss="modal"></button> <div class="modal-content"><div class="modal-body"><div id="videoplayer"></div><div id="videodescription"><div class="col-xs-12 col-sm-6"><p class="movie-title"></p></div><div class="col-xs-12 col-sm-6"><p class="movie-data"></p></div></div></div></div></div></div><div id="cookie-notice" class="main-offset-both"><div class="cookiecontent"><p>Korzystając z serwisu wyrażasz zgodę na używanie cookies, zgodnie z aktualnymi ustawieniami przeglądarki. Zapoznaj się z <a href="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/polityka-prywatnosci"> Polityką prywatności</a>.</p> <button type="button" class="btn" id="set-cookie-button"><span>Rozumiem, zamknij</span></button></div></div>  <script type='text/javascript'>document.addEventListener( 'wpcf7mailsent', function( event ) { if( "fb_pxl_code" in event.detail.apiResponse){ eval(event.detail.apiResponse.fb_pxl_code); } }, false );</script> <div id='fb-pxl-ajax-code'></div><noscript><style>.lazyload{display:none;}</style></noscript><script data-noptimize="1">window.lazySizesConfig=window.lazySizesConfig||{};window.lazySizesConfig.loadMode=1;</script><script async data-noptimize="1" src='https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/plugins/autoptimize/classes/external/js/lazysizes.min.js?ao_version=3.1.9'></script><script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_62f7a5ecf4f70db8d7c78ce8fc5f041e.js?ver=2.4.12" id="pcud_fontend_js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_adc5285b4f36350104614d2d1ff7bbec.js?ver=1.0.0" id="mainpagelibs-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_ccdf893e7d8b26933af0c336bcc3943e.js?ver=1.0.0" id="owl-carousel-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/bootstrap.min.js?ver=1.0.0" id="bootstrap-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_76faaf6ebe8a3de6a8c422c14e6b33a1.js?ver=1.0.0" id="libs-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/archive-search.min.js?ver=1.0.0" id="archive-search-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/validate.min.js?ver=1.0.0" id="validate-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_8ae59ad556cadca83b80d9c286c6d3c7.js?ver=1.0.0" id="mainpage-js-js"></script> <script type="text/javascript" id="functions-js-js-extra">/* <![CDATA[ */ var php_array = {"admin_ajax":"https:\/\/www.miesiecznik.znak.com.pl\/wp-admin\/admin-ajax.php"}; /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/themes/znak/js/functions.min.js?ver=1.0.0" id="functions-js-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/plugins/private-content/js/frontend.min.js?ver=7.4.7" id="pc_frontend-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/plugins/private-content/js/multiple-select/multiple.select.min.js?ver=7.4.7" id="pc_multiselect-js"></script> <script type="text/javascript" src="https://www.miesiecznik.znak.com.pl/wp-content/cache/autoptimize/js/autoptimize_single_6151c7a4c656dc45ae66d5c0372df405.js?ver=7.4.7" id="pc_lightbox-js"></script> <script type="text/javascript" id="tiktok-pixel-tracking-handle-header-js-after">/* <![CDATA[ */ !function (w, d, t) { w.TiktokAnalyticsObject=t;var ttq=w[t]=w[t]||[];ttq.methods=["page","track","identify","instances","debug","on","off","once","ready","alias","group","enableCookie","disableCookie"],ttq.setAndDefer=function(t,e){t[e]=function(){t.push([e].concat(Array.prototype.slice.call(arguments,0)))}};for(var i=0;i<ttq.methods.length;i++)ttq.setAndDefer(ttq,ttq.methods[i]);ttq.instance=function(t){for(var e=ttq._i[t]||[],n=0;n<ttq.methods.length;n++)ttq.setAndDefer(e,ttq.methods[n]);return e},ttq.load=function(e,n){var i="https://analytics.tiktok.com/i18n/pixel/events.js";ttq._i=ttq._i||{},ttq._i[e]=[],ttq._i[e]._u=i,ttq._t=ttq._t||{},ttq._t[e]=+new Date,ttq._o=ttq._o||{},ttq._o[e]=n||{},ttq._partner=ttq._partner||"WordPress";var o=document.createElement("script");o.type="text/javascript",o.async=!0,o.src=i+"?sdkid="+e+"&lib="+t;var a=document.getElementsByTagName("script")[0];a.parentNode.insertBefore(o,a)}; ttq.load('CRI2OGBC77U12TR7QOCG'); }(window, document, 'ttq'); /* ]]> */</script> <script type="text/javascript" id="tiktok-tracking-handle-header-js-after">/* <![CDATA[ */ ttq.instance('CRI2OGBC77U12TR7QOCG').track('Pageview', {'event_id': '67c034713a73b_tt4b_woocommerce_66e42c7dd41d9'}) ttq.instance('CRI2OGBC77U12TR7QOCG').identify({ email: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', phone_number: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', first_name: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', last_name: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855', city: '', state: '', country: '', zip_code: 'e3b0c44298fc1c149afbf4c8996fb92427ae41e4649b934ca495991b7852b855' }) /* ]]> */</script> <div id="pc_lb_codes" class="pc_displaynone"></div><script>(function(d) { var config = { kitId: 'lsz3ozf', scriptTimeout: 3000, async: true }, h = d.documentElement, t = setTimeout(function() { h.className = h.className.replace(/\bwf-loading\b/g, "") + " wf-inactive"; }, config.scriptTimeout), tk = d.createElement("script"), f = false, s = d.getElementsByTagName("script")[0], a; h.className += " wf-loading"; tk.src = 'https://use.typekit.net/' + config.kitId + '.js'; tk.async = true; tk.onload = tk.onreadystatechange = function() { a = this.readyState; if (f || a && a != "complete" && a != "loaded") return; f = true; clearTimeout(t); try { Typekit.load(config) } catch (e) {} }; s.parentNode.insertBefore(tk, s) })(document);</script> </body></html>